|
2000
|
|
|
Eta beno, batzubatzuek haserre agertu zaizkit, futbitoaren inguruan idatzi dudalako. Interes gutxiko gaia dela diote, ea zer aporta
|
dezakedan
nik horretan... Baina nire iritziz" Baloika" abentura nobela ere bada, eta nolabaiteko mezuak daramatza.
|
|
|
Baina ezer ulertu ote zuen? Edonork ikus
|
dezala
nire liburu horren 102 orrialdean nioen honako hau: –Zehazki, Real Cédula de 23 de junio de 1768, Karlos III.ak aginduaren arabera, lehenengo eta bigarren mailako irakaskintzak (enseñanza primaria y secundaria) Estatuko eskola guztietan egin zitzatela? únicamente en lengua castellana?.
|
|
|
Eta Gaztelako autoreen lanak eta liburuak gaztelaniaz irakasten bazizkigun ere, eta frantsesenak frantsesez, bertzela, gure egunorozko bizitzan euskaraz aritzen zitzaigun... Baina, zer erran
|
diezazuket
nik jaun Marcelez zuk ez dakizunik, jaun André, zeren eta, lengoaien erabilpenaz denaz bezainbatean, zu bezalakoa baitzen, ongi dakizun bezala?
|
|
|
Eta, burua eta bihotza suturik nituela, zenbatetan amestu nuen nik ere handik aitzina ezen bertze Utopia bat bihur zitekeela Urbiain, eta Utopia hartan bere zentzua izan
|
zezakeela
ni apez izaiteak, inguru haietan guztiok anai arrebak bezala bizi ahal izan gintezen, jauregiko ondasunak gure artean hobeki partiturik, Jainkoaren laguntzarekin! Gainerat, komunitate tipi bat zen Urbiain, eta han gauzak errazago joan zitezkeen, zuhaurk ere erraiten zenuen bezala, Jainkoaren laguntzarekin.
|
|
|
Hortik aitzina, zer erran
|
diezazuket
nik osabak Galileori buruz pentsatzen zuenaz, ez bada harekin akort nagoela eta halatsu ulertzen dudala nik ere Galileo. Zeren zientzilari italiarrak uko itsu batekin ihardets baitziezaiokeen tribunalari, eta hala egin izan balu, goretsiko nuen; aldiz, makurtu egin zen, baina ez arras, eta arras makurtu ez zelako ez dut gaitzesten.
|
|
|
Eta zein urrun gertatu zitzazkidan aita Bartolomeren hitzak, noiz eta egun batean emaztekien munduaz aritu baitzitzaidan...! Zeren eta ongi baino hobeki baitzekien hark ere zer bertze piku izan
|
nitzakeen
nik gogoan, pikutan ikusten ninduen bakoitzean:
|
|
|
gutitan eragin izan didate hain min handia hitz batzuek, nola eragin baitzidaten nafar haren hitzek. Baina zer egin
|
nezakeen
nik, disimulatu baizen. Zeren, alde batetik, nola gizon hura baitzegoen itsuturik eta guztiz hertsirik, ezin egin bainezakeen indiarren defentsa eta apologia garbia, sugeen putzuan akabatu zutèn indiar haiek bezala akabatu nahi ez banuen bederen, eta zeren, bertzetik, ez bainuen buruan Gorukiren iduria baizen, pentsaturik ezen zerbait egin behar nuela haren alde, neure burua galtzerat utzi gabe.
|
|
|
Eta batzuetan kanpoko hotsak aditzen nituen, soldaduen arteko konbertsazione urrunak edo haien oihuak eta kantak... eta gau haietarik batean soldaduetarik bati, geroztik buruan grabaturik geratu zitzaidàn kanta hura aditu nion, zeinak baitio: A la guerra me lleva mi necesidad;/ si tuviera dineros, no fuera en verdad, 29 eta segidan pentsatu nuen ezen bi hegazti jo nitzakeela harrikada batez baldin dirurik banu, zeren diruaren truke eskuetara
|
bainezakeen
nik neure libertatea, eta zeren soldadua ere, bere aldetik, gerrara joatetik libra baitzitekeen, ene dirua bereganatuz gero. Ordea, pentsu hura burutik iragan bezain fite, guztiz alferrik nenbilela ohartzen nintzen, zeren kornadurik ere ez bainuen neure patrika zuloz betean, eta, horrela, bertze erremediorik ezean, berriro lotzen nintzaien orazinoei, urrikal zaitez nitaz, Jainko Jauna, urrikal zaitez gutaz...
|
|
|
Eta, bidean aitzina gindoazela, mila burutazio nerabiltzan gogoan, eta orain gauza bat bururatzen zitzadan, orain bertze bat, baina ezin asmatu nuen nola laxa
|
nezakeen
nik buruko korapilo hura, zeinak baininderaman eskumuturretako bertze korapilo hartarat.
|
|
|
Zer egin
|
nezakeen
nik, bada, handik aitzina, neure arimaren eta neure egunen aterbetzat nuen eguzki epel hura gabe, soseguaren portutik kanpoan, malenkoniaren besoetan...?
|
|
|
Ai, nola etorri zitzaidan orduan purgatoriorik ez zegoela erraiteko gogoa, eta imajinazinoaren asmakeriak zirela haiek! Baina zer egin
|
nezakeen
nik, baldin, arestian erran bezala, hura itsuturik bazegoen. Eta, halarik ere, zerbait egin nuen noizbait, zeren nafar hura munstro bat baitzen, eta ezin utzi nuen Goruki munstro haren atzaparretan...
|
|
|
Eta, kontra egiterat nindoakion, guztiz kontra nengoelako, baina zer aitzina
|
nezakeen
nik bide hartarik, harentzat hain inportant izan zitekeen kontuan.... Deus ez!
|
|
|
Ordea, zer egin
|
nezakeen
nik neure estatu hartan: itsasoa utzi, lehorrean gelditu eta bizimolde bareago eta jabalago batean sartu, inguruko neskatxei beha geratzen nintzen bitartean, ea noiz amorosten nintzen haietarik batez...?
|
|
|
Baina, ustekabekorik izan ez dezazun, Urbiaini buruz argibideren bat eman beharrean nagokizu, zeren, Cervantes bere Kixote Mantxakoan bezala, zeina hasten baita: Oroitu nahi ez dudan Mantxako toki batean..., has
|
bainezakeen
nik ere, berdinzki, liburu hau, erranik: Oroitu nahi ez dudan Nafarroako toki batean; nik, ordea, oroitu egin nahi nuen, eta ongi oroitzen dut Lapurdi eta Nafarroa Behereko mugetarik hurbil dagoen Nafarroa Garaiko toki hori:
|
|
|
Izan ere, arestian aipatu amaren aitorrari —zeina, berriro diotsut, liburuaren hondarrean aditzerat emanen baitizut— lotzen bagatzaizkio, badirudi ezen amak begiko izan zuela osaba Joanikot aldi batez, edo bere desira ezkutuen, hobeki. Eta, amaren aitorraren argitan, garbi oroit
|
dezaket
nik ere orain aldi hura eta aldi hartako hainbat gertaki. Bai, egia da gertaki hauek guztiak, amaren aitorraren aitzinetik, bertze molde batean ikusten nituela eta, geroztik, ikusmoldea aldatu zaidala, zeren eta pertsona baten eginak eta ekinak zentzuz aldatzen baitira eta erranahi berezia hartzen, noiz eta bertze pertsona batez amorosten den, nola izan baitzen amaren kasua, baina, ikusmoldeak ikusmolde, kontua da ezen ni ere ohartua nintzela orduko amaren joko bikoitz hartaz, osabarekin zuen erlazioneaz denaz bezainbatean, nahiz eta, nola artean haurra bainintzen eta, gauza haien alderakotzat, haur bat bezala pentsatzen bainuen —Platon eta Aristoteles errezitatzeko moduan nengoen arren, bertzalde—, ez nion bertzelako signifikantzarik eman.
|
|
|
...alde, begia eta behakoa zorroztu zizkidan, zeren eta paratu behar izaiten bainuen honi eta hari beha, hemen zer gerta han zer gerta, eta gauzei hemendik eta handik behatu behar izaiteak eta haiei buruz behin eta berriro pentsatu behar izaiteak bertzeek nekez ikus zitzaketèn gauzen ikusterat eraman ninduten; eta entzule izaiteak, berriz, belarriak zolitu zizkidan, halako tailuz, non nornahik erran
|
baitzezakeen
nitaz, oker handirik gabe, ezen amaren belarri zulotik erditua izan behar nuela, Gargantuak bezala, zeren, nola egun osoan egon behar izaiten bainuen honi eta hari adi, hala egin baitzen ene entzutea hagitzez ere sentiberagoa, ene belarria ikustezinki zabaldu balitz bezala, bazter guztietarat iristeko gai... eta hala eta halatan aditu behar izaiten bainituen anitzetan aditu nahi ez nituen hitzak ...
|
|
|
Osaba Joanikot eraman zutenean bezala, guardiak ikusi bezain fite zaunka itsuan hasi zen katez loturik zegoen txakurra. Guardiek muturreko bat zekarten, eta eskatu zidaten ezen ipin
|
niezaiola
nik muturrekoa txakurrari. Halakoetan ohi bezala, haien eskea bete eta listuaren garratza irenstekotan egon nintzen berriro, baina, aldi berean, bururatu zitzaidan ezen egiteko hura haiei zegokiela, zeren huraxe izan baitzitekeen txakurraren gurutze bideko lehen urratsa eta lehen egonaldia, eta nik ez nuen txakurraren kalbarioan parte hartu nahi.
|
|
|
Zer egin
|
nezakeen
nik, baldin ama apez harekin itsuturik bazegoen?
|
|
|
Eta zer egin
|
nezakeen
nik, baldin munduko spiritu guztiak apezarekin hitzarturik zeudela bazirudien. Zeren uda hartan lehorte izugarria izan baitzen, eta gosea heldu zen Urbiainerat eta, gosearekin batean, bertze izurri bat, baina gizon emakumeak hiltzen zituena, sukar izugarri eta beheitiko are izugarriago batzuk zirela kausa.
|
|
|
Eta, ai, nola desiratu nuen orduan ere ezinezkoa, jaun An dré! Zeren, nola, osaba Joanikotek noizbait erranaren arabera, Gargantuak Notre Dame ko dorreetarik ito baitzituen berrehun mila paristarrez goiti, emaztekiak eta haurrak kontatu gabe, haien gainean pixa eginik, halatan egin
|
bainiezaiekeen
nik, benturaz, bekoz beko nituèn guardiei berdintsu eta orobatsu... Eta erran nion neure buruari:
|
|
|
Gaiak zirraragarriak ziren: " Zer egin
|
dezaket
nik hurkoaren alde?"," Alaitasuna gure baitan dago"," Errespeta nazazu, eta errespetatuko duzu zeure burua" eta abar. Gu, Ttipiren ikasbideei jarraikiz, horrelako mugidetarako arroztuak geunden jadanik, geure gisara ulerturiko materialismo historikoaren fabore.
|
|
|
Lehenagoko denboretan elkarrekin berrogei aldiz arraildu izana ez da deusetarako salbakonduktoa, alderantziz baizik, aunitzetan. Nik badakit noraino egin
|
dezakedan
nire nagusiekin.
|
|
|
Baina utz ditzadan burubide hauek; Will Langekin ari nintzen. Eta zer esan
|
dezaket
nik, bada, William Langez, neuk gizon hura sekula ikusi ez banuen. Ezer handirik ez.
|
|
|
" Zer oroigarri izan dezaket neure buruaz?", galdetu zion erretorikoki bere buruari, eta galdera hori aprobetxatu zuen lehen aipatu dizkizuedan astakerien berri emateko. " Zer oroit
|
dezaket
nire iraganaz. Keniako matatuetan dozenaka hildako utzi nituela bide bazterretan edo zuhaitz lerdenen kontra zanpatuak, eder ba  tzuen truk?
|
|
|
Ba al dut nik iraganik? Zertarako balio didate errefrauek, horiek ere ezin
|
badezakete
nire iragana zuri. Horiek ere ezin badezakete nire atsekabea otzan?
|
|
|
Zertarako balio didate errefrauek, horiek ere ezin badezakete nire iragana zuri? Horiek ere ezin
|
badezakete
nire atsekabea otzan?
|
|
|
Ezen, ustezko harritzarra tankera hartan erori eta ez zela txikitu ikusirik, ikusle batek eta bik eta hiruk programaren faltsukeria salatu zuten, eta biluzik, larru gorritan, sarreraren dirua itzultzea eskatu zuten. Hiru dohakabe atzipetu haiekin zer egin zuten ez dut dagoeneko oroimen garbirik, baina ez nintzateke oso oker ibiliko baieztatuko banu, hodi zabal ezkutu ba  tzuez baliaturik, halako gas mota hotz hotz bat bideratu zutela protestagileengana lekuko fidel gisa erabil
|
dezaket
nire ezker eskuko hatz txiki une harez geroztik izoztua, minutu eskasen buruan seko izozturik utzi zituztelarik, hitza ahoan dilindan zutela.
|
|
|
Hori esanik, beste irudi bat egin zuen habanoaren keaz, irudi triste bat; eta, jarraian, eta ni umilatzeko asmo huts hutsarekin, krokodrilo sugejalearen irudia egin zuen alegia, ke irudigintzan non plus ultra modura hartzen den artelana, bikain egin ere, aitor dut; esan beharrik ez dago keinu jostalari fribolo honekin ikusle den denak patrikaratu zituela, atzera, Otsotzarmendi jaunak, eta txaloz eskuak txikitu beharrean aritu zitzaizkiola guztiak, Deere izan ezik, ezin konta ahala minutuz. Zer egin
|
nezakeen
nik egoera nola zegoen ikusita. Zer egin nezakeen nik erantzun txandarik ere ez banuen?
|
|
|
Zer egin nezakeen nik egoera nola zegoen ikusita? Zer egin
|
nezakeen
nik erantzun txandarik ere ez banuen. Saia al nintekeen, akaso, esaten kez egin zuen irudia ez zela guztiz perfektua?
|
|
|
" Gizon guztiak bezala, hau ere egoista hutsa". Ni prest nago zuri nahi bezainbat denbora emateko jarraitu du, oraingoan isilunea berak egiten zuela, baina zuk ere eskain
|
iezadazu
niri tartetxo bat: joango al gara norabait afaltzera?; lasaiago hitz egin dezakegu.
|
|
|
Ikusi ere, sarea ikus
|
dezaket
nik oinarri, egunotan dugunetik aurrera joan ahal izateko. Egundainokoaren sarea, elkartea, ituna,... diru publikoaren babespean eta diru pribatuaren parte hartzearekin.
|
|
|
" Urrun
|
ezazu
nigandik edari samin hau;
|
|
2001
|
|
|
Zer esan
|
nezake
nik liburu produkzioaz dagoeneko hainbat aldiz esana ez dagoenik. Lerro hauen aurreko solasaldian luze eta zabal agertuko ziren, seguru asko, liburugintzaren okerrak eta makurrak, euskalgintzaren nahi eta ezinak, kulturgintzaren ajeak eta gaitzak.
|
|
|
Behin bakarrik bizitzen delako. Eta alferrik galtzea iruditzen zait bizi eta ez jabetzea nola bizi naizen, zergatik bizi naizen horrela, nola hobetu
|
dezakedan
nire existentzia, nola izan naitekeen pertsona oso bat, eta nire zoriontasunak nola eramango nauen sosegu, oreka eta bake egoera batera. Etengabeko bilaketan, eta jakiteko etengabeko irrikan dagoen pertsona naiz.
|
|
|
Zer egin
|
dezaket
nire seme alabek irakur dezaten?
|
|
|
Ez
|
ezazu
niregatik negarrik egin. Bazenekien noizbait hil egingo nintzela.
|
|
|
Neskaren urduritasuna senti
|
nezakeen
nire azalean. Neska, aldendu zen mutilarengandik, eta zer esan ez zekiela geratu zen segundu batzuetan.
|
|
|
Orduan, ijitoak buztana sartu zuen ahoan eta, neu ohartu baino lehen, bere ezpainak nireen kontra estutu zituen. Antonioren mingaina senti
|
nezakeen
nirearekin borrokan, nire mihia ere korapilatu nahiko balu bezala. Bestelakorik ez nuen igarri ere egiten, gereziak eta buztana ahaztu egin nituen.
|
|
|
–Nik ez zekiat, galde
|
iezaiok
nire arrebari –erantzun du Anartzek– Nik erosi bezala saldu diat komentarioa, hori besterik ez.
|
|
|
Eta sinadurak bai, sinadurak esanahi argia zeukan: ‘jakin
|
ezazu
nire izena’ Roma Malo.
|
|
|
Zer kritika modu egin nuen bestek esan
|
lezake
nik baino zehazkiago, baina, besterik ez daukadanez gero hemen bere ahoz mintzatzeko, neronek hartu dut, zuzentasunaren kaltetan, harako haren tokia. Diodan, bada, ez naizela gehiegi teknika alderdiez mintzatzen, gauza ez nintzelako, orain ere gauza ez naizen bezala.
|
|
|
Baina ni etsita nago. Gelditzen zaizkidan urte pizarretan bakean utz nazatela; eta gero nahi duenak nahi duena egin
|
dezala
nire paperekin.
|
|
|
goren denarengandik alde egin gutxiago denarenarantz. Beraz, inork ez
|
beza
nigandik eskatu nik ez dakidala dakidana, ez bada ikasteko jakin egin behar dela jakinezina dela.124
|
|
|
Gizonak jendetu eta jendetuko ninduena? Nori aitor
|
niezaiokeen
nire pasaiako amodio herbalak oro birindika aurtikitzeko prest nintzela. Ardirik eta arditik ez zeukan, baina otso krudelen erdian igerika bazekiela segur nintzen.
|
|
|
Baina beste aldetik, ez daiteke horrelakorik esan. Esan
|
dezagun
ni naizela Borgesek duen, eduki dezakeen giza itxurarik behinena, gutxi gorabeherakoena.
|
|
|
Azken hau askozaz ere hobea kolesterol maila txikiagotzeko, noski (hemen esan behar dut, maleziatsuen ahotsak isilarazteko," kolesterol maila txikiagotzeko" esaten den tokian berdin berdin joaten ahal zela, esaterako," pandemia zabal ez dadin"). Are, liburuko hizkuntza bera ere kasualitate hutsa da, munduan dauden milaka hizkuntzatako edozein izan litekeelako; hau hainbati iraingarria iruditzen bazaio ere, kasualitate hutsa da, berriz diot (bestetik, zer jende klasek bizi
|
dezake
nire aukera hau berei eginiko irain moduan. Zer izen dagokie halakoei?)
|
|
|
Eeee... Esan
|
dezagun
nire alde egiten dudala lan. Dena den, aitortu behar dut nazkatzen ari naizela liburuen kontuarekin; telebistak, prentsak, mundu mediatikoak tiratzen nau.
|
|
|
Nire aldetik, zernahitarako adiskide bat duzula esatea baino ez zait gelditzen. Har
|
itzazu
nire doluminak. Besarkada handi bat:
|
|
2002
|
|
|
Liburuan zehar, tarteka, eta azkeneko «Apologoa»n bereziki, azaltzen da erresumin hori. Gordeko banu, txoil aberastu eta miserabletuko
|
bainintzake
ni ere.
|
|
|
Bazter
|
ditzagun
nire adinean ezin naiz aldatu eta antzeko pentsamenduak.
|
|
|
krakatu
|
dezake
nire zerua,
|
|
|
defenda
|
itzazu
niregan zure soldadutzako ikurrak.
|
|
|
geldiaraz
|
ditzatela
nire begiak.
|
|
|
Hau zelatartez niri kentzeko zorian izan dira arestian, denen iritziaren kontra Pilosera joateko prestatzen zen bitartean. Jainkoek, otoi, eman dezatela agindua, patuak hurrenkeran ibiliaz berak itxi
|
ditzan
nire begiak, berak zureak. Gauza bera erregutzen dute itzainak, inude urtetsuak eta hirugarrenik txerri korta zikinaren zaindari leialak.
|
|
|
«Oi, iru ta lau bidar zoriontsuak, gurasoen begi aurrean, Troia, ko arresi jaikien azpian eriotza izan zutenak! Oi, Tideu seme, danaotarretan indartsuena!, nola ez
|
nintzan
ni ere Ilion, go zelaietan erori ta nere gogo au zure eskumapean ez nuan egotzi. An bai datza Ektor zangarra, Akileu, k geziz il zuna; antxe baita Sarpedon zaintsua ere.
|
|
|
Nirea izan ahal bada, lehen izan zen legez, bizi dadila Jason. Ezin bada... hala eta guztiz ere bizi dadila, eta nire oroigarri gisa, gorde
|
dezala
nire oparia. Errua Kreonterena da guztia, zetroaz neurriz kanpo baliatuz, ezkontza bat desegin baitu eta seme alabei ama kendu baitie eta horrela sendo loturik zeuden fideltasun lokarriak hautsi baititu.
|
|
|
Eske datorkidaz: itzalpean, astiz, ezer onik ondu banuen, jo
|
beza
nire arrabitak orain eta geroko urteetan dirauken latinez neurtitza.
|
|
|
Zati
|
itzan
niri kontatutako bostehun gezurrak ehun zenbakiaz, baina bost bihotz pusketa gehiegi ditun.
|
|
|
Nire bidaia lagunaren begiradak biluztu egiten nauela iruditzen zait. Haren begietan soma
|
dezaket
nire ideien jakitun dela, nire pentsamenduetan sartzeko gai dela, ulertzen nauela. Honek abantaila handia ematen dio nire gaindi eta gazteon pentsakeraren sinpletasuna datorkit burura.
|
|
|
Garai haiek berreskuratu nahian, seguruenez. Eta taldekoek sinets
|
zenezaten
ni, ni nintzela –azaldu zion. Banatu egin ziren, baina elkar ikertzen segitzen zuten, museo bateko artelanak balira bezala– Ikusten diat hi ere primeran habilela.
|
|
|
Izango balitz aita azkenetan dagoela, amona Doloresekin bezala, ahaleginduko ninduken... Eros ezan arrosa sorta bat, eta jar
|
ezan
nire izenean hilobian.
|
|
|
–Ez! Zer uste duzu, nahi bezala jolas
|
dezakezula
nirekin. Gainera, jakizu:
|
|
|
" Bai, zoaz!". Zer egin
|
nezakeen
nik, bi boto baten kontra.... Hori bai, joan aurretik Sarak bere aholkua eman zidan:
|
|
|
Tira, ama, aitor
|
ezazu
niregatik gelditu zarela esan nion erdi txantxetan eta txeraz.
|
|
|
Zuzendariarekin eta hitz egitera! Zer demontre egin
|
dezaket
nik hara joanda, ez bada nire presentziarekin presioa egitea. Aitaren hitz egiteko modu apaldu bera ere presioa egiteko modu bat da.
|
|
|
Unibertsitatean tesiak egiten dira normalean, ongi dakizun bezala. Eta otu zait hau ere tesi multzo gisa jar
|
nezakeela
nik hemen, ikusteko zertan gelditu diren amets haiek. Orduan, apozauliak nola ibiltzen diren iturri hotzetan buztana mugituz bizitzaren indarra hartu nahian, hala baikenbiltzan gu ere haien tankeran alditik aldira igel egin nahian noizbait.
|
|
|
– Hau ez da txantxetakoa izango, Mentxu. Froga honek alda
|
dezake
nire etorkizuna. Boxeoan, esan gura dut.
|
|
|
– Ikurrina, erromeriak, Begoñako Ama Birjina, Bilboko tabernazuloak, Errekaldetik Pagasarrirako bidea, kantetan ibiltea lagun artean..., dan danak komeria hutsak! Txortaldiekaz gomutatzen
|
nintzan
ni, txortaldiekaz! –erantzun besteak.
|
|
|
– Baina eskribidu, saldukeriaz eskribiduko
|
neuke
nik! Gerrea akabau aurretik, zezeilaren 27an ezagutu eben ingelesek Francoren gobernua.
|
|
2003
|
|
|
Ezagutu dut, eta identifikatu pasa ondoan zakarrontzian geundela, Guardia Zibiletako kuartelilloko ondoko gelatik era beldurgarri basatian marruka ari zena, oraindik orain bizi bizi gogoan dudana. Eta ezagutzen dut, etxekoa bortxaz eraman eta bere berri izan ezak sortzen digun infernua, irudika
|
baitezaket
nire erosoan pasatzen ari den nolakoa. Izan ere, denak egin dizkidate etxekoago, etxeko etxekoa aspalditik egina daukadan Pellorenak baldin banauka ni neu, Prestige bezain hondoratuta ere.
|
|
|
" Ez
|
nintzan
ni hasiko bide berri baten bilha, zuek jarraitzen duzuena zuzen iruditu bazitzaidan. Bost urthe saiatu nintzan zazpi ahaleginetan, zuek bost minututan lurrera bota nahi duzuen bide berri horren bilha.
|
|
|
Bai zera!... erantzuten dio Txominek, pozik egongo
|
nintzake
ni o" in Arrigorrietan hemengo berotasuna aguanteu biher izan barik. Zoritxarrez karreriegaz hasi nintzanien enintzen konturatu etzala egongo zereginik niretzako Arrigorrietan, eta ankia sartu neban, neure burua kanpoan bizitzen kondenau nebanian, jakin barik.
|
|
|
Mutilzaharren bizija nahi
|
neuke
nik jarri, gogoratzen bajako nere buruari.
|
|
|
Holan egin izan baneu, zentzun gitxiko gizona agertuko nintzan. Nor
|
nintzan
ni, hangoei euren literatura aberatsaren barri emoteko. Ez, iparraldekoentzat barik, bizkaitarrentzat egin neban nik antologia hori, eta, batez be, neure eskoletan lagungarri izateko.
|
|
|
Nik Herriko Eskolan egin nituan lehenengo urteetako ikasketak. Lehenago ezin eta danentzat lekurik ez egoan, sei urte ta erdigaz edo sartu
|
nintzan
ni eskolan. Ordurako, etxean ikasita, eskolako hainbat gauza nekian:
|
|
|
Gogoan dot zelan handiko sutondoan, erdi olgetan, hango amama zaharrak esaten eustan: " Erdu, ume, jarri hemen sutondoan, eta ea zenbateraino dakizun kontetan..." Eta han hasten
|
nintzan
ni" bat bi hiru lau" ka. Ehuneraino heldu nintzanean, maisu handitzat euki neban neure burua.
|
|
|
Ala beste gai sakonetan eta ardura barrien kezkaz bizi zalako? Dana dala, bildur
|
nintzan
ni bihar etziko euskal idazle on bat galduko ez ete genduan.
|
|
|
Eta, hau holan dala, konturatu nintzan Mikel gurea, euskerea guztiz alde batera itxi barik, beste gai batzukaz egoala guztiz zaletuta; eta bildur izaten hasi nintzan ea ez ete eban Mikelek lehengo euskalzaletasun gartsua galduko... Orduan hasi
|
nintzan
ni Mikeli euskal liburu barriak eskuratzen eta bere eretxiak eskatzen.
|
|
|
Martin bere eretxien" martiri" dala esango
|
neuke
nik. " Euskara batua" nagusitzen hasi zanetik hona, Martinek behin eta barriro azaldu izan ditu bere pentsakerea ta jokabidea, eta dalako euskera batu hori hainbat puntutan ez dau ontzat emoten.
|
|
|
Ez dakit, gehiago ezagutu gura
|
neuke
neugaz behar egiten dauena kafeari puzka; zeure balioak zeintzuk diran, esaterako.
|
|
|
Eta zer egin
|
neike
nik, neska ia malkotan zegoen.
|
|
|
Benetan burutik pasa jatzu, kapaz izango
|
nintzala
ni bera eskuratzeko, halan zu beragandik banatzeko. Karmelek berriro buruaz ezetz erantzun zion, negarrari eusteko begiak ixten zituela. Horrek zelan pentsau lei inor bere atzetik ibili leitekela, barea baino nazkagarriagoa da eta...
|
|
|
Ez dakit ataka gaizto honetatik bizirik aterako garen ala bertan fin gaitz egingo dugun, Laroussek eta bere kideek egin zuten bezala. Har
|
itzazu
nire sentimendurik leialenak", dio hurrengoak. Postal horietako bat bere etsai nagusiari bidalia da, bere andregaiaren atzetik dabilen herriko bigarren bizargin aprendizari.
|
|
|
Ohar bat birrindu daiteke edo hautsontzian erre, argazkiak hauts bihur ditzakegu, gutunak zakarrontzira bota, Monikaren braga ñimiñoak desagerraraz
|
ditzaket
nire etxeko armairuetatik, baina oroitzapenak hor geratuko dira. Autobidetik irten eta hiria bitan zatitzen duen ibaiak, ipuinetako dekoratuetatik ateratakoak ziruditen zubiek, ur gezaren ibilera nekatua aztoratzera itsasotik zetozen olatuek, airean zebiltzan kaio endredatzaileek Monika ekartzen zidaten gogora.
|
|
|
Bere hats beroa senti nezakeen lepoan eta sudurraren hotza belarrian. Ilea oparo erortzen zitzaion bizkarrean behera eta bere bularrak zabuka suma
|
nitzakeen
nire bularraren kontra. Beste behin ere nire eskuetan bere tailea, lepoan bere hatsa eta bere bularrak zabuka sentitu nituela gogoratu nuen.
|
|
|
pozez hilko naiz, eta, beraz, ez duzue nire gorputz hau zerraldo triste batean sartu behar izanen. Ene maiteok, ilunabar horretan, neure gorputz honi su emanen diot, ea behingoz argi pixka bat ematen duen, eta gero, hego haizearen eskuak barreia eta sakabana
|
ditzala
nire errautsak eta maitasun keak Azpilgo zoko moko guztietan, ene herriaren azken arnasarekin nahas daitezen".
|
|
|
–Margotu
|
itzazu
nire ezpainak! Gustatzen al zaizu kolore hau?
|
|
|
Badakit hori guztia. Eta, egia esan, hori horrela egiten saiatu naiz ni beti, gustuak gustu eta gogoa gogo, eta ez dut uste inortxok ere kexatzeko arrazoirik izan
|
dezakeenik
nire lanarekin.
|
|
|
Nahiago nuke horrela balitz! Horrela bakarrik jakin
|
zenezake
nire berri. Horrela bakarrik jakin zenezake nire eskua hementxe daukazula zurearen zain, zurearekin lotzeko irrikan, zuri laguntzeko prest, zure laguntzaren bila.
|
|
|
Horrela bakarrik jakin zenezake nire berri. Horrela bakarrik jakin
|
zenezake
nire eskua hementxe daukazula zurearen zain, zurearekin lotzeko irrikan, zuri laguntzeko prest, zure laguntzaren bila.
|
|
|
Jesus, Maria eta Jose! Zer egin
|
zezakeen
ni bezalako amandre batek?
|
|
|
ez
|
dezatela
nire konpainia zaharrek
|
|
|
" Jauna, egun batean aserratu
|
nintzan
nire suiarekin eta esan zidan sorgiña"," Sorgiña?"," Bai, sorgiña, zerren irurogei urte ezkeroko atso guztiak sorgiñ dira. Orra nola naizan sorgiña, zerren irurogei urte baño gehiago ditudan".
|
|
|
Iragana laukiz kargaturikoho rmetatik begira dugula, alkiotantxe eserita imaginatuko ditugu, hemendik pasatu ziren hainbat pintore, idazle: Angelica Kaufmann eta Goethe solasean ari dira, bakarrizketan Schopenhauer hisia gaiztoan, lagunen artean absente bezala Gogol herriminbera(" Erroman nagoela bakarrik idatz
|
nezake
nik Errusiaz"), Stendhal bere zirriborroak nekagabe zirriborratzen; Berlioz, Wagner, Mendelssohn, Liszt, hainbat pintore izen handiko eta izen txikiko, De Chirico maiz etortzen da kafe bat hartzera, hor berehala baitu bere atelierra, gure aurretik denak hemendik pasatudi ren pelegrinoak, mundua ikusten eta entzuten irakatsi digutenak. Existentzialisten Les Deux Magots eta Cafe de Flore ra joaten dira Parisen esnobak (eta zein ez da esnob Parisen, lagun batzuekin, udaberri batzuetan?) —bera eserita dagoen tokian beharbada Sartre eseriko zen, beharbada Simone de Beauvoir, baina beharbada (inork ez dio hori esango) Charles Maurras, Sous le signe de Flore idazten.
|
|
|
Ez da ezer gertatuko. Sinets
|
iezadazu
niri. Ezkutatu pistola hori, hemen ez da ezer gertatzen eta.
|
|
|
–Andrea arduratu zen herrian denek jakin
|
zezaten
ni mobilizatua nintzela, eta laster bidaliko nindutela frontera, eta hantxe hilko nautela ere! –esan zuen Tiburtziok, lotsaturik– Itsasoko Polizian larrua behin baino gehiagotan jokatu izan ez banu moduan.
|
|
|
Betiko garbi
|
ditzadan
nire bizitzaren mantxak.
|
|
2004
|
|
|
Munduan agintzen duen jendeari erretratuak ateratzea
|
litzake
nire oraingo ametsa. Baina oso garestia da, ezinezkoa.
|
|
|
Ez, ez da inportanteena, eta ez diot hasieratik irabazi al duen galdetu behar, baina momentu batean bai. Jakin
|
dezan
nik ere garrantzia ematen diodala, bizitzan ere garrantzia baitu.
|
|
|
Banekien serio jarriko zinela. Esan
|
ezazu
nirekin maitasuna egiteko gutizia piztu zaizula, eta zazpi aldiz jarraian egin nahi duzula. Ez joan urrutiago, Aitor.
|