|
2000
|
|
|
inondik inora. Txarrena da, ETAk badakiela hori horrela dela,
|
bazekiela
honek ekarriko zituen ondorioak, eta hala ere egin egin duela. Txarrena den moduan, ETAk eta ezker abertzale soziologiko osoak lotuta jarraitzen dutela eta lehenak egindakoak bigarrenean zuzen zuzenean eragiten duela.
|
|
|
" Guk ez dugu zalantzarik, Batallon Vasco Español izan zen gure semea desagertarazi zuen taldea eta horretarako baliatu zuen Escaleras zator edo zelatari hura. Datu ugari ditugu hala izan zela sinesteko, Jose Miguel pertsona erreferentziala zen, interrogatorio zenbaitetan poliziak Naparrari buruz jakin beharrekoa
|
bazekiela
jakinarazi zien zenbait atxiloturi, Efe agentziaren muntaia poliziala (orduko Efeko norbaitek onartu zigun bezala)...". Bere garaian, ETAtik ere, erakunde honek' Naparra' ren desagerpenean ez zuela zerikusirik jakinarazi izan zaie behin baino gehiagotan familiako kideei.
|
|
|
" Abiatzeko bideak ez dik orube partikularrik zeharkatu behar... ehiza sasoian ez diagu ehiztarien ondotik ibili behar... todoterrenoen pistetatik ez dik merezi, dena hautsa eta zarata baita... poliziak zaintzen dituen errepetidoretatik urrun, mesedez... giriek maite dituzten kasko famatuetan hago lasai, euskaraz entzunik atzerritar bezala tratatzen bahaute ere... lagunen txaboletan ez ezak sua aipa... erdara hutsezko seinaleak erauzi baino lehen, kontuz, begira inor ez dagoen...". Eta araudiak oso nahasiak direnean, bagoaz Pirinioetara, gora, urrun, pentsatuz gorago joan zela Luis Pedro eta
|
bazekiela
zergatik
|
|
|
" Connemaran ez dago ezer!", bota zuen euretako batek, elkarrizketa apur bat urrunago eramanez. Eta Txemari gogoak sartu zitzaizkion esateko
|
bazekiela
Connemaran ez zegoela ezer. Ezer ez zegoen bezala beste toki guztietan, eta bazekiela alferrik ari zela, koño, eta zer!!
|
|
|
Eta Txemari gogoak sartu zitzaizkion esateko bazekiela Connemaran ez zegoela ezer. Ezer ez zegoen bezala beste toki guztietan, eta
|
bazekiela
alferrik ari zela, koño, eta zer!! Baina Txemak, irribarre umil bat eskainiz, baietz egin zuen buruarekin.
|
|
|
Latina zekien —hala hola, murduskatzen bertzerik ez—, baita gramatikaren eta eskolastikaren funtsezko arauak ere, baina, handik harat, deus guti gehiago. Muga haien aitzinean, ordea, bazuen dohain bat, gizonen artean batere ohikoa ez dena, eta zen ezen
|
bazekiela
bere mailaren eta bere neurriaren berri, eta haren arauaz jokatzen zuela, itxurarik egin gabe. Gurasoak, izaitez, laborariak zituen, eta ez zen bere etorkia ezkutatzen ibiltzen; etxeko zamaria asto bat zuen, eta ez zen Kaligularen zaldiari beha bizi, bere asto hura ere kontsul noiz eginen ote zuten, halako moldez, non ez baitzuen zaldirik nahi izan, bai gurasoek eta bai aitona Nikolasek ere zaldi eder bat erregalatu nahi izan ziotenean, jende printzipalaren eredurat eta haien idurirat ibil zedin.
|
|
|
Beroak hauspoak arnasestutzen zizkigun eta izerdiak ere ez ziren nolanahikoak izan. Han eta hemen galdetu nuelako dakit gizaseme hark ez zituela ontzat hartzen Euskaltzaindiaren lehen arauak, eta
|
bazekiela
, era berean, hizkuntzaren sena ez zegoela Parisen. Aitaren egin zuen harrira arrimatu aurretik; zerurantz goratu zituen begiak gero.
|
|
|
Argi zegoen maisuak ere
|
bazekiela
gertatutakoaren berri, baina ez zuen hitzik esaten. Egoerak ihes egin zion, eta errudun aurki  tzen zuen bere burua.
|
|
|
Ez zen erantzunaren zain egoten. Nik banekien
|
bazekiela
galdetutako gauza guztien erantzuna, baina zer edo zertaz hitz egin behar zuen gurekin, eta edonori atsegin zaio jakitea bere gainetik dagoen batek bere arazoen berri dakiela eta kezkatu egiten dela. Gaur, egia esan, ezin dut horrelakorik jasan, baina orduan bertute zoragarri, gizon zuzenaren ispilu iruditzen zitzaidan erretorearen galdetu behar etengabea.
|
|
|
Zer gertatzen zitzaidan adierazi nion. Espainolez
|
bazekiela
berak, erantzun zidan, eta kontatu niona egia ez izatera, berehala moztu egingo zidala telefono komunikazioa. Familiari esaten ari nintzaiona entzuten geratuko zen ofiziala.
|
|
|
Makurtu zelarik berriz, irrist egin zuen, sasietara erori; eta, handik ateratzearren egin zuen ahaleginean, sasitan barrenago joan zen. Madarikazio bat bota zuen, esfortzu handi bat eginez atera, elurraz ipurdia garbitzen ari zelarik, Pitita une batez ikustea iruditu zitzaion; haren figura baina, berehalaxe elur lainotan ezkutatu zen; uste ote zuen bada hark berak
|
bazekiela
bidea. Eta, Xanek bideari berrekin eta handik pixka batera berriz, bidea bitan bereizten baitzen, zalantza egin zuen.
|
|
2001
|
|
|
Estreinakoz, adeitsu portatu zen. Gozoa ere
|
bazekiela
izaten erakutsi zidan. Berehala bueltatu zen, oliba olio potoa eskuan.
|
|
|
Nori aitor niezaiokeen nire pasaiako amodio herbalak oro birindika aurtikitzeko prest nintzela? Ardirik eta arditik ez zeukan, baina otso krudelen erdian igerika
|
bazekiela
segur nintzen. Amets arketipikoetan barna galtzea desiratzen nuen ondikotz, salbamen eske.
|
|
|
Hori Tribunoren farol bat zela ulertu nuen; zeren, egia izatera, horrek esan nahi baitzuen
|
bazekiela
Mendizalea nor zen; eta, baldin bazekien, zergatik ez zion eskua eransten. Hortaz, tonto aurpegia jarri nuen, eta baietz egin nuen buruaz.
|
|
2002
|
|
|
Ez behintzat nik espero nuen moduan. Alexek, hainbat urteren ondoren!, min eman zidala
|
bazekiela
esan zidan, eta sentitzen zuela.
|
|
|
Baina paper haiek irakurri ahala, nire beldurra izu bilakatzen joan zen. Dokumentu haien arabera, sinatzaileak zin egiten zuen ingelesa ondo zekiela eta, beraz, han esaten zen guztia ulertzeko gauza zela; aditzera ematen zuen, gainera,
|
bazekiela
jaus  gailuz salto egitea kirol arriskutsua zela eta heriotza ere eragin zezakeela, eta, agiriak sinatzeko orduan, bere buruaren jabe zela adierazten zuen; gero, istripurik gertatzekotan, antolatzaileen kontrako inolako neurri judizialik abian jar  tzeko aukerari uko egiten zion; eta, azkenik, bere heriotzaren berri nori eman behar zitzaion jakin ahal izateko, lagun edo senitarteko baten izen... " Ez larritu, motel, tramite hutsa baino ez da, legeak hau egitera behartzen gaitu", esan zigun hango arduradunetako batek, baina hitz haiek ez ninduten batere lasaitu.
|
|
2003
|
|
|
Fraide xaharrak erraiten zidan bestalde, berak ere zerbait
|
bazekiela
gure itsas bazterraz, irakurri berri zuen Claude Farrèren liburu bati esker, eta gure herriaren eta gure ohituren jakinean zela aita Pierre Lhanden hitzaldi xume bat entzuna zuelakotz.
|
|
|
Eta Etxepareren kasuan, euskarazko aurreneko liburua argitaratzean, abiapuntu horretaz kontziente zela ematen du. Badirudi
|
bazekiela
euskaraz pentsaturiko narratibari, eta beraz inplizituki euskal ikuspegitik egindako historiari hasiera ematen ari zela. Euskalduna, erdarazko testuetako aktore pasibo paperetik atera, eta, bere testu propioen protagonista bihurtu nahi zuela.
|
|
|
1976ko udaberri amaieran Leioako Zientzia Fakultateko ikasleen eta irakasleen euskararen ezagutza neurtzeko inkesta interesgarri bat plazaratu zen. Horren arabera ikasleen %4, 88k zekien euskaraz irakurtzen eta idazten eta beste %5, 66k zekien euskaraz mintzatzen; %13, 72k aitortzen zuen euskara apur bat
|
bazekiela
eta %17 ari zen euskara ikasten. Irakasleen artean, %6, 4 baino ez zen euskaraz zekiena eta %5, 5ek erdizka egiten zuen, %9 ikasten ari zen eta %88k ez zekien.
|
|
|
Eta esan egin zion Luvinori. Esan zion
|
bazekiela
libururen bat bazeukala ia seguru. Luvinok baietz onartu zuen, bazeukala liburu bat eta erakutsi egingo ziola.
|
|
|
Pelikulak egiten hasita ere bazegoen, baina ez zen isiltzen; diruaren aurrean ere ez zen isiltzen eta, badakizu, aktoreen kontuak. Eta ez Matiasek ezta Romanek berak ere ez zekiten nolakoak diren aktoreen kontuak, baina baietz,
|
bazekiela
esan zuen Matiasek, eta poz pozik geratu ziren biak, italiarraren biografiako puntu beltz bat argitu izan balute bezala eta istorioak aurrera egiteko beste trabarik ez balego bezala.
|
|
|
Matiasek aprobetxatu zuen orduan eta esan zion" Erakutsiko didazu?", eta gero esan zion" Gogoa daukat ikusteko", eta gero esan zion mundu guztiak aipatu ziola entziklopedia hura eta ikusgarria izan behar zuela, eta mesedez erakutsiko zion. Nemiak esan zion sentitzen zuela, ez zeukala berak entziklopedia, ez zuela erosi, eta
|
bazekiela
mundu guztiak erosi zuela, baina bera orduantxe ezkondu zela justo eta ez zuela erosi, ezin izan zuela, badakizu.
|
|
|
Puztu egin ziren bere bi bularrak mugimenduarekin. Monika harro zegoela zirudien bere gorputz estreinatu berriarekin eta
|
bazekiela
inor liluratzeko ez zuela ezer egin beharrik, aski zuela gorputza erakustearekin. Beharbada bera ere harriturik zegoen oraindik beranduko bere bular oparoen mirariarekin.
|
|
|
Eta gu bezain euskaldun eta abertzale zela ere aitortu nion. Gainera, guk ez bezala,
|
bazekiela
sentimenduak eta abertzaletasuna bihotzean eramaten, diskrezioz. Eta ez gu bezala, beti zalapartaka eta builaka, bihotzeko kontu ttikiak ere lau haizeetara zabalduz.
|
|
|
Nik orain badakit berak
|
bazekiela
. Plazan ez nuen informazio baliagarri askorik lortuko.
|
|
|
Erabaki okerra izan zela halako etxe handia eta urruna erosi izana. Bai,
|
bazekiela
berak eskatuta hartu zutela erabakia, baina, zer nahi duzu, Damian, gezurra esaten hastea. Hobe zutela hura saldu eta etxebizitza bat hartzea Donostiako zentro aldean.
|
|
|
Jaionek esaten zian kamustuta bizi garela gaur egunean. Egiazko zoriona non zegoen
|
bazekiela
berak eta kontatzeko eskatu zidaan, nire sexu ametsetako bat.
|
|
|
Gizonon neurria hartuta zeukala. Ulertzen nian berak
|
bazekiela
usteak bizi gaituela egiaren lekuan.
|
|
2004
|
|
|
Orduan, irakasle eskola hartan euskararik ez zen egiten, eta ordu bietatik aurrera, ez dakit nork ordainduta, Diputazioak agian, Milagros Bidegain etortzen zen euskara erakustera. Nik oraintxe urte gutxi jakin dut, gure promozioko 25 urteurrena ospatzeko egin genuen ekitaldian, nirekin magisteritza egindako zenbait jendek
|
bazekiela
euskaraz. Oraintsu jakin berri dut.
|
|
|
Aurreko paragrafoan xedatu ondoreetarako, betearazpenaren auzitegiak probidentzia bitartez onetsi ditu aurreko bi artikuluen arabera gauzatutako besterentzeak; horretarako, auzitegiak aurretiaz egiaztatu du ondasuna eskualdatzean eskuratzaileak
|
bazekiela
, zamen ziurtagiria dela eta, zein zen ondasunaren erregistro egoera.
|
|
|
Ezin zuela horrela segitu esan zion, familia zuela, eta umeekin gogoratzen zela monasteriora zetorren bakoitzean, Pabloren dokumentuak ekartzera edo Pablori argazkiak eramatera. Eta, alde batetik, nahi bai, nahi zuela lagundu,
|
bazekiela
bera barik asko zailtzen zela kontua, eta barkatzeko, muga mugan zegoela, indarren eta adorearen mugan, eta garrafoi bat eman zion, esanez dokumentu hauek dira azkenak, eta barkatzeko. Lotsatuta nago, esan zion.
|
|
|
Eta gaur, 1943ko uztailaren 25ean, jakin da Faxisten Batzorde Nagusiak agindua eman duela Mussolini agintetik kentzeko, eta erregeari emateko boterea. Irratiak esan du, eta jendeak ulertu du, edo ulertu nahi izan du, poliziak lehendik ere
|
bazekiela
laster kenduko zutela Duce a boteretik, eta poliziaren orduak ere zenbatuta zeudela, inpunitate osoz jokatu ahal izateko orduak, behinik behin. Hori pentsatu du jendeak:
|
|
|
Jendeak zioen ez duela alferrik alde egin:
|
bazekiela
hau gertatuko zela eta horregatik eskapatu dela, partisanoen beldur, ez ote diren harrotuko orain, Mussolini boteretik kentzen dutenean.
|
|
|
Gogoratu zen zelan berak esan zion Signora Mariari Mussolini baino inportanteagoak direla egunero gure ondotik pasatzen diren horiek. Eta kartelean ikusi zuenean horixe zela erreferendumeko galdera, Oscar konturatu zen Signora Mariak
|
bazekiela
baietz, ez zuela erreferendumik behar jakiteko baietz, badagoela Mussolini baino inportanteagorik, eta ez dela larregi bilatu behar horretarako: aski dela albora begiratzea edo zeure buruari, hobe zeure buruari.
|
|
|
Mutilak baietz egin du buruarekin,
|
bazekiela
lehendik ere.
|
|
|
–Leioara joan nintzen, adibidez, eta zer aurkituko eta bertako irakasle batek ere
|
bazekiela
. Sekretua?
|
|
|
keriak; izan ere, Harakini kortesiazko formula orok errezeloa sortzen baitzion. Jakin zuela Fermin Londresen izan zela,
|
bazekiela
, damu zela... Harakinek azken bi urte eta erdian zerabilen bizimoduak, han eta hemen mila saltsatan sarturik, bestela erakuts bazezakeen ere, besterik buruan, berehala ulertu zuen zertaz ari zitzaion:
|
|
|
Eta Pellok esan zuen: Asto hark
|
bazekiela
bakarrik ibiltzen, eta noski etxetik pixka bat aldendu eta elurretan galdu egingo zela eta bere senez ostatura etorri, haren ama, berak ezagutu baitzuen, handik baziren... igual hamabost urte, etortzen baitzen egunero bertara: Tomasek bordan obrak egin zituenean kakoetan porlana garraioan erabiltzen baitzuen, eta bertan parada egin ere bai askotan, lasto batzuk edo baba puxka batzuk janez kanpoan uzten zuen, berak txikito pare bat eta haren seme Tapaxek, artean umemoko bat, pipa batzuk jateko denbora...
|
|
|
Astoa ez, mandoa zela Txonaren aitak erosi zuena, baina mando hark ama zuela astoa, eta horregatik zituela astoaren belarriak, eta indarra, berriz, aitarena zuela, eta bizkor eta gogorragoak izaten zirela mando haiek, amaren aldetik astoak zirenak. Lañuak denbora guztian begiak itxirik eta irribarre handi bat egiten zuen eta azkenean begiak pixka bat zabalduz esan zuen, berak
|
bazekiela
Txonaren aitak mando hura non erosi zuen, eta non erosi zuen jakin nahi bazuten Nafarroan erosi zuela, begia kiñatu zuen, eta ez zuen gehiago esango," nteitzek?"
|
|
2005
|
|
|
Hirugarrena onusteduna dela uste izango da, horrek Erregistroa zehatza ez zela jakin
|
bazekiela
frogatu ezean.
|
|
|
Frogatzen denean eskuratzaileak eskuraketa burutu aurretik jakin
|
bazekiela
eskualdatzailea ez zen norbaitek bazuela finkaren edo eskubidearen gaineko edukitza egitez eta ugazaba moduan, edota eskuratzaileak hori jakiteko modua eta arrazoiak zituela frogatzen denean.
|
|
|
Bestalde, 1942ko maiatzaren 12ko legeak adulterioa egitearen ondoriozko zigorra indarrean berrezarri zuen. Emakumeak burututako adulterioa zorrotz zigortu zen, baina gizonek burututakoa soilik zigortu zen bere amorantea emakume ezkondu bat zela
|
bazekiela
frogatzen baldin bazen. Bere senarra beste emakume batzuekin egon zela zekien emakumeak baliabide juridikoak zituen soilik infidelitatea senar emazteen etxebizitzan arruntki eman baldin bazen edo kalean era oso deigarrian burutu baldin bazen.
|
|
|
Azaldu zion Simonek marrazain izan nahi zuela berak errugbi partidu batean. Gurrek esan zion hori
|
bazekiela
berak, askotan esan ziola marrazain izan nahi zuela. Simonek jarraitu zuen esaten hori izan zuela beti buruan, urteak eta urteak, eta, bizitzan behin baino ez bazen ere, marrazain izango zela bera errugbi partidu batean.
|
|
|
Lehenaldirik zein geroaldirik gabeko aingeru isil bat; inork ez zekien familiarik ote zuen, non bizi ote zen. Agian berarekin mintzatu nukeen neure gauzez, ezaguna baitzen sekretuak gordetzen
|
bazekiela
.
|
|
|
Ez zen jipoitzen zuten aurreneko aldia, baina etxea galtzeak ere ez zion halako koskarik eragin. Tabernan oihuka esaten zuen
|
bazekiela
zeinek jo zuten, eta denak garbituko zituela, harrapatzen zituenean. Non bizi ez zeukanez, etxeordera lastaira zahar bat bildu zuen, kanpin gas bat, ontzi zahar batzuk..., eta txabola hartan jarri zen bizitzen.
|
|
|
Ttalek misterioa iraunarazten
|
bazekiela
baimendu zuen Ttottek eta ezustekoaren zigilua zekarten haren eleak errepikatu zituen:
|
|
|
Solasa esperantzatsu bururatzen zuen Frankiek, egia bere latzean
|
bazekiela
: ama bati dolorerik ez zitzaion hazten ahal, alabaina, semea salbaietan salbaiena baldin bazen ere.
|
|
|
Azal iluneko nafartarrak ere bai. Zazpi urteren buruan Amerikak zer ziren
|
bazekiela
uste zuen: arragoa zen.
|
|
|
Jaroslavek ez zion ulertu, baina Kafkaren begirada zeharkatzen zuen labana distira hark konbentzitu zuen. Agian esan egin behar zion Franzek arotzari,
|
bazekiela
pistola hura ez zegoela kargatuta, eta hori jakiteak, min hura jasaten lagundu eta edozein jainko bezain boteretsu sentiarazten zuela idazlea.
|
|
2006
|
|
|
berak
|
bazekiela
|
|
|
Gaizki tratatu zutenen artean nire ezagun batzuk zeuden; nik ez nuen ezeren errurik, oso haserre nengoen guztiarekin. Uste dut Arestik hori
|
bazekiela
; baina berak guztiekin puskatzea erabaki zuen, baita nirekin ere. Gero hil egin zen, eta ez genuen inoiz aukerarik izan elkarrekin bakeak egiteko.
|
|
|
Bere lehen kalitatea, segitu zuen ene pentsamenduak entzun balitu bezala, bere ulermena zen. Jende ezezagunek ere harengan alimaleko konfiantza zuten, zeren begirada batez zure kezkak zein ziren
|
bazekiela
eta ulertzen zituela ematen baitzuen. Horrez gain, dohainak bazituen, ez dakit sorginkeria deitzen ahal denez, baina landareen ezagutza handiak zituen eta kapable zen haietarik erremedio hoberenak egiteko edo... pozoi pozoitsuenak ere bai.
|
|
|
Nola irekiko zion bada atea. Ia hogei urte beranduago jakin du, izekok kontatu diolako, amak
|
bazekiela
zerbait maitasunak eragin dezakeen minaz. Orduan atea itxi zion Nereak amari eta orain ez daki zer egin ate hori ireki ahal izateko.
|
|
|
Paulok ere horixe esan zigun zure ama eta bioi, autoan eraman gintuen lehen aldian –burua mugitu du goitik behera eta ez du une batez ere begirada aurrean duen errepidetik altxatu, gidatzen bera balego bezala– Behin, nobioak zirenean, gidabaimena atera berria zuela, Paulok kostako errepidetik eraman gintuen biak. Lasai egoteko esaten zigun, berak
|
bazekiela
gidatzen eta, zuk orain esan didazun bezala, baina ez genion guk gidari onaren itxurarik hartzen eta benetan beldurtuta egin genuen bidaia hura. Pentsa, oraindik gogoratzen dut eta.
|
|
|
Uste dut Veronicak
|
bazekiela
egia. Hasieratik.
|
|
|
Hitzik tartekatzeko modurik ez nuen tenore hartan nengoela, begi zorrotzez begiratu zidan, zer pentsatzen ari nintzen igarri nahi balu bezala. Gero, hortz belz  tuak erakutsiz, esan zidan
|
bazekiela
zer neska klase gustatzen zitzaizkidan, baina kontuz ibiltzeko:
|
|
|
Artilearen lakartasuna eta animaliari zerion berotasuna sentitu nituen. Animalia otzan eta geldi geldi zegoen, ez zuen ezer egiten, ematen zuen
|
bazekiela
zer zetorkion eta onartzen zuela. Labankada emateko puntu egokia bilatzen hasi nintzaion altzairuaren puntaz.
|
|
|
Hitz egitea zerbait dakigula uste izateko modu bat da maiz askotan. Cogito ergo sum esan zuena ere horretan ari zen, azken batean, hizketan, bere buruari zerbait behintzat
|
bazekiela
erakusten. Baina harrigarria da zein gutxi dakigun batzuetan seriotasun eta ziurtasun osoz esaten dugunaz.
|
|
|
Anselmo sartu da azkena, sartu delarik barrezka ari ginen eta, muturtuta zegoen:
|
bazekiela
, ba, berataz ari ginela...
|
|
|
Hartan ari ginela, etorri zen Mandi, Anselmoren anaia, tipo lasai lasai bat. Jakin zuenean zertaz ari ginen, esan zigun berak ere aditu zuela salerosi haien berri, baina, bere ustez, horretarako haraino joan beharrik ez genuela, hemen ere
|
bazekiela
berak bazegoela halako elizako aldarean inork zaintzen ez zuen gurutze barroko balio handiko bat. Hala ere, berak uste, gaur egun arte trafikoa baino animaliena errazagoa eta berdin etekin handikoa dela:
|
|
|
batzuk kexu ziren inork elkarrizketatu nahi ez zituelako, beste batzuk elkarrizketa gehiegi egiten zizkietelako, askok aholku literarioak ez ezik, bere bizitza pertsonaleko gorabeherak ere kontsultatzen zizkioten –alabari jaunartze egunean edo andreari urtebetetzean zer oparitu, jubilazio plana nola prestatu, bigarren eskuko autoa erostea komeni ote zitzaien, bizarra eginda irudi hobea ematen zuten, eta beste hainbat–; bestalde, Entelekiak argitaletxeko idazle enblematikoena emaztearengandik apartatzeko prozesu betean zebilen, eta horren ondorioz, hain enblematikoa ez baina benetan oso oso interesgarria zen beste bat urteroko jeloskorkeria atakeak jota zegoen, horrek ekarri ohi zituen edotariko ondorio ezagunekin. Eta guztiarekin ere, txarrena zen Entelekiak argitaletxeko arduradun nagusiak
|
bazekiela
edo susmatzen zuela hain artesanalak eta hain interesgarriak ez ziren argitaletxeetan ere egoera ez zela askoz hobea, entzuna baitzuen, adibidez, zenbait idazlek hartua zuela ohitura beren editoreen etxeetara afaltzera joatekoa, aldez aurretiko gonbitik edo gaztigurik gabe, gauero.
|
|
|
nik begiak ikusten ez nizkion arren banekien
|
bazekiela
|
|
2007
|
|
|
Bilboko hiltegikoak esan zidan berak ekarriko zizkidala adarrak. Eta gero beste batek ere bai gure semeari, berak
|
bazekiela
nondik ekartzen zituzten, Ibardineko bentetatik gorako batek Baionako hiltegian biltzen zituela eta hark ekarriko zizkidala. Eta hala hasi nintzen.
|
|
|
Zahartutako zinema izar bat zirudien; zahartua, baina izarra. Irribarre egin zion Juliok amonaren lotsari, ez kezkatzeko esanaz bezala, argentinarra zela bera,
|
bazekiela
zer zen tangoa, eta oso polita zegoela soineko luzearekin, ia Greta Garbo bat zirudiela.
|
|
|
1928ko maiatza ekainaren Gure Herrian La, ttek Georges Lacomberi eskertu zion eskainitako azalpenak Linguistika alorrean. 1931ko urtarrila otsailaren Gure> Herrian azpimarratu zuen La, ttek Jean Barbierrek herri literatura tradiziozko erara idazten
|
bazekiela
. 1932ko martxoa apirilaren Gure> errian adierazi zuen La, ttek Georges Lacombe zela, Julio Urquijorekin batera, gizon jakintsuena euskal gaietan.
|
|
|
1928ko maiatza ekainaren Gure Herrian La, ttek Georges Lacomberi eskertu zion eskainitako azalpenak Linguistika alorrean. 1931ko urtarrila otsailaren Gure> Herrian azpimarratu zuen La, ttek Jean Barbierrek herri literatura tradiziozko erara idazten
|
bazekiela
. 1932ko martxoa apirilaren Gure> Herrian adierazi zuen La, ttek Georges Lacombe zela, Julio Urquijorekin batera, gizon jakintsuena euskal gaietan.
|
|
|
1928ko maiatzaekainaren Gure Herrian La, ttek Georges Lacomberi eskertu zion eskainitako azalpenak Linguistika alorrean. 1931ko urtarrila otsailaren Gure> Herrian azpimarratu zuen La, ttek Jean Barbierek herri literatura tradiziozko erara idazten
|
bazekiela
. 1932ko martxoa apirilaren Gure> Herrian adierazi zuen La, ttek Georges Lacombe zela, Julio Urquijorekin batera, gizon jakintsuena euskal gaietan.
|
|
|
Haiek guztiak entzutean, iruditu zitzaidan guri buruz zerbait
|
bazekiela
amerikar handikote hark, ezin zuela izan zeharo kaikua eta zirudiena bezain axalekoa.
|
|
|
Uste genuen Ojari ez zitzaizkiola ardurako Orsonen ibilera lizunen kontuak. Berak ere
|
bazekiela
horretatik zerbait, noiznahi ibiltzen baitzen, ez bakarrarekin, baizik eta bizpahiru galaiez inguratuta. Gortekoak deitzen genien eztiaren gozotara etorritako erlastar haiei guztiei.
|
|
|
Hoteleko harreran erositako mapa paratu zuen Migelek ohantzean zabalik, eta egin beharreko bideari jarraitu zion, arretaz, paperaren gainean. Eguzkitara irten zen aski
|
bazekiela
deliberatu zueneko, baina galdu egin zen, mundua ez baita atlas bat. Oinezkoei galdezka, kable elektrikoz ehundutako amaraunaren azpiko karriketan barna joan zitzaion denbora.
|
|
|
Oraino ez zuen terminologoa sobera ezagutzen, eta ez zuen sekula gezurretan harrapatu. Baina argi zegoen nahi izanez gero gordetzen ere
|
bazekiela
eta, uste bezala, ez zuen luzaro egon behar izan Migelek bere susmoak egiaztatzeko:
|
|
2008
|
|
|
Epaileak zuzendaria eta kazetari bat deklaratzera deitu ditu. Izan ere, uztaileko albiste batean, Kontsulta Legea bozkatu zuten garaian ETAk su eten txikia egingo zuela eta Ibarretxek
|
bazekiela
publikatu zuten.
|
|
|
Izan ere, uztailaren 10ean argitaratu zuten albiste batean, Kontsulta Legea Legebiltzarrean eztabaidatu eta bozkatu behar zuten garaian ETAk su eten txikia egingo zuela eta Ibarretxek jakin
|
bazekiela
publikatu zuten. Kazetaren arabera, buruzagi abertzale batek jakinarazi zion, zeharka bada ere.
|
|
|
Mikel Arana EBko Presidentetzako bozeramaileak esan du jakin
|
bazekiela
Konstituzionalak debekatuko zuela kontsulta, PPren eta PSOEren aginduak hitzez hitz betetzen dituelako.
|
|
|
Auxtin nola ote zegoen, maisuari salatu ote zion gertatua, don Hipolitok zer erantzun ote zion, aitarentzako mezuren bat eman ote zion maisuak Honoratori? eta Honoratok lehenik esan zion baietz, Auxtinek salatu eta maisuak
|
bazekiela
gertatutakoaren berri; eta gero esan zion ezetz, ez ziola aitarentzako mezurik eman, baina, esan ere, esan zuela: –Itzuliko da deabru hori eskolara, eta orduan konponduko ditugu gauzak!?.
|
|
|
iritziak eta esamesak noiznahi bihur baitaitezke edozein haizeren haizebegi; keinu bat ere izan zuten, agurtzeko orduan Gerardok Nataliaren eskuak bereetara bildu eta esku banatan muxu ezin samurrago bat eman baitzion, baina keinu hura ere beste keinu batzuen beharrean zegoen, halakoak baitira desio asegabearen legeak, ase artean bakerik hartzen ez dutenak. Baina eta keinu haiek gauzatzeko, beste hitzordu batzuk behar zituzten, isilpekoak halabeharrez, arriskutsuak, ondorioz?, ezkondu ezean; Nataliak hurbil hurbil sentitu behar zuen arrisku hori, are gehiago Natividadek bere aitorpen hura egin zionetik, Nataliak orduantxe jakin baitzuen aita kalonjeak
|
bazekiela
ahizpen artean gertatutakoaren berri?. Zergatik kontatu diozu aita kalonjeari gurea?, esan zion ahizpak?; aita kalonjeak zekiena, ordea, amak ere jakin behar zuen, ezinbestean; amak, baina, ez zion afera hartaz hitz erdirik ere egin berari. Nataliari?, halakoetan ohi zuen eran; aitzitik:
|
|
|
Gizakiari eta munduari buruzko konprentsioa eta eroapena adieraz zitzakeen, baina baita nazka, etsipena eta nekea ere. Berak
|
bazekiela
iruditu zitzaidan ni susmatzen hasia nengoena: bi emakumeak elkar hartuta zeudela eta, beren apeta eta gutiziak asetzeko erabili gintuzten neurrian, ordezkagarriak ginela.
|
|
|
323 Komentario hau ez zitzaion gustatu. Kirikiñori? eta handik egun batzuetara Arana Goirik euskaraz hitz egiten
|
bazekiela
erakusten zuten frogak bilatu zituen, parte batez aurkituz: «gure Sabin, ak euzkeraz ezin ebala itzegin, ezin genduan iruntsi, ba, sarri entzunda geukan euzkeraz itz egiten ikasi ebala.
|
|
|
Berak Ezkurrari irabazi zion final batean, eta berak nola irabazi behar zitzaion
|
bazekiela
esan nion txantxetan. Gero, lehen partida Juaristiren aurka neukala ikusita, pixka bat itxaron nuen, biak zarauztarrak direlako, baina Juaristik Bitoria hartu zuenean nik Eizagirreri eskatu nion eta baietz esan zidan.
|
|
|
ATPko zerrendako laugarren postura igotzea nahikoa sari iruditu zitzaion eta Federerrek berehala jarri zuen 5 0ekoa azken setean. Ordu erdi zen Federerrek partida irabaziko zuela
|
bazekiela
, baina halere ez zuen poza ezkutatu ospakizunean. Emozioak lurperatzeak ez du zentzurik, eta oso dotorea ez izan arren, buruz gora etzan zen, barre gozoa aireratuz.
|
|
|
Konstituzionalak legeari ezezkoa emango ziola Eusko Jaurlaritzak ere
|
bazekiela
esan du Bermejok. «Irizpide juridikoa duen inork ezin zuen bestelakorik pentsatu».
|
|
|
Ondoan, ubidea sumatzen zuela, kakaz beteta. Eta usaina aditzen zuela,
|
bazekiela
hor zegoela, ondoan beti, baina bera bere bidetik.
|
|
|
Galdeketa Legea bozkatu zenean ETAk su eten laburra egin zuela esan zuen egunkariak, eta Ibarretxek
|
bazekiela
|
|
|
Hala, oposaketak egin zirenean, ez zen euskaldunik sartu, eta egun batetik bestera, iazko lehen klase egunean, jakin genuen ez zegoela euskarazko klaserik». Hainbat klase eman zituzten, azkenean, euskaraz, ordezkapenak egitera sartu zen irakasle batek euskaraz
|
bazekiela
suertatu zelako, eta derrigortasunik izan ez arren, hala egitea erabaki zuelako. Bizpahiru gelak, ordea, erdaraz jaso zituzten eskola guztiak.
|
|
|
Ikerketa egin, eta ondorioztatu zuten Martinez Salgadok torturatu egin zuela mutila, hiltzeraino torturatu ere; hark prestatu zituela Morelosen egindako zenbait bahiketa; eta prokuradoreak bazuela horren berri. Era berean, zalantza gutxi izan zen gobernadoreak ere
|
bazekiela
zer gertatzen ari zen krimen horietan, baina sekula ezin izan zen ezer frogatu. Baina kontuak gainezka egin zuen.
|
|
|
Gerardorekin isilpeko hitzordu bat ere izan zuen, bai, baina harekin izandako hitzak ere airean idatziak geratu ziren, inguruan sor zitekeèn edo inguruak sor zezakeèn lehen haizearen mende... iritziak eta esamesak noiznahi bihur baitaitezke edozein haizeren haizebegi; keinu bat ere izan zuten, agurtzeko orduan Gerardok Nataliaren eskuak bereetara bildu eta esku banatan muxu ezin samurrago bat eman baitzion, baina keinu hura ere beste keinu batzuen beharrean zegoen, halakoak baitira desio asegabearen legeak, ase artean bakerik hartzen ez dutenak. Baina eta keinu haiek gauzatzeko, beste hitzordu batzuk behar zituzten, isilpekoak halabeharrez –arriskutsuak, ondorioz–, ezkondu ezean; Nataliak hurbil hurbil sentitu behar zuen arrisku hori, are gehiago Natividadek bere aitorpen hura egin zionetik, Nataliak orduantxe jakin baitzuen aita kalonjeak
|
bazekiela
ahizpen artean gertatutakoaren berri –" Zergatik kontatu diozu aita kalonjeari gurea?" esan zion ahizpak–; aita kalonjeak zekiena, ordea, amak ere jakin behar zuen, ezinbestean; amak, baina, ez zion afera hartaz hitz erdirik ere egin berari –Nataliari–, halakoetan ohi zuen eran; aitzitik: disimulatu egiten zuen, ezer gertatuko ez balitz bezala; amaren taktika hutsa ote zen hura, bera –Natalia– hobeto zelatatzeko, ezkutuko jarraipenen bat edo eginez, adibidez?
|
|
|
Guztia jakin nahi baitzuen, mila galdera egin zizkion anaia gazteenari: Auxtin nola ote zegoen, maisuari salatu ote zion gertatua, don Hipolitok zer erantzun ote zion, aitarentzako mezuren bat eman ote zion maisuak Honoratori... eta Honoratok lehenik esan zion baietz, Auxtinek salatu eta maisuak
|
bazekiela
gertatutakoaren berri; eta gero esan zion ezetz, ez ziola aitarentzako mezurik eman, baina, esan ere, esan zuela: " Itzuliko da deabru hori eskolara, eta orduan konponduko ditugu gauzak!".
|
|
|
Izatez, Rosa ez zen oso isilkorra, ezta lotsatia ere, niri ongi frogatu zidan
|
bazekiela
konfidentziak egiten eta barrua aska  tzen. Orduan?
|
|
|
Nik, aldiz, lagundu egin nahi nion barrengo korapiloa askatzen. Morboak ez zeukan bazterrik nire jardunean, eta uste dut berak ere
|
bazekiela
hori, horregatik ekin ziola barrena husteari. Baina horretan hasi zenean lana eramangarriagoa egingo zitzaiola pentsatuko zuen, arin hasi baitzen, aspaldiko oroitzapen zaharrek dagoeneko oinazerik ekarriko ez baliote bezala.
|
|
|
Egunkarian irakurri nuenean grazia egin zidan: gutxi gorabehera bizitzako zenbat urte gelditzen zaizkion kalkulatu zuela esaten zuen, eta denbora jakin horretan zenbat liburu idatzi ahal izango zituen ere
|
bazekiela
gutxi gorabehera. Ausarta da, benetan daukaguna esperantza eta ilusioa direla onartzea baita.
|
|
2009
|
|
|
4 Hirugarrena onusteduna dela uste izango da, frogatzen ez bada hirugarren horrek jakin
|
bazekiela
zein zen inskribatu beharreko baina inskribatu gabeko egintza, inskribatutako baina argitaratu gabeko egintza edota argitalpenaren eta inskripzioaren arteko kontraesana.
|
|
|
Orain, kartzelatik atera denean, Gobernu britainiarrari egotzi dio, konplize izan zela Estatu Batuetako gobernuarekin, kolaboratu egin zuela galdeketetan eta
|
bazekiela
torturapean zeukatela. Gordon Brown lehen ministroak ukatu egin du dena, nahiz eta Tony Blairen garaiko kontua izan hori dena.
|
|
|
Gara egunkariari igorritako agiri batean, erakunde armatuak aitortu egin du Jon Anza ETAko kidea dela eta Poliziak jakin
|
bazekiela
.
|
|
|
Zaila da arazoa konpontzea, eta, gainera, auzia egunez egun korapilatzen ari da. Orain jakin da Nancy Pelosik
|
bazekiela
torturen kontua, orain arte ukatu egin badu ere. Eta, gutxienez, 2003tik zekien, Kongresuan, ateak itxita, CIAko agenteek diputatuei informazioa emateko egin zen bilera batean izan zelako.
|
|
|
Nagore Laffageren ustezko hiltzaileak aitortu egin zuen hilketa, baina mozkor zegoela esan zuen. Orain, hainbat lekukok egiten ari zena jakin
|
bazekiela
esan dute.
|
|
|
Gaur, egun hartan harekin egon zen lagun batek ere aitortu du alkohola edan zutela, baina, halere, Jose Diego Yllanesek zer egiten zegoen jakin
|
bazekiela
nabarmendu du. Hain zuzen ere, alkoholak ez zuela Nagore hiltzera bultzatu frogatu nahi du akusazioak.
|
|
|
–Berak
|
bazekiela
jende haiek bertan zeudela lurperaturik! Ezinen luke erran hezurrak ezustean bota zituela!
|
|
|
Azken batean, zer axola zuen? Anak berak erran bezala, garrantzitsuena zen
|
bazekiela
.
|
|
|
Mutikoak bazekien. Eta nik badakit berak
|
bazekiela
. Eta elkar ulertze eta ezinikusi hau (ez dira, ez, bi sentimendu bateraezin) gaur egunera arte mantendu da.
|
|
|
Guardia Zibilari deituko ziola horrela jarraituz gero, hori esan dit, sinetsi dezakezu? Eta
|
bazekiela
Joanak gurean pasa dituela gau batzuk, eta alkohola eman diozula eta hori delitua dela, horrelako barrabaskeriak bota dizkit, oihu batean.
|