|
2015
|
|
|
Euskal
|
Herriko
Karmeldarren
|
|
|
Eta egin ere, Martaren ofizioa egin zuen, Jaunari oinak garbitzean eta bere ileaz xukatzean, eta uste al duzue penitentzia txikia izango zela hura bezalako andre batentzat, kale haietatik joatea, eta beharbada bakarrik, nola zihoan erreparatzeko gogo berorik ez zuelako, eta egundo ere sartu ez zen lekuan sartu, eta gero fariseuaren gaizki esate eta sufritu beharreko beste gauza asko sufritzeko? Izan ere, hura bezalako emakume bat hainbesteko aldaketa egiten
|
herrian
ikusi, eta dakigunez, hain jende txarraren artean, Jaunaren, beraiek hain amorru handia zioten haren, adiskidea zela jakitea nahiko baitzen nolako bizitza izan zuen gogora ekartzeko, eta orain santatzat agertu nahi zuela, argi baitago berehala aldatuko zuela janzkera eta gainerako guztia; bada, gaur egun hain ospetsuak ez diren pertsonengatik beltzak esaten badira, zer izango ote zen orduan. Nik diotsuet, ene ahizpak,, alderik onena?
|
|
|
Garai hartako medizina eta filosofiaren teorietan oinarria izanik,
|
herri
mailan zebilen ustea. Berak F. Osunaren Tercer Abecedario, 17 tratatuko 4 kapituluan irakur zezakeen.
|
|
|
su ematen diotenean arkabuz batetik pilota irteten den bezain azkar, jaikitzen dela barrualdean hegaldi bat (ez baitakit beste zer izen eman diezaiokedan), zaratarik egiten ez badu ere, hain mugimendu argia egiten du, non ez baitaiteke izan inola ere gure irudipena; eta, uler dezakeen guztirako, beretik erabat irtenda, gauza handiak erakusten zaizkio; eta bere burua berriro senera datorrela sumatzen duenean, irabazi handiekin da eta lurreko gauzak hain gutxitzat ditu ikusi dituenen ondoan, non zaborra iruditzen baitzaizkio; eta geroztik samin handiaz bizi da lurrean, eta ez du ikusten ontzat izan ohi zituen gauzetatik interesgarri zaionik. Jaunak joatekoa den lurraren zertxobait erakutsi nahi izan diola dirudi, bide latz honetako nekeak igaro ditzan, atseden hartzera nora doan jakinik, Israel
|
herrikoak
agindutako lurraldera bidali zituztenek seinaleak eraman zituzten bezala. Hain laster igarotzen dena ez dela probetxu handikoa irudituko zaizue, baina hain dira handiak ariman uzten dituenak, non hortik igaro denak izan ezik, ez baita jakingo haren balioa ulertzen.
|
|
|
7 Ez dakit diodan honetan ongi ari naizen, entzun badut ere, ez baitakit hartaz ongi oroitzen naizen. Moisesek berak ere ez zuen jakin sasian ikusi zuen guztia esaten, Jainkoak esatea nahi zuena baizik; dena dela, Jainkoak haren arimari bere sekretuak ziurtasunez agertu ez balizkio Jainkoa dela ikus eta sinets zezan, nekez jarriko zen hainbeste lanetan eta hain astunetan; baina hain gauza handiak ulertuko zituen sasitza hartako arantza artean, non adore eman baitzioten Israel
|
herriaren alde
egin zuena egiteko. Beraz, ene ahizpak, Jainkoaren ezkutuko gauzak ulertzeko ez dugu arrazoi bila jardun behar, baizik eta, ahaltsua dela sinesten dugunez gero, argi dago sinetsi behar dugula gu bezalako ahal izate urriko har batek ezin dituela ulertu haren handitasunak.
|
|
|
–Jauna, zure
|
herriarentzat
oraindik beharrezkoa banaiz, prest nago lanerako? (San Martinen eguneko ofizio liturgikoa).
|
|
|
Izena isilean gordetzen du. Beste pertsona eta
|
herrien
izenak ere ez ditu agertzen; San Pedro Alcántarako (27, 3?) eta San Frantzisko Borja (24, 3) aipatzen ditu soilik. Hau Inkisizioari begira harturiko neurritzat jotzen dute askok, baina testuinguru honetan ez dirudi hala ulertu behar denik,, askatasunez idazten dut?
|
|
|
Kredo bat errezatzeko behar den denboran. Teresak kredoa eta abemaria denbora unitate gisa erabiltzen ditu,
|
herri
hizkeraren joera jarraituz (ik. 4, 7; 38, 1, 10; 15, 7; 30, 16).
|
|
|
Jainkoaren zerbitzari honek esan zidan gero, erabaki sendoz hartu zuela arazoa bere gain, hori egitetik aldendu gintezen eginahalak egiteko,
|
herrian
sortu zen zalapartaren berri iritsi zitzaiolako, eta zorakeriatzat zuelako, gainerako guztiek bezala, eta berarengana joan ginela jakinik, abisu eman ziola zaldun batek kontuz ibil dadila esanez eta ez diezagula lagundu guri. Guri zer erantzungo begiratzen eta generaman arazo eta helburuaz eta gure asmo eta erlijiotasunaz pentsatzen hasi zenean, ordea, bete betean sinetsi zuela Jainkoaren zerbitzu handirako zela, eta ez zela egin gabe utzi behar.
|
|
|
13 Gauza batzuetan argi ikusten nuen errurik gabe kondenatzen nindutela, neure burua handi egitearren eta ospea lortzearren egin nuela eta horrelakoak esaten baitzituzten. Baina beste gauza batzuetan egia ziotelakoan nengoen, ni beste batzuk baino kaskarragoa nintzela esaten zutenean, eta etxe hartan eraman ohi zen lege betetze zorrotza gordetzen ez banuen, nola pentsatzen ote nuen zorrotzagoa zen beste batean gordetzea, eskandalizatu egiten nuela
|
herria
eta gauza berriak jasotzen nituela. Horrek guztiorrek ez zidan inolako nahasmenik sortzen ezta penarik ere, baina nik penaz nengoelakoa egiten nuen, esaten zidatena aintzat hartzen ez nuelako itxura ez ematearren.
|
|
|
15 Orain dela bi edo hiru egunetik hona bildu ziren errejidore batzuk eta korrejidorea eta kapitulukoak, eta aho batez esan zuten inola ere ezin zela onartu,
|
herriari
kalte nabarmena zetorkiola, eta kendu egin behar zutela Sakramentu guztiz Santua, eta inola ere ez zutela utziko aurrera jarraitzen. Ordena guztiak bildu zituzten beren iritzia ager zezaten, bakoitzetik bi letradun.
|
|
|
Nik ez nuen inolako nahigaberik nitaz esaten zuten guztiaz; ezer esango ez balute bezala zen; desegingo ote zen, hori zen nire beldurra. Horrek ematen zidan pena, eta laguntzen zidaten pertsonek sinesgarritasuna galtzeak eta haiek jasaten zituzten sufrimendu ugariek; bestela, nitaz esaten zutenak nahigabea baino gehiago poza ematen zidala uste dut; eta fede pixka bat banu, ez nuke inolako kezkarik izan behar, baina bertute batean pixka bat huts egitea nahiko da guztiak moteltzeko; eta horrela, oso nahigabeturik igaro nituen
|
herrian
bilerak izan ziren bi egunak, eta guztiz nekaturik nengoela, esan zidan Jaunak: Ez al dakizu ahaltsua naizela?
|
|
|
25 Ofizio liturgikoak ospatzen hasita,
|
herria
etxe honi lege handia izaten hasi zitzaion. Moja gehiago hartu ziren, eta Jauna gure aurka gehien nabarmendu zirenak mugitzen hasi zen, benetan guri lagundu eta limosna egin ziezaguten; eta horrela, onetsi egiten zuten hain gogor gaitzesten zutena, eta apurka apurka auzia alde batera utziz zihoazen eta konturatzen zirela, zioten, Jainkoaren lana zela, hainbeste kontrakoren artean Haren Maiestateak aurrera joatea nahi izan baitzuen.
|
|
|
3 Ezkuturik ezkutuenean burutu zen guztia, horrela egin ezik ez baitzen ezer egiterik izango, gero argi ikusiko zen bezala
|
herria
horren aurka zegoelako. Jaunak nahi izan zuen nire koinatu bat gaixorik eta haren emaztea hemen ez izatea, eta premia handi horretan berarekin egoteko baimena eman zidaten.
|
|
|
Beharbada, arrano beltzak bere kumeei eguzkiari aurrez aurre begiratzen irakasten dieneko
|
herri
alegien oihartzuna izan daiteke (ik. Fr. L. de Granada, Introducción al Símbolo de la fe, I. 1, 17 kap. Obras, 5 liburukia Madril 1908, 158 or.).
|
|
|
Antzina antzinatik datorren
|
herri
sineste baten aipamena: Zesar hil zenean, Virgiliok hau idatzi zuen:
|
|
|
Halako iritzia indartzen Ramon Menéndez Pidalek asko lagundu zuela dirudi. Honek, idazteko inolako bokaziorik gabe, letrarik gabeko emakumetzat agertzen digu, hitz egiten bezala idazten duena eta
|
herri
herriko hiztegia, ia arrunta erabiltzen duena. Naturaltasun, erraztasun hori ez da lilura gabea; horren alde on eta erakargarriari erreparatzen die berak.
|
|
|
Halako iritzia indartzen Ramon Menéndez Pidalek asko lagundu zuela dirudi. Honek, idazteko inolako bokaziorik gabe, letrarik gabeko emakumetzat agertzen digu, hitz egiten bezala idazten duena eta herri
|
herriko
hiztegia, ia arrunta erabiltzen duena. Naturaltasun, erraztasun hori ez da lilura gabea; horren alde on eta erakargarriari erreparatzen die berak.
|
|
|
11 Pixka bat lehenago han egoterik ez zen-eta, etxetxo hura ikusi nuenean, halako espirituaz, begiratzen nuen aldera begiratzen nuela, uste dut? onbideratzeko zerbait aurkitzen nuela, eta konturatu nintzen nola bizi ziren, nolako hilduraz eta otoitzez, eta zein etsenplu ona ematen zuten; izan ere, ikustera etorri zitzaizkidan handik hurbil zeuden jaun bat eta honen emaztea, nik ezagutzen nuena, eta haien santutasuna eta
|
herri
haietan egiten zuten on handia niri kontatzea bukatu besterik ez zuten egin, eta ez nintzen nekatzen gure Jaunari eskerrak ematen, barruko poz handi handiaz, gure Ordenaren onerako eta gure Jaunaren zerbitzurako hasiera emana ikusten nuela iruditzen baitzitzaidan. Haren Maiestateak nahi beza aurrera eramatea, orain doazen bezala, horrela nire asmoa oso egiazkoa izango baita.
|
|
|
13 Andre Mariaganako debozio handiko etxe bat zen
|
herrian
, ermita gisa,. Nuestra Señora de la Calle, zeritzana.
|
|
|
Azken batean, hartaz ematen zizkidaten albisteengatik, nik erostea gauzatu zedila nahi nuen, baina ez zuten nahi izan jaun haiek, aurretik nik ikus nezala baizik. Niri gogor egiten zitzaidan
|
herrian zehar
ibiltzea, eta haiengan fidatzen nintzen itsu itsuan. Azken batean, joan nintzen eta baita Andre Marianeko etxeetara ere, baina ez erosteko asmoaz, beste etxekoari bere etxea erostea baino beste erremediorik ez genuela iruditu ez zekion baizik; eta esan dudan bezalako itxura txarra hartu nion eta hara zihoazen gainerakoek ere bai; horregatik, orain harritzen naiz nola hartu genion hain itxura txarra.
|
|
|
29 Etxea atontzea amaitu ondoren, mojak hara igarotzeko unea, oso handikiro izan zedila nahi zuen gotzainak. Eta horrela, Sakramentu Santuaren zortziurreneko egun batean izan zen; egun horretan berbera etorri zen Valladolidetik, eta Kapitulu eta Ordenekin, eta ia
|
herri
osoarekin bildu zen. Musikak toki handia hartu zuen.
|
|
|
Han eskatu zion baimena nik monasterioa funda nezan. Berak oso pozik emango zuela baimena esan zuen; bada, Kanarietan ere nahi izan zuen eta honelako monasterio bat izaten saiatu zen, haietan gure Jauna zein ongi zerbitzatzen zen bazekielako; izan ere, halako bat zegoen
|
herrikoa
zen bera eta ni asko ezagutzen ninduen. Horrela, esan zidan Gotzainak, baimen kontuagatik ez geratzeko, hura asko poztu zela-eta; eta Kontzilioak idatziz eman beharrik ez dela eta beraren borondateaz izan dadila dioenez gero, baimena emantzat har zitekeela.
|
|
|
8 Neke handi hauen hasieran (hain labur esanik, gauza arinak irudituko zaizkizue, baina hain luzaro sufrituz oso latzak izan dira), ni Toledon nengoela, Sevillako fundaziotik, 1576 urtean, Villanueva de la Jarako elizgizon batek toki horretako udalaren gutuna ekarri zidan; nirekin negoziatuko zuela zioen, monasteriorako onar nitzan bederatzi emakume, orain dela urte batzuk
|
herri
hartan ondoan etxe txiki bat duela dagoen santa Ana aintzatsuaren ermitan sartu baitziren guztiak batera; halako bildutasun eta santutasunez bizi zirenez gero, herri osoak haien gogoa, hau da, moja izatea, bete zedila nahi zuen. Doktore batek ere idatzi zidan, herri honetako apaizak, Agustin Ervías zeritzanak, gizon jantzi eta bertute handikoak.
|
|
|
...n nengoela, Sevillako fundaziotik, 1576 urtean, Villanueva de la Jarako elizgizon batek toki horretako udalaren gutuna ekarri zidan; nirekin negoziatuko zuela zioen, monasteriorako onar nitzan bederatzi emakume, orain dela urte batzuk herri hartan ondoan etxe txiki bat duela dagoen santa Ana aintzatsuaren ermitan sartu baitziren guztiak batera; halako bildutasun eta santutasunez bizi zirenez gero,
|
herri
osoak haien gogoa, hau da, moja izatea, bete zedila nahi zuen. Doktore batek ere idatzi zidan, herri honetako apaizak, Agustin Ervías zeritzanak, gizon jantzi eta bertute handikoak.
|
|
|
8 Neke handi hauen hasieran (hain labur esanik, gauza arinak irudituko zaizkizue, baina hain luzaro sufrituz oso latzak izan dira), ni Toledon nengoela, Sevillako fundaziotik, 1576 urtean, Villanueva de la Jarako elizgizon batek toki horretako udalaren gutuna ekarri zidan; nirekin negoziatuko zuela zioen, monasteriorako onar nitzan bederatzi emakume, orain dela urte batzuk herri hartan ondoan etxe txiki bat duela dagoen santa Ana aintzatsuaren ermitan sartu baitziren guztiak batera; halako bildutasun eta santutasunez bizi zirenez gero, herri osoak haien gogoa, hau da, moja izatea, bete zedila nahi zuen. Doktore batek ere idatzi zidan,
|
herri
honetako apaizak, Agustin Ervías zeritzanak, gizon jantzi eta bertute handikoak. Bertuteak egintza santu honi albait gehien laguntzera eragiten zion.
|
|
|
lehenengoa, asko zirelako, eta oso zaila iruditzen zitzaidan beren bizierara eginda egonik, gurera moldatzea. Bigarrena, ia ez zutelako ezer bizitzeko, eta
|
herria
mila biztanletik pixka bat gorakoa izanik, limosnaz bizi izateko laguntza txikia zen; udala haiek mantentzeko prest agertu bazen ere, ez zirudien gauza iraunkorra izango zenik. Hirugarrena, ez zutelako etxerik.
|
|
|
11 Aita frai Antonio Jesusena bere erbestealdia betetzera etorri zen Laguntzaren Amaren monasteriora, Villanuevako
|
herri
honetatik hiru legoara dagoenera, eta monasterio honetara predikatzera zetorrenean eta monasterio honetako priorea, aita frai Gabriel Jasokundekoa, pertsona zuhurra eta Jainkoaren zerbitzaria, sarri etortzen ziren toki berera, Ervías doktorearen adiskideak zirelako, eta ahizpa santu hauekin tratatzen hasi ziren. Eta haien bertuteak erakarririk eta herriak eta doktoreak haienganantz eraginik, arazo hau berena balitz bezala harturik, niri biziki burua berotzen hasi ziren gutunen bidez. Eta ni Malagóngo San Joserenean nengoela, Villanuevatik 26 legoa eta gehiagora, aita priore bera etorri zitzaidan gai honetaz hitz egitera.
|
|
|
11 Aita frai Antonio Jesusena bere erbestealdia betetzera etorri zen Laguntzaren Amaren monasteriora, Villanuevako herri honetatik hiru legoara dagoenera, eta monasterio honetara predikatzera zetorrenean eta monasterio honetako priorea, aita frai Gabriel Jasokundekoa, pertsona zuhurra eta Jainkoaren zerbitzaria, sarri etortzen ziren toki berera, Ervías doktorearen adiskideak zirelako, eta ahizpa santu hauekin tratatzen hasi ziren. Eta haien bertuteak erakarririk eta
|
herriak
eta doktoreak haienganantz eraginik, arazo hau berena balitz bezala harturik, niri biziki burua berotzen hasi ziren gutunen bidez. Eta ni Malagóngo San Joserenean nengoela, Villanuevatik 26 legoa eta gehiagora, aita priore bera etorri zitzaidan gai honetaz hitz egitera. Eta zer egin daitekeen agertu zidan eta monasterioa eginda zegoenean, Ervías doktoreak bere irabazitik hirurehun dukateko errenta emango zuela; eskatzeko Erromaren onarpena.
|
|
|
17 Fundazio hau onartzeko erabakia harturik, uste nuen beharrezkoa izango zela ni neu joatea bertan geratuko ziren mojekin, gauza asko burura etorri zitzaizkidan arren; hala ere, berez gogor egiten zitzaidan, Malagón
|
herriraino
oso gaixo etorri nintzelako eta horrela nabilelako beti. Baina Jaunaren zerbitzurako izango zela uste izanik, prelatuari idatzi nion egokien zeritzon agindua eman diezadala esanez; hark fundaziorako baimena bidali zidan eta han egoteko agindua, eta niri egoki iruditzen zitzaizkidan mojak eraman nintzala; ardura handia jarri nuen horretan, lehendik bertan zeudenekin batera egon behar zutelako.
|
|
|
Egun honetan bertan jarri zen Sakramentu guztiz Santua Santa Ana aintzatsuaren elizan, meza nagusiko orduan. Udal batza osoak eta beste batzuk Ervías doktorearekin irten zitzaizkigun bidera harrera egitera, eta
|
herriko
elizara gindoazen oinez, santa Anarenetik oso urruti zegoenera. Herriaren alaitasuna hainbesterainokoa izanik, kontsolagarri izan zitzaidan Andre Maria guztiz santuaren Ordena zein pozik hartzen zuten ikustea.
|
|
|
Prozesioa ospe handiz zihoan. Gu geure kapa zuriez jantzirik eta aurpegi aurrean beloak genituela, erdian gindoazen, Sakramentu guztiz Santuaren ondoan, eta gurekin batera gure fraide oinutsak, monasteriotik asko joan baitziren, eta frantziskotarrak ere(
|
herrian
San Frantziskoren monasterioa dago) han zihoazen, baita fraide domingotar bat ere, herrian gertatu baitzen; bakarra izan arren, biziki poztu ninduen abitu hura ikusteak. Urruti zegoenez gero, aldare ugari zeuden.
|
|
|
Prozesioa ospe handiz zihoan. Gu geure kapa zuriez jantzirik eta aurpegi aurrean beloak genituela, erdian gindoazen, Sakramentu guztiz Santuaren ondoan, eta gurekin batera gure fraide oinutsak, monasteriotik asko joan baitziren, eta frantziskotarrak ere (herrian San Frantziskoren monasterioa dago) han zihoazen, baita fraide domingotar bat ere,
|
herrian
gertatu baitzen; bakarra izan arren, biziki poztu ninduen abitu hura ikusteak. Urruti zegoenez gero, aldare ugari zeuden.
|
|
|
Saiatu nintzen, ongi egingo zuelako uste osoa nuena ama priore izan zedin, ni baino askoz ere hobea baita. Eta beharrezko gauzak eramanez abiatu ziren gure bi fraide oinutsekin; izan ere, ordurako aita Julian Ávilako eta Antonio Gaitán orain dela hainbat egun itzuli ziren beren
|
herrietara
; eta hain urruti egon eta hain eguraldi txarra eginik, abenduaren amaiera baitzen, ez nuen nahi etor zitezen.
|
|
|
9 Hara iristean, poztasun handiz hartu zituzten bai
|
herriak
eta bai batez ere itxirik zeuden haiek. Fundatu zuten monasterioa eta Sakramentu guztiz Santua jarri Jesusen Izen Santuaren egunean, 1576 urtean.
|
|
|
18 Izan ere, ez zen neke txikia
|
herri
bakoitzean hainbat pertsonaren izaerak onez eramatea. Eta toki batetik bestera nindoanean neure alaba eta ahizpei agur egitea, badiotsuet, hain maite ditudanez gero, ez zela gurutzerik txikiena, batez ere berriro ez nituela ikusiko uste nuenean eta haien sentimendu handia eta malkoak ikusten nituenean.
|
|
|
Baltasar Alvarez zeritzan, une honetan probintziala dena. Berak eta gainerakoek esan zuten ahal zutena egingo zutela kasu honetan, eta egin ere halaxe egin zuten
|
herrikoen
eta prelatuaren baimena lortzeko, pobretasunezko monasterioa izanik, alde guztietan baititu zailtasunak; eta horrela, egun batzuk behar izango ziren bideratzeko.
|
|
|
18 Mojak
|
herrian
gero eta ospe hobeagoa lortuz zihoazen eta haienganako maitasuna gero eta handiagoa zen, eta nire iritziz, arrazoiz; izan ere, bakoitzak gure Jauna nola hobeki zerbitzatu, besterik ez zerabilten gogoan. Gauza guztietan Ávilako San Joserenean bezala jokatzen zuten, Erregela eta Konstituzio berberak zirelako.
|
|
|
Jaunarekin elkartzeko heriotza irrikatzen zuen, baina haren eskuetan jartzen da: . Jauna, zure
|
herriarentzat
oraindik beharrezkoa banaiz, ez diot lanari uko egiten. Egin bedi zure nahia?.
|
|
|
1579ko azaroaren 25ean iritsi zen Malagón
|
herrira
.
|
|
|
Teresari A. Jeneralak Gaztelan fundatzeko soilik eman zion baimena. Beas, ordea,
|
herriz
Gaztelakoa zen, baina elizaz Andaluziakoa, Cartagenako elizbarrutikoa; beraz, Andaluziako prelatuen mende zegoen. Teresak berandu jakin zuen hala zela, okerra egina zegoenean.
|
|
|
Izan ere, gizon bertutetsu eta aberatsa izanez gainera, hain maite zuen bere emaztea, non atsegin ematen baitzion guztian eta arrazoi osoz; izan ere, emakume ezkondu batengandik eska daitekeen guztia eta gehiago eman zion Jaunak. Etxearen ardura handiaz gainera, hain ona izanik, bere senarrak bere jaioterria zen Albara eraman eta dukearen ostalariak beraren etxean gizonezko gazte bati ostatu eman zionean, bihotz bihotzean sentitu zuen, bere
|
herria
gorrotatzen hasteraino; izan ere bera emakume gazte eta itxura onekoa izanik, hain ona izan ez balitz, deabrua gizonezko gazte hari pentsamendu txarrak jartzen hasi zitzaionez gero, gaitzen bat gerta zitekeen.
|
|
|
Beas
|
herriko
Salvadorreko san Jose Aintzatsuaren fundazioaz ari da;
|
|
|
Ez zen ausartzen, ordea, aitarekin. Eta honela elizara joan zen,
|
herrian
ikusita, ideia burutik ken ez ziezaioten. Eta hala izan zen, hortik igaro zela.
|
|
|
Haren ahaideek aholku hau eman zioten: haiek monasterioa egoki fundatzeko adina eskuarte zutenez gero, saia zitezela beren
|
herrian
fundatzen, gure Jaunaren zerbitzu handiagorako izango zela-eta. Santiagoren Enkomienda lekua izanik, Zaldun Ordenetako Kontseiluaren baimena behar zen, eta horrela, hura eskatzeko behar zirenak egiten hasi zen.
|
|
|
17 Bat batean bere burua sendaturik ikusi zuenez gero, aitor entzuleari eta medikuari proposatu zien beste
|
herri
batera eraman zezatela, lekuaren aldaketak eragin zuela sendaketa esan dezaten. Haiek ez zuten nahi izan; bestera:
|
|
|
Eta nik esan nion ea zer egin nezakeen honen erremediorako, guztirako nengoela prest eta. Erantzun zidan, ez zela oraingo hau atseden hartzeko unea; presa har nezala etxe hauek egiteko, haietako arimekin hartzen zuelako berak atsedena; eman diezazkidaten guztiak har nintzala, asko baitira Bera zerbitzatzen ez dutenak non zerbitzatu ez dutelako, eta
|
herri
txikietan egin ditzadanak honen antzekoak izan daitezela, bestelakoetan egiten dena egiteko desiraz hainbeste merezi izango bailukete; eta saia nendila guztiak prelatuaren agintepean ibil daitezen, eta asko jar nezala gorputzaren mantenua dela-eta barruko bakea gal ez dadin, mantenua inoiz falta ez dadin Berak lagunduko zigula-eta; batez ere ardura izan dezatela gaixoekin, gaixoak zaintzen eta go... Nik uste nuen Medinakoan ez nuela inoiz ulertu ezer haren fundazioa idatzi ahal izateko.
|
|
|
Andre honek entzun zuenez gero, nik monasterioak fundatzeko baimena nuela, ekin eta ekin hasi zitzaidan Malagon izeneko bere herrixka batean egin nezan fundazio bat. Nik inola ere ez nuen nahi,
|
herri
txikia izanik bizimodua ateratzeko nahitaez errenta eduki zuelako, eta ni erabat horren kontra nengoen.
|
|
|
18 Gogoan dut ni egon nintzen toki batean, gure monasterio bat zegoenekoan, emakume bat ezagutu nuela, Jainkoaren mirabe handia oso,
|
herri
guztiak esaten zuenez, eta hala izan behar zuen. Egunero Jauna hartzen zuen eta ez zuen bere aitor entzule berezirik, eta egun batean joaten zen Jauna hartzera eliza batera eta bestean bestera.
|
|
|
17 Arrazoi hauekin eta besteekin nahiko nahasi nintzen eta haiei kapera emateko hasita zegoen kontua adostea erabaki nuen, eta egundo ez zait damutu; izan ere, argi ikusi dugu, etxea erosteko konponbide txarra izango genuela bestela, orain daudena haien laguntzaz erosi baitzen, Toledoko etxe onen artekoa, hamabi mila dukat kosta zena eta, hainbeste meza eta jai daudenez gero, mojen poza da, eta
|
herrikoentzat
pozgarri. Munduko iritzi hutsalei begiratu banie, guk uler dezakegunez, ezinezkoa zatekeen honelako erosotasuna izatea, eta hain borondate onez karitate hau egin zigutenei irain egitea litzateke.
|
|
|
7 San Blas egunean igaro ginen hara, prozesio eta
|
herriaren
debozio handiaz; eta beti izan du, Jaunak erruki handia agertu diolako etxe hari, eta arimak eraman dituelako hara, bere garaian santutasuna agertuko dutenak, Jauna goretsia izan dadin, halako bitartekoez handietsi nahi baititu bere egintzak eta mesedeak egin bere kreaturei. Izan ere, mundua zein arbuiagarria den aditzera eman zuen bat sartu zen han, oso gaztea.
|
|
|
Hain batera ematen dizkit osasun kaskarra (eta honekin guztia egiten dut, nik batzuetan barre egiteraino), eta aitor entzulerik gabe uzten nau eta hain bakarrik, ez baita norekin hitz egin bihotza arintzeko, gauzak oso ongi begiraturik ez bada. Gorputza asetzeko nork erruki eta kontu izan falta izan ez bazaigu, eta
|
herrian
hainbat limosna eman badidate ere, etxekotik ogia besterik ez dut jaten, eta hori ere ez nuke nahi. Amaitu zaigu Magdalena andereak eman zigun limosna, haren bidez (eta berorren gorentasunak eta beste pertsona batzuek egiten duten limosnaz) beharren zutenei eman baitiegu jaten.
|
|
|
2 Eta, hitzarmen honetarako, gertatu ohi denez, gauza batzuk tratatu beharra balego, nik diot, Aita Jeneralak eta Aita Paulo Hernándezekhonetaz arduratzeko mesedea egin nahi balidate, une honetatik behartzen dut neure burua berauek erabaki dezaten guztia betetzera; eta, arduratu nahi ez balute, hauek izendatzen dutenaren esanera jartzen naiz, ni
|
herri
horretara joatea Jaunak nahi duen bitartean, negozio horretaz arduratuko denik falta ez dadin.
|
|
|
3 Orain Toledon nago. Martxoko Andre Mari egunean beteko urtebete hona iritsi nintzela, hemendik Ruy Gómezen
|
herri
batera joan banintzen ere, Eboliko printzea baita; han fundatu zen fraideen monasterio eta mojen beste bat, eta oso ongi daude. Hona itzuli nintzen, etxe hau ongi atondurik uzteko, etxe garrantzitsua izango delako itxurak agertzen baititu.
|
|
|
7 Hemengo zereginek uzten didatenean, Ávilara itzuli nahiko nuke, oraindik hango priorea bainaiz, gotzainari nahigaberik ez ematearren, asko zor baitiot eta baita Ordena osoak ere. Nitaz ez dakit zer egingo duen Jaunak, Salamancara joango ote naizen, etxe bat ematen baitidate; nekatzen banaiz ere, etxe hauek dauden
|
herrian
hainbesteko mesedea eginik, kontzientziak eskatzen dit ahal ditudanak egiteko. Jaunak laguntzen du eta niri gogoa berotzen zait.
|
|
|
Jesusen Lagundikoek ikastetxe bat dute gramatika irakasteko, eta zortzi egunik behin aitortzen dituzte, eta hain bertutetsu eginik, gure Jauna gorestekoa da. Filosofia ere irakasten dute, eta gero teologia San Tomasen arabera, hau da, bertute eta ikasketetarako ez dago handik irten beharrik; eta
|
herri
osoan kristautasun handia dago, beste lekuetatik datozenei onerantz eragiten diena: otoitz giro ona eta aitortzak eta perfekzio handiko bizia egiten duten laikoak.
|
|
|
|
Herri
txikietan dauden moja karmeldarrekin han geratzen den fraideak tratu handirik ez izatea.
|
|
|
Aita Graciánek galdetu zion nuntzioagana joango ote zen. Ezetz erantzun zion, eta zerbait behar zuenean, jotzeko beragana; eta Kontseiluari hainbat agindu eman zizkioten, alde guztietan
|
herri
aginteaz balia zedin.
|
|
|
Jakin beza hor dagoen ala ez Jesusen Lagundiko bat, nire adiskide ona dena. Diotenez, kontseilu-buruagatik izango da hor; ez dakit beraren
|
herrikoa
den. Gauzak horrela badira, idatziko diot.
|
|
|
Ahizpen artean daude beroriek eta ez Aljerren. Utz biezaiote egiten beren Senarrari eta ikusiko dute nola luzaro gabe irensten dituen itsasoak gerra egiten digutenak, errege Faraoia irentsi zuenez, eta aske utziko du bere
|
herria
eta denak berriro sufritzeko gogoaz, iraganeko irabaziarekin aurkituko direlako.
|
|
|
7
|
Herrikoek
diote, haiek gastatzen dutena horixe izango dutela gutxiago; eta etxea zaldun batek egiten die eta errenta ona ematen, ez baita pobretasunezkoa; eta hala balitz ere, fede gutxi izatea da pentsatzea, hain Jainko handia ez dela bere zerbitzuan ari direnei jaten emateko bezain ahaltsua.
|
|
|
2 Ni,
|
herri
honetan nagoenez gero, askoz ere hobeki nago, eta kendu egin zaizkit lehen nituen sukartxoak. Honezkero ez nau kezkatzen berorri idatzi nion gauza horrek, baina aita frai Anjel joan arte ezin izango dut, eta hemen izango da zortzi egunez.
|
|
|
3 Jakin beza berorren aitatasunak etxe bila aritu naizela eta ari naizela hemen, eta ez dagoela bat ere, oso garestiak eta gabezia ugari dituztenak izan ezik; eta horrela, Andre Mariaren ondoan daudenetara jo dugula uste dut, hauek ere gabeziak izan arren; kapituluak abeltegi handi batzuk ematen badizkigu, denboraren joanean erosteko biderik balego, baratze ederra egin daiteke eta eliza bi kapilautzarekin eraturik dago, eta salneurria laurehun dukat merkatu dute, eta gehiago ere merkatuko dutela uste dut. Nik diotsot berorren aitatasunari, harri eta zur geratu naizela
|
herri
honetakoen bertuteaz. Hainbeste limosna egiten dituzte, eta janaritako soilik gastatzen bada (elizaren kostua handia baita), uste dut, berorren aitatasunak duen etxe onenetako bat izango dela.
|
|
|
Ahizpa horretaz idatzi nuenean, ez zidaten eman beste honetaz hitz egiten zuen gutuna. Berorren agurgarritasuna ez bedi horretaz arduratu, han aurkituko baitute etxerako hobeki etor daitekeena, eta hobe da
|
herrikoa
bertakoa.
|
|
|
Nik ikusi dudan gauzarik harrigarriena da; seinale txartzat izango nuen, baina uste dut pertsona askoren kontrakotasuna lehen izan zela, hor ingurukoei ez baitzitzaien ongi iruditzen fundazioa hemen izatea; eta horrela, ni gogorik gabe izan naiz etortzeko, Jaunak argi pixka bat eta konfiantza handiagoa eman arte. Uste dut, fundaturik dauden etxerik hoberenetakoa eta deboziorik handienetakoa izango dela; izan ere, etxea Andre Mariaren ermita baten ondoan,
|
herriko
tokirik hoberenean, erosi genuen, herri osoak eta eskualdeak debozio handia erakusten dioten tokian, eta kapituluak baimena eman du eliza honetara ematen duen burdin sarea izan dezagun, eta hori gauza handitzat da. Guztia egin du gotzainak, esan ere ezin baitaiteke egin zer zor dion Ordena honek eta zein ardura handia jartzen duen haren gauzetan.
|
|
|
Nik ikusi dudan gauzarik harrigarriena da; seinale txartzat izango nuen, baina uste dut pertsona askoren kontrakotasuna lehen izan zela, hor ingurukoei ez baitzitzaien ongi iruditzen fundazioa hemen izatea; eta horrela, ni gogorik gabe izan naiz etortzeko, Jaunak argi pixka bat eta konfiantza handiagoa eman arte. Uste dut, fundaturik dauden etxerik hoberenetakoa eta deboziorik handienetakoa izango dela; izan ere, etxea Andre Mariaren ermita baten ondoan, herriko tokirik hoberenean, erosi genuen,
|
herri
osoak eta eskualdeak debozio handia erakusten dioten tokian, eta kapituluak baimena eman du eliza honetara ematen duen burdin sarea izan dezagun, eta hori gauza handitzat da. Guztia egin du gotzainak, esan ere ezin baitaiteke egin zer zor dion Ordena honek eta zein ardura handia jartzen duen haren gauzetan.
|
|
|
3 Orain dela bi egun iritsi nintzen hona, gaua zela, eta kanpaitxoa jarri nuen eta San Jose dohatsuaren monasterio bat fundatu zen.
|
Herri
osoan poz handi handia izan da; harri eta zur geratu naiz horregatik. Nik uste dut, neurri batean gotzainari poz ematen diotela ikusten dutelako dela, hura hemen oso maitatua baita eta asko laguntzen baitigu.
|
|
|
Berorren aitatasunak gogoan izan dezala, zein eragozpen handia den Ordenako monasterioak dauden
|
herrian
fraide oinutsak haien etxean ostatua hartu beharra. Ahal balitz, esan dadila haienean ez baina errespetu handiaz egon daitezkeen lekuan har dezaketela ostatu.
|
|
|
Sinets diezadala horretan, eskarmentua baitut; diodanez, Jainkoak dena eramaten duela bide onetik. Baztertxo batean bada ere, halako
|
herrietan
gauza handia hasiera ematea. Haren Maiestateak eman diezaiola guztian bere zerbitzurako behar den akabera, amen.
|
|
|
Beste etxe bat erosi die, oso ona, diotenez?
|
herriaren
erdian. Arduraz nago, ikuspegirik ez sororik ez baitu.
|
|
|
5 Jainkoak eman biezaio berorren maiestateari nik etengabe eskatzen diodan eta kristau
|
herriak
behar duen bezainbeste atseden eta urte.
|
|
|
11 Hona etorri nintzenez gero, ez du aitortzen dagoeneko lehen aitortzen zuenak, eta ez dut uste gehiago aitortuko duenik ere, horrelaxe komeni delako
|
herriarentzat
, guztia oso ikaragarri baitzegoen, eta, egia esan, ona da beste baten agindupean gertatuko balitz. Jainkoak barka biezaio etxe hau hondatzera eragin zionari, berak probetxu aterako baitu eta berarekin batera guztiek.
|
|
|
Gure bizierarako gauza handia da, batez ere errentaduna izanik, orain arte bezala. Remedios etik hain urruti egotea gogorra iruditzen zait, aitortzera haiek etortzeko; ez dit esaten
|
herritik
urruti dagoenik, herriko alde baten ondoan baizik. Dena dela, berorren agurgarritasuna ez bedi ahalegindu erosten aurretik berorrek eta beste bi mojak, berorren iritziz adituenak direnek, ikusi gabe, edozein prelatuk baimena emango baitu horretarako.
|
|
|
Gure bizierarako gauza handia da, batez ere errentaduna izanik, orain arte bezala. Remedios etik hain urruti egotea gogorra iruditzen zait, aitortzera haiek etortzeko; ez dit esaten herritik urruti dagoenik,
|
herriko
alde baten ondoan baizik. Dena dela, berorren agurgarritasuna ez bedi ahalegindu erosten aurretik berorrek eta beste bi mojak, berorren iritziz adituenak direnek, ikusi gabe, edozein prelatuk baimena emango baitu horretarako.
|
|
|
Espiritu Santuaren grazia izan bedi berorrekin, ene anderea. Ni Erramu bezperan iritsi nintzen hona Toledora, eta etorri nintzen
|
herritik
hona hogeita hamar legoa baziren ere, ez nintzen nekaturik etorri izan ohi dudan baino osasun hobeaz baizik. Gero hemen oso osasun gutxi izan dut; ez dut uste ezer izango denik.
|
|
|
7 Gure Jaunaren maitasunagatik erregutzen diot berorren maiestateari, laster batean askatzeko agindu dezala, eta agindua eman dadila, oihaldunekin? oinuts gaixo hauek ez dezatela hainbeste sufritu, beraiek ez baitute egiten isilik egon eta sufritu baino besterik eta asko irabazten dute; hala ere, eskandalua ematen da
|
herrietan
. Izan ere, hemen dagoen berak uda honetan preso izan zuen Toledon frai Antonio Jesusena; hau zahar bedeinkatu bat da, guztietan lehenena, inolako auzibiderik ez duena, eta horrela ari dira esaten galdu egingo dituztela, Tostadok hala agindu duelako.
|
|
|
1 Jesus izan bedi berorrekin, ene alaba. Ni bart iritsi nintzen, hau da, irailaren lauan, Villacastín
|
herri
honetara, ibiltzeaz ongi nekaturik, Soriako fundaziotik bainator; handik orain noan Ávilaraino berrogei legoa baino gehiago dira. Hainbat sufrimendu eta arrisku izan ditugu.
|
|
|
Espiritu Santuaren grazia izan bedi berorrekin. Dagoeneko Ávilan nago, ene aita; pozik izango nintzateke berriro ere berorren alaba hemen balego,
|
herri
honetan oso bakarrik ikusten baitut neure burua, kasu honekin norekin asaskatu ez dudala. Jainkoak erremedia beza, zenbat eta aurrerago noan, gutxiago aurkitzen baitut bizitza honetan.
|
|
|
8 Erregu egiten diot berorri, idatz diezadala zer erremedio jar nezakeen nik Jainkoaren kontrako irainak saihesteko, diodanez, ohorearenak honezkero
|
herriaren
iritzian erremedio txarra baitu. Irteera bat etorri zait burura, baina gizonarentzat ez dela ona ohartzen naiz.
|
|
|
2 Orain Sorian nago, monasterio bat fundatu den tokian, hemengo gotzainak eskatu baitzidan; oso ongi amaiturik dago, Jainkoari eskerrak. Berorren jauntasun txit argiak mesede hau egin arte ez nuke nahi
|
herri
honetatik irteterik, legoa askoko itzulingurua egitea litzatekeelako; eta, berorri esan nionez, toki hartan sartzeko zain daude pertsona batzuk, eta oso gaizki etortzen zaie atzeratzea. Eta berorren jauntasun txit argiak beti laguntzen die gure Jauna zerbitzatu nahi dutenei, eta, nire iritziz, obra honetan hala izango denez gero eta Ordena honen probetxu handirako, erregu egiten berorren jauntasun txit argiari, ez dezala gehiago luza niri mesede hau egitea, hala nahi izanez gero.
|
|
|
Neure gutun bat bidalita egun batera, Luisa andereak idatzi zidanarekin batera, eman zidaten berorrena. Barru barruan sentitu nuen, berehala erantzuteko gogoa nuelako, baina
|
herri
honetan ohiko posta zerbitzurik ez denez gero, ez dakit noiz joango den hau. Laster izatea nahiko nuke, nik erru gutxi dudala, edo, hobeki esateko, batere ez dudala jakinean egon dadin; eta hau hain egia handia izanik, berorrek aipatzen didana haren gorentasun txit argiaren ahaidea izateak sortzen zidan errespetuagatik, ez dizkiot esan berorren sarrera etxe hauetan eragozteko kasu honetan eginak ditudan ahaleginak.
|
|
|
Espiritu Santuaren grazia izan bedi berorrekin. Orain dela gutxi erantzun nion berorren gutunari, eta hemendik itzulinguru asko eginez doanez gero, baliteke hau lehenago iristea; kardinal txit argiari esan diezaion idatzi nahi izan diot berorri (ez naizelako ausartzen jaun txit argiari hainbeste bider idazten, gogo onez hartuko nuke poz hau baina); izan ere, haren jauntasun txit argiari idatzi ondoren,
|
herri
honetako San Domingo etxeko aita priorearekin izan naiz, frai Diego Aldereterekin, eta luze hitz egin genuen nire Elena anderearen gauza honetaz; nik esan nion (orain dela gutxi han izan nintzenean), hura bere desira betetzeko eskrupulu handiagoaz utzi nuela.
|
|
|
3
|
Herri
honetan dago, zortzi urtean baitago oso santu jakintsutzat, eta halakoa iruditu zitzaidan. Handia da egiten duen penitentzia.
|
|
|
21 Arrainki janaritan
|
herri
hau hain urria izateak ahizpen kaltea dakar; eta horregatik poztu naiz bisigu hauekin. Uste dut ogirik gabe gera daitezkeela, egiten duen eguraldiaz.
|
|
|
15 Nik berorren ondoan izan nahi nuke, ikus dezan, baita hartatik berorri eskaintzeko poza izateko ere. Orain dela gutxi kolaka batzuk ogiaz etorri ziren Sevillatik, jateko gozo gozoak; poztu nintzen,
|
herri
honen urritasuna handia baita. Nolako borondatez egiten duten ikustea da atsegin ematen didana.
|
|
|
4 Oi, tristura airez zetorrela nire aitaren gutuna! Jakin beza berehala berorren agurgarritasunak aita bisitariak duen eskumena idatziz dagoen, kalonje hauek guztiz gogaiturik bainaukate, eta orain prelatuaren baimena eskatzen didate,
|
herri
zentsuaren mende gera gaitezen. Nire aitak emateko eskubidea balu, idatziz eta notarioaren aurrean izan luke; ikus dezala zer ahalmen duen, eta hau ahal badu, bidal biezadate, mesedez, berehala, ustel nadin nahi ez badu, hiru mila marai beltz hauengatik ez balitz, etxean ginateke honezkero, eta, beharbada, hara joateko agintzeko ere astia geratuko litzateke; berorren moja hori zer nolakoa den ikusteko ere, nahi izango nuke.
|
|
|
Frantziskotarrak tartean sartu badira, ez da komeni inola ere monasterioa, hau da, Villanuevakoa, egitea. Haientzat egokia da, eskean eginik laguntzen jakingo baitute, zuzen ari da berorren aitatasuna?,
|
herri
txiki hauetan izugarria dela dioenean. Madrilekoa da ongi datorrena eta aukera ona dago gero egin ahal izanez gero, eta sinets beza asko doakigula.
|
|
|
– Espiritu Santuaren grazia izan bedi berorrekin, ene aita, eta eman biezazkio Pazko honetan bere on eta dohain ugari, horiekin zerbitzatzeko Haren Maiestatea, asko zor baitio berorren aitatasunari hainbeste kostata berorren
|
herria
erremedia dadila nahi izatean. Jainkoa goretsia izan bedi guztiagatik, historia honetan asko baita gogoetarako eta idazteko.
|
|
|
16 On handia egingo lioke Valdemororekin hain gaizki etorriko balitz. Ávilako priorea denez gero, kendu egin zituen fraide oinutsak Gizakundeko monasteriotik
|
herriaren
eskandalu handiaz, eta horrela utzi ditu moja haiek (aurrez etxea Jainkoa goresteko eran zegoena), errukia ematekoa baita duten ezinegona, eta hura zuritzearren, beren burua errudun egiten dutela idazten didate. Itzuli ziren fraide oinutsak eta, idatzi didatenez, haiek izan ezik Karmengo beste inork ez ditzala aitortu agindu du nuntzioak.
|
|
|
2 Sevillatik idatzi didate gaur han duten pozaren lehertzea eta Peraltarekin eginiko agerpena,
|
herri
osoan zehar aldarrikatuz tximeletak mende hartuko dituztela. Egia da komeni zela Jaunak egin duena.
|
|
|
Berorren
|
herria
: karmeldarren erreforma.
|
|
|
Alonso Valdemoro izan daiteke, Ávilako karmeldarren priorea izan zena. Hil batzuk lehenago atxilotu zuen frai Joan Gurutzeko, Gizakundeko monasterioko aitor entzulea,
|
herrian
eskandalu handia sortuz. Bere burua Teresaren adiskide egiten saiatuko da baldarki, lortu gabe.
|
|
|
|
Herrikoek
diote: Iruñekoek.
|
|
|
A. Isidoro García Herrera, San Pablo de los Montes (Toledo)
|
herrian
bizi den apaizarena den erlikia ontzian gordetzen da.
|
|
|
Maiatzaren 14an egin zuen fundazioa. Maiatzaren amaieran abiatu zen Pastranarantz (Ruy Gómezen agindupean zen
|
herrira
), eta uztailaren 21ean itzuli zen Toledora.
|
|
|
Beas
|
herriz
ez zen Andaluzia, baina bai elizaz (ik. Fund.
|
|
|
Beas
|
herriz
Gaztela zen; elizaz, berriz, Cartagenako elizbarrutikoa zen eta Andaluziako prelatuen mende zegoen. Aita Jeneralak Gaztelan fundatzeko eskumenak eman zizkion soilik (1567ko patenteak).
|
|
|
Horiek umekeriak eta loturak dira, moja oinutsek izan behar dutenetik eta beste etxe horietan dutenetik oso kanpo daudenak; eta, gutxi gorabehera, nik sumatzen dut nortzuk diren gainerakoei egonezina sortzen dietenak, eta Jainkoak osasuna ematen badit, saiatuko naiz hara joaten ahal bada, nahasmen horien berri jakitera. Izan ere, oso nahigabeturik nago, oso ezkutukoak diren gauzak beste Ordena bateko fraideei kontatzen zaizkielako eta
|
herri
horretatik kanpo laikoen ahotan bala bala dabiltzalako. Bada gero, beraien umekeriengatik eta inperfekzioengatik Ordenari hain kalte handia egitea, gainerako guztiak horien antzekoak direla uste izanez!
|
|
|
Beas
|
herriko
Salvadorreko San Jose Aintzatsuaren fundazioaz ari da; 1575 urtean, San Matias egunean, izan zen.
|
|
|
kasu honetan zerga mota berezia da,, alcabala? dator originalean, hau da, errentatzaileak salerosketako kontratuan
|
herri
ogasunari ordaintzen zion kopurua. Aurreko gutuneko eskaera udalak ezetsi zuenez gero, usategiko itxitura erostea erabaki zuten, gutun honetan agertzen denez, eta bertan eraiki zuten geroago Kristo zutabeari loturikoaren ermita (E., III, 11 or.).
|