|
2008
|
|
|
deitzen duenaren arteko berdintasun eta ezberdintasunez arduratzen zen. Lehen aldiz, arte abstraktua zer izan zitekeen galdegiten zion bere
|
buruari
, hurrengo urteetan Oteizaren testu zein eskulturetan garrantzi nagusia izango zuen kezkari hasiera emanez.
|
|
|
testuan idatzi zuen bezala, eskulturaren etorkizunean garrantzitsuak ziren bi prozedurak, ezabaketa eta sakrifizioa, eskultura hauetan frogatzen ditu lehen aldiz, eta ondorengo eskulturetan modu erradikalean erabiliko ditu. Coreano eta Figura para regreso de la muerte obren garapena izango da Oteizaren lanik ezagun eta garrantzitsuena, gerora hainbeste
|
buruko
min emango zizkion Arantzazuko apostoluen estatuaria.
|
|
|
Eztabaida hauen guztien ondorio zuzenena Arantzazuko proiektua galaraztea izan zen, zeren arte erlijiosoa parametro klasikoetan mantendu behar zela erabaki baitzuten elizako agintariek. 1954 urteraino, bertako lanak galarazi arte, Oteiza Arantzazuko proiektuan aritu zen
|
buru
belarri. Jakina denez, 1964 arte ezin izan zuen amaitu.
|
|
|
Testua erabat programatikoa zen, aurkeztutako eskulturak eta haiekin burutu nahi zuen asmoa azaltzeko idatzirik zegoena. Bertan Kandinsky, Mondrian eta Malevich en lanak aztertzen zituen, eta Oteizak azken horren jarraitzaile modura aurkezten zuen bere
|
burua
. Serie horretako eskulturetan, lehenago hutsunea deitu zuen ezaugarri formala orain nabarmendu egiten zen, espazio desokupatua bihurtuta.
|
|
|
–Euskal arimaren ulerkera estetikorako saioa?. Hala ere, gaur egun, hori Oteizaren beste tranpa bat ez ote den galde geniezaioke geure
|
buruari
.
|
|
|
Biek hartzen dute zentzua eta balioa kode mugatu batetik, inbertsio handia eskatzen digun kode batetik. Kasu bietan izenaren zentzua eta balioa azalduko digun kodea lortzeko kultura bereziz eta gaitasun hermeneutikoz jantzi behar dugu geure
|
burua
. Diana, esaterako, ilargi jainkosaren izena da, jainkosa ehiztariaren izena, Ama Jainkosa baten gurtzeari buruzko konnotazio mitikoak dakartzan izena.
|
|
|
Aitor, Amaia...). Santuen izenak euskalduntzeko lan horretako
|
buru
izan zen Sabino Aranak eraldaketa fonetikoen tradizioarekin hautsi eta izen berri berriak asmatu zituen. Izen haiek asmatzeko zenbait arau edo baliabide proposatu zituen, batzuk oraindik orain oso erabiliak, esaterako:
|
|
|
Horrela planteatu dira eztabaidaren bi aldeak: deskriptibismoak (Frege
|
buru
zela) eta antideskriptibismoak (Kripke). Batetik, izenek esanahi deskriptiboa dutela defendatzen duen pentsamendu ildoa.
|
|
|
Bourdieu ren, konstruktibismo estrukturalistan? eragile sozialak ez dira indar mekanikoen eragin hutsez dabiltzan partikulak, ez dira kanpoko kausen eragin hutsez aritzen diren gogo gabeko gorpuzkinak; ez dira, hala ere, arrazoi ezagun eta argien arabera beren
|
burua
jakitez eta artez gidatzen duten subjektuak. Ikuspuntu horretatik, eragile sozialak, zentzu edo sen praktikoa?
|
|
|
duten eragileak baino ez dira: hautatzeko irizpide zenbait, gustu zenbait, nahi eta zaletasun zenbait dituzten eragileak dira, haien arabera beren
|
burua
gidatzen dute, askotan kausak eta arrazoi, egituratzaileak, zeintzuk diren jakin barik, baina jendarteko jokorako sen praktikoa ondo barneraturik.
|
|
|
egotziz (zerbait edo norbait dela egotziz) agente izatea onartzen zaio, handik gero ekintza ildo horretan ari direnek esan dezakete: , gure praktiken eta ekintzen bidez geure
|
burua
horrela edo hala eraikitzen dugu?. Alegia, pentsa dezakete euren burua eraiki dutela euren baitatik, euren oldez eta gogo hutsez.
|
|
|
–gure praktiken eta ekintzen bidez geure burua horrela edo hala eraikitzen dugu?. Alegia, pentsa dezakete euren
|
burua
eraiki dutela euren baitatik, euren oldez eta gogo hutsez. Ahaztu ahal dituzte aurretiaz jokoan ari ziren indarrak, subjektu bilakatuko zen ekintza ildoaren sortzaileak:
|
|
|
sortzen den berezko erresistentzia azpimarratu nahi izan zuen. Arte horiek ez dute mintzaira propiorik, ezin dute euren
|
buruaren
konturik eman eta ez dira gai gogoeta eta berbaldi propioa egiteko, baina arte horiek dira eguneroko bizitzaren jakintza, eta bizimodu arruntean modu askotara agertzen dira trebetasun praktiko horiek. Haietan ikusten du De Certeau k, erresistentziaren erregimena?:
|
|
|
Agerikoa da gaurko jendarte bizitzaren ikuskizun publikoan eta norberaren bizitzan jatorri ezberdineko estrategien arteko zeingehiagoka. Estrategia batzuk taktika anonimoetatik agertu eta haietara itzuliko dira, horien bidez jendeak bere
|
buruaren gain
hartzen du, ez osotasun unibertsal antzera agertzeko (ideologien eginkizuna da hori), baizik eta haren ekintza eremuari dagokion osotasuna bereganatzeko, alegia, ekintza eremu horretan subjektu gisa agertu da jendea eta eremuaren osotasunarekin identifikatzen da, hots, nagusitasun partzial hori lortuz subjektu eragile izan nahi du.
|
|
|
delako osotasun bat poetikoki lortzea? «erudizio guzi» batena eta literaturaz eta jakin gosez hazten den «barne izaera oldartsu» batena? azken
|
buru
buztan «hutsera» heltzeko. Azpierreferentzia bat nabari zaigu orduan:
|
|
|
Mallarmé rentzat, bertze nunbaitak ez du azken
|
buru
buztan deus transzendenterik, gure asmamenaren ekoizpen bat baizik ez da, oinarri bakarra daukan sineste bat: gizakiak duen «Ideiak» asmatzeko ahala (zentzu platonikoan hartu behar ez den hitza da hau), giza Espiritutik kanpo errealitaterik ez duten birtualitateak direnak; zuzen errateko, bertze nunbaita «ez zen existitu»/ «n, exista pas» («Prose (pour des Esseintes)», Poésies, op., 45 or.) eta ez da existituko, gai pentsakorra den gizakiarengandik sortu kontzepzio mental soila baizik ez baita.
|
|
|
/ bai, badakit, gaiaren itxura ezdeusak baizik ez gira, bainan aski sublimoak Jainkoa eta gure arimaren asmatu ahal izaiteko. [?] nahi dut nere
|
buruari
ikusgarri hau eman: gaia, bere buruaz konziente, eta, halere, jakinez Ametsa ez dela, huni buruz doana oldarra hartuz eta errabiaturik,[?] egia den Ezdeustasunaren aintzinean.
|
|
|
[?] nahi dut nere buruari ikusgarri hau eman: gaia, bere
|
buruaz
konziente, eta, halere, jakinez Ametsa ez dela, huni buruz doana oldarra hartuz eta errabiaturik,[?] egia den Ezdeustasunaren aintzinean. (1866ko apirila, Correspondance, Stéphane Mallarmé, Gallimard, Folio, 297 or.)
|
|
|
Poetaren misioa da, orduan, irakurketa prozesuaren dinamikaren bidez, gizonak giza Espirituaren esentziaren berezitasunaz kontziente bilakaraztea, berezitasun hori baita ezin lortuzko Absolutu baten Ideiaren asmatzearen ahala. Absolutu hori errealki Ezdeustasuna, «Fikzio» bat baizik ez delarik, hitz antolaketan datzan asmatutako kreazio bat (hain zuzen, Mallarmé k maiz hurbiltzen ditu bi aditz: fingere, fikzio bihurtu dena, eta poïen, uvres complètes, poesia bilakatu dena)?, gizonak mundua eta bere
|
burua
pentsatu ahal ditzan. Beraz, Poetak erakusterat eman behar du Gizakia dela pentsatzen eta, beti alferrik?
|
|
|
Bestela errateko, poema guztiek Unibertsoaren kontingentziaren «lekuko» («témoin») izan behar dute (Poésies, op., 56 or.), «Beraren alegoria den soneto» enblematikoa bezala («Sonnet allégorique de lui même», Poésies, op., 59 or.): «zazpikote» («septuor») izartsua poetikoki ezeztatua da («aboli») giza Espirituaren birtualitate baten seinale soil gisa; testuak, bere
|
buruari
itzulia eta hutsean murgiltzen denak, Hartz Handiko ipar izar multzoa irudi mentala baizik ez dela, «Septentrioa» giza hizkuntzatik kanpo existitzen ez dela frogatzen du. Ezen, a priori irudi baldin badu ere Poesia ez dela Unibertsoaren menturazko jokoa islatzeko gai («un coup de dés jamais n, abolira le hasard»/ «dado botatze batek ez du nehoiz zortea ezeztatuko»), ahal bat gelditzen da beti, zernahigatik ere, hain zuzen giza Espirituaren mentura eta, beraz literatura, kosmosaren menturazko antolaketaren barne baitira:
|
|
|
ezen Septentrio k aurkezten digu delako bilduma ludiko bat, abenturaren Menturari lotu diren gizon batzuen espedizio kontaketa desberdinena, Absolutu gosea, Terra incognita deskubritzeko desioaren gorpuztea zutela xede. Bainan A. Arkotxaren obran, testu horiek beren
|
burua
modu ironiko batean dute eraikuntza alfer gisa islatzen. «Marko Poloren ametsa»rekin, bilduma haste hastetik fikzio, asmakizun gisa agertzen da, bata bestearen barnean kateatuak diren ametsen bidez, «mise en abyme» moduan:
|
|
|
pastichetik parodiara pasatzen da, narratzaile desberdinak asmatuz, Marko Polo eta Rustichelloren ordez: hastapenean, Marko Polok lehen pertsona erabiltzen du («Nik, Marko Polo[?]», 25 or.), ondotik narratzaile berri bat mintzo da hirugarren pertsona erabiliz, jatorrizko testuan Rustichello k egiten duen bezala bere
|
buruaz
mintzo delarik («Horrela zen Rustichello Pisakoa hasi Marko Polok bizi izan zituen bidaia benturosen izkiriatzen», 25 or.), azken narratzaile orojakile eta A. Arkotxak asmatu bati lekua utzi aitzin, atal bakoitzaren bukaeran («Gero, isildu ziren bazterrak eta loeria Markoz jabetu. Orduan zuen amets bat egin nehoiz Rustichellori aipatu ez ziona», 26 or.); baina atal bakoitzaren barnean, ahots narratiboa anizten da:
|
|
|
Mallarmé rentzat, Poesia da giza Espirituaren bidaia benturosaren lekukoa: Gizakia berez izar multzo septentrional baten bila ari den izaera metafisikoa da, errealki bere kontingentzia baizik itxuratzen ahal ez duena; ezen «zazpikotea» ez da Espiritua bere
|
burua
islatzen ari den «analogon izartsua» baizik, Menturak sortu «gai pentsakor» baten kreazioa baizik. Definizio hori oinarri, Mallarmé k «Liburu» oso bat asmatzen du, sakonki bereganatuak lituzkeenak, ahalen Mentura menderatuz, Poema guziak, liburu guziak, erran nahi baita giza kondizioaren zentzuaz kontu emateko manera guztiak1 Horrela, Poesiaren «nabean» («nef») ontziratuz, itsas «Salbamena» eta «Salbamen» metafisikoa segurtatuak litezke:
|
|
|
Definizio hori oinarri, Mallarmé k «Liburu» oso bat asmatzen du, sakonki bereganatuak lituzkeenak, ahalen Mentura menderatuz, Poema guziak, liburu guziak, erran nahi baita giza kondizioaren zentzuaz kontu emateko manera guztiak1 Horrela, Poesiaren «nabean» («nef») ontziratuz, itsas «Salbamena» eta «Salbamen» metafisikoa segurtatuak litezke: zentzugabezian, Menturak manatzen duen Unibertsoaren kaos menderaezinean hondoratzeko arriskua betikotz saihestua liteke unibertsoaren zortea ordenatzaile litekeen «Liburuan», bere
|
burua
miresten lukeen Espirituarentzat. Baina hori berez lan burutuezina eta gezurtia da.
|
|
|
Baina, «Libururat» helaraztean, idazleak ez du errealitatea deskreatzen ahal baizik, ezeztatuz («abolir»), goibelduz, desitxuratuz, hari arkitektura fikziozko, gezurti, artifizialki sistematiko bat emanez, giza ordenak bakarrik agindua, horrela geure
|
burua
egiazko jakitateaz zapuztuz. Munduko beste errealitateak bezala, giza Izpirituan baizik «lorea» («la fleur») ezinbestez «edozein azautik kanpo» («hors de tout bouquet») existitzen den bezala, «nozio soil» gisa («notion pure», Poésies, op., 259 or.), hitz jokoetan bakarrik, eta are gehiago guztien bultzatzailea dirudielako, Mentura ez da Gizakiaren eskupeko, hitzen birtualitatean baizik dagoelako.
|
|
|
Hain zuzen, mitoak, a priori literarioak ez diren artxibo dokumentuak, zinez biziak izan diren esperientziak eta egiazko poesiak maila berean agertzen dira: edozein giza ekoizpen halabeharrez «literatura zehaztugabea» baizik ez da, bere
|
burua
islatzen duen «fikzioa» baizik. A. Arkotxaren liburuen irakurketa hau arrunt onargarria da.
|
|
|
Gérard Genette k bere liburu ezagutuan sailkatzen dituen «palinpsesto» mota handiak (imitaziozkoak eta bestelakariak: itzulpena, pastichea, parodia) agertzen eta nahasten dira A. Arkotxaren lanean, irakur dezagun Literaturaren erreferentea bere
|
burua
dela, eta esperientzia metafisikoa, zinez bizitua ere (adibidez a priori literatura egilea ez den itsasgizon batena) «literatura zehaztugabea» baizik ez dela. Hori biziki argi da lehen Septentrio ko «Iohan Mandabillaren bidaia benturosak» sailean:
|
|
|
Hain zuzen, Septentrio literaturaren antzezlan bat da, Mallarmé ren asmotik hurbil dezakeguna: harentzat, «Liburuak» ez zuen bakarrik Espirituaren dramaren leku metatestuala izan behar, baina ere zinez haren leku eszenikoa (drama hori delarik, Espirituarentzat, bere
|
burua
mugapenean eta hitz hesi etengabean mirestea). Antzerki ilusio bikoitz bat sumatzen baita Septentrio n:
|
|
|
Antzerki ilusio bikoitz bat sumatzen baita Septentrio n: Literatura, konprenitzeko (lehen zentzuan) desmartxa alferra dela salatuz, bilduma hori, Literatura horretan partaide delako bera ere, ez zen bere
|
buruaz
trufatzen ahal baizik, «Jeu suprême» gisa, eta isiltasunera, hutsera heltzen ahal baizik. Hori da lehen Septentrio ko norabide (geografiko) aren erran nahia, ekialdetik (Marko Poloren Asiatik) mendebalera (Kanadako ipar iparrera):
|
|
|
Orduan, drama metafisiko hori argiki gogoan hartuz, bai eta haren errepikapen etengabea, mila bertsio eta metafora literarioren bidez huskeria segur baterat helarazten duena («abolis bibelots d, inanité sonore»/ «soinu hutseko gauza ezdeustaratuak», Poésies, op., 59 or.), zer da gelditzen? Soilki isiltasuna, hitzetik harat den itsasoaren beraren errealitatea; azken
|
buru
buztan, ez, ez da idatzi beharrik (hau da Mallarmé ren galderaren bigarren ihardespena). A. Arkotxak erakusterat ematen du nola gizonak, liluratuz, errealitatea bereganatzen saiatzen diren, hitzetan finkatuz, haien ustez, beren bilaketa existenziala (metaforikoki itsasoari lotua) «Septentrio»ari buruz bideratuz; baina ez du sinesten errealitatea «Liburu» batean bururatuko denik, harrapa daitekeela hizkuntzaren bidez, eta bere bilduma amiltzen du, Mundua bere mututasunari eta etengabeko ihesari uztea onartuz.
|
|
|
Gizakia, loquens baino hobeki infans, etengabe ari da idazten eta mintzatzen ikasten, Hitzarekin bere
|
burua
argitzen, Testu salbagarriaren osotasunerat nehoiz heldu gabe: errealitatea da beti mintzatzen hasten dela, totelki, errepikapenak eginez abantzu (bainan sekula ez arras) hitzez hitz, beti abiatuz eta nehoiz iritsiz portu desiraturat, ez baitezake haren kokapen geografikoa ezagutu:
|
|
|
Prozesu oedipianoa da zinez, gure kondizioaren egia hobeki ikusteko itsutze bat: itsu gisa begiratzen ikasi behar da, herioaren ilunean («Batzuetan
|
burura
jiten zait beharbada ez zela hala eta ez zuela gau hartan beltza baizik ikusten [haur itsuak]», 145 or.) isilik mintzatzen ikasi behar da. Konturatze hori aintzina arau, ez daiteke gehiago osotasun bat itxuratzen duen testu segiturik aipa:
|
|
|
Mallarmé ren arabera, «Salbamena» ez da beraz beste nonbaitetik etorriko, beste nonbait Ezdeustasuna baizik ez baita: Espiritua, bere
|
burua
islatzeko gaitasuna eta bere kontingentzia Poeman begiratuz da bere berezitasunaz ohartuko eta etsipenetik salbatuko. Bestela erranez, Poetak du mundua agintzen duen zoria menderatu eta erakusterat eman:
|
|
|
Bestalde, 1888ko abenduaren 14ko zenbakian irakur daitekeenez14, Albert Goienetxek Weirmey andereñoa artatu zuen, berori Ugarana ibaiko uretatik salbatu zutenean: dirudienez,
|
burua
bota zuen zubitik behera. Emakume ingeles hori Mazarin kalean bizi zen, izeba batekin.
|
|
|
Uztailera arte ez dugu berriro ikusi Albert Goienetxeren izena Eskualduna astekariko orrialdetan18 Izan ere, Alexandre Larralde Diustegi magistratuaren heriotza dela-eta Urruñako hilerrian diskurtso luze samarra egin zuen frantsesez Donibaneko alkateak, hain zuzen ere, Eskualduna astekarian osorik irakur daitekeena. Ez dakit noraino den esanguratsua, bezperan Miarritzen egin ziren hileta elizkizunen ostean Léon Guichenné abokatu
|
buru
baionarrak ere agur hitzaldi solemnea egin zuela, baina astekari xuriak ez zuela jaso. Bide batez edo, aipa dezagun, Léon Guichenné() delako hori Piarres Buruzain mediku euskaltzale handi eta Hazparneko alkatearen koinatua zela (Xarriton, 1985:
|
|
|
Haritxelharrek dioenez, XIX. mendeko azken hamarkada oso berezia izan zen Donibane Lohizunen, sekulako gatazkak gertatu baitziren xurien eta gorrien artean. Albert Goienetxe xurien
|
buruetarikoa
zen. Arestian aipatu bezala, auzapez hautatu zuten 1888an, baina gobernuak inhabilitatu zuen 1890ean; berriro aukeratu zuten 1892an, eta atzera ere baztertu 1896an; urte berean hirugarren aldiz aukeratu zuten, eta auzapez jarraitu zuen hil arte.
|
|
|
Bizkitartean bazuten biek hauxet, egungo egunean bakan ikusten dena: bata ez bertzea ez ziren
|
buru
apaltzaletarik.
|
|
|
Berrogoi ta hamabi urte baizik ez zituen; eta itxurala, zen baino ere gazteago emaiten zuen. Hurbilenetik ikusten zutenek zakiten bakarrik, artaren beharra bazuela; baina berak bere
|
buruaz
baino gehiago baitzuen ordean bertzeen osasunaz. Eta, erran dena, azkarraren itxura zuen.
|
|
|
Adixkide batek, kara hitsa zuela oharturik, erran zion: ohart zadila gero, zenbeit aldi, bere
|
buruaz
ere. Eta jaun medikuak irriz ihardesten dio adixkideari:
|
|
|
Eta jaun medikuak irriz ihardesten dio adixkideari: «Deus ez da hau;
|
buruko
min izpi bat; biharko sendo naiz huntarik.»
|
|
|
Handik hamabost egunera, nekazari lehiaketa horren lehen kronika dakarkigu Eskualdunak84 Kronikak dioskunez, «lehenbiziko aldikotz azienda primak Donibaneko hirian», «herri guzietarik izan dire ekharriak kabala suerte guzietarik: baziren berehun bat
|
buru
pasaturik». «Besta eder hortan pharte hartu nahi izan du ere Nathalie Serbiako erregina ohoragarriak».
|
|
|
Gizonek ere, nola arthaldeek behar dituzte beren gisako zakhur fierrak beren
|
buruen
eta intresen begiratzeko, entzun gabe otso maltzurren elhe enganagarriak.
|
|
|
Egun, iraganeko arrakastak (iraganean asmatu izanak) ez du geroa aurreikusteko balio. Are gehiago, esan liteke ezen nork bere
|
buruaren
ederrespen eta atseginean lo hartzeak gainbeheraren hazia dakarrela.
|
|
|
Azken
|
buruan
, Kapital Intelektualaren eredu orok bilatzen dituen helburu konkretuak honako hauek dira:
|
|
|
edo, klasifikatzea? 10 Eta hierarkia horri eustearren, enpresako informazio eta komunikazio oro dependentzia edo mendekotasuna areagotzeko asmoarekin bideratzen da. Enpresa hierarkiko tradizionalak babestu egiten du bere
|
burua
informazioaren, komunikazioaren eta ezagutzaren aurrean, horiek guztiak, mehatxuak, bailiran, eta, mehatxu?
|
|
|
auziari hertsiki lotzen zaio, noski: izan ere, planteamendu honek lan-taldeen multzotzat du enpresa, lan-taldeok euren
|
burua
arautu eta euren kabuz jarduten dutelarik balioa eransten (autogestioa), etengabeko heziketa eta hobekuntzaren bidez13.
|
|
|
eta, pentsatzen? duten pertsonak bereiztea, esku-lana eta
|
buru
lana nolabait deslotuz. Eta berrikuntzarako I+ G sailak eratzen dira, sormena sail horretara mugatuz eta hesituz.
|
|
|
aldaketak gero eta azkarragoak diren (eta joera hori geroan moteldu egingo denik ez dirudienez), enpresek arrakasta izateko ez dute beste estrategiarik euren malgutasuna, moldagarritasuna eta erreakzionatzeko azkartasuna areagotzea baino. Eta xede horretan dihardute
|
buru
eta bihotz.
|
|
|
Gogoratu behar da, bestetik, Gordexolak ez zuela ia borroka esperientziarik. Frankisten erasoa hasi zenean heldu zen Nafarretera Gimeno kapitaina, Horn konpainiako
|
burua
, baina berehala hil zuten. Tacho Arrien, Garaizabal konpainiako kapitaina izan zen agintea hartu zuena, baina zauritu zutenean «vino la desbandada general.
|
|
|
Gordexola batailoiko
|
buruak
, Enrique Izak, porrotaren ardura etsaien gehiengo numerikoari, Estatu Nagusiaren gaitasun ezari eta Sabin Apraizen koldarkeriari leporatu zien, horrek batailoia Nafarretera eraman ondoren, tiroak hasi zirenean ihes egin zuelako. Era berean, bere ustez baja kopurua txikiagoa izan zen.
|
|
|
132). Intendentziako
|
buruek
, beraien aldetik, batailoietako kideen jana, arropak eta mantak gorde eta beren etxeetara eramaten zituztela argudiatzen zuten. Abertzaletasunaren Agiritegia.
|
|
|
Are gehiago, Legutioren aurkako eraso zuzenek helburuak ez lortzeaz gain, ehunka hildako eta zauritu ekarri zituzten. Sabin Apraizen ustez, ordea, erasoaldiaren porrotaren arrazoia frontearen zabaltzean datza, horrek zutabeen
|
buruek
kontrol zuzena galtzea ekarri zuelako. Elementu horrek hutsegiteak ugaritu egin zituen, hala nola Txabolapean eta Betxinan hartutako posizioak fortifikatu ez izana.
|
|
|
Batailoiek ez zituzten onartzen erraztasunez beste alderdi bateko edota, bereziki, militar profesionalen aginduak. Horren lekuko dugu, Iza jeltzaleak, Gordexolako
|
buruak
, 1974an idatzitakoa: «Ridículo Estado Mayor (grupo de militares españoles inútiles y zánganos, que ni merecieron algunos ser fusilados por Franco».
|
|
|
Hil horretako 19an Leandro Carro batailoiko hainbat konpainiak frontea utzi zuten, batailoiko
|
buruaren
baimenarekin, baina sektoreko buruaren aginduen kontra. Abertzaletasunaren Agiritegia.
|
|
|
Hil horretako 19an Leandro Carro batailoiko hainbat konpainiak frontea utzi zuten, batailoiko buruaren baimenarekin, baina sektoreko
|
buruaren
aginduen kontra. Abertzaletasunaren Agiritegia.
|
|
|
Boluntario asko, gainera, Errepublikako Gobernuak ordaintzen zituen 10 pezeten atzetik joan ziren borrokatzera. Derrigorrezko soldadutzak Armada Herrikoiaren giza hutsuneak bete baldin bazituen ere, maiz, arazo berriak sortu zituen; batetik, soldadu ugari desertatzen saiatzen zelako, bestetik, beren
|
burua
zauritzen zutelako. Beste batzuek ez zuten borrokatu nahi, eta beste aldeko soldaduekin hitzarmenak lortzen zituzten ahalik eta kalte gutxien egiteko elkarri.
|
|
|
Legutioko porrotak Jaurlaritzaren ahalmen autonomoaren ezintasuna ekarri zuen, Madrili laguntzeaz gain, armada eta botere propio baten erakusgarri izan nahi zuelako erasoak. Izan ere, eta Ipar Armadako Estatu Nagusiaren
|
buruaren
testigantzaren arabera, Estatu Nagusiak Asturiaseko eta Santanderreko tropen laguntza eskaini zion Agirre lehendakariari erasoak sendotasun handiagoa izan zezan. Lehendakariaren erantzuna ezezko biribila izan omen zen (Ciutat, 1978: 44).
|
|
|
Errepublikazaleei dagokienez, Garellanoko militarrak Tantaibakarreko maldetan jarri ziren, asalto guardiak Otxandioko kanposantu inguruan eta miliziano ezkertiarrak Motxotegiko gainean; abertzaleek, bitartean, Gorbeiako gailurra hartu zuten. Frankistak, aldiz, 24an bertan sartu ziren berriro Legution eta hurrengo asteetan pixkanaka pixkanaka indartu zuten goarnizioa 600 lagun inguru eduki arte4 Borrokak hasi zirenean Ricardo Iglesias teniente koronela zen frankisten
|
burua
. Errepublikazaleen iritziz ez zen matxinatuen oso aldekoa, baina gero erakutsi zuenez, profesional trebea zen.
|
|
|
Legutioko erasoaren zio nagusia, ordea, Madrilen gainean zegoen presioa arintzeko asmoa izan zen, Errepublikako Gobernuaren aginduz, baita herritarren morala altxatzeko nahia ere. Haren prestaketa Ciutat kapitainaren eskuetan egon zen, Ipar Armadako Estatu Nagusiaren
|
burua
zen militar hau. Erasoa hasi baino egun batzuk lehenago, Llano de la Encomienda jenerala heldu zen Santanderrera.
|
|
|
Erasoa hasi baino egun batzuk lehenago, Llano de la Encomienda jenerala heldu zen Santanderrera. Ipar Armadaren
|
buru
izendatu berria zen, baina ez dirudi erasoaren proiektuan esku hartu zuenik, ezta gauzatu zuten indarren zuzendaritzan ere.
|
|
|
Erasoak 1936ko azaroaren 27an hasi behar zuen, baina eguraldi txarragatik 30era arte atzeratu zen8 Ciutat kapitainaren aginte tokia Motxotegin jarri zen, Agirre lehendakaria bertara joan zen9, baita Josep Tumarov ere, Sobietar Batasunaren enbaxadatik bidalitako aholkulari militarra10 Operazioaren
|
burua
Aranbarri kapitaina izan zen. Erasoa hiru zutabetan eratu zen.
|
|
|
gelditu dira (adibidez, landa lurraren eskasia) eta beste batzuetan lur librerik gabe gelditzeko arriskua dago. Beraz, ingurumen jasangarritasunari dagokionez, hiri eredu estentsibo samarra izan duten herrialde horiek orain beren hiri eredua nola jasangarriago egin galdetzen diote euren
|
buruari
, adibide moduan hor ditugu, Britainia Handiko kasua eta Iparraldeko kasua5.
|
|
|
14 Bolibarren beran
|
buru
tragau eta suisidau. Etxebarrin ø
|
|
|
Bazterketa lotuta dago jatorrizko herrialdearekin edo jatorri horren berri ematen duten kanpo ezaugarriekin: larruazalaren kolorearekin, ile kizkurrarekin, aurpegiera markatuarekin,
|
buruko
zapiarekin edo janzkerarekin berarekin.
|
|
2009
|
|
|
Adibideak: ardatz, aunitz aldi, baliodun, bietako, bigarren sustrai, eomarzenbaketa?, kenduketa, laburketa, tarte, zatitu
|
buru
beratu.
|
|
|
Termino batzuk: amaki?, aerdi?, badiñez?, biletz?, ipa oste
|
buru
–, koizkin osu, sakon, saspiki, zatiki, zenbakenketa.
|
|
|
Termino gutxi batzuetan bi marra ere erabili izan zituzten: [13 ZYA] testuan, estu zabal neurketa; [23 DAN] testuan, azal neui eredu?, etza zuzenmaku??; [31 ARG] testuan, amaen neurken bilkuntza?; [32 ZJA] testuan, lobel neu, i arau, luze zabal lodi; [33 ZJ2] testuan, ipa oste
|
buru
–, kaxuneuija arau?; eta [72 NEU] testuan, alkar antz kide.
|
|
|
Ondorioak ateratzeko ezinbestekoa da aztertutako testuak bere garaian kokatzea, baita geure
|
burua
garai haiei begira jartzea ere. Gaurko ikuspuntutik aztertzeak okertzera eraman gaitzake.
|
|
|
eratorriak, 27 izan ziren; hitz elkartuak, 3; eta sintagmak, 8 Adibide batzuk ekartzearren: laukondetu, birendu eratorriak dira;
|
buru
zenbakoiztu, bibidertu hitz elkartuak dira; eta jira egin, txapal azkatu sintagmak dira.
|
|
|
|
Buruak
makurtuz
|
|
|
32: Areako
|
burua
, 33: Sail handiko burua.
|
|
|
Areako burua, 33: Sail handiko
|
burua
. 34:
|
|
|
34: Sail txikiko
|
burua
.
|
|
|
Analisi hau egiteko elkarrizketatu diren prentsa idatziko ordezkariek onartzen dute ezen egitasmo horietan dauden lan baldintzek jendearen mugikortasuna sorrarazten dutela. Goienako gerenteak duen esperientziaren arabera, jendeak euskarazko hedabide pribatu hauetan ez du bere
|
burua
epe luzerako ikusten. «Sumatzen dut gurea bezalako hedabide batean jende asko sartzen dela ikasteko asmoz, ondoren beste toki batera jauzi egiteko, non baldintza eta soldatak hobeak diren.
|
|
|
Lan ordutegi luzeek, lan egutegi estuak, dedikazio handiak, taldeen egitura txikiek eta soldata baxuek jendearen mugikortasuna eragiten dute euskarazko hedabide pribatuetan. Horrek zaildu egiten du langileria finkatzea eta, ondorioz, jendeak zailtasun handiagoak ditu lanean ari den proiektu horretan konpromisoak hartzeko, ez baitu bere
|
burua
luzaroan hedabide horietan ikusten. Jendearen finkotasunik ezak produktuaren kalitatean du eragin zuzena, zeren euskarazko hedabide pribatuetan trebatutako kazetariek alde egiteko arriskua handiagoa baita.
|
|
|
Enrique de Bilbaorekin hasten bagara, lehenik eta behin puntu batzuk argi utzi behar direla uste dut. Besteak beste, Enrique de Bilbao Euskal Herrian jaio zela azpimarratu beharra dago (bere
|
burua
El paladin de la Vasconia española y liberal bezala kalifikatzen zuen) 23 Bera Montevideora iristean bi errealitateak ezagutzen zituen, bai Uruguaikoa baita Euskal Herrikoa ere. Euskal etxeen artean piztutako gatazka ulertu ahal izateko, bere idatziak oso baliagarriak egingo zaizkigu.
|
|
|
Ama euskararen seme guziak dira prestuak eta leyalak; edozein lekutan jayoak izan arren, elkar ezagutzen dutenak, anayak anaya ukatzen ez dutenak, eta guzien ama euskal erria iotzetik maitatzen dutenak, baño oyen etsayak, lur artan sortuak izan arren «ez dira euskaldunak» ezer ez dakiten ergel arraroak, bere
|
burua
jakintsu egin eta arkume larrioz jasitzen diran otsoak, besteren atzean izkutatuta ama euskara ill nai dutenak «ez dira euskaldunak».
|
|
|
Inoiz ez zuen ahaztu zein izan zen bere sorterria, horrexegatik, bere
|
burua
bai euskalduna eta bai frantsesa jotzen zuen (horrek, gainera, ez zion bere baitan inolako aurkakotasunik sorrarazten). Bere euskal identitatearen ikuspegi nagusiak honela azal ditzakegu:
|
|
|
Aramendik egin zuen proposamena indartuta atera zen, beraz, esan dezakegu ez zela modu onean gelditu Bilbao jauna, bere proposamena (adin eta esperientziako jendea jartzea euskal etxearen
|
buru
) ez baitzuten bozkatu. Batzarrak beste puntu batzuk jorratu zituen, egun hartan mahiak aipatu beharreko gauzekin bukatu arte.
|
|
|
Azkenik abuztuaren 4an Euskal Erriak bere egunkaria ateratzea erabaki zuen, zeinetan Arnaldo Pedro Parrabere jarriko zuten
|
buru
.
|
|
|
Azkenengo horietan norberaren taldearen alderdi positiboak indartuko lirateke, edota identitatea birdefinituko litzateke beste kategoria berrien bitartez. Adibidez, Magrebeko laginak bere
|
buruaren
konnotazio anbibalenteak dituen definizio bat erakutsi arren, berezitasun kulturaleko aspektuak, aldarrikapena eta salaketa ere jasotzen dira, estigmatizazioari aurre egiteko eta beren identitatearen defentsa mekanismo legez. Populazio latinoamerikarraren irudikapenek hegoamerikar kategoria gailentzen duen identitate sozial positibo bati erantzuten diote, «gu geu» bezalakoei eta ezaugarri kulturalei atxikiturik, euskal populazioak populazio horrekiko daukan sinpatiarekin bat etorriz.
|
|
|
Eztabaidagai hauetan guztietan oinarriturik, ondoren aurkezten den ikerketalana proposatu da. Helburu gisa, lehenik eta behin pertsona emigranteek gure testuinguruan gutxiengo kultural ezberdinei buruz daukaten pertzepzioa ezagutzea dugu, eta bigarrenik, beren
|
buruari buruz
daukaten pertzepzioa ere definitzea. Eremu ekologiko (banako, erlazional eta sozio komunitario) ezberdinetako partaideen ezaugarri demografiko, aurremigratorio eta postmigratorioen analisiek ahalbidetuko dute populazio immigrantean aztertutako errealitatea testuinguruan jartzea.
|
|
|
Tresnaren bigarren aldea, berriz, Hitzen Asoziazio Librearen esparru batez horniturik dago, bertan partaideei ondorengo estimuluen aurrean
|
burura
datozkien lehengo hitzak idaztea eskatzen zaie: Magreb, Latinoamerika eta Europako Ekialdeko pertsona.
|
|
|
Bukatzeko, talde kultural bakoitzean irudikapenak nola finkatzen diren ezagutzeko asmoz, gutxiengo bakoitzak bere
|
buruari buruz
duen pertzepzioa ikertu genuen, berriz ere ezaugarri prototipikoen irizpidea erabiliz. Hauek emandako hitzen% 50 osatzen dute.
|
|
|
Talde kultural bakoitzean Irudikapen hauek zein puntutaraino sustraiak botatzen dituzten jakiteko, gutxiengo bakoitzak bere
|
buruari buruz
duen pertzepzioa ikertu genuen. Alde batetik, diskurtso menderatzailea erreproduzitzen duten narratiben elaborazioa aztertzen da.
|
|
|
Ekialdeko Europako populazioari dagokionez, ez dago irudikapen orokor adosturik, taldeari buruz egiten den deskribapena ez baitagokie kideek dauzkaten kategoria komunei. Agian horrek beren
|
burua
ezagutzera emateko behar edo aldarrikapen bat adieraz dezake, gizarteari kolektibo ezezaguna iruditzen baitzaio eta irudiaren estereotipotik urrundu nahian. Zentzu horretan bertakoen aipatutako gure ikerketan, neurtu genituen aldagaietan bitarteko posizioak hartzen dituzte, desberdindu gabe.
|
|
|
Konfiantza eza, bereziki, auzi funtzionalek eta prozedura mailakoek eragiten dute. Agi denez, konfiantza eza eragiten duten arrazoiei
|
buru
egitea lehen eginkizun funtsezko bat da.
|
|
|
LGIPn proposatutako neurriek estrategia jakinaren artikulazioa dute helburu, zeina, aurreko planetan gertatu bezala, funtzio aniztasunaren diskurtsoaren
|
buru
den eta landa eremuaren gaineko ikuspegi integratua hartzen duen. Hala ere, «nekazaritza jardueraren finkatzea» (EJ, 2000:
|
|
|
Azkenik, naturaren kontserbazio politikako lehen helburuaren gaineko eraginkortasunagatik ere galde genioke geure
|
buruari
. Kontserbazio politika bioaniztasunaren babeserako tresna dugu eta, esan bezala, neurri handiagoan edo apalagoan helburu hau beteko du; baina sarritan beste era bateko politika sektorialekin talka egiten du, zeinek, oro har, ez dioten mesederik egiten natura baliabideen kontserbazioari.
|
|
|
Hasiera hasieratik kristau komunitatea modu konkretuan antolatu zen. Jesusek aukeratutako hamabi apostoluak zeuden eta haien
|
buru
Pedro. Haien ondorengoak apezpikuak ditugu eta Erromakoa Pedroren ondorengoa.
|
|
|
Hasiera batean, parrokiak hirietan sortu ziren eta geroxeago landa ingurunean (pagus). Hori dela-eta, eliza jabegoaren subjektua eta eliza bizitzaren protagonista bakarra aurrena diozesia bazen ere, bere apezpiku
|
buru
zuela, ondoren beste esparru txikiago batzuk izango dira protagonistak: parrokiak, monasterioak, etab. (Aldea, 1973:
|
|
|
Araua sortu zenean, berez, bazuen arrazoia, desamortizazio prozesuak eragindako hainbat ondorio bideratzeko modua baitzen, eta edukitza ziurtagiriak emateko ahalmena errekonozitu zitzaien Eliza Katolikoko agintariei. Egun, adierazi denez, desamortizazioari buruzko legedia indarrik gabe egonik eta inolako ondoriorik ekarri gabe, arauak jatorrian zuen helburuak zentzua galdu du; eta, gainera, jabetza ziurtagiriak luzatzeko gaitasuna eman zaie diozesi
|
buruei
.
|
|
|
Tituluak inskribatzeko diozesi
|
buruak
(apezpikuak) emandako ziurtagiria legearen arauan ez da sartzen; aldiz, lehen inskripzioa egiteko (finka immatrikulatzeko), hau da, finka Erregistroko bizitzara ekartzen duen idazpena, beraz, inskripziorik garrantzitsuena, egiteko haren ziurtagiriak baliozkoak dira 206 artikuluaren arabera (funtzionariotzat hartzen bada hura).
|
|
|
Edukiaren aldetik, jabetza eskubidea Elizak zergatik duen arrazoitu egin behar du diozesi
|
buruak
eta, eraginen aldetik, ziurtagiria ez bada egiazkoa, adierazitako dokumentuak ez direlako existitzen, ziurtagiri hori, titulu gisa, deuseza izanen da.
|
|
|
Berriro aurkitu dugu gure aurrekoek, edo guk geuk, botatakoa. Eta berreskuratu egiten ditugu; ez bakarrik iraganaren nostalgiagatik, baizik eta objektu biziak direlako, eta, geure
|
buruaren
, zibilizazioaren eta kulturaren zati direlako.
|
|
|
Galtzear dauden edo ustiapen basatia jasaten duten zuhaitz, animalia edo landareak ere zaintzen eta babesten dira. Izan ere «homo termineitor»ak ez du inoiz izan egun dauzkan arma bezain sofistikatu eta txikitzailerik, gizateria bere
|
burua
suntsitzera eraman dezaketenak. Horrela aitortu dute mundu osoko agintari eta jakintsuek.
|
|
|
Izan ere, gaur egun dagoeneko ezinezkoa da ondarea mugagabe haztea eta erabiltzea, eta hura zaintzeko dauzkagun baliabideak ere mugatuak dira. Irudimenaz eta talentuz bete behar dugu geure
|
burua
, baina baita hiritar kontzientziaz ere. Neurri azkarrak, zorrotzak, sozialak eta guztiontzako onuragarriak hartu behar dira8.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, oraindik zabarkeria eta axolagabekeria dezente dago euren
|
buruak
herrialde eta herri garatutzat dauzkatenen artean, nahiz eta orain egoera konpontzen ari dela ematen duen. Beste askoren artean, Madrilgo Museo Antropologikoa eta Etnologikoa, eta Donostiako San Telmo Museoa ditugu bi adibide adierazgarri.
|
|
2010
|
|
|
Alderantzizkoa ere gertatzen da, ia bestea adina, non helduak ondare zaharreko berbak darabiltzan (mainder, burruntzali, orratz, aitaordeko eta, kilima, errita (egin), bere
|
burua
il edo bere buruaz eginsabana, kazo, alfiler, padrino, koskiya, bronka (bota), suizidatu) eta gazteak, aldiz, maileguak().
|
|
|
Alderantzizkoa ere gertatzen da, ia bestea adina, non helduak ondare zaharreko berbak darabiltzan (mainder, burruntzali, orratz, aitaordeko eta, kilima, errita (egin), bere burua il edo bere
|
buruaz
eginsabana, kazo, alfiler, padrino, koskiya, bronka (bota), suizidatu) eta gazteak, aldiz, maileguak().
|