|
2000
|
|
|
Munduko txisterik libertigarriena aditu balu, ez zuen irri handiagorik eginen. Une hartantxe erabaki nuen, neure
|
buru
osasuna zaintze alde, ironiak bertze egun baterako uztea.
|
|
2001
|
|
|
Elikadura eta
|
buru
osasuna
|
|
|
Amazonastik etortzen ziren berrien arabera, Mitxoleta burutik zeharo egina omen zegoen, soa infinituan galdu egiten zitzaion, estramonioa edo asma belarra neurriz gain hartu dutenei gertatu ohi zaien bezala; lerdea omen zerion, ez zen esfinterrak gobernatzeko gauza, eta ez omen zuen ezer edo ia ezer esaten, eta hau hain zen harrigarria hainbat eta hain ongi mintzatu zen batengan, non batzuk larritu ziren, agian mintzamena galtzear edo are ahalmen hori arraso galdurik egongo ote zen. Ez zirudien halakorik zegoenik, baina; gaixotu zenetik, eliteko andereño talde batek zaintzen zuen, eta Mitxoletaren
|
buru
osasunaren egoera gai kasik tabu bat zen arren, eta Mitxoletaren egoeraren inguruan nolabaiteko sekretismoa hedatu bazen ere, andereñoek esanda jakin genuen oso noizbehinka hitz batzuk esaten zituela, behintzat. Ulergaitzago egin zitzaigun jakitea beti hitz berberak errepikatzen omen zituela, eta are arraroagoa ere hitzok zeintzuk ziren, azkenik, jakitea:
|
|
2002
|
|
|
Psikologoa ez da gure psikeko gaitzak sendatzen dituen aztia, aholkulari eta laguntzaile gisa jarduten duen
|
buru
osasunaren arloko aditua baizik, horrenbeste desiraturiko segurtasuna eta egonkortasuna lor ditzagun (beti geuregatik eta geure baitatik abiatuta) laguntzen saiatuko dena; eta konponbideak bilatzeko bereizketa gaitasun hobea eta gure buruarekiko estimua handitzen lagunduko diguna.
|
|
|
Azterketa horren arabera, gaur egun, gaitz horren aurkako aurrerapenak izan arren, 5 eta 17 urte bitarteko 246 milioi haur —sei haurretik bat planeta osoan— ustiapeneko lan erregimenen mende daude. Ehun eta hirurogeita hemeretzi milioi haur horiek, hau da, planetako zortzitik batek, “haurren lan egiteko modu okerrenetako” bat dute, eta horrek beren osasun fisikoa ez ezik,
|
buru
osasuna eta morala ere arriskuan jartzen ditu. Egoera oso larria da, besteak beste, LANEk lan arriskutsuak egiten dituzten 15 urtetik beherako 111 milioi pertsona “berehala erretiratzea” gomendatzeko; 15 eta 17 urte bitarteko beste 59 milioi gazte “premiaz eta berehala” babesteko, edo, txandaka, erretiratzeko; eta genero ekintzak, hala ere, presakoak, esklabotzarekin amaitzeko; izan ere, 8,4 milioi haur daude behartuta, beste genero genero batzuk kateatuta.
|
|
2004
|
|
|
2 Adingabeak beti barneratuko dira euren adinaren arabera egoki den
|
buru
osasunerako establezimenduan, adingabeari laguntza emateko zerbitzuek txostena egin ondoren.
|
|
|
Baina haiekin lortutakoa margul, hits, zurbil gelditzen zen tiroketa on baten aldean, bat batean antolaturiko bidaia edo galdeketa bortitz baten aldean. Eta horrek bere
|
buru
osasunari buruzko kezka larriak sorrarazten zizkion. Hori ez baitzen normala.
|
|
|
Hasperen eginez, bere
|
buru
osasunari buruzko hausnarketak beste une baterako uztea deliberatu zuen Del Vallek. Adibidez, burua lehertzeko zorian izanen ez zuen baterako.
|
|
2005
|
|
|
Horretarako, egonaldi ertaineko zentro batzuk izaten dira.
|
Buru
osasun arazoak dituena psikiatrarengana joateko beharraz ohartarazten dute. Droga edo alkoholarekin arazoak dituztenei edo, esaterako, hiesa dutenei, nora jo argitzen diete (Gizakia Helburu, Gurutze Gorria...).
|
|
|
haien erdiek depresio arazoak dituzte; %43k gehiegi edan edo edan dute bizitzako uneren batean, eta ia %50ek alkohola eta kalean egotea lotzen ditu. Era berean, droga kontsumoa,
|
buru
osasun arazo larriak, genero indarkeria eta sexu erasoak gertatzen dira. Elkarte horien iritziz, pertsona horien gizarteratzeak honako hauek izan behar ditu:
|
|
2006
|
|
|
José Miguel de Azaola, 1997an Bidebarrieta aldizkariak argitaratutako artikuluan, harrituta ageri zen Weber-ek Euskal Herrian ikusitakoa kontuan hartu ez zuelako. Azaolaren iritzian, agian kontuan hartu behar da Weber-ek oso une txarra bizi zuela gure herria ezagutu zuenean, animoz oso makal zebilelako, eta ondorengo urteetan bere
|
buru
osasunak txarrera egin zuen.
|
|
|
Hala ere, adierazi du oraindik ez duela ondorioen gaineko ondoriorik. Lehenengo koilara Elikaduran egindako lehen urratsek eragina dute seme alabaren etorkizuneko osasunean; izan ere, haurdunei edo bularreko haurrei emandako zenbait osagarrik eragin erabakigarria dute kardiopatiak, diabetesa, obesitatea, hezur metabolismoa, immunitate sistema, garapen kognitiboa eta
|
buru
osasuna bezalako konplikazioen arriskuan. Europako azterlanaren koordinatzaile Berthold Koletzkok, Municheko Unibertsitateko ikertzaileak, dio lortutako datuekin lortutako ebidentziak erabilgarria izan behar duela giza garapenaren garai goiztiarrenetan aplikatzeko nutrizio programa berriak ikertzeko.
|
|
|
Hala ere, erreformak hainbat arazori egin behar die aurre:
|
buru
osasunean espezializatutako giza baliabideen urritasuna; errehabilitazio baliabideen urritasuna; kalitatezko gizarteratze falta; prebentzioaren garapen eskasa, eta droga mendekotasunen arretarako sarearen integraziorik eza. Estrategiak Gabezia horiei aurre egiteko, zenbait ildo estrategiko proposatzen dira.
|
|
|
–Ezin erran. Psikiatrek ere lanak dituzte
|
buru
osasunaren mugak zehazteko. Dena den, axola ez bazaizu, bihar begirada bat botako diet liburuei.
|
|
|
Ikusten dudanez, zure aitonak oharrak jartzen zituen orrien artean. Baliteke horrek haren
|
buru
osasunari buruzko zantzuak ematea.
|
|
|
–Aitonak gerri inguruan zeraman, kate batez lotuta. Horrek ere ez du ezer onik iradokitzen haren
|
buru
osasunaz... Tira, ikus dezagun.
|
|
|
Aitonaren
|
buru
osasunari buruzko kontuak gauean torturatu zuen galdera berera eraman zuen: aitona zen Urrutiaren hiltzailea?
|
|
|
igarri zuen bezala; horrek Antonioren mamuak ugaritu baino ez zituen egin. Ainhoa eta bere abokatua Antonioren
|
buru
osasunaren oreka zalantzan ipintzen saiatu ziren arren, epaileak aitari eman zion Maddiren zaintza. Polizia zelako, akaso.
|
|
2007
|
|
|
" Galtzaileak" bakarrik usteltzen dira espetxean). Dena den, askoz inbertsio handiagoak egingo bagenitu gizakiaren
|
buru
osasun edo ongizate psikikoan, asko aurreztuko genuke erreformatorio, polizia, auzitegi eta espetxeetan; sufrimendu, energia eta dirutza handiak aurreztuko genituzke! Ez dago justiziarik, zuzentasunaren araberako zigorrik, errehabilitatzeko aukerarik gabe.
|
|
|
Liburua, bestalde, Ángel Moríñigo Domínguez Sevillako mediku psikiatrak idatzi du. González Rodríguezek komunikabideei gogorarazi zien, Madrilen liburua aurkezteari dagokionez, parte hartzen duen bilduma
|
buru
osasunaren arloan sortzen ari diren patologietan lehen mailako arretako medikuak prestatzeko diseinatu zela. Gaur egun ezagutzen diren patologia mental gehienak gizarte egituran gertatzen ari diren aldaketengatik gertatzen dira, eta aldaketa horiek patologia tipikoenak aurkezteko eredu klasiko batzuk ere aldatu dituzte (depresioa, eskizofrenia edo gaixotasun bipolarra).
|
|
|
Espezialisten defizit horrek azaltzen du, psikiatra horren arabera, Espainian gaixotasun mentalak dituzten haurren “gaindiagnostiko eta infradiagnostiko” kasu asko gertatzen direla. “Ezin da haurren
|
buru
osasuna utzi gaian espezializatuta eta trebatuta ez dauden profesionalen esku”, esan zuen.
|
|
2008
|
|
|
...ketaren arabera azterketak trastorno hauek Europako hainbat herrialdetan duten eragina eta nola tratatzen diren aztertzen du buruko arazoren bat dutelako lehen mailako arreta zerbitzuetan laguntza eskatzen duten pertsonen proportzioa Espainian, (%17) Belgika edo Danimarka moduko beste herrialde batzuetakoa baino askoz txikiagoa da, horietan familia medikuek atenditzen dituzten pazienteen ia erdiak
|
buru
osasunarekin lotutako Gaixotasunen Nazioarteko Sailkapenean ezarritako irizpideak betetzen du.
|
|
|
Zenbait gaixok fisioterapia saioetara jotzen dute, mesede handia egiten baitie masajea hartzeak minduta duten eremuan; beste batzuek, ikusita zistitis interstizialak beren
|
buru
osasunari kalte egiten diola, horretan laguntzeko terapiak egiten dituzte.
|
|
|
Esperimentu ugarik frogatu dute barreak hautemandako antsietatea eta estresaren neurri fisiologikoak murrizten dituela. Epe luzera, umore estilo positiboen eta
|
buru
osasun hobearen arteko erlazio estatistikoa dago. Umorea ere baliagarria al da bezeroekin harremanak izateko?
|
|
|
Finlandian, Suedian, Japonian, Erresuma Batuan, Amerikako Estatu Batuetan... ohituta daude suizidio tasa handiekin, eta hartu dituzte prebentzio neurriak: informazioa jorratzeko moduak,
|
buruko
osasuna jorratzeko... Iruditzen zait Europako hegoaldean gaia nahiko klandestinoa dela.
|
|
|
Apirilean ordularia 80 minutu aurreratzea proposatzen zuen; irailera arte 210 argi ordu irabazi eta denbora hori etxetik kanpora kirola eginez eman ahal izateko. «Ordu horietako bakoitza gorputzaren eta
|
buruaren
osasunaren eta indarraren mesedetan izango da», idatzi zuen.
|
|
|
Baina ez ginen bakarrak beldurrez geundenak. Eta autismoaz hitz egin genuen, gure alaben
|
buru
osasunez, herentziaz jasotzen diren gaixotasunez, garrantzitsua den informazioaz eta sekula jakingo ez ditugun jakin beharreko guztiez. Ez dut sekula paraxutismorik egin, baina nago hegazkin batetik lehenengo aldiz jauzi behar duenak horrelako zerbait sentituko duela.
|
|
2009
|
|
|
Indar handiko tresna da, komunikatzeko, sozializatzeko eta garapen morala lantzeko; horrez gain, emozioak adierazteko eta kontrolatzeko tresna ere bada, oreka psikikoaren eta
|
buru
osasunaren lagungarri.
|
|
|
Erorita eta kemen gutxirekin gabiltzanean, oso lagungarria izaten da, halaber, irudimenari eragitea, alternatiba eta helburu plan bat antolatzeko; zenbaitetan, laguntza eska dakieke kudeaketa ekonomikoan aritzen diren profesionalei eta, zergatik ez,
|
buru
osasunaren arlokoei, irmotasunez eta motibazioz zehazteko zein diren egiazko aukerak.
|
|
|
Medikuntzaren aurrerapenek ere itxaropena piztu dute “dena nolabait konpon daitekeela” eta, logikaz, arreta eskaera handitzen duela. Herrialde garatuetan, osasun perfektuaren aldeko obsesioa faktore patogeno nagusi bihurtu da Bizitza “psikiatrizatua” Antsietate sozialaren desordena, ospakizunen gurtza sindromea… Medikalizazioa bizitzaren alderdi askotan egiazta daiteke, baina
|
buru
osasunaren esparruan bere adierazle nagusietako bat lortzen da. Izan ere, gaixotasunaren eta ondoez psikologikoaren arteko muga zehaztea ez da beti erraza izaten, baina sufrimendu oro ez da gaixotasuna.
|
|
|
XXI. mende hasierako krisi ekonomiko globalak oraindik gehiago bete omen ditu psikologoen bulegoak, izan ere, ziurgabetasuna eta
|
buru
osasuna ez dira ezkongarriak. Lanik ez dagoenean ez dagoelako, eta dagoenean dagoelako:
|
|
|
Ez ote dira teknologia berriak, besteak beste,
|
buru
osasunari gerra deklaratu dioten artefaktuak?
|
|
|
Hitz batean, testuinguru zaratatsu honetan, sufrimendu pertsonala aukeren eta informazioaren gehiegiari lotzen zaio inoiz ez bezala, patologia soziokomunikatiboak dira. Hortik ikusita, badirudi azpiegitura teknologikoak gerra deklaratu diola
|
buru
osasunari. Informazio gainkargak eta osagai semiotikoen abiadura biziak ezinezko egiten dute informazioaren elaborazioa eta interpretazioa.
|
|
2010
|
|
|
Ámár azken lanean,
|
buruko
osasun arazoren bat duen pertsonaia baten inguruan osatu duzu istorioa. Zer kontatu nahi izan duzu?
|
|
|
|
Buruko
osasuna: XXI. Mendeko gaitza
|
|
|
Mikelek dio: an zuzendua edo goizetik gauera zer egin behar zuen jakingo zuena behar zuen eta Gureak ekwww.grupogureak.com hori eskaini dio.Lana errazteko laguntzaile horietako bat da Begoña,
|
buruko
osasun arazoak dituzten pertsonei entzuten ikasi du. Une puntual batzuetan laguntza pixka bat eskainita lankide hauek edozer lan egiteko gauza direla daki.Konsultak betetaDaramagun bizi modu azkar eta indibidualistarekin, Mikel ez da harritu suizidioen tasak izan duen gorakadarekin jendeak ez du garbi nora joan nahi duen, psikiatren konsultak beteta daude.
|
|
|
–Baina egin beharrekoa ninan.
|
Buruaren
osasunerako.
|
|
|
–
|
Buruaren
osasunerako, hauxe duk orain hik premiazkoena: telebistaren urrutiko agintea.
|
|
2011
|
|
|
Elikagaien hautuak era bateko edo besteko emaitzak ekarri ohi dizkigu; nutrizio egoeran islatzen da emaitza hori, eta epe luzera, osasun fisikoan eta
|
buru
osasunean.
|
|
|
Berak dioenez, barre egitea osasun fisikoaren eta
|
buru
osasunaren mesedetan izaten da maiz.
|
|
|
Algararekin, alde batetik,
|
buru
osasuna irabazten dugu, eta, bestetik, gorputz osasuna.
|
|
|
Tutoreak epailearen baimena izan behar du: 1 Adingabea
|
buru
osasunerako establezimenduan edo hezkuntza nahiz heziketa berezirako establezimenduan sartzeko.
|
|
|
Lehen ametsa, iraganaren zama Ireneren gainean: astunagoa baita, kaltegarriagoa
|
buru
osasunarentzat, iraganaren kateen pean bizitzea, etorkizunari uztarturik baino. Esaterako, iraganaren korapiloek ito zuten Gizona bere bakardadean eko Carlos.
|
|
|
Arazo anitzeko familiaren kontzeptua Estatu Batuetan deskribatu zen lehen aldiz, 1950eko hamarkadaren amaieran, gizarte klaseak
|
buruko
osasunean duen eragina aztertzean. Azterketa horretan oinarrituta, ondorioztatu zen gizarte bazterkeriak eragindako arazoek areagotu egiten dituztela delinkuentzia, alkoholismoa, drogazaletasuna, haurrak abandonatzea eta tratu txarrak.
|
|
|
Familia batzuetan kideen arteko harremanak korapilatsuak eta liskartsuak izaten dira (kritikak, etsaitasuna, atsekabea, gehiegizko babesa, etab. ohikoak izaten dira), eta, harreman mota horiek ere ez dira batere lagungarriak izaten eskizofreniaren agerraldia sustatu dezaketelako edota nahastea duen pertsonaren errekuperazioa oztopatu. Familiarekin kalitate txarreko harremanak izateaz gain, ingurune sozial apropos eta atsegin bat ez badu pertsonak, egoera hori are kaltegarriagoa izango da bere
|
buru
osasunarentzat. Gainera, zenbat eta baxuagoa izan haren maila sozioekonomikoa, orduan eta handiagoa izango da pertsona batek eskizofrenia pairatzeko duen probabilitatea (González et al., 1998).
|
|
|
Esan liteke honakoa izan dela jendarte hiperkontsumistaren kontraesanik handiena: sistemak ondasun material bidezko zoriontasuna agindu digu eta, merkatu produktuak fabrikatu eta saltzeko prozesuan, suntsitzen dihardu
|
buru
osasunaren eta bizi pozaren euskarriak. Gizarte hiperkontsumistek abilezia apartekoa azaldu dute bizi zentzuaren iturri material eta kulturalak higatzeko.
|
|
|
Bazekien urteak zirela alargundu zela, eta Zeberioren amak bere bi alabekin bizimodu eta harreman taxu normal samarra izango zuela irudikatu zuen: nork bere lana eta familia, telefono deiak tarteka gauzak ondo samar –" hainbestean" – zihoazela esateko, astean behingo familia bisita eta urtebetetze edo gabon ospakizunak, umeen etorrerak gozatuak eta etorkizunerantz proiektatuak iraganaren kalte eta norbere
|
buru
osasunaren mesede. Urte asko pasatu ziren inoiz itxiko ez zitzaion zauri hura egin ziotenetik, arima bi puska egitea, hori zauri bat bada behintzat.
|
|
|
Bost astez lehen aldian eta bi hilabetez bigarrenean. Defentsaren abokatuak bere
|
buru
osasunaren karta jokatu eta auzitan jarriko ditu bere deklarazioak.
|
|
|
Ahalegin itzela eginda, bere
|
buru
osasuna arriskuan jar zezakeen saiakera demasa eginda, Zeberio irudika zezakeen gurasoen lanpara dendan lanean, inbentarioa zorroztasun handiz eramaten, lanparena edo garajean pilatutako lehergailuena izan inbentario hori, tarteka iparraldera errekadutxoak eramaten eta iparraldetik errekadutxoak jasotzen, bere kasa lanean beti, atxilotuko zuten arte, eskuak lotuta eta jertse beltza buruan jarrita... Irudika zezakeen Zeberio La Santé kartzelan zeukan Soto laguna bisitatzen, barrez eta negarrez eta eztabaida sutsuetan," borroka armatuak ez dik zentzurik gehiago", edo" bai", edo" eutsi horri", edo" gurea duk garaipena", edo" zenbat jende ari den erortzen aspaldian", edo" ez ote dik honezkero Espainiako Barne Ministerioak agintzen gure erraietan"," bai zera, CIAk izatekotan"," hoa popatik, ez etorri orain hi ere haginetan txipak jartzen dizkiguten kontuarekin", eta" hi nola hago horretaz hain seguru?"," Auxoberriren garaia joana duk"," Barrionuevo es una zona especial"," gure teilatuaren kontra ari gaituk harrika"," hik ez daukak perspektibarik, historiak absolbituko gaitik"," hori Fidelek esaten zian eta hura ere"," hura ere zer?"," ikusten duk nola dabilen"," esadak nola"," azkenetan, agonia hutsean"," bizilegea duk agonia"," agian bai"," indarrez sentitzen haiz, bederen, Soto?"," indarrez sentitzen nauk, Zeberio"," baduk zerbait hori"," kemena, anaia".
|
|
2012
|
|
|
gizarteak pertsonak gaixo ditzake, eta, ildo horretatik, generoa patogenoa izan daiteke. Emakumeen
|
buru
osasunean atzeman daitezke ondorioak; adibidez, gizonek baino depresio gehiago dituzte. Ana Tavora Granadako (Espainia) Santa Fe ospitaleko Buru Osasuneko Unitateko psikoterapeuta eta psikiatraren aburuz, andreen bizi baldintzekin lotuta dago:
|
|
|
enplegu ordainduaz gain, etxeko lanen eta zaintzen pisurik handiena hartzen dute beren gain. Inoiz amaitzen ez den lan horrek gaitz ikusezinak eragiten ditu
|
buru
osasunean. Tavorak ikertua du zama horrek andreengan sortzen duen menderatzea.
|
|
|
|
Buru
osasunaren prebentziorik onena haurtzaroan inbertitzea da
|
|
|
Prebentzio fisiko horrek berak ariketa, elikadura, ohitura toxikoak saihestea balio al du
|
buru
osasunarentzat ere?
|
|
|
Karbohidrato konplexuak otordu nagusietan= 1 puntu: Karbohidrato konplexuek izan behar dute nagusi (osoko zerealek eta horien eratorriek, eta lekaleek), eta ez karbohidrato sinpleek (azukreak), eta dietako energia iturri nagusiak ere horiek behar dute, osasun fisiko eta
|
buru
osasun ona eduki ditzagun eta nahasmenduei eta eritasunei aurre har diezaiegun.
|
|
|
2 Zigortuak, behin
|
buru
osasuna berreskuratu eta gero, zigorra beteko du, zigorraren preskripzioa gertatu ez bada; horrek ez dio kalterik egingo epaile edo auzitegiak, ekitateagatik, kondena azkendutzat emateari edo kondenaren iraupena laburtzeari, zigorra betetzea beharrezkoa ez den neurrian edo hura betetzea ez betetzea baino kaltegarriagoa den neurrian.
|
|
|
1 Norbaitek, edozein bide edo prozedura erabiliz, beste bati lesioa eragiten badio, gorputz osotasunean, osasun fisikoan edo
|
buru
osasunean kalte eginez, orduan, pertsona horri sei hilabetetik hiru urte arteko espetxealdi zigorra ezarriko zaio, lesio delituaren errudun gisa, baldin eta lesio hori objektiboki sendatzeko, medikuntza sendabidea edo sendabide kirurgikoa behar badu, adituen lehenengo laguntzaz gain. Adituak lesioaren inguruan egiten duen zaintza edo jarraipen hutsa ez da medikuntza sendabidetzat hartuko.
|
|
|
Buruko gaixotasuna duten gaixoak babesteko eta
|
buruko
osasunaren arreta hobetzeko printzipioak
|
|
|
c) «Buruko osasun arreta» gisa ulertuko da pertsona baten
|
buruko
osasunaren egoeraren azterketa eta diagnostikoa, eta buruko gaixotasun egiazko edo ustezkoari aplikatutako tratamendua, zaintza eta birgaikuntza neurriak.
|
|
|
d) «Erakunde psikiatriko» gisa ulertzen da
|
buruko
osasun arreta duen establezimendu oro edo establezimenduaren bulego oro, lehen eginkizuna halakoa duena
|
|
|
e) «Buruko osasunaren profesional» gisa ulertuko da mediko, psikologo klinikoa, erizaintza profesionala, gizarte langilea edo beste pertsona bat, behar bezala gaitua eta trebatua dena,
|
buruko
osasun arretarekin zer ikusia duen espezialitate batean.
|
|
|
1 Pertsona guztiek dute eskubidea
|
buruko
osasunaren arloan, ahalik eta arretarik onena izateko, buruko osasuna osasun laguntza eta gizarte laguntza sistemaren arlo bat izango delarik.
|
|
|
1 Pertsona guztiek dute eskubidea buruko osasunaren arloan, ahalik eta arretarik onena izateko,
|
buruko
osasuna osasun laguntza eta gizarte laguntza sistemaren arlo bat izango delarik.
|
|
|
2 Buruko gaixotasuna zehazteko ezin izango da inoiz ere oinarri hartu politika, ekonomia edo gizarte baldintza, kultura, arraza edo erlijio talde batera afiliatzea, edo beste edozein arrazoi, zuzenean zer ikusirik ez duena
|
buruko
osasunaren egoerarekin.
|
|
|
3 Laguntza psikiatrikoa beti emango da
|
buruko
osasunaren inguruko profesionalen arau etiko egokien arabera, batik bat, nazioarteko mailan onarturiko etika medikoaren printzipioen arabera, printzipio horiek aplikatzen zaizkiela osasun langileei eta, bereziki, medikuen eginkizunari, presoak eta atxilotuak babesteko, Nazio Batuen Biltzar Orokorrak onetsitako torturaren eta tratu txarren edo zigor krudelen, gizabidezko ez direnen edo apalesgarri... Psikiatria ezaguerak eta teknikak ezin izango dira, inola ere, bidegabe erabili.
|
|
|
3.Gaixoak eta bere defendatzaileak eska dezakete eta edozein entzunalditan aurkez dezakete irizpen independente bat, gaixoaren
|
buruko
osasunaren inguruan eta beste txosten eta ahozko, idatzizko eta osterantzeko proba egoki eta onargarriak.
|
|
|
2.Pertsona horiek
|
buruko
osasun arloan eman daitekeen arretarik hoberena jaso dute, 1supraprintzipioan xedatutakoaren arabera.Printzipio horiek ahalik eta modu zabalenean aplikatuko dira, inguruabarrek eragindako aldaketak eta salbuespenak gorabehera.Aldaketek edo salbuespenek ezin izango dituzte gutxietsi 1supraprintzipioaren 5 paragrafoak zein instrumentu adierazi eta halakoetan aitortutako pertsonen eskubideak....
|
|
|
Bakardadeak, ohitura txarrak eragiteaz gain, ondorio zuzenak ditu metabolismoan, nerbio sisteman eta
|
buru
osasunean.
|
|
|
Haurren gainbabesa eta
|
buru
osasuna helduengan
|
|
|
Haurdun dagoen emakume baten pisua handitzea ez da arazo estetikoa soilik. Haurdunaldirako arrisku faktore bat ere bada, bere
|
burua
osasuna eta fetuarena. Gainera, tripakadek une txarra pasa dezakete, azidotasuna, hantura, flatulentziak, buruko mina, etab. Eta hori guztia, haurdunaldian, are zailagoa da jasaten. Horregatik guztiagatik, Gabonetarako aholku orokor batzuk ere baliagarriak zaizkie haurdunei, hala nola:
|
|
2013
|
|
|
Yolanda Iglesias, Agifes elkarteko psikologoak hitz egingo du –gaztelaniaz da– Yolanda Iglesias psikologoak senideen arteko harremanak sendotzeko aholkuak emango ditu, eta krisi egoerak identifikatu eta horiei irtenbidea emateko moduak azalduko ditu. Era berean, buru nahasmenduak dituzten pertsonez arduratzen diren senideek euren burua zaintzeko beharra dutela azpimarratuko du, ez dezaten norbere
|
buru
osasuna kaltetu. Imajinatu Buru Osasuna guztion eskura kanpainaren barne antolatutako hitzaldi honekin buru gaixotasunen inguruko informazio errealagoa eskaini nahi du Agifesek, aurreiritzi eta mitoak gainditzen laguntzeko asmoz.
|
|
|
Yolanda Iglesias, Agifes elkarteko psikologoak hitz egingo du –gaztelaniaz da– Yolanda Iglesias psikologoak senideen arteko harremanak sendotzeko aholkuak emango ditu, eta krisi egoerak identifikatu eta horiei irtenbidea emateko moduak azalduko ditu. Era berean, buru nahasmenduak dituzten pertsonez arduratzen diren senideek euren burua zaintzeko beharra dutela azpimarratuko du, ez dezaten norbere
|
buru
osasuna kaltetu. Imajinatu Buru Osasuna guztion eskura kanpainaren barne antolatutako hitzaldi honekin buru gaixotasunen inguruko informazio errealagoa eskaini nahi du Agifesek, aurreiritzi eta mitoak gainditzen laguntzeko asmoz.
|
|
|
Bi txosten aurkeztu dituzte, dena den: bat, emakumearen
|
buru
osasunari buruzkoa, eta bestea, fetuaren malformazioen larritasuna egiaztatzekoa. Hartara, larriak izanda ere, bizitzarekin bateragarriak diren malformazioak edo eritasunak dira argudiotzat hartu haurdunaldia eteteko.
|
|
|
Jendeari ikusarazi nahi diote etxegabeak osasun eskubiderik gabe geratzen direla, eta administrazioei eskatu nahi diete berma dezatela osasun zerbitzuetarako sarbidea izango dutela gainerako herritarrek bezala, planifikatu ditzatela
|
buruko
osasunaren arloan esku hartzeko estrategiak, formazio egokia eman diezaietela osasun langileei psikiatria arloan, psikologia klinikoan, alkoholismoan eta, eta susta dezatela gizarte gaien eta osasun gaien arteko koordinazioa osasun alderdiak, gizarte arazoak eta etxebizitza beharrak modu bateratuan lantzeko.
|
|
|
Ginekologia alde batera utzita, adituek emakumezkoetan topatu duten medikalizazioaren beste adibide nabarmen bat
|
buru
osasunean dago. Carme Valls ikertzaileak salatzen duenez, Espainian agintzen diren psikofarmakoen% 85 emakumezkoei zuzenduta daude.
|
|
|
2010az geroztik, 7.395 milioi euro jaitsi dira, eta, adituen arabera, 2013rako ez da egoera hobetuko; aitzitik, okerrera egingo duela dirudi.
|
Buru
osasuna krisian José María Sánchez Monge Feafes eko lehendakariak, Gaixotasun Mentala duten Senide eta Pertsonen Elkarteen Espainiako Konfederazioak, dioenez, “gaur egungo krisiaren aurretik inbertsio gutxi egiten ziren buru osasunean”. Azterketa Mediko Zientifikoen Institutuaren ‘INESME’ txostenaren arabera, buruko gaixotasunak ezgaitasun globalaren %30 eragiten duten arren, 100 eurotik bost bakarrik erabiltzen dira osasun mentalean.
|
|
|
“Horregatik, areagotu egiten dira depresioa eta antsietatea. Eta, aldiz,
|
buru
osasun publikoko zerbitzuek gaitasun gutxiago dute laguntza behar duten gero eta pertsona gehiagori erantzuteko”, erantsi du. Baliabide gutxi buru osasunean Gaixotasun psikiatrikoa duten pertsonei etengabeko arreta murrizteak larrialdietara bisita gehiago egitea dakar.
|
|
|
Eta, aldiz, buru osasun publikoko zerbitzuek gaitasun gutxiago dute laguntza behar duten gero eta pertsona gehiagori erantzuteko”, erantsi du. Baliabide gutxi
|
buru
osasunean Gaixotasun psikiatrikoa duten pertsonei etengabeko arreta murrizteak larrialdietara bisita gehiago egitea dakar. Osasun Sailaren aurrekontuak murrizteak baliabideak gutxitzea dakar:
|
|
|
Lege horrek “ez duela garrantzi ekonomikorik izango” ere salatu zuten. Ezinbestekoa
|
buru
osasunean José María Sánchez Monge ren ustez, “arreta egokia izanez gero, medikazio gastua murriztuko litzateke”, eta patologia psikiatrikoa duten pertsona gehiagok lan merkatuan sartzeko aukera izango lukete. “Hori hobea da gizartearentzat, eta gastuak ere murrizten ditu.
|
|
|
Berriki egindako azterlan baten arabera, lan prekarietatea langabezian egotea bezain kaltegarria da
|
buru
osasunerako.
|
|
|
Adituek ikertu dute orain gauzak patxadaz hartzeak lagundu egiten diola txakurrari mantsoago zahartzen ere. Estresak bihotzera behartzen du erritmoa, eta arteriak higatzen ditu, besteak beste, pertsonen eta
|
buruen
osasunerako kaltegarriak diren beste ondorio batzuk. Txakur handiak gutxiago bizi dira Irudia:
|
|
|
Gure eskubideen balioa”. Izan ere, artikulu honetan azaltzen denez,
|
buru
osasunerako arretaren etengabeko krisi egoera hori alda daiteke. Hona hemen xehetasunak:
|
|
|
Ikerketa Medikoen Itsas Ospitaleko Institutua (IMIM), Bartzelona. Arreta integral eta jarraiturik eza
|
buru
osasunean Zentro psikiatrikoak desinstituzionalizatzeko edo zentro psikiatrikoetatik ateratzeko apustua eri mentalak 80ko hamarkadan, haientzako arreta eredu komunitario bat sortu behar zuen. Korronte horrek, teorian, gizarte integrazioaren alde egin behar zuen, praktikan, haiei erantzuteko baliabide publikorik ez zegoelako, eta, ondorioz, askok ez dute behar duten arreta jarraitua eta integrala jasotzen, eta zainketen garrantzia familiek hartzen dute.
|
|
|
Tasarik hurbilena Irlandakoa da, %60koa», adierazi du FEAFESeko lehendakari José María Sánchez Mongek. Buru nahaste bat duten pertsonen herenak ez du tratamendu egokirik jasotzen edo ez du tratamendurik «Krisiaren aurretik,
|
buru
osasunerako arreta ez zen nahikoa, eta, orain, ez da nahikoa izan. Laguntza baliabideak oso desberdinak dira komunitate bereko eremuka.
|
|
2014
|
|
|
tratatzen dituzten buruko gaitzen herena zuzenean langabeziarekin eta etxebizitza ordaintzeko arazoekin dago lotuta. Krisi ekonomikoak areagotuta, handiak dira gure gizarteak bizi dituen desoreka sozialak, eta horrek eragin zuzena du
|
buruko
osasunean, Sergi Raventos Kataluniako Osasun Publikoaren Alde Zutik elkarteko kide eta soziologoak azaldu digunez. Langabeziak alkoholismoa, tabakismoa, depresioa, antsietatea… ekar dezake.
|
|
|
|
Buruko
osasuna
|
|
|
Pozez hartu dut nire eguneroko periodikuan, Harian izeneko atalean
|
buruko
osasunari dedikatutako tartea. Ebola gaitza baino gertuagokoa baitaukat gaitz psikikoa.
|
|
|
Edo etxeko idoloa izan den eta buru nahasmendua duen amaren alaba ere bai, agian. Horien guztien izenean idazten ditut hitzok, neuronetatik baino gehiago, barreneko erraietatik atereak, odola bor bor; sentimenduak pil pilean jarri baitzazikit urriaren 11n BERRIAn
|
Buruko
osasuna ri buruzko erreportajea irakurri ondoren. Buruko gaixotasuna egunero ospatzen duten horietakoa naiz.
|
|
|
Gaixotasuna diot gaitzari, kronifikatua denean, osasuna deitzea eufemismoa baita. Noski, prebentzioa eta
|
buruaren
osasuna arrunt garrantzitsuak dira!, baina zenbaitetan ez dira aski inork eskatu gabeko armiarma sare horretan duintasunez bizi ahal izateko. Baina ni, euren burua preso dutenen barrenean sartu naiz, eta horien ahotsa izan nahi dut.
|
|
|
–Ez naiz psikiatra, baina neska horiek salatu dituzten abusuek eta tratu txarrek haren
|
buru
osasuna zalantzan jartzen dute.
|
|
|
b.
|
Buruko
osasunaren arloko profesional baten laguntza psikologikoa jasotzen ari diren pertsonak aztertzen ditu.
|
|
|
1948 urtean osasunarekin erlazionatutako gaixotasun eta arazoen nazioarteko sailkapenen eskuliburuan sartu zituen nahaste mentalak Osasunaren Mundu Erakundeak, baina horrek eragin gutxi izan zuen
|
buru
osasunaren arloko profesionalengan. Amerikako Psikiatria Elkarteak esku hartu zuen Osasunaren Mundu Erakundearen eskuliburuan, baina 1952an bere diagnostiko eskuliburua argitaratu zuen (DSM I).
|
|
|
Lan horren arabera, gauez gauez egiten den zaratak egungoak baino gehiago eragiten du, eta emakumezkoena, berriz, gizonei baino gehiago. Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) Hiriko Zaratarako Gidak 1999an adierazi zuten hirietako zaratak entzumen urritasuna, loaren eta atsedenaren trastornoa,
|
buruko
osasunaren gaineko ondorio psikofisiologikoak, errendimendua edo portaera, besteak beste, eragiten dituela. Lo arazoetan espezialista den Eduard Estivillek egindako azterketak adierazten du kaltetuak loaren fase sakonetik pasatzen ez diren beste batera pasatzen direla.
|
|
|
Jarduera fisiko moderatua onuragarria da haurdunentzat, gorputzaren eta
|
buruaren
osasuna hobetzen baitu. Eta berriki egindako azterlan batek berretsi egin du hori.
|
|
|
Nire
|
buruko
osasunarengatik, nahiago dut amaitu, beste zerbaitetara pasa.
|
|
2015
|
|
|
terapia saioen artean denbora asko igarotzen delako, psikologo gutxi daudelako, arlo publikoko psikologoek psikologiaren adar batzuetan soilik lan egiten dutelako... Beraz, zerbait egin behar genuela iruditu zitzaigun, osasuna eskubide bat delako eta horren barnean
|
buru
osasuna sartzen delako. Nik, neure aldetik, arreta psikologikoa eskaintzen jarraitzen dut, neure kontsultan.
|
|
|
Eskolapioetan ikasten genuenean bazkaldu ere bertan egiten genuen kanpotarrak ginenok, eta bazkalondoan, ordubete edo gehixeago izaten genuenez arratsaldeko klaseak hasi bitartean, Tolosara jaisten ginen koadrila bat; ez denak, gehienek nahiago izaten baitzuten han goian gelditu, futbolean jolasten edo. Ni artean ez nintzen gaur bezalako ezkirola, baina eguerdian herrira jaisteak bazuen halako lotura bat norberaren
|
buru
osasunarekin, bestela ere nahiko ordu pasatzen baikenuen apaizen eskuetan, libre geneukan aukera bakarrean ere ikastetxe barruan gelditzeko, kirol zelaietan izanda ere. Beste hiru lagun eta laurok jaitsi ohi ginen kalera, oso eguraldi txarra edo azterketa garaia ez bazen behintzat.
|
|
|
Ez dut inongo manifesturik irakurriko, ez dut lelo iraultzailerik aldarrikatuko, zirkinik egin gabe utziko diet psikiatrei lekukoen aulkira igotzen nire
|
buruko
osasunari buruz hitz eta pitz eztabaidatzera. Ez dute onartuko pastoral bat antzezten ari garela.
|
|
|
Errezilientzia, ezbehartasuna jasan arren, faktore psikologikoak, sozialak, testuingurukoaketa biologikoak elkar eragitean, pertsonaren edozein bizitzaren etapatan osasun mentala garatu, mantendu edota berreskuratzea ahalbideratzen duen prozesu dinamikoa da (Wathen et al., 2012). Gertakari kaltegarriei dagozkienez, banakako aldagai psikologikoak oinarrizkoak diraerrezilientzian (De Terte, Becker, eta Stephens, 2009). Halaber, errezilientzia
|
buru
osasuna etabizi kalitatea hobetzeaz eta mantentzeaz gain (Grotberg, 2003), buru osasuneko arazoekinerlazionatuta dauden zailtasunei aurre egiterako orduan garrantzitsua da, depresioa etaeskizofreniaren kasuetan adierazi den bezala (Dowrick, Kokanovic, Hegarty, Griffiths eta Gunn, 2008; Torgalsboen, 2012).
|
|
|
Beharbada faltsu eta fazatia irudituko du, apainduegia ere bai, baina Eneida zen eskuen artean neraman liburua aita eta biok Ezkabamendira egurastera joan ginen arratsalde hartan. Gehienez hamabi urte izanen nituen; garai hartan eta adin horrekin batek Eneida irakur zezakeen gurasoak semearen
|
buruko
osasunaz bereziki larritu gabe. Ohi baino liburu lodiagoa zen hura, liburutegi publikorik gabeko auzo bateko mutil irakurzale baten eskuetan, besterik gabe.
|
|
2016
|
|
|
Buruko gaitza dutenen egunerokoari buruzko aldarria parlamentura eraman dute Anasaps elkarteko kideek,
|
buruko
osasunaren egunean. Osasun zerbitzu publikoen eta lanaren alde egin dute.
|