|
2000
|
|
|
Orain gogoratu, bakar batzuk baino ez ditut gogoratzen (Alejandro Handia, Bismarck, Darwin, Gandhi, Garibaldi, Amundsen, Kafka, Escriva de Balaguer, Lord Byron, Beethoven, Bakunin...) baina gazte idealista baten irudimena eta abentura gosea pizteko, biografiahaien eragina erabatekoa izan zen, eta liburua itxi ondoren luze mantentzen zirenbertan irakurritako hitzak eta, hitzei esker, nork bere koloreek irudikaturiko imajinakgogoan zintzilikaturik. Liburuaren helburua, ulertuko denez, hauxe zen, alegia, norberak bere
|
buruari
esan ziezaiola: –beraiek egin badute, nik zergatik ez??.
|
|
|
Zeren, zer sentitzen dut nik, eta norat eta noraino zabaltzen da ene mundua, Maddalenek amoriozko koplak kantatzen dizkidanean, eta zer dute haren hitzek, lurrean egonik izarretaraino bainaramate? Eta ez, ez uste ezen burua galdurik dudala eta neure buru galdutik ari natzaiala, zeren baitakit zer ari naizen erraiten eta nola, eta zeren, buru bihotzek ez baitute, benturaz, elkarren etsai izan behar, erremediorik gabe, nola uste izan baita komunzki... eta zeren, nagoen estatuan nagoela,
|
buruak
baitiotso bihotzari: " Izan zaitez ene gogoeten galbahe", eta bihotzak buruari, berdintsu eta orobatsu:
|
|
|
Ba al dago gudurik urdin goi ederrean? Zer dela eta zer dela, galdetu ala ez,
|
buruaz
dioena bai eta buztanaz ezetz? (ahatea).
|
|
|
Zergatik haginkatu zuten halako herraz bizia kendu arte? Nik esango dizut, neure
|
buruari
esan nion era beretsuan: adarbakarra Gure Salba  tzailearen irudi berbera zelako, aita Dabiden etxean guretzako jasoa izan zen adar salba  tzailea; hura Maria Ama dohatsuaren baitan egin zelako haragi, eta bertan bizi izan zelako gu salbatzearren.
|
|
|
Bestalde, batzuetan neure
|
buruari
esaten diot: " Batek daki.
|
|
2001
|
|
|
Askaren tamainaren arabera, bi, hiru, edota gizon gehiago aritzen ziren prakak belaunetaraino bilduta, oinutsik, sagarra jo eta jo," ordun" hitza entzun arte. Hitz hau joaldia gelditzeko seinalea zen eta taldeko
|
buruak
esaten zuen. Jotako sagarra baztertu, geldialdi labur bat egin eta ostera sagar aldi berri bat jotzen hasten ziren.
|
|
|
" dagoeneko bota du
|
burua
dio"
|
|
|
Pertsonak, bere
|
buruari
esaten dio: eta halako gertatzen bada?
|
|
|
Ez al da hezkuntza on bat, gizakiaren garapena nahiz estatuaren zein pertsonen zorionaren iturri nagusietako bat?
|
buruarekin
esandakoa onetsi eta jarraitzen utzi egin nion. Orduan, bat gatoz biok, ez baitaiteke ulertu zoriontasunik hezkuntzarik egon ezean.
|
|
|
Gazteak kritikazaleak agertu zaizkigu eta ni ere bat horretan. Kritika horrek, amorratua baino amorratuagoa izanik ere, ez du jaioterri maitasuna desegingo, ez baita hau geure
|
buruari
diogun maitasun hilezkor eta etenezinaren ondorea eta eranskina baizik. Harritzekorik aski ez badut aurkitzen neuregan, neure herrian aurki dezaket:
|
|
|
Kulturgintzaren tenplu berriak, funtzional izateko agian bai baina, horren gainetik, batez ere nabarmentzeko sortuak diren eraikinak dira, berezko ikuskizun izateko, arreta erakartzeko, hiri berritua ren ikur bihurtzeko. Espektakularitatea lortu beharrez harroak eta ausardiazegindako apustuak dira, ikusmina sortu dutenak, eta horiei begira gaude. Geure
|
buruari
esanez konfiantza dosi bat jarri dela arkitektoengan (Patxi Mangado, Rafael Moneo eta Saenz de Oiza, hurrenez hurren.) Zalantza, dena dela, ezin baztertu —behineko zalantza, noski— handikeria eta faraonismoa dariela eraikinei. Inguruan dutenarekin integratu ez baizik, hurbil duten hori gutxietsi, ukatu eta horrekiko kontrastean bilatzen dute nabarmenagotzea.
|
|
2002
|
|
|
Eldu nintzan ainbat bidar izandako toki tokira. Zenbat aldiz nik nire
|
buruari
esan ere: " Aurrera, ioan adi aurrera!
|
|
|
Espainiak ez du beteko Kiotoko Protokoloa 2010ean, Segurtasun Nuklearreko Kontseiluko
|
buruak
dioenez
|
|
|
Artritis erreumatoidea duten 200.000 espainiar ingururen esperantzari ateak ireki dizkio medikamenduen belaunaldi berriak, eta horixe da, hain zuzen ere, herri medikuntzak reumma izenez ezagutzen duena. Alberto Alonso Bizkaiko Gurutzetako Ospitaleko Erreumatologia Zerbitzuko
|
buruaren
esanean, «ez dugu itxaropen faltsurik sortu nahi, baina pertsona horien etorkizuna asko aldatu da tratamendu berriekin». Erreumatologoek diote gaitza kronikoa izaten jarraitzen duela eta zientziari hutsune batzuk mantentzen zaizkiola.
|
|
|
Fabrika aldi baterako itxi da, adituek eskualdeko produktuen eta edateko uraren laginak hartzen dituzten bitartean. Mijail Mikratchan Krasnadarreko osasun zerbitzuko alboko
|
buruak
esan zuen. Intoxikazioak alarma piztu du eskualdean, esnekiak bertako biztanleen eguneroko dietaren parte baitira.
|
|
|
Berriro eseri nintzen ohean, oheburuaren kontra, beste zigarro bat pizteko. Harik eta neure
|
buruari
esan nion arte: " Kontuz, hi.
|
|
|
Izan ere, ume umetatik izan zuen Sarak amets egiteko joera hura, espiritu erromantiko batetik zetorkiona. Zenbatetan ez ote zen ibili, bada, umetan, Domundeko eltzeitsuarekin hara eta hona dirua biltzen, bere
|
buruari
esaten ziola: " Gaur, hemendik konbertituko ditinat Kristoren fedearen berri ez dakiten haur fedegabeak, neure otoitzekin eta neure limosnatxoekin, eta bihar, berriz, handik, berandu gabe moja izango bainaiz eta Txinara joango bainaiz, misioetara".
|
|
|
Ni saiatzen naiz hitz egiten, baina nire adiskideekin nagoelarik, ez dakidala zergatik, beti gaztelaniaz egiten dugu. Eta bai nire
|
buruari
esaten diodala: landu behar dugu, gurea den zerbait delako eta oso zaharra delako".
|
|
2003
|
|
|
Iziartxu ere josten ari da, ta biek diardute lanean,
|
burua
esandako gauzetan daukatela.
|
|
|
idazle, neskazale eta anarkista... ikasleek barre egin zuten leunki; bere
|
buruari
esan gura ziona ozenki azaldu bide zuen. Ez zitzaion zail gertatu konturatzea.
|
|
|
Gauza bat da batez ere pesimistatzat daukat nire
|
burua
esatea, baieztapen horrek berekin daraman kutsu estetiko eta ideologikoarekin; eta beste gauza bat guztiz desberdina akats modura aitortzea egoera problematiko edo ez problematiko jakin baten aurrean pesimismo horrek erantzuteko, jarduteko gure ahalmena gelditu edo zuzenean okerragotzen duela.
|
|
|
Lora Tamayo ez da ausartzen “Prestige” k fuel olioa “ezkutatzeko” zenbat denbora duen iragartzera. Hasieran (duela hilabete bat), batzordeko
|
buruak
esan zuen, arrakalak zirela-eta, itsasontziak 125 tona isurtzen zituela egunean. Kalkulua labur geratu zen jakin zenean ezen, bere hirugarren kanpainan, “Nautile” delakoak hasieran lokalizatutakoak baino lau arraildura gehiago aurkitu zituela; hau da, uste zen hamasei ihesen ordez, hogei zeudela.
|
|
|
Ebakuntzan parte hartu zuten mediku batzuek atzo azaldu zutenez, hauxe da Espainian fetu bati ebakuntza egiten zaion lehen aldia, orain arte fetuaren kirurgia plazentan edo zilbor hestean bakarrik aplikatzen baitzen. Vicente Martínez Ibáñez ebakuntzaz arduratzen den mediku taldeko
|
buruak
esan zuen lehenago ere “fetua ukitzea lortu zela. Ildo horretatik, esan zuen Espainian ohikoa dela enbrioiei birikako biopsiak edo drainatzeak egitea, baina inoiz ez da egin ebakuntza kirurgikorik.
|
|
|
Sistema horri esker, paziente batek doktore bat kontsulta dezake ospitalera joan gabe. Gerard Druesne epaimahaiko
|
buruak
esan zuenez, Andaluziako Juntak parte hartzen zuen beste hiru proiektutara ere zabaltzen da saria. Zehazki, “Diraya” programari esker, denbora errealean sartu ahal izango da paziente baten historia medikora Andaluziako edozein zentrotatik; “Mundo de Estrellas”, ospitaleratutako haurrentzako pentsatutako ordenagailu programa, eta SAS sistema informatikoaren laguntza tekniko iraunkorreko zentrora.
|
|
|
Belauneko artrosia gazteen artean sortzen da gaizki sendatutako kolpeen, garapen arazoen eta egoera fisiko oso zehatzen ondorioz. Adibidez, hankak okertuta izateagatik, Manuel Figueroa Donostiako Ospitaleko Erreumatologia Zerbitzuko
|
buruak
esan du. Normalena, ordea, gaitz hori, hain arrunta eta sendabiderik gabea, 50 urtetik aurrera agertzea da.
|
|
|
Mina da sintoma nagusia eta ohikoena prozesu onkologikoen %70ean. Amalio Ordóñez Madrilgo La Paz Ospitaleko Onkologia Medikoaren Zerbitzuko
|
buruak
esan zuen minak minbizi mota batzuetan oso ohikoa izan arren, abstemia edo nekea are gehiago dela. “Paradoxikoa da Medikuntzako fakultateetan sufrimenduaren arazoa hain gutxi lantzea, osasun langilearen helburu nagusia mina arintzea denean”, adierazi zuen Manuel González Madrilgo Unibertsitate Autonomoko Onkologia eta Medikuntza Aringarriaren katedrako zuzendariak.
|
|
|
Winter, “Star Garden Foundation” erakundea ere ordezkatzen duena, Marte planetaren irudiak bideoan eta argazki berriak atera zituztela esan zuen. Taldeko
|
buruak
esan zuen Titicaca lakua aukeratu zutela, espazioaren ikuspegi argia eta aldi berean iluna eskaintzen duelako, fenomenoaren magnitudea argiago hautemateko. Esanahi sakona Astronomia arloko teknologiarik aurreratuena duten hogei teleskopio inguru erabiltzen dituzten 28 adituk osatzen dute misioa, eta joan den ekainean hasi ziren eguzki sistemako laugarren planetaren hurbilketa harrapatzen.
|
|
|
Antonio Jurado Malagako Ama haurren Ospitaleko Pediatria Zerbitzuko
|
buruak
esan du bizitzako lehen lau urteetan ehun infekzio koadro banal inguru izaten dituztela haurrek. Horiek erraz sendatzen dira, eta haurrentzat ere onak dira, etorkizuneko gaixotasunetarako immunitatea eskaintzen baitiete.
|
|
|
hiru, hiru, hiru, kolkoa bete diru! Gero, don Justinianok, bere harrokeria aseezinean, beste puru bat erreko du, eta bere
|
buruari
esanen dio:
|
|
|
Nork bere
|
buruari
esandako gezurra,
|
|
|
Erri onetaco genderic geiena ecusten degun becela cerate necazariac edo ceuen escuetaco nequearequin vici ceratenac, bein baño gueiotan ecusiric zuen arrastacac, eta desdichac, alimentu escas batequin goicetic gauera ecerdia ta patsa darizuela, dala udaco beroan, dala euri ta neguco otzetan, basoan, videan, celaian, soroan; ceuen buruen urruqui gave; milla nagusi servitu bear dituzuenac, bazuec ceuen vici modua ematen dizuelaco; beste bazuec gaitzic eguin ezdeguizuen, edo orien bearrean ecusi cindezqueten beldurrez(...). Bein baño gueiagotan diot, zuen vici modu onezaz cargu eguiñic nere
|
buruari
esan diot: non arquituco da vicimodu penitenteagoric oien arrasta tristea baño?
|
|
|
Sinetsi beharra dugu. Geure
|
buruari
esan behar diogu bidea horixe dela: independentzia, baldin eta horretan sinesten badugu.
|
|
|
Aparailua ezker eskuaz harturik, bestearekin umeei egiten zaien tas tas keinua egin nion Sinbadi. Gure artean
|
Buru
esaten genion Zerbitzuburuari, bai, baina gure artean baino ez. Urduri hartu nuen.
|
|
2004
|
|
|
Bai, bai, hala da. Gure
|
buruari
esaten diogu," zergatik eman genuen lehenengo pausoa, azkenean dena gure kontra jarri da-eta!" Baina onartzen dugu gure kirola oso oso gogorra dela eta babes hori ez edukitzeak askotan kalte gehiago egin dezakeela.
|
|
|
Oro har, bai, baina beti beti ez. Bestetik, hemendik begiratuta esaten dut, neure
|
buruari
esaten diot, baina ez dut uste akatsa denik, gehiegi bizi ote nuen nire ardura hori. Batzuetan distantzia gutxitxo hartu ote nuen.
|
|
|
|
Buruaz
esan nion baietz. Bakarrik geratu ginen Yitzhad eta biok.
|
|
|
Ezkutuko polizoiak Kanpoko fauna eta floraren sarrera kontzientearekin batera, batzuetan beste eremu batzuetako espezieak ere bidaiatzen dute ezkutuko bidaiari gisa garraiobideetan, hala nola ontziak, egonkortzeko, jatorri puntuan itsasoko ur asko biltzen dutenak eta helmugako portuetan askatzen dutenak. Manuel Chirosa Biologian doktore eta Andaluziako Juntako Ingurumen Ordezkaritzako Natur Ingurunearen Kudeaketa Zerbitzuko
|
buruak
esan du etxeko animaliak, txakurrak eta katuak bezala, bertako fauna basatiaren harrapari handiak direla. Espezie exotikoen legez kanpoko trafikoari dagokionez, haien onura ekonomikoak droga eta armen iruzurrezko salmenta baino ez dira.
|
|
|
Hala, neskameak mugimendu askatasuna irabazten du, eta askoz modu aktiboagoan parte har dezake haurra kanporatzen. Txanton Martinez Astorquiza Basurtoko Ospitaleko Obstetrizia Ataleko
|
buruak
esan duenez, teknika eraginkorra da, eta gaixoari bizitza normala egiteko aukera ematen dio. Izan ere, Txanton Martinez Astorquiza Euskal Herriko zentro aitzindaria da tresna terapeutiko hori erabiltzen, eta bere instalazioak “walking” ak dakarren erditze modu berrira egokitzen dituen Espainiako lehenengoetako bat izan nahi du.
|
|
|
Baina une labur bortitz haien ondotik hutsune izugarri bat zabaltzen zitzaidan, eta hutsune haren barruan ezereza... eta neure
|
buruari
esaten nion ezerez hura bizkargaineratu eta aurre egin behar niola bizitzari, baina ezin eutsi beruna baino astunagoa zèn ezerez hari eta, zama hura neure gainera kargatu bezain laster, azpian harrapatzen ninduen, nola altzairuzko xafla zapal batek eulia. Harik eta egun batean hustasuna bizi indarrari gailendu zitzaion arte...
|
|
|
Galdera horiei erantzuteko orduan azpimarratu behar dugu zalantza ez dela izango berarentzat behin behineko mugimendua; ez dio esango bere buruari: " ederki, zalantza egingo dut ea zerbait ateratzen den hortik"; eta ez da izango, ezta ere, helbururik eta norabiderik gabeko eginbeharra, ez dio bere
|
buruari
esango: " zalantza egingo dut etengabe eta beti edozein gauzaz".
|
|
2005
|
|
|
" idazkaria behar da, ingelesa dakiena". Neure
|
buruari
esan nion: " Ingeles badakit, erdara z ez.
|
|
|
Unibertsitatean ez nuen ezertxo ere ikasi, eta handik atera nintzen nire
|
buruari
esanez ez nintzela sekula santa itzuliko deus ere estudiatzera. Unibertsitatea ematen duenaren guztiz aurkakoa da, orduan behintzat bai.
|
|
|
Katrinaren arrastoari begira, tonto aurpegia jarri zitzaion lehen unean Bushi eta" Niri hau? Ez al zuen, bada, God bless Amerika?" bere
|
buruari
ziotsola zirudien. Kazetariei zuzeneko elkarrizketetan erantzuten zienean patetikoa zen presidentearen musua.
|
|
|
" Pentsatzeko modu berezi eta ausart hori, alegia, Einsteinen jeinutasuna ulertzeko era bat da. Beste bat, berak bere
|
buruari buruz
esan ohi zuena: ' Bi dohain ditut:
|
|
|
Egunean urduri egoten naiz. Momentu batzuetan zure
|
buruari
esan behar diozu" hi Xebastian, lasai egon hadi". Beste batzutan estutzeko ere esan behar zaio, lasaiegi egotea ez baita ona.
|
|
|
Eta, ezker eskua ukabil bihurtzen zuela, bere
|
buruari
esan zion: –Horixe dun neska honek behar duena:
|
|
|
“Hau ez da ohiz kanpokoa”, zehaztu zuen. Bestalde, Bellvitgeko Ospitaleko Angiologia eta Kirurgia Baskularreko Zerbitzuko
|
buruak
esan zuen “arazo nagusia da mediku tituluak mota guztietako teknikak praktikatzeko aukera ematen duela” eta “hori ezin da izan”. Marinelloren arabera, hanka nekatuen sindromea agertzeak “herentziazko faktorea du, nahiz eta egoera batzuek eragin dezaketen, hala nola gizentasuna, sedentarismoa, tabakismoa edo luzaroan zutik egotera behartzen duen lanbide bat izatea”.
|
|
|
Zenbatutako zentroak Atzo, Bilbon, amagandiko edoskitzeari buruzko nazioarteko bigarren sinposioa egin zuen Euskadiko Esnearen Ligak atentzioa eman zuen Espainiako osasun zentro gutxitan bermatzen den praktika hori ospitaleetan zabaltzeko beharraz. Constance Little sinposioa sustatu duen taldeko
|
buruak
esan zuenez, “beharbada arazo fisikoak konpontzen dituzten ohitura batzuk hausteko garaia izango da, baina ez dituzte kontuan hartzen jaioberriaren eta amaren premia emozionalak”. Euskal Herrian, inkubagailua utzi aurretik, amaren bularreko beroa sentitu zuen lehen haur goiztiarrari Naroa deitu zitzaion.
|
|
|
Hala ere egunero, lokartu baino lehen: bederatzi egun falta dira, zortzi egun falta dira, zazpi egun falta dira... eta horrela esaten nion neure buruari, edo
|
buruak
esaten zidan niri, auskalo.
|
|
|
Zenbateraino ziren egia nire susmoak, edo zenbateraino ziren neure paranoia? Neure
|
buruari
esan nion, pixka bat lasaituz, oso sarturik egon izan balitz, garbi antzemango zitzaiola, eta, gainera, auzo osoan zabalduko zela kontua; izan ere, halako gauzak, azkenean, denen belarrietara iristen ziren auzo txiki hartan, zurrumurruak airean joaten baitziren etxez etxe, enarak hegan bezain bizkor.
|
|
|
Gero, hasperen egin zuen. Segundo batez, neure
|
buruari
esan nion ea zergatik egin ote zigun Idoiak halako galdera, eta, bat batean, burura etorri zitzaidan Sanabrian topatua genuen Idoiaren lagun paristarra. " Haiek biak ez ziren ba...?".
|
|
|
Ama, handik pixka batera, esne beroarekin eta aspirina batekin gelara sartu zenean, lo itxurak egin nituen, eta bakean utzi ninduen. Gauean, ia ez nuen begirik bildu; alde batera jiratzen nuen burua, eta gero bestera, eta gero berdin gorputza; une batez edo, lasaitzea lortzen nuen, neure
|
buruari
esanez Adelak nahi zuena egin zezakeela bere bizitzarekin, ni ikasle mainatu bat baizik ez nintzela azken batean, eta ez zegoela besterik, onartu beharra neukala egoera, eskubiderik ez nuela nire maistraren gauzetan sartzeko; alabaina, berehala hartzen ninduen berriro amorruak, eta, garrasirik ez egiteko, burkoari hozka egiten nion, buruz behera jarrita, aurpegia haren kontra estutuz, ia itoan as... Lasaiune labur haietako batean, hondoa jota alderrai nenbilela, apalera joan, iragaitzaz liburu bat hartu, Adelak utzia, eta Esoporen alegia bat irakurri nuen:
|
|
|
Behar dut, premia daukat, bizia horretan doakit, zurezko eskaileran beherako umeteriaren arrapalada hori, jainkoarren. Diodana otoitz bat izan daitekeenik pentsatu gabe hasieran, nire
|
buruari
esaten diot: horretarako ahalegin berezia egin behar badut ere, poztuko naiz aurrerantzean hurkoaren zorionaz, bakarrik biziko naiz, eguzkia dagoen lekuen ondoan eseri eta betazalak itxita dastatuko ditut argia eta bizitza, aingeru guardako bat bezala izango naiz, disko jogailuaren altabozak barruko patioetara aterako ditut bizilagunek nire bildumako kanturik leunenak entzun ditzaten, zoriontsu izango naiz aurpegirik ikusten ez diodan horren eskaileratik beherako barre kezkarik gabeak entzutean.
|
|
|
Gure hiztegietan ere hala ageri zaigu," ur azti". Adinekoen egoitzan ikasi dut ordea lanbide horretako ofizialeek beren
|
buruari
esaten omen diotena: zuharia, lurraren astrologoa arabieraz.
|
|
2006
|
|
|
Askotan inbidia sentitzen dut ikusita, esaterako, Bertso Egunean Patxi Etxeberria batek kantatzeko eduki zuen patxada, edo Egileor berarena edo Kosme Lizasorena... Gustatuko litzaidake
|
buruan
esateko ditudan gauza guztiak bertsotan esateko lasaitasun hori edukitzea. Bete nahi dudan leku hori bete, inori berea kendu gabe, baina nirea erreklamatu egiten dut oraindik ere.
|
|
|
Hark agindu bai, baina haren esanak beteko dituenik ez dago Venezuelan. Eta neure
|
buruari
esan niona: «Hemen, emaitzak behar ditiat.
|
|
|
Horrek ez du bururik. Aldiz, geure
|
buruari
esango bagenio autogobernu osoa daukagula, gure baliabide denak kontrolatzen ditugu funtsean, horrela da!, eta, hortaz, zertan ez esan geure buruari: «Autogobernua daukagu!».
|
|
|
Hala ere, denboraren joanean iraganari begiratzen diozunean, eta hainbat konbikzio berme desziurrean lanbropetu zirela konturatzean, zeure
|
buruari
esaten diozu agian ia dena ustekeria bat baizik ez zela, eta ustekeria bat hasieratik; eta ez gure gurasoek gezurra esan zutelako (nahiz eta egia erdizka ere sarri esaten zuten), guk geronek geure bizitza eta geure ahalegina pietatezko gezurrez jantzi beharra genuelako baizik, horrela zutik iraun ahal izateko. Eta jendeak gure jardunetik hunkipen eta kontsolamendu pixka bat jaso izana miresgarria iruditzen zait.
|
|
|
Hala ere, hizkera sinbolikoaren eta hizkera argumentatuaren artean nik uste dut egon daitekeela hirugarren erregistro bat, eta hori esperientzia haragituari legokiokeena da. Horrela, esperientzia bat (beti gogoeta alboan daramana) zehatz eta poetikoki konta zenezake, eta zeure
|
buruari
esan ez duzula hutsik egin, horrela behar zuela izan, hain zehatz, eta ez beste modu batean. Hori argitzeko, nere abestietatik bat aukeratuko nuke,. Agian?
|
|
|
Horrela, bat batean, aldrebesezko konbertsio gisan. Nik hamazazpi urtez gero zalantza handiak nituen erlijioarekin; neure
|
buruari
esaten nion jadanik ez nintzela katolikoa, kristaua nintzela soilik. Haurtzaroko nire erlijio bizierak oso traumatikoak izan ziren zenbait alderditatik.
|
|
|
Behin, oroitzen naiz. Hemen zerbait berezia dago? neure
|
buruari
esanez atera nintzela elizatik. Paisaiak ere asko laguntzen zuen, hango isiltasunak, haizearen xistuak, Aragoiko mendien urdin koloreak.
|
|
|
[ON] Harria uzterakoan, bere
|
buruari
esaten dio: harria
|
|
|
Horretarako, UNICEFek 16 milioi dolar gehiago eskatu ditu (13.370.771 euro inguru). Gerry Dyer UNICEFeko Erantzun Humanitarioko Unitateko
|
buruak
esan du oso garrantzitsua dela Afrikako Adarreko biztanleek berehalako laguntza jasotzea. “Hau da behi flakoen garaia, eta hurbiltzen ari da herritarrek elikagai erreserba gutxi izaten duten urte zati hori.
|
|
|
Eztandak eragindako bero izugarria Unibertsoaren hedapenarekin hoztu zen, eta mikrouhinen argi erradiazioan aldaketa txiki bat besterik ez zen utzi. Charles Bennettek, Baltimoreko (Maryland) Johns Hopkins Unibertsitatekoak, eta ikerketa taldeko
|
buruak
dioenez, “Hau urrats garrantzitsua da Kosmologian”. Tesi horrek, Bennett-ek dioenez, lagundu dezake azaltzen nola ondoren materia pilatu zen galaxiak, izarrak eta planetak zopa kosmiko superbero gisa hasi zen unibertsoan eratzeko.
|
|
|
Argi dago giza eragina duela klima sisteman, berotegi efektua eragiten duten gasen, aerosolen eta ozono troposferikoaren emisioen aldaketak direla eta”, onartu du lehen aldiz AEBko Klima Aldaketaren Programa Zientifikoak. Ashevilleko (Ipar Carolina) Datu Klimatikoen Zentro Nazionalaren zuzendari Thomas Karl txostenaren editore
|
buruak
dioenez, “ebidentziak giza eragin handia du tenperatura globalaren igoeretan”. Hala ere, Etxe Zuriak ez du arlo horretako politika aldatzeko asmorik.
|
|
|
Tapoiak ondoeza dira, eta pertsona batzuek behin eta berriz izaten dituzte bizitzan zehar, baina baliteke inoiz ez agertzea beste batzuetan; izan ere, «argizariaren kantitatea eta kalitatea oso desberdinak dira batzuen eta besteen artean», dio Cobetak, eta, askotan, joera genetiko bat dago tapoiak edukitzeko. Asaldura hori edozein biztanleria multzotan ager daiteke, sexua eta adina kontuan hartu gabe, nahiz eta, Valentziako ospitaleko Otorrinolaringologia Zerbitzuko
|
buruak
dioenez, neurri handiagoan eragiten dien zaharrei, kanpoko entzunbideko azalak «migrazio ahalmen txikiagoa» duelako. Adindunei gehiago eragiteaz gain, entzumen buxadurek eragin handiagoa dute udan.
|
|
|
Daniel García albaitari taldearen
|
buruak
esan zuenez, gatibu dagoen balea beluga baten lehen erditzea Europan Valentziako Ozeanografikoan izango da. Hala ere, zetazeoen “berezko hilkortasuna” eta amaren gaztetasuna direla eta, kumeak bizirik irauteko aukerak “mugatuak” dira.
|
|
|
Eta ez da lehenengo aldia hau entzuten dudana, agian, sarritan egoten naizelako, harpa jotzen edo adarra jotzen ikaragarrizko trebetasuna daukan horietako batekin. Pertsona hau gertukoa dut, eta berarekin egoten naizen bakoitzean, neure
|
buruari
esaten diot, gaur kostau behar zak ziria sartzea>, baina alferrik, bost minutu baino lehenago sartzen dit lehena, eta gero jarraian bigarrena eta hirugarrena
|
|
|
Ama izan da. Amak bota du aspaldi batean senarrak bere
|
buruari
esaten zion esaldia. Hau be pasau.
|
|
|
Zuri beltzezko eskuak dira eta neskato baten kokotsari heltzen diote. Eta bat batean dena egin da zuri eta beltz bere aurrean, eta ahots bat entzun du urrunean, Nerea, altxakozu
|
burua
esanez, argazkilariari begiratzeko eskatzen dio, faborez, eta sudur zuloetatik esku haien usaina sartu zaio, lixiba eta Marseillako xaboiarena. Eta melodia bat entzun du.
|
|
|
Igarri egiten didazula gezurretan nabilenean, Aitor. Gezur, zurikeria, zinismo, neure
|
buruari
diodan gorrotoa, aitzakia oro, dena hartu, irakurri eta ahaleginik gabe desegiten dakizu. Putasemea, zorigaiztoko aktorea.
|
|
|
Neure
|
buruari
esaten nion ez nuela inor ezagutzen, bi izen izanik, biak hain ondo zihoazkionik; ze, izan, Mirra zuen izena, eta urrunetik etorritako lurrina bezalakoa zen, eta orain Mirari izena zuen, eta mirari bat zen hari jazotakoa.
|
|
|
Musika, poesia eta arkitekturaren arteko antzekotasunez ikertu izan du Joaquim Españolek. Poesiatik hurbil sentitzen duela bere
|
burua
esan du Viaplanak. Frederick Guthrie k ere fisika gaiak ikertu, eta poemak idazten zituen.
|
|
|
Halakorik entzuten edo pentsatzen dudanean, zeure
|
buruaz
esan ohi duzuna gogoratzen dut: " Zeliakoa eta begetarianoa naiz.
|
|
|
Neure
|
buruari
esaten nion: Gehiegi erreparatzen badiek amaren erreguei eta aitaren purrustadei, galdutzat jo dezakek hire tokia, horixe duk porrotarako lehen pausoa.
|
|
|
|
Burutik
esan nahi dut.
|
|
|
Teologoek eta direlakoek botazioak egin zituzten eta neu aukeratu ninduten kronikagile, bigarren urtean egonda! Eta, orduan, nire
|
buruari
esan nion: " Oraintxe aprobetxatuko diagu nire kronika hau!".
|
|
|
Niri umeen hezkuntza zegokidan. Joaten nintzen gobernura, bilerara, eta neure
|
buruari
esaten nion: " Hots egin zidatek eta etorri nauk, eta pedagogo bezala hitz egin diat, ezta?".
|
|
|
– Jendeari gustatzen zaio jakitea batzuk ondo ondo bizi direla. Eragin estimulagarria du horrek; beren
|
buruari
esaten diote: agian neuk ere, egunen batean...
|
|
2007
|
|
|
Bilbon hegoamerikarrak ikustean, hangoakaz akordetan naz eta irribarretxu bat zabalduten jat arpegian. Neure
|
buruari
esaten deutsat: hona etorri dira behar egiten, baina horregaz batera ikasiko dogu zeozer eurakandik nik biajean ikasi dodan moduan.
|
|
|
Kaxara heldu denean, produktu bakoitzak bertatik pasatzean egindako soinuarekin batera, zotin bat irten zaio Sarari. Eta zotin bakoitzeko bere
|
buruari
esan dio gertatu zaiona amets bat izan dela. Amets bat, amets bat, amets bat.
|
|
|
Etorkizunari dagokionez, nik uste dut egunkari bakoitzak bere definizio soziopolitikoa gero eta garbiago izan duela. Guk geure
|
buruari
esaten dioguez garela arituko ematen diguten informazioarekin bakarrik. Beraz, azala guksortutako gaiekin ateratzen saiatzen gara ia egunero.
|
|
|
Erredaktore
|
buruak
esan dio bekadunari: hogeita bost lerro behar dizkinat, agian editorialerako, agian iruzkin baterako.
|
|
|
“60 urte betetzen dituzten pertsonen erdiak larruazaleko minbizia izango du” eta “aurten jaiotako 50 pertsonatik batek melanoma bat izango du”, Melanomaren Diagnostiko Goiztiarrerako III. Jardunaldian edo Euromelanomaren Egunean bildutako adituen arabera. Minbiziak aurrera egin ahala, Carlos Guillén irakasleak, 2007ko Euromelanomaren Eguneko koordinatzaile nazionalak eta Valentziako Onkologia Institutuko Dermatologia Zerbitzuko
|
buruak
esan zuenez, “azalaren metro karratua lehen baino eguzkitan dago”. “Melanoma gaiztoa hilgarria da garaiz detektatzen ez bada”, gaineratu zuen.
|
|
|
Madrilgo La Paz ospitalean, hirugarren zesarea egin behar duten emakumeek aukera dute tronpak ebakuntza berean lotzeko. Hala ere, kasu batzuetan bost zesarea ere egin zaizkio emakume berari, Antonio González La Pazeko Obstetriziako
|
buruak
dioenez. Jaioberrien heriotza Adituek ohartarazten dute, halaber, zesarea selektiboak, justifikazio medikorik gabe egiten direnak eta jaioberrien heriotza tasa handitzen dutenak direla.
|
|
|
Izan ere, aurten, Espainiako seigarren sailkatua DBHko 4 mailan dago. Parte hartzeko, Maria Gaspar Alonso Espainiako Olinpiada Matematikoaren Batzordeko
|
buruak
esan digu" ez da jenioa izan behar, baizik eta matematika gustatu, ikusten eta intuitzen jakin". Irakasleen garrantzia Prozesua azaroan hasiko da, unibertsitateko komunitate edo barruti bakoitzeko ordezkariek deialdia ikastetxeetara bidaltzen dutenean.
|
|
|
Massachusetts Institute of Technology (MIT) institutuko irakasleak 100 dolarreko ordenagailua urrian garapen bidean dauden herrialdeetako haurren esku jartzea espero du. Walter Bender OLPCko softwarearen garapen
|
buruak
esan du oraindik sistemaren programazioa osatu gabe dagoela. Irailaren hasieran edo erdialdean softwarea amaituta egongo dela kalkulatzen da.
|
|
|
NMFk ohartarazten du, halaber, Espainiako etxebizitzaren balio dezelerazioa areagotu egin daitekeela, eta, mundu mailako kreditua murriztearen ondorioz, onibarren prezioak jaitsi egin daitezkeela. Simon Johnson Nazioarteko Moneta Funtsaren ekonomialari
|
buruak
esan zuenez, “prezioak pixka bat murriztu daitezke”. Finantza gorabeherek likidezia murriztu dute, eta horrek, Funtsaren arabera, zuzenean eragingo die enpresen inbertsioei eta Espainiako higiezin jarduerari, eta, gainera, barne eskaria hoztu egingo da.
|
|
|
Arratoi hori ez da gizakiaren beldur, eta hainbat aldiz ikusi zuten ikerlarien oinarrizko kanpamentuan, Washingtonen egoitza duen Smithsonian Institutu entzutetsuko Kristofer Helgenek kontatu zuenez. Bruce Beehler espedizioko
|
buruak
esan zuenez," esperantzagarria da jakitea Lurrean badela halako leku isolatu bat, natura basatiaren erabateko nagusitasuna izaten jarraitzen duena"; izan ere, zientzialariek zarigueia pigmeoaren antzeko zerbait aurkitu zuten, munduko martsupialik txikiena. “Edeneko lorategia” Espedizioak Indonesiako Zientzien Institutuak ere lagundu zuen, eta Foja eskualde menditsua izan zuen helmuga, Papua uhartearen mendebaldeko erdian.
|
|
2008
|
|
|
Ene
|
buruari
esaten nion: Honela ez goaz ongi.Orain arte absente izen diren gizarte sektoreekin lanean aritu behar dugu.
|
|
|
Horixe da usteak betetzen direlako profezia: geure burua gutxitzen dugu, eta ahal baino gutxiago ematen dugu, eta emaitzak txarrak direnez, eta argi erakusten digutenez zer gauza gutxi garen, ezin hobetu geure
|
buruari
diogun estimua.
|
|
|
edo bietan, beharbada: esan nahi baita bere beste irri hura bankariarekin bizi izan zuèn pasadizoarekin lotuta egon zitekeela, litekeena zen behintzat?, apustuak iragana eta etorkizuna batzen zituèn neurrian; jarraian, gainera, burua mugitu zuen goitik behera bi aldiz, keinu harekin bere
|
buruari
esaten ari balitzaio bezala: –Eta ederki irabazi behar zioat apustua bankari jaunari, Nazario Orbe naizen bezalaxe!?.
|
|
|
Apur batean jesarri da. Geldi dago, pentsakor, hotz, bere
|
buruari
esango balio bezala: –Zer dator hurrengo??
|
|
|
Barne ehundura gauza askok osatzen dute: kultura propioak, literaturak, hizkuntzak, dantzak, antropologiak, ohitura sozial eta gastronomikoak, geure
|
buruari
diogun errespetuak, atzerritarrekin dugun jarrerak, eta abar. Kanpoko hezurdura, aldiz, ez da herri batek daukan egitura politikoa besterik:
|
|
|
Adoretsua, ausarta eta borrokalaria zen, baina balizko erretratu baterako posatuz bezala mintzatzen zen dagoeneko, aktore plantak eginez eta imintzioak esajeratuz. Ordurako bazuen inguruan adiskide talde bat, hark hitz egin ahala
|
buruarekin
esandakoa baieztatzen, errepikatzen eta tarteka txalotzen ziona. Ordurako hasita zeuden kronista horiek heroiaren biografia idazten edo gutxienik hari buruzko pasadizo, esamesa eta usteak lagunen artean barreiatzen.
|
|
|
Apustua ere egin nuen lagunekin, nobela bukatu arte eutsiko niola esaldiari. Baina, beste alde batetik, neure
|
buruari
esaten nion seinale txarra izango zela hori, ez nuela asko aurreratu esaldi berari eusten banion.
|
|
|
EuskalIzkindea egin nuenean, Larramendik bezela «en adelante onelaxe izango da Bizkaiko euskalkia» enituen itz auek liburu artan ezarri; baina neronen
|
buruari
esaten nion: ire ikasleak ire asmo auek ikasi ta zabaltzen asitakoan, urte batzuk barru gaurko euskera sastua, Bizkaian beintzat, garbi garbi, txukun txukun ta yaio zenean bezain txau ta txuri yarriko zaigu91.
|
|
|
Euskal Izkindea egin nuenean, Larramendik bezela «en adelante onelaxe izango da Bizkaiko euskalkia» enituen itz auek liburu artan ezarri; baina neronen
|
buruari
esaten nion: ire ikasleak ire asmo auek ikasi ta zabaltzen asitakoan, urte batzuk barru gaurko euskera sastua, Bizkaian beintzat, garbigarbi, txukun txukun ta yaio zenean bezain txau ta txuri yarriko zaigu11.
|
|
|
ekarritako 30 gurdi baino gehiago pilatzen ziren Eibarren sasoi batzuetan. Erbiti, munizipalidad, eko
|
buruak
zioenez: «?
|
|
|
Irrawaddy ibaiaren deltaren egoerari buruzko bertsio ofizial birmana NBEren bertsio guztiz bestelakoa da. John Holmes gai humanitarioetako
|
buruak
esan zuen milioi bat pertsonak baino ez dituztela jaso janaria, aterpea eta botikak, zikloiak eskualdea zeharkatu zuenetik hiru aste baino gehiago igaro direnean. “Argi dago krisialdiko laguntza faseak larrialdikoa izaten jarraitzen duela”, adierazi zuen Holmesek, eta batzorde militarrari gogorarazi zion atzerriko lankideei ateak irekitzeko eta nazioarteko laguntzarako konpromisoa hartu duela.
|