|
2000
|
|
|
Alabaina, oraindik orain gutxi baizik ez baita garatu Zuberoako turismo sarearen gaitasuna. Gaur egun ez dago dudarik egoera latza dutela, baina zuberotarrek erakutsi nahi dute beren
|
buruaren
jabe direla eta erronkari lotzeko prest dira. Beraz emaitzak datozen urteetan preziatzen dira
|
|
|
Baiña euskaldunontzat pertsona asko izan ditezke nor ez diranak. Nor bere
|
buruaren
jabe izateari, nor bere eginkizunak betetzeari, emandako itza ez jateari, nor bere lanetik bizitzeari, nor bere bizibidea moldatzeari, aldakorra ez izateari, nor bere iritziak eta jokabideak eukitzeari... nor izatea deitzen dio euskaldunak. Nor ez danari, gixona, gixaxoa, utsa, ezereza... deitzen dio.
|
|
|
Egoskor, berea besterik aditzen ez duanari. Txoropito, bere
|
buruaren
jabe ez danari. Oillo, bere eginkizunak betetzeko kemenik ez duanari.
|
|
|
Bere
|
buruaren
jabe ez den herriekin gertatu ohi denez, besteek marraztutakomapen kontsumidore dira euskal komunitateak. Akulturazio geografiko12 13 larriarenlekukoak al gara?
|
|
|
Ez dago munduan, bere
|
buruaren
jabe den edo izan gura duen herririk, bere faktozko edo ametsezko mapa sozializatzen ahalegintzen ez denik. Mapagintza eta kartografia balio estrategiko handikoak dira, eta mapen bidez amets askatzaileak komunikatu ohi diren modu berberean, gezur objektibagarri biribilak ezkutatu gura izan dirasarritan.
|
|
|
AZURMENDI, Joxe, (2000): . Gure
|
buruaren
jabe izanez, abantaila besterik ez dugu?, in AitzinaGara,, (4 orr.).
|
|
|
La cuestion de laaculturacion en Marruecos?, Sur y Comunicacion, Icaria, Bartzelona. Giza talde batek beste giza taldebateko balore kulturalak bere egiten dituen prozesua ulertu ohi da akulturaziotzat; eta, hori sarri gertatuohi da, formalki beren
|
buruaren
jabe ez diren herrietan.
|
|
|
AZURMENDI, Joxe, (2000): . Gure
|
buruaren
jabe izanez, abantaila besterik ez dugu, in AitzinaGara,, (4 orr.).
|
|
|
1 AZURMENDI, Joxe, (2000): . Gure
|
buruaren
jabe izanez, abantaila besterik ez dugu, in Aitzina Gara,, (4 orr.).
|
|
|
Areago, aurrekoa errepikatzera kondenaturik dauden gainerako bizidunak ezbezala, erantzukizuna edukitzeko gaitasuna duen neurrian da jendartea bere
|
buruaren
jabe (P. Bruckner.
|
|
|
Nonbait, bigarren mailako nazionalitate horiei ezin zaie autodeterminazio eskubide politikoa onartu, subiranotasuna espainiar herriari soilik baitagokio. Alta, estaturik gabeko nazio horiek ezin dira beren
|
buruaren
jabe izan legez. Ezin dituzte beren gerorako egitasmoak askatasunaz kudeatu bakarrik, eta espainiar tutelapean jarraitzeko tenorea onartu beharra daukate betiere.
|
|
|
Nazio gisa ez digute geure
|
buruaren
jabe izaten uzten8 Izan ere, magrebiarrenegoera Parisen arazo etnikoa bada, Argeliako borroka antikolonialista gatazkanazionala izan zen, herri jakin batek lurraldearen burujabetasuna aldarrikatu zuenetik. Era berean, Espainian ijitoekiko arazo etniko kulturalak egon daitezke; bainaeuskaldunekin, berriz, gatazka nazionala dago, eta ez besterik.
|
|
|
Bizitza berri bat, astean behingo parrandak neska desberdinekin errematatzeko, laneko dirutxoak inorekin konpartitu beharrik ez izateko, bere bizitzaren jabe izateko. Eiderrek zioen moduan, bere
|
buruaren
jabe izateko.
|
|
|
Eta ene isiltasunak bertze isiltasun bat ekarri zuen gibeletik, are isilagoa eta osoagoa, kondenatuen oihu ustezko haiek irentsi zituena. Eta malkoak xukatu, eta neurri tipi batean neure
|
buruaren
jabe egiten nintzela, ohartu nintzen ezen, ziega hura ezin ilunagoa zen arren, zerbait ikusten nuela, halaz guztiz ere. Bai, atearen azpitik zetozen errainu urri erdi itzaliak ziren barrena argitzen zutenak.
|
|
|
Izan ere, kontzientziako kontuetan ezin kontzientziatsuagoa nintzen, hertsia, neure eginik ezdeusenen ere etsaminatzerat eta hautemaiterat emana, eta herstura hark bulkatzen ninduen bekatu ez zena ere bekatutzat hartzerat, eta hala ibiltzen nintzen eskrupuluen ur nahasietan erdi itorik. Zer bekatu egin nezakeen, bada, amets hartan, non ez bainintzen neure
|
buruaren
jabe ere izan. Zeren, atseginaren sortzean, nola izan baitzen ametsetan, ez zegoen borondatearen nahi bat, eta borondaterik ez zegoen lekuan ez zegoen bekaturik; itzarri orduko, ordea, pizten zitzaidan borondatea, baina pizten zitzaidan plazer plazent eta atsegin guztizko haren oldarpean, eta, nola borondate piztu berriaren zirkunstantzia haietan eta haren ahulezian nahi ez nuena ere nahi gabe nahi bainezakeen, zeren atsegina istant orotan baita atsegin, orduan zetozkidan zalantzak eta ezbaiak, kezkak eta buruhausteak.
|
|
|
—Amesgaizto bat izan duk, eta badakik nolakoak izaiten diren amesgaiztoak: lehengoan tigreak morroia akometatu zian, eta iduri hori geratu zaik gogoan; gero, badakik ezen, lotan gaudela, ez garela geure
|
buruaren
jabe, eta halatan nahasten zaizkigula iduriak nahi bezala, edo nahi ez bezala. Baina hiri ez zaik deus ere gertatu... ezta gertatuko ere!
|
|
|
" Jaun Burugabe: noiz heure
|
buruaren
jabe...?", alferrik. Harik eta, erromesaldi honi lotu aitzin —hogeita bortz urte bete nituenean doi—, neure buruari zin egin nion arte, guztiz serios, ezen entseiatu beharra nuela neure urguiluaren jabe izaiterat, neure zentzuen, eta neure buruaren.
|
|
|
Arrai eta alegera joan nintzen oherat, baina ez guztiz, zeren ragazza ren kontu hark, noiz eta napolitarrak galdetu baitzidan zer zen Italiatik gehien gustatu zitzaidana, halako atsekabea utzi baitzidan, haren aitzinean neure
|
buruaren
jabe izan ez nintzelako, odola masailetan bor bor: ustekabeko galdegiteari ustekabeko ihardespena emaitea nuen kinka larri hartarik airos eta biktorios ateratzeko modu bakarra; aldiz, ihardeste merke hura eman nion:
|
|
|
Zeren eta, amazulo egin nintzen arren eta neure burua makurtu nahi izan nuen arren, halarik ere, maiz ez nintzen neure
|
buruaren
jabe izaiten, eta Jainkoaganik ustez errezibitzen nituen faboreak eta abantailak bihurtzen zitzaizkidan, finean, desfabore eta desabantail.
|
|
|
Eta azkenean hura bezala hasi nintzen ni ere, zalantzak zetozkidanean: " Erromak erraiten duen bezala..." Ordea, zalantza ez zen Erromak erran zezakeena, baina ene baitan gertatzen zena, zeren kanpoan ikusten dugun soka korapilorik gabea bihur bailiteke gure barrenean mila korapiloko, eta zeren ez bainintzen, artean, neure
|
buruaren
jabe.
|
|
|
—Zer egin nuke, baldin anaia okerreko bidetik ikusiko banu, eta hari zernahi den erran arren kasurik eginen ez balit? —galdetu nion, neure
|
buruaren
jabe jadanik.
|
|
|
" Baina ama ez zen ene erabakiaz ez ene zuhurtasunaz fido, eta etxerat ninderamala, erran zidan: ...zara eta andere doña Lidiarenganat igorri zaitut denbora baterako, ea haren irakaspenetarik zentzatzen zaren’ Hatsarrean amaren deliberamenduaren kontra agertu nintzen —ohi bezala, alferrik, nahiz eta onartu behar dudan ezen, deliberamendu hartaz denaz bezainbatean, guztiz asmatu zuela gure amak—, zeren doña Lidia emazteki alargun bihozbera bat baitzen, buruz ongi jantzia eta bere
|
buruaren
jabea, eraman handikoa eta moja batzuekin lan egiten zuena ospitale batean, norat eramaiten baitzituen aurkientza haietariko jende printzipalak bere gaixoak eta eriak, gorputzezkoak nahiz arimazkoak. Eta ospitale hartan doña Lidia arduratzen zen batik bat arimaz eri geundenez —jendearen ustetan burutik gaizki geundenez, alegia— eta, nola bainindoan harenganat beharturik, hala, lehen egunetan, mendeku gisa, hari hitzik ez egitea pentsatu nuen... alferrik, zeren eta doña Lidiak irabazi baininduen apur bana.
|
|
|
Eta piztiarekin zoratzen geunden guztiok, baina ez gure ama, zeinak lehen egunetik beretik erran baitzuen: " Ez naiz piztiaz fidatzen...", eta amaren erranak eta haren segurtasun ezak harritzen ninduten, zeren, bertzenaz, segurtasun handiko emaztekia baitzen, sosegua nekez galtzen zuena, bere
|
buruaren
jabe, anitzetan erran dizudan bezala.
|
|
|
Eta, jokoa neure alde jartzeko, lasai behar nuen, baina urduri nengoen. Eta neure
|
buruaren
jabe behar nuen, baldin burua galdu nahi ez banuen, baina nekez erdiesten nuen neure buruaren jabe izaitea.
|
|
|
Eta, jokoa neure alde jartzeko, lasai behar nuen, baina urduri nengoen. Eta neure buruaren jabe behar nuen, baldin burua galdu nahi ez banuen, baina nekez erdiesten nuen neure
|
buruaren
jabe izaitea.
|
|
|
—Zer asmo dituzu...? —galdetu nion, finean, hitza neureganatu ondoren, neure
|
buruaren
jabe berriro.
|
|
|
Zeren torturatua dena ez baita bere
|
buruaren
jabe ez bere denboraren, eta zeren, bere baitan dagoela, bere baitarik kanpoan baitago, eta ez dago hori baino desterru handiagorik.
|
|
|
Gibela beha paratzen nauk, eta Inkisizionearen gartzela sekeretuetan egin nuen egonaldia oroitzen diat: hango harri hotzak, hango burdinak eta hango ezina... baita nola, bakardadearen negu gordin hartan, zoratzeko beldur ere izan nintzen hainbat mementutan, halako moldez, non oraino ere ez baitakit nola jalgi nintzen handik neure
|
buruaren
jabe. Erraiten ditek ezen Jainkoak hersten gaituela, ez itotzen, eta nagok ezen egia izan daitekeela, ene kasuan bai bederen.
|
|
|
Eta are gehiago kilikatu ninduen, gelan sartu bezain sarri Mignonek ezpainetan eman zidàn musu luze hark —marrubiak edo mugurdiak ote ziren ezpain haien fruituak, jaun André? —, zeinak hatsaren estualdi hura eragin baitzidan. Eta Mi gnon ohean etzan zen, eta nik, neure
|
buruaren
jabe ez nintzela, haren gainerat egin nuen, herstura hertsi hartan ezin dorpeago... Baina han zegoen Mignon, ene mugen eta ene hasperenen neurtzeko, baita ene urrats dorpe haien zuzentzeko ere, ene indarrak eta kemenak bide erdian gal ez zitezen amoreakatik.
|
|
|
Eta zein gogor egin zitzaizkidan ilunera arteko orduak, okaz oka eta eldarnioz eldarnio, harik eta lo pisu batek hartu ninduen arte...! Biharamunean, loak indarberritu ninduelako edo, neure
|
buruaren
jabe itzarri nintzen —ez, halarik ere, arras sendaturik, baina bai egunari buru egiteko moduan—, bertze marinel guztiekin batean. Eta berriro loratu zitzaidan bihotzean itsasoari nion amorioa... baina ene amorioaren lore hark, bezperakoarekin konparaturik, petalo bat gutxiago zuen, zeren bainekien ezen itsasoak eneganaino luza zezakeela, noiznahi den, bere esku beltza —bezperako oinazeak memorian utzi zidan lorratz sakona lekuko—, eta esku beltz haren gerizpean ezin zitekeela ene amorio hura osoa eta guztizkoa izan, zeren itsasoa ez baitzen nik idurikatu nuen bezalakoa, baina zen bezalakoa.
|
|
|
Eta, untzikideen bisiten artean, neure
|
buruaren
jabe egin nintzen apur bana.
|
|
|
Ordu erdiz, nonbait hor, egon nintzen neure
|
buruaren
jabe. Gero, zigarro baten itxura izan zezakeen zernahiren bilaketa zoroari eman nion.
|
|
|
Abuztuko astearte gau horretan ez zen gauzak samurrago ez joateko arrazoirik. Dexenteko karga garraiatuagatik ere, neure
|
buruaren
jabe eta xutik egoteko gauza nintzen, Josureneko neure bizitegi behin behinekora azaltzean. " Lisboatik" jalgitik trago bakarrik ere egin gabe, udako gau giro epelaz gozatua nintzen, hiri ia ia hutsean barna ibiltari.
|
|
|
Baina are okerrago sentitu nintzen Dabidek" Hala ere, oraindik maite zaitut" esan zidanean. Eta neure
|
buruaren
jabe ez nintzela, ezustean eskura neukan buztinezko eskultura hartu, eta jaurti egin nion. Gero, nire erreakzioaz damutua (orduan ere damua nork eta nik sentitu behar), kalera nindoala esan nion.
|
|
|
edozein egitasmo edota harremanen aurrean, gizabanakoak bere" autodeterminazio" eskubideari eusten diola. Hau da, ni ak helburu oro osatu, aztertu eta berrikus dezake bere ingurunetik etengabean jasotzen duen informazio, adibide edota argudioen eraginpean, bera baita bere bizitzarekin zer egin eta berau nola gidatu erabaki dezakeen bakarra1 Goian aipaturiko liberalen arabera, beraz, autonomoak eta gure
|
buruaren
jabeak garen gizakion bizimodu on jakin batekiko leialtasuna jarrera kontingentea da, ez berezkoa (constit utive) (Larmore, 1990: 343).
|
|
2001
|
|
|
Herri honek izugarrizko heldutasuna azaldu du, ez da erori komunikabide boteretsuen tranpetan, Hitz egin behar dela, eta horretarako mahai bat osatu behar dela dio herriak. Bere
|
buruaren
jabe izan nahi du. Bake mahaiaren aukera indartu da, ez da kasualitatea Redondo Terrerosek eta Mayor Orejak mahaia osa tzeko eskaera luzatzea.
|
|
|
Broma gisa beti esan ohi dugu gure hurrengo ikuskizunaren erronka alde batetik, dirutza bat egitea dela eta bestetik, berriz, ez dadila halako dirutza egiten ari garenik nabaritu. Baina, orain serio, pittin bat nire
|
buruaren
jabe izatea litzateke erronketako bat. Azken finean, urte hauetan nahiko mertzenario izan naiz, kontratatu gisa aritu bainaiz gehienetan lanean.
|
|
|
Badut garaia neure
|
buruaren
jabe izateko.
|
|
|
Besteak beste Indian Tamil Nadu, Punjab, Assam (Hemen ULFA da ezagun: United Liberation Front of Assam), Kaxmir, Jammu, Nagaland, Mizoram eta Andra Pradesh beren
|
buruen
jabe izateko nola edo hala saiatzen dira.
|
|
|
Andra Pradesh estatuan, Chundur herrian goiko klaseetako jendea herratsu zebilen harijanekin, azken urteetan dalit asko gobernuko lanetan ari zela eta. Lan horiei esker beren
|
buruen
jabe ziren, hau da, diru apur bat irabazteko ez zuten goiko klaseetako jauntxoen beharra.
|
|
|
Herri oso bat itzultzaile bihurtzeak baditu bere arriskuak, ongi agerikoak gainera. Ez da hizkuntza bere
|
buruaren
jabe, besteren mirabe  baizik: besteren hitzak, esaerak eta legeak dauzka beti gogoan haiei nola egokituko zaien asmabeharrez.
|
|
|
Aitzitik, hasieran eta geroago ere bai, bere gisa eta bere kabuz ibili zen luzaroan, giroari entzungor eginik. Bere bidetik abiatu nahi zuen eta bere
|
buruaren
jabe izan, gizona izan daitekeen neurrian, ez inoren esanera egon. Hizkuntzari dagokion aldetik, berriz, ez zen  berrizale âorduko zenbaitek nahi zuketen adina ez, behinik behinâ, zaharzale baizik:
|
|
|
Gero, XIX. mendean guztiz ere, hizkuntzalariak harro harro burua nabarmentzen hasi zirenean, sortu zen gorabehera eta tirabirarik. Baina, hau gogoan eduki behar da, hizkuntzalariak izan ziren, filologo ere gehienbat zirelarik, bere nortasuna ezagutarazi eta bere
|
buruaren
jabe zirela, eta ez inoren mendeko, agertu nahi izan zutenak.
|
|
|
Errekara goaz, hobeki esan, zuzen baino zuzenago. Hark eta honek, geure
|
buruaren
jabe garen aldetik, lur jo nahi badugu, hor konpon. Baina gehiegikeria deritzat batek eta bestek, Sansonen modura, pilistindar guztiak geurekin batean zapaltzeko agertzen dugun grina bizia.
|
|
|
Etxeparegan, beharbada, neurriak agindu du, baina neurriak ez zukeen jaun eta jabetasun hori erregela haustea bekatu larria izan balitz. Neurria gramatikaren eremuan izan zitekeen bere
|
buruaren
jabe, ez gramatikaren eremutik kanpora eta gramatika legeen kontra.
|
|
|
Bestela esan, guztiok bagara hizkuntzaren jabe, ez da inortxo ere hizkuntzaren jabe. Hizkuntza bera da, soil soilik, bere eskuko eta bere
|
buruaren
jabe; damurik, hizkuntzak ez du ahorik mintzatzeko, ez eskurik deus aldatzeko. Guk gorputzaren alde batera eta bestera dugun bezalako eskurik, diot.
|
|
|
Bigarrengoz, bagenuen besterik 1700ean, hizkuntzaz kanpo: foruak, lege zaharrak edo nahi den gisa izenda daitezkeen hein bateko burujabetasunaren agiriak, eta hein batekoak diot ez delako inor ez ezer, Jainkoaz beheiti, bere
|
buruaren
jabe oso. Legeok tokian tokikoak ziren, hori guretarrei maizegi atzentzen bazaie ere.
|
|
|
Frantziaren peko ziren koloniak, mugitzen hasi ziren Berengaintasuna eskatuz. Ipar Eskual Herrian ere sortu zen nor bera bere
|
buruaren
jabe izaiteko giro berezi bat. Etcheverry Aintchart jauna, deputatu sartu zen Pariseko Deputatuen Ganberan eta liburuxka bat argitaratu zuen, eskatuz Eskual Herria destinkatua izan zadien, Pariseri loturik zaukaten lokarrietarik.
|
|
|
Beharrezkoa da —derrigorrezkoa— intsumisioa. Ez bakarrik gure eskubide linguistiko pertsonalak zanpatu nahi dizkigutelako; gure gurasoen memoriari lotsatu gabe begiratu nahi badiogu eta gure seme alaben aurrean geure
|
buruaren
jabe garela erakutsi nahi badugu behintzat, ez dago beste irtenbiderik. Edo bestela esanda:
|
|
|
Egoerala rria da, eta erantzunak ere ez-ohizkoa izan behar du. Nola esan bestela gure
|
buruaren
jabe garela. Nola begiratu seme alabei lotsatu gabe?
|
|
|
Jainkotasunak gidatzeak ez du hutsune hau zertan ezabatzen. Jakintsu eta zuhurra kulturaz jabetu dena da; bere baitatik at dagoena, ordea, bere
|
buruaren
jabe ez dena, gune sozialetik at dagoena ere bada. Eta Platonek hiritar autonomoa bilatzen du, bere baitan erabakiak hartzen dituena, baina era berean ordena sozialean guztiz integratuta bizi dena, hau da, bere izateko era egitura sozialaren aurka ulertzen ez duena.
|
|
|
Izan ere, olerkari epiko on guztiak ez dira on arte bati esker, inspiraturik eta jainkoren batek harturik esaten baitituzte olerki eder hauek guztiak; antzeratsu gertatzen zaie olerkari liriko horiei. Beraien
|
buruaren
jabe izan gabe, koribanteek dantza egiten duten gisara, olerkari lirikoek beraien kantu ederrak konposatzerakoan ez dira beraien buruaren jabe; baina, behin harmonian eta erritmoan sartzen direnean, bakanteak bezala aritzen dira eta jainko batek hartuak dira. Jainkoren batek hartutako bakanteei gertatzen zaien moduan gertatzen zaie olerkari lirikoen arimei, beraien buruaren jabe ez direnean ibaietatik eztia eta esnea ateratzen dutela, baina beraien buruaren jabe direnean, ez.
|
|
|
Izan ere, olerkari epiko on guztiak ez dira on arte bati esker, inspiraturik eta jainkoren batek harturik esaten baitituzte olerki eder hauek guztiak; antzeratsu gertatzen zaie olerkari liriko horiei. Beraien buruaren jabe izan gabe, koribanteek dantza egiten duten gisara, olerkari lirikoek beraien kantu ederrak konposatzerakoan ez dira beraien
|
buruaren
jabe; baina, behin harmonian eta erritmoan sartzen direnean, bakanteak bezala aritzen dira eta jainko batek hartuak dira. Jainkoren batek hartutako bakanteei gertatzen zaien moduan gertatzen zaie olerkari lirikoen arimei, beraien buruaren jabe ez direnean ibaietatik eztia eta esnea ateratzen dutela, baina beraien buruaren jabe direnean, ez.
|
|
|
Beraien buruaren jabe izan gabe, koribanteek dantza egiten duten gisara, olerkari lirikoek beraien kantu ederrak konposatzerakoan ez dira beraien buruaren jabe; baina, behin harmonian eta erritmoan sartzen direnean, bakanteak bezala aritzen dira eta jainko batek hartuak dira. Jainkoren batek hartutako bakanteei gertatzen zaien moduan gertatzen zaie olerkari lirikoen arimei, beraien
|
buruaren
jabe ez direnean ibaietatik eztia eta esnea ateratzen dutela, baina beraien buruaren jabe direnean, ez. Hori diote haiek, bederen.
|
|
|
Beraien buruaren jabe izan gabe, koribanteek dantza egiten duten gisara, olerkari lirikoek beraien kantu ederrak konposatzerakoan ez dira beraien buruaren jabe; baina, behin harmonian eta erritmoan sartzen direnean, bakanteak bezala aritzen dira eta jainko batek hartuak dira. Jainkoren batek hartutako bakanteei gertatzen zaien moduan gertatzen zaie olerkari lirikoen arimei, beraien buruaren jabe ez direnean ibaietatik eztia eta esnea ateratzen dutela, baina beraien
|
buruaren
jabe direnean, ez. Hori diote haiek, bederen.
|
|
|
Berak osatu behar izango du meta diskurtso edo meta narratiba berria, orori buruz hitz egiteko gaitasuna duen diskurtsoa izango da. Eta filosofoa, gai guztiei buruz trebe eta bere
|
buruaren
jabe izanik, egiazkoa eta faltsua bereizteko gaitasunaren jabe dena izango da. Olerkigintza eta olerkariaren ordez, Platonekin filosofia izango da Heladearen oinarri kulturala; filosofoa da kulturaren oinarri berria, lehen genion moduan, meta narratiba berria. lon elkarrizketaren laburpena
|
|
|
Beraien buruaren jabe izan gabe, koribanteek18 dantza egiten duten gisara, olerkari lirikoek beraien kantu ederrak konposatzerakoan ez dira beraien buruaren jabe; baina, behin harmonian eta erritmoan sartzen direnean, bakanteak bezala aritzen dira eta jainko batek hartuak dira. Jainkoren batek hartutako bakanteei gertatzen zaien moduan gertatzen zaie olerkari lirikoen arimei, beraien buruaren jabe ez direnean ibaietatik eztia eta esnea ateratzen dutela, baina beraien
|
buruaren
jabe direnean, ez. Hori diote haiek, bederen.
|
|
|
Geldi zaitez eta esaidazu hau, lon, eta ez iezadazu galdetzen dizudan hori ezkuta: olerki homeriarrak modu egokian errezitatu eta entzuleak erabat harriturik uzten dituzunean, edo Ulises ezkongaien aurrean agertu eta geziak beraien oinetara botatzen dituenean, edo Akiles Hektorren aurka oldartzen denean, edo Andromaka, Hekabe edo Priamoren inguruko pasarte penagarrienak abesten dituzunean, zure
|
buruaren
jabe al zara. Ala ez, eta emanaldietan zure arima, Itakan, Troian, edo olerki epikoak ezartzen duen edozein tokitan eta modutan suertatzen diren gertakizunak abesten dituen jainkoren batek hartua dela suposatzen da?
|
|
|
Sakrifizioetan nahiz festetan koloretako arropez eta urrezko koroaz apaindurik, negar egiten duen eta gauza hauetako bat bera ere falta ez duen eta, aurretik inork ezer lapurtu edo minik egin gabe, hogei mila gizonekin baino, adiskide batzuekin egonik beldur handiagoa duen gizona? Bere
|
buruaren
jabe dela esango dugu, fobou kai h kardia Phda. lon.
|
|
|
Izan ere, olerkari epiko on guztiak ez dira on arte bati esker, inspiraturik eta jainkoren batek harturik esaten baitituzte olerki eder hauek guztiak; antzeratsu gertatzen zaie olerkari liriko horiei. Beraien
|
buruaren
jabe izan gabe, koribanteek18 dantza egiten duten gisara, olerkari lirikoek beraien kantu ederrak konposatzerakoan ez dira beraien buruaren jabe; baina, behin harmonian eta erritmoan sartzen direnean, bakanteak bezala aritzen dira eta jainko batek hartuak dira. Jainkoren batek hartutako bakanteei gertatzen zaien moduan gertatzen zaie olerkari lirikoen arimei, beraien buruaren jabe ez direnean ibaietatik eztia eta esnea ateratzen dutela, baina beraien buruaren jabe direnean, ez.
|
|
|
Izan ere, olerkari epiko on guztiak ez dira on arte bati esker, inspiraturik eta jainkoren batek harturik esaten baitituzte olerki eder hauek guztiak; antzeratsu gertatzen zaie olerkari liriko horiei. Beraien buruaren jabe izan gabe, koribanteek18 dantza egiten duten gisara, olerkari lirikoek beraien kantu ederrak konposatzerakoan ez dira beraien
|
buruaren
jabe; baina, behin harmonian eta erritmoan sartzen direnean, bakanteak bezala aritzen dira eta jainko batek hartuak dira. Jainkoren batek hartutako bakanteei gertatzen zaien moduan gertatzen zaie olerkari lirikoen arimei, beraien buruaren jabe ez direnean ibaietatik eztia eta esnea ateratzen dutela, baina beraien buruaren jabe direnean, ez.
|
|
|
Beraien buruaren jabe izan gabe, koribanteek18 dantza egiten duten gisara, olerkari lirikoek beraien kantu ederrak konposatzerakoan ez dira beraien buruaren jabe; baina, behin harmonian eta erritmoan sartzen direnean, bakanteak bezala aritzen dira eta jainko batek hartuak dira. Jainkoren batek hartutako bakanteei gertatzen zaien moduan gertatzen zaie olerkari lirikoen arimei, beraien
|
buruaren
jabe ez direnean ibaietatik eztia eta esnea ateratzen dutela, baina beraien buruaren jabe direnean, ez. Hori diote haiek, bederen.
|
|
|
Nire
|
buruaren
jabe izaten saiatu nintzen erantzun aurretik. Juliarekin gertatutakoaz ez nion inongo konturik eman behar; bion aldetik eta inongo azpijokorik gabe sortu baitzen erakarpena:
|
|
|
Baieztapenak, nonbait, arras nahastu zuen neska; begiak kliskatu eta desafiozko behakoa luzatu zidan. Ondoren, eta arnasaldi baten tarte laburraz bere
|
buruaren
jabe eginik berriro, irribarre lasai nabarmena eskaini zidan.
|
|
2002
|
|
|
«Langilea bere
|
buruaren
jabe, bere egitekoaren jabe, bere lan pentsamenduaren jabe» dio kooperatibismoaren esloganak. Ba al du gaurkotasunik egungo ekonomia globalizatuan?
|
|
|
Nor bere
|
buruaren
jabe izatearen garrantziaz dihardu «Autoerrealizazio bidean» bildumak, gazteen artean pentsaera kritikoa eta baloreak garatu ahal izateko Pedro Hernandez Hernandezek eta Ramon Aciego de Mendozak sortu duten ikus entzunezko programak. «Norberaren Koadernoa» eta «Manuala» liburuez eta sei bideoz osaturik dago, eta taldean edo bakarka landu daiteke.
|
|
|
euzkotarrak ostera jagi garela geyago ez jausteko. Bernedo jaunak adirazo euskun euzko abendeak daukozan eskubideak bere
|
buru
jabe ixateko. Jarrayan Amezola gaztiak esan ebazan erderaz, euzko edestiko barri batzuk eta gure errijaren ezaugarri berezijak eta onen ostian Bite" rik adiraldu euskun, gauza txikijetatik asita, zelako garrantziduna dan Aberrijaren askatasuna.
|
|
|
Bakoitzaren izakerak alakoxe jardun eta ekintzetara eroan oi gaitu. Amaika egiteko bai dogu Erri zar bat, erdi eroria ta zearo noiz galdu aurkitu genduana, zutitu, indartu, osotu eta len añean bizi eta sendo, azkar eta
|
buru
jaube biurtuteko. Leze sakonean amildua genduan Euzkadi jaso bearrez, erri artean nortasuna galdua genduan abenda sakabanatua barriren barri osotu bearrez.
|
|
|
Nolanahi ere, orain ere ez gara biziki jabeturik, ez gara geure
|
buruaren
jabe, erabat: arnas hartzeko ez dugu pentsatu behar, adibidez; areago, borondatea inkontzientearen mende dagoela ere egintza mekaniko batzuk egiten ditugu:
|
|
|
Koldo Mitxelenaren jarrerak toki berezia merezi du, euskaltzaleen arteanzuen ospeagatik eta Salamankako Unibertsitateko Katedraduna zelako5 Bereustez, lehentasuna unibertsitatea edukitzea zen6 Euskal Herri osoa hartuko zuenunibertsitate bakarra eta ofiziala7 Barrutiaren aldeko kanpainaren bultzatzailenagusia izan arren, bigarren mailan jarri zuen Nafarroa bertan sartzea, oinarrizkoaeta premiazkoa bertoko agintarien zuzendaritzapean egongo zen unibertsitateaedukitzea zelako: «Badakit(...) barrutiaren burua hemen (Euskal Herrian, diot) izateak ez gaituela besterik gabe geure
|
buruaren
jabe bihurtuko sail hontan. (...) Aurrerantzean, nor bagara, ez gara leheri bezain mendeko, lehen bezain mirabeizango.
|
|
|
Bere
|
buruaren
jabe diren herri guztiak sistema unibertsitario nazional eta berezkoaantolatzen saiatzen dira. Esan daiteke Unibertsitatea funtsezko azpiegitura delaherri baten biziraupenerako.
|
|
|
Bere
|
buruaren
jabe diren herri guztiak sistema unibertsitario nazional eta berezkoaantolatzen saiatzen dira. Esan daiteke Unibertsitatea funtsezko azpiegitura delaherri baten biziraupenerako.
|
|
|
Emakume gaiztoek badute puntu sexi bitxi bat; emakume onek ez, ordea. Gizonezkoak eta mutilak ondo informatuta daude, euren
|
buruaren
jabe eta arazoei aurre egiteko gauza dira beti. Sortzaileak dira, gainera.
|
|
|
Bi burdinen artetik eguzkia jeikitzen eta urrunean desagertzen ikusi arren, izpiak ez ziren haren begietaraino heltzen; ez zituen lau pareta hertsien artean preso zeudenen bihotzak berotzen. Kartzelako ataria iragan zuenean bere izaite eta arima kanpoan gelditu ziren, egun hartatik ez zen gehiago bere
|
buruaren
jabe, agindu edota mehatxu bidez mugiarazten zuten txontxongiloa zeukaten beien menpe. Hitzek nigar egin ahala, malkoak mintzatzen ziren; isiltasunean idortutako malkoak, oihartzunik gabeko hitzak Begiak itxiz gero, segundo batzuez zorigaitzetik at eskapatzen zen, beste mundu batera, bihoztunen mundura.
|
|
|
Hori da PPren kalitate legearekin daukagun beste diferentzia nagusia. Bat euskal nortasuna bermatzearena bada, bestea bertako ikasleak, etorkizuna burua altxaturik, bere
|
buruaren
jabe izaten ikastea da, menpekotasuneko jarrerak baztertuz.
|
|
|
Azkeneko saioan, gainera, ezin erremediatu izan nuen eta, Ekain eta Leire besarkatuta, negar egin nuen. Baina berehala egin nintzen neure
|
buruaren
jabe. Eta halaxe esan nien:
|
|
|
Agian, Manuelengan berarengan islatzen zen hobekien lagunarteko giro laxoa. Pozik ageri zen, pitin bat piztuta beharbada, baina aldi berean bere
|
buruaren
jabe, beti bezala. Josu R k ez zuen gogoratzen inoiz mozkortuta ikusi izan zuenik.
|
|
|
Hotsak identifikatzen iragan zuen tartean bihotz taupaden danbadak motelago sumatu zituen bere baitan. Behin fabrikako sarrera  atzean utzi eta ostera bere
|
buruaren
jabe egin zelarik, berriz, kalea gurutzatu, eta lehengo espaloi bideari lotu zitzaion. Hurrena, kale kantoian, bere espaloia utzi gabe, Ezkurdi Plazaraino luzatzen zen Abenida hartu zuen, eguzkiaren presentzia salatzen zuten argi itzalak gaindituz.
|
|
|
Bazuen begiradan nire  babes ahalmen guztia errenditzen zuen zerbait. Zumea bezain zalua eta ibilera gozokoa, oso bere
|
buruaren
jabe ematen zuen...
|
|
|
Baina paper haiek irakurri ahala, nire beldurra izu bilakatzen joan zen. Dokumentu haien arabera, sinatzaileak zin egiten zuen ingelesa ondo zekiela eta, beraz, han esaten zen guztia ulertzeko gauza zela; aditzera ematen zuen, gainera, bazekiela jaus  gailuz salto egitea kirol arriskutsua zela eta heriotza ere eragin zezakeela, eta, agiriak sinatzeko orduan, bere
|
buruaren
jabe zela adierazten zuen; gero, istripurik gertatzekotan, antolatzaileen kontrako inolako neurri judizialik abian jar  tzeko aukerari uko egiten zion; eta, azkenik, bere heriotzaren berri nori eman behar zitzaion jakin ahal izateko, lagun edo senitarteko baten izen, helbide eta telefonoa jarri behar zuen... " Ez larritu, motel, tramite hutsa baino ez da, legeak hau egitera behartzen gaitu", esan zigun hango arduradunetako batek, baina hitz haiek ez ninduten batere lasaitu.
|
|
|
Printzipio edo oinarri gisa, oso ondo dago autonomiarena. Nork ez du nahi bere
|
buruaren
jabe izan. Baina autonomiaren neurria definitzerakoan, badira bi kontu, gutxienez, aintzat hartu behar direnak, bata printzipioei dagokiena eta pragmatiko hutsa bestea.
|
|
2003
|
|
|
Zure idatzietan zuk zeuk «guztion» beharra azpimarratu duzu proiektu berrian inplikazio sakonago bat izateko. «Helburua ez da euskarazko egunkari bat izatea bakarrik, baizik eta
|
buruaren
jabe izango den egunkaria izatea», idatzi duzu. Asmo horretan ez al zaio «arrazoi» inplizitu bat ematen PPri?
|
|
|
Asmo horretan ez al zaio «arrazoi» inplizitu bat ematen PPri? Alegia, itxi duten «Egunkaria» ez zen bere
|
buruaren
jabe nonbait.
|
|
|
Nik ez dut eztabaidatu nahi bere
|
buruaren
jabe zen edo ez zen, horretaz hitz egin dugu lehenago. «Egunkaria»k ahuldadeak izan ditu eta ahalegina egin dugu berriro ere horrelakorik gerta ez dadin.
|
|
|
Herri atzeratuak edo askatu barriak askatasun osoa nahi dabe: politikan, ekonomian, kulturan, t.a. euren
|
buruen
jabe izatea. Zoritxarrez, herri aberatsen eta atzeratuen arteko une edo bitarte hori haundiagotuz doa, egunean baino egunean haundiagoa da.
|
|
|
Beste euskal lurraldeak baino beranduago sartu zan gure Bizkaia Lore Jokoen giroan: aurton ehun urte ospatu zirala lehenengoak Bilbon; hurrengo urtean hementxe hurrean, Markinan; gerotxuago Durangon, eta, azken baten, larogeta hamaikan, non eta Iurretan, orduan oraindik bere
|
buruaren
jabe zan neure jaioterrian, D" Abbadie bera, emazte ta guzti, bertara etorriaz.
|
|
|
Bat batean Unaxek oso helduta, bere
|
buruaren
jabe ikusi zuen Ainhize. Ez zen galtzen beste galdera inozoetan:
|
|
|
Oinarrian, beren
|
buruaren
jabe izatearen beldur dira, beren egintza, erabaki eta iritzien beldur.
|
|
|
Haurrean supazterrean ikasi genituen kantu horien ondotik, mende osoa iragan zaigu, ezbaian, eta Mendiagak aitzinetik ikusten zuen bezala, zenbat herri ez da jarri geroztik bere lurren nagusi eta bere
|
buruaren
jabe, Ameriketan, Afrikan, Asian, hots, mundu guztian!
|
|
|
Gero Iraultzaren III. Urteko Loreilaren 4.ean, Grégoirek berak proposatu zuen bigarren Deklarazio baten bozkatzea, Déclaration des droits des gens zeritzona, Populuen aldeko dekarazio horretan erranen baitzen. Populu guztiak, edozein izanik ere haiek osatzen duten herritarren kopurua eta zernahi izanik ere haiek hartzen duten lur eremua, osoki beren
|
buruen
jabe direla?, edo, hitzez hitz, indépendants et souverains.
|
|
|
Badakit(?) barrutiaren burua hemen (Euskal Herrian, diot) izateak ez gaituela besterik gabe geure
|
buruaren
jabe bihurtuko sail hontan. (?) Aurrerantzean, nor bagara, ez gara lehen bezain mendeko, lehen bezain mirabe izango.
|
|
|
Gazte uzkur eta izu bat zen, kazetariei elkarrizketarik ematen ez diena. Baina iloba honek poliki poliki autonomia lortuko du, bere
|
buruaren
jabe egiten saiatuko da, bere kontura bizi eta benetako Gary ordezkatzen hasiko da. Hor abiatu zen Garyren drama.
|
|
|
urte honetan zehar, Calvo Sotelo presidenteak hauteskundeak aurreratu, eta Felipe Gonzà ¡ lez gobernuburu izatera helduko omen da; Ronald Reaganek Etxe Zuria utziko omen du; Philipe Junot Monakoko  Carolinarekin bakezkoak egiten saiatuko omen da... Bada, urte honetan zehar, nik neure
|
buruaren
jabe izan nahi dut; zurekin eraiki dudan etxe hondatutik alde egin beharra daukat, neurea bakarrean eraiki; eta ez dut zurekin bakezkoak egiteko asmorik, zeren gerrarik ez dagoenean ezin bakerik bilatu.
|
|
|
Elite abertzaleen lotsarako, euskarazko prentsa, euskal prentsa azken finean, bere bide propiotik abiatu da: elebitasunaren nahiz diglosiaren kateak hautsi eta bere
|
buruaren
jabe egin da; nahiz eta sarritan ez den ulertua izan etxean bertan.
|
|
|
Berriro nire
|
buruaren
jabe nintzenerako Plentziako kasinoan nengoen.
|
|
2004
|
|
|
X. USABIAGA. Mundu profesionalak bere
|
buruaren
jabe izan behar du. Diru publikoa maila baxuetara bideratu behar da, kirol baldintzak hobetzeko.
|
|
|
Haurra den bezala onartzea, ordea, kosta ahala kosta onartuta ere, semea edo alaba bere
|
buruaren
jabe dela, gu ez bezalakoa dela eta balio handiko gizakia dela onartzea da.
|
|
|
Beno, honekin ere kontsola gaitezke, baina sasi folklorezko Euskal Herri bat egingo dugu eta hori ez da nahikoa. Beraz, benetako Herri bat sortu nahi baldin badugu eta bere
|
buruaren
jabe izan nahi baldin badu oinarri nagusi bat behar dugu eta oinarri hau Euskara da. Hortaz, ez badugu Euskararen gain finkatzen Euskal Herria, ez dugu Euskal Herri bat sortuko?. 44
|
|
|
Etxekaltez josia dago, beraz, balizko abertzale batzuen pentsaera eta praxia. Ez da harritzekoa izango, orduan, herri honek bere
|
buruaren
jabe izateko dituen ezin konta ahala trabari gain hartzeko erakusten duen ezintasuna. Ideologia mota honen ordezkari intelektualik leialena Joseba Arregi denez, ondorengo harribitxi hauek hautatu ditut erakusgarri:
|
|
|
kulturarenean. Izan ere, batere emoziorik ez dit ematen, geure
|
buruaren
jabe izango garela entzuteak. Geure buruaren jabe, zertarako?
|