|
2022
|
|
|
Ontzi izenari, tuperrari, KADA atzizkia erantsita, tuperkada sortzen zaigu, edota bete atzetik ipiniz gero, tuper bete. Baina bai bata eta
|
bestea
, tuperkada zein tuper bete, tuper ontziak hartzen duen barrua jatekoz bete bete dagoela adierazteko dira. Platerkada edo plater bete diren antzera.
|
|
|
Saldu daigun etxe hori eta dirutu, eta geu ondo bizi.
|
Beste
leku askotan arrotz egi ten da, norbait dirutu dela entzutea. Ea ausardia apur batekin, ezin al da esan mezutu, adibidez?
|
|
|
Zeozer bertanbeherakoa ez dela diogunean, leku batzuetan adierazten du ez dela nolanahikoa, ez dela edozelakoa'. Baina
|
beste
leku batzuetan, ez dela bat batekoa, ez dela bat batean jazo edo etorri.
|
|
|
" Larra txarra da", dio herriesae ra batek. Eta
|
beste
batek," denborak erakutsiko du elurra mendian", esan gura da, denborak erakutsiko duela, hiztunek aditz berri horri abegi ona egiten dioten ala ez. Geldi dagoen ura, zingera bihurtzen da, eta ibili dabilen ura da edaten duguna.
|
|
|
Baina onar tzekoa litzateke ordena atzekoz aurrera dela ere: lehen eta bigarren ordena zenbakia atzetik dela, errege, aitasantu eta
|
beste
goi karguekin egiten den erara, eta esan: jaun lehena eta jaun bigarrena.
|
|
|
" Sagarrondoai xerto ona eman diogu", jaso zuen Mariano Izetak Baztango hiz keratik. Eta Axularrek aspaldi
|
beste
hau utzi zigun idatzirik: " Bekhatu tik sortzen eta heldu diren xertoak, landareak, fruituak eta ondoreak baitira" (Gero).
|
|
|
Egitura hori baliatuz bultzatu zuten aspaldi Joxe Migel Barandiaran bezalako antropologoek herri jakintza hitza ere, etnografia eta folklore bezalako izen jasoen euskal ordain gisa. Eta ildo horretatik garatu dira
|
beste
gehiago ere.
|
|
|
Elurra, berez bigun eta samur, mara mara erortzen dena, behin lurrera ezkero, gogortu egin dela esateko, badira
|
beste
hitz ezberdin batzuk. Gipuzkoa eta Nafarroako alderdi batzuetan esapide eder bat erabiltzen da:
|
|
|
" Urteberri, gogo berri" dio batek. Eta" Urtebarri, itsuak ere igarri",
|
beste
batek.
|
|
|
‘Dibertsoa’ eta ‘dibertsitatea’ zehaztasunez euskal ordainez emateko
|
beste
hitz hoberik finkatu ezak eraman ditu gaur egungo idazle eta erabiltzaileak anitza eta aniztasuna bultzatzera.
|
|
|
" Janarixa, edotarikua izanda be, ez zetsan ardura" (Toribio Etxebarria, Lexicón del euskera dialectal de Eibar).
|
Bestea
, guztitarikoa, ‘era guztietakoa’ adierazteko.
|
|
|
Baina KIN atzizkia erabiltzeak ez du ezinbestean esan nahi, izen eratorriari ‘sobra edo sobera, alferrik, ezertarako ez den’ adiera eman behar zaionik. Zeren pen tsa lezake, bestela, txertoa hartzera doanak, aurreko
|
beste
bostei isuri zaie na baino eskasagoa edo ezdeusagoa dela berari emango dioten azken hon dar hori.
|
|
|
—Eguna argitzen hasten denean, argia urratzen duenean –arturratzean–, egunsentia dela esan, entzun eta irakurri ohi dugu gehienbat. Baina izen desberdinak egotzi izan zaizkio egunsentiari han hor hemen,
|
beste
hizkuntzetan ere gertatzen den antzera. Hala ere, izen bakoitzaren atzean egunsentia sentitzeko, ikus teko edo jasotzeko, hainbat era daude, eta esanahia ere pitin bat berezia izan daiteke.
|
|
|
" –Goizabar edo egun usainagaz batera". Egunsentia zabal ezaguna den bezala, ez hainbeste
|
beste
biak, egun usaina eta goizabarra.
|
|
|
Eta Nafarroa Beherean argidiria ere deitu izan zaio, DIRI atzizkiaz, Iparraldeko eremu zabalagoan goiztiria deritzanaren forma mugatuagoa, euskararen sartaldean ezagunagoa dugun alba edo goiz alba delakoarentzat. Eta argi ize naren hariari tenk eginez, oraindik ere hor ditugu argi ikara, argi tirrinta eta
|
beste
argidun izen elkartu batzuk, gure hizkuntzan hain zabal ez dabiltzanak.
|
|
|
Goiz izenaren ildoan sorturiko
|
beste
batzuk ere badira, aipatu diren goiztiriaz eta goiznabarraz gainera. Irudi poetikoa duen goiz ikara, esaterako.
|
|
|
Oilarraren kukurrukua aski ez bazen jendea iratzarteko, formalitate handiagoko hotsak ziren albakoarenak, lehenagoko nekazari gizartean bizimoduari egunean egunean eustea markatzen zuena. Albako kanpai jotze horri goiz ezkila, argi ezkila edo argi kanpaia ere bazeritzan
|
beste
leku batzuetan.
|
|
|
Zeren ingelesez" riot police"," riot gear"," riot squads"," riot control units" ereduak ditugu. Alemanez, aldiz, bada izen bat," Bereitschatpolizei" delakoa, behar den horretarako ‘gertu eta prest dagoen polizia’ gogorarazten diguna, eta
|
beste
bat, altxatzen edo matxinatzen direnei ‘borroka egiten dieten unitateak’ seinalatzen dituena: " Aufstandsbekämpfungeinheiten".
|
|
|
Nik
|
beste
bide bati heldu nahiago nuke. Suhiltzaileak akordatu zaizkit, nola suak hiltzen, itzaltzen edo iraungitzen jarduten duten; eta halaxe, istiluak, nahasmenduak edo matrakak ere, sua bezala, diren lekuan direla, hil edo iraungi daitezkeela bururatu zait.
|
|
|
—Sexu erasoak direla-eta, gaztelaniaz finkatu zen" no es no" delakoa euskaraz emateko hainbeste aukera diferente opetsi dira. Orain baietzaren inguruan
|
beste
esamolde bat ezarri da: " Solo sí es sí".
|
|
|
Ez diot adierazgarritasun garbirik ikusten soilik adberbio horrekin, eta gutxiago mezu nagusiaren aurretik dela. Hau bazter utzita,
|
besteei
helduko diet.
|
|
|
|
Beste
laurak, bai, baietz eta bakarrik elkarri josita sortu zaizkidan aukerak dira. Kontua da zein ordenatan eta zein hitz kategoria erabilita gertatzen den mezuaren adierazpenik egokiena:
|
|
|
Egotez, badaude
|
beste
aukera batzuk ere. Besterik lokailua erabilita, adibidez.
|
|
|
Beste hitzez esanda: errege hitza
|
beste
izen batekin elkarturik ageri denean gure tradizio kulturan eta hizkeran, oin hitz soila da, oin hitz neutroa, ar eme edo gizon emaztekien arteko sexu aurkaritzarik markatzen ez duena, aingeruak bezain neutroa. Erregina izena bera ere funtsean errege izenetik eratorria edo erakarria dugu, emakume erregea delakoarentzat.
|
|
|
Baina badira
|
beste
aditz batzuk, eremu mugatukoak izanagatik, adierazkor tasun berezia dutenak. Sartaldeko hizkeretan, hainbat lekutan, jardun aditzaz baliatu izan dira ari izan aditzaren ordez, baina joko trinkoaren jokoaz:
|
|
|
Badugu oraindik
|
beste
aditz bat ere eguraldi kontuan, ekarri, hau ere adizki trinkoaz, dakar, etortzekoa den eguraldiaren iragarpen gisa sarri darabilguna: elurra dakar, euria dakar, hotz dakar.
|
|
|
Ez dezagun ahantz ingelesez ere hitz arrunt edo lagunartekotzat ezagutua dela. Esangura horretarako, hiztegietan ageri diren ordain nagusiak
|
beste
etorki batekoak dira, ostera: ingelesez" freak out", alemanez" aus rasten" edo italieraz" impazzire".
|
|
|
Esan daiteke bai: zur eta lur geratu, harri eta zur utzi, zurtuta egon, harriturik gelditu, txundituta utzi, miretsita egon... eta
|
beste
gehiago, baina ez dira nahikoak flipaturen zale diren hiztunentzat.
|
|
|
Hau da, zuk flipatzen duzu, baina ez dago zer edo nor bat flipatze horren argumentu osagarritzat. Objektu zuzen gabeko aditz deponente gisa onartu da euskaraz flipatu, mailegu gisa gaztelaniatik sartu diren
|
beste
batzuen antzera. Hala:
|
|
|
Baina badira
|
beste
adizki batzuk, ordea, gaurko hiztunok erabili izan ez arren, edo ia edo osorik galduak egon arren, tradizioa dutenak, batzuk XX.
|
|
|
Sinonimo ugariak ditu gaztelaniaz: " principiante"," bisoño"," prime rizo"," principiante"," novel"," inexperto"," inhábil"," neófito"," apren diz" eta
|
beste
gehiago. Eta ezaugarri bera dute ia guztiek:
|
|
|
" Eskola nagusi honetara[...] era askotako ikasleak dabe jokera. Gazteak batzuk,
|
beste
batzuk areago, asi barriak, isil samar egoten dakienak" (Arranegi).
|
|
|
Hasiberria izan daiteke bat, lanean dela, ikastetxe batean dela, edo kirol batean edo bestelako edozein jardueretan; lehendik, han bertan
|
beste
batzuk luzaroago dabiltzan lekuan, hasiberri den hori baino askojakinagoak, esperientzia gehiagokoak diren lekuan.
|
|
|
—Irakaskuntza munduan, azterketa garaian, sarri entzuten den hitza dugu txuleta ikasleen ahotik. Nola esan
|
beste
era batera euskaraz?
|
|
|
|
Beste
zein aukera eman daiteke, ordea, ezkutuko apuntea delako hori izendatzeko. Onar dezagun osagai biko hitza behar duela izan.
|
|
|
· INaurrizkiaz kultura hitzak egituratu dira, mailegu osoak, nolabait: in komunikazioa, independentzia, injustua eta
|
beste
edozenbat hitz.
|
|
|
medikuntza munduko antibiotikoak eta antidotoak, edo eguraldi arloko antizikloiak. Mailegu osoak gehienak, baina nahastekoak
|
beste
batzuk: antisorgailu edo antieuskaldun bezalako hibridoak.
|
|
|
Nolanahi ere, hitz berria dugu hau, eta
|
beste
hizkuntza nagusietan ere bai. Ingelesez" governance" eta" co gobernance", alemanez berdin; frantsesez" gou vernance" eta" co gouvernance", eta gaztelaniaz ere" gobernanza", eta are berriagoa" cogobernanza".
|
|
|
Kogobernantza, munduko gobernu multipolar honetan elkar aditzea eta elkarrekin gobernubidea adostea adierazteko fundaturiko hitza. coaurrizkia latineko" cum" preposiziotik eratorria da:
|
beste
bat edo batzuekin batera edo kidetasunean adierazteko. Alemanak ere MITaurrizkia balio beretsuaz(" mitteilen", komunikatu), baina beste hizkuntzotan coaurrizki latinoari eskua ezarri zaio.
|
|
|
beste bat edo batzuekin batera edo kidetasunean adierazteko. Alemanak ere MITaurrizkia balio beretsuaz(" mitteilen", komunikatu), baina
|
beste
hizkuntzotan coaurrizki latinoari eskua ezarri zaio.
|
|
|
Agindua, erabakia, jarrera bat bakar batek hartzen duenean, alderdi, talde edo pertsona bakar batek, horretarako darabilgu gaztelaniaz" unilateral" adjek tiboa sarri; bakarrak hartu erabakiak,
|
besteen
iritziari jaramonik egin gabe.
|
|
|
Baina bada
|
beste
aukera bat ere, neutroagoa agian. Alde bi edo gehiago daudenean, alde batekoak eta bestekoak izaten dira, edo beste batzuetakoak.
|
|
|
Baina bada beste aukera bat ere, neutroagoa agian. Alde bi edo gehiago daudenean, alde batekoak eta bestekoak izaten dira, edo
|
beste
batzuetakoak. Eta" unila teral" adierazteko modu leunagoa izan daiteke, agintari batek alde bateko era baki edo jarrera hartu duela esatea, beste aldek edo aldeetakoei ez entzun eginda; eta horren hitz abstraktua kasu horretan, aldebatekotasuna litzateke.
|
|
|
Alde bi edo gehiago daudenean, alde batekoak eta bestekoak izaten dira, edo beste batzuetakoak. Eta" unila teral" adierazteko modu leunagoa izan daiteke, agintari batek alde bateko era baki edo jarrera hartu duela esatea,
|
beste
aldek edo aldeetakoei ez entzun eginda; eta horren hitz abstraktua kasu horretan, aldebatekotasuna litzateke. " Unilateralidad" adierazteko hitz zuzena eta gardena deritzat; luzexegia beharbada.
|
|
|
—Mugakide diren herrietara joatea zilegi da Euskal Autonomia Erkidegoan, epidemiaren arintze aldi honen lehen fasean, baina ez urrunago. Herri bat
|
beste
herri baten mugakide dela esateko, zer hitz darabilgu, horrezaz gainera?
|
|
|
Gaur egungo belaunaldietako jende askok hitz elkartuok ahaztu samar ditu, eta KO genitiboaz erabiltzen ditu: alboko herriak batzuek, aldameneko herriak
|
beste
batzuek, eta beste gehiago holakoak.
|
|
|
Gaur egungo belaunaldietako jende askok hitz elkartuok ahaztu samar ditu, eta KO genitiboaz erabiltzen ditu: alboko herriak batzuek, aldameneko herriak beste batzuek, eta
|
beste
gehiago holakoak.
|
|
|
Herri edo hiri baten inguruko lurraldea izendatzeko, herririk espezifikatu barik, ingurua edo inguruak darabilgu sarri. Gure klasikoetan sarri irakurten dugu, bestalde, gaur nekez entzuten den
|
beste
hitz bat: aldeerak edo aldeerakoak.
|
|
|
aldeerak edo aldeerakoak. Aldamenak ere bai
|
beste
leku batzuetan. Hitzok pluralez sarriago erabili ohi dira:
|
|
|
Pandemiaren transmisioa dela-eta indarberritu den hitza dugu, birusaren trans misio igarobideak finkatzeko. Horrexetan izan bide dute arrakasta Hego Koreak, Alemaniak eta
|
beste
herrialde batzuek. Ez Europa hegoaldeak, Portugal salbu.
|
|
|
—Sanchez presidentea, alarma egoeraren
|
beste
luzapen bat, hilabetekoa, eskatzekoa da Kongresoan. Hau da, alarmaren epea luzatzea.
|
|
|
—Sanchezen gobernuak, alarma egoera luzatzeko, Kongresoan gehiengoa izateko, batari eta
|
besteari
hainbat kontzesio egin behar izan die. Gaztelaniaz" cesión" esaten denean, guk amore eman erabili izan dugu.
|
|
|
Gaztelaniaz" cesión" esaten denean, guk amore eman erabili izan dugu. Baina badira hori esateko
|
beste
era batzuk ere, ezta?
|
|
|
—Batari eta
|
besteari
amore emateak egin edo hainbat amore emate egin guztiz aiututzat daukat; adierazkortasun handiko esapidea eta esangura berekoa.
|
|
|
Badugu
|
beste
aukera bat, pixka bat behartuta bada ere: hobendu aditzari adiera hau onartzea.
|
|
|
Euskaraz normal darabiltzagu transmisioa eta transmititu. Baina
|
beste
luze horren ordez hobe genuke beste erazko edo eskertsuago bat bilatu.
|
|
|
zer ukitu ala zeri ukitu. Hiztuna zein hizkeratan mintzo den, batera edo
|
bestera
erabiliko du: sartaldean zeri edo nori ikutu, eta ekialderantz, nor edo zer ukitu.
|
|
|
Hedabide batzuetan Bizitzeko Gutxieneko Diru sarrera ere bai. Zuzentzat ditut bata zein
|
bestea
.
|
|
|
Gaztelaniaz" renta" finkatu dela-eta, euskaraz behartuak al gaude testuinguru horretan ere, maileguz aspaldi geuretua dugun errenta hitza erabiltzera? Ez zaigu egokiena iruditzen, errenta hitzak badituelako
|
beste
esangura batzuk, askoz ezagunagoak.
|
|
|
Baina hiztunon berezko joera
|
beste
ardatz batekoa dela esan daiteke. Arnastu aditzera barik, arnasa hartu lokuziora jotzen dute mila bider gehiago erdi eta sartaldeko hiztunek, eta hatsa hartu lokuziora ekialdekoek, nafar eta ipar.
|
|
|
· Arnasa arbina (edo armina) duela norbaitek esateko,
|
beste
batzuek arnasestua, edota arnasbeharra duela esaten dute; gaztelaniaz" sofoco" edo itobe harra duenagatik.
|
|
|
Dei hitz edo aditz lokuzio modura zabalago dabiltza, behar bada,
|
beste
batzuk: adi!, erne!, ernai!, kontu!
|
|
|
Adu txarreko zerbait, patu txarren bat gerta ez dadin, erritu formula gisa gaztelaniaz zabal dabilena. Baina
|
beste
hizkuntza askotan ere bai. Zura, zur sendo gogorra, lagungarri eta babes izan dugu gizakiok mendez mende.
|
|
|
Eta badira
|
beste
egitura batzuk, finko edo eginak izan ez arren, erabilgarri di ratekeenak: Ez bedi gerta!
|
|
|
Halere," cepa" kontzeptuarentzat badira bes te hainbat izen, bakarrean ere bai, baina batez ere mahats izenarekiko elkarkuntzan bizi direnak, kontzeptu berori adierazteko: anduia, ostroa, erroa, erpea, zan koa eta
|
beste
batzuk.
|
|
|
Haziak lurrean ereiten di tugunean eta lurraren azalean ernetzen direnean landare hasikinak, er namuinak izan ohi dira. Mahatsondoen aihenak, fruitu arbolen eta
|
beste
arbolen fruitu hasikinak agerira datozenean ere, ernamuinean direla esan ohi da. COVID izurri honetan bezala...
|
|
|
Gaztelaniaz" temporero" hitza erabiltzen dute batetik, baina" temporales" ere bada. Badirudi, bata eta
|
bestea
lan mota ezberdinetarako edota baldintza desberdinetarako erabiliak direla.
|
|
|
mahatsa, marrubia, patata, edo beste uzta jeneroren baten biltze jardueretarako. Baina ez dira erraz be reizten, zereginen edo lan motaren arabera, izen bata edo
|
bestea
.
|
|
|
Sartaldeko euskaran bada
|
beste
hitz bat, lehenago nekazari gizartean asko erabilia eta entzuna zena: alogereko; hau da, alogerean, alogeraren truke, lan egi ten zuena.
|
|
|
Horren ordaina gaztelaniaz" jornalero" dugu.
|
Beste
leku batzuetan, alokari, jornalari erako hitzekin izendatzen da, edota soldatapeko, besalari(" bracero") bezalakoekin.
|
|
|
Hala dela dirudi erabilerari ohartuta. Bada zuberotar kanta ezagun bat, dioena," Xoriñua, nurat hua bi hegalez airian",
|
beste
bertsio batez: " –Ürzoa, nurat hua hegalez aidian,/ aita ama zaharrak eitzirik habian?
|
|
|
—Batetik harat eta
|
bestetik
haratago.
|
|
|
Eta bada
|
beste
aditz lokuzio bat ere, batzan ibili edo batzanduta egon, beste baten edo batzuen isilean bi adosten direnean esaten dena: Batzan dabiltzala –edo batzanduta daudela– besteren kaltetan.
|
|
|
Eta bada beste aditz lokuzio bat ere, batzan ibili edo batzanduta egon,
|
beste
baten edo batzuen isilean bi adosten direnean esaten dena: Batzan dabiltzala –edo batzanduta daudela– besteren kaltetan.
|
|
|
Eta bada beste aditz lokuzio bat ere, batzan ibili edo batzanduta egon, beste baten edo batzuen isilean bi adosten direnean esaten dena: Batzan dabiltzala –edo batzanduta daudela–
|
besteren
kaltetan.
|
|
|
Askotan itzulpena hitzez hitz egitera jotzen dugu. Zuzenean itzuli ordez, ez ote litzateke
|
beste
modu batera esanda ulergarriagoa izango?
|
|
|
Zuzeneko itzulpenak, kalko errazak izan ohi dira.
|
Beste
ahalegin hau, ordea, hobea izaten da: euskaraz ari garenean, no la esaten dugu mezu hori bera?
|
|
|
Iparraldean, ezagunena, heldu den dugu: heldu den igandean, heldu den ortziralean, baina
|
beste
egitura batzuez ere baliatzen dira hiztunak: hurbilen ortziralean edo daugin igandean, azkenengo hau zahar kutsukoa gehiagokoa.
|
|
|
Baina bada
|
beste
estrategia laburrago bat ere oraingoaren hurrengo denbo ra tarteak izendatzeko, guztiz aintzat hartzekoa, eta hauxe da: plural hurbilaz baliatzea, OTAN atzizkiaz, hartan ere, ETAN atzizkia erabili ordez.
|
|
|
Egia da, denbora tarte laburrak izanik, pluralez gehiago erabiltzen di tugula, baina edozein kasutan ere,
|
beste
egitura batzuk baliatuta egiten dugu. Hurrengo orduan, edo hurrengo orduetan, edo hurrengo orduotan, hurbiltasuna markatuz.
|
|
|
Eta
|
beste
aukera bat dugu, gorago aipatua, eta guztiz zabal dabilena: on doko | osteko orduetan, ondoko | osteko minutuetan, ondoko | osteko segundoetan; eta hurbiltasuna markaturik:
|
|
|
—Denboraz kanpoko eremuetan,
|
beste
esanahi batzuetarako, arazo barik erabiltzen dugu datozen. Esan dezakegu:
|
|
|
Rücklaufsperre, euskaraz atzerabide langa, atzerabide muga edo atzerabide ba rrera itzul daitekeena. Hizkuntza hori,
|
beste
kontzeptu askotan bezala, garbizaleago ageri da, hizkuntzaren barne erroetatik ateratako ordain hitzen zaleago. Euskara bera ere, kultura hitz askotan jokabide horren zaleago ageri da gaur ere, XX. mendeko lehen hereneko aranismoaren bidetik izan ez arren.
|
|
|
Gazteen artean indarra hartu du ahozkoaren fenomenoak, herri eus kaldun sendoetan batez ere. Aipa daitezke, berbarako, Azpeitia, Eibar, On darroa, Tolosa, Leitza eta
|
beste
asko.
|
|
|
Arrakala, zer da herri hizkeran? Arraildura edo pitzadura esaten zaiona
|
beste
leku batzuetan. Hormetan, egurretan, kristaletan, buz tinezko ontzietan gertatzen dira arrakalak jeneralki.
|
|
|
Bada, hala ere, beste modurik, desafekzio kontzeptuak ingurune horretan duen esanahia euskaraz zehatz emateko. Hitz bi hautatu ditut lehenik,
|
beste
gehiagoren artean aukerako ikusten ditudanak.
|
|
|
Klima izena beste izen baten aurretik, izen elkartua osatuz, hainbat hobeto, atzean klimatiko adjektibo modura erantsita baino. Maiztasun han diko izen bikotea dugu klima aldaketa delako hori, baina berdin jokatuko ge nuke klimari buruz
|
beste
edozein fenomeno aipatzeko balitz ere: hobetze, za kartze, zitaltze, epeltze zein gogortze dela, edota beste edozein.
|
|
|
Maiztasun han diko izen bikotea dugu klima aldaketa delako hori, baina berdin jokatuko ge nuke klimari buruz beste edozein fenomeno aipatzeko balitz ere: hobetze, za kartze, zitaltze, epeltze zein gogortze dela, edota
|
beste
edozein. Bide beretik hobetsiko genuke politika tirabirak elkarketa egitura, tirabira politikoak erdal sun dakoan hobendu beharrean.
|
|
|
Tradizioz ingurumen
|
beste
adiera batzuekin erabili izan da, eta Iparraldean du sustraia. Batetik, zenbaki bat gutxi gorabehera emateko:
|
|
|
Aspalditik zetorren ame tsa: Pablo Astarloa eta Juan Antonio Mogel,
|
besteak
beste. Taxu berriko adizki trinkoen artean, darrai eta darraike zeuden.
|
|
|
Taxu berriko adizki trinkoen artean, darrai eta darraike zeuden.
|
Beste
batzuk ahaztuxeago daude orain, baina jarrai erroko hauek arrakasta oparoa ezagutu dute.
|
|
|
Arrazoia garbia da: jarraitzea, tradizioz, norbait norbaiten edo zerbaiten atzetik joatea izanik, aurretik doan
|
beste
norbaiti darraio. Eta Iparraldean gaur ere horrelatsu da:
|
|
|
Baina gaur egun jarraitu aditzari txertatu zaion
|
beste
balioa da: zereginen batean edo ibilbide batean aurrera egitea; gazt. ‘continuar, proseguir’ Baina, zergatik adierazi ez beste baliabideren batekin?
|
|
|
Nahiago dut: aurrera goaz, lanean dihardugu, ibilian ari gara edo
|
beste
esapideren bat. Hala ere, idazleen gogoa eta borondatea bestelakoa bada, sorkuntza berri horri leku egingo dio hizkuntzak.
|
|
|
—Baietz esango nuke; erruki barik. Baina beti ere eurok hiztunen artean duten hedadura ondo kontuan hartuta, zeren leku batetik
|
bestera
aldea izaten baita hots hitzetan. Sakabana handia eta aldaera ugari ditugu hots hitzetan.
|
|
|
Egin aditzetik berregite sor daiteke, baina hitz horrek badu bere aparteko esanahia. Ekin aditzetik berrekite eraiki daiteke, eta hitz honek ez du
|
beste
esanahi finkaturik, beraz balio digu. Hirugarren aditz bat ointzat hartuz ge ro, huts egin, huts egite daukagu, eta horretatik berrutsegite ere bultza daiteke (nahiz eta huts egite ere, gaitzespen markadun izena dugun).
|
|
|
/ Martin Bañez Ibarretan il dala. / Artuko dot esku batean gezia,/
|
bestean
zuzi iraxe gia. / Erreko dot Aramaio guztia".
|
|
|
—Izanagatik, bai, erabili egiten dugu, baina aditz nagusi modura kasu horretan, ez aurreko
|
beste
aditz baten morroi bezala. Eta esanahiaren aldetik, esaldi kontzesiboetan, batez ere.
|
|
|
—Lehenago ere,
|
beste
atal batean, arrakala hitzaz mintzaturik gaude...
|
|
|
soldata arrakala, funtsean gaztelaniaz" brecha salarial" de lakoaren ordain gisa. Beste inguru hizkuntzek, baina,
|
beste
bide batetik jo dute adiera horretarako.
|