|
2000
|
|
|
Ez da harritzekoa beraz, mota honetako ekimena aurrera atera izana: euskara hutsezko telebista bat, herrian egosten den ororen berri emango
|
zuena
. Halaxe, Arrasate telebista aitzindariaren lorratza jarraituz, 1991n otsailean sortu zuten, bestelako egoera batek bultzatuta baina.
|
|
|
Saio hauetako dezente erreportajeez hornitzen baziren ere, beste batzuek molde berritzaileak zekartzaten, hala nola: «Bandera horian ura gerriraino», Euskal Herriko jaien zerrenda ematen
|
zuena
. Horri lotua edo, urtebeteren buruan ETBko «Jaiak 96» saioa abiarazi zuten.
|
|
|
Hau ez da ordea, Tillac i buruz karrikaratu den lehena. Ahanzturatik berreskuratu
|
zuena
Jose Maria Unsain, gaur egungo Untzi Museoko zuzendaria izan zen 1991n. Tamalez, liburu honek oztopo eta traba anitz nozitu zituen argia ikusi ahal izateko, Napoleon Olaso argitalpen arduraduna eta Artemis Olaizola San Telmo Museoko zuzendari ohiaren negatiboak eraginda.
|
|
|
«Modetatik at zegoen gizona zen, berezko estiloa sortu
|
zuena
, alderdi plastikoa nahiz etnografikoak uztartuz. Arras originala baitzen enkuadreak lantzerakoan.
|
|
|
Unamunoren Arriagako gertakari ezagunarekin (euskara ohore guztiekin ehortzi behar zela esatean, oihuka erantzun ziotenekoa) abiatu duzu kronika. Azkeneko kronikan, mende amaierara helduta, euskararen egoeraren aurrean irakurleak «baikor agertu nahiko» lukela eta badagoela «pozerako arrazoirik» diozu, «Bilbo Unamunok ezagutu
|
zuena
baino hagitzez euskaldunagoa» dela. «Baina ehun kronikek markatu bidean zerbait ikasi badu hori da hain zuzen ere, Bilboko pozak ez duela inoren larria estaltzeko balio behar».
|
|
|
Bai, baina zure lana irakurtzerakoan bistan da populazioaren bilakaera baldintzatzen
|
zuena
aztertu duzula batik bat.
|
|
|
Sermoia ia laburra iruditu zitzaidan. Eta gogora etorri Pablo Sorozabalek bere familiaren giroaz eta euskal izaeraz idatzi
|
zuena
: «
|
|
|
De Lancrek euskaldunak madarikatu eta bekatari bezala deskribatzen ditu, Jainkoarengandik urrun bizi direnak. Adan galbidean jarri
|
zuena
sagarra izan zela zioen eta bere sinesmenen arabera sagarra bekatuaren parekoa zen. Sagardoa sagarretik ateratakoa zenez, eta euskaldunentzat esklusiboa zenez, euskaldunak zoratuta eta madarikatuta zeuden
|
|
|
Galdeketa bidez ere hainbat ale bildu du hirukoteak. Horretarako hiru zatitan banatu zuten euskararen eremua eta bakoitzak gertuen
|
zuena
landu zuen. Jon Zelaia oñatiarrak Gipuzkoako mendebaldea hartu zuen, bizkaieraz egiten den zonaldea.
|
|
|
Komunikabide hau mende amaierako negozioa bihurtu da eta berau da egungo eta etorkizuneko negozio handienen tresna. Interneten jatorria pausoz pauso azaltzeko Jose Antonio Millanengana jo dugu; bera editore digitala da, teknologia berrietan aditu eta" El Pais" egunkari madrildarrak iaz kaleratutako" Protagonistas del siglo XX" bilduman honen inguruko lan batekin kolaboratu
|
zuena
.
|
|
|
Bi blokeentzat espazioaren okupatzeak interes estrategikoa zuen. Gerra orotan informazioa hil ala bizikoa da, eta horixe zen hain justu, gatazka bati aurre egiteko komunikazio sistema baten beharra, Internet sorrarazi
|
zuena
.
|
|
|
" La Vie Moderne" n lanean hasi eta Frantziako historiari buruzko liburu bat irudiz hornitu zuen. Nolanahi ere, Victor Hugo idazlea izan zen Urrabieta ezagutarazi eta ospetsu bihurtu
|
zuena
bere zenbait liburu ilustratu ondoren, hala nola," Miserableak"," Itsasoko langileak" edota" Barre egin zuen gizona".
|
|
|
Euskarriez ari garela," Morris hiztegia" azkenean argitaratu izanak balio handia du, are gehiago aurretik zegoenaren maila kaskarra kontuan hartuta; Aulestiarena hain zuzen, oker ez banago dirulaguntza oparoa jaso
|
zuena
.
|
|
|
Hori ikusirik ez da batere harritzeko indiar ekintzaile batek esan
|
zuena
Munduko Bankuaren aitzinean duela oso gutxi: " Zuek nahi duzuena da betiko gure egoera ekonomikoa, soziala eta kulturala hipotekatzea".
|
|
|
ETA militarrak Euskal Herrian demokrazia gauzatzeko KAS alternatibaren onarpena jotzen zuen gutxieneko baldintzatzat. ETA politiko militarrak (VII. biltzarra burutu ostean, EIA alderdi politikoaren sorrera posibilitatzen
|
zuena
), politika posibilista baten mesedean jarri zuen jarduera armatua hurrengo urteetan. Komando Autonomoak, berriz, autonomo, independentista eta antikapitalista bezala agertu ziren.
|
|
|
PP alderdiak bere estrategia guztia aldatu zuen, baita abertzaletasunaren aurkako eraso bortitza hasi ere. ETAk su etena haustea erabaki zuenean, orduko gobernuaren Josep Pique bozeramaileak esan
|
zuena
dut gogoan: " ETAren treguaren amaiera gobernu honek eraman' eragozpen estrategia' ren ondorio zuzena da".
|
|
|
Kontua da bat direla etika eta politika, bereiztezinak. Utz dezagun zirrikiturik ttipiena ere bien artean (dela etika politikaren gainetik jartzearren ustezko moral unibertsal batek nahi izanen lukeena, dela aginte politikoa etika naturalaren interprete izatearren Hobbesek nahi
|
zuena
), eta Makiabelok deituko digu etxeko atean, noiz era guttienik ustean, estatu arrazoia makila gisa astinduz. " Beste inori ezean, hiriko agintariei dagokie iruzur egitea, arerio zein hirikideei buruz, hiriaren onerako, honelakorik beste inori ez dagokio".
|
|
|
" El licenciado Gabriel Biurrun Garmendia" da azken lan hau sinatu
|
zuena
, bere osaba Tomas Garmendia Biurrun jaunari eskainiriko liburua, alegia. Umoretsua, honela hasi zuen lerroaldea:
|
|
|
Lurretik zigarro hautsak edo karakolak biltzen askoz ere gehiago irabaziko da arraunean baino. Lehengo urtean sari gehien irabazi
|
zuena
Orio edo izango zen, eta pentsatzen dut ez zirela iritsiko 400.000 pezeta irabaztera urte osoan ibili ondoren. Guk 200.000 pezeta irabazi genituen, 11 hilabetean entrenatuta, eta etxera joan ginen pozik, 500 milioi tokatu balitzaizkigu bezala!
|
|
|
Amona Pantxikaren alboan, ordea, hirugarren gaia zetorren: hau da," Loiolako kursilloaren berri" ematen
|
zuena
. Ikastoletan jardun ahal izateko maistrak prestatzeko edo, egina izango zuten, beharbada, hango gorabeherak kontatzen zituen Jose Lasak, lekuaren eta giroaren aparta goraipatzeaz batera, eta laguntzaile izandako mila jenderi mila bider eskerrak eman ondoren, hauxe zehazten baitzuen:
|
|
|
Iparraldean sortu zen nolabaiteko abertzaletasuna, XIX. mendean Sabino Arana eta horiek baino lehenago: hori gutxi aipatu izan da hemen, baina lehenengo abertzalea ziur aski izango zen Dominic Garat, donibane lohizundarra, iraultzan eta konbentzioan egon zena, erregeari burua mozteko bere botua eman
|
zuena
; eta horrek izango zuen ziurrenik lehen proiektu politiko bat Euskal Herria osatzeko Iparralde eta Hegoaldearekin. Han izan zen intelektualen mugimendu bat.
|
|
|
Batetik, Lizarrako Akordioaren testuinguruan zabalduriko adierazpidea dago. Fronte abertzale baten nolabaiteko kontsolidazioa ekarri
|
zuena
; ez fronte homogeneo batena, hala ere. Bestea, Ermuko izpiritua deitua da.
|
|
|
1980an, eta ikastolan sartzeko eskaera handiari ezin erantzunez, Jaso Ikastola abiatu zen San Fermin Ikastolaren laguntzaz. Hain zuzen, Jaso Ikastola izan zen joan den urtean Nafarroa Oinez jaia antolatu
|
zuena
.
|
|
|
Hori guztia lantxo hau izenpetzen duenaren interpretazioa baino ez da, jakina, besterik ere izan zitekeen arren: idazten
|
zuena
bere uste sendoa azaltzen saiatzen zen, eta kitto. Indira Gandhi eta bere herriko maharaja delakoen arteko afera horretan ziur horrela izan zela.
|
|
|
bertso eskola. Bertso eskolak bertsolaritzaren ekarpen garrantzizko bat izan dira 80ko hamarkadan, mugimendu sozial berri baten sorrera suposatu
|
zuena
. Hamarkada horretan sortzen da Bertsozale Elkartea ere.
|
|
|
Aezkoako Orbaizetara oporrak igarotzera joan den hamabi urteko neskato batek, ekaitzak Lurra menperatzen duen batean, basoan bizi omen diren izaki magikoen berri izaten du. Bere osabak kontatua daki agidanean aitonak kontatzen
|
zuena
, hau da, izaki magiko horiek, tximistak eta trumoiak astintzen duten bakoitzean, Joana Albretekoaren gorpua paseatzen dutela euripean. Okerrena, badirudiela inortxok ere ez duela istorio horretan sinesten...
|
|
|
Poeta, antzerkigile, hiztegigile, itzultzaile, editore... izan genuen Gabriel Aresti, orain dela 25 urte betirako joan zitzaigun idazle bilbotarra. Pentsatu eta sentitzen
|
zuena
suharki defendatzen jakin zuen pertsona dugu Gabriel Aresti, kosta ahala kosta barruan zeramana besteoi islatzen saiatu zen gizona, eta bere izateko era horrengatik, lagun handiak lortu zituen bizitza honetan... baina baita arbuiatu, zokoratu eta iraindu zuenik ere, Angel Zelaietak berridatzi duen biografia honetan garbiki ikus daitekeen bezala. Gabriel Arestiren zenbait poema ikur bihurtu da denontzat, haren hizkuntza ereduak hurrengo belaunaldiak eta euskara bera markatu zituen, bere adimen kementsuak obra mugarri eta zabala utzi digu.
|
|
|
Izan ere, bazter guztietara zabaldu zen epaiketa bidegabe haren berria. Eta hanka sartzeko arriskurik batere gabe esatea zegoen gure aldizkariak baieztatzen
|
zuena
: " Nornaik ba daki zergatik gertatu den ori, zerk banatuarazi duan mundura Burgosen izena".
|
|
|
Orain gutxi," El Mundo" egunkariak aktualitateko ez zen heriotz zigorraren gaia eraman zuen bere editorialera. Aste bat pasa eta egunkari berak inkesta bat ekarri zuen jendeak gai horri buruz eskatzen
|
zuena
azalduz. Iritzi publikoa manipulatu eta bideratu egiten da.
|
|
|
Iñaki Aldekoak dioenez Narrazioak liburuan" errekurrentea da Coleridgek aspaldian kontaturiko marinel zaharraren baladako istorioa, Baudelairek ere albatrosari eskainiriko gorazarrean jaso
|
zuena
. Aingeru Epaltzak aldiz, nabigatzea bizitzaren metafora gisa jotzen duen Aldekoaren aipamena eta Borgesekiko aurreko erreferentzia elkarlotu egiten ditu:
|
|
|
bizitza eta poesia ez direla lehengo berberak izango, kartzela, tortura, zapalketa ezagutu eta gero. Poeta kontenplatzailea zen guk ezagutzen genuen Sarrionandia, poema simetriko miragarriak burutzen zituena, inguruaz eta" errealitate" deitu ohi dugun horretaz ezer gutxi arduratu gabe perfekzio formala bilatzen
|
zuena
; bien bitartean, bere militantzia beste xendra batzuetatik bideratzen zuen..."
|
|
|
Susako komentariogileak(" Marinel zaharrak", Susa, 1989, 2324 alea, 14 or.) ere bilakaera hau aipatzen du" Poeta erromantiko ederzalea, hizkuntzaren barruan jolas egiten
|
zuena
, metaliteraturaren gailur urrinetan etxeko karrajuan baino nasaiago ibiltzen zekiena, hori guztiori eta besterik ere bazen hura bera, berbera lehorrekoago agertzen zaigu hemengo olerkietan. Mingostu egiten du kartzelak.
|
|
|
Bere lan horrek munduari buruzko ikuspegi kezkatua agertzen zuen poeta erakutsi zigun. Borroka armatuari buruzko poemak irakurrita ere, beti nabaritu zitzaion urrunketa nabaria, berehalakotasunetik urrunketa, bihozpena edo ironiaren bidez lortzen
|
zuena
. (...) Bere estilo eta irakurketa mundua Erromantizismo, Sinbolismo, Espresionismo, Surrealismo, Futurismotik Errealismo sozialistatik baino hurbilago dago.
|
|
|
Zorabiatu egiten da eta orduan laberintoan lagunduko dion haria bilakatuko da kaiera hori, euskarri gisa balioko diona. Esan izan da, Jon Kortazarren lehenengo iruzkin kritikoak (Jakin, 1982) aipatzen zuen ez zituela liburuan zehar izu horiek sumatzen, baina agian horixe da egileak bilatzen
|
zuena
, itsasoan zeharreko nabegazio alderraiak sortzen dituen izuetatik gordelekuetan babestu, eta laberintoan zeharreko laguntzaile duen bitakora kaieraren hariaren soseguari atxiki. Izuen zentzuaren giltzetako bat Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuan itzultzen duen poema batean dioenak argitu liezaguke" Zein bizimodu hautatu?"" Enparantzan burruka/ eta arazo zailak daude, etxe barruan ardurak/ Baratzean lan amaiezinak, itsasoetan izuak".
|
|
|
Arthur C. Clake," 2001, odisea espazioan" idatzi
|
zuena
, britainiarra da, oso argia da. " Hard" edo oinarri teknologiko handiko nobelak idazten ditu, astrologia delako, besteak beste.
|
|
|
Adibidez, aurreko nobela, jazz banda bat bezala zegoen antolatuta. Instrumentu bakoitzak bere protagonismoa zuen, baziren kontrabaxua eta bateria, hau da, estruktura erritmiko bat, saxofoiari mugak ipintzen zizkiona eta dena batzen
|
zuena
.
|
|
|
Aitzitik, gutxitan bada ere, zenbaitetan narratzailea lehenengo pertsonara igarotzen da. Ondorioz, hasiera batean istorioa narratzaile estradiegetiko batek kontatzen digulako ustea badugu ere, azkenean, narratzaile eta pertsonaien arteko joko ezkutu baten berri izan du irakurleak, narratzaile estradiegetikotzat
|
zuena
, egiazki narratzaile autodiegetikoa dela ikusiz. Ezusteko amaiera eskaintzen zaigu, beraz.
|
|
|
Irakurgarria, baita ere, liburu horretaz J. Antonio Ayestarán Lekuonak zioena. Irakurri besterik ez dugu 1984an Eusko Ikaskuntzaren RIEV aldizkariaren XXIX. zenbakiko 107 orrialdeetan idatzi
|
zuena
.
|
|
|
Baina, gure garai honetan, gogoratu beharrekoa dugu zuzenbideaz hain zentzuz eta hainbeste idatzi zuen Jesus Galindez amurrioarra, 1942an Buenos Airesen La aportación vasca al Derecho internacional zeritzan liburua argitara eman
|
zuena
. Liburu irakurgarri hartan bereziki Frantzisko Vitoria eta Simon Bolibar zituen eredu, eta horietan oinarritu zen bere tesia garatzeko.
|
|
|
ONUren agiri hura eratu eta gehien bultzatu zutenetakoa, aita Proventzakoa eta ama Euskal Herrikoa zituen René Cassin baionar jurista ospetsua izan zen, bere lanen eskergarri 1968an Bake Nobel saria jaso
|
zuena
.
|
|
|
Horretan okerrenak elebakardunak izaten dira, ulertzen ez duten hizkuntzari oztopoak jarri nahian. Adibide bat jartzekotan, hara hor Javier Praderak El País egunkarian 1998ko azaroaren 22an idatzi
|
zuena
,. Análisis Nacional. Autodeterminación Vasca?
|
|
|
Espainiak ere, 1978ko Konstituzioaren 3 artikulua aldatu behar luke, Estatupean dauden hizkuntza guztiak Konstituzio beretik onartzeko, Suitzan XIX. mende hasieratik duten bezala. Horri buruz, ikus bere garaian Euskaltzaindiak eskatu
|
zuena
(Euskera, XXIV, 1979, 131 orr.). Ez baita egokia autonomien baitara uztea zenbait eskualdetako hizkuntzak ofizial izan ala ez.
|
|
|
Irakurgarria, baita ere, liburu horretaz J. Antonio Ayestarán Lekuonak dioena. Ikusi besterik ez dugu 1984an Eusko Ikaskuntzaren RIEV aldizkarian XXIX. zenbakiko 107 orrialdeetan idatzi
|
zuena
.
|
|
|
Esleipenean, ordea, Gobernuak Kontseilu honi agindutakoa ez betetzeaz gainera, alderantzizkoa egin zuen, eta hori izan zen, hain zuzen ere, 1998ko azaroaren 20ko prentsaurrekoan salatu
|
zuena
. Eta horrekin batera, jakitera eman zuen Kontseiluaren gehiengoak 1998ko urrian beste bilera bat egitea eskatu zuela eta Gobernuaren erantzuna ezezkoa izan zela.
|
|
|
90eko hamarkadaren lehen erdiko gertakizun mediatiko garrantzitsuenetariko bat, dudarik gabe, La Semaine du Pays Basqueren sortzea izan zen, 1993ko irailean, familia kapitalekin eta gehienak bertokoak diren zenbait elkarteren partaidetzarekinRoland Machenaud ek sortu
|
zuena
. Astekari honen argitalpen elkarteak, Les Editionsde la Semainek, La Semaine des Landes eta La Semaine des Pyrenees ere sortu zituen.Astekari honek hamabost pertsona darabiltza eta tokian tokiko korrespondentzia sarenahiko sendo batez, jada etekinak ateratzen ari da.
|
|
|
garrantzitsua den; ikuspegi sozio-politikoa, zeinak ikus entzunezko komuni kazioarenesparru komuna iritzi publiko europarra sortzen joateko abiapuntu gisa agertzen zuen, bertako instituzio eta prozedura politikoak demokratizatzen lagunduko
|
zuena
etaekimen publiko europarrari ere lehen Estatuena bakarrik zen ikus entzunezkoa gizarte balio batzuk bideratzeko funtzioa atxikitzen dizkiona; eta azkenik, gero eta indar handiagoarekin, ikuspegi ekonomiko industriala ere, zeinetik lehiakortasunean irabaztea, garapen teknologikoa sustatzea eta enplegua sortzea diren lehentasun larrienak, horretarako Europar mailako ikus entzunezko enpresa taldeak...
|
|
|
Egia esateko, simulcrypt delako sistema erabiltzea ere onartzen zuen aipaturiko lege horrek, hainzuzen ere CSDek
|
erabiltzen
zuena; baina horretarako, zerbitzua eskaintzeko asmoa zuten kudeatzaileenarteko adostasuna eta dekodetzaileen arteko erabateko bateragarritasuna eskatzen zuen. Bi hilabetetakoepean hitzarmenik lortu ezean, multicrypt delako sistema erabili litzateke nahitaez, azkeneangertatu zen bezala.
|
|
|
2648/ 1978 E.D., urriaren 27koa, eta 1433/ 1979 E.D., ekainaren 8koa Lehena, Frekuentziamodulatuaren Plan Tekniko Nazionala ezartzen
|
zuena
, eta bigarrena, behin behinekoa, FMren espektroazabaltzen zuena.
|
|
|
2648/ 1978 E.D., urriaren 27koa, eta 1433/ 1979 E.D., ekainaren 8koa Lehena, Frekuentziamodulatuaren Plan Tekniko Nazionala ezartzen zuena, eta bigarrena, behin behinekoa, FMren espektroazabaltzen
|
zuena
.
|
|
|
169/ 1989 Errege Dekretua, otsailaren 10ekoa, Frekuentzia modulatuaren Plan Tekniko Nazionalaezartzen
|
zuena
.
|
|
|
89/ 552/ CE, 1989koa, 1997an 97/ 36/ CE Artezarauak eraldatu
|
zuena
, hain zuzen ere. Hurrengoeraldaketa 2002erako dago aurreikusita.
|
|
|
Ikerketarako datu bilketa egin genuenean, Deia egunkari bilbotarrak behekoeguraldi mapak erakusten zituen modu nabarmenean: bat Euskal Herrikoa, EuskalHerria bere osotasunean erakusten
|
zuena
eta, bestea, Espaniakoa, estatuko autonomia erkidego guztiak erakusten zituena (azken horretan, kontuan hartu, Iparraldeak ezzeukan lekurik) 14.
|
|
|
HasieranJ. P Sartre-k askatasunaz uste
|
zuena
hartu dut hizpide. Ondoren, berriz, herri askatasuna erdiesteko politikagintzan zer nolako aldaketak gauzatu liratekeenazaltzen saiatu naiz.
|
|
|
Definizio lan horrek, noizbait, testu jakin bat luke. Noski, horretaz denek ez lukete bide berdina jarraituko, eta alderdi politikoek, abertzaledirenek bederen, testu jakin bat egin lukete, testu artikulatua, lege proposamenen forma edo lege logika izango
|
zuena
. Eta lege izanik, momentu honetanLegebiltzar modura daudenek landua izan luke; hau da, Nafarroako Legebiltzarrak zein Gasteizkoak landu lukete.
|
|
|
Beharrezkoa da, hain zuzen ere, nagusia izateko gogoabaino gogo indartsuago baten bizilekutzat ager dadin analista. Horixe zen Freud ekbere modura gogo zientifikoaren izenean adierazten
|
zuena
, analista sendatzeko gogoaren kontra zaintzen jarriz. Analistaren gogoa jakite desira modura bereiztea zenhori jadanik, subjektuak identifikazio desiratik harantzago aurki zezan bere desiraren auzia.
|
|
|
Gestalt Terapian, erretroalimentazio teknika erabiltzen da ametsekin lan egiteko. Teknika hau lehen aldiz erabili
|
zuena
, Carl Rogers izan zen. Rogers-ek bere bezeroak esan duen esaldi edota soinu berbera errepikatzen du, adostasuna erakutsiz.
|
|
|
K. Horney ren aholkuz, bereanalisia W. Reich ekin jarraitu zuen, bizitza osoan iraun zuen adiskidetasunean, etaFritz ek Gestalt Terapian gorputzari ematen zion garrantzian eragin nabarmenaizango
|
zuena
.
|
|
|
Gertakizun hau abiapuntutzat hartuz, handik bi hilabetetara New York ekoGestalt Institutua sortu zuten, terapia taldeak eta kurtsoak ematen hasi zirelarik.Laura izan zen Institutuaren zuzendaritza hartu
|
zuena
, Perls ek estatu osoan zeharerakustaldiak egiten zituen bitartean.
|
|
|
Azkenik, beste eragin nabari bat, J.L. Moreno-rena dugu, Psikodramarensortzailea izan zena eta Perls ekin batera antzerki zaletasuna
|
zuena
. Iturri honetatikjaso zuten terapiako zenbait teknika, besteak beste, rol jokoak, monodrama etaelkarrizketa imaginarioa.
|
|
|
Carl Whitaker: batzuetan Absurduaren terapia deitu izan den metodoguztiz pertsonala garatu
|
zuena
, eta sarritan familiako terapeuten terapeutadeitua izan dena.
|
|
|
Bere sorrera berantiarragoa izatean (Institutua 1976an izan zen sortua), familia eskola psikoanalitikoen, estrukturalen, estrategikoen eta komunikaziozkoen eragin multzo handia du. Hortik aurrera lan eredu guztiz pertsonala garatzen zuten, bere garapenean pragmatismo sendokoa, hirurogeita hamarreko hamarkadaren bigarren erditik aurrera hedatuko zen eredueklektikoaren garapena ere ekarri
|
zuena
.
|
|
|
Beren lanahonela banatzen da: a) giza sexualitatearen erantzunaren ezagupena (Master etaJohnson, 1966), ikerkuntzaren ikuspuntutik ekarpen handiena ekarri
|
zuena
, b) gizasexualitatearen arazoen deskribapena, bai gizonengan bai emakumeengan agertzendiren arazoen taxonomia zehaztuz; haietatik abiatuz, garai horretan berriztatzaileazen terapia sexualerako metodo bat proposatu zuten (Master eta Johnson, 1970). Soilik ikuspuntu historikoak ematen digu lan hori kritikoki baloratzeko etahasieran aurkeztu zuten triunfalismoa gainditzeko bidea. Dena dela, gaur egungoterapia sexualaren egoera ulertzeko, kontuan hartu behar dira, ezinbestekoerreferentzia dira-eta.
|
|
|
Holderlin, sentiberatsunarenprintzea, erotu egin zen. Ez ziren izan idazleak artatu eta zaindu zutenak; zurgin pobrebat izan zen 30 urtez etxean jaso
|
zuena
. Zurginaren obra, Holderlinenaren parekoparatzen dut nik, eta Holderlinen laudatzaile merke eta sasilagunena baino zatiazjasoagotzat daukat.
|
|
|
Eiki, borroka sozialaren eta borroka nazionalaren ikuspen burubidun honenbarne zen. Halaber, bera izan zen, Enbata mugimenduaren sortzea ospatzeko Itsasunegin zen biltzarrean, 1963ko apirilaren 15ean, Iparraldetik eta Hegoaldetik etorritakohirurehun pertsonaren aurrean, ETAren aldakuntza sozialista seinalatzen zuen lehenmintzaldi publikoa eman
|
zuena
. Baina argitsu, gaizki bizi zuen betiko parekatze bikuna, ETAren borroka eta Hirugarren Munduaren liberazio mugimenduena.
|
|
|
«Zerete da hau?», ikaraturik emaztea, harentzat agerpen bat zelako, are gehiago itzelezkozaratak entzun baitziren, oholekoak, etxean. Orduan berean gizon bat, hilaren senarraeta leihoan jo
|
zuena
, itxura, sartu zan gorpua ohostera, eroatera.
|
|
|
Hura den proiektua bera den proiektu bihurtzea. Baina hori gertatuz gero, maiteak, maitaleak maite
|
zuena
izateari utzi egiten dio, eta maitalea bere ni soilarekin aurkitzenda berriro, bakardadean. Maitasuna etengabeko konfliktua da.
|
|
|
Zalduajauna zen batzaldi/ sariketa hauen antolatzaile eta presidentea. Epaimahaia. UrkijoMintegiak izendatzen
|
zuena
–, Arrue-k, Etxaide-k eta Mitxelena-k osatu zutenaurreneko hiru deialdietan; laugarrenean Arrue-k, N. Etxaniz-ek eta Irigaray k).
|
|
|
Euskal Herriko frankismoaren barruan, euskararena izan zen paper ofizialetaraeta Prentsaraino iritsi zen lehenengo auzi larria, Ministroaren eta Gasteizko Administrari Apostolikoaren artekoa, eta urak mantsotu ez ziren arte herrietako eliz jendeaurduri egonarazi
|
zuena
.
|
|
|
Horrela itxi zen aginte bietako erpinen arteko jendaurreko eztabaida. Handikaurrera, itxura guztiz, gobernatzaileak eta elizgizonak ibilera praktikoak bilatuz joanziren, euskararen gutxieneko presentzia jasanez zibil militarrak (betiere berauen iritzieta irizpideen menpe mantendu nahiez erabilpen maila eta unean uneko egokierarengobernua), eta elizgizonen aldetik, eliz tradizioak eskatzen
|
zuena
eta tokian tokikomehatxuek ametitzen zuten erabilera segurtatuz.
|
|
|
Arazoak, ba, bere bidezidor ofizialak ibili zituen, izan ere Katalunia Altxa menduNazionalak menperatu zuenetik (1938 neguan), hizkuntzaren hau are minberagoagertu zen. Bestalde, lehenago Gotzain bakar batekikoa izan zitekeena (Gasteizkoa, alegia), 1939an hainbat Diozesirekin zerikusia
|
zuena
bilakatu zen. Hizkuntzakatalanaren lurretan, gainera, lehen ordutik menperatutako eskualde batean (Baleareetan), Falangeko mutilak Josep Miralles Mallorca-ko Gotzaina aztoratzeraheldu ziren, katalanaren kontra egindako gehiegikeriez (1937ko irailekoa izan zenhonen protesta) (Guardiola 1980:
|
|
|
Bi moldetako politika izan zitekeen hura: a) Gaztelania izan ezik, gainerakohizkuntzak aintzakotzat hartu gabe legeetan politika elebakarra (kasik aitortu gabea) egin
|
zuena
, eta b) Horretarako aukera edo beharra izan zituenetan, auziari aurrez aurreheldu, eta eztabaida teorikoetan nahiz unean uneko erabaki politikoetan bere hizkuntzpolitika egin zuena.
|
|
|
Bi moldetako politika izan zitekeen hura: a) Gaztelania izan ezik, gainerakohizkuntzak aintzakotzat hartu gabe legeetan politika elebakarra (kasik aitortu gabea) egin zuena, eta b) Horretarako aukera edo beharra izan zituenetan, auziari aurrez aurreheldu, eta eztabaida teorikoetan nahiz unean uneko erabaki politikoetan bere hizkuntzpolitika egin
|
zuena
.
|
|
|
Gaztelania sartu samarturik zen hiri eta herri handiak(= zeinetan modernotasuna eta etorkizuna ageri baitira) erabat erdaldunak nahi zituen, euskararik gabeak. Eta irizpide horixe zen elizetan ere nahi
|
zuena
. Hortaz, herrihandietako hiritar gizarte eta kultura erdaldunak ziren, harentzat, hizkuntz trukaketaosorako lehen atari handia.
|
|
|
Puntu hauen ondoren zetorren agiri honen mami politiko pastorala (martxoaren13tik aurrera indarrean egon behar
|
zuena
: 8 art.), eta hitzez hitz honela zioen:
|
|
|
Txillardegik Euskal Kulturaren barne inguruetan bereizten dituen hiru, giro, desberdinetatik bigarrena, hots, 1968tik 1975era bitartekoa18, izango zen Aramaiokodinamika akulturatzaile hura neutralizatzen hasi eta, bestelako baliabideak jorratuz, behinik behin hizkuntz eta kultur arloan nolabaiteko oreka ekarriko
|
zuena
.
|
|
|
urte haietan mukizuak ginenon artean erraz gogoratzen den kontua da nola euskal abesti batikasteari ekitean, esaterako, beti egoten zen kaletarren bat edo beste (nahiz eta gurasoetako bat edo biakmintzatzaile biziki hobeak ziren euskaraz erdaraz baino), jo!, en vasco!? esanez protestatzen
|
zuena
.
|
|
|
Orain dela gutxi arte, ekonomialariek ez zuten lortu moneta definitzea, beraren funtzioen bidez ez bazen. Printzipioz,, moneta, berak egiten
|
zuena
zela, onartu zen.Analisiaren aro horretan, moneta ez zen iritsi zientzia zehatzaren objektu bilakatzera.Gordailu bankuek egindako emisio monetarioen teoriak aro horri amaiera eman dio, ezaguera arlo honetan behar den zehaztasuna hornituz.
|
|
|
XX. mende erditsuan, euskal hizkuntza, kultura eta herria bera azken hatsetan zeudelazirudienean, gazte ameslari batzuk errebelatu egin ziren, agintearen kontra, historiarenmartxaren kontra, gure izatearen heriotza sinatua bide zuen patuaren kontra. Baldintzaobjektibo guztien aurkako matxinada zen hura, garaitzeko inongo aukerarik ez
|
zuena
. Etahala ere, gazte txoro haiek egoskortu zirelako gaude gu hemen, mende berriari itxaropenberriz begira.
|
|
|
Gelako ateraino joan, atzean inor ez zegoela ziurtatu, berriz itxi, bere armairurajoan eta paper tolestatu bat atera zuen karpeta askoren azpitik, nire aitaren aurreanparatu
|
zuena
sekretu handiarekin. Lehenbiziko aldia zuen aitak ETA hitza aditzenzuela.
|
|
|
(, machacar la noticia gaztelaniaz) da, hau da, entzuleen buruan datuak ongi finkatzea, hedabide honetan denbora faktoreak entzulea behin eta berriz estuasun edo aztoratasun psikologikoan jartzen baitu. Hori gerta ez dadin, irratilariek gogoan eduki behar dute Paul White-k esan ohi
|
zuena
: –Esan entzuleari esango diozuna, eta berriro esan, esan diozuna?.
|
|
|
Belauniko jarri ziren guztiak mirari baten lekukoak zirela sinetsita; lehenbiziko ofizialak, eszeptikoagoa zenak, txantxa zela pentsatu zuen. Edison-ek asmatua zuen hamarkada batzuk lehenago fonografo izeneko tresna bat, fotografiak irudiak geldiarazten eta artxibatzen dituen antzera, zenbait aste, hilabete edo urte lehenago emititutako giza ahotsa ezkozko disko batzuetan gordetzen
|
zuena
. Norbaitek ezkutatua edukiko ote zuen fonografo bat itsasuntzian?
|
|
|
Ziur nago negozio ederra izango dela.? Horra hor beste gizon bat itura apuntatzen
|
zuena
, oraindik bete beteanhouse bezalako enpresak hargailuak ekoizten hasi ziren. Baina inori ere ez zitzaion bururatu ahozko kazetaritza sortzea.
|
|
|
1926ko abenduaren 28an PTT erakundearen barruan irrati saila sortu zuten, 1933az geroztik enpresa irrati hedatzaile pribatuak bereganatzeko asmoa edukiko
|
zuena
.
|
|
|
Baina Guglielmo Marconiren saiakuntza handiena, mundua benetan harritu
|
zuena
1901eko abenduaren 12an burutu zen, Amerika eta Europa elkartzean. Kornubiatik (Britainia Handia) igorritako, s?
|
|
|
Geroago, G. Marconi-k harigabeko irrati telegrafia errealitate bihurtzea lortu zuen, irratizko komunikazioen hasiera ekarriko
|
zuena
. Baina 1909 urtera arte ez zuten bat egin bi asmakari hauek aparatu bakar batean.
|
|
|
Baina 1909 urtera arte ez zuten bat egin bi asmakari hauek aparatu bakar batean. Fleming-ek eta De Forest-ek lehenbiziko balbula termoioniko anplifikatzaileak sortu zituzten (diodoa eta triodoa), geroago Fessenden, Poulsen eta Colppits ek ordurarteko aparatuak hobetzeko eta horrela, elektrofisikaren teoria orokorrak ediren
|
nahi
zuena, giza ahotsa distantzia handitara eroalerik gabe transmititzea ahalgarri egiteko.
|
|
|
Estatu frantsesean Radiola izeneko enpresa pribatua ere sortu zen garai horretan. Emile Girardeu izan zen Radiola rentzat, Estatu frantseseko lehen irrati pribatuarentzat alegia, baimena lortu
|
zuena
, 1922ko azaroaren 6an lehenbiziko emanaldia egin ahal izateko. Irrati hartako lehen hizlaria Marcel Laporte komediantea izan zen,. Radiolo?
|
|
|
Irrati hartako lehen hizlaria Marcel Laporte komediantea izan zen,. Radiolo? izengoitia hartuko
|
zuena
(Bamberger, 1997, 89). 1923an PTT Irratia hasi zen emititzen, Posta eta Telegrafoaren Goi Eskolan jarrita.
|
|
|
Bretainia Handian 1922 urtean sortu zen British Broadcasting Company enpresa, bost urte geroago British Broadcasting Corporation (BBC) izena hartuko
|
zuena
, hain zuzen merkataritza kriterioari muzin egindakoan zerbitzu nazionaleko izaera hartu zuen garaian. 1922 urtean ere beste emandegi batzuk sortu ziren Montreal go irratia, Mosku-ko Klodinskaia, Radio Lausanne, Buenos Aires ko Radio Argentina eta Sydney-ko 2BL. Belgikan 1923.ean hasi ziren emititzen Radio Belgique tik frantses hizkuntzaz, eta N.V Irratitik nederlanderaz.
|
|
|
Ordura arte, munduan kontinente erraldoi bakarra egon zen eta garai hartan zatitzen hasia zen jada. Gaur egungo Euskal Herria, Venezuela, Afrika eta Europa arteko itsaso bero eta azala zen, oso fauna aberatsa
|
zuena
: ammoniteak, belemniteak, belakiak, koralak...
|
|
|
Ingurune karstikoaren erdialdean, Mazo eta Ranero artean alegia, haraneko urei irteera eman zien Pondrako arroila eratu zen. Antza denez, faila baten eragina izan zen, espero zitekeenaren kontra ura material gogorrenetan barrena bideratu
|
zuena
. Era berean, inguruko material bigunenak higatu ahala, harana itxuratuz joan zen, hegoaldetik Ordunte mendien harresiak mugatuta eta iparraldetik Ranero eta Mazoko ingurune karstikoak.
|
|
|
haren antzera,. Inspección General de Instrucción Pública? izenekoa sortu zuen 1826an, bere gain hezkuntza alorreko ardura guztia hartuko
|
zuena
hain zuzen. Egoera horrek, edo adierazten zuen borondateak behintzat, izugarrizko garrantzia izan zuen:
|
|
|
ezartzeko emandako agindua azpimarratu genuke; eskola horietan, irakurtzen eta idazten irakasteaz gain eta inongo hizkuntzarik aipatzen ez zenez, pentsatu da legegileek gaztelania soilik zutela buruan, besteak beste, herritarraren betebeharrei buruzko irakaskuntza nabarmentzen zen. Baina, beharbada, guztien artean garrantzirik handiena izango lukeen artikulua liberalismo espainiarrak hezkuntza arloan izan zuen uniformizatzearen helburua zehazten
|
zuena
litzateke(. El plan general de enseñanza será uniforme en todo el reino,...?, 368 art), Konstituzioaren irakaskuntza ere aipatzen zelarik. Edonola ere, ez da gutxietsi behar, guztiz berria zen irakaskuntza plan orokorrari erantzuteko helburua burutzeko sortu nahi zen ikuskaritza tresnaren garrantzia, horrek garbi asko erakutsi baitzuen Estatuak irakaskuntza kontrolpean izateko zuen asmoa(. Habrá una dirección general de estudios,..., a cuyo cargo estará, bajo la autoridad del Gobierno, la inspección de la enseñanza pública?, 369 art), edota, nazioa?
|
|
|
Unibertsitate barruti bakoitzeko zuzendaritza erregeak izendaturiko errektorearen190 esku geratu zen; eta errektorea unibertsitateko buru izateaz gain, barrutian zegoen irakaskuntza publikoko zentro guztien goreneko buru ere izango zen191 Bestalde, barruti bakoitzak gobernuak izendatutako idazkari orokorra zuen. Bi horiek unibertsitate kontseilua (errektoreen ahokularitza funtzioa
|
zuena
) osatzen zuten, fakultateetako dekano, eta goi eskola, lanbide eskola eta institutuetako zuzendariekin batera (hauek guztiak ere gobernuak izendatutakoak).
|
|
|
horrelako lege mailako erabakiak indarrean jar daitezke, baldin eta burutu ahal izateko nahiaz gain, aldi berean administrazio egiturak ere eraikitzen badira. Eta horixe da, hain zuzen, Moyano legeak ahalbideratu
|
zuena
; esate baterako, lege honen markoan posible izan zen 1883ko dekretua ateratzea, ondoko agindu zorrotza emanez:
|
|
|
Hori da gure oilarrak duen dohaina. Edo
|
zuena
, zuzen hitz egin nahi badut.
|
|
|
Txemak ez zuen arnasarik ere hartu nahi, zarata guztiak isilduko zituzkeen Fergusek esango
|
zuena
behar bezala ulertzeko, eta Eiderren inguruan gertatutako pasadizo hura Eider ez zen beste norbaiten ahotik entzuteko. Izan ere, Txemak jokatuko luke atentatu txiki haren egileak Ipar Irlandako sei tipo haiek izan zirela.
|
|
|
Poz txiki horren ondoan ez zuten lekurik irainek, adarrek, gezurrek eta Eiderren" ni neu izan nahi dut" haiek. Pinguinoen kontu horrekin apur bat erretxindu zen, bai, baina askoz ere handiagoa zen Txemaren barruko poza, ikusita Eider zela orain ezeren ideiarik ere ez
|
zuena
. Eider, hain aurrerakoia zen hura, Irlandara joatearen erabakia atentatu baten gorabeheran hartu zuen hura, egunero egunkaria" Mundua" ataletik hasten zuen hura, IRA eta INLAren arteko banaketari buruzko tesia egin zezakeen hura; Eider alegia, ez zela konturatu IRAko kide baten zakila ari zela jaten.
|
|
|
Eta jakin mina asetzeko ere ez zuen ahalegin handirik egin, batez ere jakinda aurkituko
|
zuena
edozein arropa zela ere, ez zuela jantziko. Bidaiaren hasieratik ez zituen oinetakoak aldatu:
|
|
|
Eta hori, emozioa alegia, bidaiaren aurreneko egunetan baino ez, ezen gutxi gutxika amorru berezi bat ari baitzen jabetzen Txemaren sentimenduez: alde batetik Eider gogorarazten zion guztia kakaztuko
|
zuena
, eta bestetik bere neskalagunaren pausoen gainean ibiltzearen ideia bururatu zitzaion eguna madarikaraziko ziona.
|