|
2000
|
|
|
Gainera, geroztik, gertatu zait epaimahai batean lan egin izatea, eta ez da bereizten zer norena den. Ana Maria Moix lankide katalanak kontatu zidan behin epaimahai batean bi ipuin saritu
|
zituztela
. Esan zuten:
|
|
|
Hori gezur hutsa da. Pilotaren historian begiratzen bada garbi ikusten da aurreko mendearen bukaeran eta mende honen hasieran pilotariek partidak marradun kamisetekin jokatzen
|
zituztela
. Eta hori adibide bat besterik ez da.
|
|
|
Grimm anaiek ziotenez, kontatuak ziren ipuinak fidelki transkribatu zituzten. Gerora frogatu da zenbait detaile asmatu egin
|
zituztela
, zazpi edizioetan aldaketak baitaude: lehenengo ama krudela zena, gero amaorde bihurtu zen; eta dorretik erorita hiltzen zen sakristauak gero hanka hausten zuen bakarrik...
|
|
|
Mendigurenek esaten zigunez, badirudi Piarres Xarriton eta Beñat Oihartzabal euskaltzain lapurtarrek aipaturiko lau lagunak hartu eta bazkaltzera Baigorriko Bixentaenera eraman
|
zituztela
. Pantzo Hirigaraik bazkari ederra prestatu omen zien, eta ondoren, miraria gertatu zen.
|
|
|
Iker Treviño, Niko Vazquez eta Belen Ibarrola sortzaileen egitasmoa izan zen lehiaketa publikoaren irabazlea, Espainiako beste zenbait lan gailenduz. Oraingo logoa lortu arte ordea, berrehun zirriborrotik gora egin
|
zituztela
esan behar.
|
|
|
Ikastola ez ezik, eliza, lantegi bat eta etxebizitzak ere eraiki zituen.Garai hartan euskara galerazia zegoen, hori dela eta, ikastolaelizaren ondoan zegoenez, bertan katekesia irakasten zela esaten zuten. Hiruzpalau urte pasatutakoan," Escuela Particular de Galmaka" izenarekin legeztatu zen, ez zuten esan euskaraz klaseak ematen
|
zituztela
," hizkuntza ofizialean" baizik eta astean euskara ordu bat. Hamabost bat ikaslez osatutako ikasgela bakarra zegoen, eta ez zegoen ordaindu beharrik han ikasteagatik.
|
|
|
1998an, Asiako krisiaren urtean, kopuru hori 103.700 milioi dolarretara jaitsi zen. Beraz, joan den urtean upelaren prezioa 25 dolar ingurura igo zenez, esan genezake LPEEko herrialdeek 1999an 30 bilioi pezeta inguru bildu
|
zituztela
.
|
|
|
Beldurra ere sartu zitzaidan. Pentsatu nuen beste hainbat gazte ere bazebilela idazten, batzuk liburu osoak
|
zituztela
idatzita eta zergatik hautatu ote ninduten ni. Egia esan, ez dakit argialetxeek zein irizpide erabiltzen duten.
|
|
|
Etorkinez gain, kapitala ere bildu zen inguru honetara eta meategietako akziodunak finantza ahalmen handiko oligarkia bilakatu ziren, Ibarra, Chavarri eta Rivas buru
|
zituztela
. Burdin erauzketaren etekinak industria eta enpresa berrietan inbertitu ziren (altzairutegi berrietan kasu).
|
|
|
Eskubide honekiko traba baino mugimendu abertzalearekiko oztopoak jarri dituzte alta. Ipar Euskal Herriko mugimendu abertzalea bakarrik balitz gure aldarrikapenak onartuko
|
zituztela
erran dute. CGT, FSU eta SUD sindikatuek eskuak lotuak dituzte Parisen.
|
|
|
Etxetik, ingurutik jasotzen zen bertsolaritza, plazan teknika ikasi eta bertan bertsolari egin. Ordurako jakina zen ordea, ingurune horiek murrizten zetozela, galtzen zetorrela leku askotatik, bertsolari berriek laguntza behar zutela, aukerak eta plazak behar
|
zituztela
. Jaialdiak justifikatzeko omenaldiak antolatzen ziren eta horrela baimenak errezago lortu.
|
|
|
Hala ere, esan beharrekoa dut, Gaztelako lehen errege haiek gure probintzietan Batzar Nagusiek aspalditik zituzten foruak errespetatu
|
zituztela
, eta elkarren artean aski ongi konpondu zirela. 1812 urtean Cadizko Konstituzioa onartzean ere partaide izan ziren Batzar Nagusiak.
|
|
|
Eta duela bi mila urte Pomponius Mela-k Chorographia zeritzan III. liburuko 15 partean aipatzen zuen: vardulli (Araba eta Gipuzkoa, dirudienez) herrialdeetan, ingurukoengandik bereizirik, ibaiek beraien izen jatorrak
|
zituztela
hizkuntza adierazi ezinezko batean. Zer uler dezakegu, euskarazkoak zirela ez bada?
|
|
|
Aurrez aurre ditugun estatuekin, nahiko gauza zailada hori. Dena den, gure ustez, horrelako prozesu batek ez dauka atzerapausorik.Garai batean euskal herritar askok esan zuten Euskal Herrian zeuden eskola nazionalak ez
|
zituztela
begi onez ikusten, eta beren ikastola propioak antolatu zituzten.Urteak pasatu dira, eta marko arrotz batetik datozen erakundeek subentzionatu egiten dituzte ikastolak gaur egun. Bide praktikoen bitartez ematen diren pausoak, berehorretan gelditzen dira. Bai Madril eta bai Paris guk hartutako erabakiak errespetatzera behartu behar genituzke.
|
|
|
Eztabaida honetan, parte hartzaile guztiak Euskal Selekzioen alde agertu arren, kontzeptu nazional ezberdinak erabiltzen
|
zituztela
ikusi zen. Alde batetik, EuskalAutonomia Erkidegoko Selekzioak onartzearen alde zeuden batzuk; eta bestetik, Euskal Herriko nazio kontzeptua erabili zuten beste batzuek, Nafarroa etaIparraldea barnean hartuz.
|
|
|
Guztiak psikoanalisitik zetozen eta bi teorizazioakelkarlotzen ahalegindu ziren. Beraien ekarpenik nagusiena eskola ezberdinentekniken bateratzean zentratu zen, Bowen eta Nagy renetik hasi eta Minuchin, Haley, Watzlawick et Selvini reneraino, denek alde onak
|
zituztela
eta eskluienteakez zirela adieraziz, guztiz kontrakoa baizik. Adibide egoki bat Salen eta Seywert en Norabide anitzeko ikuspegia Familia Terapian.
|
|
|
Urte hauetan zehar azpian gorderik egon den eztabaida handia, psikoanalisiarekiko jarraipen lerroa defendatzen zutenen eta haustura osoarenaldekoen artekoa izan da; azken hauen arabera, teorizazio sistemikoek gizajokaeraren azalpenerako paradigma berria eratzen dute, besteak baztertzen dituena.Eztabaida konplexua izan da, sarritan gertatu da, eta oraindik ez da desagertuFamilia Terapiaren eremuan. Eztabaida hau hobeto ulertzeko, honako haugogoratu behar da, alegia, Familia Terapia Psikoanalisitik sortu zela, honek EstatuBatuetako establishment delakoa ordezkatzen zuela, eta komunikazioarenteorikoek teoria sozial berriak aplikatu
|
zituztela
terapia lanean. Baina, Familia Terapiako ia maisu guztiak psikoanalisitik etorriak ziren.
|
|
|
Hori 1967an gertatu zen. Hamar bat urte geroago, ikusiko genuen berriz ere, JoseLuis ezkerreko abertzaleen artean, beharrik!?, zeinetatik hainbatek eta hainbatek argieta garbi aldarrikatzen baitzuten berenak egiten
|
zituztela
Marx-en ideiak eta bideak.
|
|
|
Bidarrain berean diote (Arana 1986, 108) Saindiaren harpeko bidea hetsi zutelaauzo etxekoek, Harrusekoek, hara joaten ziren beilariei dirua ordainarazteko edo, betiere hango sosak hartu
|
zituztela
eta Saindiak punitu zuela etxekanderea. Jarririk omenzegoen arratsean supazterrean, senarraren beha, eta denbora gaizto egin zen.
|
|
|
Beraz, forma kopuruari dagokionez lau taldeen corpusa berdintsua da, erabileraren maiztasunean, berriz, euskaldunek erdaldunek baino gutxiago erabili zituzten.Azken datu honek, ordea, ez du ezer berezirik adierazten; euskaldunek gutxiagoerabilti
|
zituztela
besterik ez.
|
|
|
Edozein eratan, prozesu horren nondik norakoak ezagutzeko, nazioaren eraikuntzara zuzenduriko xedeen azalpena ezinbesteko baldintza dugu. Horrez gain, nahiz eta iraultzaileen eginahalak porrotarekin aurrez aurre egin, XIX. mendeko hezkuntza politikan aurkituko ditugun gai nagusi gehienak planteatu eta eztabaidatu
|
zituztela
esan behar da, horren eragina nabarmena izan zelarik.
|
|
|
Turista yankiek, elkartasun ahalegin izugarri baten ondoren, galdetu zioten ea asmorik ba ote zuen kostaldean gora egiteko, Galway aldera edo. Ze, hala bazen, eurekin joan zitekeen autobusean, eramango zutela bere norabidea iparrerakoa bazen, eta ez lotsatzeko, abesti typical xarmangarriak kantatzen
|
zituztela
errepidean zihoazenean, eta asmakizunetan jolasten zirela gasik gabeko Coca Colak edaten zituzten bitartean.
|
|
|
Eta ez al zen Kristo bera ere bertze Maddalen baten laguna izan? Eta ez al dakizue fariseoei erran ziela ezen publikanoak eta putak aitzinetik izanen
|
zituztela
zeruko erresuman. Ordea, zuek anitz dakizue arauez, deus ere ez maitasunaz!
|
|
|
Osaba, ordea, ez zen haren beldur. Baina, mundu berri ezezagun haren beldur ez bazen ere, beldur zirenen beldur zen, zeren eta baitzekien ezen haiek nekez urrikalduko zirela bera bezalako jendeekin eta pertsegitu ere eginen
|
zituztela
, hala behar izanez gero, nola gertatu baitzen Galileoren kasuan.
|
|
|
Izan ere, ongi dakizu, jaun André, zein zen sasoin hartako handikien eta odol garbiko jende noblearen iritzia —iritzi aski orokorra, bertzalde, urte luzeetako erroak zituena—, komertzioari eta antzeko betebeharrei buruzko zilegitasunaz eta bidezkotasunaz denaz bezainbatean... eta mesprezatzen eta arbuiatzen ere
|
zituztela
eginkizun haiek, erdeinatzen eta gutiesten, iritzi haren arabera, zeren haiek guztiak ez baitziren —nehoiz ere izan ez ziren— ohorezko gizonendako lan ohoragarriak, halako suertez, non, lan haiek eta egiteko haiek, egin orduko lohitzen eta zikintzen baitzituzten egiten zituztenak: aita, halarik ere, aldiei eta aldien zaldiei aitzinatzen zitzaiela, ohartu zen ezen mundua aldatzen ari zela eta, urrunerat joan gabe ere, bertan zituztela mudantzak, ondasunen ata aberastasunen inportantzia gero eta handiagoa iragartzen zutenak... eta, are gehiago, zeren uste baitzuen, halaber, ezen, jatorrizko eta etorkiko odol garbitasunik ezean, nola baitzen bere kasua, arbasoak Nafarroako gerla haietan galtzaileetarik izan zirelako, dirua egin eta diruz eros zezakeela faltan zuena, noblezi tituluak ere diruaren esku egon zitezkeenez gero... zeudenez gero.
|
|
|
Izan ere, ongi dakizu, jaun André, zein zen sasoin hartako handikien eta odol garbiko jende noblearen iritzia —iritzi aski orokorra, bertzalde, urte luzeetako erroak zituena—, komertzioari eta antzeko betebeharrei buruzko zilegitasunaz eta bidezkotasunaz denaz bezainbatean... eta mesprezatzen eta arbuiatzen ere zituztela eginkizun haiek, erdeinatzen eta gutiesten, iritzi haren arabera, zeren haiek guztiak ez baitziren —nehoiz ere izan ez ziren— ohorezko gizonendako lan ohoragarriak, halako suertez, non, lan haiek eta egiteko haiek, egin orduko lohitzen eta zikintzen baitzituzten egiten zituztenak: aita, halarik ere, aldiei eta aldien zaldiei aitzinatzen zitzaiela, ohartu zen ezen mundua aldatzen ari zela eta, urrunerat joan gabe ere, bertan
|
zituztela
mudantzak, ondasunen ata aberastasunen inportantzia gero eta handiagoa iragartzen zutenak... eta, are gehiago, zeren uste baitzuen, halaber, ezen, jatorrizko eta etorkiko odol garbitasunik ezean, nola baitzen bere kasua, arbasoak Nafarroako gerla haietan galtzaileetarik izan zirelako, dirua egin eta diruz eros zezakeela faltan zuena, noblezi tituluak ere diruaren esku egon zitezkeenez gero... zeu... Zeren nobletasun agiria bereganatu ondoren egin baitzezakeen amets, orduan baizik ez, nobleen bi zimoduarekin, zergak eta tributuak ordaintzeari utziz eta lana ere alde baterat utziz.
|
|
|
Eta haien peoiak eta morroiak ere dotore baino dotoreago jantzirik zihoazen, nor bere jaunaren eta etxearen ezaugarriekin eta bere zaldiarekin. Emaz te kiak, aldiz, hiru karrozetan zihoazen, guztiak ere kolore biziko xingolak zintzilik
|
zituztela
, eta karroza bakoitzetik tiraka, berriz, lau zaldi beltz, txintxarriz beteak.
|
|
|
Kontakizunaren akabatzeko, ordea, derradan ezen ikusleek bi zezen haiek izan
|
zituztela
sari, hain izan zen perfeta eta akasgabea jendearen lana, zeren, alde batetik, plazarat biluzgorri sartu ziren bi zezen haiek are biluzgorriago utzi baitzituzten hondarrean, eta, bertzetik, zeren ez baitzegoen zalantzarik ezen zezen bi haiek akabatu zituztela, osorik ez ezik puskaz puska eta mokoz moko ere bai, atomoz atomo, frogatzen zutelarik, modu hartan, ezen Demokritoren teoria atomista egia... Baina urbiaindarrok filosofiaren historiari egun hartan eginikako kontribuzionea eta ekarpena handia izanik, are handiagoa izan zen Dionisos edo Bakoren omenez ondoren egina, zeren, zezen haiek atsegin sari zituztela jakin bezain fite, burdinak eta harriak, ikatza eta egurra eraman baitzituzten ikusleek plazarat, eta han berean erre eta xispildu zituzten bi zezenak.
|
|
|
Kontakizunaren akabatzeko, ordea, derradan ezen ikusleek bi zezen haiek izan zituztela sari, hain izan zen perfeta eta akasgabea jendearen lana, zeren, alde batetik, plazarat biluzgorri sartu ziren bi zezen haiek are biluzgorriago utzi baitzituzten hondarrean, eta, bertzetik, zeren ez baitzegoen zalantzarik ezen zezen bi haiek akabatu
|
zituztela
, osorik ez ezik puskaz puska eta mokoz moko ere bai, atomoz atomo, frogatzen zutelarik, modu hartan, ezen Demokritoren teoria atomista egiazkoa bezain errefutaezina zela. Baina urbiaindarrok filosofiaren historiari egun hartan eginikako kontribuzionea eta ekarpena handia izanik, are handiagoa izan zen Dionisos edo Bakoren omenez ondoren egina, zeren, zezen haiek atsegin sari zituztela jakin bezain fite, burdinak eta harriak, ikatza eta egurra eraman baitzituzten ikusleek plazarat, eta han berean erre eta xispildu zituzten bi zezenak.
|
|
|
Kontakizunaren akabatzeko, ordea, derradan ezen ikusleek bi zezen haiek izan zituztela sari, hain izan zen perfeta eta akasgabea jendearen lana, zeren, alde batetik, plazarat biluzgorri sartu ziren bi zezen haiek are biluzgorriago utzi baitzituzten hondarrean, eta, bertzetik, zeren ez baitzegoen zalantzarik ezen zezen bi haiek akabatu zituztela, osorik ez ezik puskaz puska eta mokoz moko ere bai, atomoz atomo, frogatzen zutelarik, modu hartan, ezen Demokritoren teoria atomista egiazkoa bezain errefutaezina zela. Baina urbiaindarrok filosofiaren historiari egun hartan eginikako kontribuzionea eta ekarpena handia izanik, are handiagoa izan zen Dionisos edo Bakoren omenez ondoren egina, zeren, zezen haiek atsegin sari
|
zituztela
jakin bezain fite, burdinak eta harriak, ikatza eta egurra eraman baitzituzten ikusleek plazarat, eta han berean erre eta xispildu zituzten bi zezenak. Eta jan eta edan egin zuten, haragia eta arnoa, arnoa eta haragia.
|
|
|
Eta jan eta edan egin zuten, haragia eta arnoa, arnoa eta haragia. Eta nola haragiak haragiari egiten baitio dei eta nola, Axularren hitzetan, jan edanean igeri dabiltzanak erortzenago dira haragiaren bekatutan, pobre gosez direnak baino, hala, badirudi ezen handik bederatzi hilabeterat nehoiz baino haur gehiago bataiatu
|
zituztela
bai Urbiaingo elizan eta bai ingurukoetan ere.
|
|
|
Baina, deusi lotu aitzin eta ongi uler diezadazun, derradan ezen bagenituela gazteluan, geure sabel maskuri larrien sosegatzeko, portzelanazko bi kakontzi —edo pixontzi, edo gernuontzi... edo bazina, nola deitzen baitzion amak—, berdinak eta biribil biribilak, baita zurezko aulki bat ere, kakontzien diametroko zulo biribil bat zuena, non, beharren arabera, doitzen eta egokitzen baitziren kakontziak, egin beharrak modu lasaian eta erosoan egin ahal izaiteko. Eta guk geure egitekoa egin, eta morroi neskameak haien garbitzeaz arduratzen ziren, establietako eta ukuiluetako kloaketan eta putzu beltzetan husten
|
zituztela
, edo eiheraren aterabideko kanalean maizago, kanaleko urak, halatan, eskrementu haiek guztiak errekaraino arrasta eta eraman zitzan, jauregitik urrun.
|
|
|
Nork erranen zuen, jaun André, ezen Villagrandeko dukeak eta Mantillanako kondeak, baita dukesak eta kondesak ere, guztiz atsegin izanen
|
zituztela
kakategi haiek bere denboran?
|
|
|
Izan ere, biharamunean —merkatu egun hartan, beraz, zeinean, aziendak eta ganaduak ez ezik, bertako fruituen miresteko parada ere izan baikenuen: patatak, aguakateak, guaiabak, mangoak, bananak, eta bertze mila tuberkulu eta fruitu, hauek zaku batzuetan, horiek moritxearen palmaz eginikako saskietan eta haiek ihizko otarreetan—, bortz gizon iritsi ziren Santo Tomáserat, zaldiz, gibeletik morroi batzuk
|
zituztela
, batzuk zuriak, beren asto eta mandoetan, eta bertzeak, gehienak, indiar horiak, oinez zihoazenak, bakoitza bere kargarekin, zeren eta haien artean lau motatakoak baitziren zamariak: zaldiak, astoak, mandoak eta indiar horiak... hauetarik hainbat eta hainbat biharamunean salgai jarriko zituztenak, zeren esklaboak baitziren eta esklabo gisa saltzen baitzituzten, beltzak eta bertze jende miserable batzuk bezala; eta bortz gizon haiek herriko bertze ostaturantz zihoazen, zeina baitzen Octavio Hernando zeritzan gaztelau batena.
|
|
|
...rretarik eta hango parajeetarik ibili ondoren, Rafael Hitlodeok kontatzen baitzion Tomas Morori berari, gobernuak zuzenagoak izan zitezkeela, baldin gobernariek filosofoak aintzakotzat hartzen bazituzten, nola kontseilatzen baitzuen Platonek berak ere, baina, aldiz, gauza ezin seguragoa zela eta ezin klaragoa ezen Frantziako erregek eta haren Kontseiluak, konparazione, hutsaren hurrengotzat izanen
|
zituztela
filosofoen eta bertze jakintsuen erranak eta, halatan, Kontseiluko kontseilarien kontseiluei jarraikiz, azpilanaz eta azpijokoaz baliatuko zela Frantzia, finean, Milani eusteko, Napoli erakartzeko, veneziarren deuseztatzeko eta Italia osoaren azpiratzeko, geroago menean hartu ahal izaiteko Flandes, Brabant, Borgonia eta bertze hainbat herri, pentsuz jada inguraturik eta inbaditurik zituztenak.
|
|
|
Eta galdetzen dizut: erran zienean Jesusek fariseoei ezen publikanoak eta putak aitzinetik izanen
|
zituztela
zeruko erresuman, ez al zitzaien erraiten ari ezen publikano eta puten listakoak izan zitezkeela, halaber, indiar gorri on guztiak, beltz on guztiak, giristino on guztiak, agot on guztiak, judu on guztiak, musulman on guztiak, zientzilari on guztiak, eta pertsona on guztiak, ororen buruan?
|
|
|
Eta, nola bainekusan ezen don Fidel adi adi zegoela, eta nola frogaturik baineukan ezen etxe hartan indiarrak arratoi satsutzat
|
zituztela
... eta nola, finean, Goruki biziki estimatzen bainuen, hala, Gorukiren egintzen goratzea eta haren izenaren gorestea bururatu zitzaidan, nagusi nafarra hatsarretik beretik urrikal zekion.
|
|
|
Hamalau urte nituen, koadro hura iritsi zenean, bertze fardel batzuen artean, osoriotarrek Espainian zuten oinetxetik. Zeren baitzirudien ezen urtebete lehenago hil zela osoriotarren Espainiako oinetxeko jauna eta fardel haiek guztiak igorri
|
zituztela
handik, etxeko jaunak testamentean hala manatu zuelako. Fardelak gure aitaren izenean zetozen, zeina ere hil berria baikenuen eta zeinak bertze hiru anaia baitzituen Indietan sakabanatuak:
|
|
|
...zeren, galdegin nionean Gorukiri zer nolakoak ziren indiarren arteko harremanak, ihardetsi baitzidan ezen beti izan zirela disputak eta borrokak indiar horien eta gorrien artean, baina ez hain handiak nola baitziren azken aldi hartakoak, zeren, gizon zuriak indiar horien lagun egin zirenetik, berretu, emendatu eta areagotu egin baitziren borroka haiek, gizon zuriek bulkaturik, eta hargatik jartzen
|
zituztela
zentinelak eta begiraleak gauez ere.
|
|
|
Haatik, zer zen haren finezia hura, arestian erran zizkidan munstrokeria haien ondoan? Eta nik ezin ahantzi nituen haren munstrokeriak, eta ezin ahantzi nuen Goruki, zeren eta hango indiarrak, beltzak eta gainerako miserableak zinez baitziren esklaboak, eta halatan aritzen ziren egun osoan egiteko batetik bertze egiteko baterat, azukre kanaberen artean, atsedenik gabe, kapatazek eta guardiek makilaz zein zigorrez zafratzen
|
zituztela
...
|
|
|
Eta halatsu ibili nintzen denbora batez, eta halatsu jokatu nuen, denbora hartan sortuz joan zitzaizkidan bertze ezbai guztiekin ere. Zeren eta ez bainuen ulertzen, konparazione, nola obrarik gabeko fedeak zerurako bidean jar gintzakeen, nola erraiten baitzuten protestantek, nahiz eta osaba Joanikotek erraiten zidan ezen obren bidetik obratu
|
zituztela
katolikoek bekaturik handienak, eta obrarik ez egitea zela, halatan, obra zezaketen obrarik jainkozkoena, hobe zelako, ororen buruan, alfer egoitea ezen ez gaizki egitea; baina ez nuen ulertzen, halaber, nola aita sainduak erabaki zezakeen Erromako eliztarren sinestea eta pentsua goitik behera, nola erraiten eta afirmatzen baitzuten katolikoek, nahiz eta jaun Marcelek erraiten zidan ezen artalde ... Eta batean baten alde egiten nuen, bertzean bertzearen.
|
|
|
Bertzenaz —eta natxekion behingoz gaiari—, nola aitaren anbizioneak eta handinahiak ez baitzuen neurririk, eta nola baitzekien ezen handikiek eta jende printzipalak beren erakustaldiak egin behar izaiten
|
zituztela
, beren jendeen eta bertze jauntxoen aitzinean, beren handitasunaren frogatzeko, hala, atsegin izaiten zuen jauregian festaren bat emaitea noizik behin...
|
|
|
...bizkorragoa zela, zeren eta halakoak baitziren tigre suerte hartako tigreak, eta nekez oldartzen zirela gizonaren kontra edo etxeko abere eta kabaleen kontra, nahiz eta txakurrei ezinikusi handia zieten; erran zigun, halaber, nola haien moldatzeko eta ematzeko, begiak estaltzen zizkieten, baita alhatzen eta torturatzen ere etengabe, loa eragotziz euli hosto batez, eta hala meneratzen eta bezatzen
|
zituztela
urte erdiko epean; erran zigun, gero, ezen, handik aitzina, aski zela, haien gobernatzeko, lokarri edo soka batez giltzurrun aldetik lotzea, eta hala eraman zitezkeela baterat edo bertzerat, soka eskuan harturik eta soka hartaz gidaturik; eta erran zigun, finean, ezen ez genuela piztia hura sekula kaiolaratu behar, zeren tristetzen eta goibeltzen baitziren, gaixotzen eta hiltzen.
|
|
|
Ordea, zergatik ez dugu dotrina giristinoa guztiz uzten, baldin iduritzen bazaigu ezen txantxa eta burla hutsa dela?" Aitzitik, han geunden Antonio eta biok, geure testigantza aitzina eramaiteko asmotan...! Eta guk bagenekien ezen In dietarat zihoazen giristinoek hutsaren hurrengotzat
|
zituztela
beltzak eta indiarrak, eta bagenekien, halaber, ezen bertze ikusmolde batetik abiatu behar genituela geure egiteko guztiak, zeren biok ere irakurria baikenuen orduko Bar to lo mé de las Casasen Brevísima historia eta zeren baikenekizkien, halatan, bertze historia batzuk ere, indiarren holokaustaren berri emaiten zigutenak: Hatuey ren historia, konparazione, Kubako buruzagi edo cacique indiar harena, zeina giristinoenganik eta gizon zurienganik ihesi ibili baitzen, harik eta haien atzaparretan akabatu zuen arte; eta, hala, bada, kondenatu zuten giristinoek sutan hiltzerat, lotu zuten hura tronko bati... hurbildu zitzaion frantziskotar bat, erran ziona zer sinetsi behar zuen eta zer ez, baldin zerurat joan nahi bazuen, zeren, bertzenaz, infernurat joanen baitzen; eta, hura aditu bezain fite, kezkatu zen cacique a eta galdetu zion frantziskotarrari ea giristinoak zerurat joaiten ziren; eta ihardetsi zion frantziskotarrak baietz, eta buruzagi indiarrak erran zion, ordainean eta ustekabean, ezen berak orduan infernurat nahi zuela, zeren eta ez baitzuen hain jende krudelarekin zerurat joan nahi.
|
|
|
...t D’Estrées en erranetarat zegoena eta borrokatu berria zena, harekin bat eginik, holandesen kontra, zeinak izan baitziren, frantsesak iritsi aitzin, jaun eta jabe, Trinidadeko irlako itsas inguruan, almirant Binkes buruzagi, Alain Coup d’Œil ek berak aditzerat eman zidan bezala, handik gutirat; eta aditzerat eman zidan, halaber, ezen borroka ezin neketsuago batzuen ondorez garaitu
|
zituztela
ho landarrak, biktoria pirriko batean... halako moldez, non almirant D’Estrée sek Tortugako irlarat itzuli behar izan baitzuen, gizon eta untzi gehiagoren bila, Alain Coup d’Œil han berean utzirik, Trinidadeko kostako itsas zoko batean, zeina Alain Coup d’Œil ek gordelekutzat hartu baitzuen, bai bere untziaren hornitzeko eta bai haren alkaternaztatzeko ere, eta zeinari A... Eta, hartaz gain, bertze mila kontu aipatuko zizkidan, handik aitzina, neure harridurarako.
|
|
|
Eta, hainbat datuz fidaturik, golkoan aitzina gindoazen, Orinocoren ibai-adar bat hartzeko asmotan... Eta datu haietarik bat zen La Hispaniolarat eraman behar gintuèn galeoiko hainbat jende adituri aditu geniona, baita Alain Coup d’Œil i eta haren gizonei ere... zeren baitzirudien ezen bai kaputxinoak eta bai frantziskotarrak ere ibaia kolonizatu nahian zebiltzala, eta fundatu ere fundatu
|
zituztela
ur bazterrean, hartarakotz, hainbat misione eta asentamendu, zeinetarik Santo Tomásekoa baitzen zaharrena eta inportantena.
|
|
|
—Pizarrok, Almagrok eta bertze horiek Indiak konkistatu
|
zituztela
...? —erran zigun bertze egun batean, konbertsazione haietarik batean, etxe aitzineko jardinaren erdiko iturriaren marmara ere lagun genuela, ohi bezala— Bada, gure aitak ez gutiago!
|
|
|
Eta hala izan ez bazen ere, berdin, zeren, ulertu, guztiok ulertu baikenion bederen. Eta sinetsi ere bai batek baino gehiagok, zeren anitz baitziren historiak eta anekdotak jakinarazten zutenak ezen inkuboek haurdun uzten
|
zituztela
neskatoak eta emaztekiak, eta inkuboek haurdun uzten bazituzten, zergatik ez sugegorri batek.... Ez al zitekeen, bada, deabru engainatzaile guztiz ahaltsua, gizonez bezalaxe, sugegorriz ere mozorro eta itxuralda?
|
|
|
Bertze iritzi batekoa zen, ordea, Felisa, ene haurtzaroko haz ama eta inudea. Izan ere, jakiten zuenean ezen praktika haiek
|
zituztela
, sartzen zituen hatzak belarrian, eta erraiten zuen:
|
|
|
Eta, morroiek txakurrak hartzaganik aldaratzen eta apartatzen
|
zituztela
, anaia eta hartza aurkitu ziren buruz buru.
|
|
|
Uraitzeko jaunak bazituen hiru alaba gazte, zein baino zein ederragoak, eta bai haiek bai bertze neska guztiak ere liluraturik bezala egon ziren bi ezpatariei beha, halako moldez, non ezin afirma bainiezazuke zeinek zein distirarazten zuen joko hartan: ezpatei zerizkien isladek eta inarrek nesken begiak, edo nesken begiek ezpatak, zeren baitzirudien ezen neskek ezpatariak begiz jan nahi
|
zituztela
. Eta dantza egiteko mementua iritsi zen, eta berdin...
|
|
|
Eta, bertzela uste dezakezun arren, erabakia onbera eta bihozbera izan da, zeren heresiazko bekatua ez baitago munduko azote guztiekin ordaintzerik ez garbitzerik; ezta desterruarekin ere. Eta kontu egizu, bertzalde, ezen, enegatik izan ez balitz, galeretarat kondenatuko zutela... eta haren etxea desegin, eta haren lurrak gatzez idortuko
|
zituztela
, nola izan ohi baita ohitura eta usantza halakoetan; eta ez kexatu, zeren, zigorretik desterrurat xuxen eraman beharrean, hilabeteko atsedenaldia emanen baitzaio, zaurietarik sendaturik joan ahal izan dadin harat... Ez kexatu, ez, zeren, Ofizio Saindua orain dela urte batzuetakoa izan balitz, ene zerbitzuek ez baitzuten deusetarako ere balio izanen, eta erre eta xispilduko zuten hura goiti beheiti.
|
|
|
Goizean goiz hurbildu nintzen ni herriko gartzelarat, non bezperatik baitzegoen preso osaba, hiru guardiak begiratua, eta norat ez baitzitekeen nehor ere sar. Gero, noiz eta urkabea zegoen plazarat joan bainintzen, oholezko tribuna bat begiztatu nuen, Inkisizionearen hainbat estandartek presiditua eta apaindua, lauki beltzen erdian beren gurutze horiak erakusten
|
zituztela
; tribunaren eskuinetarat, berriz, urkabea zegoen, eta ezkerretarat, urkabearen aitzinean, egur meta bat, gurutze batez koroatua... eta, haiek ikustean, guztiz aztoratu nintzen. Hainbertze lan eta hainbertze aparailu, heresea bakarra baizik ez zenean...!
|
|
|
" Hau ez da horrela akabatuko! Oroit, Joanikot, ezen ene saindu patroinaren egunean hil
|
zituztela
Frantzian milaka higanot...!" Eta gogoratzen al duk haren gorrotozko behakoa. Ez harritu, bada, egunen batean Ofizio Saindukoak etortzen bazaizkit, zeren zernahi gerta baitaiteke, baldin aita jesuitak bere neurrigabeko gorrotoari leku emaiten badio —baina, konbentzimenduak zalantzen gainetik jartzen zituela, erran zuen—:
|
|
|
Kontatu dizut ezen Pedro Huizi Ubarneko dama zaharraren semea zela eta dama gaztearen lehengusua, baina ez dizut kontatu ezen, aitari tigrearena gertatu ondoren, etxetik atera ere gabe egon zirela bi emaztekiak, dama eta damatxoa, leihoak hertsirik, itzalpean denbora batez, aitaren ondikozko erabakiaren ondorez kulpant senti zitezkeelako... eta amaren beldur zirelako ere bai, beharbada. Edo, erran nuke ezen leiho guztiak hertsirik
|
zituztela
, bat izan ezik, zeren eta Pedrok harat eraman baitzuen bere studio berria, eta zeren argiaren beharra baitzuen ongi trabailatzeko. Baina estatu hartan Pedro ez zen gogara sentitzen...
|
|
|
—Hau ez da horrela akabatuko! Oroit, Joanikot, ezen ene saindu patroinaren egunean hil
|
zituztela
Frantzian milaka higanot...!
|
|
|
Kontuak eskatzen ari nintzaiela, ba al dakik zer erran zidaten oilo horiek, beren koldarkeriaren ahanzteko? Beren orazinoei esker salbatu zela untzia, eta orazino haietan gogoan izan
|
zituztela
Jainkoa, Ama Birjina eta saindu guztiak... baita aita saindua ere! Baina ni ez ninditean engainatu eta, samurtzen eta muturtzen nintzaiela, ihardetsi niean:
|
|
|
Guardien ohiko sarealdi baten aitzinean ote nengoen, bada, eta gartzelarat eramanen ote ninduten haiek? Zeren aditua bainengoen ezen agintariek eta gobernariek batzuetan halako neurriak hartzen
|
zituztela
hain fama gaixtoko lekuetan, ez dakit jendea bide xuxenetik abiarazteko asmoz edo, bertzerik gabe, iduri egiteko. Edo bertze zerbait ote zen eta bertze arrazoin bat ote zegoen haren azpian...?
|
|
|
printzesa, erregina eta enperatriz; ordea, hagitzez ere inportantagotzat nituen nik istant hartan neure galtzoin zahar haiek, zulo eta guzti, munduko printzesa, erregina eta enperatriz guztiak baterat baino. ...zaldeko korridorerat egin nuen; eta, korridorean aitzina egiterat nindoanean, bururatu zitzaidan ezen leihoko errezel hura erabil nezakeela neure lotsarien estalkitzat... eta tiratu nuen errezeletik bortizki... baina hiru gizon iritsi zitzaizkidan orduan, supituki eta deblauki, korridorearen bertze puntatik, hirurak ere ni bezalaxe biluzik, eskuak beren defentsen babesean edo, gibeletik bi guardia
|
zituztela
, nor bere kriseiluarekin eta bere ezpatarekin, esku batean bata, bertzean bertzea. Eta, gizon haiekin baterat etxeko gela zabalago baterat ninderamatela, horma baten kontra jarri gintuzten guardiek laurok, eta bertze bi gizon gehiago.
|
|
|
edo ez genituen puta haiek salatzen, zeren ezein salatzailek ez baitzuen nehor salatzeko eskubiderik, baldin berak ere salatua izaitea merezi bazuen, nola izan baitzen gure kasuan, etxe galdu hartan fornikatzen harrapatu gintuztelako; edo, egitekotan, uko egin genion nork bere poltsaren jabetasunari, puta haiek ezin pobreagoak zirenez gero, beren seme alabei jaten emaiteko sos erdirik ere ez zutenak, eta hargatik ebatsi zizkigutenez gero, hain zuzen ere, diru poltsak, nezesitate handian zeudelako. ..., nola izan baitzen gure asmo ezin lizunagoa; eta zeren, bertzetik, puta haiei zorren ordaina barkatzea izan baitzitekeen gure bekatuaren kulpa eta hobena ordaintzeko modurik egokiena; eta akabatzeko erran zigun ezen, baldin, halarik ere, justiziak haiek harrapatzea nahi bagenuen, uste genuelako ezen gure eskubidea zela, lasai egon gintezkeela, zeren segur baitzegoen berant baino lehen harrapatuko
|
zituztela
putatzar haiek... nahiz eta ez zen, bertzalde, erraza izanen," zeren eta baitakizue nolakoak diren putak: gaur izen bat dute, bihar bertze bat; gaur iduri bat dute, bihar bertze bat..."
|
|
|
inor ez zen bere lekutik mugi  tzen, inork ez zuen ezer galdetzen itsuak bakarrik, inork ez zuen angustiaz edo itobeharraz edo negarrik egiten. Jabetu nintzen orduan ezinezkoa dela hain pasibo izatea zorigaitza edota heriotza hain hurbil dagoenean, sortasun hain ageriko hura ezin zitekeela iruzur bat baino izan; hau da, bidaiari haiek guztiek bazekitela liberatuak izango zirela, edo, bestela, txarrenera jota, kondenaren ondorioak ez
|
zituztela
jasango; hortik ekartzea zegoen bidaiari haiek guztiak edo inpartzialak edo arerioak zirela; inpartzialak, jukutria edo, hobeto, trajedia hura antzezteko kontratatuak edo agian behartuak edota bahituak izan ziren neurrian; arerioa, ni, zuzenki nahiz zeharbidez, akabatzeko agindua izan zezaketen neurrian. Susmo txar hark indar hartu zuen nire baitan, eta, benetako  tzat jotzeaz gainera, iruditu zitzaidan nirekin zihoazen bidaiariak inpartzialtzat hartzea biguna eta arriskutsua ere bazela.
|
|
|
Berdin dio gainera, edo berdin behar du izan, honezkero; ezen, lankideen iritziak ez baitu axaleko garrantzirik ere Brown jaunaren itxuraldaketaren garapenean, eta ez dugu horretaz puntu honetan gehiago sakonduko. Hala ere, eta iritzi pertsonal bat zilegi bazaigu, adierazi nahi genuke Brown jauna errugabea zela, ez zela inpostore bat, eta, beraz, bere burua defendatzeko gezur errukitsu batzuk asmatu behar izan zituela ezinbestean, ez maltzurkeriaz, eta alde horretatik uste osoa daukagu lankideek gogo onez hartuak izango
|
zituztela
gizagaixo haren hitz sinpatikoak, jakina baita gizakiak ez duela egia dena sinesten, sinetsi nahi duena baizik.
|
|
|
Zer esan behar nien, gainera? Mozorroak ezkutuan bezala elkar trukatzen
|
zituztela
–Beti, beti, araudi sekretu baina antzeman erraz bati jarraituz egiten zirela trukaketak, eta ez, Ana Morenak arbelean arinkeriaz idatzi bezala, inolako ordenurik gabe?
|
|
|
Beti, beti, araudi sekretu baina antzeman erraz bati jarraituz egiten zirela trukaketak, eta ez, Ana Morenak arbelean arinkeriaz idatzi bezala, inolako ordenurik gabe? Animaliarik txikienak, fisikoki ahulenak zirenak akabatu egiten
|
zituztela
, inpudikoki, eta zinpeko zaintzaile zolien baimen isilekoarekin. Gero eta bertago zeudela gugandik, eta gero eta begiratu gaiztoagoak egiten zizkigutela?
|
|
|
Eliz aldera abiatu nintzenean, bazen ordubete euri tanta lodi batzuek kaleko harlauza zabalak bustiak
|
zituztela
. Lainoek sortzen zidaten inpresioagatik, nahigabe luze bat iruditzen zitzaidan Astarraingo Kale Nagusia.
|
|
|
Esku artean dudan horrek, hala ere, ez dit horrenbesterako abagunerik eskaintzen. Izan ere, entzuna nuen almanakek kontu arrazoiak ematen
|
zituztela
, itsasgorak eta itsasbeherak, eguratsaren nondik norakoak eta eguneko santuen izenak. Osokoenak ere, ez edozelakoak.
|
|
|
...n isla oraintsura arte izan dugu irakaskuntza ofizialean ere, espainol konkistatzaileek Amerikan zapalduriko herri autoktonoei" nuestra lengua" irakasten zietelako, poz pozik agertuz, horrekin ezkutatu nahirik, antza, aztekek, maiek edo inkek, europar jendeekin harremanik izan baino askoz lehenago, ezin hobeki zekitela mintzatzen, eta kultura original eta zibilizazio miresgarria garatuak
|
zituztela
, zeinek bere hizkuntzan adieraziak.
|
|
|
Bat etorri behar dugu herriek euren artean lotura txikiak
|
zituztela
esatean; Estatuen artean harremanik ez. Gerla zen herriok gerturatzeko bide bakarra, elkar hiltzeko tenorean zirenean.
|
|
|
Zuzenbide erromatarra destainez eta arinkeriaz gaitzesten duten hainbatek ez dute berori behar adina ezagutzen. ...goera eta usadioetatik at diren erakundeak; orobat, baldin eta bereizten badakigu senatukontsultoak, plebiszituak eta printze zintzoen ediktuak enperadoreen erreskriptuetatik, horiek baitira, izan ere, halako legeria eskatua, kreditu edo ezegokieraren arabera emana eta Erroma bera kolokan jarri zuten hainbat munstroren gortean moldatua, agerikoa baitzen horiek epaiak eta legeak jendaurrean saltzen
|
zituztela
.
|
|
|
Ordurako ez zegoen ziorik zerbaitek esanahirik ez zuela esateko. Gehienez ere, egiaztagarritasun printzipioa aukeratzen zutenek enuntziatu batzuk esanahigabe legez onartzen
|
zituztela
esan zitekeen. Baina enuntziatu horiek, izan ere, esanahia izan zezaketen beste esanahi irizpideren bat eskuratzen zutenentzat.
|
|
|
Urrezko abarra, II bol., 319 orr.25 Sua arazteko erabili zutela argi dago. Baina ezer ez da egiantzekoagoa hurrengo gertaera baino, hau da, geroago, gizakiek, pentsatzean, eguzkia eta arazteko zeremoniak harremanetan jarri
|
zituztela
, baita horiek jatorrian soilik araztaile gisa pentsatu ziren lekuetan ere. Gizon bati ideia bat (su arazketa) datorkionean eta beste gizon bati beste bat (su eguzki), zer da egiantzekoagoa gizon bati bi pentsamenduak etortzea baino?
|
|
|
27 Frazerrek hurrengoa dio: " Hemen, Europan, uste zen sorginek ilean
|
zituztela
beren ahalmen gaiztoak, eta ezerk ezin ziela inolako arrastorik egin gizatxar haiei ilea zuten bitartean. Horregatik, Frantzian, sorginkeri salaketa egiten zitzaien pertsonei gorputz osoko ileak moztu ohi zizkieten torturatzailearen aurrera eraman baino lehen".
|
|
|
Aski zenuen Caracas gaineko muinoetara begirada jasotzea gizarteko ezberdintasunak eta injustizia latza ikusteko. Nire ustea da, 30etako petrolioaren eta beste gai batzuen aurkikuntzak eskulan eskari handia sortu zuela bat batean, eta laborariak eskulan premia horretara bideratu
|
zituztela
trumilean, nekazaritza lurrak hustuta. Lehen urte haietan langile ugari behar zituzten, baina gero petrolioa ateratzeko ez da ia eskulanik behar.
|
|
|
Haietako batzuetan enfrentamenduak izan genituen Poliziarekin. Gogoratzen naiz, kontzentratuta geundela, poliziek lurrera, gure oinetara botatzen
|
zituztela
fogeoko tiroak. Zalaparta batean Iberia agentziako kristalak zartatu genituen, Espainiako kontsulatuaren aurrean protesta eta salaketak egin ziren, enbaxadorearen etxe harresitura ere joan ginen talde bat.
|
|
|
Beste denda batean malbabisko karameluak egiten zituzten, tableta moduko karameluak. Haurron artean berehala hedatzen zen albistea, malbabisko karameluak egin berri
|
zituztela
. Nabarrikaren dendara ere joaten ginen, Santa Maria kalera.
|
|
|
Erremolatxa ere asko egiten zen lehen; udazken beranduan edo neguan biltzen zuten. Izoztearekin ere hantxe aritzen ziren nekazariak erremolatxa biltzen, eskuak zartatuta
|
zituztela
. Nork esan behar zidan niri orduko herrixka hartan erremolatxa faktoria bat ipiniko zutenik!... eta hango erremolatxatik jan behar nuela orain eta hemen, herrixka hura ezagutu eta berrogeita bat urtera!
|
|
|
Ostatuan sartu ziren geroxeago lau guardia zibil, metrailetak eskuan
|
zituztela
. Uste baino lasaiago nengoen hala ere, neure buruarekin harritzeraino.
|
|
|
Xanek aurrean ezaguna zuen bide bat, ezagunak zituen etxe batzuk ikusi zituen. Hala ere, etxe haiek beren tokian ez zirela, lekuz aldatu
|
zituztela
zirudien. Haien atzean autobia bat zegoen.
|
|
|
Bazirudien bi mutilek June halako begirunez, edo lotsaz, behinik behin halako distantziaz zerabilkitela; bazirudien Junek, apika bere gaixoberaz, bere melankolikotasunaz, bi mutilak apaldu, apur bat kuxkurtu egiten zituela. Detaile hark pentsarazi zion Xani ez zirela etxekoak izango; baita, inoiz bizkarrak zelan tentetu, begiak zelan alboratzen zituzten, halaber eta guztiz gain, elkarri ahapeka zeukaten hitz egiteko moduak, horrek guzti horrek behintzat erakusten zuen beren eremu propioa, beren interes partikularrak
|
zituztela
, emakume saldotik aparte. Gaineratikoan, familiakoak zirela pentsa zitekeen:
|
|
|
Gazteek, batzuk aurpegiak estalian, beste batzuk ez, parke bazterrak beren mende hartu eta, espantu handiak eginez, gora begiratzen zuten. Hantxe zegoen kafetegi batetik emakume batzuek, soinean larruzko berokiak
|
zituztela
, kaleratu eta, antxintxika txikian kalean behera jo zuten. Aurki kalean oinezko bakan batzuk baizik ez zebiltzan, haiek ere urduritxo, bizi bizi urratsa.
|
|
|
ateratzeko etxetik eta pertsonak sartu behar diren bezala sartzeko! Buruan kolpe bat jo ziotean, gero Henriren gela azpikoz goiti jarri zitean, paper eta zinta batzuk hartuta joan zituan; eta, handik bi hiru egunera osaba Eusebio etorri zuan, hark esan ziguan, ondo eta toki seguruan zela Henri, geroztik ama gau ta egun begira zegoan, ordu orduoro irratiko boletinak aditzen zitian, bat hil zutela hemen, bi detenitu
|
zituztela
han... Eta, Henri etorri zen beste hartan, bada, amak:
|
|
2001
|
|
|
Zertan gabiltza gure eskualdean bertan ur litro batek esne litro batek baino gehiago balio duenean? Ezin dugu ahantzi duela urte gutxi arte, hamar hamabi bat, zenbait hiltegik aratze dopatuak eskatzen
|
zituztela
, eta abeltzainei erakusten zieten dopatzeko modua.
|
|
|
Biografoak nahiago izan du hainbat gauza isildu: " Uste dut emakume hori Gabrielen lehen amodioa izan zela, eta bien harremanak utzi
|
zituztela
bere familiak Gabrielekiko zuen aurreiritzia zela-eta. Ez daukat datu objektiborik, nire inpresioa da.
|
|
|
Bestalde, beste zenbaitek ez du ahaztu Endesa Iberdrola bat egitea negoziatzen ari ziren bitartean, Gas Naturalek eta Repsolek beren ahaleginak egin
|
zituztela
Iberdrola bereganatzeko. BBVAk operazio hori onartzearen aldeko jarrera erakutsiko luke, Repsolen ere kontrol aukera handia baitu berak, eta BBK ere hor sartuta dago nahiz eta maila apalagoan izan.
|
|
|
Baina, era berean, antzerkiaren lan handiak ezagutu ezinak izango zitzaizkigun paperean jaso izan ez balira. Jakina da era berean egile handiek lan egiten zuten konpainietan antzezteko egiten
|
zituztela
beren obrak, ez irakurriak izateko. Eta hortxe ikusten da aldaketa, alegia, autore horiek erabiltzen zuten literatura, esateko pentsatzen zuten, eta askotan, aldiz, antzerki lan asko literarioegiak suertatzen dira, alegia, antzerki ekintzarako makal geratzen direla.
|
|
|
Orduan, hegoaldetik mauritaniarrak eta iparraldetik marokoarrak sartu zirenean, batetik jendea babestu beharra zegoen, bestetik gizonezkoak frontera joaten hasi ziren eta hori dena antolatu beharra zegoen, jendeak janaria behar zuen, kotxeak, gasolina... Garbi zegoen sahararrak desagertarazi egin nahi
|
zituztela
, eta guk ez genien erraztasun gehiegi eman: eurentzat aproposena izango zen jende guztia hartu, konboi handi bat egin eta muga pasatzea, baina hori estrategikoki ez zen komenigarria.
|
|
|
Mutur muturreko polarizazio eta oldarkortasun politikoaren testuinguruan, dio Lozanok," egiten genituen kritikek, sektore batetik bestera egindako erasotzat hartzearen ondorioz euskal gizartearen esparru batek errezeloz begiratzeko arriskuak edo alderdikeria areagotzeko arriskuak, esate baterako, oinarri sendoak
|
zituztela
ikusi da, eta ezin izan diogu ezberdintasun hauek eragindako irudi kolektiboari ihes egin»
|
|
|
Oro har bakoitzaren ezaugarrietara egokitzen saiatzen dira. Zerbitzuaren arduradunak kontatu digu garai batean eskaintza guztietan neskak eskatzen
|
zituztela
«garbiagoak eta langileagoak omen garelako» eta eskaera orrietan, berriz, mutilak besterik ez. «Orduan ez zen ezer egiterik».
|
|
|
Erantzunak aztertu ondoren, inkestatutako nesken% 8,9ak eta mutilen% 2,9ak jateko portaeraren trastornoak
|
zituztela
ikusi zen. Anorexia edo bulimiak jotako gaixoaren irizpide guztiak eduki ez arren, sintomarik ohizkoenetako batzuk aurkitu ziren gazte horiengan:
|
|
|
Zinegilea sasihistorialari eta historialaria pelikulero. Nik ez dut tripako min handirik onartzeko gertakizun dontsu haietan ezkiotar batzuk manipulatu eta erabili egin
|
zituztela
kanpokoek, edota erlijio fanatismoa indartsua izan zela; baina, antza denez, fanatismo ideologikoaren bekatutik ez daude libre intelektual ezkertiar laikoenak ere (Elorza jaunaren artikulua horren lekuko). Beraz, Ezkioga= intolerantzia binomioa batere gogoko ez dugunez, orain berriro manipulatu nahi gaituztenei hona hemen eskari apal bat:
|
|
|
Talde hauek ikusi zuten gobernuek beren diskurtsoa bereganatu eta erabiltzen zutela, jazartuak zirela, boterearen banaketatik at utzi
|
zituztela
, herri altxamenduaren bidetik ezin zutela boterea hartu, herritarren sostengua galtzen ari zirela, geroago jadanik ez zutela sobietar etsaiaren aurka borrokatzerik... Hori guztia eta gehiago gertatu izanaren ondorioz, islamaren ikuspegi politiko bat duten mugimenduen degenerazioa ematen da, talde hauek bide ekonomikotik gizartea eraldatzeko ikuspegi hori galdu egiten dute eta moral hertsia eta islamaren printzipioen muturreko irakurketa kontserbadorea lehenesten dute; Anaia Musulmanen sortzaile izan zen Judaydi berak ere aitortu du hori, eta Marokoko.Justizia eta Izpiritualiatea taldea gidatzen duen Syassin jekearen alaba Nadi Syassinek ere taldeko bozeramailea bera aipatu izan du Bin Laden eta halakoak talde erreformatzaileen degenerazioak direla.
|
|
|
Egia da, batez ere bigarren nobelaren kasuan, ikuspegi inmanentetik egin diren azterketek etekin izugarriak sortu
|
zituztela
. Nobelaren literaturtasuna, edo berezkotasuna, hizkuntza literarioaren bigarren mailako kodetzearen nolakotasunean dagoela baieztatzen duten metodologiek aurkitu duten" pagotxa" aparta izan da:
|
|
|
Aitzakia ohikoenak: aurkitu ezina edo orriok aholkularitzan
|
zituztela
eta bulegoa ez zutela arratsaldera arte irekitzen.
|
|
|
Orain Nazio Batuen erakundeak Ruandako genozidioa epaitzeko Portu zuen Nazioarteko Epaitegiko burua da. Ez dugu ahaztu behar 1994ko lau hilabetetan milioi erdi bat lagun hil
|
zituztela
lurralde hartan. Pillay epaileak orain 59 urte ditu, eta buru belarri ari da lanean justiziaren alde beti.
|
|
|
Mintegi honen helburuen betetze mailari buruz esan behar da ezen, ikasturteamaieran egindako galdeketa baten arabera, irakasle gehienek ekarritako helburuakbete
|
zituztela
eta espero ez zuten gauza gehiago ere ikasi zutela. Baina, hori ereesan beharra dago, irakasle gehienek aitortu zuten, mintegira ikas unitateak ezagutzera baino ez zirela etorri, eta berentzat ustekabekoa izan zela hain programazabala aurkitzea.
|
|
|
Kontuan izan behar da, ikasle horiek goi mailako ikasketak
|
zituztela
(diplomaturak nahiz lizentziaturak) eta, beraz, gutxienez 15 urteko ikas prozesua izan zutela txikitatik hasita. Susmoa dugu urtetako prozesuareneragina dela gaur egungo ikas estiloa.
|
|
|
Iruñeko apezpikuak bere epaimahai berezia zuen klerigoen arteko auziak ez ezik, auzizibilak ere ebazteko. Zenbait monasteriotan, badirudi horrelako botereak gozatzen
|
zituztela
abadeek.
|
|
|
Erregistro arkeologikoari X XI. mendeetako agiri idatzien informazioa gehituz, I. Garcia Camino k18 Bizkaiko giza biziguneak lau motatako kokapentopografikoak
|
zituztela
dio, hala nola, aldapa erdian, mendixkatan, kostaldean etaharanetan. Habitat gehienak beren nekropoli eta elizei esker dokumentatu dira.
|
|
|
Elkarte hori gerora Bartzelonako herri batean egindako 1.300 bat biztanleko ikerketa lan batean berretsi zen. Ikerketa honetan, antsietateak lotura izan du artikulazioen laxotasunarekin, Itsas Ospitaleko erreumatologoek ikusi zutenean pazienteen %70ek patologia horren erasoak
|
zituztela
.
|
|
|
Hain zuzen, ekainaren 30era arte mundu osoan “Remicade” hartu zuten 170.000 pazienteetatik 84 gaixok izan zuten tuberkulosia, eta horietatik 14 hil ziren, Centonorren datuen arabera. Hala ere, konpainiak adierazi du infekzioak izan zituzten gaixoek sistema immunologikoa deuseztatzen zuten beste sendagai batzuk hartzen
|
zituztela
. Bestalde, Immumex farmazia enpresako iturriek adierazi zuten oraindik ez zutela jaso “Enbrel” sendagaiaren etiketatzea aldatzeko abisua, Elikagaien eta Medikamentuen Administraziotik (FDA).
|