|
2000
|
|
|
Crowla, hartxintxarrik txipristindu gabe. Asko dakienak, oro dakienak ez daki ezer, ez baitaki ez
|
jakitea
zer den. Eta ez dakiguna terrible izanen da agian, Rimbaud, edo agian ez dakiguna zoriona da.
|
|
|
Halaxe, bada, adierazi nahi dugu ez dakigula oso ziur eta ez du askorik inporta, ohartuko da irakurlea zer aldatu zitzaion lehenik Brown jaunari, ezker eskuko hatz txikiko azazkala, ala eskuin eskukoa; edota biak batera aldatu zitzaizkion, edo zein aldaketaz jabetu zen lehenago. Ez dakigu, era berean, zer eguraldi egiten zuen Brown jaunaren eskuan aldaketa txiki hura gertatu zen egunean, euria ari zuen ala eguzkia zegoen; badakigu, ordea, zein egun zen, eta hori jakinik, eguraldia ere nolakoa zen
|
jakitea
baino gauza errazagorik ez dago. Jar dezagun, beraz, egun euritsu bat zela, eta haizeak ere gogor astindu zituela hiriko tamarizak eta platanondoak, baina ez gingko bilobak, hiri hartan ez zegoe  lako gingko bilobarik.
|
|
|
Ez zen erantzunaren zain egoten. Nik banekien bazekiela galdetutako gauza guztien erantzuna, baina zer edo zertaz hitz egin behar zuen gurekin, eta edonori atsegin zaio
|
jakitea
bere gainetik dagoen batek bere arazoen berri dakiela eta kezkatu egiten dela. Gaur, egia esan, ezin dut horrelakorik jasan, baina orduan bertute zoragarri, gizon zuzenaren ispilu iruditzen zitzaidan erretorearen galdetu behar etengabea.
|
|
|
Esanak esan, pozten naiz behingoz zurekin eta ez traste madarikatu horrekin berba egiteaz. Hor zaudela
|
jakitea
, nire mezuak entzuten dituzula jakitea lagungarri gertatuko zait azken txanpari ekiteko. Bihar ere mezua, éxcusez moi, mezuak uzten saiatuko naiz.
|
|
|
Esanak esan, pozten naiz behingoz zurekin eta ez traste madarikatu horrekin berba egiteaz. Hor zaudela jakitea, nire mezuak entzuten dituzula
|
jakitea
lagungarri gertatuko zait azken txanpari ekiteko. Bihar ere mezua, éxcusez moi, mezuak uzten saiatuko naiz.
|
|
|
Bitxia da, bitxia denez, aldian aldiko telefono kabinaren ilaran Karmelo deika ikustea, eta hura ahoskatzen ari den hitzak laster zureak izango direla
|
jakitea
, eta norbera izatea hitz horien sujeta. Bitxia da, bitxia denez, haren deietan nirekiko erakusten duen berri ezaren aldean, ni urbizien pareko bilakaera azkar batean sentitzea, eta hark kanpotik ezin ikustea neure baitan zer nolako aldaketak gertatzen ari diren.
|
|
|
Handik berandu erretiratu ginen eta, Adela eta Estherrek donuts ei ekin bitartean gelan tar tar tar jarraitu zutenez, atzo ezin izan nuen ezer idatzi (zer edo zer argi baldin badut, horixe da: bikote gelakide honek nire bizi  tzaz ahalik eta gutxiena
|
jakitea
; aldiz, badirudi haiek ez dutela sekreturik eta, atzo, esate baterako, jakin ahal izan nuen Adelak ez duela oraindik apustua irabazi, eta Niagarako hartan jo zuen erasoan huts egin zuela: " Furgonetan bertan saiatu nintzen Dan xaramelatzen, baina kanpamendua bera bakarrik altxatzen tematu zen eta nire gizona ikustearekin etsi behar izan nuen.
|
|
|
esate baterako, behin Patxirekin Gasteizko Florida parkean izan nuen hitzordua: Patxik hango kristalezko tabernan zerbait hartzera gonbidatu ninduen, oso ederra bai  tzen, epeletan kafe bat hartu bitartean, kanpoan elurra nola ari zuen ikustea; eta, zer mila sorgin, ederra baitzen norbait zuregatik txora txora egina dagoela
|
jakitea
, eta emeki emeki lehen musua emateko nola makurtzen zaizun ohartzea, nahiz eta gero doi bat gogoz kontra zeure burua baztertuz erantzun (orduan nik ez nuen beste amodio baten beharrizanik sentitzen, baina atsegina gertatu zitzaidan Patxik nirekiko agertu zuen, nola esango nuke, miresmena?; Patxi haize bolada freskoa zitzaidan; berarekin barre egiten nuen, nire belarriek entzun nahi zutena esaten ... Hala ere, gero ez nintzen ausartu Dabidi egia esatera; ez dakit, haren erreakzioaren beldur izan nintzen eta, bestalde, argi neukan ez zela ezer gertatu eta, halaber, ez nuela Patxiren laguntasuna galdu nahi.
|
|
2001
|
|
|
Soinekook eratzeko ordua iritsi da, ordea, eta oihala aukeratu behar! Aukera handia agertu zait eta, beraz, uste dut onen onena bakoitza nolakoa den
|
jakitea
izango dela.
|
|
|
Une bakoitzari zer dagokion
|
jakitea
ez da izaten erraza. Hala ere, badira argitasun izpi bat edo beste denbora oihal mugagabea bezain hilkorrak direnak.
|
|
|
Nekez, ordea, asmo jakiterik gabe. Eta ez dakigula
|
jakitea
omen da jakinduriaren hasiera eta iturburua.
|
|
|
Jakintza ez da salbabidea, baina eskaintzen dizkigun dohainak tentagarriegiak dira haien ihesi ibiltzeko. Dohain horiek dira
|
jakitea
eta, jakitea aski ez dela, indarra edo, berriz esaten hasi den bezala, boterea. Teknika soilaren jabe egin garen euskaldunok itxura gaiztoko fabrikaz bete ditugu behinolako soro eta basoak.
|
|
|
Jakintza ez da salbabidea, baina eskaintzen dizkigun dohainak tentagarriegiak dira haien ihesi ibiltzeko. Dohain horiek dira jakitea eta,
|
jakitea
aski ez dela, indarra edo, berriz esaten hasi den bezala, boterea. Teknika soilaren jabe egin garen euskaldunok itxura gaiztoko fabrikaz bete ditugu behinolako soro eta basoak.
|
|
|
Baina antiojorik gabe irakurri duenak berehala ikusten du liburu hori ez dela elizgizonentzat egina, laikoentzat baizik, munduan bizi den jendearen  tzat. Ikasia edo erdi ikasia izateak gutxienez kondizio bat eskatzen zuen, irakurtzen aski ongi
|
jakitea
. Denbora bertsuan Ziburuko Etxeberrik Manual devotionezcoa ondu zuenean dio berak bertsoz egin dituela bere gauzak marinelek eta kanta zitzaten, buruz ikasi eta gero, noski, 4 orrialdean, eta bestetan, irakur daitekeenez:
|
|
|
Aski dugu lehen izkribu gotikoak (eta bakarrak ere direnak) edo aleman garaiekin alderatzea, edota, hala nahiago bada, armeniarrak (eta georgiarrak) irlandarrekin, nolabait ezagutzen ditudanei lotzearren. Ene ustetan, eraginaren nondik norakoa
|
jakitea
axola zaigu, ez beronek noizbait baimenak eta onespenak beregana zituenentz (K.M.O.).
|
|
|
Ageri baita ageri ahala hiztegiek, gurean hartu duten gradu hedatu bezain goitarrean bederen (entziklopedia aldera iraultzen direlarik), ezin dezaketela hitzen ezaguera biluzian planto egin," geiak" ere ezagutu behar direlarik, hitzak ez eze. Asko den adina ez izanik ere, premiazko dute hiztegigileek hitzen berri
|
jakitea
, eta ikastea dagoeneko ez badakite, bai euskarazkoen eta bai erdarazkoen. Nahikoa itxuragabeki jokatu zuen, izan ere, Babelgo nahastea sortu zuenak, erraldoien kasta zela eta ez zela, erdara bat baino gehiago barreiatu zuenean munduan zehar.
|
|
|
Abiadan bagara ere, ezin hobeki deritzat joera honi, arras komeni bailitzateke garai batean euskaraz azaldu ziren gogo, uste eta eztabaiden berri
|
jakitea
. Ea, bada, ez garen lehen urratsetan gelditzen.
|
|
|
Hizkuntzari bagagozkio, aski da Sabinen beste hura gogoan edukitzea: kaltegarriago dela arrotz batek euskaraz ikastea ez dakit zenbat euskotarrek euskaraz ez
|
jakitea
baino. Hor ere," euskotartasuna", dakigun oinarrietan finkaturikako zera, nagusi zen" euskalduntasunaren" aldean.
|
|
|
Hizkuntzaren eta janzkeraren kontuan, ordea, ez dut hain argiro sumatzen zertarako sartzen den linguistika. Hizkuntzak nola hurbil eta urrun gaitzakeen ikusteko, aski da, eta hobe, linguistika ez ezik, hizkuntzak ez
|
jakitea
. Hizkuntza noraino den lokarri eta bereizgarri, izan ere, inork baino hobeki daki bere bizilekuan egiten denaz baliatzeko gauza ez den ezjakinak.
|
|
|
Leku berezia du aspaldian Jon Etxaidekok euskal idazleen artean, edozeinek ikus dezakeen bezala. Euskaraz egungo egunean inork gutxik bezala dakielako eta jakite hori, jakite hutsa ez ezik, mintzatzen
|
jakitea
delako. Gazteegia dugu, zorionez, irakasle eta gidari izendatzeko:
|
|
|
Iritziak, noiz nolakoak izaten dira ta,  litekena da, gaur euskera bateratua aldezkatzen duen jaun jakintsuak [sic] arrazoi izatea. Baiñan baserrian jaio, azi eta ezitako ez-jakin bat naizen aldetik, ori beia baiño leenago uztarria ekartzea dala uste det... Nola nai dala ere, jaun oietako batzuen muiñean zer darabillen
|
jakitea
guztiz onurakorra izango litzakeala deritzat, bai euskera eta Euskalerri osoarentzat. Misterio batzuek larru gorrian jartzea ere litzakeala uste det".
|
|
|
Batasun bidez abiatzekotan, nahitaezkoa da, aldez aurretik, zer batu nahi dugun
|
jakitea
; zein diren euskalkien arteko bereizkuntzak ezagutzea. Euskara norberaren" amaren hizkuntza" dela uste duguino, eta ez auzokoaren amarena, batasun bidean gara beti.
|
|
|
Guztiok dakigu zein asmo ederrek eragiten dien euskara landu beharrez ari direnei. Horixe behar genuke bakarrik, inor gure hizkuntza irain  du eta itsustu nahian dabilela
|
jakitea
! Diru arazoetan ez du inork esaten bere ordekoari buruz:
|
|
|
Poliki poliki dihoakio Peru erakusten ez euskara bakarrik âeuskaltzalea zen Mogel, inor izan bada, baina ez zuen uste euskara berez ezer denik, zerbaitetarako ez badaâ, beste gauza asko baizik euskararen bitartez: izenak utzi eta barrengo izanari begira dagoen egiazko
|
jakitea
, lanbide  berezien neke eta ezkutuak, bizkaitar ez diren euskaldunen euskalduntasuna, benetako kristautasuna eta zinetako gizalegea.
|
|
|
Hona lehenbizikoa. Urteetan aurreratuxea nagoenez gero, ez da harritzeko gaur Europan barrena dabiltzan haizeen berri ez gehiegi
|
jakitea
. Beste horrenbeste gertatuko zaie, ordea, eta urte gutxi barru, zorioneko" denboratasuna" dela bide, orain  go gazteagoei.
|
|
|
6 XIX. mendean, 1839 zazpi urteko gerratearen azkena eta bakealdi aski luzearen aurrena gertatu zitzaigunean, Iturriaga, liberal kutsukoa, moderatuetakoa noski, Iztuetarekin batean Donostia eta Donostia inguruko jauntxo liberalen hizketa lagun eta mahaikidea, izan genuen, kezkati izateaz gainera, hizkuntzarekiko kezken adierazle ozena, lasai baino lasaiago bizi ziren herritarren artean. Apaiz eta irakasle honek argiro ikusi bai  tzuen
|
jakitea
zabaltzearekin, idazte irakurtzeak medio, ez zietela babeslekurik indartsuenek haize berriei gogor egingo, ezta mendirik erpinenak ere zabaltzen ari ziren uholdeei gainik hartuko. Lehen honetaz genekiena orain hobeki jakin dugu Aita Lasaren lanei eskerrak.
|
|
|
Gauza bat da, ordea, esango dit edonork, hizkuntza
|
jakitea
eta bestea oso hizkuntza horren bitartez zernahi gaitaz aritzea. Dudarik gabe esan dezakegu ez zutela uste euskal irakaskuntzarako premiazkoa zen lan eskergan barrena abiatzeak gehiegi balio zuenik.
|
|
|
Bascongada, bere gisako gainerako elkarteak Europan bezala, ez zen Unibertsitatearen osagarri, honek bete nahi ez zituen eginkizunak betetzeko izan baitzen sortua. Zenbait lanbide eta kargutarako behar zen
|
jakitea
(eta titulua) Oñatin (eta erbestean ere bai) jasotzen zen; Bergaran, berriz, ikerketarako premiazko ziren lan eta langileak prestatu nahi zituzten.
|
|
|
XVIII. mendeko eta inguruetako historialariez aretotik kanpora esan nuena esan dezaket orain, jaso zutenek ez baitzuten erabat zuzenki jaso. Komeni litzaiekeela, nioen eta diot, euskaraz zerbait
|
jakitea
edo, gutxieneko kontuan, euskarazkoen erdaratzaileak aldamenean edukitzea: eta haiei komeni ez bazaie ere, komeni lukete irakurleek.
|
|
|
Nik uste nuen, ez nuen nahi, baina bai uste? hizkuntzarekiko
|
jakitea
, jakintza, jakiundea eta jakinduria ez zeudela hain aurreratuak Euskal Herrian, aitzina bide ederra egin badugu ere. Oker nengoen, oker baino okerrago, eta biziro poztu naiz:
|
|
|
Autorearen nortasunaz eta nortasun hori moldatu duen bizitzaz zerbait
|
jakitea
ez da bitxikerien bila dabilen ikertzaile arinaren apeta hu  tsala. Ez beti, bederen.
|
|
2002
|
|
|
Hurrengo eszenan, aitita ilobek beren bideari jarraitzen zioten, ezer gertatu ez balitz bezala. " Normala aititak txakurrak tratatzen
|
jakitea
; baserrian jaio eta hazia zela kontuan hartuz gero, behintzat", egin nuen gogoeta. Haren itzala, ordea, txakurren pasadizoak erakusten zuena baino handiagoa zela hausnartu nuen jarraian; hots, ez zela anekdota hutsal batzuetara mugatzen, baizik Don Beldurren erresuma guztira luzatzen zela, bertan bizi ginenok samurtasunez gerizatu eta babestuz.
|
|
|
Batzuek hori pentsatzen baitute, esan nahi baita, euskal idazlea izateko aski dela idazten
|
jakitea
. Ez:
|
|
|
Berez zerbait ederra eta aberasgarria den hori, konpondu beharreko eta konpondu ezinezko arazotzat jotzen da. Ezagutzen al du inork munduan kasuren bat non bi hizkuntza
|
jakitea
hizkuntza bat bakarrik jakitea baino kaltegarriago gerta daitekeen. Hori da batzuetan euskaldunen kasua.
|
|
|
Berez zerbait ederra eta aberasgarria den hori, konpondu beharreko eta konpondu ezinezko arazotzat jotzen da. Ezagutzen al du inork munduan kasuren bat non bi hizkuntza jakitea hizkuntza bat bakarrik
|
jakitea
baino kaltegarriago gerta daitekeen. Hori da batzuetan euskaldunen kasua.
|
|
|
Batzuetan ez du erantzungo, eta agian horrek haserrea sortuko dizu. Baina egoera hori nahiko berria da, lehenago normala baitzen, orain bezala, erdaraz egitea funtzionarioak, baina normala zen ere, orain ez bezala, beste aldeko inork ere euskaraz ez
|
jakitea
. Eta guri ere, zer esango dizut, ez zitzaigun burutik pasatzen euskaraz egitea.
|
|
2003
|
|
|
Urteak joan arau, abertzale zenbaitek treguaren apurtzea huts politiko erraldoitzat daukate. Euskara, abertzale mugimenduaren haize parpaila bihurtua da, abertzale izateko euskararen
|
jakitea
ez delarik jada hain beharrezko. Alta, abertzale mugimendu koloretsuak euskara salbatzearen  estakuruz biltzen ditu gazteak eta jende berriak, euskararen inguruko bizitasun kultural alegerak akuilaturik (Herri Urrats besta bikainak, demagun).
|
|
|
Une hartantxe, pentsatu nuen polita izango zela
|
jakitea
zer hiru gauza eramango genukeen gutako bakoitzak uharte galdu batera, eta nire proposamentxoa azaldu nion tribuari. Iradokitzaile iruditu zitzaien jolasa, eta segituan paper mutur bana banatu nuen taldekideen artean, beren hiru lehentasunak edo aukera kuttunak idatz zitzaten.
|
|
|
Ez, eta ez
|
jakitea
hobe. Apaizekin kontuz ibili behar da, Miren, gogoratu esaera hura.
|
|
|
Neskatxentzat ere txit gauza ona da eskola era bada, ikasi dezeen dotrina, goiz arratsetako jaiera, sakramentuak ongi artzeko prestaera, elizan modestiarekin egotea eta meza entzuteko modua. Asko da au neskatxentzat, bada eskribitzen
|
jakitea
, batzuentzat ona izan arren, geienentzat kaltetsu izan liteke (1850b: 87).
|
|
|
Sagüés, 1960). Dena den, ez dirudi euskararik zekienik, eta ulergarria denez, Oliteko Ikastetxean ez zen Zarauzkoan bezain garrantzizkoa euskara
|
jakitea
eta lantzea. Bestalde, Nafarroan zegoen baita Berako kaputxinoen komentua ere, 1831n lau misiolari euskaldun eta hiru erdaldun zituena; horiek Gipuzkoan ere aritzen ziren batzuetan.
|
|
|
3 Irakurketaren bultzada. Ebanjelizazioa eraginkorra izan zedin, jendea dotrina barneratzeko gai izan behar zen, eta irakurtzen
|
jakitea
ezin lagungarriagoa zen horretarako. Katiximaz gain, gainera, beste debozio liburuak, santuen bizitzak eta abar irakurri ahal izango zituzten.
|
|
|
Proportzioaren azterketa horrek asko argitzen digu euskararen osasunaz; baina, hizkuntza baten osasun sozialaz hitz egiterakoan, bestelako datuei ere erreparatu behar izaten zaie; eta, beste parametro batzuekin batera, giltzarria izaten da
|
jakitea
hizkuntza horrek balio ote duen erabiltzaileen artean komunitate sentsazioa sortzeko.
|
|
|
Etorkizunari begiratu behar diogu. Lehenago aurreratu dizudanez, on litzaiguke
|
jakitea
bihar etziko helduek norainoko aintzatespena nahiz lekukotasun soziala aitortzen dioten euskarari gaur berton; ez biharko proiekzioan, ezpada gaur berton, egunerokotasun arruntean, bizitzan bertan.
|
|
2005
|
|
|
Lortu nahi dugun gizarte motari buruzko eztabaidan ekarpen bat egiteko eta dagokigun erantzukizuna gure gain hartzeko, ezinbestekoa da gauzen berri izatea,
|
jakitea
, kalitatezko informazioa eskura izatea alegia. Hainbat egilek, ingurumenari buruzko informaziorako sarbide aukeran, ingurumenari loturiko erabakiak hartzeko partaidetzan, eta justizia prozedura eraginkorretarako sarbide erraztasunean biltzen dituzte ingurumenarekin loturiko prozesu eskubideak.
|
|
2006
|
|
|
Gogorra zunan laguna ohean ikustea koman zegoela. Gogor gogorra, bai, ez
|
jakitea
iraungo ote zuen. Goizero joaten nindunan ikustera, eta hainbat orduz eserita egoten nindunan lagunari begira.
|
|
|
Maitasunean egunero zeukanagu arriskua dena galtzeko edo irabazteko. Ezinezkoa dun aldez aurretik
|
jakitea
bi pertsona elkarren gisakoak diren ala ez. Hegazkinean ezezagun batekin elkartzen haiz San Franciscora bidean eta bihozkada bat dun.
|
|
|
Ikusi al dituzu, ama, garbantzuak? Ikusi badituzu, gustatuko litzaidake
|
jakitea
ea zer ari zaren pentsatzen. " Kontuz, ama, garbantzu horiekin, kontuz, gaiztoak dira-eta.
|
|
|
Nazkagarria neuretzat ere. Amak merezi du
|
jakitea
. nioke esan zenbat gustatzen zaidan txoko hori.
|
|
|
–Ondo dago
|
jakitea
. Eskerrik asko.
|
|
|
Egia da, ito egiten nau larritasunak: lehenbailehen
|
jakitea
gustatuko litzaidake ea etxea galduko dudan ala ez.
|
|
|
Goiz, eguerdi, iluntze eta gau. Interesgarria izango litzateke
|
jakitea
haurrak zirenean zein kaletan jolasten ziren horietariko asko. Badirudi batzuek oraindik hartan dihardutela eta besteak, orduan egin gabe utzi zituztenak egiten hasi direla.
|
|
|
gisako protestaren bat, baina aitak ez zuen ezer esaten, eta tarte hartan guztian, aitaren isiltasuna izan nuen eramanezinena. Judua nintzela
|
jakitea
bezain eramanezina. Eta orain hantxe zegoen bera, musuzapia artean eskuan, ezer esateko gai ez zela.
|
|
|
Amak begirada jaitsi zuen eta platerak jasotzen hasi zen. Aitaren inor salbatzeko ibileren kontakizuna bezainbeste interesatzen zitzaidan aitak Jünger ezagutu ote zuen
|
jakitea
, idaz  leak liburuaren hasieran kontatzen duen granada leherketarekin lotzen bainuen aitak egindako Orainvilleren aipamena.
|
|
|
Hilabete gutxi barru Berlinen izatekoak ziren Joko Olinpikoen inguruko aparra harrotzen hasi baino lehenagotik ekin nion nik gimnasia egiteari. Hegazkinlari izateko, beharrezkoa da arnasaren erritmoa eta soin ataletako mugimenduak sinkronizatzen
|
jakitea
, hala entzun nion esatari bati Odeon aretoan Baroi Gorriari buruzko dokumental batean:
|
|
|
Ez nuen maletatxoan zeramanaren berri izateko eskubiderik? Ez, hobe ez
|
jakitea
, erabaki nuen nire artean. Irakurtzen nituen nobeletan ere halaxe jokatzen zuten pertsonaia nobleenek:
|
|
|
Handik hurbil samar zebilen beste iheslari talde baten berri eman zidan mugalariak. Ez zen ohikoa aldi berean bi iheslari talde elkarrengandik hain hurbil ibiltzea, eta zer gertatzen zen
|
jakitea
erabaki nuen. Hasi nintzen, bada, aldapa behera, mugalariak esan  dako aldera.
|
|
|
Lagun bat diat karabineroetan; hire osaba hori non dagoen jakin bezain laster, abisatuko zidak, hago lasai, atxilotua nora eraman duten
|
jakitea
izaten duk zailena. Esaten digutenean halako hiritako halako kartzelatan dagoela, jakik abokatu bat, juizioa eta legearen bermeak izango dituela.
|
|
|
Hamaika aldiz esana dago, euskalduna euskara duena dela, euskara horrekin zer egiten duen gorabehera. Badira, hala ere, euskaraz
|
jakitea
nahikotzat jotzen ez dutenak eta euskaldun izatea euskaraz egitearekin lotzen dutenak. Hau da, euskalduna dela euskaraz egiten duena.
|
|
|
Jakina, euskararen erabilera sozialak ezagun dituen muga guztiak gainditu ondoren: gutxienez solaskide euskaldun baten presentzia; solaskide hori euskalduna dela
|
jakitea
; solaskide horrekin euskaraz egin nahi izatea; euskalduna erdarara bultzatzen duten faktore psikologikoak, sozialak, kulturalak... gainditzea, eta abar.
|
|
2007
|
|
|
–Baina nola nahi duzu
|
jakitea
–Nik ez ditut beren gutunak irakurtzen!
|
|
|
–Ez da gutxi hil behar zarela
|
jakitea
. Pribilegiatua sentitzen naiz.
|
|
|
Gure herrialdeetarik sinesteak guziz ezberdinak dituen lehen eremua da Grezia, eta han gure letretarik arras ezberdinak diren hizkiz da izkiriatzen. Badakit anitzi gustatzen zaiela leku harrotzen berri ukatea eta ere hara joateko bideen berri
|
jakitea
. Hara joan nahi duenak jakin beza beraz bidea dela perilos eta luzea.
|
|
|
Esan gabe doa, jauntxoek Euskal Herrian" jeboak" (baserritarrak) mespretxatzen zituzten bitartean, Madrilen euskararen aldarria egiten zutela, erdaraz jakina, beren" bereizgarri" gisa eta, azken batean, foru erakundeetan zuten nagusitasunari eusteko. Belaunaldi askotan, erdaraz ez
|
jakitea
gizarteko geruzarik umilenen estigma izan zen eta gora egin nahi zutenek ongi ikasi behar izan zuten. Batzuek, ez denek, erdara ikasi ez ezik euskara ahantzi ere egin zuten.
|
|
2008
|
|
|
Lehen eguneko irteera ezusteko mundu batean sartzea izan zen, eta berehala
|
jakitea
" ni hemen ondo nago". Halakorik existitzen zela sumatu gabe, berehala jakitea" leku hau niretzat da".
|
|
|
Lehen eguneko irteera ezusteko mundu batean sartzea izan zen, eta berehala jakitea" ni hemen ondo nago". Halakorik existitzen zela sumatu gabe, berehala
|
jakitea
" leku hau niretzat da". Edo, agian," hemen badago lekua niretzat".
|
|
|
Ez zuen begirada eten harik eta sentitu zuen arte Ara Danimarkara joango zela, bai, baina etorriko zela berriro. Sentitzea eta
|
jakitea
ia parean jartzen dituen indarraz sentitu zuen arte. Berlineko neguko hilabete luzeetan, momentu horretan sentitutakoa, bere buruan birsortu ahal izateko moduko indarrez.
|
|
|
–Falta zaiguna
|
jakitea
da Maria Josebaren balek hil duten eta Joseba Mariarenak. Terese, gehiago espero nuen.
|
|
|
Ez dago gogoratu beharrik, iraultzaren porrotaren azterketa honek zer eragin duen nobelan, leit-motiva da ez bakarrik tesi nobela deitu dugun honena, baizik eta baita tragediarena eta suspense nobelarena ere; izan ere, kontua da
|
jakitea
nork salatu duen Carlos, eta zergatik, batez ere zergatik. Danutak salatu du Carlos, Danuta aristokratikoak, izpiritualki Poloniako jokalarien gainetik dagoela uste duenak, iraultzaren aristokratak, izpirituaren aitonen alabak, Rosa Luxemburgoren irakurzaleak.
|
|
|
badakigu, jakin, ezin izanen dugula Natura sekula erabat domeinatu; badakigu, jakin, gure gorputza ez dela hilezina izanen, ez diola aurre eginen denboraren igarotze gupidagabeari, eta, beraz, prest gaude" bigarren mailako" irtenbide batekin konformatzeko. Mugak non dauden
|
jakitea
pizgarria izan daiteke, baina baita ere etsigarria eta irentzailea: sufrimendu guztiak ezin baditugu erauzi, ekidin ditzagun batzuk eta gutxitu beste batzuk.
|
|
|
Azken honetan, beharbada, Ibonekin liskar batean aritzeak bultzatuko ninduen Barrutiarengana, baina hori baino gehiago dela esanen nuke. Aitarekin izan dezakeen harremana
|
jakitea
baino gehiago. Goapoa da, gorputz sendoak, bizarrak, aire utziak eransten dioten halako animaliatasun zainduak, non bera han bere erresuma egitera eramaten baitu naturaltasunez.
|
|
|
Ez, ez zuen arrastaka bizi nahi. Baina zikin sentitzearen sentipen hori baino are okerragoa omen zen ez
|
jakitea
zer egin zezakeen garbitzeko. Jakin izan balu, berak behin eta berriz esaten du bere esku zegoen guztia jarriko zukeela, eta borondate hori benetakoa da, barrutik irteten zitzaion horretarako desioa.
|
|
|
Hizkuntza batzuetan, gauzak buruz jakiteari" bihotzez"
|
jakitea
esaten zaio. Hizkuntza horietakoren batean, esan lezakete:
|
|
|
Hizkuntza horietakoren batean, esan lezakete: euskaraz, gauzak bihotzez jakiteari" buruz"
|
jakitea
esaten diote. Edozein hizkuntzatan esan daitekeena da inon ez dagoela egia osorik:
|
|
|
Eta nik diot: besteri" hori adina duk" esatea, bat gaztea dela
|
jakitea
, eskolara joatea, hizketan hastea, oinez ikastea eta jaiotzea ere adinaren gauzak dira, lehenagokorik ez aitatzeagatik.
|
|
|
Entzuten, eta irakurtzen?
|
jakitea
da munduaz ahaztea. (Eta jakinaren gainean egotea ezen entzuten, eta irakurtzen?
|
|
|
Antzemanda nengoen aditua izateko ondo datorrela erdi gorra izatea (nahi dena aditzeko). Oraintsu ohartu naiz jakintsua izateko ez datorrela ondo irakurtzen
|
jakitea
; are gehiago: garbi garbi jabetu naiz jakintsu ezagutuek ez dakitela irakurtzen behar bezala; ezinduak daudela hitzak eta letrak bere hartan aletzeko (eta, hartara, nahi dutena, nahi duten eran eta nahi duten adina dutela jakiten).
|
|
|
[Arrazoi jakintsuaz I.] Zerbait
|
jakitea
ez da debalde ateratzen: jakina izan ondoren, zerbait hori ez da lehengoan gelditzen.
|
|
|
Ezin esan daiteke" badakit harria" edo" dakienak banaki"; jakin liteke, ordea," badela", eta jakin liteke zerbaiten edo nonbaiteko" berri". Jakitea da berri, eta
|
jakitea
da la: informazioaz jabetzea da.
|
|
|
Maiz pentsatu izan dut, hemen bertan ere ikus liteke?
|
jakitea
, ulertzea eta horien eitekoak alfer alferrikakoak direla, eta zinez balio duen bakarra sentitzea dela; sentitzea oroz gainetik, eta oroz azpitik sentitzea (entzutea eta sumatzearekin batera beharbada). Baina kontuz sentikor sentiberaren sentitze hutsarekin:
|
|
|
[Hitzetik jakitera.] Jakitun hitzak ere" dun edukitzezkoa" du bere baitan; jakituna, beraz, daukana da, eta
|
jakitea
edukitze bat. Horra zergatik ez den jakitea arrazoi biziaren senidea.
|
|
|
[Hitzetik jakitera.] Jakitun hitzak ere" dun edukitzezkoa" du bere baitan; jakituna, beraz, daukana da, eta jakitea edukitze bat. Horra zergatik ez den
|
jakitea
arrazoi biziaren senidea.
|
|
|
Errazagoa da
|
jakitea
ez jakitea baino. Gogoratu bestela zer lan hartu behar dituen gaur emakume haurdunak baldin eta mundura dakarrena nexka ala mutila izango den jakin nahi ez badu.
|
|
|
Errazagoa da jakitea ez
|
jakitea
baino. Gogoratu bestela zer lan hartu behar dituen gaur emakume haurdunak baldin eta mundura dakarrena nexka ala mutila izango den jakin nahi ez badu.
|
|
|
Jatea eta
|
jakitea
ez dabiltza elkarrengandik hagitz aparte. Komunikatzeko bi era izan litezke (edo, librekitxo pentsatzera jarrita, komunikatzeko era bat izan liteke" ja (ki) tea").
|
|
|
Ustea ez da
|
jakitea
, baina jakitea ustea da.
|
|
|
Ustea ez da jakitea, baina
|
jakitea
ustea da.
|
|
|
[Esplikaziotxoa.] Heldua edo zaharra izatea da, funtsean, aspertzen
|
jakitea
; gaztea izatea, berriz, dibertitzen jakitea (ez" ondo pasatzea": hori lehen bizi ko egunean ikasten da, eta lehenago ere bai).
|
|
|
[Esplikaziotxoa.] Heldua edo zaharra izatea da, funtsean, aspertzen jakitea; gaztea izatea, berriz, dibertitzen
|
jakitea
(ez" ondo pasatzea": hori lehen bizi ko egunean ikasten da, eta lehenago ere bai).
|
|
|
Hona hemen arrazoi desofiziala, betaurreko beltzik gabe irakurtzekoa: " ez naiz edozein; neri ez dizkit edozeinek ikusten bi begiak; nik adina
|
jakitea
da nora begira bizi naizen jakitea".
|
|
|
Hona hemen arrazoi desofiziala, betaurreko beltzik gabe irakurtzekoa: " ez naiz edozein; neri ez dizkit edozeinek ikusten bi begiak; nik adina jakitea da nora begira bizi naizen
|
jakitea
".
|
|
|
Alemana ikastea, alemanez
|
jakitea
. Badu xarma expexial bat.
|
|
|
" Definizioa da badakigula
|
jakitea
".
|
|
|
Edozein lan publiko txatxutarako, konstituzioa edo beste oinarrizko legeren bat
|
jakitea
eskatzen dute. Beti harritu izan nau horrek.
|
|
|
Zergatik ez dute eskatzen grabitazioa edo unibertsoaren osaera menderatzea? Gauza oinarrizkoagoak baitira, eta konstituzioa
|
jakitea
bezain alferrikakoak. Baina, hobeki pentsaturik, ez da hala:
|
|
|
eta gauza sakon eta substantiboak aditu ahala hitz arruntetara itzultzeko. (Aski da greko, latin eta ingeles apur bat
|
jakitea
edo eskueran edukitzea). Itzulpena egin ondoren, gauza sakon substantiboak hustu egiten dira ezin sinetsizko moduan.
|
|
|
[Itxi irekiez gehiegi.] Itxiak eta irekiak, berez, ez dute deus esaten. Falta dena da
|
jakitea
zeri edo zertara dagoen bat irekia edo itxia. Kastillanozko semantikaren eragitez da" irekia" ona edo interesgarria, eta" itxia", berriz, motza edo eskasa; ez dago beste arrazoirik eta esplikaziorik.
|
|
|
Dena jakin beharra dagoen garai honetan, atentzioa emateko modukoa iruditzen zait baserri giroko edo erdara gutxiko askotxok zenbait galderari eman ohi dion erantzun modu hau: " hori nik adina
|
jakitea
duk!". Bestela esanda:
|
|
|
Bestela esanda:
|
jakitea
–jakitearen parte bat bederen, ondo dago dagoen lekuan; hots:
|
|
|
[Aurrekoaren ondorio pedagogikoa.] Erakuts bekie gure munduko haurrei ezen gizaki azkar/ argi/ baliozko/ adimenduna ez dela" ondo" duen hura, baizik eta ondo aditzen edo entzuten duena; zinetan eta benetan, ez dela munduan beste adimenik, ez adimen intelektualik eta ez adimen emozionalik? aditzen
|
jakitea
baizik. Aditzen dakienak bere hartan aditzen du; moztu (epaitu) edo luzatu (biribildu) gabe aditzen du.
|