|
2004
|
|
|
Berriro diot: ba ote du ordea zerikusirik funtzio
|
jakin
batean hizkuntzak bereganatzen duen sustraipen gaitasunarekin Lertxundiren sakonera espiritualak. Arima ez da gorputza, badakigu, jakina, baina gorputza zer den dakigun neurri berean ote dakigu arimaren berri?
|
|
2007
|
|
|
Azkenik, komeni da datuei neurria hartzea eta ez ematea berez dutena baino garrantzi handiagoa. Euskararen Erabileraren Kale Neurketako datuek une
|
jakin
bateko hizkuntza egoera islatzen dute eta, elkarren arteko konparaketak eginez, haren bilakaera aztertzeko aukera ematen dute. Beraz, zenbakia, hamarren eta guzti, hau ala bestea dela jakitea baino garrantzitsuagoa da zenbaki horien bitartez islatzen den errealitateaz eta denboran izan diren edo izan daitezkeen aldaketez jabetzea.
|
|
|
Euskararen Erabileraren Kale Neurketako datuek une
|
jakin
bateko hizkuntza egoera islatzen dute. Alde horretatik, oso baliagarria da euskararen kale erabilerako neurketek ematen duten informazioa.
|
|
|
(Bidenabar: etnozidioa, etniaedo herri
|
jakin
baten hizkuntza, kultura eta nortasuna hilobiratzea eragin duenestrategia politiko totalitariotzat har dezakegu; indarraren legepean, baina legearenindarraren mozorropean zuritua).
|
|
2008
|
|
|
Bizindar gutxi duten hizkuntza komunitateekin, berriz, alderantziz gertatzen da: hau da, aukera gehiago dituzte zenbait taldez osatutako eremu
|
jakin
baten barruan hizkuntza talde berezitu gisa desagertzeko azkenean. 1 irudian ikus daitekeen moduan, gizarte— eta egitura aldagaien hiru dimentsio zabalek dute eragina hizkuntza komunitateen bizindarrean:
|
|
|
Gobernuen hizkuntza politikak legeetan islatzen dira, eta hizkuntza erabileraren ereduak sortu behar dituzte, eraginkorrak izango badira Azkenean, baina, ekintza horiek guztiek, edozein eremutatik abian jarrita ere, norbanakoen iragazkitik igaro behar dute halabeharrez; izan ere, norbanakoek aukeratuko dute hizkuntza bat edo bestea testuinguru jakin batean. Ikuspegi psikologikotik, hizkuntza aukeraketa esaten zaiona ikasitako jokabidea da; izan ere, giza jokabidea gidatzen duten ikaskuntza legeek arautzen dute Testuinguru
|
jakin
batean hizkuntza bat aukeratzeko ekintza aurretiaz jasotako estimulu batzuen mende dago, eskuragarri dagoen aukeretako bakoitzaren kostua onura harremana zehazten baitute; halaber, aukeraketaren ondorioen mende dago.
|
|
|
Ez gara gu hasiko, noski, indar politiko abertzaleen euskalduntasuna neurtzen, ez da hori gure eginkizun nagusia. Halaz ere, horien artean bere burua euskalduntzat daukan bat hartuko dugu, herri
|
jakin
bateko hizkuntza praxia behatzeko eta kritikatzeko. Zeregin hori ez da gure eginkizuna izango, Jakoba Errekondoren lekukotasunak baitira ondorengook.
|
|
|
Tresna hau erabilita, haur
|
jakin
baten hizkuntzarako gaitasuna neur daiteke, baita hizkuntza garapenean dagokion adin ebolutiboa jakin ere. Era berean, hizkuntzaren garapenean haurrak izan dezakeen atzerapena edo arazoak antzemateko erabil daiteke tresna hau.
|
|
2010
|
|
|
Adierazle estandarrak ez izateak, eta agian anekdota kutsua izateak ere, beste herri edo eskualde batzuekin alderatzeko indarra kenduko die agian, eta horrenbestez ez dira erabilgarri edo erreferentzial izanen beste inorentzat; baina hizkuntzaren bizitasunaren eta normalizazioaren adierazgarri esanguratsuak direla esanen nuke, eta horregatik ekarriko ditugu hona. Lurralde geografiko eta sozial
|
jakin
baten hizkuntza normalizazioren maila deskribatzeko garaian irudi indartsuak ere baliagarri dira, estatistika eta ehunekoen ondoan. Aipa ditzagun, gehiago luzatu gabe:
|
|
2012
|
|
|
Esatari deituko diogu une
|
jakin
batean hizkuntza adierazpena, ahoz nahiz idatziz, jakinaren gainean gauzatzen duen lagunari. Ez da kodetzaile edo informazio barreatzaile hutsa, bere ezaupide, sinesmen, jarrera dituen eta bere inguruarekin harreman sarea sor dezakeen benetako gizabanakoa baizik.
|
|
|
Hizkuntza teknikoa edo teknizismoak: zientzia, jakintza arlo, arte edo lanbide
|
jakin
bateko hizkuntza espezifikoa. Jargoia:
|
|
2013
|
|
|
Esatari deituko diogu une
|
jakin
batean hizkuntza adierazpena, ahoz nahiz idatziz, jakinaren gainean gauzatzen duen lagunari. Ez da kodetzaile edo informazio barreiatzaile hutsa, bere ezaupide, sinesmen, jarrera dituen eta bere inguruarekin harreman sarea sor dezakeen benetako gizabanakoa baizik.
|
|
2014
|
|
|
Normalizazioa: Gai jakinei buruzko irizpideak bateratzea helburu duen jarduna, aukera ematen duena jarduera eremu
|
jakin
batean hizkuntza komun bat erabiltzeko.
|
|
|
Azken zatian, hizkuntzaren garapenari buruzko teoria garrantzitsuenak izango dira aztergai: ikaskuntzaren teoria, portaera bat ikasten den bezala hizkuntza ere ikasi egiten dela dioena; teoria natibista, adin
|
jakin
batean hizkuntzarekiko erraztasuna lortzen dela aldezten duena, eta, azkenik, teoria interakzionista, aurreko bi teoriek nolabaiteko baliagarritasuna dutela dioena, baina aldi berean dioena bietako batek ere ez duela hizkuntzaren jabekuntza eta garapena erabat azaltzen. Kapituluaren amaieran, lagungarriak izan daitezkeen hainbat ariketa praktiko proposatu dira irakurri dena egokitasunez barneratzeko.
|
|
2015
|
|
|
Udalerri euskaldunetan euskara sustatzeko eta zaintzeko konpromisoaren ondorioetako bat da. Alegia, politika publikoetan, ezertan hasi aurretik, ingurumen inpaktua neurtzen den moduan, tresna horrek hirigintza plan batek edo beste edozein esku hartzek eremu
|
jakin
batean hizkuntzan eragin dezakeena aurreikusteko aukera emango luke.
|
|
|
Hala, eremu geografiko
|
jakin
batean hizkuntza bat baino gehiago elkarrekin bizi badira, ukipenean daudela esaten da. Kontu izan munduan 6000 hizkuntzatik gora daudela; beraz, toki batean baino gehiagotan daude hizkuntzak ukipenean.
|
|
2017
|
|
|
Gure indar ideia da hizkuntzaren jarraipena ez dela gertaera mekanikoa; ordea, hiztunen erabaki eta hautuetan oinarritzen da. dea, bere egiten du hurbilpen kualitatiboa eta diziplinen arteko muga zurrunak gainditu asmo ditu. ralfh Fasold soziolinguistaren arabera (1995) hiru modu daude jendarte edo espazio
|
jakin
batean hizkuntza bat bertzearen gainetik hobesteko erabakia aztertzeko: psikologikoa, soziologikoa eta antropologikoa (Fasold, 1995:
|
|
|
Hasteko, herri
|
jakin
baten hizkuntzak nazioarteko funtzioa betetzea ez da afera neutro edo aseptikoa, hizkuntzak ez baitira gramatika bakarrik, ekonomia, biziera eta kulturak ere badira. Ingelesaren zabalkundea herri anglosaxoien moldeak hedatzea da, begi bistan den bezala, OK?
|
|
2018
|
|
|
Hori horrela, azalpen ezagunik izan ezean, zorizko eredua da erabilera tasa horiek egokien azaltzen dituena. Ustekabeko hizkuntza harremanetan elebidun
|
jakin
baten hizkuntzen hautua eta erabilera ez da konstantea; gaude ez dagoela euskaldunik Euskal Herrian beti euskaraz edo beti erdaraz mintzo denik. Egon badaude euskaraz maiz eta ia guztietan egiten duten euskaldunak, eta gutxi eta ia inoiz ez egiten dutenak.
|
|
|
Irakasleen artean banatu egiten dituzte hizkuntza rolak, eta rol horien arabera komunikatzen dira ikasleak hizkuntza batean edo bestean. Ikasleak badaki irakasle
|
jakin
batekin hizkuntza jakin batean mintzatu behar dela, hori duelako irakasle horrek erreferentziazko hizkuntza.
|
|
2021
|
|
|
Bi adiera du" eleaniztasun" hitzak: (a) herritarrak hainbat hizkuntza erabiltzeko duen gaitasuna, eta (b) eremu geografiko
|
jakin
batean hizkuntz komunitate desberdinak egotea. EBko estatistikek herritarren eleaniztasunari eman diote lehentasuna.
|
|
|
Lehenik eta behin, argitu behar da Euskaltzaindiak ez duela araurik eman auzi honetan, baina gramatika eta estilo liburuetan nabarmena da joera
|
jakin
bat hizkuntza bateratuari begira, eta atal hau joera hori ezagutzera bideratuko dugu. Has gaitezen adibide batekin:
|
|
2023
|
|
|
Denbora tarte laburrean gertaturiko dimentsio handiko migrazio mugimenduek sakonki baldintzatzen dute lurralde
|
jakin
bateko hizkuntza komunitatearen bizindarra. Hala adierazten du Giles, Bouhris eta Taylor-ek garatu zuten Hizkuntza komunitatearen bizindar etnolinguistikoaren teoriak (Giles et al. 1977).
|