|
2007
|
|
|
— Baita, berriak
|
jakin
beharrez... zer diote gure aferaz, egun?
|
|
|
Ustez altxor bat galdu duzulakoan? Zer nahi gisaz, atzemanik ere Cromagnon baino zaharragoko hexak,
|
jakin
zazu horien fama edo ondorioek ez zituela ez zu aberastuko! Badira afera hortan gu baino abilagoak estalgia beren alde tiratzeko!
|
|
|
Zonbait egun pasatu ziren, uztailaren erditsutan ginen eta gaitzeko beroen gatik ala beste zerbaitetaz, Mañex zaharra gero ta gibelago zoan, ganbaratik ez zen gehiago ateratzen ere, ohean pasatzen zuela denbora guzia eta, nahi dena erranik, Xana eta Kaietek atearen gontza kurrinka hura falta zuten nunbait. Haurrak izan zizkion ikusten duela zonbait egun, bainan hauek ere ez zuten
|
jakin
zertako gonbidatu zituen, tutik ez baitzuen entzun arazi. Bakarrik, kasik ixilka, gordeka, prekozionez beterik eman zeien burdin untsi gorrista bat, arras zahartua, elaztikazko zinta zahar batez inguratua, erranez" ene denbora badoa, orduan hau zuentzat da... ni hil ondoan bakarrik ez zabal, he?
|
|
|
Arnega zazue kristoren kurutze seinalea eginez" eta arnegatu zuten, pentsatuz behar bada opari zerbait zitakela. Geroztik, Xantxo eta Kattina goibel eta ilun bezain kurios agertzen ziren elgarrekin zirelarik" zer ote da hau?" eta besteak" ez dakiat, bainan hitzemana diauk, orduan..." eta hortan ahantziarena egiten zuten,
|
jakin
minez erreak zirelarik. Bainan, bazakiten ere alai eta irustasunez beterik agertzen burrasoen aintzinean, harro beren aitatxik sekretu handi baten jabe ezarri zituela eta hartaz gai izan behar zutela, gezurrean atxiki behar balira ere!
|
|
|
— Jauna, barkatu bainan, nahi ginduke
|
jakin
Mañex Marlet zuen etxean den.
|
|
|
Gero, mahai ttipi baten gibelean eserita, oihal urdinhoriz estalitako berinazko borobil bat agertzen zuen eta eskuak gainean emanik" zeren bila zaitezte, hor nauzue azti suhar eta samurra". Harat heldu ziren bikote edo emazteek
|
jakin
nahi zutenez beren geroko esperoaren berri, Maritzak bere eskuak pausatzen zituen emearen sabelaren gainean eta hasten zen kanta gisako litania batzuen errezitatzen, mintzaira bitxi batean, begiak hetsirik, artetik galdera xume bezain xinple batzu eginez, hala nola: " zer zinukete desiratzen gehienik", eta errantzuna entzun bezain laster" hala bedi!
|
|
|
Eta hola, emeki emeki, Maritza aztiak, gaitzeko fama bildu zuen gure eskualdetan ere, iragarkuntza ezin sinetsizko horren gatik: sekulan nehork ez du
|
jakin
nola, ezin pentsatutako gauza hortan, segurtatzen ahal zuen hau edo hura izanen zenik. Mundu guzitik zetorzkion emazteak bakarrrik edo beren senhar edo lagunekin, baita ere ezkont gai neska gazte edo adindu zonbait, beti pagatuz bixtan dena, jakiteko zer ukanen zuten bederatzi hilabeteren buruan.
|
|
|
— Ene sekretua ez duk mirakuilu bat, bixtan dena, segitu zuen Maritzak erdi irri erdi serios, pentsatzekoa duk ez dela gauza hortan deus sekreturik, haurrak sortzen dituk nihungo mediku edo aztiek
|
jakin
gabean aintzinetik zer izanen diren, arra edo eme, oraindik hasteko. Bahiz?
|
|
|
— A bai! Hori nuke
|
jakin
nahi, bai segur!
|
|
|
— Ezin diat
|
jakin
, eta kitto, haurra! Bakarrik dakitana duk burraso guzien kezka beroena dela norbaitek aipatzea zer izanen duten eta itxaropenez beterik entzutea hura izanen dela.
|
|
|
Bakarrik dakitana duk burraso guzien kezka beroena dela norbaitek aipatzea zer izanen duten eta itxaropenez beterik entzutea hura izanen dela. Bainan, errantzun hori emaiten delarik,
|
jakin
behar duk" huts edo kausi" errantzun bat dela. Edozoin gisaz, bat edo bestea izanen duk, erran nahi baita, semea edo alaba, ados?
|
|
|
... eta, ez aipa gehiago zuri ta belzez ilestatuak diren xakur aihartu txar horiek, arrotzak gainerat leku hotzetarik baiderabila, ardietaz ni bezala (ez, ez arras ni bezala ez!) arduratzen baitira, beti nagusiaren zangopetan, hunek aintzin berek aintzin, hunek gibel berek gibel, buztana beheiti, dirudi herrestan ibiltzen direla, alde guzitarat so, ez
|
jakin
zer eta nola egin, xanpaka ez baitute ikasi ere, iledun izakiak iziturik atxikiz hain dira faltsuak, ixilak, zitalak, ustelak, aurpegi biko eta xanpa zuri, beren bi hankadun jabeari kausitzeko... hobeko baitzuken, hunek, labrika xume eta bizi bat ezinez eta" colley" bastart zikin horietan konfidantza eman.
|
|
|
...katuaren erdian zegoen platana erraldoi baten azpian eta giderrak enborrari estekiz — zaudezte hor biak, itzalean izanen zirezte sarri — eta, bere karrosan zuen zaku gotor eta beltzaran bat platanako abar bateri lotuta dilingo, laster joan zen kurri, kabala hau kunki, beste huni so, jende ainhitz agurtuz, irriz batzutan, erdi kexu bezala bestetan, eta, ni, harritua, ahoa xabal xabala, ez
|
jakin
norat ez nori so egin, erdi burxoratua hainbeste azantz eta oihu entzuten baitzen plaza guzian, han egon nintzen tente potente, aitaren makila eskuan, hain ohorezko lana manatu baizautan. Goiza joan zautan kasik ohartu gabean jendez mukurru zen plaza hartan, eta ordukotz begiak klikaka hasiak nituen akidura eta lo eskasa gatik, azkenean jarri bainintzen karrosaren alkian, handik bederen goradanik ikusten nintuela merkatuko harat hunatak, emazte, gizon, kabala, erhauts eta kearen artean, aments batean bezala.
|
|
|
Eguerdi aspaldixkan pasatua zen, elizako erloiuak jo zuenez bainakien, aita beste bi gizonekin, eni keinu ahin bat eginik, joana zen ostaturat, noiz ere izitzeko harridura batek hartu ninduen, batbatean, platana abarrari lotua zen aitaren zakua igitzen eta goiti joaiten ikusi nuelarik — jes, zer mirakuilu da hau — eta lasterka abiatzekotan nintzen aita abisatu beharrez norbaitek zakua ebasten ziola, orhoitu nintzalarik berak errana, ixilik egoiteko edozer gertaturik ere, eta zozo baten gisa, begiak borobil zapartaturik, lotsati eta ez hainbat adore, gure zakua arbolaren hostotzan desagertu zen, bizi bizia, nehork ikusi gabean, salbu nik, bainan sekretu baten jabe nintzan eta ez nuen nihon ez nehori deus erraiten ahal. Eta, orduan galdezka nindagon nihauri, zer da ixtorio hau, ez
|
jakin
nun zer begira, hostotza sasitu hartan ez baitzen deus antzemaiten, zer erranen nion aitari ikusiko zuelarik bere zakuaren falta, noiz ere — bena, bena, zer da berriz hori? — begiak fretatuz ikusten nuena segurtatzeko egia zenez, suge baten antza gizon gazte bat jautsi zen platana barnetik, tiroaren hixtuan karrosan sartu eta, erhi bat ezpain muturretan emanez, ixiltzeko agindua eman apalapala.
|
|
|
Pollita nindukek, bai... — bat batean, nigarrez turrustan hasi nintzen ez
|
jakin
zer edo nola... — kalma hadi, mutikoa, hemen nauk — aita, ene aita maitea hor nuen, esku bat pausaturik ene espalda gainean, ikara baretu egin zautan — aita!
|
|
|
badakizu zer? — ez, haurra, eta ez diat
|
jakin
nahi ere... badakik zertako? — egia, ahantzia nuen — ixilik... ixilik egoiteko manuaren gatik, eta ixildu nintzen hainbeste nuelarik erraiteko, aitak zaldiaren giderrak hartu zituen hitz bat erran gabe, eta biak oinez eta bakarrik, karrosan norbait zelarik alta, abiatu ginen merkatutik etxerateko bidean.
|
|
|
Batere, gure aitonak geldirik ezin egona zuen, eta noiz nahi bazuen zerbait egiteko. Ikusten zen ardura zare edo saski batzuen egiten, hurtze kimaz txirikordatzen, edo berdin ganibeta eskuan arto xuritzeko xiri lantzen edo arrestelu hortzen bermoldatzen, berdin ere ilezko lepoko edo galtzerdi pare baten trikotatzen, hau ez bazen ere gune hauetako gizonen ohizko ekitate bat, begiak erdi hetsirik puntuen aldarrikatzeko ez baitzuen ikusi beharrik, ezpainak murmurikan nehork sekulan
|
jakin
gabean otoitzez ala sakreka ari zen. Gauaz, suaren argiaz besterik bazen beti bere gelan, irakurtzea ere maite zuelakotz eguna bete ondoren, liburu baten ametsezko lerroak hobeki preziatzen zituela gauaren giro lasai eta misteriotsua lagun.
|
|
|
Horiek hola, negu batez
|
jakin
zuen, ilober entzunik," gure amak beste haur bat ukanen du", horrek ez baitzizaioten gehiagoko efetorik egiten, aski zirela biak bai jostatzeko" zer izanen dugu gehiago anai edo arreba ttipi batekin. Zer afera!".
|
|
|
Nahiz ez den beti gaitz hortaz ohartzea, ikusten badut batek edo besteak besoetan ene hartzeko desira duela, segur naiz nunbait zerbait ongi ez dagonik badela. Hola entzuten dut usutan, batek" a, hi ba, zakurra lagun bat hiz, konfidantzazkoa, hi ba..." eta handik berehala besteak nau deitzen" llabri, te, te, haugi haugi enekin, gu biek elgar ulertzen diauk hobeki..."
|
jakin
zazue orduan hobe dutala biekin akort izaitea, bat ez bestea hautatu gabe, zeren eta zerbaitetaz edo nunbait elgarren samur baitira, eta nik, pairatzeko partez, nahiago dut biekin ongi izan, hori ikasi dut ene bizi luzeari esker.
|
|
|
Ez dut konprenitzen zer debru pasatzen den etxe huntan, biak ene beharretan direla eta elgarrekin akort... Samats erdian gelditu naiz, ipurdia lurrean jarri, ez
|
jakin
zer egin, norat joan" Llabri, te, te, haugi enekin, haugi" eta azkenik, gizonari buruz joan naiz.
|
|
|
— baietz, ba emaztea, enekin izanen dun — eta hortan finkatu zen, ene atsegin handian, beren deliberoa. Eta, gero, goizeko argi xirrintak agertzeari eta hiritik hurbiltzeari sukar beroenean nintzen aita hasi zaitalarik" kontseilu" emaiten — hemendik goiti ez haiz gehiago haur bat, ene laguntzale bezala nahi baduk onhartua izan,
|
jakin
behar duk, lehen lehenik, ulertzen ez den aferetan ixiltzea dela hoberena. Hola segur izaten ahal haiz ez haizela tronpatuko eta ez nehori kalterik egingo.
|
|
|
mila zortzi ehun eta hogoita bederatziko otsailaren hiruan, gauerdi hirian, batak mazo batekin zentzordatu zuen senharra, besteak ganibetez (zortzi ukaldiz bederen, auziko erranen arabera) garbitu eta biek, hain segur ere, zangoetarik herrestan ereman putzu zilo barna batetarat. Gorputza han egon bazen denbora puska batez, edo lohian kokaturik edo urez beterik behin behera joana zelako, berriz agertu zen urgainera ondoko egunetan eta hola zuten denek
|
jakin
Lastagaren erahiltzea. Duda anhitz eta mesfidantza azkar zegoenez herri guzian, zurrumurruak kurritu ziren auzapezaren beharritaraino, eta herrizainek ez zuten nekerik izan Olateren biltzeko, goiz batez, goxoan," hilaren ohean etzanda" kausitu baitzuten berak uste zuelarik oraino gorputza desagertua zela.
|
|
|
Bainan gauza harrigarriena izan zen, Maddi ez zutela nehork ez nihun kausitu, ez ondoko egunetan ez etare sekulan. Leku guziak ikertu zituzten, herritarrak galdezketatu, gordagi izaten ahal ziren xokoak miatu eta dei afitxak hedatu eskualdeko herriko plaza guzietan; nehork ez zuen sekulan
|
jakin
nun eta zer bilakatu zen emazte gazte hura, eta hola errexago konprenitzen dugu zertako auziak ez duen nihun ere bera aipatzen. Hura ere Olatek garbitu ote zuen?
|
|
|
Zorigaitzez, astezken iluntze batez, nun koralako mustrakek iraun baitzuten usaian baino gehiago, paropiako autoa agertu zen etxe aintzinean, apez gazteak ene arreba laguntzen zuela etxeratzen. Orduan nuen
|
jakin
ene amaren iritzia, eta ez zen segur aldekoa," apeza izanik ere, sotana azpian besteak bezala dun!". Xantianak ez zuen gehiagoko kasurik eman erran horreri buruz, bainan, ni harrituta nengon:
|
|
|
Hiru aste pasa ziren
|
jakin
ginduelarik, goiz batez, gu haurrek merezi ginuela" gure xintxotasuna konduan hartuz" ateraldi ttipi baten egitea itsaso hegira. Ez naiz arras segur, bainan, badut beldurra, geroak erakutsiko daukun bezala, gure itsasorateko bidaia horrek bazuela beste helbururik, gure ez zutenez buru xokoan Xantianaren ikusteko xede ttipi zonbait, zertan zabilan bere leku berrian eta nola konpontzen zen bere izaera ezustezkoan.
|
|
|
Ez bagine gu, bi anaiak, bere eskuetatik lotuak izan, badut beldurra ama lurraren barnean sartuko zen. " Ez milesker" erran ondoan, aintzinean zuen inguma bat iruditzen zitzaion emazte hura agurtu zuen eta etxerateko bidea tuntik atera gabe egin ginuen, sekulan ez baitut
|
jakin
zer pentsamendu modutan kurritzen zen bere gogoa. Bakarrik orhoitzen naiz aurpegia goibeltsu zuela bainan, despitatua baldin bazen ere, bazuen aski urgulu bere sendimenduen ez agertzeko.
|
|
|
predikua ezin zuen egin ahal izan, hitz bat ez zitzaiola ateratzen ahotik, lotsadura eta herabearen eraginez, dudarik gabe. Mututurik egon zen minutu zonbaitez jendeari begira, ez
|
jakin
nun zer egin eta nola, eskuetan zuen paperra itzulikatuz alde batetik besterat, izerditan blai. " Girixtino maiteak" eta" amen" izan ziren elizan entzun hitz bakarrak!
|
|
|
Santestebanek ere otoitz egin zuen, karsuki bezain amultsuki, bainan ez zitzaion iduri aski izanen zenik bere akatsaren ezabatzeko. Dudak bazituen, izanikan ere sineskor sendoa eta apezpikuak, hortaz oharturik, erran zion orduan apal apala" hau gure artean dagola, nehork
|
jakin
ez dezan sekula: gure Jaunaren biden zabaltzeko eta haren Hitzak trabarik ez dezan jasan zuganat heltzeko, bada Dohain Berezia deitzen den gauza bat.
|
|
|
— A! Hastiala haiz to, denak
|
jakin
nahi eta ez behatu nahi...
|
|
|
— Gainera, honek ez du tutik ulertu, kamelu, kameleoi, kamelia eta kamamila, besterik ez du ahoan eta nik ez
|
jakin
zer den iragartzeko!
|
|
|
Goiz huntan dut
|
jakin
kazeta irakurtzean, bihar ehortziko dutela. Eta ez dakit zer pentsa, zer egin.
|
|
|
Orduan, balizan sar ahala puska emanik, pleguan edo ez, taxi bat deitu zuen eta joan ginen hitz bat gabe Betharrameko eskolategira, hango diziplinak ongik baizik ez zatala egiten ahal erranik. Ikusi behar zen zer etxea zen Betharramisten komentia, kartzelan sartu aitzin norbaitek nahi badu
|
jakin
askatasun gabeko bizi moldea zer den, joan bedi Betarramisten etxera, berehala jakinean izango da.
|
|
|
Sei urte pasa ditut han, kasik aste ondar eta opor guziak gaztigaturik han berean pasatuz, etxea ikusi gabe, ama aipatu gabe, makila histak bizkarrean gozatuz, beharriak ekinaren ekinez tiratuak behar baino luzeagoak bainituen, aita heldu zitzaidala bisitatzera hilabetean behin hastean bederen, frixtez, lanez gainditua zelata. Sei urteren buruan
|
jakin
ezazue behar bezala moldaturik ateratuko nintzela hortik, hipokrita, gorrotoz hanturik, zentzu gabea, ero etxean sartzeko prest segidan. Beharrik kiroletan despeditzen nituen ene indar bultak, eta han emaiten nintzan buru gorputz, ase artino.
|
|
|
Eta bestea aldiz, ez bada nehoiz ez nihoate joan, ez du sekulan
|
jakin
enekin zer eta nola egin. Haurra delarik, aita batengandik espero dugu gure eskolako bizian interes hartzea, adiskideek eman kanikak miratzea, xokolet puska bat askaritzat ematea, kartabla pisuegi bada garraiatzen laguntzea, xoriek habian dituzten umeen erakustea, eta abar.
|
|
|
Ez ninduen behin ere ene izenetik deitzen. Halabeharrez nahi balin bazuen
|
jakin
non edo zertan nabilen, amari erraiten zion beti: " non da haurra?" edo" zer deabru ari dun hire semea?", horrela naiz azkenean beraz futitu, beraz eta gaineratikoez.
|
|
|
Hor dut
|
jakin
bihotzeko joandura batek eraman duela ene aita. Ondotik, ehorztetxeko bi gizonek lurperatu dute hil-kutxa, familiako bakoitzak lur puska bat botatuz laguntzen duela bere azken bidaian.
|
|
|
... ago... nun nintzen... ba, bazkaria... berriz ere erasiak eginen ditin ba sobera jaterat emaiten diotala... hau bitxikeria... iduri din bere gerriari kasu egiten diela... alta, ez tun ez baitezpada lodia... untsa ekartzen ba... halere... kasu puttil!... gazte eta lerden izan nahi... norbaiti gustatu nahi...
|
jakin
dinat ba bazuela norbait... nunbait... xarmanta omen, xinplea eta aise mintzatzen denetarik... baratzegintzan ezagut dena... dinau ba egun batez hortaz elhestatu...
|
|
|
...ner bai, banikek hortaz zer... erran... nihaurek, sudur puntatik neramakela nahi bahu... gaizo ni... hi bezalako emazte galant eta distirant batek burua galarazteko baizik ez luken... bainan... hola hobe beharbada... gu biek badikenau gune iduritsu bat... egun batez baitugu itzuli handi bat hartu itzuliezinezko itzuli bat... erran nezaken... bainan horiek gure egitateak dituk... nehork ez dik deus
|
jakin
behar...
|
|
|
Eta Ximun aldiz irriz karkailaka, kostak atxikiz, itzul eta" ziiiit, pataplast!", hura ere lurrean: orduan biak han ziren elgarri so, ez
|
jakin
zer egin, nigar, irri, intziri ala kantu! Pixka bat lasaitu ondoan, bat batean, Antton gelditu zen begiak gogor eta tinko, eskuak hormaturik dilingo, aurpegia ilun eta zimurturik.
|
|
|
Kattalinek, lehen alkian jarririk igi hunat, igi harat, ez
|
jakin
norat so egin, erdi irri maltzur bat ezpainetan," gaizo trixtia hola nahiago duk ba ote?".
|
|
|
Jende guziak harrituak ziren Battitta bezalalako gizon batek ez zezakela holako jukutriarik egin! Pettan eta Kattalin ere han ziren erdi ahalge, ixil ixila, aurpegia zurpail, hitstuak, ez
|
jakin
zer erran, zer pentsa. " Alta segur nuk ba hi hizala ohoina, gaizo Battitta... norat artino joango duk... hire faltsukerian!" gogoratu zuen Pettanek, dolu ximiko bat bihotzean.
|
|
|
... xehetasunak behar tik gure bizi moldeaz! Xifritzen nik horrek, denak
|
jakin
behar, denak ikusi behar... bon, ados nindian... alta... ene hogoita zortzi ektarekin, hogoi bat behi eta zezenko zonbaitekin laster ikusiko dik ba... zertarat noan... eta zertan giren! Nahiz, laborari seme den eta arras konprenitzeko gizona baita...
|
|
|
... egia duk, banian segur beste egitekorik, kabala, kanpoak eta guziak. ...i bera baino puska bat gazteago izanki ta... errespetua zor dioat... uste’uka... hamabost urteren diferentzia diauk... halere... ez tik inport... elgar entzuten diauk frango untsa... hatsarrean baino segur hobeki... doi bat tinko zitian gure harremanak... herabetasuna edo nik dakita zer... laster laxatu gaituk... to nola ilhuntze batez... galdegin zauzkularik gure kontu personalak (horiek ere
|
jakin
behar ditie eskola debru hortan!)... xekier eta kreditako xehetasunak..." ez dik goxo, bainan, txostenarentzat duk" ziokan... gu bezain herabetua... bera, galdetzea gatik eta gu, errantzutea gatik...! Eta mintzatu gaituk hiruak, Xexilirekin, eta emeki emeki gostuxaño gintian denak.
|
|
2008
|
|
|
Behar duzu
|
jakin
, irakurlea, zer gisetan moldatua izan zen egun batez Balitzaneko herri eder hau. Euskal mendi zoragarrien artean kausitzen den zelai batean kausitzen dira karrika moldatzen duten pilota plaza, eliza, bi ostatuak," Hemen Ongi" eta" Hemen ez Gaizki", Herriko Etxe eta beste eraiki altuak.
|
|
|
Ez dakizu, halabainan, gure" Gorriak" non dabiltzan. Haiek ere,
|
jakin
izan balute zer zitzaioten gertatuko, etzuten eliza aldera tiratuko. Geaxinaren marrazak igorriak zituen lasterka, gibel aintzinka!
|
|
|
Horra! Aitama maiteak,
|
jakin
behar duzue oraindik ez ditudala laster ikusiko zuen aurpegiak, zuek ere ez neurea!
|
|
|
Geaxina mutxurdinak
|
jakin
zuenean haren marraza ukaldiak zer ondorio ekarri zeieten Balitzaneko Zuri Gorrieri, ez omen zen irri egitetik gelditu orenez. Eritu zen, xotina jauzirik.
|
|
|
Bigarren zakurkeria: Bittorren zakur Zizko deituak, segituak zituen bi sorginak honaradino, berhauek
|
jakin
gabean eta, tzil, tzil, tzil!, zabilan, gau ilun gozoan, behako eta usnaka pentzean gaindi bazter ikuska. Noiz eta ere Xemartinen bi tiroek inarrosten baitute ingurumen guzia!
|
|
|
Urruneko artetxe batera eramanen nauzue otoi! Nehork ez dezan
|
jakin
gaur hemen gertatu dena... Ai!
|
|
|
Nihauren begiez ikusi ditut bainan ez ezagutu! Peio nere ikustera etorria zen, etzuen inori ere kalterik egiten! Ongi eginzkitzu zure ikerketak, egun batez berdin
|
jakin
dezakezu nork eta zerengatik den obratua egitate hori! Iduri luke zerbait badakizula... Ni, Peio zaurituaren artetxera eremailea naiz, zuri sekretuzko mezu horren ekarlea. Hitzemana diot, sendatzen denean, berriz etxera eremaitea.
|
|
|
Medikuek hitzemana diote ekain erditsuan etxeratu eta, nehork ez duela zauri markarik ikusiko. Ez da herrian ainitz, Peio Xorroxtegi zauritua zela
|
jakin
duenik. Isilpean egona da afera.
|
|
|
Biek zehazten dituzte Marie Leonarenganik bildu berriak. Hola dute
|
jakin
datorren ekain hemeretzian Peio eritegitik kanporatzen zela. Mikeleri igorri dio bila etortzeko galdea.
|
|
|
Mikelek ere
|
jakin
du zein egunez duen Peiok berriz hitzartua bere legegizona. Kanporatzen da segidan, irriz doa Bittorri buruz: Aldi honetan gure dukek auzia?
|
|
|
Telefonoa kausitzen den gela ttipiko atea hetsi du, bere legegizonarekin mintzaldia segitzeko, bainan Marie Leona, guardian zegokion. Honek nahi du
|
jakin
, heian, maitatzera doan gizon honek, egiazko amodioa dion aitortzen ala zerbait harpagonkeria gogoan nahi den hauetaz baliatu.
|
|
|
Maiana eriaren gelan sartu denean ikusi du anaia izerditan, begiak hetsirik dagoela, doi bat durduzatua, galdetzen baitio: Ez bahaiz ongi senditzen, berantxago etor nindaikek! Ez, ez, egon hadi nerekin, erran gogo ditukanak, on edo txarrak,
|
jakin
ditzadan segidan, edozein gisaz, ez dinat gehiago axola haundirik ene biziaz! Ixil hortik eta entzun nik ekartzen dezteatan bi berri, bihotz eta biziguraren arrapitzgarri ere orobat! Horra lehena:
|
|
|
Hobe genuke egitate trixte hori ixilean utzirik! Gillome eta Katixak
|
jakin
balezate nork egina zieten lan tzar hori, ez da errana ez lezaigutela egin zerbait mendekio, dio erantzuten Battittak. Bono! Nik ez dut nehoren mendekioren beldurrik!
|
|
|
Beste zenbait gazte, hauek besteak baino atrebituxagoak, doaze besteetarik berex, non zer azta eta zer asma. Entzun dituztelarik gizon adinetakoak harrigainetako eskualdetik plaza aldera joanki hanbateko elostrean, nahi izan dute
|
jakin
zer solas zerabilaten beren artean, ongi bazkaldurik, gorri gorria, zoazen gizontto horiek.. Harrietako alor bazterreko hesiaren gibelean gorde ziren.
|
|
|
" sal ezak behi pare bat, hiru ere, nahi baduk, behorra eta nahi dukan arneseria, bainan astoa utziko duk, he? Sobera zerbitzu egiten dik etxean eta
|
jakin
ezak oraindik, ni bizi naizeno asto bat izanen dela gure etxean!"
|
|
|
Non naizen ta norat aldegin? Herrebeldua, ez
|
jakin
|
|
|
Zaila daiteke hemen kantua edo kantari hoberenaren berextea. Entzuleak berak ere zalantzan daude, ez
|
jakin
zein hauta. Bainan badira oraino bi hor kantatuko dutenak.
|
|
|
Besta astearte honetako erauntsi, ortzantz zimiztek oroitzekoa eman baitiete ere, eguerdi aintzinttoan, oste ederrean plazaratu dira herritarrak. Musikari eta dantzarien ikuskizuna hasi dute
|
jakin
ondoan uholdearen aurkako salba lanean ari izan diren balitzandarrak osasun onean sartuak zirela beren etxeetan. Urak etxeetan egin makurrak ere doi bat arinduak zirela eta.
|
|
|
Berriz mundu horrekin plazaratu ginenean, karros estaliak eta mutil zori motzak lekuak hustuak zituzten. Gero dugu
|
jakin
, mutiko tzar horrek, zerrikerian, abere hiltegian zuela behi zahar baten errape diti luze bat ebatsia eta galtza zirrituan josirik ezarria. Gutarik nehork ez genuen hamabost egunez, nehon, zitzirik erosi!
|
|
|
Hau harridura! Bertsularien ganat doa jendea zerbait gehiago
|
jakin
nahitan. Bainan lasterrenik hurbiltzen direnetan kausitzen dira Bittor, Marie Leona, Mikele eta haiekin Petan Gorria, hau ere dolutan
|
|
|
Marrakos daldaran zagon, zizakatuz,
|
jakin
gabeko azpikerian trenpatu zuela lazturik.
|
|
|
— Nahi duzu
|
jakin
–... airatuak dira.
|
|
|
Gure bi kideak, ikusteak berak harritzen zituen haragi meta baten aitzinean gertatu ziren orduan. Hastetik, Otsogrisek golo, espalda, xingar eta urde zangoak hozkatu zituen, ez
|
jakin
zeinetarik hasi, zein hauta. Jan eta jan, irents ahala ari zen, bere kidea erabat ahantzirik.
|
|
|
Sobera jan duzu. Zuhurrak
|
jakin
behar duela bere desiren neurtzen, aldi bat baino gehiagotan errana nauzun.
|
|
|
Azkenik, Lonbardian egona zen eta handik jina Jaurgoien Gorterat, ordezkari bezala. Erregeak haren abisua nahi zuen
|
jakin
baitezpada.
|
|
|
Frankoera, persanera, turkera eta lonbardera nahasten zituen mordoilokeri batean egin zuen prediku luze bat. Nork
|
jakin
, zuzen ala makur ematen zituen! Nehork ez zuen tuntik ere ulertu.
|
|
|
Hona beraz" Gorrail azeriaren ibilerak", itzuli dudan liburua eta hari buruz oharpen zenbait: Haste hastetik erran behar dut, izen guziak euskarara itzuli ditudala, ibilerak Euskal Herrian pasatu balira bezala, kasu eginez halere erdi aroko izenen zentzua ez nezan alda, eta hori, hautu bat izan da ene partetik. Liburuaren bukaeran aurkituko dituzue bi hizkuntzetako elkarrekikotasunak. Bestalde,
|
jakin
behar da ibilera horiek XII. eta XIII. mendeko idazkiak direla eta nehork ez badaki ere xuxen nork idatziak izan diren, orduko giro eta unea aipatzen dutela. Hori garrantzitsua da idazki horretan gertatzen diren gauzen hobeki konprenitzeko, ezen, zaharkituak ez izan arren, gertakizun anitz badateke oraingo aroan pasa ezin daitezkeenik, bederen molde horretan.
|
|
|
Erregeak
|
jakin
zuelarik otsoaren arrapostua, arras haserretu zen, baina, justiziari bidea zabaldu behar zion eta deliberatu zuen:
|
|
2009
|
|
|
Ni bezin ongi badakizue nola pasatzen diren horiek. Baino
|
jakin
beharra da aski agudo ohartu nintzela nik ematen ahal nuena ez zutela aski hiru mutillek.
|
|
|
Nere pisotasuna osin karizia zuen. Atea izaitea ero ez, beharbada, baino guk hori jaki nahi izaitia, bertze gauz bat da. Eta zer arrazoinentzat
|
jakin
nahi dugun, bertze bat oraindikan ere.
|
|
|
Jakin zazue Arantxari ez diotela egundaino gaizkirik egin. Eta
|
jakin
zazue gure artean, maitasuna badela, zuen senarrarekin ero emaztekiarekin izagutzen duzuen bezin azkarra. Ez zauztet deus galderatzen, nere bizia errespetatzeko bertzerik, nik zuena egiten duten bezala.
|
|
|
Orain emazte eginenak behar ditut izagutu. Eta nahi dut
|
jakin
zer gisetako pozak ematen dituen ama izaitiak. Haurrak maite ditut, ez baldinbaditut asko izagutzeko apantzirik nere inguruan ere.
|
|
|
Aski gizon ederra da, adinez aitzinatua, baino beti ongi emana. Bizpahiruetan gonbiratu nau afaltzerat, sekreto haundi batean, erranez ez dutela inork horren berri
|
jakin
behar, lanean gaizki ikusia izaten ahal dela, eta holako zonbait arrazoin oker. Neri igual zait, eta hala nahi zuen kasuan hala egin dut.
|
|
|
Seko oraingo modan nahi dute bizi nere burasoak. Nerekin lagun artean bezala ibilliz, denentzat nere opiniona
|
jakin
nahiez. Eta horren gatik heldu da erdi ittua naizela heien harremanetan.
|
|
|
Ez nuen aitzaki txarra Amak
|
jakin
nahi zuenari ez errespustarik emateko. Ez zian bortxatu nahi izandu eta hura ere altxatu zen mahainetik, katilluak eta hazita hutsa sukalderat eramaterat.
|
|
|
Goizean
|
jakin
zuen, haur bat zeukala sabelean.
|
|
|
Anartean
|
jakin
zuen, Timo Gardainen izan zen urte ber hartan hil zela amatxi Maria... Timoren laguntzarekin atera omen zuen Luziak ospitaletik amatxi, kaleko bere etxean eman zitzan azkeneko egunak.
|
|
|
berari mapa eman zion egun haren ondotik," uraren errebuelta" izan zelata ezkutatu zela hura... Geroztik ez zuela yeus ere
|
jakin
.
|
|
2010
|
|
|
Langile batek
|
jakin
arazten dit, kasik emazte eta haur gehienek oihanera eskapatzea lortu dutela SSen baratzetik pasatu eta. Baina oraindik, deliberatu ezin diren emazte batzuk gelditzen dira.
|
|
|
Zertarako nahi dun hori
|
jakin
–
|
|
|
Egungo gizakiak ez du Berriaren aldera zilatzen baina bi ihardukitzeren artean lehertzen da, ezindurik. Hori dun bilakaeraz
|
jakin
nahi huenaren ihardespena.
|
|
|
L. Otoi nahi nuke ene ikurraz gehiago
|
jakin
!
|
|
|
Hinduismoan, ‘karma’ konzeptua ongi ezagutzen dugu. Eta nahi nuke
|
jakin
zer den teoria horren gibelean. Galdatzen ahal dun. Zer da osasuna. Oreka! Hautsia delarik, eskasia agertzen dun.
|
|
|
Nahi dun
|
jakin
edo...
|
|
|
L. Salbamenduaz nahi nikek gehiago
|
jakin
. Beti hartaz mintzo naun. Beti!
|
|
|
L. Nik ere, nahi nikek
|
jakin
nola obedi...
|
|
|
Nahi huke gehiago
|
jakin
–
|
|
|
Zer nahi dun
|
jakin
–
|
|
|
L. Nola
|
jakin
arroltzean xitorik baden?
|
|
|
Eta irakurleak hau
|
jakin
behar du:
|
|
|
Zer nahi dun
|
jakin
–
|
|
|
Egiaz
|
jakin
ezazue: askapena da helburua.
|
|
|
hori nola gauzatuko den hainbeste
|
jakin
nahi nuke. Aingeruak segitzen du:
|
|
|
Behartuta, Josepek izar horia eman du. Hitz guti erraten dugu,
|
jakin
dakigulako gure azken uneak ditugula elgarrekin. Gizonak abere bagoietan metatuak dira.
|
|
2012
|
|
|
...ehuntzen heriotzean baizik asetzen orduan irri ustela gozatzen elizan dira sartzen goiko jauna dutela otoizten biziari aldi berean uko egiten zakurrak zer du konprenitzen bada han zakur bat estekan eta ez daki zergatik maitatzea debekatzen dioten zakurra etxe hartakoa dela auzoak eskubiderik ez duela lasterka ikusi orduko doala goxatzen duenaren bideala jaun andereek ez ikusten hola noren jabe den
|
jakin
behar duela estekan tegi tzar baten ezkinari xanpaka egun eta gauari saingaka bihurtzen penari berdin minak sortzen dion orroari hurrubiaka noizbehinka da ari nahiz balaka egon hango eskuari badoatzi lasterka egunak histu zaizkio begi ñiñikak oihuak ixildu xakur ilunak irabazi du etsipenak bada han zakur bat estekan eta ez daki zergatik maitatzea debekatzen dioten
|
|
|
Mediku zuri apain eta besteen minak zergatik ez
|
jakin
nahi?
|
|
|
Hainbeste aldiz jasan ditu udaltzainen papertxo zuriak parebrisaren gainean, berrehun eta liberakoak... Ezpainak zimurtzen ditu pentsatzean berdin kendu diotela,
|
jakin
behar baita hiri honetan noiz zer non ez den utzi behar. Furrierak bere lana larunbat goizetan ez du huts egiten.
|