|
2000
|
|
|
Egindako ikerketa batzuek ordea zera erakusten dute: lehen gizaldiko etorkinek, beren herriko eta beren
|
hizkuntzazko
telebista kanalak ikusteko erabiltzen dute satelitea, horrela beren nortasun arabiarra berrindartzeko tresnak eskuratuz. Baina bigarren eta hirugarren gizaldiko etorkinek ez dituzte jadanik kanal arabiarrak gustuko; satelitea erabili egiten dute, baina gehienbat kanal amerikarrak eta ikusteko (MTV, CNN, eta abar).
|
|
|
Baina Elizan zaharra zena eta Monarkian Administrazio eta Eskola bidez egin nahiizan zen hizkuntz politika nahikoa aldenduak zeuden beren irizpide eta helburuetan.Eta, aldenduak ez ezik, kontra ere bai arlo batzuetan. Eliza erromatarraren EuskalHerriko (eta beste hainbat tokitako)
|
hizkuntzazko
kulturapenean historikoki alde kritikagarririk franko ageri bada ere, arlo honetan elkarren lehian jarri ziren bi botereenhizkuntz politiken aldea nabaria da.
|
|
|
Alderantziz baizik: hiztunaren subjektibitatea
|
hizkuntzazko
sozializazioaren bidean eraikita dagoela, eta, horrenbestez, naziotasunaren sentimenik errotuena euskaran bertan datzala.
|
|
2001
|
|
|
Funtsean, esan daiteke azken nobela honetan egiten den kontaketari berari buruzko etengabeko itaunketa nobela modernoaren azken mugetan egiten denaren parekoa dela. Kontzientzi fenomenikoa bere izate linguistikoaz jabetzen denean, alegia,
|
hizkuntzazko
izaera bereganatzen duenean, kontaketa bera tautologikoa bihurtzen da.
|
|
|
Hala ere, kalbinismoaren hedadura, eginahal huts bihurtua13, hizkuntzaren aldekoa izan zen, erantzun katolikoa bulkatu zuelako besterik ez  balitz ere. Orduantxe hasi ziren gure elizgizonak herri
|
hizkuntzazko
katekesiaz arduratzen; edota, hobeki esan, haien interesa eta kezka, 1600etik aurrera, anartean ametsetakoak ziren gailurretaraino heldu zen. Hizkuntzaren historiarako balio handiko agiriez gainera, hitz neurtu askoren artean, hitz lauzko eredua zor diegu literaturan, gaur bertan ere argiemaile bortitza.
|
|
2002
|
|
|
Abiapuntu gisara onartzen den baieztapena izango genuke oinarrian: errealitatea, zernahi delarik ere, modu askotan uler daitekeela, zilegizko hipotesi gisara, tropo modura,
|
hizkuntzazko
sorkuntza gisara..., eta behiala erabiltzen genituen oinarriek (behaketa, arrazionalitatea) ez digutela gaur egun balio. Olezaren aburuz, literatura espainiarrean 1980ko hamarkadan hasi ziren ildo errealistak ugaritzen, narratibari dagokionez.
|
|
|
Gogoeta derrigorrezkoa da: Europan aztura politiko, sozial, erlijioso, generoko, eta
|
hizkuntzazko
desberdinak daude bizirik. Europan monarkiak eta errepublikak daude; kristauak, musulmanak eta agnostikoak; pobreak eta aberatsak; hizkuntza lehenetsiak eta baztertuak.
|
|
2003
|
|
|
II. Mundu Gerla bururatzearekin, ez zen beraz gehiago minorien eskubiderik aipatu, baina edozein arraza, erlijio edo
|
hizkuntzazko
bereikuntzarik egin gabe, gizaki bakoitzak sortuz geroz dituen eskubide berdinak ziren aldarrikatu, 1948ko Deklarazioaren 30 artikuluetan.
|
|
|
Gipuzkoako Lasarte Oria herrian berriki burutu dudan ikerketa hartuko dut ene erantzunaren abiapuntu. Ikerketa horri esker, azken hamar urteotan bertan eman den
|
hizkuntzazko
aldaketa aztertzeko aukera izan dut. Datu multzo honetaz baliatuko naiz orain euskalduntze alfabetatzean zuzenean eragiten duten hainbat aldagai azpimarratze aldera.
|
|
|
Zalantzak ditut eskolak, hezkuntzafo rmaleko erakunde gisa, egoera hori irauli ote dezakeen. Garbiago ikusten dut, ordea, hezkuntza ez formaleko erakundeek, eta horien artean kokatu behar dira hain zuzenere helduen euskalduntze alfabetatzekoak, duten ahalmena
|
hizkuntzazko
erabilera informaleko eremuak lantzeko eta hezkuntza formalak iristerik ez duen tokietara iristeko. Ho rtaz, baldin eskolak bere emaitzarik hoberena euskarazko gaitasunaren alorrean ematen badu, helduen (eta gazteen) euskalduntze alfabatetatze erakundeek bere onenaerabileraren sustapenean eman lukete.
|
|
|
Jada ez litzateke euskarazko ikastaroak antolatzea erakunde hauen egiteko nagusia, baizik eta kultura ikastaro ugari, oparo eta guztiz erakargarriak prestatzea. Euskara, beraz, ez litzateke ikastaroa antolatzeko ardatza eta helburua, kultura jarduerak bideratzeko
|
hizkuntzazko
tresnabaizik. Jada ez litzateke ikasgela jokalekurik esanguratsuena, baina bai familiak, lagunarteak, elkarteak eta antzeko gizarte testuinguru biziak.
|
|
|
Jada ez litzateke ikasgela jokalekurik esanguratsuena, baina bai familiak, lagunarteak, elkarteak eta antzeko gizarte testuinguru biziak. Jada orain arteko uste nagusia, hots," euskara erabiltzeko ikasi egin behar da lehendabizi", beste honekin trukatu litzateke, hau da," hizkuntzak erabiltzen direnean hobetzen da erabiltzaileen
|
hizkuntzazko
gaitasuna".
|
|
|
Hizkuntzaz jabetzeko gramatika buruz hartzea beharrezko ez denez gero, ez eta bestelako irakaskuntza gidatuaren bidez ikastea ere, erabiltzeko testuinguruak sortu dira. Halakoetan jendeak
|
hizkuntzazko
gaitasuna hobetu, handitu eta eguneratu egingo du hizkuntza bera erabiltzen duelako, eta ez nahita eta buruz ikasten duelako. Ildo hau are zuzenagoa da baldin eta lehen aipatu dugun xede taldea gogoan hartzen badugu, zein baita sistema eskolarrak erdizka elebidundutako gazteen taldea.
|
|
|
Hiru halako egoera bururatzen zaizkit: 1) sistema eskolarraren bidez elebiduntzeko aukerarik izan ez dutenena, 2) kanpotiketorritako etorkinena, 3) lanbideari lotuta
|
hizkuntzazko
behar tekniko bereziak dituztenena. Egoera gehiago izan daitezke, jakina, baina hauen guztien muinean egiteko" ordezkagarria" ari dira burutzen helduen erakundeak, izan ere sistema eskolarrak sorturiko hutsuneak estaltzen ari dira beraiek.
|
|
|
Baina sistema eskolarra hizkuntzaren ikuspegitik normaltzen den neurrian, ordea, funtsik gabe geldituko da (eta dagoeneko gelditzen ari da toki ugaritan) egiteko ordezkagarria. Eskolarekiko" osagarritasuna" bilatu litzateke aurrerantzean, zein baita, berriro diogu,
|
hizkuntzazko
erabileraren sustapenarena.°
|
|
2004
|
|
|
Zehatz dezadan: aniztasunaren izaria, nire ustez ere, gizabanakoaren auzia ere bada Garmendiak aldezten duen moduan, baina ez da hor agortzen
|
hizkuntzazko
izaera ñabarraren auzia. Galdera soil bat aski izan daiteke aditzera eman nahi dudana azaltzeko:
|
|
|
Hori horrela izatekotan, hizkuntza politika hori ez litzateke, egitez, aniztasunaren faboretan zabaldutako bidea, hitzez besterik adierazi nahi bada ere. Askotariko izaeraren aldeko defentsa ez da lurralde jakin batean hiru nazionalitate elkarren gainka, kontrakarrean, bizitzen jarraraztea, munduan dauden berezko sei mila herri nortasunei, zein bere lurraldean, berezko nortasunean bizitzeko
|
hizkuntzazko
eta kulturazko aukera ematea baizik. Bide hori da pluraltasunaren bide demokratikoa, ez nazio identitate batzuk espazio berean nahasiaz mendekoen eta menderatzaileen harremanetan usteltzea.
|
|
|
Hauxe dio, besteak beste, bere lan batean Jon Sudupek: . Kulturako,
|
hizkuntzazko
, ideologiazko eta politikazko pluralismoak definituriko gizarte moderno eta konplexua da Euskal Herria. (...) Hala eta guztiz ere, euskal errealitatearen ikuspegi pluralista hau begi bistakoa den arren, kontua da bi joera antagonikoren artean erdibitu dela euskal gizartea.
|
|
|
Bere argudioaren indar nagusia azkeneko bi ezaugarrietan funtsatuta ere, ideologiazko eta politikazko aniztasuna?, herren baino herrenago gelditu zaio begi bistan omen daukagun pluraltasuna: Sudupek, begiak lausotzen dizkion zer hori begien bistatik erauziko balu, ez luke nekerik izango ideologiazko eta politikazko pluraltasun formal horrek eguneroko bizimodu errealean
|
hizkuntzazko
eta kulturazko euskaltasunean ia inolako eraginik ez duela ohartzeko. Hau bai dela begi bistan dagoena, zentzu erne guztien adigai.
|
|
|
Kontuak kontu, beste ezertara baino lehen, bidezkoa izango da Mitxelenaren mezu labur eta zehatz hori testuinguru zabalagoan kokatzea. Nola ikusten zuen, bada, hori eta horrenbestez, Euskal Herriaren
|
hizkuntzazko
jatorria edo. Zertan zetzan bere aburuz gure jatorrizko elebitasuna edo eleaniztasuna?
|
|
|
Eta datu horrek are larriago bihurtzen du Mitxelenaren ardura: batetik, egiantzeko tesiak aldeztu zituen euskaldunon
|
hizkuntzazko
jatorriari zegokionez; bestetik, berriz, ez zuen aintzat hartu behar bezala nolako testuinguru nazionalean bota zuen hitzetik hortzera erabilia izan den bere esakunea. Ezin esan behinik behin zuhur hitzik itzuri zitzaionik, holako egoeretan hobestekoak izan arren.
|
|
|
Ez al da bada ikaragarria, herri batek jasan duen etnozidioaren ondorengo statu quo a txintik atera gabe onartu eta horren aldeko diskurtsoa eta estrategia aldeztea? Edota, ez al da bada benetan gogorra, ukapenaren paradigma izan den gure herriak, azkenean, noizbait, bere nazio duintasunaren aldeko
|
hizkuntzazko
eta kulturazko berreskurapen apal honetan ere bere burua gutxietsi eta arbuiatu behar hori?
|
|
|
Gazteen arteko solasari dagokion hitanotik trataera formaletan zurrunik zurrunena izan litekeen hartaraino badago non aukeratua, gazte hizkeraren araberako mintzamoldea larrugorritan dabilen arren.573 Berbaldiaren adar diren erregistroak aldian aldiko eta aldean aldeko bereizgarritasunera makurtzen dira, bereizgarri dituen ezaugarriak sortzeko eta forma zaharkituak bertan behera uzteko. Inon sortzekotan, etengabeko itxuraldaketa horretan sortzen zaizkio oztopoak euskarari, euskaraz antolatu gabeko gizarte antolamendu baten mintzabide delako, eta, horrenbestez, gizarte magmari darion
|
hizkuntzazko
sormena eta sena ondoan dituen mintzaira nagusietan bakarrik bihurtzen direlako ele. Horra, bada, nolabaiteko gakoa:
|
|
|
Hori ulertuko nuke nik Mendigurenen goiko iritzi horretan. Haatik, hizkuntzaren erabilera ezin da gizarte organo bakartu baten irudira planteatu; besteak beste, ustezko beregaintasun hori ez dagoelako gizarte komunikazioaren sare orokor eta nagusitik at. Gorputzaren organo guztiak odolaren zain sareetan txertatuak dauden bezalatsu, familia bezalako esparru pribatuak ere
|
hizkuntzazko
komunikazio sareetan estekatuak baitaude gizartearen bizitzan.
|
|
|
Ekonomiaren eremuan
|
hizkuntzazko
justizia demokratikorik gabe zer egin dezake bere balio soziala jadanik galdua duen mintzairak. Nola egin aurre itxuraz aterabiderik ez duen problematika sakon honi?
|
|
|
Auzolanaren usadio zaharrak ez du nonbait aztarna iraunkorrik utzi euskalgintzan. Nazio nortasunaren
|
hizkuntzazko
eta kulturazko ondasun ondareak hartu eta amaren suari aitaren etxea eraiki ordez, maizter arlotearena egin du zenbaitek gure artean. Antza, etxerik gabeko gizagaixoak bera baino arloteagoak ziren umezurtzak kale gorrian jartzeko tirriak emanda edo, etxe jabearen mirabe leiala izan nahi.
|
|
|
Hara, bada, matazaren haritik tiraka zertara ailegatu garen:
|
hizkuntzazko
lurraldetasunaren bermerik ez dagoela baldin eta batasun politikoak bere baitan babesten eta zurkaizten ez badu delako kultur barrutia. Zer gertatuko litzateke, ordea, lurralde mailako batasun geopolitikorik ez balego?
|
|
|
Zer gertatuko litzateke, ordea, lurralde mailako batasun geopolitikorik ez balego? Zer nolako atarramentua izango luke
|
hizkuntzazko
eta kulturazko nortasunak. Ea zer dioen honetaz Zubiagak berak:
|
|
|
Hobeki esan, euskara ikasteko eta lantzeko beharra, denik eta irakaslerik onena den beharra, bidenabar esateko, ez da gizarte bizitza materialaren eta kulturalaren dimentsio juridikotik hegaldaturik dabilen iratxo miresgarria. Gauza bat da, zeharo oker ez banago bederen, dena delako legearen izaera formaletik erator daitekeen antzutasun maila, lege horren gizarte komunztadura hautsia dagoelako; oso besterik da, ordea,
|
hizkuntzazko
jokaera arauak maizenik lege eraginkortasun orotarik kanpo planteatzeko daukagun ganoragabeko ikuspuntua.283
|
|
|
Honelakoetan, euskal jendearen kontraizana erabatekoa baita: jatorriz dagokion
|
hizkuntzazko
eta kulturazko nortasuna erdeinatzen duen euskaldunak, bere buruaren suntsipen bidea harturik, beste nazio identitate baten aldeko aukera hobetsi du. Aukera horren barrunbeak aztertzea ez da, noski, paradigma sinple baten argitan egin beharreko eginkizuna.
|
|
|
Demagun, adibidez: jendeak prentsa erdalduna irakurtzen badu,
|
hizkuntzazko
eta kulturazko ariketa hori ez du egiten egite hutsagatik, baizik eta gizarte antolamenduarekiko komunztadura bete betean dagoelako jardun hori. Alde horretatik begiratuta, idatzizko jardunaren funtsean daukaguna ez litzateke izango gizabanakoaren aukera librea.
|
|
|
Bigarrenekorik, dio Harris’ek, ideiaz aldatzeak ez dakar askotan
|
hizkuntzazko
hitza aldatzea. Bi adibide aipatuko ditut:
|
|
|
aipatu du, baiña aipa dezake; erori zan, baiña eror zitekean. Gure ondoko erderetan fenomenu liferentzia horri ez dagokio
|
hizkuntzazko
liferentzia bat. Bestela ikusten ditugu gauzak.
|
|
|
ikusle horien hizkuntzen antolamenduek edo ESTRUKTUREK antzekoak izan behar dute. Bestela,
|
hizkuntzazko
estrukturak liferenteak baldin badira bi ikusleengan, NAHI TA NAHIEZ LIFERENTZIAK GERTATZEN DIRA FENOMENUAK AZTERTZEAN. Kasu hauetan, koordenadak trukatzeko bezela (Whorf’en eta Einstein’en Baldinkizunek izen antzekoak dituzte!), hizkuntza batetik bestera igarotzeko formulak eta teknikak finkatu behar dira.
|
|
|
Erantzunak errazak dira, eta errazak dira baita aukeratu beharra egokitzen zaion herrietan: bere
|
hizkuntzazko
irratiak entzuten ditu, bere hizkuntzazko liburuak irakurtzen eta telebistak ikusten, bere hizkuntzazko kasetak erosten. Waloniarrek maiz aski Fraintzia’ko telebista jarraitzen dute, sekulan ez Belgika’ko flamenkerazkoa.
|
|
|
Erantzunak errazak dira, eta errazak dira baita aukeratu beharra egokitzen zaion herrietan: bere hizkuntzazko irratiak entzuten ditu, bere
|
hizkuntzazko
liburuak irakurtzen eta telebistak ikusten, bere hizkuntzazko kasetak erosten. Waloniarrek maiz aski Fraintzia’ko telebista jarraitzen dute, sekulan ez Belgika’ko flamenkerazkoa.
|
|
|
Erantzunak errazak dira, eta errazak dira baita aukeratu beharra egokitzen zaion herrietan: bere hizkuntzazko irratiak entzuten ditu, bere hizkuntzazko liburuak irakurtzen eta telebistak ikusten, bere
|
hizkuntzazko
kasetak erosten. Waloniarrek maiz aski Fraintzia’ko telebista jarraitzen dute, sekulan ez Belgika’ko flamenkerazkoa.
|
|
|
Bere egiazko mundua, beraz, bere hizkuntzak mugatzen dio goitik behera. Bere joka lekua ez da bere erresuma bera, bere
|
hizkuntzazko
eskualdea baizik.
|
|
|
Egunkariak eta kondairako liburuak irakurri ezkero, ordea, ez dago horrelakorik: politikazko askatasunik ez dagoenean, ethniek erresuma berezirik ez dutenean, ez dago
|
hizkuntzazko
eta kulturazko ez askatasunik eta ez berezitasunik. Bai erromatarrek beren inperio zaharrean, bai britaniarrek Irlanda’n eta Guernesey’n, bai Canada’tarrek Quebec’en, bai españolek Peru’n eta errusitarrek Karelia’n, beti eta nun nahi berdin:
|
|
|
Hizkuntza bereziak diran eskualdeetan, herrikidetasun berria ez da eskualdeaz jabetu; eta ez guztiz sekulan jabetuko, hizkuntza bereziak diraueño. Ez baitago egiazko herrikidetasunik eta ez nazio batasun iraunkorrik ere,
|
hizkuntzazko
batasunetik kanpo. Zanpatzaillearen hizkuntza erabiltzen ez duena, erresumako" pake" aren edo" ordenu" aren ukatzaille eta nahastale baita.
|
|
|
Nun? Beti zapaldurik galtzen ari dan hizkuntza baten alorrean; ez sekulan ere
|
hizkuntzazko
desberdintasuna ezabatu dan eskualdeetan. Abertzale gehiago dago Bizkaia’n Jaka’n baiño, nik uste...
|
|
|
La Philosophie du Langage deritzanean, hau irakur diteke: " Gizarteko hartu emanak ez bestek eusten dio, jakiña danez,
|
hizkuntzazko
batasunari" (12). Edo ta:
|
|
|
1939’an 1.133.940 estoniarren artean, milloi bat baiño gehixeago estonieraz mintzo ziran. Gaur ez dago Estonia’n
|
hizkuntzazko
buruhausterik batere.
|
|
|
Hizkuntza bat gizarte hesi bat dala hitz hauetxetaz ez esanagatik ere,
|
hizkuntzazko
hesia eten gabe ari izan da kondairan zehar. Era berean, legeetan eta agirietan gobernuek berariazko hitzez hizkuntzei buruzko beren asmoak edo xedeak agertu ez arren (maiz oharrezko xederik ez zutelako) asmo edo xede nabarmenik ezagutarazten ez bada ere, erresumek eta gobernuek ba zuten aspaldidanik, nere ustez, hizkuntzari buruzko politika eta helburu bat.
|
|
|
Liburua osatzen duten testuak zein bere ortografiarekin kaleratzen ditugu edizio berri honetan, jatorrizko argitaraldietan bakoitza atera zen bezalaxe (errakuntzak izan ezik). Kontuan harturik batasunaren premiaz diharduela egileak askotan, batasun behar horren erakusgarri bihurtzen dira artikuluotan sumatzen diren
|
hizkuntzazko
zalantzak; era berean, batetik besterako garapenak argi asko erakusten digu bide horretan egindako aurrerapena, baita egileak izandako aitzindari sena ere.
|
|
|
Baiña, Erroma’ko inperioan batez ere, nabarmen agertzen da hizkuntzari buruzko kontzientzia bat: erresumaren batasuna
|
hizkuntzazko
bakoiztasunaren gaiñean eraiki nahi da. Iritzi hauxe adierazten du Woolner’ek, huni buruz diolarik:
|
|
|
Iritzi hauxe adierazten du Woolner’ek, huni buruz diolarik: " Aspaldiko inperioetan ez zegoen
|
hizkuntzazko
katramillarik. Ez zegoen orduan nazio batasunaren ideiarik...
|
|
|
" Giza-multzo batean batasuna, edo alkarrekin ari izateko beharra, sortzen dan unetik beretik, alkarrekiko mintzabide baten beharra agertzen da", dio Cohen’ek (Le Langage, 83). Eta, alderantziz,"
|
hizkuntzazko
zatiketa eta gizartezko zatikatzea alkarri datxezko" (126).
|
|
2005
|
|
|
Gure irudikoz, euskarazko erabilerak ez du aurrerapen nabarmenik ezagutuko, baldin eta gizarte multzo handiek, eskolaz gain, ez badute euskarazko esperientzia luze eta sakonik talde informalen batean, dela talde hori familia den, dela sare horizontaleko talderen bat den. Berezko talde informal horietan garatzen baitira benetan
|
hizkuntzazko
erraztasuna, atxikimendua eta ohitura. (Pello Jauregi, 2003, Gazteak eta euskara Lasarte Orian (II), Lasarte Oriako Udala)
|
|
2006
|
|
|
zergatik bereizi germanistak eta anglosaxonistak, kontua hizkuntza baldin bada?), Unamuno-ri interesatzen zaion apailaketa da, berak espainolez mintzo diren arraza ezberdin guztiekin (hizkuntza erromanikoen arraza barik!) panhispanismo bat osatu ahal izateko; urrundurik, beraz, mundu germaniar eta anglo saxoiari buruz buru" batasun latinoa" proposatzen zutenengandik," arraza latinoan" oinarritua (Espainia, berriz ere, Frantziaren petatxu bat izango litzateke). Unamuno-k
|
hizkuntzazko
Espainia handian amets egiten du. Planteamendu arrazialak enbarazu bat baino ez dira asmo horretan.
|
|
2007
|
|
|
" Gure irudikoz, euskarazko erabilerak ez du aurrerapen nabarmenik ezagutuko, baldin eta gizarte multzo handiek, eskolaz gain, ez badute euskarazko esperientzia luze eta sakonik talde informalen batean, dela talde hori familia den, dela sare horizontaleko talderen bat den. Berezko talde informal horietan garatzen baitira benetan
|
hizkuntzazko
erraztasuna, atxikimendua eta ohitura". Mintzapraktika programen bidez hori da, hain zuzen ere, hiztun helduei eskaini nahi diegun aukera.
|
|
|
Erromanizaziorik sakonena jasan zuten eskualdeak izan ziren gehien latineratu zirenak; latineratzea ez da besterik
|
hizkuntzazko
erromanizazioa baino. Latinaren sarrera Pirinioen alde bietatik gertatu zen, batetik latin iberiarra eta bestetik latin akitaniarra.
|
|
|
Virgilio ikuspegi handietako poeta baldin bada, Horazio zorrotzagoa da, eta esapide bat,
|
hizkuntzazko
eskultura baten antzera betiko gelditu dena, hari zor zaio: Erroma, domina mundi?
|
|
|
Herder-i interesatzen zaion Moises, olerkaria da; David salmista lirikoa interesatzen zaio, konkistari eta erregea ez400 Nazio hebrearraren espezifikoa haren poesia bada401, poesia hebrearraren espezifikotasuna nola haren geografia eta bizieratik, herriaren aiurri erlijiosotik, hizkuntzaren ezaugarrietatik ernea eta moldatua den arakatzen du. Hizkuntza bat, non ere ia dena aditz baita, dena egintza; non dena bizia baita eta arian ari baita dena egonik gabe; aditz konjugazio bat kasik denbora gabekoa, dena presente jartzen, iragana oraingotzen, historia poesia bihurtzen duena; lexiko bat, dena denarekin erlazionatzen duena, dena irudi, dena erritmo, etab. Herder-ek
|
hizkuntzazko
iruditik nola pertsonifikazio poetikoak, ipuinak, sagak, sinbolismoak loratzen diren erakusten du; nola garatzen den eguzkiaren goizargitzeko iruditik munduaren kreazioaren kontadizoa. Eta erakusten du nola poesia hebrearra, basamortuko bizi esperientziarena, artzain herri baten poesia, herri bat bere buruaren harroa eta bere Jainkoaren usteosokoa, nola bere bere aurrebaldintzetatik bakarrik ulertzen den, nola konparaezina den poesia greko edo erromatar edo nordikoarekin:
|
|
|
Ondo asko daki herri minorizatuaren baldintza linguistikoek eta kulturalek ez dutela aukera hori ematen salbuespen gisa ez baldin bada. Badaki ordezkapenaren goldeak
|
hizkuntzazko
, kulturazkoeta historiazko erreferentziak irauli egin zituela, eta orain, oraina atzokoarengainean eraikia dagoelako, kulturgintzaren edozein arlotan hemen erdal kulturarennagusikeriak itotzen gaituela euskaldunok. Beste hitz batzuetan esateko:
|
|
|
Hain zuzen, nazio identitatearen eremuko kultur jarduna botere indarren arabera eratutako gizarte gauzapenaizan ohi da, menderatzailearen eta mendekoaren arteko harreman asimetrikoetantxertatuta. Ezin dugu ahantzi gizarte hegemoniaren legeak determinatzen duelagure
|
hizkuntzazko
eta kulturazko jokabidea, gizartea kultura aniztasunari dagokionez denik pluralena izanda ere. Arazoa ez datza nazkatzeraino darabilgunpluraltasunaren leloan, hegemoniak ezarritako dinamikan baino.
|
|
|
Kultura arrotza etxekotzeko bideerraza daukate hemen ideologia politikoek: jakina, zer esanik ez espainolistek, beraiek dira eta Hegoaldean
|
hizkuntzazko
eta kulturazko politika totalitario horrenoinordekoak. Baina, dirudienez, ideologia abertzaleek ere ez daukate kezkahandirik gai honetan, ideologia horiek eskuineko nahiz ezkerreko izan.
|
|
|
alegia, politikak ezin du ordezkatu kulturaren boterea. Politikak ezin du
|
hizkuntzazko
, kulturazko eta historiazko lokarria ordezkatu. Baldin eta, jakina, politika hori ezbaldin bada egiten lehengai dituen hizkuntza, kultura eta oroimen historikoarenhari berean.
|
|
|
Euskal identitatearen izaera arras bestelakoa da euskara gaitasunaren arabera.Eta datu horrek esan nahi lukeen guztia zorrotz atzemateko, honako hipotesi hauonetsi behar genukeela begitantzen zait: euskaraz bizi ez den hiztun subjektuaknekez gara lezakeela, alegia, taxuzko euskal nortasunik,
|
hizkuntzazko
eta kulturazko identitatearen neurria eta izaera hizkuntza nagusiaren arragoan moldatua etaegituratua daukanez gero.
|
|
|
Zera galdetu genioke gure buruari: kultura osatzen omen dutengainerako zer horiek guztiak hizkuntzarik gabeko sorkariak diren, ala hizkuntzariesker eraikiak eta, horrenbestez,
|
hizkuntzazko
izaera eta ezaugarria ere baduten, hizkuntza izan dutelako hain zuzen beren izate eta garapenean aurrebaldintza bat.
|
|
|
euskal botere nazionala ez du soil soilik botere horrenizaera politikoak determinatzen, delako abertzaletasun politikoak, alegia. Orozgain, botere horren
|
hizkuntzazko
eta kulturazko identitateak determinatzen dueuskal nazio eraikuntzaren zer nolakoa. Marko juridiko politikoa bera baino eraginkorragoa da, horrenbestez, markoaren izaera eta zer nolako politikoa kudeatzenduen gizarte indarraren hizkuntzazko eta kulturazko identitatea.
|
|
|
Orozgain, botere horren hizkuntzazko eta kulturazko identitateak determinatzen dueuskal nazio eraikuntzaren zer nolakoa. Marko juridiko politikoa bera baino eraginkorragoa da, horrenbestez, markoaren izaera eta zer nolako politikoa kudeatzenduen gizarte indarraren
|
hizkuntzazko
eta kulturazko identitatea. EuskaldunonEgunkariari gertatu zaiona ezin da, hori eta horrenbestez, soil soilik irizpide politikoen eta juridikoen argitan argitu.
|
|
|
Nola egiten dute bat (hotsak eta esanahiak)? Onomatopeiaz eta sinbolismoaz gain Humboldt-ek hirugarrena bezala ailegatzen duen «hots batzuen eta kontzeptu batzuen arteko loturaren» fundamentu analogikoak ez du adierazten analogia hitz batena zuzenean objektu bategaz, baizik eta, inondik ere,
|
hizkuntzazko
munduarena objektuzko munduarekin bere osoan edo partzialki: bere hitzetan, hemen «kontzeptuen artean eta hotsen artean analogia hala hala esesten baita, bakoitzarena bere esparruan, non ere biek pausoa batera eraman behar baitute»529 Gaiaren berebiziko garrantzia arren (kontzeptuek hotsekin lotura natural bat nola duten ikertzeko moduetan, «hau da guztietan oparoena, eta intelektualki produzituaren koherentzia guztia argien eta berezikien antzeko hizkuntzaren koherentzia batean azaltzen duena») 530, hala ere Humboldt ez da ohi baino askoz esplizituagoa.
|
|
|
agerrarazteko, gero artikulazioa berdin gogoetaren irudikatzaile (edo isla) gisa538; eta gero gramatika, bai kanpoko munduaren, bai barneko izpirituaren jardueraren irudi edo ispilu gisa539 Analogiak Kant-i bide ematen bazion, argiren bat egiteko behaketaz ezin den mundu ezkutuetan, halatsu Humboldt-ek enpeinatua ematen du,
|
hizkuntzazko
hotsaren logos (suposatu!) eta gramatikako analogiaz pentsamenduaren sorgi sekretuena argitzen. Bere metodo historiko filosofikoak agintzen duen moduan, horrela, hizkuntzaren naturaltasuna alde bietatik aseguratua eduki nahi du, batetik a priori, bai pentsamendua eta bai hizkuntza eratzen dituzten «pentsatzearen lege» oinarrizkoekin, bestetik enpirian oinartuz hizkuntzen analisiagaz540.
|
|
|
Hitza [kanpoko objektuen izenen kasuan ere] ez da sentsuei aurkezten zaien zerkiaren balioberdina, baizik haren adierarena
|
hizkuntzazko
sorkuntzaren bitartez hitza asmatzeko une jakinean. Hau da zerki berentzako espresioen aniztasunaren iturri printzipaletako bat; eta sanskritoan, adibidez, elefantea behin < bi bider edalea> deitzen bada, beste batean < hagin bikoa>, bestean < esku batez hornitua>, horren bitartez, adierazia beti zerki bera baldin bada ere, beste hainbeste adigai ezberdin dira zeinuztatuak.
|
|
|
Hau da zerki berentzako espresioen aniztasunaren iturri printzipaletako bat; eta sanskritoan, adibidez, elefantea behin < bi bider edalea> deitzen bada, beste batean < hagin bikoa>, bestean < esku batez hornitua>, horren bitartez, adierazia beti zerki bera baldin bada ere, beste hainbeste adigai ezberdin dira zeinuztatuak. Hizkuntzak inoiz ez baititu aurkezten zerkiak, ezpada beti
|
hizkuntzazko
sorkuntzan izpirituak berekisa haiei buruz eratzen dituen adigaiak229.
|
|
|
Adigaien
|
hizkuntzazko
kreazioan, berdin, ezagutzan, diharduen izpiritua ez da adimena bakarrik.
|
|
|
Funtsean nirekin bat den zeretik sortua den hartan, batean urtzen dira subjektu eta objektu, menpekotasun eta menpegabeziaren kontzeptuak. Hizkuntza nire jabegoa da, nik egiten dudan eran, nik sortzen dudalako; eta horretarako oinarria aldi berean giza belaun guztien hizketan eta hitz egin izanean datzanez gero, haien artean
|
hizkuntzazko
komunikazioa etenik gabe egona izan dadin bestean,
|
|
|
hori ez da nahastu behar munduaren ikuskera razionalki eraiki edo zientifikoarekin, ezta munduaren ikuskera ideologiko edo balioeslearekin ere (Weltanschauung), hala nola munduaren ikuskera utilitarista, estetikoa, edo kristaua, marxista. (Txillardegirekin polemikan M. Ereñok azkeneko bi esanahiotan gaizki ulertu dizu, hark aipatzen zuen
|
hizkuntzazko
mundu ikuskera). Hizkuntzazko mudu irudi edo mundu ikuskera aurrebaldintza da juzgu eta baloraziozko ikuskera baterako.
|
|
|
Kawi izkribuan Humboldt hizkuntzaren formaz eta barne formaz bereiz mintzo da (hizkuntza energeia gisa definitzen duen atalean, hain zuzen, eta adigai horrekin harreman estuan). Izpirituaren
|
hizkuntzazko
sorkuntza etenbakoan (hizketan, adibidez, edo hizkuntzaren garapen literarioan), gorago esan bezala, «historiaren erdian» aurkitzen gara beti455, hots, izpirituak, pentsamenduei hots artikulatuzko espresio emateko jardunean, bere lanerako materia aurretik emana jasotzen du, handik eta halatan bere sorkuntza etenbakoa, etenbako eraldakuntza baita456 Lan hori izpirituak molde atergabeko beti bate... Hizkuntzaren formaren kontzeptua arau gramatikalak baino harago doa, oinarrizko hitzen sorkuntzaren forma baino harago458, eta hizkuntzaren aiurri edo karakterearen kontzeptuarekin ukitzen da.
|
|
|
Kawi izkribuan Humboldt hizkuntzaren formaz eta barne formaz bereiz mintzo da (hizkuntza energeia gisa definitzen duen atalean, hain zuzen, eta adigai horrekin harreman estuan). ...ean egiten du, hau da, guk ikusi ikusten duguna, hizkuntza bateko obra eta garapen guztiek jardunean betiere ageri duten forma berdintasuna eta konstantea da, eta hori da gure esplikazioak subjektu edo izpiritu (nazional) baten lana eta hizkuntza baten forma kontsideratzen duena, bera inoiz zuzenki izan barik hautemapenaren objektu457 Izpiritu batek eragina, forma batek forma emana nabaritzen dugu
|
hizkuntzazko
sorkuntza aktibitate guztia. Hizkuntzaren formaren kontzeptua arau gramatikalak baino harago doa, oinarrizko hitzen sorkuntzaren forma baino harago458, eta hizkuntzaren aiurri edo karakterearen kontzeptuarekin ukitzen da.
|
|
|
Erantzunak errazak dira, eta errazak dira baita aukeratu beharra egokitzen zaion herrietan: bere
|
hizkuntzazko
irratiak entzuten ditu, bere hizkuntzazko liburuak irakurtzen eta telebistak ikusten, bere hizkuntzazko kazetak erosten. Waloniarrak maiz aski Frantziako telebista jarraitzen dute, sekulan ez Belgikako flamenkerazkoa.
|
|
|
Erantzunak errazak dira, eta errazak dira baita aukeratu beharra egokitzen zaion herrietan: bere hizkuntzazko irratiak entzuten ditu, bere
|
hizkuntzazko
liburuak irakurtzen eta telebistak ikusten, bere hizkuntzazko kazetak erosten. Waloniarrak maiz aski Frantziako telebista jarraitzen dute, sekulan ez Belgikako flamenkerazkoa.
|
|
|
Erantzunak errazak dira, eta errazak dira baita aukeratu beharra egokitzen zaion herrietan: bere hizkuntzazko irratiak entzuten ditu, bere hizkuntzazko liburuak irakurtzen eta telebistak ikusten, bere
|
hizkuntzazko
kazetak erosten. Waloniarrak maiz aski Frantziako telebista jarraitzen dute, sekulan ez Belgikako flamenkerazkoa.
|
|
|
Bere egiazko mundua, beraz, bere hizkuntzak mugatzen dio goitik behera. Bere joka lekua ez da bere erresuma bera, bere
|
hizkuntzazko
eskualdea baizik. –
|
|
|
Hizkuntza soilera mugatuz orain,
|
hizkuntzazko
mundu ikuskeraren erlatibismo delakoaren zentzua zehazte aldera, E. Coseriu rekin (1988), auzia lau itaunetan laurki liteke hobeto erantzuteko: 1 hizkuntza partikularraren mundu ikuskera zein modu eta neurritan da naturaren irudia?; 2 hizkuntza partikularraren mundu ikuskera batasunduna al da bere baitan?; 3 ba al dago mundu ikuskera bat hizkuntza guztiena komuna?; 4 hizkuntza partikularraren mundu ikuskerak zein balio edo ganora du hiztunaren pentsaera eta jokaerari buruz? 1357 Aurrenekotik abiatuz (1):
|
|
|
Gizakiaren aipatu interesok ez daukate aktualak izan beharrik (esaterako, Ereñoren adibidea ekartzeko, euskaraz arreba/ ahizpa, etab., bereiztera eraman zutenak). Eta
|
hizkuntzazko
bereizketaren eta interesaren elkarrekikotasun automatiko bat ere ez da gertatzen: gizarte erromatarra aski zorrotz diferentziatua zen, baina tu trataera bakarra ezagutzen zuen edozein harreman sozial modutarako; alderantziz, portugesak trataera molde ugariak ditu, baina horietan ezin da, esaterako, gizarte espainola baino bestela egituraturiko gizarteren bat igarri.
|
|
|
Alabaina, katramila nagusia hurrengo arazoan zentratzen da (4):
|
hizkuntzazko
mundu ikuskerarik egon ba al dago, eta zein zentzutan, eta zer ikusi behar du pentsaera eta jokaera kolektibo nahiz indibidualarekin. Ikus dezagun.
|
|
|
Baina hopi herriaren denboraren kontzeptu ez hizkuntzazkoa ezin da ezagutu hizkuntza miatuz bakarrik. Aditz sistema europar bakar batek ez dio erantzuten denboraren iragan, orain, gero partiketa bakunari, baina partiketa hori denboraren ulerkuntza ez
|
hizkuntzazko
europarrari dagokiona dela baiezta liteke; bestetik, ordea, hizkuntza erromantzeen aditz sistemetan bereizketa bat topatzen da denboraren maila bat aktualarena eta beste bat ez aktualarena, eta gero bereizketa horrek herri erromatarren denboraren interpretazio ez hizkuntzazkoan ez du inolako presentziarik. Hizkuntzazko ikus kera ez da ez hizkuntzazko ikus ketarekin, hau ikasketaren ekarpena, nahastu behar; hots, denboraren partiketa, zeinekin ere den hitz egiten, ez da denboraren partiketa, zeinetaz ere hitz egiten den1370.
|
|
|
Aditz sistema europar bakar batek ez dio erantzuten denboraren iragan, orain, gero partiketa bakunari, baina partiketa hori denboraren ulerkuntza ez hizkuntzazko europarrari dagokiona dela baiezta liteke; bestetik, ordea, hizkuntza erromantzeen aditz sistemetan bereizketa bat topatzen da denboraren maila bat aktualarena eta beste bat ez aktualarena, eta gero bereizketa horrek herri erromatarren denboraren interpretazio ez hizkuntzazkoan ez du inolako presentziarik. Hizkuntzazko ikus kera ez da ez
|
hizkuntzazko
ikus ketarekin, hau ikasketaren ekarpena, nahastu behar; hots, denboraren partiketa, zeinekin ere den hitz egiten, ez da denboraren partiketa, zeinetaz ere hitz egiten den1370.
|
|
|
Kortesiazko molde horiek kategoria gramatikaletatik hagitzez harago doaz; arazoak ia estilistikakoak dira, ez dago arau finkorik horretarako. Horregatik japoniarrentzat
|
hizkuntzazko
hezkuntza harreman sozialetako hezkuntza da. Kortesiazko moldeei gagozkiela, apenas mintza liteke esaldi baten hizkuntzazko edo gramatikazko zuzentasunaz, baina bai esalearen hizkuntzarekiko
|
|
|
Horregatik japoniarrentzat hizkuntzazko hezkuntza harreman sozialetako hezkuntza da. Kortesiazko moldeei gagozkiela, apenas mintza liteke esaldi baten
|
hizkuntzazko
edo gramatikazko zuzentasunaz, baina bai esalearen hizkuntzarekiko
|
|
|
errealitatea ebaki, hemen esaten eta nabarmentzen zaigunez, pentsamenduan egiten da aurrena, eta gero ebakera hori hizkuntzara pasatu. Taxuketa pentsamenduan egin ondoren («ondoren, bai») dator hitzaren «bataioa»,
|
hizkuntzazko
izen ematea: «Ideiari darraikio hitza; ez alderantziz»1174 Hori berariazko aitorpena da pentsamenduaren printzipiozko lehentasunarena, autonomiarena?
|
|
|
dezake ordea (beraz, intelektual, baina ez
|
hizkuntzazko
!) 647 Azkenik, ohar inportantea, azterketako molde formalizatzaile horrek hizkuntzak irlatzera, euren baitan ixtera jotzen du, egiaz hizkuntzak eta herriak bizi, betiro harremanetan bizi direnean, besteengandik kultura hartuz eta, euren hizkuntzaren barrutik soil ez duten?
|
|
|
Denborak, herriak eta hizkuntzak harremanetan sarrarazten ditu elkarren artean, harremanotatik jalgitzen baitira historian diferentzia, nortasuna, eta hamaika modutako loturak ere651, ez gizakia gizakiagaz bakarrik, baizik herriak herriekaz, belaunak belaunekaz, oraingo gizadia lehenagokoekin, gizadi guztia bat hizkuntzan eta giza historia guztia
|
hizkuntzazko
elkarreragin geldigabekoan652 «Izpirituaren eta naturaren artean bitartekari eternala», gertakari bakoitzak bere marka uzten dio, gainditu duen maila bakoitzak eraldatzen du, hizkuntzak mende eta mendeetan beti berdina eta beti trasformazio tai gabean dihardu653 Alfabetoaren asmaketak argitasuna eragiten du kontzeptuetan, simetria sintaxian654 Lanbideek, klase sozialek, erlijioek, nazioaren biz...
|
|
|
Gure hizkuntzaren jopuak ote gara? I. Werlen ekin berriro enfatizatzea da, arazoak ez dauden tokian ez eztabaidatzeko, a) Whorf beti
|
hizkuntzazko
pentsamenduaz ari dela, linguistikoki formulatuaz?, ez pentsamenduaz beste gabe; eta b) hizketa korriente ohikoaz eta ekanduen errutinaz ari dela1514 A eta B mintzo direnean, mintzo diren hizkuntzaren gramatikak (lexikoa, etab.) grabitatearen legearen antzeko erakarpen indar inkontziente batek daragi haien pentsamenduan1515 Eragin hori datza, hizkuntzak mundua aurretik ordena jakin batean ordenat...
|
|
|
Errore bat da hizkuntza pentsamenduaren gehigarri bigarrentiar eta kanpotarra kontsideratzea. Kontzeptuak ez daude hizkuntzatik at, beregain eta oso, gero
|
hizkuntzazko
zeinuen bidez komunikazioan agertuak izateko.
|
|
|
«Hizkuntza partikularrak, hots, euskarak, ingelesak? ez du inoren izaera, zerizana determinatzen», protestatzen dizute azkar asko,
|
hizkuntzazko
mundu ikuskerarik aipatu orduko. Gizakia abere mintzoduna dela nornahik onartuko dizu, baina hizkuntza partikularrak gehienez ere eragin soziologiko edo kultural azaleko bat izan dezakeela pertsonen gainean, ametituko dizute, baina inola ere ez duela ukitzen nortasun sakona, gizatasuna:
|
|
|
Gero besteak dira esentzialistak!)? ...izkuntzaren mundu ikuskeraren hipotesiak beldurra eragiten duela, herriak eta kulturak (hizkuntzak) bata besteagandik banatu eta bakandu balitu bezala, mundu diferenteetan biziaraziz, gizadia elkarrekin komunikaziorik gabeko Robinson irlen artxipelago bat bihurturik (herri/ hizkuntza bakoitza monada bat bere baitan itxita); eta, okerrago, hizkuntzen eta herrien artean hierarkia bat ere agerraraziz
|
hizkuntzazko
mundu ikuskeraren kalitate hobe ala eskasagoaren arabera herri/ hizkuntza/ kultura gorago ala behereagoetan. Gogora bedi Unamuno-k, adibidez, ikusmolde horixe zeukala zientziaren itxuran sukaldatua bi arrautza jenero diferentegaz berak prantaturiko tortilla teorikoan, alde batetik historiaren filosofia (metafisika) eskematiko bat hiru estadiokoa (Spencer-i hartua hori), eta bestetik, Schleicher en sailkapen linguistikoa hizkuntzen tipologia halaber sinplistarekin hiru mailakoa berau ere.
|
|
|
Alta gure ahotsaren(
|
hizkuntzazko
) agerpenak sinbolo bat dira, gure arima afektatzen duenarentzat; eta guk idatziz agertzen duguna, gure ahotsaren (hizkuntzazko) agerpenentzat (da sinboloa). Eta letrak berdinak ez diren bezalaxe (herri) denetan, boz hotsak ere ez dira berdinak (herri guztietan).
|
|
|
Alta gure ahotsaren (hizkuntzazko) agerpenak sinbolo bat dira, gure arima afektatzen duenarentzat; eta guk idatziz agertzen duguna, gure ahotsaren(
|
hizkuntzazko
) agerpenentzat (da sinboloa). Eta letrak berdinak ez diren bezalaxe (herri) denetan, boz hotsak ere ez dira berdinak (herri guztietan).
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntzak hamaika gauzatarako balio digu
|
hizkuntzazko
espeziea garen neurrian. Askok uste dute hizkuntzak hitzen esanahia komunikatzeko baino ez duela balio, alegia:
|
|
|
Zalbidek esaten digu: " Fishmanen esanetan, hizkuntza indarberritzea (euskaraz HINBE, ingelesez RLS edo reversing language shift)
|
hizkuntzazko
plangintza modu bat da". Gure ustez, hobe litzateke hitzez hitz" hizkuntza lerrakuntzaren alderantzikatzea" edo" hizkuntza aldaketaren alderantzikatzea" erratea," hizkuntza indarberritzea" (HINBE) baino, edo holako zerbait10 Hizkuntza mehatxatuak hartzen zuen galbiderako norabidea utziz beste norabidea hartzen duela uler dezakegu, ahultzen baino indartzen hasten dela noski.
|
|
|
Etnia baten herri hizkuntza idatzizko literatura zabal eta bizi baten hizkuntza bihurtzen denetik, badirudi dagoeneko gainditua duela etnia horrek nazio izaeraren langa. Langa horri gain hartzen ez badio, eta herri mintzaira gehienek hortxe huts egiten dute?, litekeena da nazio
|
hizkuntzazko
urratsa gehiago sekula ez egitea?.
|
|
|
–Jatorri etnikoari dagokion identitate zentzua erabat eta osoki galtzen duenean jendeak, hizkuntza berriak, kolonizatzaileak, inperialismoak, nazionalismo totalitarioak ezarri duen hizkuntza? jendeari alternatiba eskaintzen dio, eta
|
hizkuntzazko
etxe eroso bat. Eta hori gertatu den momentutik aurrera esan dezakegu kultur asimilazioaren prozesuak egina duela egin beharreko guztia?.
|
|
|
Beste modu batean esanda, nazio politikoaren lokarri efektuak hitz idatziaren lantegian ontzen dira bereziki, eta kultura idatziaren lantegi horretan, barne kohesioaren ehuna hizkuntza eta kultura jakin bat partekatuz lortzen da. Ondorioz, eta areago xehatuz, ñabar dezagun botere politikoaren efektuak gizarte egitate bihurtzeko unean eta gunean
|
hizkuntzazko
eta kulturazko egitatea dela politikagintzak eragiten duen emaria. Areago zehaztuz, Gellner ek ondo asko adierazi digun bezala, kultura idatziaren premisarik gabe, instantzia politikoen eta juridikoen jarduna amets hutsala da.
|
|
|
–Onartu da, hasteko, nazioak, Estatuak, beti ethno
|
hizkuntzazko
identitate bat duela oinarri; lur zehaztua eta jende multzo mugatua definitzen duela; arbasoekiko lotura duela aurrekari (arbaso erlijiosoak, dinastikoak, etnikoak, edo hirurak batzuetan). Eta hori horrela da nazio zibikoaren kasuan, nazio etnikoarenean, edo dena delako nazioarenean?.
|
|
2009
|
|
|
Erakuts mahaietarik genbiltzan, nagi eta izpirituak behingoz huts. Saphoren olerki fragmentatuen oinarrizko
|
hizkuntzazko
bilduma bilatzen nuen nik, arrakastarik gabe. Ordez, jada noiztenka irakurtzen dudan Rea Galanaki poeta anderearen Poimata lana eskuratu nuen.
|
|
|
barrurakoa eta kanporakoa... Euskaldunok euskaran bateratzea eta euskaldunok euskaraz at eratzea, gure
|
hizkuntzazko
berreskurapen osoaren bi alderdiak dira".
|
|
|
Txepetxek esango zukeen moduan, biziberritze horren zinezko protagonisten ordez, herritar arroztuek hartu dute nazio askapenaren lema eskuetan. Galestar herri historikoaren subjektu nagusiak, jatorrizko hiztunak, biziberritzeko prozesuaren bihotzean jardun ordez, periferian daude, eta
|
hizkuntzazko
eta kulturazko mundu sinbolikoaren ertzetan egon behar luketen abertzale alienatuak, berriz, buruzagi dakuskigu.
|