|
2007
|
|
|
—
|
Zer
dira ba maneria horiek, haurrak. Ez ahal duzue agurrik egun, gaizki ikasiak zuek?
|
|
|
—
|
Zer
dira hezur ixtorio horiek. Zozotzen ari ote zirezte haurrak, ala!
|
|
|
— Lurrean hezur puska batzu?
|
Zer
da ba ixtorio hori?
|
|
|
Despitatuak ziren, Xantxo eta Kattina, holako berriaren ekartzeak ez zezakela beren amaren interesa ere bildu.
|
Zer
ba! Gure herri ttipi hunen harrotzeko aski zen ba holako hezur kausitze bat gero mundu guzian ezagutua izaiteko, eta ez zuen gehiagoko axolarik hortaz!
|
|
|
Gure herri ttipi hunen harrotzeko aski zen ba holako hezur kausitze bat gero mundu guzian ezagutua izaiteko, eta ez zuen gehiagoko axolarik hortaz!
|
Zer
mila debru behar zuten ba, gehienek, mundu huni interesatzeko?
|
|
|
—
|
Zer
–Zer erran duzue, haurrak?
|
|
|
— Zer?
|
Zer
erran duzue, haurrak?
|
|
|
—
|
Zer
jakintsun handia zu! Inguru hauetako errient apez eta ikasiek baieztatzen dutena zuk uka zinezake?
|
|
|
—
|
Zer
derasazu, Mañex, denek dakigu ez direla ardi edo ahuntz hezurrak bainan jendaki batenak, hori segurra da, apez eta meraren ganik segurtatua izan zaukuzu. Eta, holako kasu huntan, drole egiten zaut zu bezalako gizon serio bat irriz... idurita denak badazkitzun... borda horren salmentak ez zaitu oraino lasaitua, zer gatik ba?
|
|
|
Ustez altxor bat galdu duzulakoan?
|
Zer
nahi gisaz, atzemanik ere Cromagnon baino zaharragoko hexak, jakin zazu horien fama edo ondorioek ez zituela ez zu aberastuko! Badira afera hortan gu baino abilagoak estalgia beren alde tiratzeko!
|
|
|
Eta Mañex gaizoa arrunt gibelerat ari!
|
Zer
dabila etxe huntan. Xanak deliberatu zuen bere aitari berari galdetzea eta ganbarako atea zabaldu zuen, bi urhats egin ilunpean eta:
|
|
|
—
|
Zer
ari haiz, hor. Oihuka entzun zuen Maritza ate sarreratik.
|
|
|
—
|
Zer
deus. Ene sekretuak iragartu nahiz habil eta deus erraiten datak?
|
|
|
Zokoko kanbarako murrua desegin ginuelarik, nik bainuen pikotxa eskuan, harri mokor bat kolpe batez dautzarazi nuen ustegabean eta zilo batean agertu zen pistola erdoildu zahar bat, segur bere lekuan ez zegoena, gure etxean nehork ez baitzuen holako tresnarik ibiltzen, ez ihizin ez bestela.
|
Zer
harridura, enetzat hasteko, zeren eta aitak, deus izan ez balitz bezala segitu zuen, pistola eskuan hartuz zabortegirat botatu nahiz, zirtzilkeri bat bailitzan, bainan, nik, txistez, besoa hartu nion — ez, zertako bota. Nundik dator, zure ustez, botiga tzar hori?
|
|
|
—
|
Zer
–Paretak pusatuko dituzu, behar bada?
|
|
|
Horiek hola, negu batez jakin zuen, ilober entzunik," gure amak beste haur bat ukanen du", horrek ez baitzizaioten gehiagoko efetorik egiten, aski zirela biak bai jostatzeko" zer izanen dugu gehiago anai edo arreba ttipi batekin?
|
Zer
afera!". Orduan, berahala gure Pettan joan zen Maddiren ganat erranez ohorezki onhartu behar zela holako mundura jite bat, eta gisa hortan opari bat nahi zeiola egin.
|
|
|
—
|
Zer
opari?
|
|
|
Kexu direlarik, ni perekatu baharrez zoin gehiagoka eta, irus direlarik aldiz, ostikoka, kanporat manatuz!
|
Zer
arraio! Holako jokabiderik ikusi ahal du nehork gu zakur edo beste abere mota guzien artean?
|
|
|
—
|
Zer
–Kamelu bat?
|
|
|
Baina hori ere erbesteko abere tzar bat duk!
|
Zer
derasak!
|
|
|
—
|
Zer
dakik hik. Lore sendagilez artatzen diren franko baduk, eta ez dituk denak ezagutuak, behar bada" anonimo" horietarik dukek.
|
|
|
—
|
Zer
–Zer erran duk?
|
|
|
— Zer?
|
Zer
erran duk. Tabako hosto gisa?
|
|
|
— Ba!
|
Zer
deabru izaten ahal duk orduan... Ostaler?
|
|
|
Herriko ostatuan zerbitzuan zegoen batez, kamioi gotor batetako xofurra gelditu zen, amak zerbitzatu bazkaria jan eta ordaindu, gero elkar hitz egin ere.
|
Zer
erran zuten. Nehork ez daki.
|
|
|
|
Zer
, puta! Ion ez nintzan" ni"!
|
|
|
Ion delakoa beste bat zen!
|
Zer
arraio! Beste seme bat bazuen eta... ene izen bera emana zitzaion!
|
|
|
—
|
Zer
ez da hain argi, anderea. Zure galdera ezin atxikiz zaude, egizu beraz!
|
|
|
Ez gitin ahantzi eta nik bazkaria ez prest!
|
Zer
eman behar zionat! Ba, ez dun ez delikatu hoitarik... ahate gizen puska bat eta ensalada... hori bederen laster egina dikenat...
|
|
|
belar tusta txar baten gatik!
|
Zer
afera, bi minutaz eginen niakoan, nik lan hori... dailua eskuan... irriño bat ezpainetan, eta ziaut... horra hire lapinen belarra!... gaizo Jakes, berriz ere nunbeit huts egin duk... kasu, etxekoanderea kexu... ez duk hire hoberenetan...
|
|
|
—
|
Zer
–Ahateak?
|
|
|
Nik pena eta hark probetxua, he...
|
Zer
ez da ba ikusi behar oraiko munduan!
|
|
|
— Haurra berari utzi!
|
Zer
xedea! Nik, putiko hau abandonatzea?
|
|
|
—
|
Zer
du lur hunek gehiago. Beste lur bat bezalakoa duk, errantzun zion Josefinak, ulertu gabe harriduraren sakontasuna.
|
|
|
—
|
Zer
ahalgea!
|
|
|
Ez zuten sinesten beste edozoin pizti edo izakien izaeran.
|
Zer
nahi gisaz, beren ingurumenean holakorik ez zegoen. Eta, gainerat, erakasleak senharrik ez zaukalako, uste zuten burutik ez zela ongi artatua, ideia bitxiz betetako gogoa zaukala, bakardadean bizi diren guziak bezala.
|
|
|
—
|
Zer
duk. Norbait baduk hor ala?
|
|
|
Alta, elhurraren gainean xutik egoitea eta lerratzia ez dukek ez hain aise balinba.
|
Zer
diozue zuek, haurrak... –
|
|
|
—
|
Zer
... zer da... zer bertza...
|
|
|
—
|
Zer
... ez eta... a ba egia erran... hem... izana nuk... eta pentzekaldian...
|
|
|
—
|
Zer
–Zer erran nahi duk?
|
|
|
— Zer?
|
Zer
erran nahi duk, ez diat konprenitzen!
|
|
|
—
|
Zer
mintzo haiz. Ehotia hiza?
|
|
|
—
|
Zer
bertza. Ez tiat hire bertzik nik.
|
|
|
—
|
Zer
mehatxuka ene etxian. Hi zerbait baiz he!
|
|
|
Pettan xuritu zen" ez tuk posible!
|
Zer
da mentskeria hau. Amentsetan ari nuk ala?
|
|
|
Amentsetan ari nuk ala?
|
Zer
–... bertza ebatsi ta kito!
|
|
|
Urde ustela!
|
Zer
komedianta hori! Faltsia!
|
|
2008
|
|
|
Dupa buruan banituen itze batzu erdi sartuak beleak izitzeko zingolen kokagarri, itze horietan ditaizke lotu, torraka, dupa ezin geldiaraziz ari zirelank...
|
Zer
tenorez sartu haiz etxean, Katixa?
|
|
|
Besoetara joan nindaikion, mila musuez inguratu eta erran: Gillome, bizi berri bat sendi dut sabelean!
|
Zer
! Haur bat. Bai! Ni iziaraziz nahi duzu irri egin. Ez! Zer?
|
|
|
Besoetara joan nindaikion, mila musuez inguratu eta erran: Gillome, bizi berri bat sendi dut sabelean! Zer! Haur bat. Bai! Ni iziaraziz nahi duzu irri egin. Ez!
|
Zer
–Dupako ihalos... Bai! Dolu duzu. Ez! Zer?
|
|
|
Haur bat. Bai! Ni iziaraziz nahi duzu irri egin. Ez! Zer? Dupako ihalos... Bai! Dolu duzu. Ez!
|
Zer
–Putzuko karroindur. Bai! Oi!
|
|
|
Goregi mintzatu naiz! Ez da deusik. Zato, zato Jaun Auzapeza, badugu zuri zer erran, zerbitzu handi baten eske gatozkitzu. Gure mutiko deabru harek soldadogoan badu egina sinetsezinezko astokeria latzgarri bat, Haranoneko soldadotegian!
|
Zer
mirakulu ote. Zoaz bada Gillomeren ikustera, ezkaratzean ari da xintxuketa, arrestelu zirien berritzen.
|
|
|
Gillome, ezkaratzeko alku baten gainean jarririk kausitzen du auzapezak. Eskua tinkatzean galdetzen baitio:
|
Zer
egin du bada Bittorrek. Gure Katixak irakurtuko dizun gutun horretan diren xehetasunek argituko zaituzte! Lan ederra eginik jarria da ba gure gizona!
|
|
|
Soka luze batez ihiztorraren buztanari estekatu. Piltzarreri su eman eta bere girgileriarekin gorte gibeleko atetarik karrikara haizatu Medor mutur luzea!
|
Zer
makila bazkak!! Gaixo xakurra!
|
|
|
Ez bakarrik ostatua, bainan iduri luke, Marie Leonaren uzteak dolu gehiago ematen diola...
|
Zer
–Artzainaren bihotz gogor tinkatua amodioan uztertzera doala?
|
|
|
Peiok galde:
|
Zer
erran dezakezu, Marie Leona, neska horretaz. Berriegia naiz herrian norbaiten ondo ezagutzeko, bainan neska horrek iduri du langile arradoa dela O! bainan Bihotz Etxean hazi herrebelatu horietarik da! Bihotz Etxean hazia ala ez, erran dizut kemen arradoko neska dela, ororen errespetua hartze duena, hori enganatzen duena zinezko ustela litzateke!
|
|
|
Hona bittor, arbolazpietako jarralkuetarik xutitu eta xuxen Peiori buruz doala: Barkatu Peio!
|
Zer
oren da xuxen. Bono, bederatziak bi guti!_ Nongoa zaitut zu?..
|
|
|
Ordu berean entzuten da beribil burrunba, tuta bitzi bat eginez zetorrela ximixta baten zalutasunean!
|
Zer
da hori. Basabere baten buru antzea du!
|
|
|
Hemen Ongi ostatuko atetik begira dago gogoetaturik!
|
Zer
ote zen jestu hau. Egun ere entzuten du" Triuxela" izen hori!
|
|
|
Sorginak ziren, bainan ez aski!
|
Zer
ustegabekoa zaien gertatu ostatura heltzean, kasik ezin sinetsia da. Lehenik, Peiok oi du puro bat piztea ostatura heltzean, egun ez du egin.
|
|
|
Gure bi sorginek aztatzen dute berek egin lanaren ondorio okerra! Hau astokeria to!_
|
Zer
derasazu. Utz nezazu!, dio Peiok, izitua, ez dut astirik hemen egoiteko, auto gidaria haiduru dagokit eta. Astia hartu duk, xehetasun zerbait guri eman gabe ez haiz hemendik higituko, puttikoa!
|
|
|
Batek zigarro zartatu baten parte beltztua ahoan ezartzen dio erranez: Uste huen naski gutaz irri egitea! Pagatu dituk guri egin laidoak.
|
Zer
laido. Nik ez dut inori laidorik egin!
|
|
|
Auhenka ari da gizona, lehenik uspeldua delakotz eta bigarrenik berriz ere hitzarmen garrantzitsu hori huts egiten duelakotz. Ez duzu ikusten Triuxela horrek zaituela eragozten, hirugarren aldikotz, zure hitzarmenean aurkitzetik?
|
Zer
duzu beraz hoin garrantzitsua den afera hori, dio galdetzen Marie Leonak, azkenean nardatua. Denak aitortuko dizkizut, Marie Leona, sobera maite zaitut, jakinen duzu, bainan geroxago.
|
|
|
Eta ni xoratua! Erran nion baietz, utziko nituela segur nere ileak luzatzera aztaletaraino behar bazen ere!
|
Zer
ez nezake egin zurekin aldi goxo batzu jastatzeko asmoan! Nahi duzunean zatozkit! Izengoiti bat emanen dizut:
|
|
|
Roxaliren erhi puntten miresten hasteko ordu berean. Pentsa ote diozue nola zen gertatu, nihun munduan, amoros gazte bati gertatu ez zaion ustegabeko eta sinets ezinezko astaputzkeria?
|
Zer
mirakulu zitzaizun bada gertatu. Roxalik lepora jauzi egin?. Ez! Pixuntzia hustu zure ile orraztatuetara?
|
|
|
" Basoilarra" azkartu zitekeen geroztik
|
Zer
ez du, balentriaz, munduan eginik! Ez da zizari luze ez eta zezenik
|
|
|
Ni hurbilduago eta harrabotsa ttikiagotuz zoan. Tokirat heltzean, hango ikusgarriak, bai eta ere ixiltasunak, harri gogor bilakatu nau!
|
Zer
ikusi duzu Betti, hola izitua izaiteko. Abereek elgar jana zuten! Batek ez dio besteari buztana baizik oso utzi.
|
|
|
Guhaurek uste gabean!
|
Zer
asma ezinezko zakurkeriaren bitimak ginen bilakatu. Zezena huiatu ziguten!
|
|
|
Zezena etzen hor! Norat mila deabru lekutu da zezen tzar hura? zion gure Mizel Konkorrak.
|
Zer
, guk, bihotza zapartatzeko heinean, hoinbeste laster eginak eta zezenak ez gaituela segitu, zion gure Damatit Luzeak.
|
|
|
Manez Errotak:
|
Zer
eginen zenion zuk! Bizarra?
|
|
|
Holako lasterkada bat egitea, zezenak ez segitzen eta!
|
Zer
ahalgea! Nik uste baino aisez ere putrunago zarete hiru koinatak!
|
|
|
Manez Errotak, alegia hasarretua:
|
Zer
eginen zinion zuk, Betti. Besarkada amultsu bat?
|
|
|
Bainan, soropilan etzanak izan arren kemena xuxen ginaukan! Baginakien basaberea oraindik bide horietan zabilala eta berdin berriz gutaratu zaitekela, emaztekiari galdetu bainion:
|
Zer
berri da karrika horretan, Ernextina. Berri pollitak, hor ere! Badakizute Hemen Bada Denetarik saletxean mirail edo izpiluz apaindu ate haundi batzu dituztela.
|
|
|
Bettik:
|
Zer
–Nehork ez dakien mustukeria zerbait?
|
|
|
Piallek: Mustukeria?
|
Zer
da hitz hori?
|
|
|
Axut zuentzat zerbait azpijoko edo alukeria aztatzen badut egitate horretan.
|
Zer
da, beraz, zuen arrengura?
|
|
|
Bittorrek: Abere batzuen bitartez ahulagoeri pairarazten diren laidoak dira.
|
Zer
abere mota. Zerriak. Hum... Aberea bera higuingarri bezain ona jateko!
|
|
|
Ta?
|
Zer
egiten dute abere horiek?
|
|
|
Mikelek eta Bittorrek ekarri diote lau hanketako mahai apal bat, alor hetsitik doan baratzerako artekan finkatu, horren gainean kadira bat ezarriz. Musilonda, oilar kukulusta zuriak, oihukatzen du:
|
Zer
dira zerrien artean ikusten ditudan abere iledun horiek?
|
|
|
Bono, denak gezurrak dituzu. Ez, amerikano jauna, idek otoi beharria, bai eta ere begia, nola, garbi garbia, entzun behauzun egia. Nola nintzen laburzki aberastu espaniol kunte aberats batekin egin pario baten ondorioz:
|
Zer
zen bada pario hori. Estekagailurik gabe, alor baten erdian, bakarrik eta buruz buru, zezen baten zikitatzea! Zoaz hortik! Zure gezurrekin!
|
|
|
Bainan zer harridurak harturik dagoen Bittor gaztea!
|
Zer
! Gizon hori, Helena bere maitearen oseba izaiten ahal dela ere?
|
|
|
Eroa edo tzarra edo izpiritu eskasekoa behar dik izan lan hori egiten duena. Egun batez mintzaraziko diat jaun hori!" Amatxi, aitatxi, zerbait behar dizuet jakinarazi!
|
Zer
bada, haurra. Emaztegai bat badut!
|
|
|
Semeatxiak ahopetik: Leixturreko Helena! Oo, haurra!
|
Zer
aingeru pollita ditakan hautatzen alaba ttipitzat! Negarra jauzten zaitak zorionez!
|
|
|
Atea idekiz eta jauzian doa negarra entzuten duen tokira eta sukaldean kausitzen Helena, negarrez hipaka! Zerk zaitu bada hola penatzen, ene maitea? Non dituzu zure ama eta Graxiana. Xorroxtegira joanak dira! Zu bakarrik utzirik. Bainakien etorriko zitzaidala! Zerendako zaude negarrez. Gure ama maitearengatik dut negar egiten, nekezia handian sartzera doalakotz!
|
Zer
gertatzen zaio bada. Goiz honetan etorri zaigu etxera gure oseba Peio amerikanoa eta paper hauk utzi dizkio. Ez du denbarik galdu! Goizeko seietan ostatuan zen.
|
|
|
Bono!
|
Zer
da hau. Nor da Triuxela hori?
|
|
|
Aita semeak mahainean eta ama zizeluan bere ilharren pikorkatzeko artetik dabiltzate, hiruen artean, atzo eta herenegunean Balitzanen gertatu berriak, entzun dituzten bitxikeriak bi bertsularienganik eta hola. Isil ordu batean, semeak parte emaiten diete gau honetan aments bitzi batean ukan duen harriduraz!
|
Zer
mirakulu ote zen bada hire amentsa, dio galdetzen amak. Udako arats ezti bat zaitekeen!
|
|
|
Helena eta hiri esker tinkagailu familiakorragoen hartzera goazak. Peiori barkatzea bakezko urrats bat dela iduri zaiguk! Ez dazkitzu naski azken berriak, ama?
|
Zer
berri. Peiok arrebari etxea bahitu nahi dio, Maianak sei hilabete gehiago galdetu baitizkio diruen ordaintzeko eta anaiak ez onartu!
|
|
|
Hiruak ordu batez ixil ixila egon ondoren, dolu bat pairatuz bezala, Gillomek dio semeari:
|
Zer
epe emaiten dio diruen ordaintzeko?
|
|
|
|
Zer
bada. Amerikano hori auzitarako hurratsetan gibelaraztea! Zerbait sorginkeriaren medioz, dio erantzuten semeak! Zendako ez. Otoi, otoi, nehori minik egin gabe, dio Katixak.
|
|
|
Sekulako jaun aberats baten antzea du!
|
Zer
mila deabru egin du gizon horrek Ameriketan. Balitzane Xorroxtegian sortua da duela berrogei urte.
|
|
|
Haatik, zenbait oartuak dira bestek pagatu" dragoen" hartzaile ona dela bainan ber hori pagatzaile xuhurra. Dena dela, balitzandarrak kurios dira Peio horrekin zenbait solas egiteko:
|
Zer
lan duzu han egin, hola, hogei urtez. O! baakizu!
|
|
|
Begiak errotik irteeratzeko ponduan!
|
Zer
ote du. Zerbait bihotz tapadura?
|
|
|
Entzuten nauzu. Bai! Segurki! Nahi duzu zerbait hartu. Segurki baietz!
|
Zer
nahi zenuke. Bi baso arno gorri! Zoaz hortik! Baduzu aski edanik!
|
|
|
Eta besteak erantzun:
|
Zer
duk arrengura. Hi amerikano harpagona?
|
|
|
Peioren aldetik xutiturik, buruz buru doakio arrotz gazteari eta galdetzen: Egiaztatu behar diguzu, hemen denen aintzinean salatzen duzuna!
|
Zer
ohointza dauka gizon honek eginik?
|
|
|
Horra Xabaldegiko Joañe.
|
Zer
diguzu kantatzen Joañe. Diru gizona eta langilea.
|
|
|
|
Zer
nindaike gorputza sanoa ez banu?
|
|
|
Horra Harrietako Xalbat.
|
Zer
da zure kantua Xalbat. O haurtxoa! Orain kanta zazu!
|
|
|
|
Zer
den begirontza
|