|
2003
|
|
|
–
|
Nik
ez dut uste lan mota hau, sintesi lana, mezprezia daitekeenik, ikertzaile batzuek egin izan duten bezala. Zalantzarik gabe, ikerkuntza zuzena funtsezkoa da, hori gabe ez dagoelako historiarik, baina sintesi lanen garrantzia ez da txikiagoa.
|
|
|
Hau da, (historiari buruz) idazten, bide normala jarraituz, irakurtzean ikasi genuke, baina aukerek urriak izaten jarraitzen dutenez, halabeharrez idaztean ikasten dugu euskaraz idazten (eta, ondorioz, idazten ikasten jarraitzen dugu, beti ere). Eta hori ez da, askotan, oso komenigarria, testuaren kaltean doalako, batez ere idazten diren lehenengo testuen kaltean (eta hemen lotsagorritu nintzateke, euskaraz idatzi nituen
|
nire
lehenengo artikuluak gogoratzean, baina tira...). Beraz, halako liburuak, eta ezbairik gabe, laguntza handia ematen digute alde horretatik, eta, bestalde, belaunaldi berriaren joera geroz eta handiagoaren nolabaiteko lekuko ere badira, zeren eta, egileen artean, badago jadanik argitalpen gehienak euskaraz egin duenik.?
|
|
|
Baina, bestalde, artikulu gehienetan dago historiaren aldarrikapen argi bat zientzia, bezala, hots, egia bilatzen duen ezagutza era edo diziplina bezala. Horrela, liburu hauetan ere jasotzen da,
|
nire
ustez, euskal historialariena den oso aspaldiko kezka: fikzioaren eta errealitate historikoaren arteko dialektika edo harremanena; oso argiki Karlomagnoren aldiari buruzko liburuan, eta nahikoa ere bigarren liburuko artikulu batzuetan (adibidez, nabarmen J. Agirreazkuenagarenean, baina baita Alberto Angulorenean ere).
|
|
|
–Auzia,
|
nire
ustez, insolublea da. Hala ere, historiak zientzia bezala duen maila kontserbatu nahi badu, mistifikazoan erori nahi ez bada, halako lanak egiten jarraitu dira (liburu hauek bezalakoak, alegia).
|
|
2004
|
|
|
Apopilotzak fenomeno gisara irakurketa ugari izan ditzake.
|
Nik
emakumeen lanarekin (patronen lanarekin) duen hartu emana aztertu dut, eta jarduera honen bitartez patrona gisara lan egin zuten emakumeek Hernaniko historiari eginiko ekarpenera inguratu naiz. jarduera hau egoki ulertu ahal izateko, ezinbestekoa da emakume hauek bizi izan zuten testuingurua ulertzea, hau da, bai industrializazio prozesuak, eta, nola ez, frankismoak, genero harremanetan izan zuen...
|
|
|
ba
|
nik
garai hartan albornozak ittenittun. Len hemen etzan estilaure itten albornoza, oain etxero baiño, len frantsesentzat ittezian.
|
|
|
Ta aste hortakokin einbeharzenun argia ta... Ordun
|
nik
lan asko ittenun, dendako lan asko ittenun, baiño bizimodue oso gorra.
|
|
|
Prozesu historiko honetan barneraturik, Hernaniko industrializazioa aurkitzen dugu, ondorengo orrietan azalduko dudana. Honetarako
|
nire
azalpena hiru ataletan banatuko dut. Lehenengoan, nekazaritzaren garrantzia galtzea izenburupean, industrializazioaren aurreneko epealdia aztertuko dut.
|
|
|
agian gertatu zaidan gauzarik garrantzitsuena izan zen, moldatu ninduen, gidatu ninduen, erakutsi egin zidan, lagundu ninduen eta desorekatu ninduen; edo beste hau:
|
nire
bizitza aldatu zuen eta gazte nintzela erakutsi zidan errealitate latz honek egin dezakeena, pertsona on eta inozenteak jasan dezakeena.
|
|
|
1979an uhartean zehar bidaiatzeko aukera eman zion beka bat lortu zuen, 1941ean ezagututako leku eta pertsonak berriro erretratatu ahal izan zituelarik. Bidaia honen emaitzak 1987an Buenos Aires en antolatu zen Kontrasteak erakusketa eta
|
Nire
Puerto Rico liburua izan ziren.
|
|
|
EAEko ikasleek, bada, DBHko Gizarte ikasgaian batez ere munduko historia ikusten dute; Batxilergoko lehen mailan, humanitate ibilbidetik joanez gero, gehiago sakontzen dute munduko historia horren epe garaikidean; eta azkenik, Batxilergoko bigarren mailako ikasle guztiek, Espainiako historia ikasten dute, Hego Euskal Herrikoa atxikita duela, baina euskal ikuspegiari autonomia handirik eman gabe.
|
Niretzat
, eta azken kurtso honi dagokionez, izatekotan ere alderantziz luke izan: hasteko euskal historia bat eraiki ikuspegi propioarekin, eta hari, osagarri gisa Frantzia/ Espainiako (edo hobe Europako) historia erantsi.
|
|
|
Nolanahi delarik, Euskal Herriaren historia moduko gai zabal bat atalkatzea aski konplexua delarik, egitarau ofizial honek aurkezten duen soluzioa nahiko onargarria iruditzen zait, ukatu gabe bestelako aukerak ere posible zirela. Egitura orokor honi zuzenketaren bat egitekotan, 10 atala
|
nik
0 atalarekin elkarturik emango nuke, ondoren esango dudan moduan. Aipa ditzadan bada, atal desberdinak banan.
|
|
|
Giza bilakaera; protoeuskaldun ereduzkoen sorreraren teoriak; paleolito, neolito eta metal aroko aztarna, ekonomia eta jendartea; eta euskararen sorreraren inguruko teoriak azaltzeko proposatzen da. Ez daukat atal honen inguruan kritikarik (garai hau
|
nire
espezialitatetik aski urrun geratzen da). Itxura ona du dagoen bezala, eta euskal subjektu historiografikoari dagokion euskara gaia esplizituki jasotzea laudagarria da.
|
|
|
4 atalak erromatar inperioaren krisitik Baskoniako dukerrira arteko aldia jasotzen du. Garai ilun horri buruz hain direnez urriak dauzkagun datu historikoak,
|
nik
3 atalaren baitan jasoko 4 honetan ageri diren puntuak, Antzinate osoa atal bakarrean bilduz (erromatarren etorreratatik Antzinate Beranta deitu den horretaraino hedatuko litzatekeena). Ez baita bidezkoa oso datu gutxi eskaintzen dizkigun garai honi, hurrengo puntuan doan Erdi Aroko aldi askoz luzeago eta ezagunagoari adinako tartea eta atal bereizia ematea.
|
|
|
Erdi Aroko azken puntu gisa. Lurralde historikoen egituratze instituzionala? ageri da, eta agian nafar afera inplizituki hor doala pentsatu behar da, baina
|
nik
uste esplizituki aipatzea lukeela. Gainera Nafarroaren konkistari dagokion puntua erraz asko sartu litzateke Ahaide Nagusien borrokaren atalean (edo haren segidan), bandoen gerrek lotura zuzena izan baitzuten konkista hartan.
|
|
|
Hego Euskal Herrian eragin zituen ondorioei. Horregatik,
|
nik
uste,. Frantziako Iraultza Euskal Herrian, gisa zuzendu litzateke puntu hori (edo nahiago bada, eta esplizituago esatearren,. Frantziako Iraultza Ipar Euskal Herrian eta bere ondorioak Hegoaldean?).
|
|
|
Baina eskola orduak aski mugatuak izanik nekez aurki daiteke astirik kontzeptuei adinako tartea eskaintzeko jarrera/ balioei, bereziki kontuan hartzen bada azken hauek ikasleen ebaluazioan aski pisu urria dutela. Gainera,
|
nire
ustez, egokia ere ez da historia balio humano orokorren transmisiorako hainbeste erabiltzea: halako balioak sustatu nahi badira sor edo bultza bedi ikasgai espezifiko bat (etika edo dena delakoa).
|
|
|
Ez dut esan nahi historia ezin balia daitekeenik aldika balio konkretuez gogoeta egiteko, baina historia ezin bihur daiteke balioen inguruko ikasgai baten ordezkoa (eta ohar honek ez du soilik euskal historiarako balio baizik berdin munduko historia ikasgaietarako zein beste edozein historiarako). Historiak,
|
nire
ustez, bere baitatik bultza dezakeen baliorik baldin badago akaso mundua ulertzeko zentzu kritiko orokor bat izan daiteke, ez asko gehiagorik (besterik da historiako gaiak balio konkretuaz gogoeta egiteko erabiltzea).
|
|
|
ikasgaiko dekretuan, aldiz, inon ez da esaten Euskal Herria ezaugarri komun zein pluralak dituen multzo bat denik (edo ez denik), ezta euskal lurralde anitzen arteko elkartasun ideia bultzatu gura denik ere. Eta
|
nire
ustez zerbait bai esan litzateke euskal balioen inguruan. Ez zehazki euskal lurraldeen elkartasuna kontsolidatu gura dela (hori, espainiar lurraldeen elkartasuna kontsolidatzea bezala, ez baitzait iruditzen historiaren zeregina denik), baina bai esan litzateke euskal subjektua zergatik hautatu den, zeren arabera definitzen den, konbentzio bat dela eta abiapuntu horrek jendartearen onespen aski zabala izanik euskal kultura (eta konkretuki euskaratik abiatutako ikuspegia) ondaretzat hartzen dela eta horri lotuta Euskal Herri ideia ere lantzen dela (hizkuntza baten esparru territorial gisa ulertuta; multzo horren elkartasun politikoa sustatu ala ez sustatu moduko auzietan sartu gabe).
|
|
|
Abiapuntu hori landuz posible da diskurtso historiko propio bat garatzea, ez dena bere baitan hertsiko, baina ere ez dena estatuen marko soilera mugatuko, baizik guztiei eragiten dien europar dimentsio zabalagora hedatuko dena. Nolanahi ere,
|
nik
aukeran nahiago izango nukeen euskal historia, europar erreferenteak kontuan hartuz ardaztu arren, aurrenik ez ematea Europako historia guztiarekin batera. Eta zentzu horretan euskal subjektu historikoa lehenik zehatzago definitzeko saioa eskertuko nion (nik I.1 atalean proposatu dudan erako zerbaiten bere bertsioa), eta behin hori egindakoan planteatuko nuke Europakoa gehitzea.
|
|
|
Nolanahi ere, nik aukeran nahiago izango nukeen euskal historia, europar erreferenteak kontuan hartuz ardaztu arren, aurrenik ez ematea Europako historia guztiarekin batera. Eta zentzu horretan euskal subjektu historikoa lehenik zehatzago definitzeko saioa eskertuko nion(
|
nik
I.1 atalean proposatu dudan erako zerbaiten bere bertsioa), eta behin hori egindakoan planteatuko nuke Europakoa gehitzea. Bestela euskal subjektuaren definizio inplizituekin jokatzen da, abiapuntu gisa hobeto zehaztea komeni direnak, nahiz gero praktikaren orduan ez izan ezinbestekoa haiek orpoz orpo segitzea (azken finean euskal historian, adibidez 1598an, zer gertatu zen kontatzeko ez da nahitanahiezkoa justu justu jakitea zeintzuk diren zure subjektuaren muga argiro zedarrituak, ziurrenik Euskal Herritik Parisko gertakarietara jauzi egin baituzu, eta handik Poloniara eta ondoren Nafarroa Beherera, etab. Baina horrek ez du kentzen abiapuntuan behintzat subjektua ondo definituta edukitzeko komenientzia).
|
|
|
Batxilergoko lehen mailako Historia Garaikide ikasgaian ere posible litzateke halakorik egitea, nahiz mundu osoko historia lantzen delarik ez den orekatua bertan euskal atal handi bat sartzea (ikasgaiaren helburua ez baita munduko eta Euskal Herriko historia erdibana kontatzea, baizik izatekotan munduko historia azaltzea, eta tartean, adibide konkretu bezala, euskal kasuren bat edo beste aipatzea). Kurtso berean dagoen hautazko Euskal Herriaren historia bai molda liteke hein batez Goihenetxeren proposamenekin, baina
|
nik
ez nioke hark proposatzen duen Europako historia orokorraren atala erantsiko, ikasgaia gehiegi ez zamatzeko. Azken finean, ene ustez, euskal historiak, merezi du ikasgai espezifiko bat.
|
|
|
Gainera salaketa horiek erantzun mimetikoak eragin dituzte, espainiar/ frantses curriculumek duten eraginari buruz. Historiaren inguruko halako larritasunak,
|
nire
ustez, okerrak dira, bi arrazoigatik.
|
|
|
Nafarroako erresumaren hedapena; geroztikako zati banaketa.?
|
Nik
kronologia hobeto gordetzearren, musulmanen etorrera jarriko nuke lehenik eta ondoren Iruñeko erresumaren sorrera eta finkapena (ohar bedi erresumaren jatorrizko izena. Iruñekoa, zela ez. Nafarroakoa?:
|
|
|
izeneko puntua dator segidan, horrek ekarritako aldaketa ekonomiko, sozial, politiko eta bestelakoak egoki aipatuz (ahaide nagusien borrokak...).
|
Nik
, ordea, Iruñeko erresumaren puntua XIII. mendean utzi ostean, eta hiribilduekin hasi aurretik, tarte horretan Erdi Aroko jendartea eta bizimodua nolakoa zen aztertzen duen puntua sartuko nuke15 Modu horretan hobeto ulertuko da ondoren hiribilduen sorrerak eragin zuen aldaketa sakona (bizimoduan, ekonomian, lurralde garapenean...).
|
|
|
Hortaz ezin uka euskal historia (eta berdin euskal geografia, literatura, ekonomia, zuzenbidea...) ikasteak atxikimendu bat eragin dezakeela historia horrek aztertzen dituen euskararekiko, euskaldun biztanleriarekiko eta Euskal Herriarekiko. Atxikimendu hori bultzatzea akaso euskal nazionalismoa sustatzearekin berdinduko dute batzuk, baina ez da hori
|
nire
ustea: Euskal Herria edo euskara estimatzeak ez du behartzen berau naziotzat hartzera edo independentzia nahi izatera, ezta, demagun, euskara lehenesteko politika gura izatera.
|
|
|
Garibai, Larramendi, Garat anaiak, karlistak...), eta Euskal Herria uler liteke marko kultural gisa inplikazio politiko barik (Espainiak eta gaztelaniaz mintzo diren Hego Amerikako herrialdeek Hispanitate izeneko erkidego kulturala osa dezaketen bezala, horregatik denek estatu bakarrean biltzeko asmorik izan gabe). Euskal historia ikasgaian behintzat
|
nik
ez dut proposatzen balio nazionalistarik sartzea (ezein zentzutan), baizik soilik euskal izena merezi duen historia curriculuma lantzea, euskal hitzaren esangura konbentzionala, minimoetan behintzat, errespetatuz. Horretarako ezin dira euskaldunak, Euskal Herria eta euskara ezaugarriak baino gutxiago aintzat hartu.
|
|
|
Balioen gaia ebatzitzat emanik (nahiz, jakina,
|
nirea
proposamen soil bat den, diskutigarria guztiz), kontzeptu eta prozeduren auzia aipatu behar da. Hola, demagun, argi finkatzen dela historiaren inguruan landu beharreko balioen afera (bai euskal balioena zein bestelakoena), orduan kontzeptuzko eduki konkretu batzuk azaldu dira.
|
|
|
Irakaskuntzako mailen arabera modu batera edo bestera moldatu dira. Horregatik hemen
|
nire
kanon partikularra eskaintzera arriskatu ordez, III.2 eta IV.1 ataletan egiten dut beste batzuk egindako proposamenen kritika.
|
|
|
164). 14 Frontean hildako soldadu kopurua aurkitzeko zailtasunak izan ditut, 36 baino gehiago hilko ziren.
|
Nik
kopuru hau Udaleko Aktetatik eta Epaitegiko Libro de defunciones etik atera dut.15 Baztango Udala, Akten Liburutik(). 1937ko ekainaren 10eko batzarrean erabaki zuen udaletxeak zentroari emandako laguntza.
|
|
|
Bestalde Mikel Rodriguezek (2001) Bentarteatik 300 sartu zirela erraten du.
|
Nire
ustez, Chuecak errandakoak logika gehiago dauka, muga zeharkatzeko talde txikiagotan errazagoa delako.
|
|
|
Nafarroa altxatuen bandoko jarraitzaile sutsuz beteta zegoen eta nafar askok Francoren armadetara joan behar izan zuten, (denok ezagutzen ditugu nafar erreketeen ibilerak Gipuzkoan eta Bizkaian). Garai hartako sarraskietatik dator, adibidez, navarro
|
ni
de barro esaera. Nafarroan fronterik egon ez arren, heriotzak egon ziren.
|
|
2005
|
|
|
No hemos orvidao, no orvidaremos jamás, los crímenes que ellos han cometido en Sevilla, y pueden estar seguros que pagarán hasta el úrtimo. No se nos puede ir de la memoria lo que hicieron con la pobre madre de Berneto,
|
ni
con la sigarrena Carmen, la hermana de José Díaz, er secretario del Partido Comunista de España, ni todos nuestros compañeros y compañeras asesinadas en las calles de Sevilla y en las cárceles. Lo recuerda toa Sevilla y toa Sevilla aguarda luchando, er momento de haser justisia.
|
|
|
No hemos orvidao, no orvidaremos jamás, los crímenes que ellos han cometido en Sevilla, y pueden estar seguros que pagarán hasta el úrtimo. No se nos puede ir de la memoria lo que hicieron con la pobre madre de Berneto, ni con la sigarrena Carmen, la hermana de José Díaz, er secretario del Partido Comunista de España,
|
ni
todos nuestros compañeros y compañeras asesinadas en las calles de Sevilla y en las cárceles. Lo recuerda toa Sevilla y toa Sevilla aguarda luchando, er momento de haser justisia.
|
|
|
¡ Por una elevación general de salarios! ¡ No podemos vivir con 300
|
ni
con 500 pesetas! Formemos comités de mujeres en las barriadas.
|
|
|
Las condiciones de esta incomunicación dictada por la autoridad militar, son extremadamente duras. No puede recibir paquetes,
|
ni
tan siquiera la más elemental ropa para cambiarse. Va vestida con la misma ropa que el día que la detuvieron y no ha podido designar abogado.
|
|
|
[...] Duerme siempre del costado derecho. No de espaldas, porque el calor de la espina dorsal excita el sistema nervioso;
|
ni
del costado izquierdo, porque así oprimes el corazón. [...] lávate después de la cintura para arriba con agua fría, y una vez enjuagada, restriégate fuertemente con la palma de la mano seca.
|
|
|
No es,
|
ni
por asomo, una ley feminista, seríamos infieles a José Antonio, si tal hiciéramos; es sólo una ley de justicia para las mujeres que trabajan, nacida de la experiencia de una asidua relación humana y cordial con todos los problemas que a la mujer atañen. En modo alguno queremos hacer del hombre y la mujer dos seres iguales; ni por naturaleza ni por fines a cumplir en la vida podrán nunca igualarse, pero sí pedimos que en igualdad de funciones, tengan igualdad de derechos.
|
|
|
No es, ni por asomo, una ley feminista, seríamos infieles a José Antonio, si tal hiciéramos; es sólo una ley de justicia para las mujeres que trabajan, nacida de la experiencia de una asidua relación humana y cordial con todos los problemas que a la mujer atañen. En modo alguno queremos hacer del hombre y la mujer dos seres iguales;
|
ni
por naturaleza ni por fines a cumplir en la vida podrán nunca igualarse, pero sí pedimos que en igualdad de funciones, tengan igualdad de derechos. El trabajo de la mujer es un hecho real y universal que no podemos desconocer, y precisamente basadas en ese hecho lo que pedimos con esta ley es que la mujer, la mujer empujada al trabajo por necesidad, lo haga en las mejores condiciones posibles; de ahí que la ley, en vez de ser feminista, sea, por el contrario, el apoyo que los varones otorgan a la mujer, como vaso más flaco, para facilitarle la vida.
|
|
|
No es, ni por asomo, una ley feminista, seríamos infieles a José Antonio, si tal hiciéramos; es sólo una ley de justicia para las mujeres que trabajan, nacida de la experiencia de una asidua relación humana y cordial con todos los problemas que a la mujer atañen. En modo alguno queremos hacer del hombre y la mujer dos seres iguales; ni por naturaleza
|
ni
por fines a cumplir en la vida podrán nunca igualarse, pero sí pedimos que en igualdad de funciones, tengan igualdad de derechos. El trabajo de la mujer es un hecho real y universal que no podemos desconocer, y precisamente basadas en ese hecho lo que pedimos con esta ley es que la mujer, la mujer empujada al trabajo por necesidad, lo haga en las mejores condiciones posibles; de ahí que la ley, en vez de ser feminista, sea, por el contrario, el apoyo que los varones otorgan a la mujer, como vaso más flaco, para facilitarle la vida.
|
|
|
¿ Cuál es tu fin al pensar en casarte? No puedes
|
ni
dudarlo pues con ello se te haría una injuria; tu aspiras a ser madre. Dios, inteligencia suprema, cuando creó a la mujer sabía a dónde iba; le señaló un fin, una misión para cumplir[...] la creó para que fuese, con respecto al hombre, una ayuda igual a él.
|
|
|
¿ Es conveniente que siga una carrera? [...]
|
Ni
a la mujer se le ha de privar de una cultura intelectual esperada, ni en ella se la ha de igualar al hombre. Que haya de instruirse, es evidente.
|
|
|
¿ Es conveniente que siga una carrera? [...] Ni a la mujer se le ha de privar de una cultura intelectual esperada,
|
ni
en ella se la ha de igualar al hombre. Que haya de instruirse, es evidente.
|
|
|
Lo cual no quiere decir que demos de mano al buen gusto en el vestir,
|
ni
que renunciemos a las ventajas razonables que puede introducir la moda bien encauzada; solamente damos a entender que ningunos respetos de amigas o modistos nos harán traspasar los límites que nos señala la modestia y la decencia cristana, y que abominaremos de los trajes cortos y estrechos, y aún más de los escotados. Las dudas que sobre este punto nos vinieren las resolveremos a la luz de los ejemplos de nuestra Madre Santísima.
|
|
|
[...] Entregaos los ojos y leed en el fondo del alma: entre las hierbas y las flores veréis agazapada la serpiente que sinúa el veneno[...] Conque...
|
ni
las promesas, ni los medios arteros de que se valen para seducir ni las amenazas deben apartar vuestra pura conciencia del camino de la justicia9.
|
|
|
[...] Entregaos los ojos y leed en el fondo del alma: entre las hierbas y las flores veréis agazapada la serpiente que sinúa el veneno[...] Conque... ni las promesas,
|
ni
los medios arteros de que se valen para seducir ni las amenazas deben apartar vuestra pura conciencia del camino de la justicia9.
|
|
|
[...] Entregaos los ojos y leed en el fondo del alma: entre las hierbas y las flores veréis agazapada la serpiente que sinúa el veneno[...] Conque... ni las promesas, ni los medios arteros de que se valen para seducir
|
ni
las amenazas deben apartar vuestra pura conciencia del camino de la justicia9.
|
|
|
(Román del Cerro, 1993: 31), si, como muestra la arqueología, las migraciones de los pueblos de Oriente, durante la edad de Bronce, no influyeron en el País Vasco,
|
ni
tampoco las sucesivas oleadas indoeuropeas de la Edad de Hierro penetraron en él, no parece que se pueda establecer conexión arqueológica entre los vascos y algún pueblo oriental, ni por lo mismo lingüística?
|
|
|
(Román del Cerro, 1993: 31), si, como muestra la arqueología, las migraciones de los pueblos de Oriente, durante la edad de Bronce, no influyeron en el País Vasco, ni tampoco las sucesivas oleadas indoeuropeas de la Edad de Hierro penetraron en él, no parece que se pueda establecer conexión arqueológica entre los vascos y algún pueblo oriental,
|
ni
por lo mismo lingüística?
|
|
|
Balantze orokor moduan,
|
nire
ustez, Pattison ek euskara eta iberiera konparatzeko ahalegin serioa egiten du. Halaber gaiari ondo egokitutako bibliografia darabil.
|
|
|
Beranduago 1979.ean Alacanten agertutako inskripzio batzuen euskal elementu batzuen gaineko ikerketa kaleratu bazuen ere,
|
nire
ustez, bere ekarpenik handiena honakoa da: La relación entre el vasco y el ibérico desde el punto de vista de la teoría del sustrato.
|
|
|
Pozak eskainitako etimologia asko zentzugabekoak ziren: , assi en este nombre Jeauna, que es compuesto de cinco vocales se apunta que
|
ni
forma ni materia consiste sin aquel que dio ser a todas las cosas? (Poza, 1959:
|
|
|
Pozak eskainitako etimologia asko zentzugabekoak ziren: , assi en este nombre Jeauna, que es compuesto de cinco vocales se apunta que ni forma
|
ni
materia consiste sin aquel que dio ser a todas las cosas? (Poza, 1959:
|
|
|
–Además el título recuerda una vez más mi afirmación: el arqueólogo aragonés Juan Cabré Aguiló encontró en Azaila un bilingüe ibérico que permita penetrar en este idioma y epigrafíadesconodida, pero es lo cierto que hasta ahora nadie ha efectuado su análisis
|
ni
encontrado interrelación con otros textos? (Bergua, 1994:
|
|
|
–Moralak, gure zentzuan. Moralaren fundamentua erabaki bat dela
|
nik
esaten dut bai, erabaki bat da hau: nik zu lehenengo pertsonatzat hartuko zaitut ala morroitzat hartuko zaitut.
|
|
|
Moralaren fundamentua erabaki bat dela nik esaten dut bai, erabaki bat da hau:
|
nik
zu lehenengo pertsonatzat hartuko zaitut ala morroitzat hartuko zaitut. Nik pertsona bezala ondorio batzuk atera behar ditut:
|
|
|
nik zu lehenengo pertsonatzat hartuko zaitut ala morroitzat hartuko zaitut.
|
Nik
pertsona bezala ondorio batzuk atera behar ditut: errespetuarena?
|
|
|
esklabotzat hartzen bazaitut ahal dudan guztia egingo dut zu esplotatzeko eta txerrikeriak egiteko. Bigarren,
|
nik
zu pertsonatzat bakarrik ez, hartu zaitzaket nire herritar edo herrikidetzat eta orduan proiektu bat egiteko asmoa izan genezake biok: zergatik ez dugu honela eta honela antolatzen gure komunitatea?
|
|
|
esklabotzat hartzen bazaitut ahal dudan guztia egingo dut zu esplotatzeko eta txerrikeriak egiteko. Bigarren, nik zu pertsonatzat bakarrik ez, hartu zaitzaket
|
nire
herritar edo herrikidetzat eta orduan proiektu bat egiteko asmoa izan genezake biok: zergatik ez dugu honela eta honela antolatzen gure komunitatea?
|
|
|
beraz ari gara ja moral bat egiten.
|
Nik
ordea pentsatzen bazaitut zu zarela pertsona bat bai baina nire lehiakidea, konpetentzia daukazu, nik daukat denda bat eta zuk beste bat eta niri kalte egiten didazu, beste moral bat egingo dugu.
|
|
|
beraz ari gara ja moral bat egiten. Nik ordea pentsatzen bazaitut zu zarela pertsona bat bai baina
|
nire
lehiakidea, konpetentzia daukazu, nik daukat denda bat eta zuk beste bat eta niri kalte egiten didazu, beste moral bat egingo dugu.
|
|
|
beraz ari gara ja moral bat egiten. Nik ordea pentsatzen bazaitut zu zarela pertsona bat bai baina nire lehiakidea, konpetentzia daukazu,
|
nik
daukat denda bat eta zuk beste bat eta niri kalte egiten didazu, beste moral bat egingo dugu.
|
|
|
beraz ari gara ja moral bat egiten. Nik ordea pentsatzen bazaitut zu zarela pertsona bat bai baina nire lehiakidea, konpetentzia daukazu, nik daukat denda bat eta zuk beste bat eta
|
niri
kalte egiten didazu, beste moral bat egingo dugu.
|
|
|
Hori tradizionalki erlijioarekin elikatu edo motibatu da eta gaur ja ikusten dugu erlijio gabe ere hori motibatzen dela. Beraz,
|
nik
esan dut moralak eta erlijioak, baina gero eta gehiago erlijio gabe ere bai.
|
|
|
–
|
Nik
ez nuke indibidualizatuko. Nik uste dut, abertzaletasunaren historian, historiak erabakitzen duela batez ere.
|
|
|
–Nik ez nuke indibidualizatuko.
|
Nik
uste dut, abertzaletasunaren historian, historiak erabakitzen duela batez ere. Gauza bat ez da ahaztu behar, historikoki abertzaletasunaren kontzientzia Arana Goirirekin sortzen da.
|
|
|
Gauza bat ez da ahaztu behar, historikoki abertzaletasunaren kontzientzia Arana Goirirekin sortzen da. Bueno, Arana Goiriri kritika asko egin liteke,
|
nik
daukat liburu bat bera kritikatuz eta guzti hori baina Arana Goiri periodista bat zen ez da ahaztu behar. Beraz, orain etortzea historia irakasle bat Arana Goiri kritikatzera, nire ustez, da etorriko balitz bezala filologo bat esatera:
|
|
|
Bueno, Arana Goiriri kritika asko egin liteke, nik daukat liburu bat bera kritikatuz eta guzti hori baina Arana Goiri periodista bat zen ez da ahaztu behar. Beraz, orain etortzea historia irakasle bat Arana Goiri kritikatzera,
|
nire
ustez, da etorriko balitz bezala filologo bat esatera: –pero Zapatero pues dice mal las frases en castellano?
|
|
|
Gallastegi ez, Gallastegi gelditzen da abertzale bezala, kritiko, oso sozial eta ez da pasatzen beste alderdi batera, ez, abertzaletasunean gelditzen da kritiko izanez. Eta klaro, hori,
|
nik
uste dut, Gallastegik bakarrik egin duela, eta berak lortzen du bere inguru interesantea idazlea zelako, eta ez dauka denborarik gerrak harrapatzen duelako. Gallastegik zeuzkan, besteek ez zeuzkaten iturri batzuk intelektualki ere, ze Irlanda ezagutzen zuen eta zeuzkan adiskide irlandarrak, orduan, bazeuzkan erreferentzia batzuk, ba beste batzuk ez zeuzkatenak.
|
|
|
–
|
Nik
askotan esaten dut: Mutil bat zergatik egiten zen, orain ez dakit, momentu batean, ETA sortzen denean?
|
|
|
Zerk desesperarazten du euskal mutil bat: ba, ikusteak gobernuak nola praktikamente burla egiten digun,
|
nik
uste dut gauzarik inportanteenetako bat kausa bezala orain hasita psikologikoki, kausa bezala hasita, dago harrokeria eta desprezioa, min gehiena ematen diona herri zapaldu bati da desprezioa eta burla. Eta gehiago gaztetan, ze zaharragoa zarenean esaten duzu:
|
|
|
Beraz, hau da kausa bat. Eta gero dago beste kausa bat
|
nik
uste dut berdin inportantea dena eta da ikustea nolabait instantzia moralak izan behar dutenak: intelektualak, filosofoak, apaizak, obispoak?
|
|
|
Eta orain, eman dezagun egin garela ANVkoak edo egin garela trotskystak, eta orain argumentuak badauzkagu biolentzia bat ere praktikatzeko. Orduan,
|
nik
uste dut hasieran, biolentzia ez da inoiz sortzen argumentuetatik baizik sortzen da biolentzia baten esperientziatik. Eta desesperazioa moral batetik.
|
|
|
–
|
Nik
uste Espainiako kasuan bai. Espainiako demokrazia den bezala delako, etorri den tokitik etorri delako etc. Ez da ahaztu behar zenbat jende biktima izan dena aurkitu den, todos demócratas?.
|
|
|
jendea, eta orduan zapalduta zegoenak esaten du: ba
|
nik
zapalduta jarraitzen dut. Eta klaro horrekin gelditu gara; biolentzia ereiten ari gara desilusio hau dagoelako.
|
|
|
Klaro, orduan biolentzia ereiten ari gara.
|
Nik
uste dut benetan,, por apologia del terrorismo, mehatxatzen dituzte batzutan (eta holako gauzak).
|
|
|
mehatxatzen dituzte batzutan (eta holako gauzak).
|
Nik
uste dut benetan biolentziaren apologistak direla beti burla egiten dabiltzan horiek. Ze, nik ez dut uste inor egin denik, ez oso zaila da zergatik norbaitek biolentziaren erabakia hartzen duen.
|
|
|
Nik uste dut benetan biolentziaren apologistak direla beti burla egiten dabiltzan horiek. Ze,
|
nik
ez dut uste inor egin denik, ez oso zaila da zergatik norbaitek biolentziaren erabakia hartzen duen. Baina kasik seguru nago, motiborik inportanteenak horiek direla, burla eta mesprezua eta hauek direla.
|
|
|
Eta esaten dut: ba
|
nik
badauzkat lagunak, e?.
|
|
|
–Orduan esaten duzu horrek
|
nire
lagun hauek inexistentetzat ematen ditu, hori ondo dago ze horiek ez dira pertsonak nonbait. Horiek ez daukate eskubiderik eta beraz horiek ez ditugu kontatu ere egiten ezta.
|
|
|
Horiek ez daukate eskubiderik eta beraz horiek ez ditugu kontatu ere egiten ezta. Orduan, gazte batek eta bere lagunaren anaia, ama edo aita ikusi duena nola eramaten duten?
|
Nire
lagun baten etxean sartu ziren, hirurogei urte eta gehiagoko Juan Mari Torrealdai. Gauean, ateak puskatu eta garrasika, eta goizeko ordu batak pasata ziren.
|
|
|
Beraz,, que nunca se ha hecho eso??.
|
Ni
joan nintzen hurrengo egunean bere andreari laguntzera ze zegoen ikaratuta etxean. Eta oraindik zegoen atea puskatuta, oraindik hurrengo goizean.
|
|
|
–Ez dakit,
|
ni
ez naiz profeta eta noiz egingo duen nik ez dakit. Bueno, baina nik daukat, beharbada zaharragoa naizelako orain, daukat geroz eta gehiago, berriro historiaren errebindikaziora nator.
|
|
|
–Ez dakit, ni ez naiz profeta eta noiz egingo duen
|
nik
ez dakit. Bueno, baina nik daukat, beharbada zaharragoa naizelako orain, daukat geroz eta gehiago, berriro historiaren errebindikaziora nator.
|
|
|
–Ez dakit, ni ez naiz profeta eta noiz egingo duen nik ez dakit. Bueno, baina
|
nik
daukat, beharbada zaharragoa naizelako orain, daukat geroz eta gehiago, berriro historiaren errebindikaziora nator. Gu herri txiki bat gara, bueno ez, hasiko naiz urrutiagotik:
|
|
|
Ba seguru asko berdin. Behin puska bat, gero beste puska bat, gero beste puska bat. Orduan
|
nire
irudipena da herri txikien historia egiten dela uhinak bezala itsasoan: bat etortzen da, baina etortzen da beste bat ere.
|
|
|
Bueno, ez dute lortu, ez dute lortu baina bai hori da. Oso kuriosoa da nola azkeneko urteetan zelan aldatu den diskurtsoa: . Por España y la unidad sagrada de España??, ze
|
ni
umea nintzanean, eta oraindik zure aita ere, guk entzun dugun bokabularioa falangista zen eta guzti hori. Klaro, orain oso kuriosoa da, diskurtso bera da eta hartzen duzu baina lau hitz kanbiatu dira praktikamente.
|
|
|
Honekin esan nahi nuena zen, nola sartu digute, que las cosas han cambiado, simplemente porque a cambiado el discurso?.
|
Nik
beti Errusiako etsenplua jartzen dut, arrazoi honegatik hemen denak daude konbentzituta, que en Rusia eso de la democracia anda muy mal, nola aterako dira, dictadura de 50 años?
|
|
|
–Bai, askotan gertatzen da, gu bion artean dago diferentzia bat puntu bati buruz eta orduan hasten gara eztabaidatzen eta eztabaidatzen eta momentu batean paralizatu egiten dugu gure posturak ze
|
ni
identifikatzen naiz puntu honekin eta ahaztu egiten dut nik beste puntu asko neukala baita ere. Orduan, hori askotan gertatzen da, abertzaleen beren arteko borroketan; esaten duzu, baina HB PNVtik sortu da orduan gauza bat, en común?
|
|
|
–Bai, askotan gertatzen da, gu bion artean dago diferentzia bat puntu bati buruz eta orduan hasten gara eztabaidatzen eta eztabaidatzen eta momentu batean paralizatu egiten dugu gure posturak ze ni identifikatzen naiz puntu honekin eta ahaztu egiten dut
|
nik
beste puntu asko neukala baita ere. Orduan, hori askotan gertatzen da, abertzaleen beren arteko borroketan; esaten duzu, baina HB PNVtik sortu da orduan gauza bat, en común?
|
|
|
Intelektualki,
|
nik
bereizten dut arrazoi batengatik: zu eta ni momentu honetan intelektual batzuk gara, esan nahi dut, guk egiten dugu gogoeta Euskal Herriko arazoei buruz baina ez daukagu errespontsabilitate konkretu bat.
|
|
|
Intelektualki, nik bereizten dut arrazoi batengatik: zu eta
|
ni
momentu honetan intelektual batzuk gara, esan nahi dut, guk egiten dugu gogoeta Euskal Herriko arazoei buruz baina ez daukagu errespontsabilitate konkretu bat. Orduan, bereizi behar da oso ondo hau:
|
|
|
Intelektual bezala ez, intelektual bezala eskuak garbi dauzkazu, oso garbi pentsatzen duzu eta guzti hori. Orduan, intelektualaren aldetik deshonesto izan liteke jolas egitea, puru, jator bakarra
|
ni
naiz eta ni?, ez ez barkatu, zuk dauzkazu iturri pilo bat hori izateko besteak ez dauzkana.
|
|
|
Intelektual bezala ez, intelektual bezala eskuak garbi dauzkazu, oso garbi pentsatzen duzu eta guzti hori. Orduan, intelektualaren aldetik deshonesto izan liteke jolas egitea, puru, jator bakarra ni naiz eta
|
ni
–ez ez barkatu, zuk dauzkazu iturri pilo bat hori izateko besteak ez dauzkana.
|
|
|
Eta hori asko ikusten da,, txaketeroa?, praktikan asko ikusten dena da, eta hasten da beharra dagoelako eta bukatzen du aprobetxatuz, negozio bihurtuz. Bueno, hori
|
nik
ezagutu nuen modu honetan ze Francoren denboran problema zen askotan ba herri batean alkate bat baldin bazen falangista bat, alkate falangista bat baino hobe da abertzale pixka bat disimulatu bat eta guzti hori. Eta orduan, ba jende batek, jarri egingo dugu alkate?.
|
|
|
|
Nire
ustez intelektual batek sistematik kanpo egon behar du baina sistemaren parte bat izan behar du, berak erabaki behar du, zeinen laguna den; laguna, ez irakaslea. Honekin esan nahi dut, nire ustez Espainiako defektu bat da, periodikoetan pulpitu batzuk ipini dituzte, eta han hautatu dituzte filosofo edo teologo edo idazle literato batzuk eta ari dira predikatzen mundu guztiari:
|
|
|
Nire ustez intelektual batek sistematik kanpo egon behar du baina sistemaren parte bat izan behar du, berak erabaki behar du, zeinen laguna den; laguna, ez irakaslea. Honekin esan nahi dut,
|
nire
ustez Espainiako defektu bat da, periodikoetan pulpitu batzuk ipini dituzte, eta han hautatu dituzte filosofo edo teologo edo idazle literato batzuk eta ari dira predikatzen mundu guztiari: –hau ondo??
|
|
|
bueno, hori ez da intelektualaren rola, hori da periodiko batek aprobetxatzen du intelektual bat periodikoaren helburuak aurrera ateratzeko. Hori da hain zuzen
|
nire
ustez egin behar ez dena. Egin behar duena intelektual batek, nire ustez da:
|
|
|
Hori da hain zuzen nire ustez egin behar ez dena. Egin behar duena intelektual batek,
|
nire
ustez da: herri honetan badaude borroka batzuk, badaude problema batzuk, eta borroka hori aurrera eramateko badaude jende batzuk eta badaude beste batzuk ere, PPkoak daude PSOEkoak daude eta guzti hori.
|
|
|
Bueno, intelektualak aukeratu egin behar du zeintzuk izango diren bere lagunak.
|
Nik
aukeratzen dut abertzaleen alderdia dela nik lagundu nahi dudana: ahulena bera da, nire ustez helburu justiziazkoenak berak dauzka, askatasunaren helburuak dauzka.
|