|
2000
|
|
|
Non hasi eta noraino iritsi zehazteko lagungarri zaigu Nafarroako bi idazleren lan bana jendaurreratze dataz baliatzea. Horrela, Felipe Riusen Polaro id liburuko irudiak argi bihurtu ziren unerako honako kronika honen iazko edizioa itxia zegoen
|
modu
berean, oraingo lerro hauen amaiera erabakia dago Aingeru EpaltzakRo ck ’ n’Ro ll izenekoaren aurkezpena iragarria duenean. Bi aurkezpen saio horien arteko urtebete horretan Nafarroako euskal letretan aipuak izan ditu Castillo Suarez altsasuar gazteak.
|
|
|
Festen hordikeria hitz lerrokadak zuzen idatzi ahal izateko oztopo gaindigaitz delako ziurrenik, Sanferminen inguruko martxandising aren arloan bazen hutsune bat, nabarmena, gaiaz libururik ez izatea, tuN ristendako orri gutxiko argitalpentxoetatik haratago. Hu<3 tsune horri antzeman eta taxuzko lan batekin betetzen ass matzea merezimenduzkoa da, behingoz erdal elebakarzaleei aurrea harturik, lurralde honetako bi eletan eskaini baitzaie hiriko bizilagun eta bisitariei hainbeste maite dituzten ospakizunen gaineko liburua, zabalkunde handiko uj esku opari izateko
|
moduan
diseinatua.
|
|
|
Sustapen hitza, erabiltzen ikasi berria genuena, bat batean ahaztu behar dugu. Arau berriak datoz, karramarroen
|
moduan
atzera egiteko. Urte hasieran iniziatiba harturik zebilen euskal jendea ahal bezala ari da defentsa lanean azken hilabeteotan.
|
|
|
Aurton, hiru urterik behin bezala, euskal herriko idazleoi egokitu zaigu Galeusca biltzarraren antolaketa, eta honezkero Ja ki n eko irakurle gehienek ondotxo dakiketen
|
moduan
urrian egin dugu Bizkaiko itsasaldean, Lekeition, Bermeorainoko egun bateko txangoarekin. Eta lehenengo eta behin, gure ostarien ustekabe polita aipatu behar dugu, benetako herri euskaldunetan zeudela konturatu baitziren.
|
|
|
Bestalde, orain arte Estatu espainiarra zen jomuga bakarra, baina hizkuntza lagun, jauzi egiteko esperientzia ere probatzen hasia da zenbait talde. Era berean, gero eta talde gehiagok, gaur egun bizirauteko
|
modu
bakarra dela jabetuta, enpresa bihurtzeko ausardia erakutsi izana pozgarria da. Baina egitura hori sortu eta funtzionamendurako eustea oso zaila dela antzematen hasi dira bide honetan aitzindari diren euskal talderik sendoenak.
|
|
|
Egia da talde horiek emanaldi kopuru handi samarra bermatzen dutela gehienetan, baina aktoreak milaka kilometro egiten hasi dira askotan emanaldi bakarra eskaini eta berriz ere bueltan etortzeko. Eta ez dirudi bizimodu horri luze eusteko
|
modurik
dagoenik. Are gehiago aktore horiek berak Estatu espainiarreko ikus entzunezko komunikabideetako dramatikoan gero eta errazagoa dutenean sarbidea.
|
|
|
Honelako kultur balantzea urtero egitearen abantaila da (oraingo hau zazpigarrena da niretzat), urtez urte aldatuz doazen joeretan aldeak suma daitezkeela. Urtean izandako bizpahiru gertakari nagusi bilatu eta azaldu beharrean (Jaki n en enkargua hauxe baita) literaturgintzan" usaindu" ditudan joerak azaltzen ahaleginduko naiz, aurrekoetan bezalaxe
|
modu
intuitibo eta subjektiboan, eta inolako asmo zientifikorik izan gabe.
|
|
|
Bizkaia, jakina, hori baino gehiago bada. Hasteko, eta besterik gabe, euskalgintza bera ulertzeko
|
modua
ere badugu Bizkaia, ziur asko, hamaikatxo" aurreraturena" baino bestelakoa, osterantzekoagoa.
|
|
|
Bistan da Unamunok aldez aurretik pentsatuak zituela bere hitzaldi mergatzaren ondorioak, baina horretarako izan zitzakeen arrazoien azterketa geroagoko utzirik, gatozen euskararen aurkako esaldien mamira. ...a zela, hau da, ez zetorkiola kanpoko laguntzarik edo ofizialtasunik ez izatetik, artzain, baserritar, olagizon, marinel eta apaiz ilustraturen batzuen ahoetan oraindik kontserbatzen zen mintzaira zahar horri bere baitako egiturazko akatsek premia historiko berrietara egokitzen uzten ez ziotelako baizik, eta biziaren aldeko borrokak dinosauroak lurraren gainetik ezabatu zituen bezala, euskarak ere
|
modu
berean iraungi zuela.
|
|
|
probokaziozko jarrera, zenbaitetan desatsegina zaigun eta beti ere poxelu egiten digun tonuz gora edo beheragoko agertze bat. Bere inkonformismoa, izan ere, berdin jazartzen zaio etika kristauari zein zintzotasun komunistari, azken finean ortodoxia
|
modu
desberdinei egiten die eraso, kontziente eta zuhurki.
|
|
|
Bere aipu ugariak ez dira sortzaile handiek daukaten elementu arrotzen asimilatzeko ahalmena besterik, Parthenon beldurgarria Altubeko lainoak biltzen du, Sarajevoko muinoek inguratzen dute bere Gasteiz, Ponpeian amaitzen du Zapateria kaletik barrena... Hori, besteak beste, zeharbidez eta berak duen manera finean, gure historiaren zekena kritikatzeko
|
modua
da.
|
|
|
Poeta lanbidea ikasten ari da, 1925ekoa zen poema.
|
Modu
errealistagoan landu zuen gai bera bost urte geroago:
|
|
|
" Aingura bota dut Arratsaldean/ Oina ezarri dut Udazkenean." Iruditeria mailako lorpenok, alabaina, ez zuten poeta errazkerian mugatu. Orixek aholkatu
|
moduan
beti goragoko asmoz, bere poemek gero eta distira partzial gutiago dute, metafora baliabide tekniko bezala ulertzetik poema bera metafora handi bat bezala lantzera jo baitzuen, amonaren heriotzaren trataerak, adibidez, frogatzen duen bezala: " Biotzean min dut" eresitik" Asaba zarren baratza" eta are" Euskal Pizkundea" poema sinbolikoetara dagoen aldeak adierazten du poetaren eboluzioa.
|
|
|
Norbaitek hori definizio
|
moduan
hartuko balu, berehala konturako da, hala ere, zabalegia dela artea definitzeko tresna gisa, labean ondo egindako legatz bat ere kabituko litzateke-eta artearen atalen batean; eta zabalegia den neurri berean, muga zorrotzegiak jartzen dituela pentsatzea ere litekeena da, artetzat onartu baikenuke gorrotoa, nazka, barregura maltzurra, inbidia edota egilearenganako lastima sortarazten digun edozein...
|
|
|
Ez gaur bakarrik, noski, polliki polliki historian zehar gero eta argiago hartu baitu paper hori artelan orok: ez literaturan bakarrik —ideologia transmititzeko nahitaezko tresna gisa argien agertzen den diziplinan—, baita gainerako arte
|
moduetan
ere, eta baita arte plastikoetan ere.
|
|
|
Kazetaritzan aritzeko
|
modu
berri honen erronka nagusia hartzailearekin sortzen den komunikazio elkarreragilean datza. Zibernautak gehien interesatzen zaizkion informazioak irakurtzen ditu, berriketa guneetan edo eztabaida foroetan sartzen da, irakurleen lehentasunak ikertzeko erabiltzen diren bozketetan parte hartzen du, denda birtualetan nahi dituen produktuak aukera ditzake eta, horrez gain, posta elektronikoaren bitartez erredakziora helaraz ditzake bere iritziak nahiz iradokizunak, baliabide honek daukan berehalakotasunaz baliatuz.
|
|
|
Gune honetan, irakurleari etxean berak aurretik aukeratu dituen sailetako eguneko berriak doan jasotzeko aukera eskaintzen zaio. Hau da, zibernautak berak nahi dituen esparruak aukeratzen ditu eta goizero,
|
modu
zuzenean, e postaren bitartez, etxean albiste garrantzitsuenen titularrak jasotzen ditu.
|
|
|
Estatuak esku hartu behar du aipaturiko talde horiek orohartzaileak direnean, defentsa premia larrian daudenean eta, aldi berean, bere kideen askatasuna eta errespetua babesten dutenean. Esku hartzeko
|
modu
bat (ez bakarra) ekintza positiboaren bidez burututakoa da. Horrela, eta hizkuntzaren adibidera itzuliz, zilegi da gobernu batentzat hizkuntza gutxiagotuan egiten diren argitalpenak diruz laguntzea, merkatuaren mekanismoek gehiengoaren idatzizko adierazpenak baino ez baitituzte bermatzen.
|
|
|
Izan ere, jokabide hori hartuz gero, bere nortasuna eraikitzeko ezinbestekoa den kultura babesturik ikusten duen gizabanakoa sendotuagorik sentituko da bere autokonfiantza, autoerrespetu eta autoestimuari dagokienean. Ni-arekin harreman praktikoan sartzeko hiru
|
modu
hauek (Honneth, 1995) gainerako gizartekideengandik jasotako errekonozimenduarekin (edo errekonozimendu faltarekin) elkarloturik daude. Guztietatik, errekonozimendu kulturalak (hau da, bestearen kultura norberarena bezain baliotsua dela onartzea, jarrera horrek ekar ditzakeen ondorioekin) egundoko garrantzia hartzen du gure egunetan.
|
|
|
Esku hartu behar du gutxiengo kultural horien babesean.
|
Modu
horretan baino ezin du lagundu estatuak gizarte dezente bat eraikitzen, bere instituzioak bertan bizi diren gizabanako guztien errespetua irizpide nagusitzat duen gizartea, alegia10.
|
|
|
Liberalek, batez ere beraien burua antiperfekzionistatzat jotzen dutenak, merkatu soziokulturalean esku hartzen duen estatu batek bizimodu jakin bat bultzatzen (edota oztopatzen) duela pentsatzen dute,
|
modu
horretan gizabanakoen autodeterminazioari mugak ezarriz. Rawlsek dioenez, adibidez, askeak diren gizabanakoek beraiek eutsiko diote baliotsutzat jotzen duten bizimodu on jakin bati, botere politikoaren inolako laguntzarik gabe.
|
|
|
aipatutako adierazle guztiek zentzu handiagoa dute elkarturik interpretatzen baditugu. Horrez gain, lehenengo Eusko Jaurlaritzaren jokabidea
|
modu
espezifikoan baloratzeko beste bi adierazle eransten dira: kanpo jardueraren lege esparrua eta kanpo politikarako Jaurlaritzak antolatu zuen egitura.
|
|
|
1946 urtean, Donibane Lohizunen, gerra ondorengo euskal kulturaren pentsamendu heterodoxoaren kasu goiztiarra dugu, Hordago!," Bulletin des Muslari consacre aux touristes, Kaskoinak, Beharri Motzak et Zazous" lemapean agertzen den aldizkari satirikoarena, hain zuzen. Enpresa hau Marc Legasse euskaltzale anarkistaren eskutik sortu zen eta
|
modu
irregularrez 1978 urtea arte luzatu zen.
|
|
|
Antza denez, OPEn jasotzen ziren informazioak oso kontrastatuak izaten ziren, zurrumurruetatik zeharo kanpo, eta horrek ospe berezia eman zion.
|
Modu
batez bertan jasotzen ziren salaketak, gehienetan, errealitatean baieztatzen ziren.
|
|
|
Nolabait, aldizkariaren izenak berak erakusten duenez, zenbaki guztietan deigarria zen arraza eta etimologien inguruko ardurak. Izan ere, elementu horiek gerra aurreko abertzaletasunean, identitate ikurren
|
moduan
, garrantzi berezia zuten. Dena dela, ikusiko dugunez, entzuten hasiak ziren kontzeptu horiekin oso kritikoak ziren beste ahotsak, besteak beste Picavea etaGernikaaldizkariarenak.
|
|
|
Une hartan, instituzio jaioberrien ekimenak zabaltzeko asmoz, prentsa organo baten beharra ikusten zen. Horrela onartzen zen lehenengo zenbakian, agur
|
moduan
argitara eman zen editorialean," Aqm estamos/ Nous voici":
|
|
|
" English edition of ‘Eusko Deya’ Paris". Edizio hau Ramon de la Sota Mac Mahonek eraman zuen eta bizitza laburrekoa izan zen, zortzi zenbaki bakarrik kaleratu baitziren, uztailetik abendua bitartera, eta horiek ere oso
|
modu
irregularrez.
|
|
|
Poesiak badu bere zailtasuna, geometriak planoaren azpia ere jakin behar duen gisan azaldu nahi baitu ilargiaren ostea; are gehiago, poesia ezagupide
|
modu
berezia da. Den mendreneko ahalegina eskatzen eta bide laburrena eskaintzen duen gure egungo literatura prosaikotu honetan ez da harritzekoa" poesia hermetikoa" izeneko lelopean kokatu izana kritikoek Iñigo Aranbarriren lehen bi liburuak.
|
|
|
Bordak bere gain hartzen ditu emetasunaren kontzientzia eta Euskal Herri alienatu batenganako hastio kritikoa. Honenbestez, poemek isurtzen duten goibeltasuna konformismoa inarrosteko
|
modu
berezi bat baino ez da.
|
|
|
Arantxa Urretabizkaiak aitortua du langintza lotsagarri bat balitz
|
moduan
idatzi zituela bere lehen poemak, ezkutuan, inori deus esan edo erakutsi gabe," poesia egitea" emeei —edo ez aski arrei— dagokien ahultasuna balitz bezala. Baina, zorionez, gizonen artean gizonezkoago azaldu behar zuen emakume gazte hark oso bestelako jarreraz idazten zituen poemak, defentsa artifizialik gabe, bere sena libre eta laxo isuriz.
|
|
|
Apezteko gogoa eta euskaltzale izateko gogoa, biak batean piztu zitzaizkion, eta bere obra ere binomio etenezin horri zor zaio, fedea eta euskaltasuna bat ditu ezin banatuzko karrean. Iratzederrek esan ohi, Etxanizen
|
modura
, berak ez duela literatura egiten, bihotzean dituenak erran besterik ez. Baina bihotzekoa usadioak landutako molde nobleetan ematen du, hizkera gozo, irudi gutxiko eta hunkitze ahalmen handiko poemetan, espiritu minbera baten dotoreziaz, kantuan edo isilean esateko.
|
|
|
Menturaz, aldatzekoa izango litzateke egiletzaren lan
|
modua
. Taldea ikusten dut nik hor ezinbesteko, talde lana baita, ene aburuz, egungo Euskal Herriak bibliografia kontuetan behar duena.
|
|
|
Esana dut, eta jada irakurtuetatik datorrenez, irizpide anitzak (eta zehatzak) erabiliko nituzkeela nik neuk halakoak moldatzean. Euskal Herriarekin zerikusirik duen oro, behinik behin, horra bildu, eta ahalik eta erosoen zabaldu (eta barreiatu) gero informazioa, euskarriak ere
|
modu
askotakoak onartuz.
|
|
|
Liburutegi nazionalaren auziari heltzeko, egokia iruditu zaigu, lehen kontaktu
|
modura
, hainbat adituri galdeketatxo bat igortzea. Gure asmoa, liburutegiak egungo gizartean duen eginkizuna zehaztu ondoren, Liburutegi Nazionalaren proiektuaren ahalgarritasun eta bideragarritasunaz galdetzea izan da, proiektua nork eta nola sustatu eta zuzendu lukeen jakiteko asmoz.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak bere gain hartzen du, sare barruan dauden liburutegiei fondo bibliografikoak emateko erantzukizuna; liburutegiek, era horretara, gure Autonomia Erkidegoko erabiltzaileen beharrizanei
|
modu
egokian erantzun ahal izango diete.
|
|
|
Liburu horiek sareko liburutegi guztien artean banatzen dira. Horren bitartez, Euskal Autonomia Erkidegoko Liburutegi Sare Nazionala osatzen duten liburutegi publikoak euskaraz argitaratu berri diren lanez hornituko dira, eta jende guztiak euskarazko liburu berriak eskuratzeko
|
modua
izango du.
|
|
|
• Erkidegoko zentro bibliografiko
|
moduan
jokatu.
|
|
|
Kultura Sailak, gizarte esparru guztietan liburutegien fondo eta bildumen berri ematea, batez ere ikerketa alorrari dagokionez, ezinbestekoa ikusten du. Hori dela eta, behar beharrezkotzat jotzen da informaziorako multimedia sistema bat eratzea, euskarri informatikoez baliatuz, aipatutako fondoetara iristeko
|
modua
errazagoa izan dadin.
|
|
|
Orain arte Euskal Autonomia Erkidegoan, Eusko Jaurlaritzak, Lazkaoko Beneditarren Monasterioko, Gasteizko Elizbarrutiaren Seminarioko eta Loiolako Santutegiko liburutegiekin lankidetza hitzarmen bana izenpetu du, EAEko liburutegietan dauden 1900 urtera bitartean argitaratutako liburu guztiak euskarri informatikoan jasotzeko sistema eratuz eta ezarriz, Euskadiko bibliografi multzoari buruzko katalogo komuna osatzeko helburua duena. Horren bitartez, kontsultak
|
modu
elkarreragilean egin ahal izango dira.
|
|
|
Nafarroako Gobernuak, berriz, apalago hasieran baina sendoago orain, liburuzainek hasieratik defendatu zuten aukeraren alde egin du: Liburutegi Nagusia Intendentziako orubean (autobus geltokiaren inguruetan) kokatzea, Alde Zaharretik metro batzuetara (baina handik kanpo), eta ongi komunikaturiko alde batean, dotazio berria hiriko auzo guztien eskura jartzeko
|
moduan
. Nolanahi ere, Yolanda Barcina Iruñeko alkate berriak hauteskunde kanpainan behin eta berriz iragarri du Liburutegi Nagusia kokatzeko gogoko duen aukera Intendentziako orubea dela, eta litekeena da artikulu hau kaleratzerako afera erabakirik egotea1.
|
|
|
Horretarako, udalerriak biztanle kopuruaren araberako sei multzotan sailkatu dira (1.500 eta 3.000 biztanle artekoak; 3.001 eta 5.000 biztanle artekoak; 5.001 eta 10.000 biztanle artekoak; 10.001 eta 20.000 biztanle artekoak; 20.001 eta 30.000 biztanle artekoak; eta, azkenik, 100.000 biztanletik goitikoak, hau da, Iruñea soilik). Sei multzoetan zenbait kontzeptutarako ezaugarrien
|
modu
' Biblioteka luak ezarri dira (fondoak, lokalen azalera erabilgarriak, langileen kopurua eta kategoria, ordutegiak, altzariak, etab.).
|
|
|
Liburutegia informatizatua egonez gero, dokumentuen zirkulazioa, erreserbak eta erreklamazioak aise egiteko
|
modua
ahalbidetzea erraza da, erabiltzaileak liburutegiko karneta badauka hau guztia arinago egingo delarik. Liburutegiarekin kanpotik komunikatu bagaitezke, formularioak bete eta prestamoko mostradoretik pasa gabe, posta elektronikoz jaso genitzake erreserbak, atzerapenak, infrakzioak eta abar.
|
|
|
|
Modu
berean eguneroko lan asko azkartuko genituzke: dokumentuen erreserba edo/ eta berrikuntza erabiltzailearen aldetik, erreklamazioak eta erreserbatutako liburuen eskuragarritasuna liburutegiko langilearen aldetik, katalogoen kontsulta eta dokumentuen egoeraren araberako eskaerak edo erreserbak egiteko posibilitatea...
|
|
|
Argitalpen digitalek ez dute ohiko argitalpenen estruktura eta irakurketa
|
modua
.
|
|
|
Telekomunikazio sareen gizarteratze eta komertzializazioaren inguruan informazio ugari sortu zen teknologia berri hauek liburutegietan izango zuten eragina zela eta. Positiboki ikusten zen gaia, eta antolakuntza oinarrian jarriz, informazioa eskuratzeko
|
modu
zabal bezala liburutegia ikusten zen. Horrela, liburutegi eredu berri honek informazio kopuru adierazgarri, zehatz, fidagarri eta handiago bat eskuratuko luke.
|
|
|
• Zerbitzuak antolatzeko
|
modua
: telekomunikazioen bidez lan egiteko prestatuak egongo dira.
|
|
|
Erabiltzailea informazio sortzaile izan daiteke gainera, eta ez da lehen bezala erabiltzaile pasibo soila izango.
|
Modu
|
|
|
Honek guztiak liburutegi digitala, sarean konektatuta informatzeko, informatua egoteko eta ez dakiguna ikasteko izango den utopia batean bihurtzen du. Utopia hau
|
modu
ezberdinetan ikus dezakegu, baina agian utopikoena, liburutegi guztiak sarean lotzen dituena eta gizakiaren produkzio dokumental guztia linean edozeinen eskura jartzen duena da. Ideia honek liburu klasikoen digitalizazioa bultzatu du, eta inprimaki ezberdinak soporte digitalera pasatzea, normalean inongo gehiketa eta aldaketarik gabe (gauza bera baina digitalean, liburu bera baina digitalean).
|
|
|
Liburutegi digitala ikerketa eta irakaskuntza mundurako laguntza izan daiteke ikasketa planen informazioa zabaltzeko (programak, egin beharreko lanak, berriak...), irakaskuntza materiala erabili ahal izateko (artikuluak, datu baseak, multimedia materiala...), ikerketarako (proiektuak, aurrerakuntzak), Interneten eskura dagoen materiala kontsultatzeko loturak jarriz.
|
Modu
honetan liburutegi digitalaren eguneratzea geldiezina izango da eta bertan ikasleak bere lanak eta ikasketak egin ahal izateko lukeen guztia eskura izango luke.
|
|
|
Erabiltzaileak ezin du dokumentua zuzenean kontsultatu, interfaze elektroniko baten beharra dauka, hau da, makina baten beharra dauka dokumentua irakurri ahal izateko. Lehen aipaturiko elementuak (edukia, estruktura eta kontestua)
|
modu
ezberdinean eskuratzen dira. Edukia, soporte magnetiko edo optiko batean gordetako kode binarioan dagoen karaktere kate bat da; estruktura, softwarearen arabera, lanean ari garen fitxeroan edo beste batean egongo da; eta kontestua (dokumentu sortzailea, hartzailea, sinadura) zerbitzari bakoitzaren helbide liburuan, datu base ezberdinetan edo dokuBiblinleka mentu elektronikoen kudeaketa sistema korporatiboan egon daiteke.
|
|
|
Aldiz, dokumentu horren momentu konkretu bateko egoera islatuko du kopia horrek. Era honetan, ikertzaileek bestela erabiltzeko
|
modurik
izango ez zuten dokumentuak eskuragarri jartzen dira Internet edo CD ROMaren bidez esaterako.
|
|
|
Ondorioz, liburutegien erabiltzaileekiko zerbitzuen filosofian aldaketak etorriko dira: liburutegi digitala helburu bat izan daiteke, liburutegiko edukiak eskuragarri egon daitezen bideak erraztuko dira eta dokumentuen garrantzia identifikatzeko
|
moduak
ezarriko dira.
|
|
|
Internet eskaerak eta erosketak egiteko
|
modu
azkarrena dela ez dugu ahantzi behar.
|
|
|
Helbide interesgarri batzuk hauek izan daitezke adibide
|
modura
:
|
|
|
Aipamen berezia merezi du sarean eskuragarri dauden dokumentu elektronikoen kontrol, klasifikazio eta eskuratzeak. Dokumentu hauen katalogazioak, katalogazio lana egiteko
|
moduaren
eta liburutegiko langileen beraien
|
|
|
' Biblioteka prestakuntzaren aldaketa ekarriko baitu. Kasu honetan, interesgarria da zenbaitzuentzat errekurtso hauek antolatzeko sortu eta osatzen ari diren webguneak nolabait katalogatzeko
|
modu
bat direnaren teoria.
|
|
|
Batzuk propaganda gutxi eginez; beste batzuk, borondate handiz baina diru gutxiz zaindutako areto zaharkituetan; asko ilusio handiz, beste asko halako edo bestelako kultura zinegotziari beste erremediorik gelditu ez zaiolako. Aurtengo lehen hilabeteotan, esate baterako, gogoan dut Bilboko galerista xume batek Jose Lull pintore valentziarrari eskainitako erakusketa, ez pintore valentziarra zoratzeko
|
modua
delako —ez niretzat behinik behin—, galeristak erakusketa antolatzerakoan jarritako ilusioa benetan deigarria zelako: erakusketari atera zekizkion etekinek bakarrik esplika ez zezaketen ilusioa (dena esateko, esan dezadan handik hamabost egunera Palomo Linares espainiar toreroaren erakusketa eskegi zuela bere galerian, Marina Dankoren hainbat lanekin batera, eta batzuek ulertzen ez badugu ere, jende ugari hurbildu zitzaiola).
|
|
2001
|
|
|
Eztabaida daiteke gero, zer doakion gaurko nafar jendeari konkista ala adostasuneko hitzarmena izateak, baina abiapuntuan gauzak diren
|
moduan
jarri behar dira, eta konstatazioa egin.
|
|
|
P roposamena egiten du gero identitate nazionalen gatazkatik ateratzeko, sekularizaziora jo behar genukeela dio, akonfesionalitatera. Erlijioarekin edo sexualitatearekin eman den
|
modu
berean, Administrazio Publikoek ez dezatela izaera nazionalari doakionez aukera jakinik egin. Zintzotasunez eta eszeptizismoz eginiko proposamena da, jaramonik eginen ez diotela aurrez emanik.
|
|
|
Ez baita gutxi joan den mendean erdietsirikoa: lehenengo eta behin, eta lorpen bat baino ez aipatzeko, eskuartean darabilgun literatura hizkuntza hau, Axularrek gura zuen
|
moduan
, hizkuntza trebe etabito re bihurtu duguna, plazeritu rri bezainbeste zehaztasun adierazle, eta oro ren gainetik euskaldunoi aspaldikopa rtez ez geneukan zindo eta sendotasuna ostera ere eskuraja rri diguna.
|
|
|
gizarteratze aroa ni neu, elkartearen zuzendaritzan batzordekide gisa, bigarrena ren amaieran sartu nintzen, Joxerra Garzia zelarik Lehendakaria. Hurrengo urteotan, gizarteratze aro delako horretan, lehendakari
|
moduan
aritu naiz, horretarako makulu nagusi bi edukita, alde batetik Euskaldunon Egun karia ren laguntza ordeztezina, eta bestetik Maite Gonzalez Esnal eta Begoña Andonegiren lan eskerga, elkartearen idazkaria eta bulegaria hurrenez hurren. Azken urtean haiekin batera Nagore Atela ere aritu da langile.
|
|
|
Zelan eman daiteke ontzat PPk eta PSOEk Gasteizko legebiltzarrean jotako erronka? Zeren esan behar da ez zirela gutxi izan, ez eta gutxitan, bide horretatik ez joateko esan zietenak,
|
modu
batez edo bestez, lagunarteko elkarrizketetan zein hedabide publikoetan. Den dena debaldean.
|
|
|
Lana, eguneroko jardunean eta ez aldarri hutsean oinarritutako estrategia burutu behar dugulako (dutelako nafarrek?). Bide honetan aurtengo bi gertakari aipatuko nituzke erakusgai
|
moduan
: Hizkuntz Eskubideen Behatokiaren lana eta Euskara Kultur Elkargoak bideratutako helegiteak.
|
|
|
Neurri hauek denak ikusita, badirudi nafar agintariei kontu garrantzitsu samar bat ahaztu zaiela: beraiek nafar guztien agintariak dira, ez beren
|
moduan
pentsatzen dutenenak bakarrik.
|
|
|
Zarautzen Olerti etxean, antzezlanen irakurketa eta emanaldiak etengabeak dira urtean zehar (generoarekinloturiko erakusketak ere egiten dira), bertan biltzen diren lau eroren afizioari esker. Zein
|
modu
egokiagoa antzerkigile klasikoak ezagutzeko, urte osoan programa finko eta ugaria izatea baino.
|
|
|
Antzerki amateurra eta eskolako antzerkia gero etaarrakastatsuagoak dira bai ikasle mailan eta bai Saretxoa izenez ezagun izan daitekeen zirkuituan ere. Tamalez, aurten ez da
|
modurik
izan Azpeitiko Antzerki Topaketa normalizatuak ospatzeko, baina espero dezagun hitza bete eta Urolako herri horretako agintariek bi urteko etenaldiaren ondoren euskal antzerkigintzarentzat hain garrantzizkoak diren jardunaldi horiei berriro ere heltzea.
|
|
|
Ondo esan beha rkolanean, Jose Ramon Senperena pianistaren laguntzarekin, musika, kantua eta interpretazioa batuz, oso proposamen pertsonala egin du. Kafe antzerkiaren bidetik jo dute beste aktore askok, beren burua enpresa bihurtuz(
|
modu
bakarra lan txikiak kaleratzeko gaur egun), eta emaitzak datorren urtean ikusiko dira. Antzerki eskoletatik sortzen diren talde berriek (Getxoko Antzerki Eskolako 96 Unicornios, kasu) argi pixka bat ekarri diote orain arte berri gutxi zituen arte alor honi.
|
|
|
Kritikagarria da, hein berean, edo gutxienez penagarria, euskara hutsean jarduten zuten taldeek ere hemendik aurrera proposamen elebidunak egitea, bai euskal merkatua txikia delako, bai enpresa
|
moduan
bizirauteko eta bai laguntzak emateko baldintzen artean kanpora (Espainiara) eramateko modukoak izateko. Okerrena, talde horietakoren baten adierazpenak, horrela beren jardueran euskararen normalizazioa iritsi dela esanez.
|
|
|
Bestalde, pozgarria da ia agenda
|
moduan
hasi zen Artez hilabetekaria 50 alera heldu izana aurten. Alez ale, emanaldien informazioa emateaz gain, arte eszenikoetako lan berrien aipamenak, elkarrizketak, azterlanak eta beste gai asko jorratuz jantziz joan da Elorrioko inguru emankorrean argia ikusi zuen aldizkari hau.
|
|
|
Berri horrekin batera, Ipar Euskal Herriari buruzko hamaika artxibategi Pauetik Baionara ekarriak izango direla iragarri zuen Catherine Tasca Frantziako Kultura ministroak. Baiona Paueren satelitea bihurtzekohelburua izatearen beldur agertu ziren Jean Haritxelhar bezalako adituak, baina berria bere horretan oso
|
modu
positiboan baloratua izan zen.°
|
|
|
Bide judizialari begira, Eginargitaratzen zuen Orain SA enpresarekin harremanak izan eta haren deskapitalizazioan lagundu izana leporatu zaio Zabaltzen argitalpeneta banaketa etxeari. Garzonek aukeratutako
|
moduak
, ordea, asmoa Zabaltzen bera kriminalizatzea zela erakusten du: merkataritza erroldan lor zitezkeen datuak eskuratzeko enpresan egindako zazpi orduko miaketan lortu izana, urtarrilean egindako polizia operazioaz geroztik, hamar hilabetean enpresa hori —eta enpresa multzoko gainerakoak ere bai— susmopean eduki izana eta iritzi publikoaren aurrean enpresa horrek arrazoirik gabe jasan duen desakreditazioa.
|
|
|
Martin Ugalde aitzindari izan zen puntu honetan ere. Eta beraren ostean beste hainbat idazlek heldu diote inmigrazioaren dramari,
|
modu
batera edo bestera. Koldo Izagirre, Pablo Sastre, Iñaki Friera eta Ixiar Rozasek inmigrazioa hartu dute gaitzat beren azken lanetan.
|
|
|
Egoeraz blai daude eta horrek ezberdin egitera behartzen dituela sentitzen dute. Izu berria
|
modu
berrian adierazi behar da, egonezina azaltzeko adierazpide berriak behar dira. To rtsio beharra igartzen da, sormenaren tour de force berria, modu zaharrek ez baitute garai berrietarako balio.
|
|
|
Izu berria modu berrian adierazi behar da, egonezina azaltzeko adierazpide berriak behar dira. To rtsio beharra igartzen da, sormenaren tour de force berria,
|
modu
zaharrek ez baitute garai berrietarako balio.
|
|
|
Egileak hartu duen dokumentazio lana zabala eta eskertzekoa da, noski, baina ez du ondo kudeatzen, eta eleberria rentzatzama bihurtzen du, berriro ere (alor horretan, bestalde, trama konspiratiboak bereziki atsegin dituela argi uzten du). ...a bihurtu gura bada behintzat; are gehiago narrazioa protagonistak berak egiten badu, lehenengo pertsonan, irakurlearen aurreanorojakileegiadelaemateko arriskua hartzen baitu, eleberriaren une batzuetan kazetari lanak egiten baditu ere (mota horretako informazioa —askotan gertakari berberak aipatzen dira—, segu ruenik, ugariagoa da Paz en la guerr a n, baina Unamunok narrazioaren jarioan
|
modu
naturalagoan integratu zuelakoan nago). Eleberri historikoaren dilemetako bat da, ezbairik gabe:
|
|
|
1990eko hamarkadan Great Whale izeneko egitasmohidroelektriko berri bat bultzatu zuen Quebeceko gobernuak, La Grandekoekin egin zutenaren jarraipena nonbait. Erantzun
|
moduan
, beste kanpaina handi bati ekin behar izan zioten. 1992ko otsailean Nazioarteko Uren Epaitegiakcree ak kaltetzen zituen Kanadaren eta Quebecen politika hi droelektrikoa kritikatu zuen (Niezen 1998:
|
|
|
Horri lotuta, Quebecek bere oraingo lurraren zatiezintasuna aldarrikatzen du, eta zatiezintasun horretan 1898 eta 1912 urteetan bereganatu zituen Cree, Inuit eta beste Lehen Nazioen lur berriak ere sartzen ditu: " Quebeceko probintziaren lurren balizko zatitzea, estatu baten
|
moduan
, hori ez dago mahai gainean", esan zuen David Cliche Parti Quebecois eko buruzagiak 1994.ean (Niezen 1998: 123).
|
|
|
Esan Europako jendeari zer ikusi duzuen Quebecen!", eskatu zigun John Pashagameskum ek 1999ko irailaren 8an elkarri agur esan genionean, eta horixe da artikulu honen helburua. Quebec hainbat tokitako mugimendu abertzaleen eta hizkuntza biziberritzeko ahaleginen eredu
|
moduan
agertu ohi da. Zalantzarik gabe, eredu erakargarria da, baina, geuk sumatu ahal izan dugunez, hutsune nabaria du:
|
|
|
Baina handik astebetera Quebeceko Epaitegi Gorenak erabakia baliogabetu eta eraikitzen jarraitzeko baimena eman zion Quebeceko gobernuari. Horrela, den dena ez bazuten galdu nahi, cree entzako irtenbide bakarra ahal zuten
|
moduan
negoziatzea izan zen.
|
|
|
Horrekin hasi nintzen, bai. Gaur beste
|
modu
batera hasiko nintzen. Baina nolabait ere hasi egin ginen, eta pozik.
|
|
|
Pen samiento intuitivo y discursivo en la poesa popular vasca. Mokoroaren liburuari egin nion hitzaurrean, berriz, esan
|
modu
edo modismoei buruz jardun nintzen. Baina lehen esana:
|
|
|
Gauzak honela, galdera zera litzateke, ba al dago lotura zuzenik eraberrikuntza eta hazkuntza ekonomikoaren artean? Beste
|
modu
batez esanda, zein arlotan lor dezake gurea bezalako herri txiki batek etekinik handiena?
|
|
|
atomoetako elektroiek egoera geldikor jakinak izan ditzakete, haietariko bat oinarrizko egoera izanik, egoera jakin batetik bestera ‘jauzi’ egiten duten bakoitzean fotoi bat igortzen dutelarik. Elektroiakoinarrizko egoera duenean erradiatzeko
|
modurik
ez dago eta atomoa egonkorra dugu, beraz. Are gehiago, Bohr enereduak hidrogenoatomoa ren igorpen eta zurgapen espektroak zehaztasun handiz deskribatzeko gaitasuna erakutsi zuen.
|
|
|
Alabaina, gaur eguneko teoria eta ereduez baliaturikoina rrizko partikulen masa eta karga bezalako propietateakaurresateko
|
modurik
ez dago, alde batetik, eta grabitazioaren deskribapen kuantikoa heltzear dago, bestetik. Alegia, grabitazioa kuantizatzeko asmoz urteetan buruturiko saiakera guztiak alferrikakoak izan dira, gorago aurreratu dugun bezala, eta askok iraultza berri baten beharrizaneangaudela baieztatzen dute.
|
|
|
Iraultza kuantikoa sortarazi zuen eragile erabakigarria gorputz berotuen erradiazioa ren neurketa esperimentala izan zen, garai hartako teoriez baliaturik esperimentu haren berri emateko
|
modurik
ez baitzegoen. Halaber, gaur egun oinarrizko ideiak alda litzaketen zenbait esperimentu ulergaitz baditugu, hala nola Greisen Zatsepin Kuzminlimitearen gaineko energia duten izpi kosmikoen aurkikuntza nahiz urrutiko iturri astronomikoetatik jasotako energia altuko fotoien detekzioa, biak gaur eguneko teorien arabera ezinezkoak direlarik.
|
|
|
zeintzuk dira, konplexutasun biokimikoa existi dadin, naturaren konstante ezagunek izan ditzaketen balioak? ...erako hidrogeno atomoaren elektroiaren abiaduraren eta argiaren abiaduraren arteko zatidura (a= e2/ 2e0h c, nonedelakoa elektroia ren karga den, h, Planck en konstantea, eta e0, hutseango permitibitatea). ba reagotuz gero ez lirateke egitura molekular ordenatuakegongo eta bizia ez litzateke existituko, elektroiek nukleoaren Coulomb en elkarrekintzaren eraginpeko ongi definituriko posizioak izateko
|
modurik
ez bailitzateke egongo. Bestalde, bdelakoa a2/ 200 baino txikiagoa balitz ez litzateke izarrik egongo eta elementu biokimikorik ez litzateke existituko, gas lainoen tenperaturak errekuntza nuklearra abiarazteko txikiegiak izango bailirateke.
|
|
|
Janztearekin hauxe esan nahi da, erlojua janzten dugun bezalaxe, gurekin batera jantzita emango ditugula etorkizuneko ahalmen handiko konputagailuak. Internet (Wo rldWide Web) nahi dugunean eta bat batean, ura edo elektrizitatea bezala, jantzita daramagun konputagailuaren bitartez erabili ahal izango da, eta behar dugun informazio erabilga rria zuzenean bilatzeko
|
moduan
izango gara.
|
|
|
Einstein-ek 1911 urtean baliokidetasunaren printzipioa plazaratu zuen. Printzipio horren arabera, behaketak espazio eta denboraren ingurune txiki batean gauzatzen direla emanik, erreferentzi sistema azeleratu baten eta era egokian aukeraturiko azeleratu gabeko errefe rentzi sistema baten artean esperimentalki bereizteko
|
modurik
ez dago. Izan ere, berau Einstein-ek berak 1919 urtean argitaratu zuen erlatibitatearen teoria orokorraren oinarrizko printzipioa dugu.
|
|
|
Printzipio horren ondorioen artean grabitazioaren eraginpeko argiaren deflexioa eta gorriranzkole rrakuntza ditugu, biak esperimentalki zehaztasun handiz frogatuak izan direlarik. Are gehiago, grabitazioa handituz doan heinean gorriranzko lerrakuntza grabitazionala ere handitu egiten da, eta grabitazioa oso bortitza denean argiaren maiztasuna zerora lerratua egotea, hots, argia ikusteko
|
modurik
ez egotea gerta daiteke. Orduan, Einstein-en grabitazioaren teoriak aurresaten duen zulo beltza sortu dela diogu.
|
|
|
Erlatibitatea ren teoriak energia eta masa bereizteko
|
modurik
ez dagoela diosku. Unibertsoaren hastapenetako masa dentsitatea oso handia zenez, energi dentsitatea ere oso handia genuen, eta termodinamikak tenperatura ere oso handia izango zela erakusten digu.
|
|
|
Sarean, elkarren lehian ari diren pegoren arteko distantzia klik bat besterik ez da eta, bezeroak kementsu iraungo badu, behar izango du berakbe reziki nahi duen eduki aproposa aurkitu, kalitatezko eduki bakana, nahiz eta ordaindu behar izan. Edo, beste
|
modu
batez esanda, ezein enpresak ez dio bezeroari kobratu ahal izango beste edozeinek doan eskaintzen dion eduki berbera. Etorkizuna ezberdintasunean zein espezializazioan datza.
|
|
|
Hizkuntz politikakbe rez dakar espainierarentzako kaltea, dirudienez.
|
Modu
desberdinetara formulatzen da kexu bera:
|
|
|
Alderdi politikoak luze eta zabal mintzatu dira gai honen inguruan, Legebiltzarrean eta komunikabideetan.
|
Moduak
, ereduak, helburuak, asmoak, intentzioak kritikatzen dituzte ezker eskubi, nahasian. Alderdien artean badira aldeak, ñabardura mailakoak askotan baina sakonagoak ere bai sarri.
|
|
|
UPNko bozeramaileak, Catalan jaunak, Alliri gogoratu zion eremu euskaldunean bakarrik dela ofiziala euskara (1998.10.22), eta EAEko hizkuntz politika Nafarroan gauzatzea errealit atea ren aurka jotzea dela eta nafarren ohitura, usadio, tradizio eta historiaren aurka joatea. PSNk ere gauza bera mila
|
modutara
esan du, Lizarberen ahotik batez ere. PSNko Batzo rdea ren azalpena ere hor dago, elebitasunaren gaurkoeredua ez duela euskararen alde aldatuko esaten duena.
|
|
|
Alfonso Ussia jaunak (ez al da donostiarra?) ondoko artikuluan sartzen dituen hitzek ez zait iruditzen halako minik emango diotenik Pedro Muñozi. Euskaldun askori bai agian, burlagatik eta egiteko
|
moduagatik
.
|
|
|
Pentsaera orain baino sozial (ist) agoa zenean, diskriminazioak bazuen dimentsio positiboa, hain zuzen ere gizarteko jende multzo eta kolektibo ahul eta baztertuak babesteko eta promozionatzeko neurrien aldekoa. Demokrazia (soziala) ulertzeko beste
|
modu
bat zen.
|
|
|
Mila
|
modutara
esan eta argumentatzen da tesi hau. Arestian aipatu ditugun ia autore guztiengan aurki ditzakegu ideia berak.
|
|
|
Hala nola, ingurunearen beldurra, lanik gabe gelditzearen arriskua, nazionalismoaren presioa, superbibentziaren prezioa, lanpostua aisago eskuratzea, subentzioaklo rtzea, eta zenbait girotan" onartua" izatearen premia. Enriqueta Benitori makina bat aldiz entzun dizkiogu arrazoi
|
modu
hauek. Foro de Ermuak ere arrazoi berdintsuak eman zituen Estrasburgoko Parlamentuan.
|
|
|
Arras kontrajarriak dituzte ezaugarriak. Arrazak ez du integrazio
|
modurik
eskaintzen: ezaugarriok fabrikatik dauzkazu ala ez; ez dauzkanak ezin ditu eskuratu, eta kitto.
|
|
|
" Gezur" historiko eta geografiko hauxe da, hain zuzen, indarkeriaren iturburua, sortzen duen frustrazioagatik eta eragiten duen borrokagatik. Hauxe da tesi nagusia,
|
modu
desberdinez jantzia nonahi agertzen dena.
|