|
2009
|
|
|
Handik bi urtera, 1956ko irailean, gerraondoan jendaurrean egingo den
|
lehen
biltzarra antolatuko du Euskaltzaindiak Arantzazun. Eta hantxe egingo du Antoniok bere hitzaldi programatikoa, azalduz zertan ari den eta zer asmo dituen gerorako.
|
|
|
Baionako Euskal Museoan euskara klaseak eman zituen, baita Baionako Lizeoan ere. Etcheverry izan da, Frantziako Administrazioak ordainduta, euskarazko eskolak eman dituen Iparraldeko
|
lehen
irakaslea, batxilergoa barne. Lizeoaz gain, Elizaren ardurapeko ikastetxeetan ere irakasle izan zen.
|
|
|
1963an, Beloken, sarrera hitzaldia egin zuen, Belokeko euskal bidea gaiari buruz. Kanta askoren letrak prestatu zituen,
|
lehenik
Gabriel Lertxundi beneditarrarekin batera
|
|
|
Esan bezala, Henrike Knörr zena burua zela, talde horri egokitu zitzaion egitasmoaren
|
lehen
fasea osatzea: artxiboak arakatzea, informazioa sailkatzea, toponimo guztien bilketa sistematikoa egitea.
|
|
|
A mailan, narrazioan:
|
lehen
saria: Zabaletaren autobusa, Maialen Watzinger; bigarren saria:
|
|
|
A mailan, olerkian:
|
lehen
saria: Zuretzat, Elena Casirain; bigarren saria:
|
|
|
B mailan, narrazioan:
|
lehen
saria: Mendian gora, Iraitz Ugalde; bigarren saria:
|
|
|
B mailan, olerkian:
|
lehen
saria: Hego haizea, Irati Mogollon; bigarren saria:
|
|
|
Alfred Morel Fatio() hispanista frantses handiaren ikasle, jarraitzaile eta ordezkoa izan zen Collége de France n maisuaren azken urteotan(); kadira horretan eman zituen gaztelaniazko klaseekin batera euskarazkoak, berau izanik ziur aski unibertsitate batean euskarari buruzko klaseak eman zituen
|
lehena
. Halaber, Baionako Societé des Sciences, Lettres et Arts eko kidea, RIEVeko kolaboratzaile arrunta eta Eusko Ikaskuntzaren III. Biltzarrean (Gernika, 1922) partaide izan zen.
|
|
|
Euskaltzaindiak argitaratzen duen Euskaltzainak bildumaren laugarren zenbakia da eta Henri Duhauk paratu du. Bildumaren
|
lehen
liburukian, Henri Duhauk Zaldubiren prosa aurkeztu zigun, eta orain, berriz, bertso eta koplak ematen dizkigu ezagutzera, faksimil bidez, Zaldubik idatzi zituen bezalaxe.
|
|
|
|
Lehen
artikulua euskaraz, 1961eko urtarrilean argitaratu zuen, Gazte kazetan. Beti jarraitu du idazten:
|
|
|
Euskaldun zaharrek dio Txomin Peillenek biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz zeukaten irudi bereziaren berpizten saiatuko naiz. Horretarako,
|
lehenik
hiztegi horren lekukotasun zaharrenak bildu eta bilketa II. mendetik, XV. menderarte hedatuko da. Ondotik, sinesteen eragina ikusiko dugu.
|
|
|
Gaztetan Jon Mirande ezagutu zuen Parisen eta, horrek lagunduta, bere euskarazko
|
lehen
artikulu eta poesiak argitaratzen hasi zen hainbat aldizkaritan. Miranderekin sortu zuen gero Igela aldizkaria.
|
|
|
1962an idatzi zuen bere
|
lehen
eleberria, Amodiozko baratzetan izenekoa. Lehenbiziko ipuinak ere garai horretakoak dira:
|
|
|
Pirinioetako hizkuntzak:
|
lehena
eta oraina
|
|
|
Pirinioetako hizkuntzak:
|
lehena
eta oraina erakusketa Iruñeko Baluarten jarri zen ikusgai lehenbiziko aldiz, Euskaltzaindiaren XVI. Biltzarrarekin batera. 2008ko abenduan, Durangoko Euskal Liburu eta Disko Azokan erakutsi zen, eta orain zabalik egongo da Sarako Polikiroldegian.
|
|
|
Haren heriotzaren
|
lehen
urteurrena betetzearekin batera, Euskal Herriko Unibertsitateak (EHU) Henrike Knörr zena omendu zuen atzo, maiatzaren 5ean, Arabako campusean, bertoko Letren Fakultatean. Omenaldi honetan, Euskaltzaindiaren izenean, Andres Urrutia euskaltzainburua, Xabier Kintana idazkaria, Jose Luis Lizundia diruzaina eta Manu Ruiz Urrestarazu Arabako ordezkaria joan ziren.
|
|
|
Munduan badira beste alfabeto batzuk, horrelako arazorik sortzen ez dutenak. Adibidez, munduan bonba atomiko bidezko erasoa jasan zuen
|
lehen
hiria Japoniako bat izan zen. Japonieraz, honela idazten da:
|
|
|
Gainera, oso alor desberdinak jorratzen ditu. Adibidez,
|
lehen
kapitulua kontzeptuak eta terminologoa argitzeko ahalegin eskerga bat da, egindako aukerak azalduz eta hizkuntza ugari aipatzen den testuinguru batean kokatuz; berak bakarrik liburuaren irakurketa justifikatuko luke.
|
|
|
Egileak zehazten duen bezala, 1981 urtean Bordeleko Unibertsitatean frantsesez irakurri nuen, eta liburu hau berridazketa da, gaurkotua, corpus astun batez arindua. Ez da
|
lehenaren
itzulpena.
|
|
|
Gero dio Sorbonan, Mitxelena Parisen zegoenean, semantikazko klaseak hartu nituen.
|
Lehenik
tropoen sailean sarturik A letratik Z letraraino hitz bakoitzaren hedadura aztertu eta hori lanaren erdia baizik ez zen izan.
|
|
|
Liburuaren edizioen historia ere oso bitxia da: arrunki kontsideratu izan da
|
lehen
edizioa 1881ekoa dela, baina Lino Akesolok aurkitu zuen 1880an argiratu zela atalka Beti bat aldizkarian, Bilbon (XIX. mendeko nobeletan normalki atalka kaleratzen ziren lehenengoz, eta gero liburu bezala).
|
|
|
(1979) edota bestelako tratamendu fikzionatu baten ekaiak bilakatzen direnean, hala nola Bernardo Atxagaren Obabako
|
lehen
amerikanoa(
|
|
|
Jakina denez, Euskera Euskaltzaindiaren agerkari ofiziala da eta hiru zenbaki argitaratzen dira urtero. Horietatik bik
|
lehenak
eta hirugarrenak Akademiaren lana eta bizitza akademikoa biltzen dituzte, eta bigarrenak, aldiz, ikerketa lanak eta liburu aipamenak jasotzen ditu beren beregi.
|
|
|
2008an etapa berri bat hasi zuen Euskerak, eta ondorioz, Euskaltzaindiaren agerkari ofizialaren hiru zenbaki argitaratuko dira urtero. Horietatik bik
|
lehenak
eta hirugarrenak Akademiaren lana eta bizitza akademikoa bilduko dituzte. Bigarrenak, aldiz, ikerketa lanak eta liburu aipamenak jasoko ditu beren beregi.
|
|
|
Euskaldun zaharrek biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz zeukaten irudi berezia berpizten saiatu da egilea. Horretarako,
|
lehenik
hiztegi horren lekukotasun zaharrenak bildu ditu eta ondoren, besteak beste, euskarazko literaturan nola ikusi den jendea ikusi du, baita geroago nola biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei hitz asko eman dizkien ere.
|
|
|
Knörr taldeko zuzendaria zen, eta hil ostean Jose Luis Lizundia euskaltzain oso eta Exonomastika batzordeko buruak hartu zuen bere gain zeregin hori.
|
Lehen
liburua Gasteizko hiriari dagokio, soilik, eta bi zatitan banatzen da: Gasteiz Hiria I, Toponimia, eta Gasteiz Hiria II, Kale Izendegia.
|
|
|
Bada gero alderik, ez zuen-eta sekula erdaraz idatzi. Demokraziaren atarian ere, Felipe Gonzalezek Donostian emandako
|
lehen
prentsaurrekoan (1976), Mikelek euskaraz galdetu zuen. Eta erantzunak ez zuen galdera gaztelaniaz egin izan balio baino oihartzun gutxiago izan.
|
|
|
1918ko irailaren hasieran, Oñatiko Unibertsitatean, Eusko Ikaskuntzaren
|
lehen
batzarrean, Euskaltzaindia sortzea erabaki zen. Urtebete beranduago, Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako lau Foru Aldundien babespean, Euskararen Akademia jaio zen.
|
|
|
Urtebete beranduago, Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako lau Foru Aldundien babespean, Euskararen Akademia jaio zen. 1919ko urriaren 7an egin zen, Gipuzkoa Foru Aldundian, Euskaltzaindiaren
|
lehen
bilera.
|
|
|
Egun batzuk geroago, irailaren 21ean, abiatu zen Euskaltzaindia.
|
Lehen
batzarra 1919ko urriaren 7an egin zuen Akademiak, hau ere Gipuzkoako Foru Aldundian. Besteak beste, egun horretan erabaki zuen Euskaltzaindiaren egoitza Bilbon kokatzea.
|
|
|
|
Lehen
zenbaki honetan parte hartzen dutenen zerrenda oparoa da: Kolesti Agirresarobe, Kepa Altonaga, Pablo Antoñana, Jon Arano, Aurelia Arkotxa, Joxean Artze, Mikel Asurmendi, Jon Aurre, Marisol Bastida, Frank Bergon, Harkaitz Cano, William Douglass, Irati Elorrieta, Miel A. Elustondo, Estibalitz Ezkerra, Aritz Galarraga, Asun Garikano, Jacinto Iturbe, Joxemari Iturralde, Koldo Izagirre, Xabier Kintana, Mariasun Landa, Monique Laxalt, Bruce Laxalt, Anjel Lertxundi, Xabier Lete, Karlos Linazasoro, Ania Miner, Víctor Moreno, Toño Muro, Mari Jose Olaziregi, Lourdes Otaegi, Gloria Totoricagüena, Kirmen Uribe, Andres Urrutia, Gabriel Urza Laxalt, Justin Webster eta Iban Zaldua.
|
|
|
Erlea aldizkariaren
|
lehen
zenbakiaren aurkibidea 105,53 Kb
|
|
|
Ez da arrunta Euskal Herriari buruz liburu bat argitaratzea Turkian, baina duela gutxi horietako bat eskuratu du Euskaltzaindiaren Azkue Bibliotekak. Agian
|
lehena
eta orain arteko bakarra, ez baitugu antzeko ekimenen inolako berririk.
|
|
|
Bazen, alabaina, beste Juanjo Zearreta, niretzat barnerakoagoa, adixkideagoa. Hark kontatzen zituen bere
|
lehen
garaiak Akademian, Eusebio Erkiagari bisitak egiten zizkionean, bien artean Euskaltzaindiaren kontuak eramateko. Edota futbolerako zaletasuna, urte luzetan izan baitzen Juanjo Zearreta San Mames futbol zelaiaren esataria, euskaraz eta gaztelaniaz, jokalarien eta jokoaren gertaerak aldarrikatzen zituena.
|
|
|
Hori dela-eta, nik neuk ere izan dut, inoiz edo beste, internetez baliatuz ikerketa txiki bati ekiteko asmoa. Ekin diot, baina
|
lehen
hurbilpen batean ez du eskaintzen Lacombek emandako berrietatik harantzagoko ezer: aristokrata frantses bat hizkuntza eta ohitura exotikoekin zaletua, huntaz eta hartaz zale mailan lan ugari egin eta argitaratu zituena, elkarte zientifiko askotan parte hartuz.
|
|
|
buruzagi maia batek, Nakuk Pech, 1562 inguruan maiaz idatzitako eskuizkribu baten edizioa da, latinera itzulia eta luze iruzkindua. Beraz, hiru atal ditu liburuak,
|
lehenean
, Texte, kronika bera eta haren latinezko itzulpena daude; bigarrenean, Analyse Grammaticale, hitz guztiak iruzkintzen dira, banan banan gehienetan; hirugarrenean, Vocabulaire, hitz zerrenda eta frantses baliokidea. Argitu beharra dago iturri gisa darabilen testua Brinton doktoreak aurrez argitaratua dela.
|
|
|
Baina, auskalo noiz izango den gero hori.
|
Lehenean
jarraitzen baitu orain ere Auspoa bilduma erraldoiaren patuak bai, bai, Antonio, zuk nahiago izaten zenuen destinoa esan eta ez patua. Lehen ere badira lan bikainak eginak gurean, baina gure ahozkotasunaren alorrean sekula inoiz egin den lan eta proposamenik sakonena eta harrigarriena Auspoa saila da, ezbairik gabe.
|
|
2010
|
|
|
Jakina denez, Olabideren itzulpena izan zen Biblia osoaren bigarren argitaraldia Euskal Herrian, Duvoisinenaren ondotik, baina hori baino bereizgarria garrantzitsuagoak dira beste hauek:
|
lehena
jatorrizko hizkuntzetatik (hebraiera eta grekera) itzulia eta lehena ere nagusiki asmo pastoralez egina, hau da, Euskal Herriko parrokia, ikastetxe eta enparauetan erabiltzeko pentsatua, aurreko bi itzulpen osoak, Duvoisinena eta Uriarterena (1978ra arte argitaratu ez zena) Bonaparte printzearen aginduz eta nagusiki asmo filologikoz egin baitziren. Prefosta, Olabideren itzulpen honek ere ageriko asmo filologikoak zituen, baina esango nuke jatorrizko asmoa erlijiosoa zela, huts hutsean erlijiosoa ez bazen ere.
|
|
|
Jakina denez, Olabideren itzulpena izan zen Biblia osoaren bigarren argitaraldia Euskal Herrian, Duvoisinenaren ondotik, baina hori baino bereizgarria garrantzitsuagoak dira beste hauek: lehena jatorrizko hizkuntzetatik (hebraiera eta grekera) itzulia eta
|
lehena
ere nagusiki asmo pastoralez egina, hau da, Euskal Herriko parrokia, ikastetxe eta enparauetan erabiltzeko pentsatua, aurreko bi itzulpen osoak, Duvoisinena eta Uriarterena (1978ra arte argitaratu ez zena) Bonaparte printzearen aginduz eta nagusiki asmo filologikoz egin baitziren. Prefosta, Olabideren itzulpen honek ere ageriko asmo filologikoak zituen, baina esango nuke jatorrizko asmoa erlijiosoa zela, huts hutsean erlijiosoa ez bazen ere.
|
|
|
Gauzak ondo ondo egite aldera, hitzaurrea monsinore Paulo Gurpide Bilboko apezpikuari eskatzen zaio, baita lortu ere. Horrela, 1958ko abuztuaren 8an Patxi Etxeberriak bukatutzat jotzen du lana, azken orrian bi bertso eder paratuz; ez da ausartzen, dena den, bere izena oso osorik aitortzera, ez dakigu zuzen zergatik, baina erraz susma daiteke arrazoia, honela bukatzen baitu laster Txinara itzuliko zen jesuitak bere
|
lehen
bertsoa: Izango bait du akarra.
|
|
|
Dena den, aipagarria iruditzen zaigu daten segidari erreparatzea: 1959ko ekainaren 25ean igorri zuen
|
lehen
gutuna Euskaltzaindiak Vatikanora; lau hilabete geroago erantzun zioten (urriaren 29an), gutuna Bilboko apezpikuari igorriz; bi hilabete geroago (abenduaren 17an), Euskaltzaindia Bilboko apezpikuari zuzendu zitzaion, gutun horren berri ba ote zuen galdetuz; eta Gurpide apezpikuak beste hiru hilabete behar izan zuen Euskaltzaindiari erantzuteko (1960ko martxoaren 26an). Bide luze eta bihurria, zinez!
|
|
|
Inge Geene eta Jan Paul Hinrichs dira edizioaz eta hitzaurreaz arduratu direnak, baina orotara hamar artikulu eta bi aurkibide (pertsonak eta hizkuntzak) ditu, zazpi ikerleren eskutik. Artikulu guztiak ingelesez daude,
|
lehena
salbu, nederlanderaz, zeinetan Jan Paul Hinrich ek Uhlenbeck-en gaztaroaz diharduen. Egia esan, aldizkariaren izenburuari erreparatuta (Netherlandic Studies) inpresioa hartzen da derrigorrezko kuota bat betetzen ari dela, hala nola egiten duten euskararekin gure inguruko beste aldizkari asko.
|
|
|
Irakaskuntzaren kalitateaz; Ume erdaldunen euskararen inguruan; Euskararen egoera Eskolan. Ikerkuntza baten laburpena eta ondorioak; Comunicaciones en la Segunda Lengua: variacionesen la fluidez y en la corrección de la producción oral en Euskara; Euskalduntzearen Jarrerak; Euskal Alfabetatzearen azterketarako
|
lehen
urratsak,; Ereduaren Deskribapena eta tipologia Ikerketaren Lehen urratsak; Ciudadanía y Educación: aportaciones para la práctica civil; Euskera en niños de diversos entornos escolares y familiares
|
|
|
Irakaskuntzaren kalitateaz; Ume erdaldunen euskararen inguruan; Euskararen egoera Eskolan. Ikerkuntza baten laburpena eta ondorioak; Comunicaciones en la Segunda Lengua: variacionesen la fluidez y en la corrección de la producción oral en Euskara; Euskalduntzearen Jarrerak; Euskal Alfabetatzearen azterketarako lehen urratsak,; Ereduaren Deskribapena eta tipologia Ikerketaren
|
Lehen
urratsak; Ciudadanía y Educación: aportaciones para la práctica civil; Euskera en niños de diversos entornos escolares y familiares
|
|
|
Hizkuntza horietako bat euskara izan da: horrela, Euskal Herriarekin hainbat harreman izan ditu,
|
lehen
bisitak 1980ko hamarkadan eginez. Ikastaroak eta hitzaldiak eman ditu gurean:
|
|
|
Ikastaroak eta hitzaldiak eman ditu gurean: Hizkuntza plangintzazko jardunaldian, Euskal Mundu Biltzarrean, Euskal Eskola Publikoaren
|
lehen
kongresuan... Eta euskararen egoerak isla izan du bere hainbat liburutan, bereziki arestian aipatutako Reversing Language Shift... liburuan, non frisierari eta euskarari kapitulu osoa eskainia dien.
|
|
|
|
Lehena
zen ondare linguistikoari egitura instituzional bat ematea. Helburu hau osoki betea da oraindik:
|
|
|
A mailan, narrazioan:
|
lehen
saria: Zoritxarreko sekretua, Mikela Atxoarena; bigarren saria:
|
|
|
A mailan olerkian:
|
lehen
saria: Nire herria, Maialen Akizu; bigarren saria:
|
|
|
B mailan, narrazioan:
|
lehen
saria: Korapilo bako soka, Nerea Eizagirre; bigarren saria:
|
|
|
B mailan, olerkian:
|
lehen
saria: Flora, Leire Arenas; bigarren saria:
|
|
|
Prentsak eta ikus entzunezko komunikabideek horretaz dakartena ikusita, zoragarri gelditu ei da. Beraz, bihoazkie neure zorionak ere antolatzaile eta bultzatzaile guztiei, eta lehen
|
lehenik
, nola ez, Bilboko Udalari.
|
|
|
Gasteiztik nator eta Joxemiel Barandiaran apaiz, zientzialari eta euskaltzain zindoak han lan egin zituen gerra aurreko urte haietan
|
lehen
Gasteizen zegoen maila kulturala eskuarki jaso zuen. Zoritxarrez eta urte askotan, gerra zibila eta horren ondorioak izan zirela medio, bera gabe gelditu zen hango apaizgaitegia eta harekin batera Gasteiz inguruko giza eta jakintza giroa nabari makaldu zen.
|
|
|
|
Lehen
liburukiak 268 galderaren erantzunak eskaintzen ditu, gai hauei buruz: intsektuak, itsas arrainak, ibai arrainak eta ibai arrantzako tresnak, narrastiak eta urpekoak, txoriak, basa animaliak eta ehizako arteak, eguzkia eta zerua, eguraldia, elurra eta hotza.
|
|
|
Bigarren liburukian aztertu eta landu diren esparruak hiru dira: denbora kronologikoa, topografia eta landaretzaren
|
lehen
atala. Denborarenean, esaterako:
|
|
|
Horrela gogorarazi zuen Koldo Tellitu Elkartearen presidenteak: Euskal hezkuntzaren
|
lehen
eskola ekintza antolatuak 50 urteko ibilbidea egin du. XX. mendearen lehen erdiko ahaleginen ostean, Azkuek, Muñoak, Euzko Ikastola Batzak eta Elbira Zipitriak eragindako saioen ondotik, gaur egun eta euskal lurralde guztietan ezagutzen den ikastola mugimendua abian jarri zen 1960an.
|
|
|
Hitzarmenaren
|
lehen
emaitza liburu bat izango da: Mondragon Unibertsitateko irakaslea den Arantza Ozaetaren doktorego tesia, Agirre Asteasukoaren eracusaldiak.
|
|
|
2009ko urrian, Erlea aldizkariaren
|
lehen
zenbakia kaleratu zen. Aldizkaria Euskaltzaindiak argitaratzen du, eta Jose Irazu Bernardo Atxaga idazle eta euskaltzain osoa da zuzendaria.
|
|
2011
|
|
|
Ekitaldian, Anjel Lertxundi idazleak aldarri bat irakurri zuen, Nor naizen asmatu izenekoa. Martxoaren 18an egingo da
|
lehen
ekitaldia, egun horretan oroigarri bat jarriko baita Aitzol jaio zen etxean. Bestalde, urte oson zehar egingo diren ekitaldien berri emateko, www.euskalpizkundea.net webgunea sortu da.
|
|
|
Argibide bibliografikoak liburua aurkeztuko du Euskaltzaindiak, Bilbon, egoitzan. Liburua Joseba Intxausti ohorezko euskaltzainak paratu du, eta Etxeberri bilduma berriaren
|
lehen
zenbakia da. Etxeberri bilduman (EHS) euskararen historia soziolinguistikoari buruzko lanak agiriak eta ikerlanak, idazlan berriak eta lehendik sakabanatuta daudenak bilduko dira.
|
|
|
Hitzarmena sinatu ondoren, Euskaltzaindiak berehala osatu zuen lana burutu behar zuen taldea. Esan bezala, Henrike Knörr zena burua zela, talde horri egokitu zitzaion egitasmoaren
|
lehen
fasea osatzea: artxiboak arakatzea, informazioa sailkatzea, toponimo guztien bilketa sistematikoa egitea.
|
|
|
A mailan, narrazioan:
|
lehen
saria: Ametsa beste amets batean, Maialen Uriarte; bigarren saria:
|
|
|
A mailan, olerkian:
|
lehen
saria: Sari hau eman gabe geratu da; bigarren saria:
|
|
|
B mailan, narrazioan:
|
lehen
saria: Hango hodei bat hemengo zeruan, Amaia Iturriotz; bigarren saria:
|
|
|
B mailan, olerkian:
|
lehen
saria: Dortoken sekretua, Asier Baidola; bigarren saria:
|
|
|
Euskal Irrati Telebistako
|
lehen
Administrazio Kontseiluko kide izan zen.
|
|
|
Bertsio berriak bi aldaketa nagusi ditu.
|
Lehen
aldaketa lehen bost liburukien formatuari dagokio. Bigarren aldaketa, paperezko bertsioa kaleratu ondoren OEH aberasteko gehitu diren material berriei dagokie.
|
|
|
Bertsio berriak bi aldaketa nagusi ditu. Lehen aldaketa
|
lehen
bost liburukien formatuari dagokio. Bigarren aldaketa, paperezko bertsioa kaleratu ondoren OEH aberasteko gehitu diren material berriei dagokie.
|
|
|
Jakina denez, OEHren
|
lehen
liburukiak ez daude geroago erabili den sistema berberean eginak. Arazo nagusia hau zen:
|
|
|
Hortaz, bigarren bertsio honetan batasuna eman zaio OEHri,
|
lehen
bost liburukiak irizpide berrien haritik zuzenduz, osatuz eta trinkotuz. Horrez gainera, urtetan zehar bildutako ohar, era guztietako zuzenketa eta beharrezko gehikuntzak hiztegiratu dira 16 liburukietan.
|
|
|
Horrez gainera, urtetan zehar bildutako ohar, era guztietako zuzenketa eta beharrezko gehikuntzak hiztegiratu dira 16 liburukietan. Orotarikoaren
|
lehen
bertsioan 12.5276 sarrera eta 41.839 azpi sarrera zegoen; bigarren bertsioan 140.464 sarrera eta 52.243 azpi sarrera.
|
|
|
Auspoa bilduman hiru sail bereiz daitezke.
|
Lehena
eta ugariena, Auspoa liburutegia deitua; arrunki Auspoa bildumarekin identifikatzen da eta 2006ra arte 302 zenbaki argitaratu zituen. Horretaz gain, bada beste bilduma laburrago bat:
|
|
|
batetik, Pirinioetako hizkuntzak:
|
lehena
eta oraina CD ROMa, eta bestetik, Euskera agerkariaren bi zenbaki berriak. Horrela aurkeztu dituzte Andres Urrutia euskaltzainburuak, Andoni Sagarna Iker sailburuak eta Andres Iñigo Jagon sailburuak, gaur, Donostian, egin duten agerraldian.
|
|
|
Pirinioetako hizkuntzak:
|
lehena
eta oraina. CD ROM horretan, 2008ko urriaren 6tik 10era, Iruñean, Euskaltzaindiak egin zuen XVI. Nazioarteko Biltzarraren emaitza jasotzen da.
|
|
|
Pirinioetako hizkuntzak:
|
lehena
eta oraina
|
|
|
Pirinioetako hizkuntzak:
|
lehena
eta oraina. Hori da Euskaltzaindiak argitaratu berri duen CD ROMaren izenburua.
|
|
|
Pirinioetako hizkuntzak:
|
lehena
eta oraina lemapean egin zen biltzar horretan Pirinioetako mendikate zabalaren bi aldeetako hizkuntzak eta kulturak ikertu ziren. Hartara, euskara, aragoiera, katalan eta okzitanieraren hainbat alor ikertu ziren, hala nola euren historia, dialektologia, literatura, soziolinguistika, teknologia berriak eta toponimia, aditu eta jakitun askoren ekarriak bilduz.
|
|
|
Euskera agerkariaren hiru zenbaki argitaratzen dira urtero. Horietatik bik
|
lehenak
eta hirugarrenak Akademiaren jarduerak eta bizitza akademikoa hizkuntza arauak eta xedapenak jasotzen dituzte. Bigarrenak, aldiz, ikerketa lanak eta ekarpen teorikoak nahiz praktikoak jasotzen ditu.
|
|
|
Elgoibarko toki izenak, ahozko euskera, eta euskal izen abizenen historia.
|
Lehen
saioa urriaren 5ean egin zen, eta hauek hitz egin zuten: Amaia Pinacho eta Nerea Alaba Elgoibarko Toponimia lanaren egileek, eta Mikel Gorrotxategi Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeko idazkari eta lan horren tutorea izan denak.
|
|
|
Hizkuntza gizartearen berezko zatia da, eta gure irakurketa hankamotz geratuko litzatekeen gizartearen baitan gertatzen ari diren aldaketei eta jokabideei begiratuko ez bagenie. Beraz,
|
lehenik
eta behin, gizarte arabarraren oinarrizko deskribapena egin du eta, besteren artean, euskalduntze alfabetatzearen eta hezkuntza sistemaren bidez euskaldundu diren arabarren zenbatekoak jaso ditu.
|
|
|
Bertsolari baten moduan Ezin bizi gintezke aterkirik gabe kantatu du, eta jarraian publikoari hauxe galdetu Non da Arabaren aterkia?. Araba, euskara kontuetan, aitzindari izan dela zenbait momentutan ere esan du
|
lehen
hiztegia, lehen komikia... hemen sortu ziren eta segidan Bagoaz eta bagabiltza esan du. Araban euskaldunak izan, badirelako.
|
|
|
Bertsolari baten moduan Ezin bizi gintezke aterkirik gabe kantatu du, eta jarraian publikoari hauxe galdetu Non da Arabaren aterkia?. Araba, euskara kontuetan, aitzindari izan dela zenbait momentutan ere esan du lehen hiztegia,
|
lehen
komikia... hemen sortu ziren eta segidan Bagoaz eta bagabiltza esan du. Araban euskaldunak izan, badirelako.
|
|
2012
|
|
|
Gero, 2008ko maiatzean, Leturiaren egunkari ezkutua eleberriaren ekarpena XX. Mendeko euskal narratibaren testuinguruan izeneko liburua aurkeztu zuen Euskaltzaindiak. Liburua Euskera Euskaltzaindiaren agerkari ofizialaren etapa berriaren
|
lehen
zenbakia izan zen, eta haren bitartez Leturiaren egunkari ezkutua eleberria argitaratu zeneko 50 urteurrenaren karietara, Jose Luis Alvarez Enparantza. Txillardegi, omendu nahi izan zuen Akademiak.
|
|
|
Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi zenak omenaldi berri bat jaso zuen joan den igandean, otsailaren 19an, Donostiako Victoria Eugenia Club aretoan. Bakarrik nago Zerubiden goiburuko ekitaldi horretan, hainbat idazlek Txillardegiren
|
lehen
hiru eleberrietako Leturiaren egunkari ezkutua, Peru Leartzako eta Elsa Scheelen pasarte hautautak irakurri zituzten. Besteren artean, hauek izan ziren:
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, kartografia modernoen laguntzaz, ibai nagusien hautespen lana egin behar izan da eta jarraian historian zehar izan dituzten izenak eta gaur egungo erabileran ematen zaizkienak ere aztertu eta finkatu dira. Euskaraz zer nolako erabilera izan behar duten erabakitzea da Euskaltzaindiaren egitekoa, ahaztu gabe azken xedea araututako izen horiek mapetan, aldizkarietan, liburuetan eta hedabide guztietan apurka apurka islatzearekin batera, izenen eredu jasoak gizarteratzea dela.
|
|
|
A maila, narrazioan:
|
lehen
saria: Ez naiz zure printzesa, Anne Lapeira; bigarren saria:
|
|
|
A maila, olerkian:
|
lehen
saria: Norbait joan da, Amaia Rodriguez; bigarren saria:
|
|
|
B maila, narrazioan:
|
lehen
saria: Ez dago musik!, Maialen Akizu; bigarren saria:
|
|
|
B maila, olerkian:
|
lehen
saria: Idazten hasi da, Maialen Akizu; bigarren saria:
|
|
|
Kelto Romanisch im Gau Köln Aachen? izan zen euskal bibliografiarako
|
lehen
ekarpena; ildo berean 1979an Tübingen Unibertsitateko katedraduna zen Antonio Tovar hizkuntzalaria omendu zuen Euskaltzaindiko Euskera agerkarian argitaratutako. Homenaje a don Antonio Tovar, lanarekin.
|
|
|
etxe abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren
|
lehen
partea hainbat etxe abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
Liburukiaren
|
lehen
partea, etxe abereei eskainia dago: txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak.
|
|
|
2010eko apirilean EHHAren I. eta II. liburuak aurkeztu ziren eta 2011n III. liburukia.
|
Lehen
liburukiak 268 galderaren erantzunak eskaintzen ditu, gai hauei buruz: intsektuak, itsas arrainak, ibai arrainak eta ibai arrantzako tresnak, narrastiak eta urpekoak, txoriak, basa animaliak eta ehizako arteak, eguzkia eta zerua, eguraldia, elurra eta hotza.
|
|
|
Bigarren liburukian aztertu eta landu diren esparruak hiru dira: denbora kronologikoa, topografia eta landaretzaren
|
lehen
atala. Denborarenean, esaterako:
|
|
|
Lan berriak, ordea, askoz informazio gehiago eskaintzen du: Hiztegi Batuko
|
lehen
20.000 hitzak dauzka, beren definizio, kategoria gramatikal, espezialitate, erregistro eta euskalki markekin, aditz erregimenekin, eta benetako erabileratik jasotako adibideekin, hots, irakurleari euskal hitzak egoki erabiltzen lagunduko dioten informazio guztiekin.
|
|
|
Horrela definitu du Andres Urrutia euskaltzainburuak gaur aurkeztu den lana. Izan ere, Akademiak, euskara euskara hiztegia
|
lehenez
argitaratu du, beste hizkuntzetan ohikoa dena gurean ere plazaratuz, hots, euskararen hitzek dituzten adierak eta adibideak euskararen bidez emanik?.
|
|
|
Esan bezala, Euskaltzaindiaren Hiztegia. Adierak eta adibideak lanak Hiztegi Batuko
|
lehen
20.000 hitzak dauzka, beren definizio, kategoria gramatikal, espezialitate, erregistro eta euskalki markekin, aditz erregimenekin, eta benetako erabileratik jasotako adibideekin. Ibon Sarasolak azaldutakoaren arabera, azken urteetan argitaratu diren euskal hiztegi elebakarrak kontuan hartu dira.
|
|
|
Horiek horrela, Euskaltzaindiaren Hiztegiaren
|
lehen
edizioa da hau, hurrengo urteetan hitz, adiera eta adibide gehiagoz etengabe osatuz joango dena. Andres Urrutiak esan bezala,, inon bada hizkuntza akademia baten eginkizunik behinena, honexetan da, hain zuzen ere, hizkuntzaren lexikografiari bultzada ematen, estandar baten osatze eta mamitze aldera.
|
|
|
Munduko leku izen nagusien euskarazko grafia finkatzen dihardu Euskaltzaindiak.
|
Lehenik
, Europako leku izen nagusiak arautu zituen aski xehe (154 araua, 157 araua eta 159 araua). Gero, ez hain xehe, Europatik gertu dauden lurralde batzuetakoak (Anatolia eta Hego Kaukaso, 162 arauan; Ekialde Hurbila eta Ipar Afrika, 164 arauan).
|