|
2007
|
|
|
Egoera larria da. Garai
|
hartan
ez zen goserik ikusten, baina miseria egoerak bazeuden, baliabide eskasekin bizi ziren eta egoera are larriagoa da orain”.
|
|
|
Eraikin berri horrek bi zati ditu: lehenengo zatia, lau solairukoa, etxe zaharrari guztiz erantsi zaio,
|
hura
handitzeko, eta bertan 32 lagunentzako bizilekua prestatu da, banakako geletan. Gela horiez guztiez gain, adinekoak zaintzeko behar den hainbat zerbitzu kokatu dute erantsitako zati berri horretan:
|
|
|
Nairobitarrarik ez genuenez, kontratatu egiten genuen autobusa. Lehen saio
|
hark
baino gastu gehiago eskatzen zuen bigarren honek, baina lehenengo saiakeran geratu ziren hainbat hutsune hobetzeko ahalegina egin dugu.Konta iezaguzu nola antolatu duzuen azken saiakera hau…I.Z.: Zortzi txango antolatu genituen, otsailean hasi eta urrira bitarte.
|
|
|
“Antolaketa oso ona izan zen, askok hartu zuten parte, bai Vianakoek eta baita kanpotik joandakoek ere”.Euskararen egoeraPoliki poliki euskara aurrera doa Vianan. Lasak aipatu duenez, “euskaraz gutxi entzuten zen baina, inguru
|
hura
ikusita ulergarria da”. Rodriguezek gurasoen jarrera nabarmendu du.
|
|
|
Igande honetan bertan Errioxako muga ondoan, Vianan ospatuko da Nafarroa Oinez. Aipatutako herrian bigarrenez, duela hamabost urte ere gune
|
hartan
izan baitzen Nafarroa Oinez. Orduan bezalaxe, orain ere andoaindarrak izaten ari dira giltza Ikastolaren garapenean.
|
|
|
Zer nolako bilakaera izan du euskarak. F.C.: Garai
|
hartan
euskara ez zen ia existitzen. Gaur egun jada berrehun ikasle pasa dira ikastolatik.
|
|
|
1992ko Nafarroa Oinezen koordinatzaile bat behar zen eta Gabino Agudo izan zen. Bestalde, Maite Otero orduko
|
hartan
ordezkapen bat egitera etorri zen. Ordutik ere hainbat adiskidetze izan da Viana eta Andoain artean.
|
|
|
Irailaren 30 zen. Gaueko hamarretatik aurrera, Benito Lertxundi kantaldi bat eskaintzen
|
hari
zen urte hartan eraikitako frontoi berrian. Hamaiketan plazan hasi zen berbena. Ordurako, berbenetan ibiltzen ziren hainbat euskal taldek (Egan, Akelarre…) adostua zuten, euskal kantak edo beste hizkuntzetako kanten euskal bertsioak bakarrik interpretatzea.
|
|
|
Irailaren 30 zen. Gaueko hamarretatik aurrera, Benito Lertxundi kantaldi bat eskaintzen hari zen urte
|
hartan
eraikitako frontoi berrian. Hamaiketan plazan hasi zen berbena. Ordurako, berbenetan ibiltzen ziren hainbat euskal taldek (Egan, Akelarre…) adostua zuten, euskal kantak edo beste hizkuntzetako kanten euskal bertsioak bakarrik interpretatzea.
|
|
|
Benitoren kontzertua bukatu, eta hango entzuleak plazara iritsi ahala, egoerak okerrera egin zuen, orduan izan baitziren istilurik gogorrenak. Auzo lotsa sentitzeko modukoa izan zen gau
|
hura
.
|
|
|
Hurrengo urtean, Xabier Amuriza bertsolariak honako bertsoa kantatu zuen gau
|
hartako
gertakizunak gaitzat hartuta: Iazko festak oraindik hemen zintzilik daude arbolan herrian elkar bizirik uzten izan omen zen nahiko lan.
|
|
|
Gerora, jai batzorderik gabe, Urnietako jaiak lozorrotu egin ziren, garbi utziaz, herri hau lotarako herri bat dela. Horretan, besteak beste, zer ikusia izan zuen, Erratzuko zezenketak, frontoiko striptisak…antolatu eta jaien azken egunean Egan taldeko kantari bihurtzen zen
|
hark
.
|
|
|
Lagun artean sortu zen gaia eta urte guztian zehar, behin baino gehiagotan aipatu izan dugu kanika txapelketa egitearen asmoa. Pixkanaka, ideia
|
hura
forma hartzen hasi zen eta azkenik, festa batzordean aurkeztea erabaki genuen. Segituan eman ziguten baiezkoa eta jai egitarauean sartuta dago”, dio antolatze lanetan dabilen Rufino Garmendiak.
|
|
|
Astebete atzeratu da aurtengoan, baina ez da horregatik iazkoarekin alderatuta
|
haren azpitik
geratuko. Dagoeneko azken egun hauetan zehar bereziki haur eta gaztetxoei zuzendutako hainbat ekitaldi ospatu diren arren, egitarauko zatirik mardulena asteburu honetarako iragarria dago.
|
|
|
Andoaingo industrializazioa nekez uler daiteke Algodonera gabe. Baina lantoki erraldoi
|
hura
ere ezin aurrera eraman emakumeen partaidetzarik gabe. Ezinbesteko bilakatu zen haien partaidetza.
|
|
|
Aspaldiko garai haietan, baita gaur egun ere, berritzailetzat hartu zen erabaki
|
hura
. Beharrak eragindako erabakia izan zen, etekinak bikoiztu nahi dituenak langileak behar dituelako.
|
|
|
Frantses Estatuaren zanpaketa eta koldarkeriari buru egin dio une oroz duintasunez», dio Batasunaren agiriak. «Etsaien atzaparretatik ateratzeko eta gure helburuen erdiesteko,
|
haren
eta preso guztien aldeko mobilizazioa eta borroka bide bakarra dela frogatu da beste behin ere», uste du Batasunak. Aralarrek ere agertu du bere poza.
|
|
2008
|
|
|
Odolkiak egitean, “kontuz, heste barrengorik ez bota”, esaten dut beti. Andoaingo Sergio Urkia txerri hiltzailearen gomendioak entzundaikasi nuen odolkiak egiten. Amak
|
hari
entzuteko esaten zidan beti.Txerria hazteak lan handia du, ezta. Lan handia, bai. Azken bi urte hauetan horregatik ez dugu txerririk izan etxean.
|
|
|
Egia esan, oso hasiera polita izan zen, batez ere frontoian jokatzen genuelako. Oso giro polita sortzen zen.Ahaztezina, pilotalekuko garai
|
hura
–J.T.: Dena betetzen zen, gazte eta helduz.
|
|
|
Kopako finalera ailegatu ginen eta guretzat oso gauza garrantzitsua zen. Orduko entrenatzailea Joxe Mari Sola zen eta
|
hari
bururatu zitzaion kontzentrazioa egitea. Hor ibili ginen kontzentratuta, txintxo txintxo.
|
|
|
Ura edaten eta parranda egin gabe. Nik uste
|
hark
beldurra zuela, gauean baten bat aterako ote zen edo. Tolosan jokatu genuen finala, Loiolaren aurka.
|
|
|
Jabetzan –erabatekoa edo azalerakoa edota biziarteko gozameneko eskubide erreal bezala.d) Baldintza ekonomikoakGehieneko diru sarrera neurtuak urteko 52.500´00 eurokoak izango dira, eta gutxieneko diru sarrera neurtuak berriz urteko 9.000´00 eurokoak. Mugikortasun urria duten ezinduak izanez gero (horrela definituta 2002ko abenduaren 30eko Aginduan –etxebizitzen beharrari buruzkoan, eta
|
haren ordez
atera daitekeen ondorengo legediaren arabera), aski izango da 3.000´00 euroko gutxieneko diru sarrerak egiaztatzea.Diru sarrera horien justifikazioak 2007ko ekitaldikoa izan du.Ezaugarriak: Jabetza erregimena dagokio honelako etxebizitzen erosketari eta Udal etxebizitza Tasatuen (UET) araudi orokorraren menpe egongo dira etxebizitzak, behin betikotasunez.Eskaerak aurkezteko epea: Abenduaren 17a ...
|
|
|
Rubalcaba ministroak esaterako, eguneroko prentsa guztiari, espainolari eta antzeko eskemak dituztenei esan nahi da, burua jateraino. Gure gazte bat hartzen dutelarik, bi segundo baino lehen (Txeroki adibide) badaki pertsonaia prestu honek
|
haren
milagro, ekintza eta tresna guztien berri. Ez Delfosko orakulua balitza ere...! Lasai, ekin... ez utzi nahi dutena egiten, geroa gurea da eta!
|
|
|
Horregatik, autobusa iaz, Donostiako Orfeoiaren 25.urteurrena ospatzeko baliatu zuten, Alegria Activity autobusaren enpresa arduradunek. Kanpaina
|
hura
amaituta, orain Batzar Nagusietatik bultzatu nahi den ekimenerako prestatu dute autoa.Norbanakoak zein taldeak egoteko lekua egokituta dute barruan, hamabi ordenagailu eta 25 pertsona esertzeko tokiarekin. Batzar Nagusiak ezagutzeko saioa, zazpi minutu inguru irauten duen bideo batekin ekiten zaio.
|
|
|
Duela hogeita hamabost urte hasi nintzen txakurren pedegree munduan sartzen. Garai
|
hartan
jendeak ez zion baliorik ematen erosi behar zuen txakurrak paperak edukitzeari. Gaur egun berriz, horixe izaten da lehen eskaera”.Esperientzia eta zorteaTxakurrak hazteak bere zailtasunak baditu:
|
|
|
Kudeaketa gastuei aurre egiteko modua erabakitzeko geratu zen. Momentu
|
hartan
egindako bideragarritasun azterketak, urteko 36.000 euroko galera aurreikusten zuen eta hiru erakundeen dirulaguntzen bidez erraz molda zitekeen hori”. Oso eraikin berezia zegoen aurreikusita ipuinaren etxea hartzeko.
|
|
|
Kiroldegiko pista haur parke erraldoian bihurtu baitzen. Sarrera lehenbizi, egun
|
hartako
protagonistentzat soilik ireki zuten. Dotore asko jantzita, haur parkea estrainatzen lehenak izan ziren Alkate Txikiak.
|
|
|
Iluntzean utzi behar zituzten Naroak eta Mikelek, Alkate Txikiei zegozkien ardurak eta zereginak. Egun
|
hura
ez dute berehalakoan ahaztuko.
|
|
|
Goiz mugitua izan zuten bi dantzariek, txistulariekin batera, San Juan plazan emanaldia eskaini baitzuten omenaldia hasi baino minutu batzuk lehenago. Gurasoak, lagunak, ikaskideak… inguruan zituztela, eta une
|
hartarako
apropos jantzita, adin tarte desberdinetako dantzariek, musika pieza ezagunen erritmora hara eta hona etenik gabe mugitu zuten soina. Aipatzekoa, txikienek zuten meritua, plazan primeran moldatzen direla erakutsi baitzuten.
|
|
|
Handik, Andoain, Aizkorri edo Adarra mendiak eta Oria eta Leitzaran ibaiak ikusten dira”.Barandiaranen ustez, “letrak ematen dio zentzua musikari.
|
Hura
alaia bada, hau ere hala izango da”. Letraren muina, berriz, nahiko xaloa dela aitortzen du.
|
|
|
Oso maitatua zen Andoainen Roberto Cabrejas altuera jauziko atleta bikaina. Etxeberrietako atletaren lagun eta bizilagunek daukate bereziki gordeta
|
haren
oroimena, txiki txikitatik ezagutu baitzuten. Bizirik eduki nahi dute Bartzelonan 2001 urtean istripuz hil zen andoaindarraren izena eta izana, eta horretarako, Roberto Cabrejasen Oroimenezko I. Krosa antolatu dute besteak beste.
|
|
|
Igerilekuetako baldosak jartzea zuen lanbide, eta Espainia osoan ibiltzen zen. Hala ere, kilometro eta denborak ez ziren oztopo
|
harentzat
; ez zegoen hari asteburuan partidatara etortzea galeraziko zionik. Etorri, jokatu eta berriro lantokira itzultzen zen”.Entrenatzaile gisa ezagutzen bazen ere gehienbat, gizarte animatzailea zen erabat.
|
|
|
Urte askotarako lotura sortu ohi du mailegu bat sinatzeak, horregatik oso garrantzitsua zenbait gauza kontuan hartzea. Maite Aranburu Andoaingo Kutxako zuzendaria da eta
|
hark
azaldu ditu zaindu beharreko zenbait puntu: “Mailegua sinatu aurretik argi eduki behar dugu ito gabe ordaintzeko modua izango dugula.
|
|
|
“Fenomenoa zen.
|
Hark
erakusten zien gazteei dantza nola egin, korroa nola egin… Bere anaia danbor jotzailearekin bikote polita egiten zuen. Neskak eta mutilak lepotik helduta saltoka eramaten gintuzten kalejiran Elizmendiraino eta.
|
|
|
“Halabeharrez, bihotz begietan ikusiko dute auzoko adinduek inguru guztia. Oroimena eta sentimenduetara joko dute hau eta
|
hura
gogoratzeko. Porlan berriak ordezkatuko du zaharra.
|
|
|
1994ko martxoan kaleratu zen Aiurri aldizkariaren 0 zenbakia. Beterri Aiztondo eskualdeko etxe guztietan hilero banatzen zen hasiera
|
hartan
.
|
|
|
Hilabete batzuk prestaketa lanetan aritu ondoren, apirilaren 17an errekor berri bat jarri zuen. Marijo Sardon harri jasotzaile urnietarrak ostegun
|
hartan
zuzenean parte hartu zuen ETB telebista kateko" Horrelakoa da bizitza" saioan. Andoni Aizpuruk aurkezten duen saioan, 125 kiloko harri zaharra bi aldiz altxa zuen (hirugarren bat baliogabea izan zen).
|
|
|
Argazki bat ere atera genuen elkarrekin. Argazki
|
hura
eta bere jaiotetxeko argazkia bidali genizkion ondoren, eta poz handia hartu zuen. Oso momentu politak izan ziren”.
|
|
|
Kale Nagusian, Patxine tabernaren parean zegoen Trixkane. Baserri
|
hura
bota eta etxebizitzak egin zituzten bertan. “Marijuli Azkuek lan handia egin zuen.
|
|
|
Turkiaren ondoan dago eta oso jende gutxik ezagutzen du. Duela zortzi urte izan nintzen han eta garai
|
hartan
, hogeita lau ordu behar izaten ziren Atenasko portutik Misirosera itsasontziz joateko.
|
|
|
Nostalgia puntu batekin agian. Zerotik hasi ginen; ilusio handiarekin geunden eta horrela, lokala lortu, guztia prestatu…, oroitzapen politak.M. Bai gainera badirudi aspaldiko zerbait dela taldearen sorrera
|
hura
. Egia da zazpi urte pasa direla, baina taldean ere aldaketak gertatu dira eta horrek sentsazio hori areagotzen duela uste dut.
|
|
|
Ikastolan gure planak egiten joaten ginen eta gure musika talde horretan asko pentsatzen genuen. Urte batzuen bueltan, garai
|
hartan
laukote bat elkartu ginen eta behin lokala lortuta, entsaiatzen hasi ginen.Orain, urte batzuk badaramazue musika munduan. Zer eskaintzen dizue zuei musikak?
|
|
|
Taldea sortu eta hiru urtera, 2004an “Izan zaitez zu” diskoa jada kalean zen. Zer sentipen duzue lehen disko
|
haren inguruan
–A. Sentipen bat, agian, dena oso azkar pasa izana da.
|
|
|
A. Sentipen bat, agian, dena oso azkar pasa izana da. Abesti batzuk egin, maketa grabatu, Euskadi Gazteako maketa lehiaketako saria irabazi eta sei hilabetera diskoa grabatu genuen.M. Egia da oso azkar pasa zela guztia baina lehen disko
|
hartako
oroitzapen oso onak ditut. Lehenengoa beti da berezia.
|
|
|
Zuri bereziki, Mikel, kontzertuetan kantari eta gitarjole bakarra izatea arraro egin al zaizu. M. Bai eta batez ere lehenengo kontzertuak pixka bat gogorrak egin zitzaizkidan. Ni bakarrik nengoen gitarrarekin taulagainean eta
|
hura
, egoera berria zen. Baina denborarekin konfiantza puntu bat hartzen joan nintzen eta nire buruari esaten nion “ahal dena egin eta kitto! ”.Kauta taldea zertan aldatu da denboran zehar?
|
|
|
Gauza asko begiratu ditugu, seme denen artean partitzeko asmoa daukat”. Laguntzaile bezala erraina dauka “eta
|
hari
ere extra bat dagokio”, egun hauetan dendaz denda zer erosi behar duten erabakitzeko laguntza handia ematen ari zaiolako. Ez ditu 2.000 euroak, beraz, bere gauzatarako xahutuko.
|
|
|
“Saio baikotzean bi epaimahaikide egongo dira, eta publikoak ere talderen baten aldeko hautua egin du, aurrera zein igaroko den jakiteko”.Egun, ez da antzeko txapelketarik egiten Euskal Herrian. “Bizkaian, taldekako BBK sariketa egiten da, eskualdeka, baina
|
hura
ere ohiko txapelketa kutsuan. Beterriko txapelketan berriz, sariak ere bereziak izango dira, eta giro ona sustatuko da beste guztiaren gainetik”.20 eurotanBertso afarietarako aukeratutako lekuak bilduak izaten ahalegindu direla nabarmendu du Unanuek.
|
|
|
Ezin dugu Andoainen bizi dugun egoera, Euskal Herri mailako egoera orokorraren baitatik aldendu. Esan bezala hilabete ugari pasa diren arren, maiatzaren 27ko udala hauteskundeen testuinguruan andoaindarrok bizi genuen
|
hura
errepikatzen ari da oraingoan ere.Herritar sektore zabal baten hitza eta erabakia zapaldua izaten ari da, ezkertiar eta abertzaletzat gure burua definitzen dugunok, aukera politikorik gabe uzten gaituzte. eta honen aurrean galdera xinplea da, non geratzen dira gure eskubideak, non geratzen dira 1.500 andoaindarron eskubideak.ANV baldintza zailenetan bigarren indar politikoa da, horrela nahi izan ... Eta oraingo honetan ez soilik Andoain eta hainbat herritarrak aukera politikorik gabe utziko baizik eta Euskal Herri osoko ezkertiar eta abertzale diren horiek guztiak aukera politiko gabe garatuko dira, abian jarri nahi duten ANVren ilegalizazio prozesu eta suspentsioaren bidez.Ezker abertzalea desagerrarazte saiakera eroan, bere ekinbide politiko guztia deuseztatu nahi dute, eta beren legeen arabera funtzionatzeko eskatzen dioten horiez ezker abertzaleari, sasi demokraziaren mahaitik kendu nahi dute ezker abertzalea.Gatazkaren politiko armatuari konponbidearen aukera historikoari ezetz esan eta Estatuak gatazka eta sufrimenduaren luzamenduaren aldeko apustu egin du.
|
|
|
Guardasola bere lekuan utzi eta mahaian eseri ostean, kontu kontari hasi da, burua argi asko duela agerian utziz.Kornelio Urkia 1908an jaio zen Zizurkilgo Zaldu Zar baserrian. Garai
|
hartan
ohi gisan, txiki txikitatik egokitu zitzaion lan egitea. “Mutil koxkorra nintzela, han joaten nintzen Ezkaltzura ote garbitzera.
|
|
|
Horrren mutil txikia eta horrelako atxurrarekin! Orion eta Zarautzen argiak piztu arte aritzen ginen lanean”.Tolosara bizitzeraBaserrian lan asko eginagatik,
|
hura
ez zen Kornelioren gustukoa. “Egia esan, lanarekin aspertuta alde egin nuen baserritik.
|
|
|
“Inspektoreak ez zuen egurrik ematen, ez genuen besterik falta! Guretzat jai eguna izaten zen
|
haren
etorrera”, azaldu zuen. Agur, Benita Pedro joan eta handik egun gutxira, urtarrilaren 12an zendu zen Benita Ormazabal Murua villabonatarra, 96 urte zituela.
|
|
|
“Hasierako urte haietan langileen laguntzaile aritzen ginen gu, aurrera begirako lana ikasten. Garai
|
hartan
zazpi, zortzi eta bederatzi urteko haur asko aritzen zen laguntzaile lanetan. Zazpi erreal jasotzen genituen sari modura.
|
|
2009
|
|
|
UDA, EAJ PNV, ezker abertzalea eta Herrigintzako udal ordezkarien esanetan, “urnietarrek gutxienez beste urtebete itxaron dute osasun zentro berria izateko”. Sozialistak buru dituen Eusko Jaurlaritzari erantzukizuna euren gain hartzea eskatzen diote: “PSE EEk bere gain hartu behar du
|
haren
Gobernuak Urnietako osasun etxea eraikitzeko proiektua bertan behera uzteko erabaki izanaren erantzukizuna”. Testu berean, gaiak orain arte eman duenaren kronologia egiten da; anbulatorioa eraikitzeko Osakidetzaren konpromisoa, proiektua 2009ko inbertsioen artean txertatzea, lokalak uzteko hitzarmena, administrazio espedientea bidaltzea eta horri buruz egindako kontsultak…SOZIALISTEK, BAIETZUrnietako PSE EE k kaleratutako beste prentsa ohar batean aldiz, datorren urtean anbulatorio berriko lanak hasiko direla ziurtatzen dute.
|
|
|
Gazteek etxea okupatu eta hurrengo egunetan beste hizketaldirik ez zen izan herrian bezala dendan, noski. Orokorrean auzotarrek okupazio
|
hura
ez zuten gaizki ikusi, okupatzaileak pertsona ezagunen seme alabak izatean bazekitelako ez zirela ez dakit nondik etorritako martzianoak. Gerora ere, Gaztetxeak zer nolako bizitza hartzen zuen ikusi ahala, begi onez hartu zuten, beti izan ohi den salbuespenen bat kenduta.
|
|
|
1986ko eguberrietan Beheko Kalean ospatu zen patinaia lasterketak hasiera eman zien Olinpiadei. Hamar lagunez osatutako 36 taldek parte hartu zuten lehen edizio
|
hartan
. Partaidetza ikaragarria izan zen:
|
|
|
Maila pertsonalean, gainezka zegoen Goikoplazan behin egin genuen Play backarekin gogoratzen naiz bereziki: Jon Huizi eta biok Freddie Mercury Montserrat Caballé bikotearena egin genuen, dardarka, gainezka zegoen plazan.Zuk ezagutu zenuen lehen aro
|
hartan
, Gaztetxeak herrian funtziorik bete zuen. P.O.: Gazteen arloan dena zegoen egiteko herrian, eta gazteen gune naturala bilakatu zen.
|
|
|
2003an, ordea, arau subsidiario berriak onartu ziren eta agroaldeko zenbait lursail industriara bideratu zituzten berriz ere”.Biomasa, haize errotak, behien pixa eraldatzean sortzen den berotasuna erabiltzea zen lehendabiziko ideia. “Proiektu
|
hura
aurrera atera bitartean, gasoil bidezko berogailua jarri genuen. Inbertsio handiak egin ditugu hemen, gure bizimodua honen inguruan antolatu dugu eta etorkizuna ez dugu batere argi ikusten.
|
|
|
Ingurumen azterketak egokitzat eta lehentasunezko jotzen du Mandoegiko parke eolikoa, baina hainbat baldintza jarri ditu
|
hura
eraikitzekotan: Leitzaran errekako biotopoa zaintzea, landaredia berreskuratzea eta urak babestea.
|
|
|
Administratiboki, Gipuzkoa eta Nafarroako lurraldeak dira. Garai
|
hartan
Eusko Jaurlaritzak ez zien jaramonik egin hainbat alderdi eta gizarte eragilek aurkeztutako alegazioei; alegazio egileen artean, Eguzki, AHTren aurkako asanblada, Euskal Herriko Mendi Federazioa, EHNE sindikatua eta Andoaingo herritar talde bat zeuden. Laburbilduz, esan behar da energia eolikoaren alde egon arren, energia hori garatzeko modua kritikatzen zutela.
|
|
|
Kontzertu haietan, dantzari moduan joan zen Izaro taldean abesten hasi zen eta Irene, dantzari ez ezik, musikari ere hasi zen udan. Bidaia
|
hartatik
bueltan, talde bat sortzea polita izan zitekeela pentsatu genuen eta bi ideia bururatu zitzaizkigun: Horietatik bat gauzatu dugu dagoeneko, Gipuzkoako Kantu Txapelketan aurkeztea, eta bigarrena, Amasako jaietan jotzea.
|
|
|
Komeriak izaten ditugu entrenamendu bat antolatzeko: batek ezin duela eta, honi edo
|
hari
hots egin behar... Frontoitik kanpo, bestelako entrenamendurik eskatzen al du palak. Ibon Altuna: Denetik egin behar da baina neurrian betiere, pasa gabe alegia.
|
|
|
Horren harira, argudio bitxiak entzutea tokatu zaigu, bat baino gehiago. Gogoan dut Baigorriko jatorria zuen gizaseme
|
hari
ondoko batek “vasco francés”esan zionean, laster asko erantzun zion beraien gaztelera gozoan: “Zuk ezagutzen al duzu aleman errusiarren bat?
|
|
|
Edo “... baina zu, zertaz ari zara euskaldunak gora eta euskaldunak behera? Zu argentinarra zara, eta kitto! ”, erdi oihukatu zion espainiar bati Berrobiko jatorria zuen
|
hark
erantzun ziona: “Bai, argentinarra naiz, eta ohore handiz gainera.
|
|
|
Haurrak bere familia faltan somatzen zuen eta hori gutxi janez eta loaren bitartez adierazten zuen. Antsietate
|
hura
igaro zen eta gero oso gustora egon da”. Hurria elkarteko kideen esanetan haurrarentzat aldaketa hain handia izatean normala da jarrera hori agertzea hainbat kasuetan.
|
|
|
Gertatzen da aspalditxoan malgutasuna egon dela, eta horrela, ez zitzaien inongo trabarik jartzen nahi zuten egunetan etortzeko edota sukaldean sartzeko.Bestalde, aurten maiatzean danborradan ere parte hartzeko eskubidea onartu zuen batzarrak; 40 bazkide alde agertu ziren, 5 berriz kontra.Zerk bultzatu zaituzte zuzendaritzakoei gaia batzarrera eramatera. A.A.Aspaldian elkarteak jorratu behar zuen gaia zen, baina atzeratzen joan da. Danborrada aztertu zen batzar
|
hartan
, emakumeen presentziaren aldeko giroa sumatu genuen. Emakumezkoak bazkide izateko aukera egokia ikusi genuen orduan.
|
|
|
Orduan garagardotegi izatera pasa zen. Hasiera
|
hartan
erotu ote ginen galdetzen ziguten.Aldaketa handia inondik ere... M.M.: Zerbezaren mundua gustatzen zait, eta garagardotegia ireki nuen. Janaria eta edaria aldatu genituen baina sagardotegiaren filosofi berdina mantenduz.
|
|
|
Belauntza bezalako baserri bat leku egokia al da zerbeza egiteko. M.M.: Bai, zerbeza infusio bat da eta horregatik urak garrantzia handia du, produktuaren %80a da, eta hemengo Azkorteko ura oso ona da. Beraz, azpiegitura prestatu eta berehala hasi ginen zerbeza etxean egiten.Nola gogoratzen duzu hasiera
|
hura
–M.M.: Nahiz eta Belgikan egina izan, hemen etxean eta bakarrik egiten hasitakoan zalantzak izan nituen. Egunak pasa ahala joan nintzen ikusten parametro tekniko guztiak ondo betetzen zituela.
|
|
|
Oso nahasia delako informazioa emateko aukeratutako modua eta horren harira sortutako eztabaida. Urteen poderioz batzarraldian izaten garen kazetariok oinarrizko informazioa bildu eta
|
hura
ematera mugatzen gara. Modu beretsuan, denok ere.
|
|
|
Baina lehen urtean ez dakizu, ezin moldatu Haddak zuena erosten... Halere urte
|
hartan
, oinetakoen zenbakia, arroparena… Dena apuntatua utzi nuen. Hurrengo urtean taila bat gehiago hartzen nion.
|
|
|
Euren sendi eta jaioterriarekiko maitasun eta lotura handia dute. Pentsa, maitasunak gosea bera ere ordezkatzen du, edo
|
haren
hutsunea betetzen du. Bestela, ez dute ezer.
|
|
|
Norbaitek esango du, kabroi
|
hark
arrautza bakarrarekin egin zituenak eginda, zer ez ote zuen egingo biak izan balitu. Izan ere norbait ausarta dela adierazteko “horrek badizkik potroak” esaten dugu.
|
|
|
Tartean espainol armada Kosovotik ez bat eta ez bi erauzteko modua egin dute. Nola, bada, Kosovoren independentzia inola ere onartzen ez duen Espainiak
|
hura
defendatzen bere soldaduak eduki. Kontraesana ere bazen Kataluniari edo Euskal Herriari ukatzen dion errealitate bat Espainiak han defendatzea, ezta?
|
|
|
Toki falta da artxiboaren arazoa. Orain beste egoitza batera eramaten ditugu karpeta asko; baina
|
hura
ere txikia geratuko zaigu bizpahiru urteren buruan. Udalak beste eraikuntzaren bat egingo balu etorkizunean, hortik letorke konponbidea agian.
|
|
|
Eskerrak eman genion, baina alkatearen bidez jakinarazi genion padroi originala udalarena zela eta itzuli egin zuela.
|
Hura
desiatzen zegoen guk eskatzeko, egia esanda. Aurrekoren batek eman ziolako zeukan agiria etxean, eta bazekien hura udalarena zela.
|
|
|
Hura desiatzen zegoen guk eskatzeko, egia esanda. Aurrekoren batek eman ziolako zeukan agiria etxean, eta bazekien
|
hura
udalarena zela.
|
|
|
Izan ere zein hurbil eta zein urrun dagoen 1999ko martxoa, baina errealitatea da jadanik hamar urte pasa direla. Hilabete
|
hartan
, Egape ikastolako informazioa zabaltzeko lehenengo harri koskorra jarri zuten irakasle eta guraso talde baten artean Aballarri aldizkariaren lehenengo zenbakia argitaratuta.
|
|
|
Orduan, ilunabarretan klase partikularretara joaten hasi nintzen, beste hamar bat umerekin batera. Euskaraz ez zekien Pepita Campos maistrarekin, guk erdaraz ez genekien, eta sí besterik ez genion erantzuten
|
haren
galderei. Familiak ardiak betidanik izan ditu. M.O.:
|
|
|
Gure aitak ardirik ez zuen nahi izaten.
|
Hark
, idiak zituen gustuko. Baserriko lanetarako erabiltzen zituen, eta apustu bat jokatzera ere iritsi zen.
|
|
|
Tolosako zezen plazan jokatu zen idi dema. Inguru hauetatik etxe guztietatik norbait joan zen apustu
|
hura
ikustera. Gure aitak irabazi egin zuen.
|
|
|
Orduan, emaztea zenuen artzaina. M.O.: Andreak ardietarako gogo handia zuen,
|
hark
ardiak ezagutu egiten zituen eta hori da garrantzitsuena. Ardiekin lan egiteko, ardiak ezagutu egin behar dira.
|
|
|
Orain egingo dira lau urte andrea hil zela. Andrea hil zen, eta
|
hura
hil zenean ni ere bai. Hori horrela da.
|
|
|
Goizaldean, kaletik zihoazen mandoen ferra soinuak entzuten ziren ohetik. Ni egun
|
hartan
bakarrik joan izan naiz, eta andrea inoiz ez.Noiz arte ardiekin. M.O.: Ez dakit.
|
|
|
Bertan, aipatu lanek ingurunean izango zituzten eraginak zehazten ziren. Salaketa
|
hark
bertako jarduna eten arren, azken bi urteotan aktibitateari berriz heldu eta areagotu dela salatzen dute herri plataformatik. Eta beraz, ez da betetzen Arnasa plataformak sorrera egunetik bete nahi izan duen helburuetako bat; ingurunea eta urnietarren zein ingurukoen osasuna errespetatzea.
|
|
|
Joxe Arregi eta Steve BikoJoxe Arregi torturapean hil baino hiru urte lehenago, Steve Biko hegoafrikar buruzagi beltz ospetsuak patu ikaragarri berbera izan zuen (gogoratu Peter Gabrielek eskaini zion abesti hunkigarria, Biko, eta Richard Attenboroughen pelikula famatua, Cry Freedom); eta Arregi zendu zeneko 28 urteurren honetan biak omendu nahi nituzke, bien kasuak gogora ekarri eta zein antzekoak izan ziren erakutsiz. Apartheid eko epaileek errugabetu egin zituzten Biko hiltzeraino torturatu zuten bost poliziak, eta erregimen gorrotagarri
|
hura
aspaldi pikutara joan bazen ere, gaur egun torturatzaile haiek errugabe izaten jarraitzen dute hegoafrikar justiziarentzat. Penaz aitortu behar izan dutenez, ezin baitiete errurik egotzi oraingoz frogarik ez dutelako.
|
|
|
Bi lehen epaiketa eskandalagarrietan errugabetu egin zituzten, gainera, harik eta azkenean Espainiako Auzitegi Gorenak halako kasuetan ohiko dituen kondena irrigarri horietako bat ezarri zien arte. Euskal Herrian torturapean hildakoei dagokienez, inoizko kondena bakarra izan zen
|
hura
, eta ezinbestez ezarri behar izan zuten, hain zen ukaezina «oinazpietako erredurak poliziek komisarian eragindakoak» zirela. Erredura ikusgarri haiengatik izan ez balitz, ez baitzieten ezta kondena barregarri hura ere ezarriko, zeina ez zuten batere oztopo izan gerora Polizia barnean gradu gorenena heltzeko:
|
|
|
Euskal Herrian torturapean hildakoei dagokienez, inoizko kondena bakarra izan zen hura, eta ezinbestez ezarri behar izan zuten, hain zen ukaezina «oinazpietako erredurak poliziek komisarian eragindakoak» zirela. Erredura ikusgarri haiengatik izan ez balitz, ez baitzieten ezta kondena barregarri
|
hura
ere ezarriko, zeina ez zuten batere oztopo izan gerora Polizia barnean gradu gorenena heltzeko: espainiar demokrazia torturatzaileko komisario nagusi.
|
|
|
espainiar demokrazia torturatzaileko komisario nagusi. Azpimarratzekoa da, bestalde, krimen itzel
|
harengatik
auzipetu zituzten polizia guztiek, bost, geroztik ardura handiak izan dituztela espainiar Polizian. Eta auzipeturiko bostak heldu diren karguetara heldu badira, zalantza gutxi zer gertatuko zen izenez ezagutzen ez ditugun beste 68 torturatzaileekin.
|
|
|
Bestalde, espainiar zein hegoafrikar poliziek azalpen berbera eman zuten bien lesio ikaragarriak justifikatzeko: atxilotuak jo egin zituen, norgehiagoka izan zen, eta
|
hura
indarrez menderatzean zauritu egin zen istripuz. Apartheid eko bost polizien arabera, Bikok komisariako pareta eta zoruarekin talka eginez egin zituen zauriak, eta espainiarrek, berriz, ezin izan omen zuten saihestu Arregik «mahai eta altzairuekin talka egitea».
|
|
|
Apartheid eko bost polizien arabera, Bikok komisariako pareta eta zoruarekin talka eginez egin zituen zauriak, eta espainiarrek, berriz, ezin izan omen zuten saihestu Arregik «mahai eta altzairuekin talka egitea». Izan ere,
|
hark
lesioak nonahi zituenez, ez baitzen inolaz ere aski zoru eta pareta aipatzea, Bikoren kasuan bezala, haiek zuritzeko. Hegoafrikar auzi medikuek gezurrezko agiriak sinatu zituzten Bikoren benetako osasun egoera ezkutatzeko, eta espainiarren jokaera ere zeharo eskandalagarria izan zen, Arregik komisariatik irten zenean bertara iristerakoan antzeman zizkioten lesio eta marka berberak zituela sinatu baitzuten.
|
|
|
Hegoafrikarrek, urteetan inongo neurririk hartzea kosta ahala kosta saihestu ondoren, azkenik kargu hartu behar izan zioten auzi medikuetako bati, eta epe batez mediku lizentzia kendu beste bati. Espainiar agintariek are okerrago jokatu zuten, Arregiren egoera tamalgarria hain lotsagabeki ezkutatzearen erantzulea kargutik kentzearen itxura egin arren, hasiera bateko eskandalu itzela atzean geratu bezain laster bueltatu baitzen
|
hura
isilean bere postura. Isilean, eta beste izen batekin.
|
|
|
Isilean, eta beste izen batekin. Hari eta
|
haren
menpekoei espedientea zabaltzeko eskatu zuen Bartzelonako Medikuen Kolegioak, baina Madrilekoak ez zuen ezta erantzunik eman ere, eta beste horrenbeste gertatu zitzaien haiek guztiak epaitu eta zigortzeko eskatu zuten 200 mediku euskaldunei. Bi kasuetan hain froga nabarmenak utzi ez zituzten torturatzaileei dagokienez, ez zuten inongo zigorrik jaso.
|
|
|
Eta itxura guztien arabera, Arregi infernuraino jaitsarazi zuten beste 71 poliziek, eta Bikori beste horrenbeste egin zioten bostek, ez dute zoritxarrez inoiz jasoko ere. Hori bai, Hegoafrikan behintzat urteak dira apartheid a pikutara bidali zutela, eta baita sistema krudel
|
hark
torturatzaileei ematen zien erabateko inpunitatea ere. Espainiar torturatzaileek, ordea, zernahi egin dezakete gaur egunean ere.
|
|
|
Nola edo hala Arregi kasuko eskandaluari aurre egin ondoren, espainiar agintariek ez baitzuten neurri bat bera hartu lakra horri amaiera emateko. Alderantziz, tortura metodoak hobetzen jarraitu zuten, eta oso bereziki
|
hura
estaltzeko isiltasun konplizeen harresi gaindiezina eraikitzen. Eta nazioartean torturaren aurka diharduten erakunde entzutetsuen presioak zalantzarik gabe haiengan eragin handia badu ere, gehienbat urtez urte inkomunikazioa bertan behera uzteko azpimarratzen dietelako, isiltasun konplize horiek bere horretan jarraitzen duten bitartean, inpunitate osoz torturatzeko behar beharrezko zaien babesa izaten jarraituko dute.
|
|
|
Torturaren aurka daudela esan bai, baina gero beren komunikabideetan ez ezik egunerokoan ere ia beti isildu egiten baitituzte tortura kasuak, edo haiei hutsaren hurrengo garrantzia eman, betiere frogarik ez dagoen aitzakiapean, ederki dakiten arren inkomunikazioak froga oro ia ezinezko egiten duela. Eta, horrez gain, iaz izena aldatu zioten Joxe Arregi hil zutenetik
|
haren
izena zeraman Zizurkilgo plazari, «biktimen sentsibilitateari eraso» egiten ziola argudiatuta. Noiz arte jarraitu behar dute horrela?!
|
|
|
Egape ikastolan hasi nintzenean, oraindik ez zegoen legalizatuta. Askotan pentsatu izan dut, nolatan gure gurasoek, Cacerestik etorri eta hiru urtetara, beren alaba egoera
|
hartan
zen ikastola batean sartu zuten. Euskal kulturari oso irekiak dira.
|
|
|
aitonak bilobari kontatzen dion istorioaren bidez, ibilbidea egiten dute Atxulondora eta, modu horretara, gonbite bera luzatu nahi dut. Bidea oso gainetik azaldu dudan arren, ipuinak jendea Atxulondora joan eta
|
hura
ikusteko gonbitea egiten du. Leku polita da eta jende askok ez du ezagutzen.
|
|
2010
|
|
|
Idatzia udaletxean aurkeztu genuen, baina oraindik Udalaren aldetik erantzunik jaso ez dugunez, bigarren idatzi bat osatu dugu berriz ere gure kexua azaltzeko. Bigarren idatzi honetan, Asteasuko parkearen egoera biltzen duten nahiz beste hainbat herritan arazoaren aurrean jarri dituzten txartelen argazkiak erantsiko ditugu, sinadurekin batera lehen idatzi
|
hura
nola aurkeztu genuen gogoraraziz”.Txakur jabeei deiaHiru amek azaldu dutenez, hainbat herritar haserre agertu da behin baino gehiagotan txakur kaka etxeko atearen parean aurkitu dutelako eta jabeei txakurren zaintzaren inguruan kontzientziatzeko deia egin diete. “Txakurrek kaka egiten badute, bildu eta zaborrontzira bota dezatela; kontu gehiago izan behar dute.
|
|
|
Esan beharra dago taldeko partaide kopurua urtetik urtera hazten ari dela. Donostiako triatloia egin ondoren,
|
haren
bikoitza den Zarauzkoa prestatu nuen eta azkenik, Iron Man froga egitea erabaki nuen. Badaude froga gogorragoak ere; Iron Man froga egun berean bi aldiz egitea, edota hamar egunetan hamar Iron Man egitea…, baina horiek gehiegizkoak dira.
|
|
|
Ondo pentsatzen jarrita, herrialde haiekiko Espainiaren kolonizazio
|
hartan
, deitu nahi baduzu konkista, lapurreta, txikizio, sarraski edo denetarik, baina euskaldunok ere partaide izan ginen. Hiru euskaldun mota aipatuko nituzke amerikano deitu hauen artean.
|
|
|
Zazpi ahizpetan zaharrena zen eta ez zuen heziketarik jaso, horrenbestez, Burgosen familia aberats batentzat neskame lanetan hasi zen. Ama Kandida bere barne beharrak aztertzen ari zen garai
|
hartan
, eta Miguel Herranz jeusitaren laguntzarekin bere etorkizuna erlijiora eta heziketara bideratzea erabaki zuen, batez ere emakumeei zuzenduta. Salamancara joateko erabakia hartu zuen Ama Kandidak, garai hartako hezkuntza gune nagusia bertan zegoelako.
|