|
2006
|
|
|
ikerkuntza, materialak sortzea, adituen inplikazioa, adituen arteko guneak irekitzea (informatika teknologiak aprobetxatuz), INGUMA datu basea eguneratzea, eta abar. Hauek denak garrantzitsuak dira, baina zenbakia irakaskuntzari buruzkoa denez, artikulu
|
guztietan
ez dira jaso irakaskuntzatik kanpo egiten diren horiek, eskatu ez zitzaielako. Hala ere, merezi du jasotzen diren aipamenak kontuan hartzeak, aberatsak diren neurrian.
|
|
|
2) Berezia dei dezakeguna, titulaziotik kanpo ematen dena: bestelako
|
guztiak
(UEU, HIZNET). Bien arteko ezberdintasunak nabariak dira, adibidez:
|
|
|
Taulan 1981, 1986 eta 1991ko euskaldunak, hurrenez hurren, dagokien urteko euskaldungo osoaren% 65,06,% 68,81 eta% 58,71 dira. Nolanahi ere euskaldunen gehiengoa kasu
|
guztietan
. Eskuin aldeko zutabeetan, aztertzen ari garen tarteetako irabazi/ galerak agertzen dira; 81 epealdian, galdutako euskaldunak, adin tarte zaharrenetan ematen dira, 50 urteetatikaurrera, 2.587 hiztun, eta multzo horrekiko erlatiboki kopuru txikia da eta, hiztun galerak zio naturalak (heriotzak,...) eragindakoak direla pentsatzera eramanez.
|
|
|
Eskuin aldeko zutabeetan, aztertzen ari garen tarteetako irabazi/ galerak agertzen dira; 81 epealdian, galdutako euskaldunak, adin tarte zaharrenetan ematen dira, 50 urteetatikaurrera, 2.587 hiztun, eta multzo horrekiko erlatiboki kopuru txikia da eta, hiztun galerak zio naturalak (heriotzak,...) eragindakoak direla pentsatzera eramanez. Epealdi bereani rabazitakoak hiztun, ostera,
|
guztiak
helduak izanik ezin pentsa daiteke berezkoak direnik, horiek, duda izpirik gabeeuskaldun ikasiak dira, euskaldun berriak alegia. Baldin eta gure datuen arabera 81 epealdian 66.028 euskaldun gehiago lortu baziren horietatik helduen euskalduntzearen ekarpen zuzena% 34’15a dela estima daiteke.
|
|
|
Helduen artean, 1986an 16 eta 64 urte zituztenen artean, galerak dira nagusi. Irabazitakoak 1991 baino ez dira eta
|
guztiak
adin tarterik gazteenetakoak, galdutakoak, berriz, 14.685 Hau da, aurreneko epealdian helduen euskalduntzeak irabazitako euskaldunetatik% 34’15a ekarri bazuen ere, bigarren epealdian/ 91irabazitako 28.583 hiztunetatik helduen euskalduntzeak% 6’97a (1991 heldu euskaldun berri) baino ez du azaltzen. Zer gertatu da?
|
|
|
Gure gaurko gizarte merkatu honetan salgai orori jatorrizko izendapena ezarri beharzaio, jakin beharbaitugu nongoazer den, kalitatea tarteko omen. Dagoeneko ez gaitu harritzen eusko labelak; izan ere izugarrizko lorpena izanik guk geuk eskuragai
|
guztiei
labela bilatzen baitiegu. Gure mendiko abelgorriak, ardoak, barazkiak eta arte-lanak merkatura orduko labela behar dute nonbait; labelik ez duenak ez du piperrik ere saltzen, edo, saltzekotan oso susmagarritzat hartu ohi da.
|
|
|
Dena den label
|
guztiak
ez dira guztion gustokoak, esaterako euskarak eta euskal kulturak ez dute labelik, horren dira sakratuak eta handiak non adjektiborik ez duten merezi ere. Beste hizkuntza eta kulturekin nahasian bizitzeko lehia gorrian jarrita dago euskara.
|
|
|
Dena den label guztiak ez dira
|
guztion
gustokoak, esaterako euskarak eta euskal kulturak ez dute labelik, horren dira sakratuak eta handiak non adjektiborik ez duten merezi ere. Beste hizkuntza eta kulturekin nahasian bizitzeko lehia gorrian jarrita dago euskara.
|
|
|
Informazio zuzena eta zehatza izatea, denok dakigunez, erabakiak hartzeko ezinbestekoa baita. Hori egia bada ere ez dituzte hizkuntz arazoa duten herrialde
|
guztietan
hiztunen erroldak edo zentsuak burutzen; Belgika adibidez. Beste batzuetan mende bat baino gehiago Zentsu eta Udal erroldetan hizkuntzari buruz galdezka aritu dira, Gales kasurako.
|
|
|
" Ez dituzte hizkuntz arazoa duten herrialde
|
guztietan
hiztunen erroldak edo zentsuak burutzen; Belgika adibidez. Beste batzuetan mende bat baino gehiago Zentsu eta Udal erroldatan hizkuntzari buruz galdezka aritu dira, Gales kasurako.
|
|
|
Orain 1.a.) eta 1.b.) tipologiak nahasten baditugu3 jatorrizko hiztun, bider 7 hiztun mota ezberdin, multzo ezberdin suertatzen zaizkigu. Soziolinguistikoki edota psikolinguistikoki
|
guztiak
gaitasun edo ezaugarri desberdinetakoak. Oso interesgarria zinez.
|
|
|
Sailkapen berri honi atxikiz geureari lotuko gatzaizkio berriro ere. Zazpi ezagueraren arabera aurrenen, hiru jatorrizko hizkuntzaren arabera eta beste hiru etxeko maizeneko hizkuntzaren arabera,
|
guztiak
batera ekarriz, zenbat hiztun mota desberdin atera daiteke. Kasu honetan ezin biderketarik egin hizkuntz erabilera ez baita posible aurreneko hiztun mota guztiengan.
|
|
|
Zazpi ezagueraren arabera aurrenen, hiru jatorrizko hizkuntzaren arabera eta beste hiru etxeko maizeneko hizkuntzaren arabera, guztiak batera ekarriz, zenbat hiztun mota desberdin atera daiteke? Kasu honetan ezin biderketarik egin hizkuntz erabilera ez baita posible aurreneko hiztun mota
|
guztiengan
. Hau da, bidezkoa bada jatorrizko euskaldun erdalduna, ez da zilegi jatorrizko euskaldun erdaldun etxeko euskalduna.
|
|
|
" Euskaldunak batez beste gero eta gazteagoak izatea zantzu positibo bezala ulertu behar dugu" udalerriak, galera galgatua/ etengabea,... Gure ustetan arlo horretan erabili ohi diren sailkapen
|
guztiei
izaera politikoa datxikie, sailkapen guzti horien funtsa hizkuntz politikaren ihardueran baitatza.
|
|
|
" Euskaldunak batez beste gero eta gazteagoak izatea zantzu positibo bezala ulertu behar dugu" udalerriak, galera galgatua/ etengabea,... Gure ustetan arlo horretan erabili ohi diren sailkapen guztiei izaera politikoa datxikie, sailkapen
|
guzti horien
funtsa hizkuntz politikaren ihardueran baitatza.
|
|
|
Dena den badira beste sailkapen asko, ezinezkoa izango litzateke
|
guztiak
hona ekartzea, zein baino zein interesgarriagoa eta ulergaitzagoa direnak. Sailkapen bakoitzak ñabardura bat azpimarratzen du, aldagai bat alegia.
|
|
|
Sailkapen bakoitzak ñabardura bat azpimarratzen du, aldagai bat alegia. Eta aldagaiaz hitz egiterakoan sailkapen
|
guztiak
osatzeko aldagai sozio ekonomikokulturalak txerta diezazkiokegu dagokion sailkapenari eta orduan sekula baino argiago ikusiko dugu sinpletasuna (partsimonia) beharrezkoa dela.
|
|
|
Elebidun funtzionala, euskaldun elebakarra, aktiboa,... berreskurapen biziko udalerriak, eutsi indar handikoak,...
|
Guztiak
oso interesgarriak eta azterketa eta ikerketetarako liluragarriak. Haatik, horietako gutxik azaltzen du euskararen benetako egoera eta are gutxiagok argitzen du hizkuntza zaharraren etorkizuna.
|
|
|
Aurreko
|
hori guztia
kontutan hartuz EUSTATek luzatutako datuen azterketan murgilduko gara. Hasteko, II. Taulan funtsezko hiru hiztun taldeek izandako bilakaera aurkezten dizuegu.
|
|
|
|
Hau guztia
, aldaketa demografikoak aztertzeak, euskararen berreskurapenerako funtsezkoa dela soziolinguista guztiek aitortzen dute. Era berean jakina da ere euskararen berreskurapena ezin izan daitekeela berezko prozesua.
|
|
|
Hau guztia, aldaketa demografikoak aztertzeak, euskararen berreskurapenerako funtsezkoa dela soziolinguista
|
guztiek
aitortzen dute. Era berean jakina da ere euskararen berreskurapena ezin izan daitekeela berezko prozesua.
|
|
|
Esandako
|
guztia
zenbaki errealetara ekarrita:
|
|
|
Gizarte batek, konzienteki ala ez, hizkuntzaren gainen duen ekintza ulertzeko dituen teoria ezberdinak adierazten ditu, izan dadila gizarteak frantsesa eta hizkuntza gutxituaren estatusak zehazten dituelarik, elearen erabilera batzuk zigortzen dituelarik ala eskolak ekoizpen batzuk aztertzen dituenean. Hala ere, glottopolitika, zabalegia da, mota
|
guztietako
gertaerak biltzen baititu.
|
|
|
hizkuntzen arteko harreman baketsu ala gatazkatsuak hizkuntza politika baten bidez jorratu nahi direlarik, beraien osagai indibidual zein kolektiboak kontutan hartu behar dira, zeren hizkuntz aniztasuna komunitateen eta pertsonen kontua da. Beraz, hizkuntza politika
|
guztiek
bi oinarri kontutan hartzen dituzte:
|
|
|
Duela denbora gutxi sortu diren legeek ingelesaren eragin geroz eta handiagoari aurre egin nahi diote, batik bat hiztegigintzan. Adibidez, 1975ko legearen aurretik dekretu batek hiztegi batzordeen sorrera aurreikusten zuen Estatuaren administrazio
|
guztietan
, beharrak ala eskatu ezkero. 1975ko legean esku hartze esparrua komunikazio eta jarduera sozial anitzetara hedatzen zen:
|
|
|
" izendapenean, eskaintzan, aurkezpenean, idatzizko edo ahozko publizitateetan, erabilpen moduan, zerbitzu ala hontasun baten hedapenean eta berme baldintza baita ordain-agiri eta zor agirietan, frantsesaren erabilpena derrigorrezkoa da. Kanpotar hitz ala esaeren baliapen
|
guztiak
debekatuak dira". Lege horrek zigorrak aurreikusten ditu, nahiz eta ez gauzatuak izan.
|
|
|
Batzuk Renon bizi dira baina beste batzuk Nevadako beste herriren batean edo Nevadatik kanpo ere bai. Ikaslea nahi duenean hasten da lanean eta urtebete dauka irakasgaiaren betebehar
|
guztiak
egiteko: 26 irakasgairi buruzko lan laburrak eta azterketa bi.
|
|
|
oso urrun dauden eta inguruan ezin har dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal Herriko berri zehatza izan dezakete eta Renoko Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle
|
guztiak
bertan izateko behar barik. Beraz, abantaila ekonomikoak, bai ikasle bai erakundearentzat, agerikoak dira.
|
|
|
Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle
|
guztiak
bertan izateko behar barik. zabalkuntza aipatu behar da. Gerora begira, irakasgaia gaurkotzen den heinean azken lanen berri ere emango da eta horiek zabaltzeko ere balioko du.
|
|
2007
|
|
|
Horixe da, beraz, abiapuntua. Euskararen berreskurapen prozesuan, hizkuntzaren biziraupenean eta hemendik aurrerako
|
guztietan
HEAk estrategikoki duen garrantziaz aspaldian jabetu ginen, eta horixe da geure lanaren ardatza. Ez dago euskararen etorkizuna bermatzerik tarteko belaunaldia bermatuta ez badaukagu.
|
|
|
Erabilera euskara ez galtzeko behar dugun gauza bat da. Euskara ikastea konpromiso pertsonala ere baden neurrian, egiten ari garen esfortzu
|
guztiak
erabilgarritasun konkretu batera eramaten ez bagaitu, onerako baino frustraziorako eta denbora galtzearen sentipenerako bide ere izan daitekeelako.
|
|
|
Euskara Euskal Herriko berezko hizkuntza izateaz gain, EAEko hizkuntza ofiziala1 da. Administrazio publikoei dagokie, beraz, eskubide hau, beste eskubide
|
guztiak
bezala, bermatzea, gizartean euskararen ezagutza eta erabilera areagotuz.
|
|
|
Orotara, 64 euskaltegi homologatu ari gara lanean EAEn, baina gure eragin esparrua ehunka herri eta auzotara heltzen da. 1.000tik gora irakaslek osatzen dugu Helduen Euskalduntze eta Alfabetatzearen Sektorea,
|
guztiak
HABEk homologatuak. Euskara irakasleok, EGA titulua edo baliokideren bat eta lizentziatura edo diplomatura ikasketak ditugu, edota HABEk antolaturiko Diplomatura edo Habilitazioaren bidezko homologazioa.
|
|
|
irakasleen kualifikazioa, azpiegituraren baldintzak, ikasle kopuruak eta abar. Jarduera akademikoari dagokionez, HABEk osaturiko" Helduen Euskalduntzerako Oinarrizko curriculuma" ezinbesteko oinarritzat hartuta, euskaltegi
|
guztiok
garatu dugu geure Curriculum Proiektua.
|
|
|
Orotara, 64 euskaltegi homologatu ari gara lanean EAEn, baina gure eragin esparrua ehunka herri eta auzotara heltzen da. 1.000tik gora irakaslek osatzen dugu Helduen Euskalduntze eta Alfabetatzearen Sektorea,
|
guztiak
HABEk homologatuak. Euskara irakasleok, EGA titulua edo baliokideren bat eta lizentziatura edo diplomatura ikasketak ditugu, edota HABEk antolaturiko Diplomatura edo Habilitazioaren bidezko homologazioa.
|
|
|
Eginkizun hau ez dagokigu bakarrik euskaltegioi, baina gure arlo honetan, ezin diogu muzin egin gure erantzukizunari. Guregana hurbiltzen den ikasleari ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen jauzian laguntza eman behar diogu gure esku dagoen
|
guztia
eginez. Gabezia horretaz konturatuta abian jarri ziren aspaldian Berbalagun edo Mintzalagun izenekin ezagunak diren egitasmoak.
|
|
|
Ikasleei euskara erabiltzeko aukerak erraztea ere euskaltegiaren funtzioa da; arestian aipatutako egitasmoak bide egokiak izan daitezke ikaslea euskaldunei era ez traumatikoan hurbiltzeko.
|
Horri guztiari
erantzuteko nahian, AEK k Praktika Jarduerak izeneko zerbitzua eskaintzen du, euskaltegietan zubi lana beteko dituzten programak landuz eta bultzatuz: asteburuetako barnetegiak, transmisio barnetegiak, berbalagun edo mintzalagun programak...
|
|
|
Hizkuntza eta kultura aniztasuna balio nagusitzat harturik, euskararen aldeko sentiberatze ekintzak antolatu behar dira.
|
Hau guztia
bideratzeko ez da nahikoa egun bateko kanpainak antolatzea, Euskarak sustapen kanpaina iraunkorrak garatu behar ditu. ereduko matrikulazio kanpainak nabarmen gora egin badu, etengabeko sustapena egin zaiolako izan da.
|
|
|
• Euskararen dibulgazio kanpainak sustatuz, hiztun hartzaile izatera animatu —elkarrizketa erraz bati erantzuteko gai izatea, nahiz eta aurrera jo ahala" barkatu, erdaraz mesedez, ikasten ari naiz" esan behar— Kanpaina hauek komunikabide publiko
|
guztietan
(eta, ahal den neurrian, pribatuetan) egingo lirateke helburu bikoitzarekin: bata, euskaraz zuzentzen bazaizkizu, beldurra galtzea; bestea, euskara ikastea guztiz lorgarria dela aldarrikatzea, ia ezinezko delako ustea gainditzen laguntzeko.
|
|
|
• Euskararen dibulgazio kanpainak sustatuz, hiztun hartzaile izatera animatu —elkarrizketa erraz bati erantzuteko gai izatea, nahiz eta aurrera jo ahala" barkatu, erdaraz mesedez, ikasten ari naiz" esan behar— Kanpaina hauek komunikabide publiko guztietan (eta, ahal den neurrian, pribatuetan) egingo lirateke helburu bikoitzarekin: bata, euskaraz zuzentzen bazaizkizu, beldurra galtzea; bestea, euskara ikastea
|
guztiz
lorgarria dela aldarrikatzea, ia ezinezko delako ustea gainditzen laguntzeko. Kanpaina hauetan euskaraz komunikatzeko egoerarik arruntenetan moldatzeko ikastunitateak landuko lirateke komunikabideetan; adibidez, tabernan:
|
|
|
Nabarmena da azken urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona. Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA
|
guztiz
normalizatutako arloa izatera hel dadin: baliabideak, formazioa, sustapena... etengabeko lana eta jarraipena eskatzen duten arloak dira, etorkizunean ere elkarlanean aritzea eskatuko dutenak.
|
|
|
Epe ertain eta luzera begira planifikatzen ikasi behar dugu. Baina,
|
hau guztia
ez dago gure esku bakarrik. Izan ere, administrazioek Euskararen Normalizazioan zer asmo duten jakitea ezinbesteko da.
|
|
|
Beste askok, ordea, hasi bai baina gero bertan behera utzi dute ikas prozesua.
|
Honetaz guztiaz
hausnartu beharra daukagu. Ikas prozesua azkartu behar da.
|
|
|
Nabarmena da azken urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona. Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA
|
guztiz
normalizatutako arloa izatera hel dadin: baliabideak, formazioa, sustapena... etengabeko lana eta jarraipena eskatzen duten arloak dira, etorkizunean ere elkarlanean aritzea eskatuko dutenak.
|
|
|
|
Honetaz guztiaz
hausnartu beharra daukagu. Ikas prozesua azkartu behar da.
|
|
|
•" Euskara, Euskal Herriko berezko hizkuntza baita, Euskadiko hizkuntza ofiziala izango da, gaztelaniarekin batera, eta hiritar
|
guztiek
dute bi hizkuntzak ezagutu eta erabiltzeko eskubidea.
|
|
|
Beraz, alde nabarmena eman da, batez ere, 1995 ikasturtetik 200203ra bitartean, arauzko udal euskaltegi izan gabeko eskaintza publikoak desagertu egin baitira (HABEk diruz ez laguntzean), eta euskaltegi pribatu
|
guztiak
homologatu edo desagertu egin dira. Baina euskaltegi libre horietako gehienak AEK koak izaki, 1996an abian jarri zen irakasleen homologazio prozesuarekin batera, euskaltegien homologazioa ere gauzatu zen, horretarako eskualde mailako egiturak sortuz, hala behar zenean.
|
|
|
Beraz, alde nabarmena eman da, batez ere, 199596 ikasturtetik 2002 bitartean, arauzko udal euskaltegi izan gabeko eskaintza publikoak desagertu egin baitira (HABEk diruz ez laguntzean), eta euskaltegi pribatu
|
guztiak
homologatu edo desagertu egin dira. Baina euskaltegi libre horietako gehienak AEK koak izaki, 1996an abian jarri zen irakasleen homologazioprozesuarekin batera, euskaltegien homologazioa ere gauzatu zen, horretarako eskualde mailako egiturak sortuz, hala behar zenean.
|
|
|
Ikasle gazteenei buruz aritzean, horien euskara mailari buruzko datu bat eman badugu ere, hemen ikasle
|
guztien
ikasturte hasierako mailari erreparatuko diogu, eta horretan gertatu den bilakaera azalduko dugu (aldaketa uste baino eskasagoa izan bada ere):
|
|
|
Oro har, ikasle hasiberri
|
guzti hauek
honela bana ditzakegu, euskara mailari dagokionean:
|
|
|
" labur" baina zailtasun handiko honetan, ezin ahaztuko ditugu bidean izandako milaka oztopo (judizial, politiko eta beste...). Oztopo
|
horiek guztiak
gainditzeko ezinbestekoa izan da Euskal Herri mailako erakunde bateko parte izateak eman digun sostengua eta bermea. AEK ko euskaltegien sarea indartzeak eta erakundetzeak Nafarroako Gobernuaren dirulaguntzen izozte eta murrizketei aurre egiten lagundu digu, eta modu horrek bizirauteko bermea eman digu.
|
|
|
Azken bost urteetan jaitsiera pixkanaka gertatzen ari bada ere aipagarria da 1998ko urrian 1600 ikaslek eman zutela izena geurean eta, orain, urte
|
guztiko
datuak kontuan izanda ere, ez gara kopuru horietara ailegatzen.
|
|
|
Erabilera guneak sortu, emaitzak aztertu eta baloratu, bitarteko ekonomikak erdietsi...
|
Hori guztia
ezin euskaltegiek bakarrik egin, beraz, instituzioek eta jendarteak badugu zer egin elkarrekin euskalduntzea baldin bada gure helburua.❚
|
|
|
Denbora berean Mende Berri izenesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 83 ko taldea lehen barnetegiak antolatzen hasi zen, Iparraldeko euskaldun berrien lehengo belaunaldia sortuz. Urte gutxi barne, iniziatiba
|
horiek guztiak
koordinatzen hasi ziren. Arloaren diagnosia eta beharrak egin ondoren taldeetako irakasleek eta animatzaileek urrats kualitatiboaren beharra ikusi zuten, beren lana emankorrago izateko.
|
|
|
Ondoko urteetan Euskal Herri 2010 deituriko gogoetatik ateratako Lurralde Antolaketa Eskeman hizkuntza kapitulua idatzi zen, helduei euskalduntze alfabetatze alorra sustatzeko helburua barne. Azkenik 2001ean Iparraldea gobernatzen duten Erakunde
|
guztiek
(Estatua, Akitania, Departamendua) AEKrekin hitzarmena izenpetu zuten, bere lanaren garrantzia ezagutuz eta zazpi urteko dirulaguntza segurtatuz.
|
|
|
• Metodologiari dagokionez, lan
|
guztiak
kuantitatiboak izan dira, teknika erabili da, eta, datuen analisi estatistikoa egin da gero. Batzuetan ehuneko soilak besterik ez dira eskaintzen.
|
|
|
Gehienbat, unibertsitari, langile, oraindik bere lehenengo lan tokira iritsi gabeko gazte, etxekoandre, izango diren garaadinekoengana euskeraren irakaskuntza heleraztea du helburu eta, hori
|
guzti hori
, bigarren hizkuntzen irakaskuntzarako teknikabideekiko ikerketa, irakaspideekiko azterlanak, entzun ikuste bidezko baliapidea, irakasleak gertatzea eta gaitzea bezala horri datxekon aurrerapide guztiekin batean, eta hoiei guztiei Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundea HABESortarazi eta Euskaltegiak Araupetzeaz baliatuz bideak ematen zaizkiela.
|
|
|
Gehienbat, unibertsitari, langile, oraindik bere lehenengo lan tokira iritsi gabeko gazte, etxekoandre, izango diren garaadinekoengana euskeraren irakaskuntza heleraztea du helburu eta, hori guzti hori, bigarren hizkuntzen irakaskuntzarako teknikabideekiko ikerketa, irakaspideekiko azterlanak, entzun ikuste bidezko baliapidea, irakasleak gertatzea eta gaitzea bezala horri datxekon aurrerapide
|
guztiekin
batean, eta hoiei guztiei Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundea HABESortarazi eta Euskaltegiak Araupetzeaz baliatuz bideak ematen zaizkiela.
|
|
|
...i, langile, oraindik bere lehenengo lan tokira iritsi gabeko gazte, etxekoandre, izango diren garaadinekoengana euskeraren irakaskuntza heleraztea du helburu eta, hori guzti hori, bigarren hizkuntzen irakaskuntzarako teknikabideekiko ikerketa, irakaspideekiko azterlanak, entzun ikuste bidezko baliapidea, irakasleak gertatzea eta gaitzea bezala horri datxekon aurrerapide guztiekin batean, eta hoiei
|
guztiei
Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundea HABESortarazi eta Euskaltegiak Araupetzeaz baliatuz bideak ematen zaizkiela.
|
|
|
Gainera, Europako Erreferentzi Marko Bateratuak ikaslearen ikasprozesuan eragiten duten elementuak zehazteaz gain, hauen deskribatzaile mailakatuak proposatzen ditu. Testuinguru bakoitzari egokitu beharreko deskribatzaile hauek helburuen zehaztapenerako, programaziorako, eta ebaluaziorako
|
guztiz
erabilgarriak izan daitezke.
|
|
|
|
Hau guztia
kontuan izanda, euskalduntze alfabetatzea plangintzetan integratzeko egokitze prozesu bat egin litzateke, lurralde irizpidez antolatuta dauden euskaltegiez gain, arlokako bereizketa ere bultzatuz. Honek, noski, aldaketa esanguratsuak eskatuko ditu aritzeko eta antolatzeko moduan arlo eta maila ezberdinetan.
|
|
|
tranpa egin ahal zaie. Mundu
|
guztiak
daki zeintzuk urrats eman dituen nahi duen titulua lortzeko. Gauzak horrela, eginbeharreko horiek egitera bideratutako ikas prozesua egitea besterik ez dago.
|
|
|
Gainera, ikasleek azterketa pila bat egiten dituzte, aukera gehiago izateko azterketa
|
guztietara
aurkeztu ohi dira eta. Adibidez, goi mailako titulua lortu nahi duen irakasle gaia EGA, Hizkuntz Eskolako Goi Zikloa, IRALEko 2.HE, eta HAEEko 3.HE lortzeko azterketetara joango da.
|
|
|
Aditu
|
guztien arabera
, gure hizkuntzak aurrera egingo badu neurriak azkar hartu behar dira. Argi dago hizkuntzaren berreskurapenean erdibidean geratzea ez dela konponbidea.
|
|
|
Dakigunez, plangintzak, ezberdinak dira aplikazio esparru, helburu, iraupen, dimentsio eta abarri dagokienean, baina
|
guzti
guztiek dituzte plangintzaren eragileak eta parte hartzaile edo jasoleak. Zentzu horretan, geure erabilera plan ezberdinetan parte hartzaileak izango diren langile, guraso, gazte edo aisialdiko monitoreak, beraien plangintza ezagutzeaz gain, horren aldeko jarrera izatea funtsezkoa izango da, subjektu aktibo izan eta eragile garrantzitsu bihurtzeko.
|
|
|
Dakigunez, plangintzak, ezberdinak dira aplikazio esparru, helburu, iraupen, dimentsio eta abarri dagokienean, baina guzti
|
guztiek
dituzte plangintzaren eragileak eta parte hartzaile edo jasoleak. Zentzu horretan, geure erabilera plan ezberdinetan parte hartzaileak izango diren langile, guraso, gazte edo aisialdiko monitoreak, beraien plangintza ezagutzeaz gain, horren aldeko jarrera izatea funtsezkoa izango da, subjektu aktibo izan eta eragile garrantzitsu bihurtzeko.
|
|
|
Motibazio instrumentalak motibazio integratzailea ekarriko dio, zalantzarik gabe.
|
Hau guztia
horrela izanik, arlokako euskalduntze plangintzak ugaritzea izan litzateke helburua. Ikasle kopurua handitzeaz gain, arlo eta gune ezberdinetan eragingo genuke, bertako euskaldunei euskaraz aritzeko aukera emateaz gain, besteengan euskara ikasteko beharra eta irrika sortuz.
|
|
|
Atal edo lerro hauek, gainera, beste atalak euskalduntzeko eredu eta esperientzien bilgune izango dira. Aurreko batean esan bezala, Galdakaoko ospitalean lanean dauden eta Euskal Herri osoko euskaltegietan euskara ikasten dabiltzan
|
guztiek
euskaltegia bertan izango balute, bertan gertatzen diren komunikazio egoeretan trebatuko bagenitu, unean uneko laguntza praktikoa emango bagenie, egundoko bultzada izango litzateke euskararen normalizazioa bultzatze aldera. Erabileran eragin zuzena izango genuke eta erabiltzaile guztiak euskaraz aritzera animatuta sentituko lirateke.
|
|
|
Aurreko batean esan bezala, Galdakaoko ospitalean lanean dauden eta Euskal Herri osoko euskaltegietan euskara ikasten dabiltzan guztiek euskaltegia bertan izango balute, bertan gertatzen diren komunikazio egoeretan trebatuko bagenitu, unean uneko laguntza praktikoa emango bagenie, egundoko bultzada izango litzateke euskararen normalizazioa bultzatze aldera. Erabileran eragin zuzena izango genuke eta erabiltzaile
|
guztiak
euskaraz aritzera animatuta sentituko lirateke.
|
|
|
Galdakaoko ospitalean lanean dauden eta Euskal Herri osoko euskaltegietan euskaraikasten dabiltzan
|
guztiek
euskaltegia bertan izango balute, bertan gertatzen diren komunikazio egoeretan trebatuko bagenitu, unean uneko laguntza praktikoa emango bagenie, egundoko bultzada izango litzateke euskararen normalizazioa bultzatze aldera. Erabileran eragin zuzena izango genuke.
|
|
|
Argi ikus daiteke banaketa honen eta EBPN eta Bai Euskarari Plan Estrategikoaren arteko lotura. Elementu
|
hauek guztiak
baliatuko ditugu ikas prozesua antolatu eta esanguraz jantzitako jarduera didaktikoak antolatzeko.
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera
|
guztiak
alderdi hauekin loturik egongo dira. EEMBn banan banan biltzen dira atal guztiak, eta ikasleak hauetako bakoitzean eman beharreko urratsak deskribatuz, helburuak zehazteko, prozesua antolatzeko eta ondoren ebaluatu beharrekoa zedarritzeko tresna paregabea eskaintzen zaigu.
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera guztiak alderdi hauekin loturik egongo dira. EEMBn banan banan biltzen dira atal
|
guztiak
, eta ikasleak hauetako bakoitzean eman beharreko urratsak deskribatuz, helburuak zehazteko, prozesua antolatzeko eta ondoren ebaluatu beharrekoa zedarritzeko tresna paregabea eskaintzen zaigu.
|
|
|
Azkenik jarduera hauek burutzeko erabili beharreko estrategiak bereizten ditu.
|
Hauei guztiei
, jakina, guk geuk ikasleekin batera identifikatzen ditugun jarduerak gehitu genizkieke, tokian tokiko beharretara egokituz.
|
|
|
auto ebaluazio, irakaslearen ebaluazio eta kanpo ebaluaziorako. Ebaluazioa, gainera, arlo
|
guztietan
egin beharreko ariketa da. Ikas/ irakas prozesuan parte hartzen duen edozein arlo ebaluatu behar da (metodoak, ikaslearen asebetetasuna, estrategiak...).
|
|
|
|
Honek guztiak
, zalantzarik gabe, egokitzapen izugarria eskatzen du, bai ikas prozesuari dagokionez, bai euskaltegien antolaketari dagokionez. Euskalduntze alfabetatzean aldaketa sakonak gertatu behar dira.
|
|
|
Euskalduntze alfabetatzean aldaketa sakonak gertatu behar dira. Aditu
|
guztiek
diote Europako Erreferentzi Markoari jarraituz lan egiteak egundoko txip aldaketa eskatuko lukeela. Irakasleek ikaragarrizko prestakuntza plana genuke, eta ikasleengan ere aldaketa eskatuko luke.
|
|
|
Euskara Elkarteek gizarte esparru
|
guztietan
euskararen erabilera sustatzea izan dute beti helburu nagusia. Gizarte esparru guztietan sustatu behar da euskaren erabilera, hala legez arautu daitekeen horietan nola erabilera askeko guneetan.
|
|
|
Euskara Elkarteek gizarte esparru guztietan euskararen erabilera sustatzea izan dute beti helburu nagusia. Gizarte esparru
|
guztietan
sustatu behar da euskaren erabilera, hala legez arautu daitekeen horietan nola erabilera askeko guneetan. Biak dira garrantzizkoak baina orain arte gure ustez erabilera askeko guneetan egin beharreko lanari ez zaio duen garrantzia aitortu.
|
|
|
Datu hauek argi adierazten digute jendearen gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira. tesian hizkuntzaren ikas prozesuan parte hartzen duten hiru elementuak ezagutza, motibazioa eta erabilera direla azaltzen da. " Txepetx" ek azaltzen dituen hiru faktoreak gurera ekarrita, motibazioa izango litzateke hizkuntza bat ikastera edo hizkuntza batean irautera bultzatzen duten arrazoiak, desioak, emozioak edo interesak; ezagutza, hizkuntzaren funtzionamenduaz jabetzeko prozesua zein ahalmena; eta erabilera, hiztun komunitatearen esparru
|
guztietan
eta hizkuntza funtzio guztietan jardutea.
|
|
|
Datu hauek argi adierazten digute jendearen gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira. tesian hizkuntzaren ikas prozesuan parte hartzen duten hiru elementuak ezagutza, motibazioa eta erabilera direla azaltzen da. " Txepetx" ek azaltzen dituen hiru faktoreak gurera ekarrita, motibazioa izango litzateke hizkuntza bat ikastera edo hizkuntza batean irautera bultzatzen duten arrazoiak, desioak, emozioak edo interesak; ezagutza, hizkuntzaren funtzionamenduaz jabetzeko prozesua zein ahalmena; eta erabilera, hiztun komunitatearen esparru guztietan eta hizkuntza funtzio
|
guztietan
jardutea.
|
|
|
Orain arte azaldutako
|
guzti horretatik
sortzen dira Mintzapraktika egitasmoak. Herri gehienetan dago euskarazko harreman sare osatua duen jende multzoa (ohiko harremanak euskaraz izaten dituena, lagunartean, dendatan, familian, administrazioan,...); baita euskarazko harreman sare horietan parte hartzeko aukera gutxi dituztenak ere.
|
|
|
Euskaraz hitz egiteko ohiturarik ez duen jendea askotarikoa da: euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez
|
horiengana guztiengana
iristeko modua hau izan daiteke: sare berriak eskaintzea, harreman sare ez formaletan eragitea, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea,... azken batean euskaraz bizitzeko aukerak ugaritzea.
|
|
|
Hori da egitasmoak eskatzen duen konpromiso maila bakarra. Hortik aurrerako
|
guztia
taldekideek beraien artean arautzen dute, beren harremanaren barruan.
|
|
|
Oro har, harremanak errazteko sortuak dira (kultur ekitaldiak, askaritxoak, irteerak, tailerrak, abesbatzak... ...elkar ezagutza sustatuz eta herriko gainerako euskaldunekin harremanetarako aukerak zabalduz; beti ere gero eta tokiko hizkuntza komunitate trinkoagoa sustatu nahian; beste batzuk beste herri edo eskualde bateko programetako gainerako partaideekin (hurbil dauden bi edo hiru egitasmoen partaideen artean harremanak sustatuz), eta azkenik badago Euskal Herri osoko Mintzapraktika programetako partaide
|
guztiei
zuzenduta dagoena: Mintza eguna.
|
|
|
Egitasmoa bultzatzen dutenak herrian edo eskualdean erreferenteak izatea garrantzitsua da eta Mintzapraktika egitasmoetan interesa izan dezaketen
|
guztiek
egon lukete: euskara elkarteak, euskaltegiak, ikastetxeak, administrazioa,... Guztion artean egitasmoa elkarlanean antolatzeak interes handia du, bakoitzak bere ekarpena egiten baitio programari bere ikuspegitik.
|
|
|
Egitasmoa bultzatzen dutenak herrian edo eskualdean erreferenteak izatea garrantzitsua da eta Mintzapraktika egitasmoetan interesa izan dezaketen guztiek egon lukete: euskara elkarteak, euskaltegiak, ikastetxeak, administrazioa,...
|
Guztion artean
egitasmoa elkarlanean antolatzeak interes handia du, bakoitzak bere ekarpena egiten baitio programari bere ikuspegitik. Eta bakoitzak bere inguruan eta esparruan egitasmoaren zabalkundea egingo du.
|
|
|
Bestalde, elkarlana hitzetik hortzera erabiltzen den kontzeptua izaten da sarri, baina askotan ez dugu asmatzen nola eta zertarako egin. Mintzapraktika egitasmoek aukera paregabea eskaintzen digute, egitasmo zehatz baten gainean(
|
guztion
helburuetan ondo egokitzen dena gainera) elkarlan ariketa praktiko bat egiteko.
|
|
|
Zabalkundea modu progresiboan egin nahi genuke, Euskal Herriko txoko
|
guztietara
zabaltzeari interesa ikusten baitiogu. Hala ere, lehentasunak ondoko irizpideei jarraituz markatu ditugu:
|
|
|
Euskaraz hitz egiteko ohiturarik ez duen jendea askotarikoa da: euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez
|
horiengana guztiengana
iristeko modua hau izan daiteke: sare berriak eskaintzea, harreman sare ez formaletan eragitea, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea.
|
|
|
Irakaslearen klaseko diskurtsoa xede hizkuntzara ahalbait arinen ekartzen saiatzen gara, baita ikasleari klasean euskara erabiltzeko aukerak ematen ere. Mintza-praktikarako uneak ia programazio
|
guztietan
agertzen dira, gehiago mailen eskalan gora egin ahala. Ikuspegi metodologikoaren eta irakasleen jokaera ezberdinaren arabera praktika ataza hauen uztarketa
|
|
|
|
Hau guztia
kulturaren kontzepzio zehatz batetik zetorren, kultura mundua eta komunitatea eraikitzeko eta eraldatzeko ekinbide bezala ulertzen zen, kulturgintza aktibitate sozial eraikitzailea da beraz. Ikuspuntu pedagogikoa eta normalizatzailea ardatz batean lotzen ziren horrela:
|
|
|
Zertan da
|
hau guztia
gaur egun?
|
|
|
• EBI programa eredu zurrunegia zen nonbait. Oso jardunbide estua ipintzen zien irakasleei, eta zaila suertatzen zen beti horrela programatzea eta elementu
|
guztiak
uztartzea.
|
|
|
Helduen euskalduntze alfabetatzea (HEA) hasiera batetik euskara normalizaziorantz eroango duen prozesuaren adarretako bat kontsideratu izan da. Izan ere, euskara inoiz Euskal Herriko hizkuntza" normala" eta" naturala" izango bada eta herri honetan maila
|
guztietako
hartu emanetarako erabiliko badugu, hartarako behar diren baldintza politiko administratiboak, hizkuntzarekiko jarrerak eta hizkuntz eredu normalizatuarekin eta abarrekin batera, herritarrak hizkuntza arlo guztietan erabiltzeko trebatzea dugu zer eginetako bat da.
|
|
|
Helduen euskalduntze alfabetatzea (HEA) hasiera batetik euskara normalizaziorantz eroango duen prozesuaren adarretako bat kontsideratu izan da. Izan ere, euskara inoiz Euskal Herriko hizkuntza" normala" eta" naturala" izango bada eta herri honetan maila guztietako hartu emanetarako erabiliko badugu, hartarako behar diren baldintza politiko administratiboak, hizkuntzarekiko jarrerak eta hizkuntz eredu normalizatuarekin eta abarrekin batera, herritarrak hizkuntza arlo
|
guztietan
erabiltzeko trebatzea dugu zer eginetako bat da.
|
|
|
Oinarrizko curriculum honek azken urteetako ekarpen pedagogikoak jasota helduen euskalduntzeari marko berria ezarri nahi izan zion. Legezko dokumentua izanda, epe baten barruan EAEko euskaltegi
|
guztiek
haren gainean euren Euskaltegiko Kurrikulu Proiektua (EKP) eraiki behar izan zuten. Nola ikusten du HEOK honek normalizazioa?
|
|
|
Neurri batean, euskaltegi edo sare bakoitzaren esku gera daiteke honen garapena. Ez ditugu EKP
|
guztiak
ezagutzen, eta ez dakigu berorietan estrategia zehatzagorik planteatzen denentz, baliteke, baina plazara behintzat albiste gutxi heldu da azken urteotan.
|
|
|
... Baina oraindik euskal gizartean ez da beharrezko euskara jakitea eta lehen aipatu diren behar horiek maila sinbolikoan geratzeko arriskua dute.
|
Honek guztiak
, esan bezala, eragina du ikasteko motibazioan eta, ondorioz, emaitzetan.
|
|
|
Neurri batean, euskaltegi edo sare bakoitzaren esku gera daiteke honen garapena. Ez ditugu EKP
|
guztiak
ezagutzen, eta ez dakigu berorietan estrategia zehatzagorik planteatzen denentz, baliteke, baina plazara behintzat albiste gutxi heldu da azken urteotan.
|