|
2017
|
|
|
Galdera egiteko era honek hurrengo pausoan lagunduko digu, bilaketa estrategia burutzen, hain zuzen
|
ere
. PICO txantiloiaren bidez, gako hitzak antzemango ditugu eta haien arteko konbinazioak errazago ikusiko ditugu (konbinazio hauetarako eragile boolearrak deiturikoak erabiliko ditugu).
|
|
|
Produktu hauek «spice» edo «K2» ezizenez saltzen dira. Research Chemicalgisa
|
ere
saltzen dira, hau da, ikerkuntzarako produktu kimikoak izango balira moduan. Gainera, produktu kimiko gisa saltzen direnean, «produktu hau ez da giza kontsumorako erabilgarria» oharra eramaten dute.
|
|
|
Mefedronak eragin pizgarriak eta entaktogenoak ditu, eta kokaina zein estasiaren alternatiba ohikoena bihurtu da zenbait herrialdetan. Hala
|
ere
, mefedronaren kontsumoarekin lotutako intoxikazio eta heriotza batzuk agertu dira zenbait herrialdetan. Gehiegizko kontsumoak takikardia, hipertentsioa, hiperaktibitate motorra, izerdia, hipertermia, antsietatea eta gorakoak eragin ditzake.
|
|
|
etkatinona, 3 flurometilkatinona, metkatinona eta 3,4 metilendioxipirovalerona (MDPV). Azken hori, MDPV, droga kanibaledo zonbi ezizenez
|
ere
ezagutu da. Sudur bidetik hartzen da eta toxikotasun akutuak eragin neurologikoak, kardiobaskularrak eta psikopatologikoak eragiten ditu.
|
|
|
Hala nola parkinsona, diskinesiak, takikardia, hipertentsioa, hipertermia, psikosia, ikara atakeak eta haluzinazioak. Droga honek zuzenean eragindako zenbait heriotza
|
ere
agertu dira. Talde berekoa den eta gure artean aurkitu den azken katinona flakkadelakoa litzateke.
|
|
|
Party pills, A2, Nemesis, Legal X edo herbal pills ezizenez merkaturatu dira. Pilula hauen osagai nagusia 1 benzilpiperazina (BZP) da, nahiz eta trifluorometilfenilpiperazina (TFMPP) edo 1 klorofenilpiperazina
|
ere
(mCPP) topa daitezkeen. Horietariko asko sendagai berrien ikerkuntzan albo batera utzitako farmakoak dira, espero zen eraginik ez zutelako edo profil toxikologiko onartezina zutelako.
|
|
|
Substantzia hauen ekintza mekanismoa konplexua da, baina guztiek dute eragin estimulatzaile edo pizgarria. Oro har, serotonina eta dopaminaren askapena bultzatzen dute, haren birxurgapena
|
ere
inhibitzen dute, eta haien kontzentrazioa handitzen dute tarte sinaptikoan. Ahoaren bidez hartzen dira pilula moduan.
|
|
|
Euskal Herrian gero eta erabiliagoa den landare nahastea dugu. Izan
|
ere
, azken urteetan, edabe hau hartzeko taldeak ere sortu dira, legez kanpo ez dauden landareak izanik.
|
|
|
Euskal Herrian gero eta erabiliagoa den landare nahastea dugu. Izan ere, azken urteetan, edabe hau hartzeko taldeak
|
ere
sortu dira, legez kanpo ez dauden landareak izanik.
|
|
|
Ibogaina da Tabernanthe ibogalandarearen sustraietan dagoen osagai psikoaktiboa. Landare hau zuhaitz forman hasten da Hego Afrikan, batez
|
ere
Congo herrialdean. Bertan, altxor nazionala da eta tribu askok erabiltzen dute bai ehizan ateratzeko bai eta erlijio erritoetan ere.
|
|
|
Landare hau zuhaitz forman hasten da Hego Afrikan, batez ere Congo herrialdean. Bertan, altxor nazionala da eta tribu askok erabiltzen dute bai ehizan ateratzeko bai eta erlijio erritoetan
|
ere
. Izan ere, dosi txikietan ibogainak eragin estimulatzailea izango luke eta dosi handiagoetan eragin haluzinatzaileak agertuko lirateke.
|
|
|
Bertan, altxor nazionala da eta tribu askok erabiltzen dute bai ehizan ateratzeko bai eta erlijio erritoetan ere. Izan
|
ere
, dosi txikietan ibogainak eragin estimulatzailea izango luke eta dosi handiagoetan eragin haluzinatzaileak agertuko lirateke. Ibogainaren eragina, gainera, oso luzea da eta 48 ordu baino gehiago iraun dezake.
|
|
|
Kontsumitzailearen sentikortasuna, argiarekiko zein inguruko soinuekiko, handiagoa izango da. Batzuetan eragin haluzinogenoak desagertu ondoren, zorabioa, buruko mina eta amnesia
|
ere
ager daitezke.
|
|
|
Landare hau Europan aski ezaguna da eta eragin antikolinergikoa duen alkaloide bat dauka, eskopolamina. Hori antzinatik sorginkerian erabili diren Mandragora autumnale edo Atropa belladonalandareetan
|
ere
agertzen den osagai aktiboa da. Egun droga gisa erabiltzen dena, eskopolamina bera izango litzateke, burundaga ezizenarekin ezagutzen dena.
|
|
|
Horrela, kontsumitzailearen sedazioa lortuko da, gero lapurtu edo bortxatzeko asmoz. Gainera oroimenean
|
ere
eragiten du, gertuko oroitzapenak ahantzarazten dituen amnesia eraginez. Intoxikazio akutuaren ondorioz, aho lehorra, hipertermia, midriasia, ikusmen lausotua edo takikardia ager daitezke.
|
|
|
Intoxikazio akutuaren ondorioz, aho lehorra, hipertermia, midriasia, ikusmen lausotua edo takikardia ager daitezke. Dosi altuetan ataxia, haluzinazioak, delirium edo desorientazioa eragin ditzake, kasu larrienetan koma eta heriotza
|
ere
eragin ditzake.
|
|
|
Ergina landare horren hazietan metatzen da eta erreta edo edabean har daiteke. Eragina orokorrean lasaigarria da, nahiz eta batzuetan haluzinazio arinak
|
ere
eragin ditzakeen.
|
|
|
Landare hau murtxikatua, infusioan edo erreta hartzen da. Haren osagai psikoaktibo garrantzitsuena mitraginina da eta mu hartzaile opioideen agonista izateaz gain, 5HT2Aeta? 2hartzaileekin
|
ere
lotzen da. Dosi baxuetan kokainaren antzeko eragina dauka:
|
|
|
Oro har, GHBak nerbio sistema zentralaren depresioa eragiten du. Hala
|
ere
, kasu batzuetan eragin pizgarriak edo sedagarriak izan ditzake dosiaren arabera. Substantzia hau kolore gabekoa, usainik gabekoa eta zapore gabekoa da.
|
|
|
Aho bidez hartzean nabaritzen ez denez, intoxikazioa agertzeko arriskua altua da. Menpekotasuna sortzeko ahalmen handia
|
ere
badauka. Eraginak hartu eta 5 minutura agertzen dira eta 1 ordu iraungo dute.
|
|
|
Abstinentzia sindromearen ondorioz, loezina, antsietatea, goragaleak, takikardia, dardarak, karranpak eta izerdia ager daitezke. Normalean 3 egun iraungo du abstinentzia sindromeak, baina kasu batzuetan hilgarria
|
ere
izan daiteke.
|
|
|
Baina, zein da egun droga berriek gizartearentzat ekartzen duten arriskua? Izan
|
ere
, gure inguruan duten agerpen eskasa dela-eta, arriskua ez da handia, baina gerora begira, arriskua lazgarri bilaka daiteke. Arazo horri irtenbidea aurkitu nahian, hainbat elkarte sortu dira kaleko drogak aztertzeko.
|
|
|
Horren arabera, 15 eta 65 urte bitarteko biztanleen artean substantzia psikoaktibo berrien kontsumoaren prebalentzia% 3koa da, 15 eta 34 urte bitarteko biztanleria izanik prebalentzia handiena agertzen duena(% 4,9) da. Hala
|
ere
, biztanleen% 74,1ek dio ez duela izan substantzia psikoaktibo horien berri. Azterlan honen arabera, espainiarren artean substantzia horien kontsumoa esperimentala da eta gizonezkoen artean erabiliagoak izaten dira.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan kalamuak, kokainak eta anfetaminek jarraitzen dute izaten droga ilegal kontsumituenak. Hala
|
ere
, ez ditugu ezagutzen azken urteetako kontsumo tasak ez substantzia berriek izan duten agerpena, ez baita txosten berririk argitaratu 2012tik hona. Daukagun informazioa poliziak harrapatutako substantzien ingurukoa da.
|
|
|
Egun gure inguruan substantzia psikoaktibo berrien agerpena oso garrantzitsua ez bada
|
ere
, balizko arriskua oso handia da. Izan ere, substantzia berri gehienak ez daude legez kanpo.
|
|
|
Egun gure inguruan substantzia psikoaktibo berrien agerpena oso garrantzitsua ez bada ere, balizko arriskua oso handia da. Izan
|
ere
, substantzia berri gehienak ez daude legez kanpo. Ezezagunak diren heinean, legeak ezin ditu kanpoan utzi.
|
|
|
2010 urtean 109 denda detektatu ziren 15 lurraldetan banaturik eta 2012 urtean 693 detektatu ziren 20 lurraldetan. Espainiako Estatuan
|
ere
2013 urtean 11 denda aurkitu zituzten eta gehienak jatorri naturaleko substantzien saltzaileak ziren. Denda birtual horiek modu irekian saltzen dituzte substantzia psikoaktiboak eta posta arruntez baliatuz banatzen dituzte inongo trabarik topatu gabe erosleak jaso artean (6).
|
|
|
Horrela, legez kanpo ez dauden substantzia berriak sortu ziren. Gainera, substantzia berri hauek eragin ezberdinak
|
ere
izan ditzakete; izan ere, kasu batzuetan potentzia handiagoa duten substantzia berriak lortu dira eta beste batzuetan eragin gehigarriak dauzkaten substantziak, anfetamina haluzinatzaileak adibidez. Izan ere, egitura kimikoan egindako aldaketak txikiak izan daitezkeen arren, eragin farmakologikoan aldaketa handia eragin dezakete..
|
|
|
Horrela, legez kanpo ez dauden substantzia berriak sortu ziren. Gainera, substantzia berri hauek eragin ezberdinak ere izan ditzakete; izan
|
ere
, kasu batzuetan potentzia handiagoa duten substantzia berriak lortu dira eta beste batzuetan eragin gehigarriak dauzkaten substantziak, anfetamina haluzinatzaileak adibidez. Izan ere, egitura kimikoan egindako aldaketak txikiak izan daitezkeen arren, eragin farmakologikoan aldaketa handia eragin dezakete..
|
|
|
Gainera, substantzia berri hauek eragin ezberdinak ere izan ditzakete; izan ere, kasu batzuetan potentzia handiagoa duten substantzia berriak lortu dira eta beste batzuetan eragin gehigarriak dauzkaten substantziak, anfetamina haluzinatzaileak adibidez. Izan
|
ere
, egitura kimikoan egindako aldaketak txikiak izan daitezkeen arren, eragin farmakologikoan aldaketa handia eragin dezakete.. Beste kasu batzuetan, kannabinoide sintetikoak kasu, egitura kimiko guztiz ezberdinak lortu dira antzeko eragin farmakologikoak lortzeko.
|
|
|
Era berean, talde honen barruan azpitalde batzuk ditugu, egitura kimikoaren arabera sailkatuak. Guztiek dute, hala
|
ere
, eragin farmakologikoaren erantzule den antzekotasun amankomun bat: feniletilamina egitura kimikoa, monoamina neurotransmisoreen antzekoa delako (3 irudia).
|
|
|
Egundaino ezagunak diren drogak, heroina kasu, legez kanpo daude eta haien eraginak ezagunak dira. 2005 urtetik hona, ehunka droga berri jarri dira merkatuan eta gehienen egitura kimikoa ezaguna bada
|
ere
, kasu askotan hori da haiei buruz dugun informazio guztia. Droga horiek sintetizatzen dituzten laborategi klandestinoen helburua ohiko drogen eragina imitatzea da, baina eragin ezezaguneko substantziak ekoizten dituzte.
|
|
|
Droga horiek sintetizatzen dituzten laborategi klandestinoen helburua ohiko drogen eragina imitatzea da, baina eragin ezezaguneko substantziak ekoizten dituzte. Eraginak ez ezik profil toxikologikoa edo dosi hilgarria
|
ere
ezezagunak izaten dira, saldu aurretik ikertu gabeko substantziak izaten baitira. Hala ere, eragin eta toxikologia ezezaguneko substantziak izanik, substantzia horietariko gehienen salmenta ez dago legez kanpo, ezta kontrolpean ere.
|
|
|
Eraginak ez ezik profil toxikologikoa edo dosi hilgarria ere ezezagunak izaten dira, saldu aurretik ikertu gabeko substantziak izaten baitira. Hala
|
ere
, eragin eta toxikologia ezezaguneko substantziak izanik, substantzia horietariko gehienen salmenta ez dago legez kanpo, ezta kontrolpean ere. Egun bizi dugun iraultza teknologikoak, Internet dela medio, substantzia berri horien merkaturatzea errazten du gainera.
|
|
|
Eraginak ez ezik profil toxikologikoa edo dosi hilgarria ere ezezagunak izaten dira, saldu aurretik ikertu gabeko substantziak izaten baitira. Hala ere, eragin eta toxikologia ezezaguneko substantziak izanik, substantzia horietariko gehienen salmenta ez dago legez kanpo, ezta kontrolpean
|
ere
. Egun bizi dugun iraultza teknologikoak, Internet dela medio, substantzia berri horien merkaturatzea errazten du gainera.
|
|
|
Morfinak baino eragin azkarragoa eta indartsuagoa dauka. Hala
|
ere
, toxikotasuna eta konbultsioak eragiteko joera ere handiago da. Oro har, goragaleak, gorakoak, idorreria, gernu erretentzioa, konbultsioak eta heriotza ekar litzakeen arnasa depresioa ager daitezke (15).
|
|
|
Morfinak baino eragin azkarragoa eta indartsuagoa dauka. Hala ere, toxikotasuna eta konbultsioak eragiteko joera
|
ere
handiago da. Oro har, goragaleak, gorakoak, idorreria, gernu erretentzioa, konbultsioak eta heriotza ekar litzakeen arnasa depresioa ager daitezke (15).
|
|
|
Egun, gure artean substantzia psikoaktibo berriek duten agerpena oso eskasa bada
|
ere
, gero eta handiagoa da urtez urte. Substantzia horien zenbatekoa eta merkaturatzea mugaezina denez, talde horrek gizarteari eragin ahal dizkion balizko kalteak zenbatezinak dira.
|
|
|
Substantzia horien zenbatekoa eta merkaturatzea mugaezina denez, talde horrek gizarteari eragin ahal dizkion balizko kalteak zenbatezinak dira. Izan
|
ere
, legez kanpo ez dauden substantziak izanik, kontsumitzaileek droga hauek eskuratzeko duten ahalmena oso handia da, batez ere Internet sareak eskaintzen dituen erraztasunak kontuan izanda. Horri, substantzia bakoitzaren inguruan dugun ezjakintasuna gehitzen badiogu, balizko arazoaren nondik norakoaz jabetu ahal izango dugu.
|
|
|
Substantzia horien zenbatekoa eta merkaturatzea mugaezina denez, talde horrek gizarteari eragin ahal dizkion balizko kalteak zenbatezinak dira. Izan ere, legez kanpo ez dauden substantziak izanik, kontsumitzaileek droga hauek eskuratzeko duten ahalmena oso handia da, batez
|
ere
Internet sareak eskaintzen dituen erraztasunak kontuan izanda. Horri, substantzia bakoitzaren inguruan dugun ezjakintasuna gehitzen badiogu, balizko arazoaren nondik norakoaz jabetu ahal izango dugu.
|
|
|
Horri, substantzia bakoitzaren inguruan dugun ezjakintasuna gehitzen badiogu, balizko arazoaren nondik norakoaz jabetu ahal izango dugu. Izan
|
ere
, gorago azaldutako substantzia gehienen ezaugarri farmakologikoei buruz ezer gutxi dakigu. Legez kanpoko laborategietan ekoizten dira eta ez dakigu zein baldintzatan, baina gainera bertan lortutako produktuen inguruan ere ez dakigu askorik, ezta toxikotasunari buruz ere.
|
|
|
Izan ere, gorago azaldutako substantzia gehienen ezaugarri farmakologikoei buruz ezer gutxi dakigu. Legez kanpoko laborategietan ekoizten dira eta ez dakigu zein baldintzatan, baina gainera bertan lortutako produktuen inguruan
|
ere
ez dakigu askorik, ezta toxikotasunari buruz ere. Etorkizunean arazo larri bilaka ez daitezen, kontsumitzaileei informazio egokia helaraztea izan daiteke balizko kalteak minimizatzeko aukerarik egokiena.
|
|
|
Izan ere, gorago azaldutako substantzia gehienen ezaugarri farmakologikoei buruz ezer gutxi dakigu. Legez kanpoko laborategietan ekoizten dira eta ez dakigu zein baldintzatan, baina gainera bertan lortutako produktuen inguruan ere ez dakigu askorik, ezta toxikotasunari buruz
|
ere
. Etorkizunean arazo larri bilaka ez daitezen, kontsumitzaileei informazio egokia helaraztea izan daiteke balizko kalteak minimizatzeko aukerarik egokiena.
|
|
|
Oro har, barne sistema kannabinoidean dute eragina eta neurotransmisio sistema horren hartzaileak aktibatzen dituzte. Hala
|
ere
, haien afinitatea CB1hartzaile kannabinoidearekiko? 9 THC ak duena baino 20 aldiz altuagoa izatera hel daiteke. Beraz, kalamuaren antzeko eraginak izango dituzte (euforia, kitzikapena, barrea, gose eza?), baina efektua askoz indartsuagoa izango da.
|
|
|
Beraz, kalamuaren antzeko eraginak izango dituzte (euforia, kitzikapena, barrea, gose eza?), baina efektua askoz indartsuagoa izango da. Horregatik, intoxikazioa eta eragin kaltegarriak (takikardia, aho lehorra, begien gorritasuna, ataxia, ikara atakeak?) agertzeko arriskua
|
ere
handiagoa izango da.
|
|
|
STISKA sareek MIAren heriotza tasan duen onura ezaguna da. Hala eta guztiz
|
ere
, ezer gutxi dakigu sare horiek duten eraginari buruz IA jasaten duten emakumeen heriotza tasan eta bihotzekoa artatzeko prozesuan (4, 5). Ikerketa honen helburua da MIA jasaten duten gizonezkoen eta emakumezkoen arreta antzekoa den jakitea, lehen harreman medikotik (LHM) itxitako arteria zabaldu arte.?
|
|
|
Ospitalizazio garaiko emakumeen hilgarritasun tasa globala gizonezkoena halako hiru da(% 8,5 vs% 2,4 (p= 0,000)). Gizonekin alderatuta, emakumeen hilgarritasun tasa altuagoa da jasotzen duten tratamendua edozein delarik
|
ere
: % 6,5 vs% 3,1 (p= 0,049) LAIKaren kasuan eta% 5,7 vs% 1,8 (p= 0,185) fibrinolisiaren kasuan.
|
|
|
% 6,5 vs% 3,1 (p= 0,049) LAIKaren kasuan eta% 5,7 vs% 1,8 (p= 0,185) fibrinolisiaren kasuan. Hala eta guztiz
|
ere
, analisi anizkoitzean ez da ezberdintasunik ageri datuak adinarekiko doitu ostean.? –
|
|
|
Gizonezkoen kasuan tratamendurik jaso ez dutenen portzentajea% 5,8 izatetik% 3,2 izatera pasa da; LAIKa jaso dutenena% 67,1etik% 76ra eta fibrinolisia jaso dutenena% 27,2 izatetik% 20,5era (p= 0,022). Sarearen kalitatea neurtzen duten parametroak
|
ere
hobetu dira: LHM fibrinolisia 33min vs 26 min (p= 0,018), LHM LAIK 103 min vs 95 min (p= 0,000).
|
|
|
LHM fibrinolisia 33min vs 26 min (p= 0,018), LHM LAIK 103 min vs 95 min (p= 0,000). Ez da aldaketarik ikusi ez sintomak hasi eta LHMrako tartean (75 min vs 80 min), ez eta iskemia, denboran
|
ere
(170 min vs 161 min). Hilgarritasun tasan ez da aldaketarik eman(% 2,3 vs% 2,2, p= 0,995).
|
|
|
Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik. Emakumearen adina dena dela
|
ere
, AEBn IAren lehenengo urtean emakume gehiago hilko dira gizonezkoak baino(% 26 vs% 19); lehenengo 5 urteetan hil edo bihotz gutxiegitasuna, edo iktusa jasango duten emakumeen kopurua ere handiagoa izango da(% 47 vs% 36).
|
|
|
Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik. Emakumearen adina dena dela ere, AEBn IAren lehenengo urtean emakume gehiago hilko dira gizonezkoak baino(% 26 vs% 19); lehenengo 5 urteetan hil edo bihotz gutxiegitasuna, edo iktusa jasango duten emakumeen kopurua
|
ere
handiagoa izango da(% 47 vs% 36).
|
|
|
Bihotzekoak edo MIAk zirkulazio aparatuko gaixotasunen parte dira eta ez dira salbuespen, emakume gehiago hil ziren bihotzekoak jota EAEn aztertutako epeetan. Klasikoki MIAk gizonezkoen gaitza direla pentsatu bada
|
ere
, gaur egun, EAEn STISKAen herena osatzen dute emakumeek.? –
|
|
|
Estrogenoek oxido nitrikoa askatzen dute zirkulazio aparatuan, basodilatazioa sortuz, prostaglandinen produkzioa egokitzen dute eta muskulu lisoaren ugaltzea eragozten dute. Dena den, estrogenoen eragina ez dago batere garbi; izan
|
ere
, menopausia ondorengo hormona terapiak ez du eraginik erakutsi bihotz hodietako gaixotasunak saihesteko orduan (10, 11).
|
|
|
Iskemia denbora zenbat eta luzeagoa izan, orduan eta ondorio larriagoak izango ditu IAk bihotzean. Iskemia denbora luze hori izan daiteke emakumeek egoera hemodinamiko kaxkarragoarekin aurkeztearen arduraduna; izan
|
ere
, emakumezko gutxiago azaldu zen KILLIP 1 egoeran ospitalean(% 89,3 vs% 94,4). Zaila da atzerapen horren arrazoia zein den jakitea, IAk jasandako emakumeen artean egindako ikerketa batek dioenaren arabera, arrazoi nagusiak hauek dira:
|
|
|
Bestalde, jasotzen duten tratamendua
|
ere
desberdina da gizonezkoen eta emakumezkoen artean. Arteria zabaltzeko tratamendurik jasotzen ez duten emakumeen portzentajea bikoitza da
|
|
|
gizonezkoekin alderatuta. Hala eta guztiz
|
ere
, horrek guztiak ez du eraginik ospitalizazio garaiko hilgarritasun tasan. Ospitalizazio garaiko emakumeen hilgarritasun tasa gordina gizonezkoena halako hiru den arren(% 8,5 vs% 2,4).
|
|
|
Ospitalizazio garaiko emakumeen hilgarritasun tasa gordina gizonezkoena halako hiru den arren(% 8,5 vs% 2,4). Jasotako tratamenduaren arabera aztertzen badugu, emakumeen hilgarritasun tasa gordina altuagoa da tratamendua edozein delarik
|
ere
: % 6,5 vs% 3,1 LAIKaren kasuan eta% 5,7 vs% 1,8 fibrinolisiaren kasuan.?
|
|
|
Hala eta guztiz
|
ere
, ezbaian dagoen kontua da ea sexuak zer eragin izan dezakeen bihotzekoen heriotza tasan. Ikerketa ezberdinek hilgarritasun tasak adinarekin doitu ondoren ondorio ezberdinak atera dituzte, hala nola van der Meerek argitaratutako metaanalisiaren (9) arabera, sexua konfusio faktorea den bitartean, American Heart Associationek 2016an ateratako adierazpenean dio adinaren eta sexuaren artean interakzioa dagoela.
|
|
|
BIHOTZEZ sarea ezarri zenetik LAIK bidez artatzen diren gaixoen kopurua handitu egin da, baita MIA jasaten duten emakumeen kopurua
|
ere
. Geroz eta emakume gehiago artatzen dira bai zenbaki absolutuetan baita erlatiboetan ere, gaur egun bihotzekoa jasaten dutenen herena dira emakumeak.
|
|
|
BIHOTZEZ sarea ezarri zenetik LAIK bidez artatzen diren gaixoen kopurua handitu egin da, baita MIA jasaten duten emakumeen kopurua ere. Geroz eta emakume gehiago artatzen dira bai zenbaki absolutuetan baita erlatiboetan
|
ere
, gaur egun bihotzekoa jasaten dutenen herena dira emakumeak. Gorakada hori izan daiteke sareak MIAren diagnosiaren inguruko sentsibilitatea hobetu duelako, emakumeen artean batez ere.
|
|
|
Geroz eta emakume gehiago artatzen dira bai zenbaki absolutuetan baita erlatiboetan ere, gaur egun bihotzekoa jasaten dutenen herena dira emakumeak. Gorakada hori izan daiteke sareak MIAren diagnosiaren inguruko sentsibilitatea hobetu duelako, emakumeen artean batez
|
ere
.
|
|
|
Ikerketa askok erakutsi dute ezen MIA jasaten duten emakumeek aukera gutxiago dutela kardiologiako giden arabera artatuak izateko, kateterismo bat egiteko eta behar den denboran arteria zabaltzeko (8). Emakumezkoek iskemia denbora luzeagoak izaten dituzte (17), batetik sintomak hasi eta LHMrako tarte luzeagoa izaten dutelako, eta, bestetik, LHMtik tratamendua jaso arteko epea
|
ere
luzeagoa delako. Oro har, angiografia koronarioa ez da horren maiz erabiltzen emakumeengan, horien arriskua ez baita behar bezala baloratua izaten, heriotza tasa altuagoak izan arren (18).?
|
|
|
Ikerketa honek EAEko emakumeak salbuespena ez direla erakusten digu; izan
|
ere
, gizonekin alderatuta emakume gutxiagok jaso dute arteria zabaltzeko tratamenduren bat(% 91,5 vs% 95,3); gainera, jasotzen dutenek beranduago jaso dute (iskemia denbora 217 (145) vs 170 (115) min.). Nahiz eta atzerapen horren zatirik handiena MIA jasaten duen emakumeari dagokion (sintomak LHM 108 min (55) emakumeen artean, 77 min (41) gizonezkoen artean), ez da arduradun bakarra. Izan ere, behin osasun sistemarekin kontaktuan jarri ostean, emakumezkoek atzerapen handiagoarekin jasotzen dute itxitako arteria zabaltzeko tratamendua:
|
|
|
Ikerketa honek EAEko emakumeak salbuespena ez direla erakusten digu; izan ere, gizonekin alderatuta emakume gutxiagok jaso dute arteria zabaltzeko tratamenduren bat(% 91,5 vs% 95,3); gainera, jasotzen dutenek beranduago jaso dute (iskemia denbora 217 (145) vs 170 (115) min.). Nahiz eta atzerapen horren zatirik handiena MIA jasaten duen emakumeari dagokion (sintomak LHM 108 min (55) emakumeen artean, 77 min (41) gizonezkoen artean), ez da arduradun bakarra. Izan
|
ere
, behin osasun sistemarekin kontaktuan jarri ostean, emakumezkoek atzerapen handiagoarekin jasotzen dute itxitako arteria zabaltzeko tratamendua: LHM LAIK 107 min (80) vs 95 min (73,75).
|
|
|
Sarea ezartzeak, emakume gehiago artatzeaz gain, beste ondorio on batzuk
|
ere
izan ditu, besteak beste, Europako Kardiologia Elkarteak ezartzen dituen kalitate irizpide guztietan hobekuntzak ikusi dira, IA jasaten duten emakume zein gizonen artean. 1 irudian ikus daitekeenez, denbora murrizketa nabarmenagoa izan da emakumeen artean, LAIKari dagokionez batez ere.
|
|
|
Sarea ezartzeak, emakume gehiago artatzeaz gain, beste ondorio on batzuk ere izan ditu, besteak beste, Europako Kardiologia Elkarteak ezartzen dituen kalitate irizpide guztietan hobekuntzak ikusi dira, IA jasaten duten emakume zein gizonen artean. 1 irudian ikus daitekeenez, denbora murrizketa nabarmenagoa izan da emakumeen artean, LAIKari dagokionez batez
|
ere
. LHMtik LAIKarako tartea batez beste 22 minutu murriztu da.?
|
|
|
Bihotzekoak gizonezkoen gaixotasuna bakarrik ez direla, populazioan zabaltzeaz gain, profesionalen artean
|
ere
zabaldu beharreko mezua da; besteak beste, horrek lagun baitezake emakumezkoek osasun sistemarekin kontaktuan jarri ostean dituzten atzerapenak murrizten (LHM LAIK).
|
|
|
Ez da aztertu gure ikerketan arteria koronarioen lesioetan sexuen arteko diferentziarik ote zegoen. Bestalde, ospitalizazio garaiko gaixoen maneiua edota konplikazio kopurua
|
ere
ez dira aztertu.
|
|
|
emakume gehiago artatzen dira eta tratamenduraino doazen denbora tarteak nabarmen murriztu dira emakumeen artean. Hala eta guztiz
|
ere
, oraindik ere bada non hobetu.
|
|
|
emakume gehiago artatzen dira eta tratamenduraino doazen denbora tarteak nabarmen murriztu dira emakumeen artean. Hala eta guztiz ere, oraindik
|
ere
bada non hobetu.
|
|
|
Mila esker MIAk artatzen dituzten profesional guztiei; izan
|
ere
, zuen lanak egiten du bidean aurrera joatea. Eskerrik asko Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailari BIHOTZEZ proiektuari emandako babesagatik.
|
|
|
Beraz, egindako errebisioaren emaitzak islatzeaz gain, etorkizuneko erronkatzat hartzen ditugun helburu eta gomendioak
|
ere
azalduko dizkizuegu.
|
|
|
Elikagaien inguruko galdeketan ez zen arriskuko janaririk identifikatu; hala
|
ere
, aipatzekoa da hiru haurdunek sukaldatu gabeko york urdaiazpikoa kontsumitu zutela.
|
|
|
Galdeketan lortutako informazioaren arabera, ez zen arriskuko elikagaia identifikatu. Hala
|
ere
, kasu guztiek foiea kontsumitu zuten Eguberri jaietan (2013ko abenduaren 24tik, 2014ko urtarrilaren 1era). Ingurugiroko azterketan zenbait lagin jaso ziren, bai etxekoak bai establezimendu ezberdinetakoak, eta eginiko azterketan Listeria monocytogenesaren kontaketa altua identifikatu zuten (5.2 x 104ufc/ g).
|
|
|
Listeria zelula barneko hazkuntza duen bazilo gram positibo bat da; plazenta eta muga hematoentzefalikoa zeharkatzeko ahalmen handikoa. Immunitate baxuko egoeretan, hala nola haurdunaldian, infekzioa garatzeko arriskua areagotu egiten da (17 aldiz), batez
|
ere
hirugarren hiruhilekoan (1, 2). Mikroorganismo honek haurdun eta jaioberriengan eragiten dituen ondorio kaltegarrien ondorioz, haren garrantzia areagotu egin da azken agerraldietan.
|
|
|
Sistema immune egokidun haurdunengan listeriak sintomatologia ahul eta eskasa eragiten du. Hala eta guztiz
|
ere
, fetuari dagokionez ondorio larriak eragin ditzake.
|
|
|
Elikagaien inguruko heziketa egokia eta lehen mailako prebentzio neurriak funtsezkoak dira beraz; eta gure kasuan haurdunei zuzenduko gatzaizkie batez
|
ere
.
|
|
|
Hainbat eta hainbat elikagairen bidez transmiti badaiteke
|
ere
, kasu gehienak honako hauekin erlazionatuta egon dira: barazki gordinak, esnekiak (gazta bigunak), haragi egosiak eta arrain ketuak.
|
|
|
Diagnostiko eta tratamendu egokiari esker ama zein jaioberriaren emaitzak behar bezalakoak dira. Arazoa, ordea, diagnostiko berantiar batek dakar; izan
|
ere
, prebenitu ordez konplikazioak tratatzen baitira kasu horietan. Lan honi esker ohartu gara 2012ko kasuen diagnostiko eta tratamendua erditu ondorengoa izan zela, behin plazenta eta mintzak aztertu ostean.
|
|
|
Bestalde, diagnostiko eta tratamendu goiztiarrak haurdunaldiaren eboluzioan duen garrantzia aipatzekoa da. Izan
|
ere
, diagnostiko eta tratamendu egoki batekin, infekzio horren konplikazioak ekidin daitezke (6, 7, 8).
|
|
|
Pasta biguneko gaztak jatea saihestu (Brie, Camembert, Roquefort?) bai eta arrantzako produktu ketuak
|
ere
.
|
|
|
Estresari aurre egiteko estrategien artean
|
ere
desberdintasun esanguratsuak aurkitu ziren. Hala, sagu pasiboek nukleo estriatuan 3 HK/ KIN ratio altuagoa (F= 5,789; p= 0,017) zuten sagu aktiboekin alderatuta.
|
|
|
Gainera, tumorea garunean aldaketa neurokimikoak eta jokaera mailako aldaketak eragiteko gai den arren, minbizia duten guztiek ez dute depresio nahastea garatzen. Hortaz, gaixotasuna izanda
|
ere
, subjektuen arteko desberdintasunek depresio jokaerak garatzea edo ez garatzea eragin dezakete. Hori horrela izanik, subjektuen banakotasunak jokaera depresiboen garapenean duen eraginean sakontzea litzateke beste urrats garrantzitsu bat.
|
|
|
Tumoreak garuneko serotonina maila murriztu eta 3 HK neurotoxikoaren maila handitu du. Azken efektu hori estresari aurre egiteko estrategia pasiboak dituzten saguetan
|
ere
azaldu da. Jokaerari dagokionez, tumoreak sakarosarekiko preferentzia txikitu eta eremu irekiko proban gelditasuna handitu ditu.
|
|
|
Zitokinak molekula mezulariak dira, gorputzeko periferian izandako hantura prozesuen inguruko informazioa garunera helarazten dutenak. Baina funtzio horrez gain, hainbat prozesu fisiologikotan eta neurokimikotan
|
ere
parte hartzen dute (7).
|
|
|
Gainera, hantura prozesuak garatzen dituzten gaitzek (minbiziak, besteak beste) depresio nahasteekin intzidentzia handiagoa dutela ikusi da (9). Estresaren eta depresioaren arteko harremana
|
ere
oso estua da, batez ere, estres soziala bada. Hainbat autorek diotenaren arabera, estres egoeretan askatutako glukokortikoideen erregulazio okerra gauzatzean, depresio jokabidea eragingo luketen prozesu biologikoak areagotu egiten dira (10).
|
|
|
Gainera, hantura prozesuak garatzen dituzten gaitzek (minbiziak, besteak beste) depresio nahasteekin intzidentzia handiagoa dutela ikusi da (9). Estresaren eta depresioaren arteko harremana ere oso estua da, batez
|
ere
, estres soziala bada. Hainbat autorek diotenaren arabera, estres egoeretan askatutako glukokortikoideen erregulazio okerra gauzatzean, depresio jokabidea eragingo luketen prozesu biologikoak areagotu egiten dira (10).
|
|
|
Hainbat autorek diotenaren arabera, estres egoeretan askatutako glukokortikoideen erregulazio okerra gauzatzean, depresio jokabidea eragingo luketen prozesu biologikoak areagotu egiten dira (10). Hala
|
ere
, estres egoeren aurrean ez dugu denok berdin erantzuten, eta norbanakoen estrategia ezberdinek uste dugun baino zerikusi handiagoa izan dezakete gure garunean, estresak eragiten dituen ondorioak baldintzatu baititzakete (11).
|
|
|
Osasun mentalaren alorrean bereziki garrantzitsua da hizkuntza. Izan
|
ere
, gaixotasun psikiatrikoen zeinu eta sintomak hizkuntzaren bidez adierazten dira nagusiki. Gaixotasun psikiatriko gehienek, gainera, mintzairari eragiten diote.
|
|
|
Azterketa ama hizkuntzan egitean deliriozko sintomatologia larriagoa adierazteko joera zegoela behatu zuten. Entzutezko haluzinazioei dagokienez, ezberdinak zirela ama hizkuntzan edo bigarren hizkuntzan, lehen hizkuntzan nagusiki entzuteko joerarekin
|
ere
. Gure testuinguru soziala elebiduna izanda, aurkikuntza hauek kontuan hartu beharrekoak direla uste dugu, eta gaixo psikotiko elebidunen azterketa psikopatologikoa bi hizkuntzak erabiliz egitea izango litzatekeela egokiena.
|
|
|
Munduko biztanleriaren gehiengoa elebiduna edo eleaniztuna da. Hizkuntzak osasun arloan eta bereziki harreman terapeutikoan duen egitekoari buruz asko idatzi izan da, batez
|
ere
hizkuntzan oinarrituta eman daitezkeen txarto ulertuek osasunean izan dezaketen eragina dela-eta. Osagileek eta gaixoek jargoi ezberdina erabiltze hutsagatik arazoak sor daitezkeela deskribatu izan da (1), beraz, gaixoa bere ama hizkuntzan artatzen ez denean, txarto ulertuak nabarmenki areagotu daitezkeela pentsa genezake (2).
|
|
|
Osasun mentalaren alorrean bereziki garrantzitsua da hizkuntza. Izan
|
ere
, gaixotasun psikiatrikoen zeinu eta sintomak hizkuntzaren bidez adierazten dira, ez dago, osasunaren beste alor batzuekin alderatuta, bestelako proba osagarri diagnostikorik. Gaixotasun psikiatriko gehienek, gainera, mintzairari eragiten diote.
|
|
|
Gaixotasun psikiatriko gehienek, gainera, mintzairari eragiten diote. Berezitasun horien adibide argia eskizofrenia da; izan
|
ere
, gaixoaren jokabidean ere isla daitezkeen arren, sintoma psikotikoak hizkuntzaren bidez adierazten dira nagusiki. Gainera, ondoren azalduko dugun moduan, mintzaira kasu gehienetan neurri batean edo bestean kaltetuta agertzen da.
|
|
|
Gaixotasun psikiatriko gehienek, gainera, mintzairari eragiten diote. Berezitasun horien adibide argia eskizofrenia da; izan ere, gaixoaren jokabidean
|
ere
isla daitezkeen arren, sintoma psikotikoak hizkuntzaren bidez adierazten dira nagusiki. Gainera, ondoren azalduko dugun moduan, mintzaira kasu gehienetan neurri batean edo bestean kaltetuta agertzen da.
|
|
|
Hala
|
ere
, gaiaren inguruan ikerketa gutxi egin da, eta elebitasuna ez da eguneroko praktikan kontuan hartzen den aldagai bat. Testuinguru elebidun gehienetan, osasun arloan lingua franca edo komunikazio hizkuntza erabiltzea da joera, ama hizkuntza izan ez arren gehiengoak ezagutzen duen hizkuntza.
|
|
|
(I) gaixo psikotiko (eskizofreniko, eskizoafektibo edota sintoma psikotikoak dituzten gaixo bipolar) elebidunekin egindako lanak eta (II) bi hizkuntzatan sintoma psikotiko positiboak (haluzinazio eta delirioak) alderatzen zituztenak. Lanen eskasia dela-eta, ez zen ikerketa motan oinarritutako mugarik ezta argitaratze data mugarik
|
ere
ezarri. Gaztelaniaz eta ingelesez zeuden argitalpenak onartu ziren.
|
|
|
Gaztelaniaz eta ingelesez zeuden argitalpenak onartu ziren. Inklusio irizpideak betetzen zituzten artikuluen bibliografia
|
ere
erabili zen gaiari buruzko lan gehiago identifikatzeko. Azkenean, gaiaren inguruko 15 artikulu lortu genituen.
|
|
|
Gaixo eleaniztunek haluzinazioak hizkuntza batean baino gehiagotan eduki zitzaketela deskribatu zuen, baina orokorrean, ahots mehatxagarriak «atzerriko» hizkuntzan aditzen zituztela ondorioztatu zuen, eta ahots «onak» edo «babesgarriak» ama hizkuntzan. Hala
|
ere
, haien jaioterriko egoera politikoaren arabera ere ezberdintasunak zeudela hauteman zuen.
|
|
|
Gaixo eleaniztunek haluzinazioak hizkuntza batean baino gehiagotan eduki zitzaketela deskribatu zuen, baina orokorrean, ahots mehatxagarriak «atzerriko» hizkuntzan aditzen zituztela ondorioztatu zuen, eta ahots «onak» edo «babesgarriak» ama hizkuntzan. Hala ere, haien jaioterriko egoera politikoaren arabera
|
ere
ezberdintasunak zeudela hauteman zuen.
|