|
2002
|
|
|
Eta nolatan orduan ez zen dena ilunpe eta hotzikara, orain ere, hizkuntza artatu eta zaindu nahi dugula eta, Buletin ofizialak euskaraz irakur ditzakegun honetan, eta Windows bera
|
ere
euskaraz erabil dezakegun garai honetan (egin ote du euskarak horiek baino aurrerapen nabarmenagorik?, azkarki aitzinatu gara, bistan denez, programa informatikoak itzuliaz) beldur naiz euskal gaietan gauzak ez diren denak xalo eta laño, bizitzaren tolesgabetasunaren eskutre. Beldur naiz euskara ez den Bartoloren iturri garbi hartako ardotxo txuria, baizik, batzuetan bederen, gure bidexketan zangopean zapaltzen dugun istil beltzaren antzera aspalditik geldirik dagoen ur uherra, Maritxuri bigarren ahapaldira iritsi aitzinetik halako higuin zerbait ez bada, bai kezka bederen, sorraraziko liokeen kalte eta gaitz iturriaren isuria.
|
|
2008
|
|
|
Lan hori EuskalGNU elkarteari zor zaio, hark euskaratu baitu, beste aplikazio asko bezala. Linuxen eta Windowsen aski da sistema eragilea euskaraz erabiltzea Gimp
|
ere
euskaraz erabiltzeko. Izan ere, aplikazioak berak detektatzen du sistema eragilean kargatuta dagoen hizkuntza, eta hizkuntza horretan abiarazten du.
|
|
|
Ikastoletan euskara ikasten dute, eta euskaraz bizi dira. Campus hauen helburua handik kanpora
|
ere
euskara erabiltzea eta horretara ohitzea da, laburbildu du Jesus Aizkorbek, Euskadi Fundazioko komunikazio arduradunak.
|
|
2009
|
|
|
Hemendik aurrera, euskarazko edukiak topatzeko kalitate handiko bilaketak ahalbidetuko ditu Googlek. Gainera, posta elektronikoa eta bulegotika aplikazioak
|
ere
euskaraz erabiliko dituzte enpresek.
|
|
|
Hiru euskal irratiez gaindi, ezinbestekoa da Radio Adour Navarre ere aipatzea, Lapurdin kokaturiko irrati horrek
|
ere
euskara erabiltzen baitzuen garai hartan. Radio Adour Navarreren sorrera izan zen guztietan lehena.
|
|
|
Lehen eginkizunean, erabiltzeko aukerak sortzerakoan alegia, zeresan eta zeregin handia dute legeek, plangintzek eta herri erakundeek, nahiz eta ez eurek bakarrik?, euskarazko zerbitzu sortzaile eta emaile guztiek baitute erabilera aukera erakargarriak sortzeko erantzukizuna. Bigarrenean, ordea, erabilitako aukerak baliatzerakoan alegia, inork baino gehiago herritarrek dute hitza, eta bereziki eta batez
|
ere
euskara erabiltzeko gai direnek. Herritarrek ahal dutena nahi izatean dago koska.
|
|
|
Aurreratu dezagun, halaber, zertxobait gehiago esaten ari garenaren argitan: " Egin dena baino gehiago eta hobeto egin zitekeen" diogunean, batez
|
ere
euskara erabiltzeari dagokionez esan nahi dugu egin zitekeela egin dena baino gehiago eta hobeto; ez dugu, beraz, esan nahi, esate baterako, euskararen ezagutza eskatu dena baino gehiago eskatu behar zenik. Euskara jakin eta lanean ez erabiltzeak kezkatzen gaitu, beren burua euskalduntze prozesutik kanpora utzi duten herri langileek baino gehiago.
|
|
|
Nahiago nuke Katalunian bezala nazionalista ez direnek
|
ere
euskara erabiliko balute hemen, euskara ez izatea inoren monopolio, herriaren hizkuntza besterik. Euskara eta nazionalismoa banandu, bai, baina nazionalistek euskarari uko egin gabe, alegia, besteek bereganatu behar dute euskara.
|
|
|
Elizgizonek (kasu honetan zuzen erabilita dago" gizon" hitza, gaur bezala orduan ere gizonezkoak baino ez baitziren apaizeriaren kideak) XVII. mendean eta ondorengoetan euskara baliatzen zuten euren sermoietan eta arimen salbaziorako mintza jardunetan, kristau dotrina irakasterakoan. Hitzez ez ezik, idatziz
|
ere
euskara erabiltzen zuten: XIX. mendera arteko euskal idazle gehienak, ia ia denak, apaizak ziren.
|
|
2010
|
|
|
Horrek eragina du euskararen kalitatean ere. Horregatik, garrantzia du hezkuntza sistemaren eremuan egiten denarekin batera hezkuntzatik kanpoko esparruetan
|
ere
euskara erabiltzeko ekimen ez akademikoak abian jartzea. Euskararen erabilera handiena ezaugarri batzuen arabera ematen da:
|
|
|
ez dezagun ahaztu komunitatea dela hizkuntza ororen gorputza eta arima, bere etorkizunean eragiteko giltza duten biztanleria osoa barne hartuta, denek eragin baitezakete modu batean edo bestean. adibidez: euskaldunek eragiten dute batez
|
ere
euskara erabiliz, eta, horrezaz gain, euskaldunek zein erdaldunek erabilera nahikorako gizarte baldintza egokiak bermatuz.
|
|
|
Adibidez, modu pasiboa honelako kartelak jartzea litzateke: " Euskara ez da bakarrik baserritarren hizkuntza, medikuarekin
|
ere
euskara erabili!". Aktiboa litzateke kongresu batean fisika nuklearraz euskaraz hitz egiten hastea entzuleek euskaraz gai horretaz ezin dela eztabaidatu pentsatzen dutenean, edo medikuak tokiko aldaera erabiltzea zuzenean betiko gizarte arauak apurtzen saiatzeko.
|
|
2012
|
|
|
Haur eta gazteak euskara gehien erabiltzen dutenak direlako etorkizunean heldu bilakatzean
|
ere
euskara erabiliko dutela pentsatzeak bere mugak dituela uste dugu. Duela hogei urteko haurren datuak eta gaur egungo helduenak begiratu besterik ez dago egungo haur eta gazteak etorkizuneko hiztun, beraien erabilera ohiturekin, bilakatuko ez direla ikusteko.
|
|
2013
|
|
|
Tolosako ikastetxe guztiak (eskola publiko bat eta bi kontzertatu) eredukoak (irakaskuntza euskaraz) diren arren, bakoitzaren errealitate soziolinguistikoa oso da ezberdina: 1 ikastetxea deitu diogu H1 eta erabilera orokorra gaztelania duten ikasleak nagusitzen direnari; 2 ikastetxea, berriz, etxetik euskara eta gaztelania ekarri eta erabilera bitarikoa nagusi duenari; aldiz, 3 ikastetxea deitu diogu batez
|
ere
euskara erabili eta H1 euskara duten ikasleen ikastetxeari. Ondorengo taulan argitzen da zein den ikastetxe bakoitzaren errealitate soziolinguistikoa:
|
|
|
Hau da, laginaren %80a. Beste hiruak, berriz, euskara eta gaztelera hitz egiten dutenen multzoan, ama hizkuntza bakartzat gaztelera duenak ahizparekin etxean
|
ere
euskara erabiltzen duela kontuan hartuz gero.
|
|
2014
|
|
|
Puntuazio altuena lortu duten item horiek ia gorengo emaitza lortzera iritsi dira, hau da 5a. Item horien arabera, gazte hauek euskararekiko atxikimendu handia dute; izan ere, harro daude euskaldunak izateaz eta gainera lagunekin
|
ere
euskara darabilte. Euren arabera, herrian euskaraz jarduteko nahikoa aukera dute.
|
|
|
eta berak euskaraz egin zuela. Mitin politiko gehienetan eta bizitzako gainontzeko momentuetan
|
ere
euskara erabili ohi zuela gaineratu zuen Iturriozek. Hori gutxi balitz, azken karlistaldian borrokan aritzeagatik atzerrira ihes egin behar izan zuela gogoratuz, euskaldun oso ez izateko arrazoirik ez zuela argudiatu zuen Iturriozek.
|
|
2015
|
|
|
Alaba hori eskolan hasi denean, emakume hori guraso taldera etortzen denean, normalean berak erdaraz hitz egiten du, eta berarierantzuten zaionean erdaraz egiten da. Horren eraginez, noizbehinka elkarrizketak bestela ere erdaraz egiten dira, baina oraindik
|
ere
euskara erabiltzen da, ez da automatikoki dena erdarara aldatu, inondik inora.
|
|
|
Baina gazteak ez dira giza talde isolatua, ajeak errepikatzen dituzte. Errefortzu lanak plantea daitezke, eskolaz kanpo
|
ere
euskara erabil dezaten. Eskolaz kanpo euskaltzaletu da leloa eta gakoa.
|
|
2017
|
|
|
Euskara debekatu eta zigortzeaz gainera, beraz, hizkuntzaren ospe galera prozesu bat abian jarri zuen, atzerakoia, baldarra, mugatua edo landatarra delako usteak zabalduz umore bidez, eta hiztunen autoestimua (harrotasuna) zapalduz batera euskal identitatean erretena irekiz. Ezagunak dira, gaur egun oraindik ere, gaztelania hutsean ikas zezaten arduratu ziren gurasoen seme alaben testigantzak, edo ama hizkuntza izanagatik
|
ere
euskara erabiltzen jarraitzeari behin betiko uko egin ziotenenak. Umoreak, lotsa sortzeko tresna gisa erabilita, hizkuntzaren gaineko hautematea aldatzeko balio izan zion Erregimenari, euskarak ordu arte izan zuen balio soziala irauliz.
|
|
2020
|
|
|
Euskal Herrira etorrita, «bertako hizkuntza eta kultura ikastea edo behintzat saiatzea normala» dela iritzita, hasi zen euskara ikasten eta egun euskaraz bizi da: «normalean, lagunekin euskaraz solas egiten dut eta lanean
|
ere
euskara erabiltzen dut».
|
|
|
Osakidetzan, plantilla elebiduna% 50 ingurukoa da. Portzentaje hori, ostera,% 80koa da, urtetik beherakoen artean, eta azken horiek, gainera, ahozko komunikaziorako euskara gehiago erabiltzeaz gain, idatzizko arlo klinikoan
|
ere
euskara erabili ahal izatea eskatzen dute, lan gehigarria baitakar pazientea hizkuntza batean artatzeak eta historia klinikoan beste hizkuntza batean idatzi beharrak.
|
|
|
Osakidetzan, plantilla elebiduna% 50 ingurukoa da. Portzentaje hori, ostera,% 80koa da, urtetik beherakoen artean, eta azken horiek, gainera, ahozko komunikaziorako euskara gehiago erabiltzeaz gain, idatzizko arlo klinikoan
|
ere
euskara erabili ahal izatea eskatzen dute, lan gehigarria baitakar pazientea hizkuntza batean artatzeak eta historia klinikoan beste hizkuntza batean idatzi beharrak.
|
|
2021
|
|
|
Euskara eta Euskal Herria nolakoa den alde batera utzi eta nolakoa izatea gustatuko litzaiekeen galdetzean galdetegietan, gehienak bat datoz biztanleek batez
|
ere
euskara erabiltzea nahiko luketela. Hau garrantzitsua da, beraiek ere euskara erabil dezaten ezinbestekoa baita.
|
|
|
Euskara eta Euskal Herria nolakoa den alde batera utzi eta nolakoa izatea gustatuko litzaiekeen galdetzean galdetegietan, gehienak bat datoz biztanleek batez ere euskara erabiltzea nahiko luketela. Hau garrantzitsua da, beraiek
|
ere
euskara erabil dezaten ezinbestekoa baita. Beste batzuek euskara eta erdara berdin erabil dadin nahiko lukete eta gainerakoek gaitasunari ematen diote garrantzia handiagoa:
|
|
|
Biztanleek batez
|
ere
euskara erabiltzea nahiko nuke% 69,5
|
|
|
Horretaz gain, gazte hauek beraien belaunaldiak euskararen bizi iraupenerako izango duen arduraz jabetu direla esan behar da, eta baita euskararekin konprometituta daudela ere, esaterako, korrikan nahiz euskaraldian ia guztiek parte hartzen dutelako. Gainera, Euskal Herriko biztanleek batez
|
ere
euskara erabil dezaten nahi dute, 2019ko datuen arabera. Hau garrantzitsua da beraiek ere euskara erabil dezaten.
|
|
|
Gainera, Euskal Herriko biztanleek batez ere euskara erabil dezaten nahi dute, 2019ko datuen arabera. Hau garrantzitsua da beraiek
|
ere
euskara erabil dezaten.
|
|
2022
|
|
|
(9) Beste jendea ezagutzean
|
ere
euskara erabiltzen dugu, nahiz eta Lizarran egon. (BE Z)
|
|
2023
|
|
|
2 Haurrak eskolaz kanpoko eremuetan
|
ere
euskara erabiltzeko aukerak eskainiz, eta, gainera, adin desberdinen arteko bizikidetza uztartuz.
|
|
|
Gainera, beraiek ezarri dute irmoen hizkuntzaren eta identitatearen arteko atxikimendua, euren nazio sentimendua argudiatzeko erabili dituzten irizpide nagusiak lurraldea eta hizkuntza izan baitira. Lotura hori alderantzizkoa ere bada; izan ere," euskaldun" eta" oriotar" moduan identifikatu direnak izan dira batez
|
ere
euskara erabiltzen dutela esan dutenak eta hizkuntza gehiago erabiltzearen eta normalizazioaren alde sutsuen agertu direnak. Azkenik, inongo etiketa etnopolitikorik erabili ez duten gazteen iritzi eta aipamenek bat egin dute oro har euskal sentimendu nazionalarekin identifikatu direnekin, hau da, euskara gehiago erabiltzen dutela ziurtatu dute eta normalizazioaren alde agertu dira.
|
|
|
Une horretatik aurrera, diputatuek nahieran erabili dituzte hizkuntza horiek. Hala ere, apur bat gehiago itxaron dute idatzizko komunikazioetan
|
ere
euskara erabiltzeko. Horretarako, ganberako zerbitzuak «egokitu» dituztela adierazi dute, eta proposamenean zehaztua dago «beharrezko baliabide materialak eta pertsonalak» jarriko dituztela itzulpen eta interpretazio zerbitzuetan.
|