|
2006
|
|
|
1) Soziolinguistika Klusterrarekin batera (gure aldizkari hau bideratzen duena, hain zuzen) antolatu dute ikastaroa, eskaintza hau eginez: Erronka
|
Berriak
Euskararen Erabileran izeneko ikastaroa, bertan zenbait aztergai landuz eta zenbait irakasle inplikatuz.
|
|
|
a) UPV/EHUn, unibertsitate nagusiena (handiena, titulazio gehien duena, zabalduena hiru campusetan, eta abar) eta publikoa izanik, bertan aurkitzea espero zitekeen soziolinguistika arloa� ren presentzia nagusiena, baina hain justu alderantziz gertatzen da; b) pribatu arrunten artean ere: zaharrena den unibertsitatean (DU) dago eskaintzarik txikiena, eta berria den unibertsitatean
|
berriz
(MU) eskaintza nahiko aberatsa aurkitzen da; c) pribatu bereziak dira (UEU, HIZNET) aberatsenak, nahiz eta bereziak izan eta ez arruntak, euskalgintzako erakunde sozialen artean araututakoak, nahiko paradoxikoa dirudiena gure euskal testuingurutik kanpo.
|
|
|
JAKIN aldizkariari, Ikastolen Elkarteen Federakuntzari, eta J.A. Fishman soziolinguistari. Gure aldizkariaren euskal soziolinguistika arloarekin lotzen diren gertaera
|
berriak
ospatzeko asmoz izan da.l
|
|
|
Hona dakargun txostenaren helburua Soziolinguistika ikasketak gaur egun, alegia ikasturtean, dauden egoeraren
|
berri
ematea da UPV/EHUko Filologia Fakultatean (Arabako Campusa, Gasteiz). Eremu honetako irakaskuntza, indarrean dauden Ikasketa Planen arabera, ondoko ikasketetan zehar banatzen da:
|
|
|
Gerora begira, Europear Araudiari segika, Unibertsitateko Ikasketa Plan
|
Berrien
eta Titulazio Berrien ezarketa dela eta/ 2010 ikasturte inguruan egingo denaez dakigu xehetasunez zein izango den plan berri horien garapena. Hortaz, nekez aurresan daiteke zein izango den Soziolinguistika ikasketen geroa gure unibertsitatean. Ikasketa Maila:
|
|
|
Gerora begira, Europear Araudiari segika, Unibertsitateko Ikasketa Plan Berrien eta Titulazio
|
Berrien
ezarketa dela eta/ 2010 ikasturte inguruan egingo denaez dakigu xehetasunez zein izango den plan berri horien garapena. Hortaz, nekez aurresan daiteke zein izango den Soziolinguistika ikasketen geroa gure unibertsitatean. Ikasketa Maila:
|
|
|
Gerora begira, Europear Araudiari segika, Unibertsitateko Ikasketa Plan
|
Berrien
eta Titulazio Berrien ezarketa dela eta —2009/ 2010 ikasturte inguruan egingo dena— ez dakigu xehetasunez zein izango den plan berri horien garapena. Hortaz, nekez aurresan daiteke zein izango den Soziolinguistika ikasketen geroa gure unibertsitatean.l
|
|
|
Gerora begira, Europear Araudiari segika, Unibertsitateko Ikasketa Plan Berrien eta Titulazio
|
Berrien
ezarketa dela eta —2009/ 2010 ikasturte inguruan egingo dena— ez dakigu xehetasunez zein izango den plan berri horien garapena. Hortaz, nekez aurresan daiteke zein izango den Soziolinguistika ikasketen geroa gure unibertsitatean.l
|
|
|
Eskuin aldeko zutabeetan, aztertzen ari garen tarteetako irabazi/ galerak agertzen dira; 81 epealdian, galdutako euskaldunak, adin tarte zaharrenetan ematen dira, 50 urteetatikaurrera, 2.587 hiztun, eta multzo horrekiko erlatiboki kopuru txikia da eta, hiztun galerak zio naturalak (heriotzak,...) eragindakoak direla pentsatzera eramanez. Epealdi bereani rabazitakoak hiztun, ostera, guztiak helduak izanik ezin pentsa daiteke berezkoak direnik, horiek, duda izpirik gabeeuskaldun ikasiak dira, euskaldun
|
berriak
alegia. Baldin eta gure datuen arabera 81 epealdian 66.028 euskaldun gehiago lortu baziren horietatik helduen euskalduntzearen ekarpen zuzena% 34’15a dela estima daiteke.
|
|
|
Helduen artean, 1986an 16 eta 64 urte zituztenen artean, galerak dira nagusi. Irabazitakoak 1991 baino ez dira eta guztiak adin tarterik gazteenetakoak, galdutakoak, berriz, 14.685 Hau da, aurreneko epealdian helduen euskalduntzeak irabazitako euskaldunetatik% 34’15a ekarri bazuen ere, bigarren epealdian/ 91irabazitako 28.583 hiztunetatik helduen euskalduntzeak% 6’97a (1991 heldu euskaldun
|
berri
) baino ez du azaltzen. Zer gertatu da?
|
|
|
" Bigarren epealdian/ 91irabazitako 28.583 hiztunetatik helduen euskalduntzeak% 6’97a (1.991 heldu euskaldun
|
berri
) baino ez du azaltzen"
|
|
|
" Helduen euskalduntzeak berreuskalduntze prozesuan indarra galdu duela oso nabarmena da" aurreko epealdian beste euskaldun
|
berri
espero genezake, are gehiago 86 tartean euskararen aldeko hizkuntz politika areagotu dela pentsatuko bagenu. Zehatzago, adin talde bakoitzean 81 tartean behatutako hazkuntza proportzioari eutsi izan balitzaio 86 epealdirako 29.600 euskaldun berri edo gehiago espero genezakeen.
|
|
|
" Helduen euskalduntzeak berreuskalduntze prozesuan indarra galdu duela oso nabarmena da" aurreko epealdian beste euskaldun berri espero genezake, are gehiago 86 tartean euskararen aldeko hizkuntz politika areagotu dela pentsatuko bagenu. Zehatzago, adin talde bakoitzean 81 tartean behatutako hazkuntza proportzioari eutsi izan balitzaio 86 epealdirako 29.600 euskaldun
|
berri
edo gehiago espero genezakeen. Tamalez hori horrela izan beharrean erabat alderantzizkoa izan da; 12.694 euskaldun heldu galdu baitira.
|
|
|
Azken buru Zentsu eta Udal Errolden helburuetariko bat, besteak beste, gizarte errealitateari labelak ezartzean datza. Horrela iharduera politikoa zenbait eremutan ebaluagarria suerta daiteke; hau da, Zentsu eta Udal Erroldetatik ateratako informazioa gizartearen hainbait parametro aldaketaren
|
berri
emateaz gain aldaketak sortarazteko diseinatutako plangitzen ebaluaketarako balio du.
|
|
|
Edozein azterketa demolinguistiko egin aurretik gizarteak izandako aldaketak ezagutu behar dira, azterketa demografikoa egin beharra dago alegia. XX. mendean gure gizarteak aldaketa sakonak ezagutu ditu, hau da, I. Larrañagak aztertu duen moduan aldaketak, bortitzak eta leunak, ez dira gertaera
|
berriak
gure artean. Hirurogei hamarkadako industrializazio eta populazio hazkundeak handik hogeiren bat urtera bere goia jo zuen.
|
|
|
" Euskaldunen belaunaldi
|
berriek
aurrekoek baino lehenago ikasten dute gaztelera. Gizaldi zaharretako euskaldunek haurtzaroa euskara hutsean ematen zuten"
|
|
|
Jatorrizko hizkuntzaren arabera erraz antzeman daiteke aldibereko elebidunak izateko joera. Euskaldunen belaunaldi
|
berriek
aurrekoek baino lehenago ikasten dute gaztelera; gizaldi zaharretako euskaldunek haurtzaroa euskara hutsean ematen zuten. Honek, dudarik gabe, badu bere eragina adin talde bakoitzak erakusten duen hizkuntz portaeran.
|
|
|
" Aurreneko epealdian helduen euskalduntzeak irabazitako euskaldunetatik %34’15a ekarri bazuen ere, bigarren epealdian/ 91irabazitako 28.583 hiztunetatik helduen euskalduntzeak %6’97a (1991 heldu euskaldun
|
berri
) baino ez du azaltzen"
|
|
|
Zuzenean eta zeharka euskararen etorkizuna, hiztunen eskuetan dagoela esan ohi da, euskaldunengan batik bat. Egia esan, orain arte horrela izan da, urteroko matrikulazio kanpainak, helduen euskalduntze alfabetatzea, euskararen aldeko mugimenduak, udalerri askotako elkarte
|
berriak
, euskal aldizkariak, egunkaria, laburbilduz euskaltzaleen militantziak prozesuaren jarraikortasuna euskararen alde jarri du. Horiek gabe prozesuaren norabidea bestelakoa izan zitezkeen.
|
|
|
Filosof� a eta Letren Fakultateko Filologia sailetik eta Soziologiatik. Txosten honetan bai irakats arloan bai ikerkuntzan gaur egun egiten denaren
|
berri
ematen dugu.
|
|
|
Titulazio
|
berriak
direla eta, gizartearen beharrei erantzuteko, soziolinguistika arloa are gehiago indartzea ere izan daiteke.
|
|
|
Labov, Fishman ala Bourdieu gehienek ezagutzen dituzte eta beraien teorien ekarpenak zein mugak agerian uzteko gaitasuna daukate. Ekonomiaren mundializazioak eta informazioaren eta komunikazioaren teknologia
|
berrien
agerpenak joera hori areagotu dute, hartu emanak ugalduz eta elkar ezagutza hobetuz. Hala ere, bi faktorek trukaketa horiek mugatu dituzte, batetik, hizkuntzaren oztopoak zeren artikulu eta liburu frango inglesez eta, maila txikiago batean, frantsesez idatziak daude eta, bestetik, herri bakoitzean nagusi diren iritzi, ohitura eta erreferentziak, nahiko ezberdinak izateaz gain, egonkorrak dira.❚
|
|
|
Aniztasuna da nagusi, are eta gehiago jakitean soziolinguistika albaon dauzkan beste jakingai batzuei loturik dagoela (soziologia, historia, psikologia, linguistika), problematika eta gai
|
berriak
sortuz baita ere ikerketak bultzatuz. Labov ek zehazten dituen aztergaiez gain, soziolinguistika garaikidea, hizkuntza komunitatera, komunitateen arteko harremasoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 141 netara ala nortasun bera duten giza taldeetara interesatzen da.
|
|
|
1 Soziolinguistika esleitua eta hizkuntzen kudeaketa. Adibidez, hizkuntza politiken tipologiak osatzen dira zenbait irizpideren arabera baita ere politika horiek ebaluatu eta norabide
|
berriak
proposatu.
|
|
|
4 Kreolizazio gertaeren eta kreoloen ikerketa. Kolonialismoaren eraginez, hizkuntza komunitatearen eta hizkuntza
|
berriaren
sorrera (esklabuena alegia) jorratuak dira, kolonoen hizkuntzatik habiatuz.
|
|
|
Aukera nagusi bezala teknologia
|
berriek
eskaintzen dituztenak aipatu gura nituzke lehenbizi: oso urrun dauden eta inguruan ezin har dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker.
|
|
|
oso urrun dauden eta inguruan ezin har dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal Herriko
|
berri
zehatza izan dezakete eta Renoko Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik. Beraz, abantaila ekonomikoak, bai ikasle bai erakundearentzat, agerikoak dira.
|
|
|
Bigarren aukera nazioartean euskal soziolinguistikari buruzko ikerketa eta lanen
|
berri
eman ahal izatea da. Ingelesez idatzitako liburuak (Amorrortu 2003) euskal soziolinguistikaren ikuspegi orokorra eskaintzen du, ingelesdunari begira, baina euskaldunentzat ere baliagarria izan daiteke, atzerrian euskal soziolinguistikari buruz aztertutakoaren berri ere ematen baita.
|
|
|
Bigarren aukera nazioartean euskal soziolinguistikari buruzko ikerketa eta lanen berri eman ahal izatea da. Ingelesez idatzitako liburuak (Amorrortu 2003) euskal soziolinguistikaren ikuspegi orokorra eskaintzen du, ingelesdunari begira, baina euskaldunentzat ere baliagarria izan daiteke, atzerrian euskal soziolinguistikari buruz aztertutakoaren
|
berri
ere ematen baita. Beraz, irakasgaiaz aparte euskal soziolinguistikaren nazioarteko
|
|
|
Oso urrun dauden eta inguruan ezin har dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal Herriko
|
berri
zehatza izan dezakete eta Renoko
|
|
|
Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik. zabalkuntza aipatu behar da. Gerora begira, irakasgaia gaurkotzen den heinean azken lanen
|
berri
ere emango da eta horiek zabaltzeko ere balioko du.
|
|
|
Bestetik, liburua bertoko irakurle euskaldunentzat baliagarri izan daiteke euskal soziolinguistikari buruz ingelesez irakurtzea eta AEBetan egin eta Euskal Herrian gutxi ezagutzen diren lanen
|
berri
izatea.
|
|
|
Nik antzematen dudan ahuleziarik handiena maila akademikoan azalean geratzea da. Teknologia
|
berriek
dituzten aukerak ahulezi ere izan daitezke, aurrez aurre ezin egonak txarto ulertzeak, iluntasunak eta azalkeriak ekar ditzake eta. Ikasle eta irakaslearen arteko harremana askotan hotza suertatzen da.
|
|
2007
|
|
|
Hasten ari zen dimentsio honek, ordura arte zeregin horretan arituak ziren taldeen estrukturen ahalmena gainditu zuen, demanda berri horri nekez erantzungo zion era egokian ordura arteko helduen euskara irakaskuntza sakabanatuak. Batasun maila bat atxiki beharra zegoen, eta ikuspegi
|
berriak
ere beharrezkoak ziren; nazio ikuspegia, herri mugimendu izaera, koordinazio beharra... Ikuspegi berri hauek bere egituran, bere antolaketan eta bere izaeran bilduko zituen erakunde berri baten beharra aurreikusten zuten.
|
|
|
• Hizkuntz eskakizunak areagotzeko proposamenak egin. Ezarritako epeak bete, eta aldagai
|
berrietara
egokitu.
|
|
|
• Ikasle
|
berriak
erakarri. Euskaraz ezer ez dakien jende ugari dago oraindik, eta prestakuntzaren eraginkortasuna bermatuz, eskaintza bereziak eta helburu mugatuetarako ikastaroak prestatu dira.
|
|
|
Etengabeko prestakuntza, eskaintza
|
berriei
erantzuteko prestatu beharra, kalitatea, eguneratzea, oso hitz ezagunak bihurtzen ari dira euskaltegietan. Zerbait mugitzen ari den seinale da hori nire ustez.
|
|
|
Beraz, belaunaldi
|
berriak
eragindako euskal adimenaren eta sentimenduaren berritze prozesu horretan kokatu behar da Alfabetatze Batzordearen sorrera. Alfabetatze Batzordearen zeregina, bestalde, alfabetatze kanpainak antolatzea zen, euskaldunak beren hizkuntzan alfabeta zitezen bitartekoak ipintzea, alegia.
|
|
|
Demanda berri horri nekez erantzungo zion era egokian ordura arteko helduen euskara irakaskuntza sakabanatuak. Batasun maila bat atxiki beharra zegoen, eta ikuspegi
|
berriak
ere beharrezkoak ziren; nazio ikuspegia, herri mugimendu izaera, koordinazio beharra... Ikuspegi berri hauek bere egituran, bere antolaketan eta bere izaeran bilduko zituen erakunde berri baten beharra aurreikusten zuten.
|
|
|
EAEko helduen euskalduntze alfabetatze sektorea normalizatuz joan den neurrian, eta euskaltegien homologazioa ere burututa (irakasleen gaitzeprozesua barne), euskaltegietan diharduen irakasleria ere neurri batean egonkortuta dagoela esan daiteke. Ez da urtero irakasle
|
berrien
premia handia duen sektorea.
|
|
|
EAEko helduen euskalduntze alfabetatze sektorea normalizatuz joan den neurrian, eta euskaltegien homologazioa ere burututa (irakasleen gaitze prozesua barne), euskaltegietan diharduen irakasleria ere neurri batean egonkortuta dagoela esan daiteke. Ez da urtero irakasle
|
berrien
premia handia duen sektorea.
|
|
|
Sarrera honetan ageri den moduan, beraz, ajeak gehiago izanen dira hemen plazaratuko ditugunak, inori zorionak ematea baino. Dena dela, gatozen poliki poliki Nafarroako euskaltegien
|
berri
zuzenean jaso eta urte hauetan izandako emaitzak aztertzera.
|
|
|
Euskara ikasteko gogoa hedatu zen eta han hemenka euskarazko kurtsoak antolatzen hasi ziren, izan dadin lagunen arteko talde informaletan, herriko kultur taldeetan ala hizkuntza irakasteko herriko elkarteetan. Denbora berean Mende Berri izenesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 83 ko taldea lehen barnetegiak antolatzen hasi zen, Iparraldeko euskaldun
|
berrien
lehengo belaunaldia sortuz. Urte gutxi barne, iniziatiba horiek guztiak koordinatzen hasi ziren.
|
|
|
Arloaren diagnosia eta beharrak egin ondoren taldeetako irakasleek eta animatzaileek urrats kualitatiboaren beharra ikusi zuten, beren lana emankorrago izateko. Hegoaldean sortu
|
berri
zen AEK federazioarekin naturalki harremanetan sartu ziren eta 1980ko azaroan Iparraldean ere egitura xutik ezartzea erabaki zuten. 500 ikasle 24 herritan banaturik eta 50 bat irakasle bildu ziren AEKn.
|
|
|
Hegoaldean sortu
|
berri
zen AEK federazioarekin naturalki harremanetan sartu ziren eta 1980ko azaroan Iparraldean ere egitura xutik ezartzea erabaki zuten. 500 ikasle 24 herritan banaturik eta 50 bat irakasle bildu ziren AEKn.
|
|
|
Larreak, lan horretan, 1956tik 1986ra bitartean hogeita hamar urtez helduen euskararen irakaskuntzan erabilitako metodoen bilakaerari begiratu zion. Bilakaera ikerketa horretan, metodo
|
berrietan
, Europatik izandako eraginak eta metodoen arteko elkarren eragina ere jorratu zituen garai hartako egoera politikoa eta soziala aintzat harturik.
|
|
|
Zereginak ziren: irakasleen arteko harremanak ugaritzea, egindako lanen eta esperientzien
|
berri
elkarri ematea, irakasle berrien ikastaroak antolatzea...
|
|
|
Zereginak ziren: irakasleen arteko harremanak ugaritzea, egindako lanen eta esperientzien berri elkarri ematea, irakasle
|
berrien
ikastaroak antolatzea...
|
|
|
ikasturtean AlfabetatzeEuskalduntze Koordinakundeak (AEK) jasotako ikasle fitxak Siadecok aztertu zituen (1978). Txosten hartan Euskal Herri osoan euskara ikasten ziharduten 30.000 helduren
|
berri
eman zen. Ikasleria oso zen gaztea.
|
|
|
Zentzu honetan, euskal hiztunen komunitatearen jarrera ona funtsezkoa izango da. Atzerritar batek euskara ikasten duenean, txalotu eta lagundu egiten diogu, baina euskaldun
|
berriarekin
ez dugu berdin jokatzen.
|
|
|
Kontuak kontu, nahiz eta egia borobila den lana aurkitzeko perfilak eskatu ezean gure ikasleen erdiak baino gehiagok ez lukeela euskara ikasiko, ezin dugu ukatu azterketa bat gainditu beharrak presio handia sortzen diela eta horrek jarrera negatiboa eragiten diela. Beraz, bide
|
berriak
urratu lirateke. Seguruenik, gure hizkuntzaren eta gizartearen ezaugarriak kontuan hartuta, ebaluaziorako modu egokiagoak bilatzeak asko lagundu ahal digu emaitzak hobetzen.
|
|
|
Zentzu horretan, geure erabilera plan ezberdinetan parte hartzaileak izango diren langile, guraso, gazte edo aisialdiko monitoreak, beraien plangintza ezagutzeaz gain, horren aldeko jarrera izatea funtsezkoa izango da, subjektu aktibo izan eta eragile garrantzitsu bihurtzeko. Plangintzak arrakasta izateko, plangintzaren subjektuak izango direnek, plangintza horren
|
berri
izan, diseinuan parte hartu eta helburuak barneratzea litzateke egokiena.
|
|
|
Gure ikasle direnek ez dakite ezer askorik hizkuntz politikaz, baina are gutxiago sekula euskaraz ikasi ez dutenek. Komunikabideetan euskarari buruzko
|
berriak
oso urriak dira, eta gainera aztertzekoa litzateke zer nolako tratamendua ematen zaion gaiari. Euskarazko komunikabideetan izan ezik, inon ez da euskalduntze planei buruzko eztabaidarik egiten eta informazio askorik ere ez da zabaltzen.
|
|
|
Aurreko atalean esan bezala, euskararen normalizazio prozesuari bultzada berria eman ahal zaio plangintza ezberdinetan euskalduntze alfabetatzea txertatuz. Gainera, tresna
|
berriak
agertu dira: atazetan oinarritutako irakaskuntza, Europako Erreferentzi Mailetako deskribatzaileak, autoikaskuntza, ebaluazioa...
|
|
|
atazetan oinarritutako irakaskuntza, Europako Erreferentzi Mailetako deskribatzaileak, autoikaskuntza, ebaluazioa... Teorizazio eta hausnarketa sakonen ondoren tresna
|
berriak
agertu zaizkigu. Hizkuntzaren ikaskuntza naturalagoa proposatzen dute, elkarreragina bilatuz eta egoera errealetan erabiltzera bideratuz.
|
|
|
Baina argi dago, kurrikuluan esaten denez, ingurune ez euskaldunetan euskaltegiak eskaini behar diola ikasleari euskaraz aritzeko aukera. Horretarako ikasleari inguru
|
berriak
eskaintzeaz gain, bere ingurua ere euskalduntzen ahalegindu behar gara eta, aldi berean, ikaslearengan euskara erabiltzeko motibazioa piztu. Euskaltegian euskara maila egokia ematen lagundu behar zaio ikasleari, baina aldi berean, bere ingurunean eragin behar da.
|
|
|
Ariketak zuzendu eta emaitzak neurtzea izan da gure egitekorik ohikoena, bideari garrantzi handirik eman gabe. Kurrikulu
|
berriak
bideari ematen dio garrantzia. Horretarako ikaslearen parte hartzea ezinbestekoa da.
|
|
|
Ikasleak arlo edo gune baten hizkuntz plangintzaren parte sentituz, bere bidearen nondik norakoei garrantzia emango die, markatu beharreko helburuei eta jorratu beharreko alderdiei erreparatuz. Bere bidearen adierazlerik garbiena, eskuratzen duen gaitasun komunikatiboa izango da eta, ondorioz, plangintzaren barruan bete ditzakeen funtzio
|
berriak
.
|
|
|
Egun dugun ebaluazio sistemak zuzenki eragiten du arlo honetan. Baita, lehen aipatu bezala," euskaldun
|
berriekiko
" jarrera ere.
|
|
|
Finean, EPK delakoa euskaltegi bakoitzak egin beharrean, kurrikuluaren aplikazioak arlo ezberdinetako plangintzen beharretara bideraHorretarako ikasleari inguru
|
berriak
eskaintzeaz gain, bere ingurua ere euskalduntzen ahalegindu behar gara eta, aldi berean, ikaslearengan euskara erabiltzeko motibazioa piztu. Euskaltegian euskara maila egokia ematen lagundu behar zaio ikasleari, baina aldi berean, bere ingurunean eragin behar da.
|
|
|
Ikasleak arlo edo gune baten hizkuntz plangintzaren parte sentituz, bere bidearen nondik norakoei garrantzia emango die, markatu beharreko helburuei eta jorratu beharreko alderdiei erreparatuz. Bere bidearen adierazlerik garbiena, eskuratzen duen gaitasun komunikatiboa izango da eta, ondorioz, plangintzaren barruan bete ditzakeen funtzio
|
berriak
. tzea litzateke egokiena. Zalantzarik gabe, herriak oso gune garrantzitsuak dira euskalduntze prozesuan, baina gizarte egitura eta ikasleen motibazioei erreparatzea besterik ez dago konturatzeko dibertsifikazio kurrikularra behar beharrezkoa dela eraginkorrak izateko.
|
|
|
Dena dela, Europatik ere, ekarpen
|
berriak
datozkigu hizkuntzaren irakaskuntzan gabiltzanoi zenbait tresna eskainiz. Azter dezagun bada kultura aniztuna eta eleaniztuna den Europan, hizkuntzaren irakaskuntzan dabilen makina bat profesionalen lanaz burututako Europako Erreferentzi Maila Bateratua.
|
|
|
Ikastea modu positiboan ikustea eragingo dio eta esfortzu handiagoa egitera bultzatuko du. Ikasitakoak ematen dizkion aukerei erreparatuko die, izan ere, gaitasun komunikatiboa eskuratu ahala gauza
|
berriak
egiteko ahalmena duela ikusiko du. Irakaslearen ebaluazioetan eta kanpoebaluazioetan ere izango du horrek oihartzunik.
|
|
|
Bilakaera aztertuta, pentsatzekoa da hurrengo urteetan ere egitasmo
|
berriak
sortu eta partaide gehiago erakartzen jarraitu ahal izango dela. Horretarako, aurreikuspenak zabalkunde plan batean jaso eta elkarlanak hitzartzeari ekin diote zenbait eragilek, tartean Topaguneak.
|
|
|
Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran eragin nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean modu naturalean sortuko ez liratekeen euskarazko sare
|
berriak
, lagun berriak... osatzeko aukerak sortuz.
|
|
|
Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran eragin nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean modu naturalean sortuko ez liratekeen euskarazko sare berriak, lagun
|
berriak
... osatzeko aukerak sortuz.
|
|
|
Bizipen positibotatik nahi dugu euskarara erakarri. Harreman sare
|
berriak
euskaraz sor daitezela nahi dugu. Horregatik antolatzen ditugu kultur emanaldiak, ikastaroak, haur eta gazteentzako programak, mendi irteerak eta jaiak, eta horregatik ekoizten ditugu euskarazko komunikabideak.
|
|
|
Izan ere, Mintzapraktika programetako partaideek ongi pasatzen badute, emozio positiboak sortzen bazaizkie (harreman
|
berriak
egin, egunerokoa konpartitzeko tokia topatu, gustuko ekintzetan parte hartzeko aukera ikusi, autoestimua igo...) jarraitzeko gogoa sortuko zaie eta horren ondorioz euskara erabiltzeko aukerak ugaritu egingo zaizkie eta horrenbestez hizkuntza erabiltzeko ohituretan eragitea errazagoa izango zaigu.
|
|
|
euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke: sare
|
berriak
eskaintzea, harreman sare ez formaletan eragitea, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea,... azken batean euskaraz bizitzeko aukerak ugaritzea.
|
|
|
Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran eragin nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean modu naturalean sortuko ez liratekeen euskarazko sare
|
berriak
, lagun berriak... osatzeko aukerak sortuz.
|
|
|
Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran eragin nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean modu naturalean sortuko ez liratekeen euskarazko sare berriak, lagun
|
berriak
... osatzeko aukerak sortuz.
|
|
|
Erronka aunitz ditugu etorkizunerako mintzapraktika egitasmoen arloan: dinamizatzaileen arteko koordinazioa hobetzea, programen aldaera
|
berriak
lantzea (proiektuak jendearen beharretara gero eta gehiago egokitzea), programaren eraginkortasuna modu zehatzean ebaluatzeko neurgailuak sortzea eta aplikatzea, eta noski, programak zabaltzea.
|
|
|
euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke: sare
|
berriak
eskaintzea, harreman sare ez formaletan eragitea, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea.
|
|
|
Zer esanik ez helduen euskalduntzeak ere bere egin behar duela ildo hori, emaitza akademikoei begira baino ez balitz ere. Ez dugu orain emango helduen euskalduntzearen bilakaeraren eta aukera metodologikoaren
|
berri
. Era batera edo bestera eta arrakasta gehiago edo gutxiagorekin, ahalegina egin da betidanik jarduera didaktikoa hobetzeko, azken ekarpenak integratzeko eta, azken baten, emaitzak hobetzen lagun dezaketen bideak bilatzeko.
|
|
|
EBIren hutsunea ez, baina normalizazioaren gaineko hausnarbide hura baztertuz joateko arrazoi suertatu zen 1990en amaieran agertu ziren ekarpen didaktiko
|
berriak
, gerora HABEren HEOKen plazaratu zirenak eta sektore osoan eragina izan zutenak. EBI neurri handi baten haietako batzuetan aitzindari izan zela esan badaiteke ere, lana hizkuntzaren pedagogian zentratuz joan zen sasoi hartan.
|
|
|
Euskara ikasteko eskolen sare antzeko zerbait antolatzen hasi zen. Handik urte batzuetara" euskaldun
|
berri
" terminoa agertu zen. Eta euskadun berriok, gutxi asko, euskararen erabilera publikoaren esparruan ere sartzen hasi ziren:
|
|
|
Handik urte batzuetara" euskaldun berri" terminoa agertu zen. Eta euskadun
|
berriok
, gutxi asko, euskararen erabilera publikoaren esparruan ere sartzen hasi ziren: literatura, hedabideak,...
|
|
|
1940 inguruan euskara ikasteko aukerarik bazen, urriak eta zailtasunez beteak. Hala ere, euskaldun
|
berrien
belaunaldi garrantzitsua agertu zitzaigun, autodidaktak asko eta hizkuntzari aurrekoak baino are atxikiago. Gutxi ziren, baina Krutwig, Txilardegi, Kintana eta enparauek gaur egungo euskalgintzaren oinarria ezartzen egin zuten lanaren pisua ez da azaldu beharrik ere.
|
|
|
Nora bideratu zuten haiek ikasitakoa? Historiak berak diosku, hizkuntzaren geroaz biziki kezkatuta, hizkuntza duindu eta garai eta arlo
|
berrietara
egokitzeari ekin zioten: hizkuntzalaritzan eta literaturan jardun zuten adibidez, baina baita normalizazioak zituen egiturak eta tresnak sustatzen ere:
|
|
|
Haien eta besteren ahalegin horrekin 1960tik aurrera helduen euskalduntzea antolatzen eta zabaltzen hasi zen. Hurrengo hamabost urteetan helduentzako eskolak zabaltzen hasi ziren, ikasmaterialak eta tresnak hasi ziren egiten, eta ondorioz euskaldun
|
berriak
ere gero eta gehiago.
|
|
|
literatura, musika, irakaskuntza, hizkuntzalaritza,... Edozelan ere, euskaldun
|
berri
askorentzat ikastekoaz gainerako ahalegin handia berriro, motibazioarekin soilik konpentsatzeko zaila, hiri inguruneetan gehien bat.
|
|
|
1970aren erdi aldetik aurrera euskara eskolez gainera ekimen
|
berriak
hasi ziren jorratzen. Alde batetik hizkuntza ikasirakasteko ahaleginari fruitua bilatzeko asmoa zegoen, baina, aldi berean, ikuspegi pedagogiko hutsetik ere ikasitakoa erabiltzeko edo, hobeto esanda, praktikatzeko beharra nabaritzen zen, hau da, hizkuntza ondo ikasteko erabili egin behar delako ideia.
|
|
|
Egoera hau nolabaiteko kezka sortzen hasi zen euskalduntzearen munduan, ikasle nahiz irakasleen inguruan. Honela bada, 1970aren erdi aldetik aurrera euskara eskolez gainera ekimen
|
berriak
hasi ziren jorratzen. Alde batetik hizkuntza ikas irakasteko ahaleginari fruitua bilatzeko asmoa zegoen, baina, aldi berean, ikuspegi pedagogiko hutsetik ere ikasitakoa erabiltzeko edo, hobeto esanda, praktikatzeko beharra nabaritzen zen, hau da, hizkuntza ondo ikasteko erabili egin behar delako ideia.
|
|
|
Alde batetik hizkuntza ikas irakasteko ahaleginari fruitua bilatzeko asmoa zegoen, baina, aldi berean, ikuspegi pedagogiko hutsetik ere ikasitakoa erabiltzeko edo, hobeto esanda, praktikatzeko beharra nabaritzen zen, hau da, hizkuntza ondo ikasteko erabili egin behar delako ideia. Ideia hau ez zen (eta ez da gaur egun ere)
|
berria
inondik ere, Babelgoaz geroztik seguruenik gure espezieak beste hizkuntza bat ikasteko hau egin behar delako konbentzimendua dauka, eta lehenengo euskaldun berri asko praktika horren bila hasi ziren, dela nekazal mundura, dela literaturara, dela euskaldunen berriketei belarria ipintzera, dela mezatara...
|
|
|
Alde batetik hizkuntza ikas irakasteko ahaleginari fruitua bilatzeko asmoa zegoen, baina, aldi berean, ikuspegi pedagogiko hutsetik ere ikasitakoa erabiltzeko edo, hobeto esanda, praktikatzeko beharra nabaritzen zen, hau da, hizkuntza ondo ikasteko erabili egin behar delako ideia. Ideia hau ez zen (eta ez da gaur egun ere) berria inondik ere, Babelgoaz geroztik seguruenik gure espezieak beste hizkuntza bat ikasteko hau egin behar delako konbentzimendua dauka, eta lehenengo euskaldun
|
berri
asko praktika horren bila hasi ziren, dela nekazal mundura, dela literaturara, dela euskaldunen berriketei belarria ipintzera, dela mezatara...
|
|
|
Urteekin ekimen puntualak izatetik programetan antolatzera pasatu dira hainbat lekutan. Euskaldun
|
berrientzako
jarduera soziokulturalen programak sortu dira horrela, gehienetan bestelako jarduerekin integratuta: mintzalagun programekin (Zahar Berri, Egizu), edo euskaltegi batzuetako eskaintza didaktikoan txertatuta (Zilegi eskola Hernaniko AEKn edo Bilboko Gabriel Aresti euskaltegiaren tailerrak).
|
|
|
Ikas jarduerarekin integratu. Hiztun komunitatea osatzera eta handitzera bideratu, ez euskaldun
|
berrien
txokoak sortzera. Formatu eta aplikazio esparru berriak landu:
|
|
|
Hiztun komunitatea osatzera eta handitzera bideratu, ez euskaldun berrien txokoak sortzera. Formatu eta aplikazio esparru
|
berriak
landu: lan mundua, familia,...
|
|
|
Izan ere, errealitate soziolinguistikoa ez da bakarrik benetan jasotzen dena, errealitateari buruz jendeak pentsatzen duena ere oso adierazgarria da. Modu berean errealitatearen eta irudipenen arteko aldeak zergatik gertatzen diren aztertzea oso interesgarria suertatzen da.
|
berrietara
egokitzeko. Aldaketak fitxetan eta neurtutako herrien kopuruan izan dira gehienetan, baina kasu guztietan neurketen arteko konparaketa egin ahal izateko irizpideak errespetatu dira.
|
|
|
euskara eta gaztelera (hegoaldean) eta frantsesa (iparraldean) ez ezik, beste hizkuntzak ere jaso ditugu atal berezi batean. Izan ere, azken urte horietan Euskal Herriak jaso duen immigrazio
|
berriak
errealitate soziologikoa aldatu du neurri batean eta herritar berri horien etorrerak egoera soziolinguistikoan zer nolako aldaketak eragin dituen jakin nahi izan dugu. Noski, immigrazio berri horren eragina ez da Euskal Herriko hizkuntzen aniztasunean bakarrik gertatu.
|
|
|
Noski, immigrazio berri horren eragina ez da Euskal Herriko hizkuntzen aniztasunean bakarrik gertatu. Hizkuntza
|
berriak
entzun ez ezik gazteleraren erabilera zertxobait areagotu egin dela pentsa genezake. Izan ere alofonoek kasu gehienetan gehiengoak duen edo gehiengotua den hizkuntza ikasi eta erabili ohi dute.
|
|
|
2002ko BAT aldizkariaren 43 alean" Erabileraren kale neurketa. Ibilbidea eta metodologia" artikulua argitaratu zen, orduko IV. kale neurketaren nondik norakoen
|
berri
emateko (www.soziolinguistika.org web gunean kontsulta daiteke).
|
|
|
" Datuen interpretaziorako bi ohar hartu behar dira kontuan: batetik, kaleko elkarrizketetan euskararen erabilera zenbatekoa den neurtu da (eta ez zenbat euskaldunek hitz egiten dugun euskaraz); bestetik, portzentaia zehatzak baino esanguratsuagoa da urtetan datuek erakusten duten joera." kale jendetsuenei dagokienez aldaketarik ez bada behinik behin, izan ere, gune
|
berriak
sortu badira ¾espazio urbanizatu berriak eraiki direlako¾ ibilbideak egokitu egingo dira."
|
|
|
Iparraldean
|
berriz
, galera prozesua bizkortu egin da azken neurketa honetan. Jaitsiera garrantzitsu hau dela medio, eta neurketa hauek egiten hasiz geroztik, estrainekoz da Iparraldea euskara gutxien entzuten den lurralde eremua, Arabaren atzetik.
|
|
|
Adin multzoak herrialdeka aztertuta
|
berriz
, honako alderdi deigarri hauek topatu ditugu: Araban, 2001eko datuen aldean, haur eta gazteen erabilera proportzioak nabarmen hobetu dira (%4 ingurutik %7 ingurura). Helduena ere asko igo da (%3, 2tik %4, 5era).
|
|
|
Adin taldeei begira, batezbesteko horretatik gora kokatzen dira helduak (%3, 1) eta herrialdeen artean Araba (%2, 5). Iparraldean
|
berriz
, guztiz emaitza harrigarria jaso da, entzun diren elkarrizketen artean %10 ez baita ez euskaraz, eta ez frantsesez entzun. Horiek horrela, %10 horren barruan, gehienak, gaztelaniaz ari zirela pentsa dezakegu.
|
|
|
Erabileraren hobekuntzak –txikia izan arren– balorazio positiboa izan arren, hazkundearen erritmomotelak eta ondoren ikusiko ditugun, hainbat aldagairen araberako emaitzek, kezkak uxatzetik oso urrun kokatzen gaituzte. Bestalde, datuen interpretazio egokiagoa egin ahal izateko, ezagupenaren inguruko emaitza
|
berriak
ezagutzera itxaron dugu.
|
|
|
Eta solasaldiak, azken buruan, hiztun bakanduengan ez, baizik eta harreman sareetan gauzatzen dira. Euskaldunen proportzioa handiagoa den lekuetan, aldiz, euskarazko harreman sareak badaude dagoeneko eta horiek dira belaunaldi euskaldun
|
berrien
babes eta euskarri. Hortaz...
|
|
|
Eta solasaldiak, azken buruan, hiztun bakanduengan ez, baizik eta harreman sareetan gauzatzen dira. Euskaldunen proportzioa handiagoa den lekuetan, aldiz, euskarazko harreman sareak badaude dagoeneko eta horiek dira belaunaldi euskaldun
|
berrien
babes eta euskarri.
|
|
|
... oraintsu arte euskara ondorengotaratzeko zein jarrera eta portaera ezberdinak nagusitu diren ikusita, ez dirudi astakeri bat ondoko hipotesia luzatzea tentu handiz bada ere: kulturalki emakumezkoek garai eta hizkuntz exijentzia
|
berriei
egokitzeko gaitasun handiagoa erakusten dute eta gizonezkoek, aldiz, ohitura eta usadioei eusteko joera sendoagoa. (Martinez de Luna, 2002:
|