|
2000
|
|
|
Ez da harritzekoa beraz, mota honetako ekimena aurrera atera izana: euskara hutsezko telebista bat, herrian egosten den ororen
|
berri
emango zuena. Halaxe, Arrasate telebista aitzindariaren lorratza jarraituz, 1991n otsailean sortu zuten, bestelako egoera batek bultzatuta baina.
|
|
|
. Izan ere, naziek Kanbo hartua zutela, marrazki sail hunkigarria mamitu zuen, eguneroko beldurra, urritasunak eta debekuak zizelkatuz. Germaniarren aberekeriaren
|
berri
ematerakoan, nazien ikuskera sarkastikoa eta iseka erabili zituen. Haien esbastika buhameek ekarria zela Europara, zioen irriz.
|
|
|
Aragoiko Autonomia Estatutuak erkidegoan dauden hizkuntza aldaerak zaindu beharra aipatzen du, baina horretara mugatzen da. Egun, ez dago inolako eredurik, errepide seinale edo antzekorik, aragoeraren
|
berri
ematen duenik.
|
|
|
1914ko maiatzaren 13an, pilotaleku estalia prest zegoela jokatzen hasteko
|
berria
eman zitzaion udaletxeari, eta hiru egun beranduago inauguratu zen. Bertan 1.116 ikusleentzako tokia bazen.
|
|
|
Zerikusi handia izan du, halaber, filma eskaini aurretik Joseba Apaolazak «La noche de» saioaren antzera egiten duen aurkezpenak, filmaren inguruko xehetasun eta bitxikerien
|
berri
emanez. «Zine oro»ko film ikusienen artean «Gaixo ingelesa», «Bihotz ondoko sekretuak», «Airbag», «Betiko kartzela», «Iluntzetik egunsentira arte», «Garrasia», «Etxean bakarrik», «Maverick», «Dreed epailea», «Fluke», «Oroimena erronka» eta «Izurria» ditugu.
|
|
|
Lehengoan nire semeek ikastolan banatutako orri bat ekarri zidaten. Bertan, Euskal Telebistak Bidasoalderako antolatutako" Barrebus" izeneko ekitaldiaren
|
berri
ematen zitzaigun. Orriaren buruan, aipaturiko ekitaldia Txirri, Mirri eta Txiribiton pailazo euskaldunen ekitaldia zela zehazten ziguten, eta erdialdetik aitzina, zeintzuk ziren sarrera sinbolikoak hartzeko tokiak:
|
|
|
Betaurreko desegoki batzuen eragina eguzkiak larruazalaren gain eragiten duena bezain atzeraezina izan daiteke. Antiojo horietako kristalek ez gaituzte beti eguzki izpi infragorri eta ultramoreetatik babesten, eta horrexegatik antiojo normalizatuak erabili behar dira, babes horren
|
berri
ematen duen etiketatu berezia dutenak, dio INCIVIren txostenak.
|
|
|
ERROMANIZAZIOAK eragina izan zuen Gipuzkoako kostaldeko biztanleen ohitura eta bizimoduan. Urte askotako ustea hankaz gora jartzen duen baieztapen hori egin dute Aranzadi elkarteko Milagros Esteban, Maite Izquierdo eta Xabier Alberdi ikertzaileek, Zarauzko eta Astigarragako indusketen
|
berri
ematean. Alabaina, eragin hori zenbaterainokoa izan zen ez dago zehazterik oraindik.
|
|
|
Felix Linaresen" Euskal grafitti" n astelehenetan, Gorka Andrada aritzen da hirugarren munduko auziak plazaratuz. Asteazkenean, Alberto Letonak Europako estaturik gabeko herrien
|
berri
ematen du. Ostegunetan emakumeek dituzten erronken inguruan arizen dira.
|
|
|
Hirigintza, kultura, nekazaritza, zerbitzuak, azpiegiturak, garapena, diru kontuak... Batzorde bakoitzeko arduradunek urtebeteko gestioaren
|
berri
eman zuten banan bana. Ordubetean egina zegoen errepasoa, denak ongi ulertzeko moduan.
|
|
|
Gainera, Juan Jose Ibarretxe lehendakariak bere politika okerra zuzendu ordez, bide beretik egin nahi du aurrera. Zaila du aurrera egitea, hasteko, bere erabakien eta erantzukizunen
|
berri
eman behar duelako herritarren aurrean.
|
|
|
Noizko komunikabideetan eta, bereziki, EITBn egoera honen
|
berri
emango dituzten saio bereziak. Noiz agertuko da txantxangorria EPEH pinarekin?
|
|
|
Fagorrek duela gutxi Maior Domo saila merkaturatu du, argindarraren instalazioaz baliatzen dena. Telefono bidez kontrolatzen dira sail honetako etxetresna elektrikoak, eta sistemak telefonoa ere erabiltzen du gerta daitezkeen arazoen
|
berri
emateko. Etxetresna domotiko hauek hondatzen direnean, matxuraren arrazoia zein den ezagutzen laguntzen digute, eta telefono dei batez abisua ematen digute.
|
|
|
Sortu zenetik, 1982an, hasierako asmoak atxiki ditu Botzak, hots, Euskarari eguneroko hatsa ematea, mintzaleku bat eraikitzea eta Zuberoako
|
berri
emate zabalago bat ziurtatzea, beti ere beste kulturekiko harremanak bultzatuz. Halaxe, Zuberoa euskal lurraldetasunaren baitan kokatzen dela jakinki, 1997an Ipar Euskal Herriko hiru irrati libreen artean Euskal Irratiak egitura eratu zuten elkarlan estuago bat abiarazteko.
|
|
|
Bigarren ekinaldian kanpaina Hegoaldera zabalduko da Herriko etxeei, Eusko Jaurlaritzari eta Hegoaldeko beste hainbat erakunderi haien sustengua eskateko. Horri lotua, 15.000 triptiko banatu dituzte Hego Euskal Herriko zenbait herritan, irratiaren egoera azalduz eta egitekoak diren ekitaldien
|
berri
emanez. Maiatzaren 27an esaterako, Baionako Sagardo Eguna dela eta, irratiak sagardotegi bat apailatuko du.
|
|
|
Ekitaldi horretan lurraldea modernizatzeko hamaika proiektu premiazko aurkeztu ziren, eta gonbita egin zitzaien euskal enpresariei proiektuetan parte hartzera. Besteak beste, aireportuko terminala berriro eraikitzeko, gas urtua garraiatzeko zisternen produkzioa handitzeko eta altzairugintzarekin zerikusia duten beste proiektu batzuen
|
berri
eman zuten
|
|
|
Urtebete baino gehiago behar izan zuen Tomas Gerrikagoitiak honako liburua idazteko. 1986ko irailean hasita, bertan bere bizitzaren gorabeherak jaso zituen, aldi berean, bizitako garaiaren
|
berri
emanez. Berak zioenez, Ameriketan bizi zen alabak eskatu zion biografia burutzea eta laurogei urte betetzera zihoala ekin zion lan honi.
|
|
|
Bira honen muina, alde batetik, beste nazio batzuetara ebakuatuak izan ziren" gudako ume" entzako dirua jasotzea zen eta, beste alde batetik, Errepublikaren barruan Euskal Gobernuaren existentziaren
|
berri
ematea. Bi partida jokatzera abiatu baziren ere, gehienek beren bizitzaren bi urte eskaini zioten ekimen historiko honi:
|
|
|
Lankidetza hori bideratzeko lehenengo urratsak ematen hasita gaude: dagoeneko proiektua landuta daukagu eta inguruko udaletara jo dugu horren
|
berri
emateko euskararen onerako den lehentasun honetan bat etorriko garen esperantzarekin.
|
|
|
Gure telebistaren ezaugarrien
|
berri
ematen hasi orduko, ezinbestekoa irizten diot Debagoiena aipatzeari, eskualde hori izan delako Euskal Herriko herri hedabideen habia, eta bihar etzi gure eskualdean sortuko den telebistaren egitasmoa osatzeko Goienatik edan dugulako.
|
|
|
Horrez gain, eta abokatuaren eskariz, beste bi eskaera egin ditu Entzutegi Nazionalak: batetik," Deia" ri Naparra desagertu zeneko erreibindikazioen inguruko datuak eskatu dizkio; bestetik, Baionako polizia judizialari bere garaian egindako ikerketaren
|
berri
ematea.
|
|
|
batetik, garaian garaiko albiste nagusiak; bestetik, albiste laburrak orrialdeen beheko aldean; eta azkenik, Arrasate Pressek eginiko elkarrizketa garrantzitsuenen aipuak jaso dira. Azkeneko orrian berriz, aldizkarian lan egin duten kazetari eta publizisten argazkiak argitaratu dituzte, euren egungo egoeraren
|
berri
emanez.
|
|
|
Egoera tamalgarri honi aurre egiteko asmorik eta saiorik egon da, baina, zoritxarrez, ez dute iraun eta" Le Miroir" en nagusikeria osoak mende erdia ospatzeko aukerarik izan dezake. 1970eko hamarkadan, Frantziako PSko sozialistek eta ugari ez ziren abertzale batzuek" Jeiki!" aldizkaria argitaratu zuten, politikaz, sozial kontuez, laborantzaz eta" Le Miroir" ek erabat tapatzen zituen gauzen
|
berri
emateko eta ezkerreko ikuspegi batez aztertzeko. " Jeiki!" k baina, ez zuen luzaz iraun eta geroztik izandako bilakaerek argi utzi dute frantses sozialisten eta ezkerreko abertzaleen arteko elkarlanik ez daitekela egon, hainbeste baitira handi ikuskera eta helburu aldeak.
|
|
|
" Oihan Ederra" aldizkaria argitaratu du Arbizuko Zizkerte kultur taldeak, herrian burutzen diren ekimenen
|
berri
emateko asmoz. Herriko iragana eta oraina dituzte hizpide aldizkari kaleratu berrian; alabaina, arbizuarren memoria berreskuratu nahi izan dute.
|
|
|
Tokian tokiko
|
berriak
ematea izango da Goienaren indargunea. Egitasmoari izugarri samurtu dio bidea Arrasate Telebistako azpiegituraz baliatu ahal izateak.
|
|
|
Saioak zineari buruzko egunero gertatzen direnen
|
berri
emango digu, albisteak, estreinaldiak eta abar, eta Iñaki Pangua zuzendariaren esanetan: " Helburua Euskal Herrian burutuko diren zinema estreinaldi guztien berri zabala ematea da, filmaketei buruzko erreportajeak, izarrekin elkarrizketak...".
|
|
|
Beste alde batetik, programako arduradunek ikusleek parte har dezatela nahi dute eta horrenbestez, hauek estreinatzen diren filmei buruzko iritzia eman eta pantailari begira ikusten dituzten akatsen
|
berri
ematera animatzen dituzte.
|
|
|
Bertso eskolak antolatu, bertsoa eskoletan irakatsi, haseran ahal zen bezala eta gerora arautuago, antolatuago, egokiago. Helburua bertsoaren
|
berri
ematea, bertsolariak sortzeko lurra landu eta hazia ereitea, eta bide batez bertso zaleak egitea eta prestatzea. Nire ustetan bertsolaritzaren osagarri diren gai jartze eta epaitze lanetarako jendea prestatzearen zeregina da oraindik arautu gabe dagoena.
|
|
|
Honen guztiaren
|
berri
emateko, batzuetan kronotopo zehaztua eta besteetan zehazgabea darabil. Zehazgabetasuna batez ere historiaurreko pasarteetan ikus daiteke, eta zehaztasuna garaikideak diren pasarteetan.
|
|
|
elkarrizketak, irakas metodoak, galde erantzun gisara eraturiko irakasaldiak, hiztegiak... Hartara, aniztasun honek askotan irakurketa zailduko du, izan ere, batzuetan istorioaren
|
berri
emateko hainbeste itzulinguru erabiltzen dituenez, badirudi irakurlea galtzeko arriskua dagoela. Askotan zaila dirudi loturak egitea, eta hausnarketa eta gogoeta batzuen aurrean egoteko sentsazioa besterik ez zaigu geratzen.
|
|
|
Istorio honen
|
berri
emateko idazleak hirugarren pertsonan mintzatzen den narraziotik at dagoen narratzaile orojakilea darabil, narratzaile estradiegetikoa. Modu honetara, fokalizazioaren bidez, bi maitaleen ikuspegitik eskaini dakiguke narrazioa.
|
|
|
Hau da, batik bat istorioaren gorabeherak hobeki ulertzeko beharrezkoa dugun informazioa azaltzen zaigu. Oro har, kontalariak hirugarren pertsonan hitz egiten duela esan dugun arren, oroitzapenen
|
berri
ematean narratzaile intradiegetikora igarotzen da. Izan ere, bi plano bereizten baitira:
|
|
|
Izan ere, bi plano bereizten baitira: narratzaile estradiegetikoak bi maitaleen oraineko harremana narratzen digu; eta narratzaile intradiegetikoak iraganeko gertaeren
|
berri
ematen digu. Narratzaile intradiegetiko honek gertaeretan parte hartzen du, Andoni bera da, eta narratario intradiegetikoari zuzentzen dizkio bere hitzak, hau da, istorioaren protagonista bati:
|
|
|
Donostia, Durango, Getaria, iparraldea... Beraz, kronotopo determinatua irudikatu du maitasun loraldi honen
|
berri
emateko. Izan ere, sinesgarritasuna islatu nahi duela dirudi.
|
|
|
Oro har, pertsonaia ezberdinen
|
berri
eman ahal izateko narratzaile orojakilea aurki badezakegu ere, batzuetan, bere iraganeko pasarte batzuen berri ematerakoan, Pedro pertsonaiak hartuko du hitza lehen pertsonan. Honela, bi maila narratibo bereiz daitezke:
|
|
|
Oro har, pertsonaia ezberdinen berri eman ahal izateko narratzaile orojakilea aurki badezakegu ere, batzuetan, bere iraganeko pasarte batzuen
|
berri
ematerakoan, Pedro pertsonaiak hartuko du hitza lehen pertsonan. Honela, bi maila narratibo bereiz daitezke:
|
|
|
Ikuspuntuari dagokionez, istorio hau guztia narrazioan parte hartzen duen pertsonaia batek kontatzen digu. Izan ere, narratzaileari Iñakik berak bere istorioaren
|
berri
eman ziola aitortzen du. Beraz, Iñakiren istorioa kontatzen ez duenean, baina honen berri nola izan zuen azaltzean, narrazioan parte hartzen duen narratzailea dugu.
|
|
|
Bestalde, bere nortasun berria zeharo bermatzeko beharrezkoa zuen lehen harreman sexuala Kepa deituriko ETAkide batekin izango du. Honela, hasieran bereizirik aurkezten zaizkigun hiru plano hauen bateratzearekin ezohiko harreman hauen
|
berri
ematen zaigu. Hiru plano hauetako istorioak pertsonaia ez den narratzaile estradiegetiko batek kontatzen dizkigu:
|
|
|
Esan bezala, horretarako hirugarren pertsonako narratzaile estradiegetikoa darabil. Honek fokalizazioaren bidez hiru pertsonaia ezberdin hauen sentimendu eta egoeren
|
berri
emango digu. " Autorearen komentarioei esker haien ekintzak, ideiak eta eritziak objetiboki jakitera ematen zaizkigu, eta horrela ezohizko bizimodua daramaten istorioaren protagonistak pertsona arruntak bezala ikusi ahal ditugu." (Belaunde:
|
|
|
Manhattan ikus 4.2, eta Speed gauak ikus 2.2, esaterako). Gainera, oso gertutik deskribatzen digu mundu hori bertan aurki daitekeen samurtasun eta adiskidetasunaren
|
berri
emanez. Honela, irakurle batzuentzat urruna eta ezezaguna den mundu horrekiko hurbiltasuna sentiaraztea lortzen du.
|
|
|
Eleberri honen istorioa kontatzeko berriro ere hirugarren pertsonako narratzaile estradiegetikoa darabilen arren, amaren ikuspuntutik kontaturiko narrazio baten aurrean gaude: pertsonaia hau izango da fokoa, pertsonaia honen ezaugarrien
|
berri
emateko batik bat barne fokalizazioa erabiliz. Honela, bi seme alaba dituen andre baten bizipenak aipatuko ditu:
|
|
|
Hau guztia ikusirik, bakarrizketa luze baten aurrean gaudela esan genezake. Gainera, narratzaileak eleberri psikologikoetan ohikoa den bezala, barne fokalizazioa darabil pertsonaiaren barne munduaren
|
berri
emateko. Kasu honetan, barne fokalizazio hori iraunkorra da, Alvaro izango baita fokoa eleberri osoan zehar.
|
|
|
Gogoeta hauen artean Helenarekin izandako harremanaren
|
berri
emateaz gain, bere aspaldiko lagun batekin gertatu zaiona kontatuko du: Mikeli, Madrilen atentatu batean parte hartu ondoren, etxean ostatu eman dio.
|
|
|
Gogoetetan oinarrituriko narrazioetan ohikoa den bezala, denboran atzera egiteak ugariak dira, batez ere, bere nerabezaroko zenbait pasarteren
|
berri
ematean. Kanpo analepsi hauek pertsonaiaren izaera ezagutzen laguntzen digute.
|
|
|
Pertsonaiaren gatazken
|
berri
emateko, egile honek ere bakarrizketa baten modura egituratu du kontakizuna. Narratzailea, hortaz, lehenengo pertsonan mintzatzen da eta istorian parte hartzen duen pertsonaia nagusia da:
|
|
|
hauetan atzera saltoak nabariak dira, noski. Kasu gehienetan, kanpo analepsiak erabiltzen ditu, erabakia hartu aurreko gertaeren
|
berri
emanez. Epe labur horretan ez da gauza gehiegirik gertatzen, ekintzak baino, pertsonaiaren barne mundua baita garrantzitsuena:
|
|
|
Besteak beste, Pirinioetako munduaren
|
berri
ematen digu gogoeta hauekin. " Aspe bezalako ibar batekoa, hiritik urrun, baina ikuspegi hiritarretik ere begiratuta". (Fernandez, Jose Jabier:
|
|
|
Beraz, istoriaren pertsonaia nagusia izango litzateke eleberri honetako narratario intradiegetikoa. Bestalde, narratzaile honek batzuetan fokalizazioa erabiltzen du beste pertsonaien gogoeten
|
berri
emateko. Itxuraz, gainerako pertsonaien sentsazioak adierazi ahal izateko darabil narratzaile orojakilea, eta ez lehenengo pertsonan diharduen kontalaria.
|
|
|
Ipuin gehienetan hirugarren pertsonako narratzaileak kontatzen dizkigu istorioak. Hala ere, ipuin bilduma honen hasierako ipuinean lehenengo pertsonako narratzailea ageri zaigu, idazlearekin berarekin identifika daitekeena, eta ipuin bildumaren
|
berri
emanez.
|
|
|
Honela," Gasteizko postale ezagunak dira batzuk, giro underground ezezagunago batekoak beste batzuk" (Jakin 101). Hiri baten
|
berri
emateaz gain, pertsonaien bidez gizakiaren sentimendu unibertsalen berri ere ematen digu. Heriotza, esaterako, etengabe agertzen den gaia da.
|
|
|
" liburuko pertsonaiak errepikatzen joaten direla, batzuk azaltzen, besteak gordetzen, batzuk ipuin batean protagonistak, eta beste batean bigarren mailakoak" (Egunkaria VI). Izan ere," hainbat eta hainbat pertsonaiaren bilakaeraren
|
berri
ematen digu bere azken liburuko ipuin ezberdinetan" (Jakin 101). Honela, pertsonaia hauen bidez hiriaren lekukotza eskaintzen digu.
|
|
|
Manex Imirurirekin, agian. Hala ere, askotan narrazioen
|
berri
emateko hirugarren pertsonara igarotzen da. Baina, idazleak berak narratzailearekin bat egiten du Abere madarikatuak ipuin bildumari buruz aritzen denean.
|
|
|
Egileak liburua hiruki modura egituratu zuela azaldu zuen: batetik, basapiztia horien bizimoduaren inguruko gorabeherak agertzen dira; bigarrenik, basapiztia horien eta gizakien arteko harreman gatazkatsuen
|
berri
ematen da; eta azkenik, basapiztia horien inguruko mundu mitologikoa islatzen da; hau da, aimalia horien inguruan sorturiko sinesmen ezberdinak. (Zabala, Juan Luis:
|
|
|
Izan ere, bizitzaren mozkorralditzat har genitzake ipuin hauek, gaueko ametsen mundua irudikatzeko erabilia. Xede honekin, askotan gaueko harremanen
|
berri
ematen zaigu. Batzuetan gaueko behin behineko harreman hauen bidez, maitasuna eta desioen ezintasuna adierazten zaigu.
|
|
|
Edorta Jimenezen ustez narratzailearen ikuspegia ezohikoa da. (Egunkaria XII) Izan ere, batzuetan gizonezkoa fokotzat hartuz, eta honen istorioaren
|
berri
emanez, bigarren mailakoa den emakumezko pertsonaiaren istorioa bereganatzen dugu gizonezkoarenaren hurbiltasun berberaz. Felipe Juaristik honela adierazi zuen bere iritzia:
|
|
|
Edorta Jimenezek dioen bezala," inor gutxi salbatzen da, narratzailearen hitzak bisturiarena egiten bait du, trebetasunez pertsonaien perfiletan, prosa bera, beti beti borobiltzea lortzen ez badu ere." (Egunkaria XII) Beraz, Montoiak ironia erabiltzen du harreman hauen
|
berri
emateko.
|
|
|
Denbora eta espazio unibertsalak irudikatu nahi izan dituela dirudi, desioaren sentimendu unibertsalarekin bat eginez. Bestalde, gertaerak orokorrean kronologikoki kontatzen bazaizkigu ere, ugariak dira gertatzen ari denaren
|
berri
emateko denboran egiten diren erretrospekzio edo atzera egiteak: oroitzapenen bidez, pertsonaien desiren berri ematen baitzaigu.
|
|
|
Bestalde, gertaerak orokorrean kronologikoki kontatzen bazaizkigu ere, ugariak dira gertatzen ari denaren berri emateko denboran egiten diren erretrospekzio edo atzera egiteak: oroitzapenen bidez, pertsonaien desiren
|
berri
ematen baitzaigu.
|
|
|
Barne bilaketa horretan, pixkanaka pertsonaien irudi ezkutuak azaleratuz joango dira. Honela, gauzen bi aldeen
|
berri
ematea lortzen du, argazkiek osaturiko hezurdurari haragia gehituz: iraganari oraina erantsiz.
|
|
|
Beraz, portuak, arrantzaleak, itsasoa,... etengabe errepikatzen diren elementuak izango dira. Haatik, era ezberdinetako arrantzaleak aurkeztuko zaizkigu, eta gainera, batzuetan arrantzaleen
|
berri
eman ordez, haien zain daudenen gorabeherak testuratzen ditu. Hortaz, itsasoaren munduarekin nolabaiteko lotura duten pertsonaiak aurkezten zaizkigu, lotura hori zuzena nahiz zeharkakoa izanik (senideren bat itsasoan izanagatik edo).
|
|
|
Ostegunak deituriko bilduman, unibertsitateko ikasleen xelebrekeriak kontatzen dizkiguten bost ipuin eskaintzen dizkigu, eta Ostiralak liburuan, ordea, karrera amaitu ondoren lan munduan sartzear dauden ikasle ohiak aurkezten dizkigu sei ipuinetan: hots, ikasle eta langile artean dagoen bidegurutzearen
|
berri
ematen da:
|
|
|
Kritikaren aipamen ugari ekarri zituen Andoni Egañaren lehen eleberri honek. Horietaz baliatuko gara, beraz, eleberri honen
|
berri
emateko. Argumentua honela laburbildu zuen Gari Berasaluzek:
|
|
|
Bi istorio hauek kontatzeko bi plano ezberdin erabiltzen ditu: batean 1930eko gertaeraren
|
berri
ematen digu; bestean, 1960ko gertaerak kontatzen ditu:
|
|
|
Lubakietako egoeraren
|
berri
emateko, soldaduen arteko harremanak deskribatuko dizkigu. Bereziki, bi pertsonaien arteko harremanak ditu kontagai:
|
|
|
Uneko giro hori islatzeko asmoa dela-eta, ez zaigu pertsonaiei buruzko informazio askorik eskaintzen. Narratzaileak batik bat kanpo fokalizazioa hautatu du hauen
|
berri
emateko: eta noski, pertsonaia hauen hizketa zuzena, aipaturiko zeharkako estilo librearen bidez. Hortaz, bi maila narratibo bereiz ditzakegu; batetik, narratzaile estradiegetikoak hirugarren pertsonaren bidez giroari buruzko xehetasunak eskaintzen dizkigu; bestetik, pertsonaiek hitza hartzen dute elkarrizketetan:
|
|
|
hortaz, ez dugu analepsi zein prolepsirik topatuko. Pertsonaiek oso gutxitan jotzen dute iraganeko gertaeren
|
berri
ematera: Etxegoienek seminarioko bizipenak konparaketarako ekartzen ditu gogora; baita Mandelek kartzelako oroitzapenak ere.
|
|
|
Nahiz eta une historiko jakin bat hizpide izan, xede nagusia bertako giroa deskribatzea denez, oso aipamen historiko gutxi egiten ditu. Antza denez, historia osatu duten eta ahaztuak izan diren gizakiak azaleratu nahi izan ditu, historiaren beste aldearen
|
berri
emanez. Beraz, giro honen berri emateko, deskribapenak etengabeak dira:
|
|
|
Antza denez, historia osatu duten eta ahaztuak izan diren gizakiak azaleratu nahi izan ditu, historiaren beste aldearen berri emanez. Beraz, giro honen
|
berri
emateko, deskribapenak etengabeak dira: horretarako, argitasun jokoak egiten ditu:
|
|
|
Trama honen
|
berri
emateko gasteiztarrak hirugarren pertsonako narratzaile orojakilea aukeratu du. Era honetara, narratzaile estradiegetikoak fokalizazioaren bidez, hainbat pertsonaietara gerturatzeko aukera du, intriga indartuz.
|
|
|
Hona hemen beste zenbait: Egin, Euskal Idazleak Gaur liburua,... Baina, garaiko zenbait ezaugarriren erreferentzia etengabea den arren, bukaera arte ez da data zehatz baten
|
berri
emango. Hala ere, aipu hauek guztiek narrazioa girotzeko baliagarriak diren arren, ez dute istorioaren nondik norakoa bideratzen, izan ere, istorio bera beste lekuren batean ere irudika baikenezake.
|
|
|
Hain ezberdinak eta ugariak diren pertsonaien gertaeren
|
berri
emateko narratzaile orojakilea darabil idazleak. Era berean, narratzaile honek ikuspegi aldaketa eginez pertsonaia ororen berri emango digu:
|
|
|
Hain ezberdinak eta ugariak diren pertsonaien gertaeren berri emateko narratzaile orojakilea darabil idazleak. Era berean, narratzaile honek ikuspegi aldaketa eginez pertsonaia ororen
|
berri
emango digu: are gehiago, bere gogoetak eskainiko dizkigu (narratzaile, beraz).
|
|
|
Kasu honetan ere, narratzaile estradiegetiko batek kontatzen digu intrigazko istorioa, honela narratzaile guztiahalduna pertsonaia guztiengana hurbil baitaiteke. Egile honek ere kanpo fokalizazioa darabil gertaeren
|
berri
emateko. Izan ere, mota honetako eleberrietan batik bat kontatzen den istorioa da garrantzia duena, ekintzak ez pertsonaien barne egoera.
|
|
|
idazleak hutsuneen bidez irakurlea irudimena erabiltzera gonbidatzen du. Esate baterako, eleberriaren amaieran ez zaigu Aitorgoitian istilua konpontzeko burutzen diren elkarrizketetan esandakoaren
|
berri
ematen: horiek guztiak geure sormenerako edo irudimenerako uzten dira.
|
|
|
hots, Xabierrek emango digu gertaeren berri. Beraz, narratzaile autodiegetikoa izango da oraingoan intrigazko istorioaren
|
berri
emango diguna. Hala ere, zenbaitetan hirugarren pertsonara joko du narratzaileak, pertsonaia nagusiarekin hertsiki loturik ez dauden zenbait pasarteren berri ematean.
|
|
|
Beraz, narratzaile autodiegetikoa izango da oraingoan intrigazko istorioaren berri emango diguna. Hala ere, zenbaitetan hirugarren pertsonara joko du narratzaileak, pertsonaia nagusiarekin hertsiki loturik ez dauden zenbait pasarteren
|
berri
ematean. Hortaz, paralepsi bat dagoela dakusagu:
|
|
|
lehenengo eleberrian narratzaile orojakile batek aurkezten dizkigu istorio honen nondik norakoak, narratzaile estradiegetikoak; bigarrenean, berriz, Isidrok, protagonistak berak kontatzen digu istorioa, hots, narratzaile autodiegetikoak. Bi eleberrietan, bestalde, kanpo fokalizazioa darabil gertaeren
|
berri
emateko. Izan ere, pertsonaia lauak baitira sortzen dituenak:
|
|
|
Gainera, 2004 urteaz aritzean iraganean dihardu, eta 2008 urtea aipatzean, aldiz, orainaldian. Istorioa kronologikoki kontatzen bazaigu ere, pertsonaien
|
berri
emateko haien bizitzari buruzko zenbait pasarte aipatzean, denboran hainbat erretrospekzio egiten direla dakusagu. Bestalde, kontuan hartu genuke batzuetan narrazio luze baten bidez oso epe laburraren berri ematen dela, eta beste batzuetan, liburuaren amaieran, esaterako, orrialde batetik bestera urteetako aldea dagoela.
|
|
|
Istorioa kronologikoki kontatzen bazaigu ere, pertsonaien berri emateko haien bizitzari buruzko zenbait pasarte aipatzean, denboran hainbat erretrospekzio egiten direla dakusagu. Bestalde, kontuan hartu genuke batzuetan narrazio luze baten bidez oso epe laburraren
|
berri
ematen dela, eta beste batzuetan, liburuaren amaieran, esaterako, orrialde batetik bestera urteetako aldea dagoela. Hau da, narrazioaren erritmoa aldakorra da.
|
|
|
Jo dezagun bilduma hauen
|
berri
ematera.
|
|
|
Ipuin hauetan sentsazio ugariren
|
berri
eman ahal izateko adjektibazio etengabea darabil. Bestalde, askotan esaldi batetik bestera oraina eta iragana tartekatzen ditu, bat egin nahiko balitu bezala.
|
|
|
Ipuin honetan ezustea eta zentzugabekeria etengabeak dira. Rob deituriko mutil batek Greta bere aspaldiko maitaleari hitz egiten dio, bere bizitzaren
|
berri
emanez. Bakarrizketa honetan zehar, Roben bizitzaren inguruko gertaera batzuk argituz joango dira, etengabeko ezusteek aurrera jarraitzeko piztuz.
|
|
|
Honako eskenatokian narratzen digu ondorengo istorioa: ikasketak bukatu berri dituen gazte baten bizimoduaren
|
berri
ematen digu. Mikelek, gazte honek, ez du lanik egiten eta Bilbon bizi da Dionisos bere lagunaren lepotik.
|
|
|
Antza denez, Dionisosen jokaera ulertzeko giltza azaldu nahian dabil, baina, horretarako beharrezkoa izango litzatekeen pertsonaiaren barne munduan sakontzeko ahaleginik ez du egiten. Bestalde, gainerako pertsonaien hainbat gogoetaren
|
berri
ematen badigu ere, ez da beraien barne munduan sakontzeko ahaleginik sumatzen, pertsonaia lauak aurkeztu nahi dizkigu eta. Ez da garapen psikologikorik islatzen, barne hausnarketa ugariren berri eman arren.
|
|
|
Bestalde, gainerako pertsonaien hainbat gogoetaren berri ematen badigu ere, ez da beraien barne munduan sakontzeko ahaleginik sumatzen, pertsonaia lauak aurkeztu nahi dizkigu eta. Ez da garapen psikologikorik islatzen, barne hausnarketa ugariren
|
berri
eman arren. Izan ere, pertsonaien kezkak era sinplean ezagutarazten saiatzen da.
|
|
|
elkarrizketa biziak. Hizkera ezberdinak erabiliz, kaleko eta gaueko giro horren
|
berri
ematen saiatzen da. Berasaluzeren aburuz," elkarrizketak dira, gainera, liburuaren oinarri sendoenetarikoak".
|
|
|
Egunkaria IV). Gure aburuz, bestalde, Iturriagak azalkeria darabil eleberriko istorioaren
|
berri
emateko. Honek ez du esan nahi, azalkeria islatu nahi izan duenik, izan ere, azalkeria horren berri ematearekin, gizartearen baloreen kritika egitea izan baitzezakeen helburu.
|
|
|
Gure aburuz, bestalde, Iturriagak azalkeria darabil eleberriko istorioaren berri emateko. Honek ez du esan nahi, azalkeria islatu nahi izan duenik, izan ere, azalkeria horren
|
berri
ematearekin, gizartearen baloreen kritika egitea izan baitzezakeen helburu.
|
|
|
Mundakarrak bere bigarren eleberriari nobela historikoaren ikutua erantsi nahi izan dio, beti ere kostaldea ahaztu gabe. Egunkariako iruzkin batean eginiko laburpenaz baliatuko gara eleberriaren argumentuaren
|
berri
emateko:
|
|
|
Ikuspuntuari dagokionez, narratzaile estradiegetikoa hautatu du istorioaren
|
berri
emateko. Honela, barne eta kanpo fokalizazioaren bidez deskribatuko ditu pertsonaiak eta hauen sentimenduak.
|
|
|
Hain zuzen ere, XVI. mendeko ohituren
|
berri
ematen digu, horretarako Sebastian deituriko pertsonaia baten bizipenak gogora ekarriz. Gainera, ohituren deskribapenak eta gertakari guztien gorabeherak hilketa batek eragindako harilkatuko ditu.
|
|
|
Garai historiko honen
|
berri
emateko, noski, kronotopo determinatua darabil. Izan ere, gertaera hauek Mundakan kokatzen ditu; eta protagonistak 1571 urtean jaio zela ere azaltzen digu.
|
|
|
Ordutik aurrera denboraren tarte guztiak zehaztuak emango ditu. Garai hartako gertaeren
|
berri
emateko dokumentazio lan handia egin zuela ere aitortu zuen idazleak.
|
|
|
Haatik, nobelan zehar jarraikortasuna gailentzen den arren, askotan atzera egiteak ere badira, bere senitartekoen gertaerei erreferentzia egitean. Hortaz, kanpo analepsiak kontatzen dizkigu, bere senideen
|
berri
emateko. Beste batzuetan, bestalde, iragarpenak ere egiten dira, narrazioaren denbora eta iragana parekatuz.
|
|
|
Bestalde, nahiz eta pertsonaiak bere gertaeren
|
berri
eman, ez dugu inolako garapenik sumatzen bere izakeran. Izan ere, Jimenezek garai hartako hainbat gertaera eta ohitura deskribatzea izan baitu helburu nagusitzat, ez pertsonaia biribilak aurkeztea.
|
|
|
Eleberri honetan ere, Edorta Jimenezek bere estilo aberats eta biziari eutsi dio, baita bizkaieraren kutsuari ere. Aitzitik, eleberri honetan aurrekoetan baino deskribapen gehiago tartekatuko ditu, garai hartako ohituren
|
berri
emateari berebiziko garrantzia eman baitio. Lutxo Egiak adierazi zuen bezala," Baleen berbaroa izugarri ondo girotutako eta euskara ederrez idatzitako eleberria da." (Deia)
|
|
|
Hartara, maila narratibo ezberdinak ikus ditzakegu plano bakoitzean: batetik, narratzaile intradiegetiko heterodiegetiko batek kontatzen dizkigu kanposantuko gertaerak; bestetik, narratzaile autodiegetikoak beste bi planoko gertaeren
|
berri
emango digu: bata, Argentinako bizipenak; eta bestea, Donostiatik Bilborako ibilbidea.
|
|
|
Mujikaren eleberri gehienetan bezala, honetan ere plano ezberdinak darabiltza gertakizunen
|
berri
emateko. Liburu honetan, beraz, plano horiek lotzen dituena, pertsonaia eta narratzaile nagusia bera izango da:
|
|
|
Hiru egun hauen
|
berri
emateko hika darabilen narratzaile autodiegetikoa dugu: hots, narrazioan esku hartzen duen narratzailea.
|
|
|
Goraxeago aipatu bezala, nahiz eta eleberria definitzeko garaian iritzi ezberdin ugari egon6, dirudienez gaur egun fikziozko kontakizun luze baten
|
berri
ematea da eleberri baten funtsezko ezaugarria.
|