|
2000
|
|
|
Beste gauza batzuen artean, santu guztiak aparteko bilakatzen zituena bere borrokari zentzua ematen zion fedea zen. Jende zaildua, eta horrelako gaitzak pairatzen lagun
|
zezakeen
fede hark bazuen, bere horrekintxe bakarrik, ordurako gizartera egokitua zegoen moral ereduan gizaki arruntei gertatzen zitzaizkien ezintasunaldietarako egiaztatua izanaren zigilua; gaurko hitzetan esateko," testatua"," ebaluatua", neurtutako indarra zuen fedeak.
|
|
|
Beste bi ipuin," Ezkontza" eta" Zer egin
|
zezakeen
–", irakurrita ez dirudi ezkontzak gustuko dituzunik...
|
|
|
Aurkeztu den antolaketa alternatiboak honako puntuak garatzen ditu: Alturako Lonjaren kokapen berria Tingloi edo Kakaleku izenez ezagutzen den lekuan, Baxurakoaren eta Alturakoaren hurbiltasunak sortzen dituen arazoei irtenbidea emateko; Hondakin Uren Araztegia Santa Klara azpian jartzea, egoki delako ur araztuak itsasoratzeko isurbidearen jarduerarako eta kokapenerako, eta Plan Bereziaren araberako kokapenak Arrigorri eta Saturraran hondartzetan izan
|
zezakeen
kaltea baztertzeko; babeserako kai muturra eraikitzea itsasora irekiz, Itsas industrialdea babesteko proposatzen den kai mutur paraleloaren ordez, hori etorkizunean kanpoaldeko portua egiteko oztoporik larriena bihurtuko litzatekeelako.
|
|
|
Hauexek irakur zitezkeen orrialdean: ...katasuna, demokrazia, beartsuak, berdintasuna, gogorkeririk eza" eta antzeko hitz borobilen esanahiaz egindako lana;" Orixe eta batua", Letamendiak izenpetzen zuen gogoeta (ikus Hemeroteka);" Batasuna behar", zehazten ez zituen zenbait pertsonen izenean Patxi Altunak izenpetzen zuen" Baionako zina" (ikus Hemeroteka)... eta irakurle azkarraren errezeloa piztuarazi
|
zezakeen
lana, Gaztañaga' k osatutako" Kezkak. Sagardotegiko afaria.
|
|
|
Hauek etorri arte, eta horrelako aipamenak entzunda ulertu eta gozatu
|
zezakeen
publikoa etorri arte.
|
|
|
Garai latzak ziren haiek gure herriarentzat. Bertako hamasei gazte abertzalek epaiketa militar bati aurre egin behar zioten eta beraietako batek baino gehiagok herio epaiketa jasan
|
zezakeen
. Gauzak horrela, mundu guztia zegoen zer gerta begira Burgoseko hiriari, eta ZERUKO ARGIAk ere" Epaiketa Burgosen" nabarmentzen zuen bere lehen orrialdean, Gaztelako hiri horretan zetzan kuartel militarraren argazkia eskainiz.
|
|
|
Inperio hark hizkuntzarik gehienak suntsitu zituen. Gureak ere bide hori eraman
|
zezakeen
, baina hara hor suspertu eta indarberrituz gure herriak nola berreskuratu zuen.
|
|
|
Horregatik baztertzen dute euskara, bai eskubitarrek eta bai ezkertiarrek. Nork pentsa
|
zezakeen
bertako Legebiltzarrean nafar sozialistek ere aurka jarriz ukatu behar zutenik. Erdi Aroan nafarrek Orreagan Erroldan menperatu zuten eta hogeigarren mende bukaeran beste Erroldan batek bere gerra zikinez eta lapurketaz mendekua hartu zuen nonbait, eta oraindik ere hor datozkigu ausarti bere jarraitzaileak.
|
|
|
Lehenago, Errege Katolikoen garaiko Gurutzadetan judu eta arabiarren aurka aldarrikatzen zuten. Hable en Cristiano? esaldia, nork pentsa
|
zezakeen
arameera ez dakitenek euskaldunoi ere erantsiko zigutela. Francoren diktadura madarikatu haren denboran hamaika aldiz entzun beharra izan genuen.
|
|
|
Zerrendahauegin, etaakatsbatzuetanMujikarentestuarekinbatdatorrela ikustenda.BainaezinduguziurtasunosozateraAltunaknondikhartuzuenbere testua; 1816kotestuanahizfaksimilaerabil
|
zezakeen
. Badafaksimilaerabiliko zuelapentsarazten duenarrazoirik, bainabaitakontrakoapentsaraztera eraman gaitzakeenikere.Esaterako, 139.orrialdeko9.lerroandaviltzagerida; halaere,
|
|
|
Ondorengoadibidean, ceinecbestec, mugagabeanetabiakkasu markarekin... Jakina, lehenengoesaldianbienbitartean, munduban, jartzenduela, beharrezkotzatjodaiteke bieikasu markajartzea, bainabigarrenean ceinbestecereerabil
|
zezakeen
... Bestalde, testuinguru hauetanbizkaieraz, mendebaldeanbehintzat,, no (r) k, daerabiliago...:
|
|
|
argitalpenerako kronika bat idazteaz arduratu zen. 1996ko irailaz geroztik, Donostiakozuzendaritzak Ipar Euskal Herriari buruzko informazioa jaso
|
zezakeen
irakurleria zabaltzea erabaki zuen.Ordutik aurrera, bere kolaboratzaile honek egunkariaren atal orokorretan idatzi zuen, eta Baionako bestekazetari batek hartu zuen bere gain. Irun frontiere, argitalpenaren kronika.21Tokiko irratietako zuzendariak (ordukoak), Jean Pierre FARKASek dio batzuetan RadioFranceren deszentralizazioa porrot bat dela, batez ere benetako bultzada girondinoaren eta ohiturajakobino sendoaren arteko kontraesanetik sortzen diren etengabeko tentsioengatik.
|
|
|
Euskalduna etxean elebakar balitz, hots, bere herrian elebakar moduan funtzionatuko balu, beste indar bat egin
|
zezakeen
komunikazio enpresen aurrean. Hartara, hedabideek, komunikazio enpresek, beste esfortzu desberdin bat egingo zuketenmilioi erdi bat kontsumitzaileren merkatua ez galtzeko.
|
|
|
Kanadak bete lukeen zeregina aztertu zen.Besteak beste, Kanadaren politikan independentzia mantentzeko gai interesgarriakaipatu ziren: gobernuaren parte hartzea, Kanadar kultura eta presentzia sarean, gizartean sareak izan
|
zezakeen
eragina, ikerketa eta garapenean izan zezakeena, merkatua, aukerak...
|
|
|
konturatu dira, ezen, gizon emakumezko bikote koterapeutiko bat osatzean, transferentziaren fenomenoa berezama guztiarekin psikodramaren taldean ematen dela. Horrela, terapia taldearenpermisibitatezko giroan, bikote koterapeutiko bat egoteak, onarpen eta ezagutzarako familia ingurune ideala sortzen zuen, horrek sor
|
zezakeen
esperientzia zuzentzailearen ondorioekin.
|
|
|
Euskal Herri berriaren kontzeptu hau Mitxelena-rena da, ez nirea; ezdu derrigor adiera negatiborik Euskal Herri zaharrarekiko. Hain zuzen, oposizioaegiteko unean, atera
|
zezakeen
figurarik ederrena eta maitagarriena atera du Mitxelena kEuskal Herri zaharraren ordezkari gisa: Lizardi.
|
|
|
eta interes politiko alderdikoirikere ezagutu izan zuela, baina, itxura guztiz, Lauzurikarentzat azaleko eta pasaerakogorrina besterik ez zen hori; euskara bera, ostera, asmaziorik gabeko herritarrenjatorrizko izan modua. Hortaz, behar izanik, Altxamendu Nazionalaren ideia etaasmoak berak ere zabaltzeko balio
|
zezakeen
lanabesa, eta, zer esanik ez, elizkizun etakatekesian erabil zitekeena.
|
|
|
425). Azken gerrateak bestelako premia larriagoak sortu baldinbazizkien ere, ezin da ahantzi aurreko historia hura, eta berorrek izan
|
zezakeen
pisua, nahi bezain erlatiboa izanik ere.
|
|
|
– Etiketatzaile bakoitzak era desberdinez etiketa
|
zezakeen
seinale bat. Ez da ikerketa sakonik egin desberdintasunez, baina irizpideak bateratzeko ahaleginakegin dira, etiketatzaile bakarrak lan osoa behin begiratu eta gero.
|
|
|
Hizkuntzaren eta herrikidetasunaren arteko hartu emanak nabarmendu zizkigunorduko hartan Txillardegik,, euzkotarren? abertzaletasunak har
|
zezakeen
bideazizuturik. Euskara ez dela euskaldun agertzeko janzten dugun soineko apaina.
|
|
|
jasangaitzagatik kexuka bazegoen ere, Aramaiokoa bezalako herri euskaldun batean, kolonizazio, bikoiztu hori ez zen arazo gisa bizitzen. Ez behintzat era dramatikoan; antifrankista etahorrexegatik astindua izan ondoren, herria etsipen natural batez bizi beharreanaurkitzen zen eta zinema ere zerbait on ekar
|
zezakeen
kontsumo produktu bat bezala, ikuskizun gisa onartzen zen. Ildo horretatik, gizarte kezka gehiegirik gabe hautatu, proiektatu eta ikusten ziren Sin novedad en el Alcazar (1958/03/23) bezalakopelikulak.
|
|
|
Behin MBONE izeneko teknologiak porrot egin eta gero (teknologia hori sareen sareari audioa eta bideoa emateko erabili zen), 1995 urteko apirilean Seattle-ko enpresa batek Real Audio 1 produktua merkaturatu zuen. Progressive Networks ek sortutako algoritmo kodifikatzaile horren bidez, zibernautak kalitate baxuko soinua jaso
|
zezakeen
, baldin eta 14,4 kbps-ko modema bazuen. Audio streaming aren jasoketaren alorrean urrats nagusia zen hori.
|
|
|
1996ko irailean jada 10 milioi telekargarekin Progressive Networks en ekoizkinaren hirugarren bertsioa agertu zen, behin estereoaren estandarra lortzeko grina eduki eta Macromedia enpresaren Shockwave izeneko plug inarekin lehia bizian egon ondoren. Gogora dezagun Shockwave k soinu hobea zuela Real Audio 2k eta Streamworks ek baino; gainera soinu esteroa garraia
|
zezakeen
Shockwave k. Dena dela, hemendik internet urte batzuetara, badirudi Real Audio Video sistema dela Sarean audioa eta bideoa inplementatzeko gehien erabiliko den estandarra.
|
|
|
1997ko abuztuan jadanik 692 irratigune zeuden erregistraturik Timecast en (www.timecast.com), algoritmo horren laugarren bertsioaren erabiltzaile gisa (Real Audio Video 4). 1998 urtean ziber entzuleak Real Audio Player en bosgarren bertsioa lor
|
zezakeen
.
|
|
|
egiteko, oinarrizko lehenengo irakaskuntza osoa gainditzea nahitaezkoa zen, horretarako azterketa egin behar zelarik bederatzi urterekin, beraz (17 art); ondoren hurrengo lau ikasmailak egin eta gaindituz gero, behin lehengo biak gainditu eta gero noski,. Bachiller en Artes? izeneko titulua eskuratu ahal izateko azterketa egiteko aukera zegoen (23 art), unibertsitateko atea zabal
|
zezakeen
titulua hain zuzen (26 art.).. Estudios de aplicación, zirelako haietan sartzeko ezarri ziren baldintzak, hauexek ziren:
|
|
|
Hogei urte beteta zituen edozein irakasle tituludunek ireki eta zuzen
|
zezakeen
eskola bat (149 art.). Aldiz, bigarren mailako zentroa irekitzeko, baldintza askoz zorrotzagoak bete behar ziren: Gobernuaren baimena, enpresariaren, fitxa?
|
|
|
delakoak eta Moyano legeak aurreko plan hark zehazten zituen liberalismoaren norabide nagusiak bereganatuko zituzten. Ondorioz, irakaskuntza, izan
|
zezakeen
kutsu demokratizatzailea edota iraultzailea galduz, inoiz baino hobeto agertuko zen botere tresna gisa(, la educación,..., deberá adoctrinar de acuerdo con los fines del poder? 157 izan ziren Puelles-en hitzak). Gehiegi luzatu gabe,. Plan del Duque de Rivas?
|
|
|
Beste era bateko kolektibitate sentimendua sor
|
zezakeen
hizkuntzaren balioa urtu egingo litzateke; ez litzateke izango eskola hizkuntza, ez kultur hizkuntza, ez harreman komertzial zein industrialerako hizkuntza baliagarria, ezta harreman administratiboetarako ere... Aldiz, egon zitekeen kolektibo hartatik kanpo ere egongo dira herritarrak, ezaugarri bera izango dutenak:
|
|
|
Pinguinoen kontu horrekin apur bat erretxindu zen, bai, baina askoz ere handiagoa zen Txemaren barruko poza, ikusita Eider zela orain ezeren ideiarik ere ez zuena. Eider, hain aurrerakoia zen hura, Irlandara joatearen erabakia atentatu baten gorabeheran hartu zuen hura, egunero egunkaria" Mundua" ataletik hasten zuen hura, IRA eta INLAren arteko banaketari buruzko tesia egin
|
zezakeen
hura; Eider alegia, ez zela konturatu IRAko kide baten zakila ari zela jaten.
|
|
|
Azken hilabetean argi ikusi zuen urdanga bat zela, hitz gogorregia ez erabiltzeagatik, eta orain ez zuen beste modu batean pentsatuko. Gainera, Txemak onar
|
zezakeen
(kostata, minduta edo nahi den bezala, baina onar zezakeen) Eiderrek ez maitatzea, baina amorru berri bat piztu zitzaion konturatzean lagun bezala ere ezin izan ziola bere arazoen berri eman. Dena azaltzeko adorea hartu (moduren batean edo bestean amaitu zen euren harremana, lehenago edo beranduago), egindakoa onartu eta mesedez laguntza eskatu.
|
|
|
Azken hilabetean argi ikusi zuen urdanga bat zela, hitz gogorregia ez erabiltzeagatik, eta orain ez zuen beste modu batean pentsatuko. Gainera, Txemak onar zezakeen (kostata, minduta edo nahi den bezala, baina onar
|
zezakeen
) Eiderrek ez maitatzea, baina amorru berri bat piztu zitzaion konturatzean lagun bezala ere ezin izan ziola bere arazoen berri eman. Dena azaltzeko adorea hartu (moduren batean edo bestean amaitu zen euren harremana, lehenago edo beranduago), egindakoa onartu eta mesedez laguntza eskatu.
|
|
|
Aurreko egunak telebistako eguraldi saio guztiak aztertzen igaro zituen, arrakasta handirik gabe hala ere, zaila izaten baita Europa osoko eguraldia erakusten duen katerik aurkitzea. Asko jota tenperaturen berri izan
|
zezakeen
, baina zertarako. Irlandako tenperaturak nahiz River Plate ko ordezko atezainaren izenak berdintsu axola behar bailioke esmeralda koloreko irlara joan nahi duen edozeini.
|
|
|
Eta ez zen harritzekoa jelosiazko sentimendu hura, zeren aitonak hondoratu untzia urgainerat ekarri baitzuen gure aitak denbora laburrean... eta, zihoan bidetik, hegan ere jar
|
zezakeen
, hegan jarriko zuen, segur, nola Eliasek jarri baitzuen bere suzko orga.
|
|
|
Nola ibili ginen hurrengo egunetan osaba Joanikot eta biok bazter guztiak miatzen, gutuna gorde
|
zezakeen
lekuaren bila! Baina leku hura, bertzalde, nonahi egon zitekeen:
|
|
|
Ezpata bat zen, bai, eta jakin gabe bertze fardelak zer gorde
|
zezakeen
, ezpata hura nahi nuen nik ere jadanik.
|
|
|
Baina filosofo tipi honek, hil edo biziko puntuan izan den bakoitzean, beti izan ohi du mihian, uroski, larritasunetik atera
|
zezakeen
hitzen bat prestik... eta hitzak, orduan ere, ez zidan huts egin:
|
|
|
" Otoitz egizue, beren gaitzetarik libra daitezen", karitatea eta urrikalmendua bertze sentimendu guztien gainetik ipintzen zituela. Eta, baldin halakoa bazen, halakoa zelako zen, baina baita erasmista zelako ere, hitz batean erraitekotan, ez baita erraz esplikatzea, bertzenaz, nola egon zitekeen, utzi zizkidan liburuen artean, Gero rekin baterat, Erasmoren Enchiridion militis christiani liburua ere... ezta nola jo
|
zezakeen
edonoiz Barto lo mé de Ca rranza apezpikuaren Katixima rat ere, zeina baitzeukan faszikulutan argitaratu Flandriako edizione batean, teologo ezagunak Inkisizionearekin izan zuen auziaz denaz bezainbatean gutitan mintzatu izan bazitzaigun ere, gutitan eta azaletik, zeren eta kontu haietan munduko zuhurtzia guztia ere eskas gerta baitzekiokeen, ongi dakizun bezala, jaun André..
|
|
|
Eta, nola osaba Joanikotek ohitura hura baitzuen, etxeko orkumeei —ehizakoei zein bertzelakoei— izen xelebreak ipintzekoa, Greziako edo Erromako historiarekin lotuak —Platon, Akiles, Demostenes... Plauto, Karakala, Seneka eta bertze hainbertze—, hala, bertze izen haiek aditu orduko, ezin egokiagoak iduritu zitzaizkidan osaba Joanikoten listari eratxikitzeko, zeren antz antzekoak baitziren; eta bururatu zitzaidan, halaber, edo imajinatu nuen, hobeki, Felisa ene inudea izan zenak jar
|
zezakeen
aurpegia, izen arraro haietarik bat entzutean... zeren, ai zer aurpegi jartzen zituen hark, eta ai zer irri algarak egiten nituen nik, izen haiekin asmatzen ez zuenean! Halako suertez, non batzuetan neure borondatez joaiten bainintzen sukalderat, haren zirikatzerat.
|
|
|
Baina osabak, halakoetan, gure aita izaiten zuen alde... ez aita berez alde zegoelako, baina, batzuetan, gogaitu egiten zelako eta, hargatik edo, haize freskoa bezalakoak egiten zitzaizkiolako osabaren hainbat argudio eta ateraldi... Eta uste dut ezen alegatzeko moduko bertze arrazoin bat ere bazuela aitak, aitzinago ulertuko nuena, eta hura zen aita Bartolomeren aurka senti
|
zezakeen
jelosia, apezaren eskua gero eta luzeagoatuz joan zelako eta haren itzala gero eta zabalagotuz, bai jauregian eta bai Urbiaingo jendeengan ere... eta zeren aita ez baitzegoen bere boterea bertze nehorekin partitzeko prest. Eta bazegoen, edo egon zitekeen hirugarren arrazoin bat, arestian aipatuaren korolario eta ondore, zeren eta, nola gure aita ezin gogarago senti baitzitekeen aita Bartolomerekin, honek Nafarroari eta Eliza Katolikoari buruz pentsa zezakeenaz denaz bezainbatean, berdin eta orobat senti baitzitekeen desgogara aita jesuitak moralaren eta seigarren manamenduaren alderakotzat zituen ideia ezin hertsiago haiekin, zeinak aitaren kontra bihur baitzitezkeen —Ubarneko dama gaztearen kontu harekin, konparazione—, baldin jesuitaren boterea haziz bazihoan, eta baldin, haztearen hazteaz, behar hainbat indar eta botere bereganatzen bazuen, aitaren kontra ekiteko.
|
|
|
Baina ni ez nengoen hain segur, ulu hark bertzerik erran nahi izan balit bezala. Eta aita ez zen itzultzen, eta belarriak adi nituen, neure presagio gaixto hura gezurzta
|
zezakeen
berriaren aiduru, alferrik. Eta guztiok desiros ginen gertatuaren jakiteko, eta guztiok pentsatu genuen ezen okerrena gertatu zela, ohartzean ezen aita ez zela itzultzen, orduek aitzina egin arren.
|
|
|
Eta bi dorre haiek ziren, bertzalde, bi lerro, xuxenak, paraleloak eta infinituan bat egiten zutenak. Eta dorre haietarik batek bihotzaren jakintasuna sinboliza
|
zezakeen
, eta bertzeak adimenduarena, edo, bertze hitz batzuetan, bihotza zuen dorre haietarik batek harroin, eta burua bertzeak, zeren gizona osoa izaiteko eta osorik salbatua izaiteko deitua izan baitzen, eta osotasun hura bihotz buruen eta buru bihotzen bat egiteaz baizik ezin erdiets baitzitekeen.
|
|
|
Eta aita Gaztelari beha bizi zen eta hargatik gutiziatzen zituen Gaztelak partitzen zituen tituluak, konde, duke edo markes. Ordea, nola bete
|
zezakeen
aitak bere amets hura eta bere gutizia hura, negozio gizon izanik?
|
|
|
Baina, etxekoei kasu egin behar badiet, iduri du ezen akats batekin jaio eta kolpe hark akasgabetu ninduela, edo hala uste izan zutela haiek. Eta, handik harat, gauzen ikasteko ere halako erraztasun baten jabe, aitzina eta aitzina egin nuen, halako suertez, non bederatzi urterekin bainekien apez don Frantziskok —Mattin eta bion lehen prezeptoreak— jakin
|
zezakeen
guztia, nominatiboak eta genitiboak, kredoak eta gloriak.
|
|
|
Izan ere, nola egin
|
zezakeen
anaiak hain sosegatuki lo, nik hura ikusi nuen bezala ikusi ondoren, Uraitzeko jauntxoaren alabarekin musuka eta hasperenka. Nola egin zezakeen, bai, hark hain trankil eta hain lasai lo, lorategian gertatuaren egile eta eragile izanik, eta nik ez, ikusle baizik ez izanik?
|
|
|
Izan ere, nola egin zezakeen anaiak hain sosegatuki lo, nik hura ikusi nuen bezala ikusi ondoren, Uraitzeko jauntxoaren alabarekin musuka eta hasperenka? Nola egin
|
zezakeen
, bai, hark hain trankil eta hain lasai lo, lorategian gertatuaren egile eta eragile izanik, eta nik ez, ikusle baizik ez izanik. Egiteko haietarat ohitua eta usatua zegoelako ote zen, eta, beraz, Madrilgo gortean emazteki bat baino gehiago ezagutu izan zuelako...?
|
|
|
Zeren poltsaren zerbitzuan baitzuen aitak bere burua, eta zeren deus gutitzat baitzituen —edo izan zitzakeen—, halatan, filosofoen eta zientzilarien teoriak eta gogoetak, poltsa gizentzeko gai ez ziren neurrian. Baina, hau hala bazen eta hala zen, nola estima
|
zezakeen
orduan aitak osaba, baldin bufoi gisa ez bazen, eta baldin tarteka organizatzen zituen festetan apaingarri gisa erabiltzeko ez bazen. Eta, nola erregeek bufoien ageriko nahiz ezkutuko kritikak eta haien txantxak onartzen dituzten eta haienak bakarrik, hala betetzen ote zuen osabak kargu edo betebehar hura aitaren aitzinean, nehork erraiten ez zituen gauzak erraiten zituela eta nehork egiten ez zituenak egiten?
|
|
|
Eta, nola erregeek bufoien ageriko nahiz ezkutuko kritikak eta haien txantxak onartzen dituzten eta haienak bakarrik, hala betetzen ote zuen osabak kargu edo betebehar hura aitaren aitzinean, nehork erraiten ez zituen gauzak erraiten zituela eta nehork egiten ez zituenak egiten? Eta, aitak osabari izan ziezaiokeen edo osabaren alde senti
|
zezakeen
estimua, beraz, ez ote zuen hatsarretik mesprezu puntu batek ukitzen, bere anaia hark buruan haizea baino ez balu bezala. Zeren eta teleskopiotik izarrei beha gauak galtzea edo txakurrak horrela bataiatzen ibiltzea edo kakategiak asmatzea ez baitzitekeen bertzerik izan...
|
|
|
Izan ere, ikustekoa da hark basilikan egin duen baldakina... eta are ikusgarriago oraino, akabatu berri duen San Pedroko plaza. Izan ere, nork erran
|
zezakeen
ezen zura marmol bihur zitekeela, eta marmolezko baso bat eraiki zitekeela, halatan, hiriaren erdian. Eta ez baso bat, baina bi:
|
|
|
Baina gaur, etxe aitzinean geldi nengoela, marraskilo bat ikusi dut, eta bururatu zait ezen hura, arrastaka zebilen arren eta ezin baratxago, nehor baino urrunago irits zitekeela, zeren haren etxeak spiral bat baitzuen armarri... Eta, nola spirala beso bat ere baden, infinituraino luzatzen dena, hala, mundu osoa eta unibertso osoa beregana
|
zezakeen
ma rraskiloak, spiralaren aterpetik. Eta, pentsu horrekin neure arima ere zabaltzen eta zabaltzen igartzen nuela, hala galdetu diot neure buruari:
|
|
|
Eta nork iguriki
|
zezakeen
ezen Mundu Zaharrean deus berririk edirenen nuela, nola ediren bainuen, zeren, Piarres Oihartzabal kapitainak aitzinatu zidan bezala, arras aldaturik ediren bainuen geure ama, nik hain beti berdin eta hain beti bat ezagutu izan nuena?
|
|
|
Eta erraiten nion nola sinets
|
zezakeen
, indiar gorri haiek bezala, ezen ilargiak bi andregai zituela, artizarra, zeinak laket baitzituen gizon lodiak, eta jupiter, zeinak laket baitzituen meheak eta argalak, eta nola sinets zezakeen, bide beretik, ezen artizarrak eta jupiterrek zaintzen eta begiratzen zutela ilargia, lehenengo egunetan batak, azkenekoetan bertzeak, halako suertez, non artizarrak zaintzen zuenean egiten baitzuen ilargi...
|
|
|
Eta erraiten nion nola sinets zezakeen, indiar gorri haiek bezala, ezen ilargiak bi andregai zituela, artizarra, zeinak laket baitzituen gizon lodiak, eta jupiter, zeinak laket baitzituen meheak eta argalak, eta nola sinets
|
zezakeen
, bide beretik, ezen artizarrak eta jupiterrek zaintzen eta begiratzen zutela ilargia, lehenengo egunetan batak, azkenekoetan bertzeak, halako suertez, non artizarrak zaintzen zuenean egiten baitzuen ilargiak goiti, zeren jaten emaiten baitzion, eta, jupiterrek zaintzen zuenean, berriz, beheiti, zeren ez baitzion jaten emaiten... baina Antoniok ihardesten zidan ezen indiarren historia hark hiru ar...
|
|
|
Eta anitzetan etortzen zitzaidan, bertzalde, iduri hura —Antonio Ibarbia gipuzkoarra kaimanaren aho zabalaren aitzinean—, zeina baitzen galdegite izugarri bat —zergatik permiti
|
zezakeen
Jainko guztiahaldunak hura? —, mihi mutuuzten ninduena, esperantzarik gabeko esperantzan, eta zeina baitzen, halatan, lurrikara bat, segurantza ororen erdian...
|
|
|
Baina historia bitxi hartan bazegoen kontu ilunik, zeren eta, kapatazekin eta bertze jende batzuekin mintzaturik, berant gabe jakin bainuen, konparazione, ezen erditzeko puntuan zeudenak zirela don Fidelek arbuiatzen zituèn eta etxetik egozten zituèn emazteki haietarik gehienak, eta ez nuen ulertzen zergatik... Izan ere, ez al zen arrazoin naturala emazteki haiekin izan
|
zezakeen
haur bat edo bertze beretzat hartzea eta etxeko primu eta heredero izendatzea.... Baina, ororen buruan, handik lau bat hilabeterat jakinen nuen kontu ilun haien kausa, zeren eta, don Fidel gizon fidagaitza zen arren, enekin zabaltzen hasi baitzen apur bana, harik eta goiz eguzkitsu batean ezin arraiago agertu zitzaidan arte, goresten zituela ene lana eta ene dohainak...
|
|
|
Zeren, nola Nenboren boza lurrezkoa baitzen, haren gorputz osoa bezala, hargatik, halaber, leun eta amoltsu kanta
|
zezakeen
, lur gozo gizenak bezala, bizitzak bere eztian biltzen zuenean; edo baita garratz eta mingots ere, oihuz eta nigarrez, lur lehorrak bezala, bizitzak dolorez zaurtzen zuenean edo giharrean dolorezki ukitzen, nola gertatzen ari baitzen mementu haietan.
|
|
|
Baina, baldin haien paradisua ez osoa ez guztizkoa bazen, zeren, ororen buruan, lurrean egina lurrak kutsatua baita, halarik ere, haien bizimoldeak, hainbat alorretan, bekatuaren aitzineko paradisukoa oroitaraz
|
zezakeen
, eta, ondorez, nola indiar haiek deus ere ez baitzuten eta deus guti behar zuten bizitzeko, hala, nehork ez zuen bertzeen eritasunik edo heriotzarik desiratzen, heredentzia baten koberatzeko pentsuan, konparazione, gure artean gertatu ohi den moduan.
|
|
|
Zeren nik, nengoen puntuan nengoela —are gehiago indiar gorri haien munduak eragin zidan lehen liluramenduaren ondotik— nekez uler bainezakeen neure paradisua, libururik edo biblioteka on bat gabe; Joxe Aberasturi bizkaitarrak nekez uler
|
zezakeen
berea, bere ametsetako Potosi hartarik urrun, zilarrezko ezpata gogoan; eta Antonio Ibarbia gipuzkoarrak, finean, nekez uler zezakeen paradisurik, Tomas Morok bere Utopian deskribatzen zuenarekin zerikusirik ez zuenik, liburu hura zelako Antoniorentzat, nola Alypiorena san Agustinentzat... eta zeren hiru euskaldun baikinen indiar gorri haiekin batean, eta hiruroi ez zitzaizkigun gauzak berdin joa...
|
|
|
Zeren nik, nengoen puntuan nengoela —are gehiago indiar gorri haien munduak eragin zidan lehen liluramenduaren ondotik— nekez uler bainezakeen neure paradisua, libururik edo biblioteka on bat gabe; Joxe Aberasturi bizkaitarrak nekez uler zezakeen berea, bere ametsetako Potosi hartarik urrun, zilarrezko ezpata gogoan; eta Antonio Ibarbia gipuzkoarrak, finean, nekez uler
|
zezakeen
paradisurik, Tomas Morok bere Utopian deskribatzen zuenarekin zerikusirik ez zuenik, liburu hura zelako Antoniorentzat, nola Alypiorena san Agustinentzat... eta zeren hiru euskaldun baikinen indiar gorri haiekin batean, eta hiruroi ez zitzaizkigun gauzak berdin joan.
|
|
|
Ez nuen ulertzen zer lotura izan
|
zezakeen
komunioneak poesiarekin, eta keinua ere halakoa egin nion.
|
|
|
Eta halatsu ibili nintzen denbora batez, eta halatsu jokatu nuen, denbora hartan sortuz joan zitzaizkidan bertze ezbai guztiekin ere. ...obrarik gabeko fedeak zerurako bidean jar gintzakeen, nola erraiten baitzuten protestantek, nahiz eta osaba Joanikotek erraiten zidan ezen obren bidetik obratu zituztela katolikoek bekaturik handienak, eta obrarik ez egitea zela, halatan, obra zezaketen obrarik jainkozkoena, hobe zelako, ororen buruan, alfer egoitea ezen ez gaizki egitea; baina ez nuen ulertzen, halaber, nola aita sainduak erabaki
|
zezakeen
Erromako eliztarren sinestea eta pentsua goitik behera, nola erraiten eta afirmatzen baitzuten katolikoek, nahiz eta jaun Marcelek erraiten zidan ezen artalde batek artzain bat behar zuela, ardien ez barreiatzeko eta ez galtzeko, eta artzainak erabaki behar zuela, halatan, artaldearen norabidea. Eta batean baten alde egiten nuen, bertzean bertzearen.
|
|
|
Eta egun batean Utopiaz mintzo ziren liburu haiek haren eskuetarat heldu —Tomas Mororena bereziki eta beregainki—, haiek buru bihotzetan sartu, eta zin egin zion bere buruari ezen lur haren bila abiatuko zela, ahal zezanean. Eta orduan ahal
|
zezakeen
, zeren zazpi bat urte lehenago aita hil baitzitzaion, eta zeren, nik ezagutu nuenean, hil berria baitzuen ama... eta zeren haren asmoa gibelaezina baitzen guztiz.
|
|
|
Ene kezka eta ene urduritasuna...! Bai, banekien ezen hura, orotarat, jolas bat zela, baina jolas hark bere arriskua izan
|
zezakeen
, eta arriskuak egiten zuen jolasa aldez arbuiagarriago eta aldez erakargarriago. Eta ihes egin nahi nuen, baina ihes egin gabe...
|
|
|
Eta afaldarrei ere bertze hainbertze, zeren, nola baitzekiten ezin joan zitezkeela kakategi hartarat, uste zutelako ezen sugegorriek habiatzat hartu zutela, hala etorri zitzaien guztiei, handik berehala, harat joaiteko gogoa, baina nola ezin joan baitziren, haurdun geratzeko perilean jarri nahi ez bazuten bederen, hala barreiatu eta sakabanatu ziren jauregiaren gibelaldeko landetarat, hertze aharratuen kolerari bide baten emaiterat osaba Joanikotek haiei guztiei oihuka adierazten zien bitartean egin zezatela egin beharrekoa lasai, zeren segur baitzen ezen gauaren hotzak kikiltzen zituela kanpoko sugeak eta behartzen beren gordelekuetan egoiterat. Eta Villagrandeko dukea ere harat joan zen, nahiz eta bertzerik ere egin
|
zezakeen
: izan ere, ikusi zuenean aitak ezen dukea ere berdintsu zebilela, eskuak sabelerat eramanik, bere eskaintza egin zion:
|
|
|
Baina aitona gizon argia zen, eta bazekien, edo jakin
|
zezakeen
, ezen zalantza bat zetzala hautu haren azpian, hautuaren hertsiak ehortzi zuena baina argirat egin zezakeena noiznahi den.
|
|
|
Argumentu hark Troiako zaldia izan
|
zezakeen
salbuespen, baldin herriko apezak, astoaren ordez, zaldiaren iduria erabili izan balu, jaun André... baina, txantxetarik haratago, arrazoin osoa zuen don Frantziskok: hain zen begi bistakoa bere premisa hura, non ez baitzuen erran hari buruz maiseatzen eta lardaskatzen ibiltzea merezi.
|
|
|
Zeren eta ez bainuen ulertzen nola bazter
|
zezakeen
ama, bertze emazteki batzuen faboretan.
|
|
|
IZAN ere, nork erran
|
zezakeen
ezen, Italiatik etxerat itzuli eta munduan gehien maite eta gehien miresten nuen pertsonarekin —osaba Joanikotekin— hautsi eginen nuela urtebete gabe?
|
|
|
Eta Buccio hantxe geratu zen, finean, bere emaztea noizbait haurdun ikusiko zuen igurikitzan. Eta bizitza osoan iguriki
|
zezakeen
, baina alferrik, zeren eta frai Antonioren eta Catalinaren entseiu eta ahalegin guztiek ez baitzuten fruiturik eman. Eta, handik harat, badakizue:
|
|
|
Egia erranen dizut, jaun André. Neure ordu arteko bizitzan kasik ez nintzen neskez arduratu izan, baina egun hartan bai, barrenean zerbait nabaritu nuen, zerbait berria, zeren eta hura ez baitzen, konparazione, anaia batek bere arreba eriarenganako senti
|
zezakeen
urrikalmenduzko maitasuna, nola izan baitzitekeen nik Pisan sentitu nuena, noiz eta Laura zeritzan neskatxa zangobakar harekin inkontratu bainintzen; aitzitik, sentimendu berri hark barrendik inarrosten ninduen eta asaldatzen, eta, nolabait erraitearren, hegazti ezezagun bat bihotzean bere habiaren egiterat balihoakit bezalakoa zen... Eta, nehongoa ere izaitekotan, paradisukoa edo zerukoa izan behar zuen hegazti hark, hain baitzen enegan sortzen zuen sentimendua gozoa eta deliziosa, baina baita, aldi berean, haizetsua eta bortitza ere.
|
|
|
Zeren osaba peril handian baitzegoen, eta osabaren bizia ene koleraren gainetik. Izan ere, ez al genion aita Bartolomeri behin baino gehiagotan aditu ezen jaun inkisidorearen laguna zela, eta ez ote
|
zezakeen
, edo ez ote zuen izanen aitzinago, ondorez, bere eragintxoa haren baitan eta haren deliberamenduetan. Bai, egia zen ezen aita Bartolome, bertzalde, jesuita zela eta jesuitek san Inazio zutela patroin, Ofizio Sainduak pertsegitu zuèn gizona, baina egia zen, halaber, ezen, kontradikzione iduriko haren aitzinean, ama erabil zezakeela lekuko gisa, edo Urbiaingo bertze edozein eliztar, osaba Joanikot salatzeko, eta berdin mugi zitzakeela judizioaren hariak itzaletik, jaun inkisidorearen adiskidetasuna profitatuz.
|
|
|
Bai, egia zen ezen aita Bartolome, bertzalde, jesuita zela eta jesuitek san Inazio zutela patroin, Ofizio Sainduak pertsegitu zuèn gizona, baina egia zen, halaber, ezen, kontradikzione iduriko haren aitzinean, ama erabil zezakeela lekuko gisa, edo Urbiaingo bertze edozein eliztar, osaba Joanikot salatzeko, eta berdin mugi zitzakeela judizioaren hariak itzaletik, jaun inkisidorearen adiskidetasuna profitatuz. Zeren, hala balitz, nihaurk ere profita bainezakeen amak aita Bartolomerengan izan
|
zezakeen
eragina... Eta, hala, handik egun batzuetarat, berriro joan nintzaion amari, ez barrenak manatu bezala, jauzkor eta hiros, baina buruak manatu bezala, apal eta burumakur.
|
|
|
Imajinatu nituen osabak hartu behar zituen ehun azoteak, imajinatu nuen haren desterrua... eta, neure pazientziaren eta neure pairuaren ontzia beterik sumatzen nuela, sorpresarena etorri zitzaidan, zeren sorpresa hark ere, zetorren lekutik zetorrela, ezin iragar
|
zezakeen
gauza onik, eta, hala, sorpresa hura ontzia gainezka ipintzen zuèn ur xorta balitz bezala, eta odola sutan jartzen zitzaidala, erran nion amari, koleran sarturik eta errai erraietarik:
|
|
|
goitika egiteko gogoa etorri zitzaidan. Zeren haien antzeko hitzak izan bainituen azken urte haietan arimaren janari, eta janari hura usteldua eta pozoindua zegoen jadanik enetzat, eta arimak ezin jasan zuena nekez jasan
|
zezakeen
gorputzak ere. Eta hala egon nintzen, meza akabatu bitartean, gogogaizturik.
|
|
|
Ama, behin baino gehiagotan erran dizudan bezala, ez zen sentimenduak agerian jartzen zituen pertsona, eta haren ateraldiak harritu egin ninduen lehenengoan... baina zer bertzerik egin
|
zezakeen
amak, baldin bere aldean nahi baninduen osaba Joanikoten aurkako nahaste borrastean. Hitzetarik harat, ordea, bere ohiko su hotz harekin mintzatu zitzaidan... baina su hotz hark suzko suak baino gehiago erretzen zuen batzuetan, nola erre baininduen mementu haietan.
|
|
|
Eta damutu ere nintzen, halako batean, itsasoratu izanaz... Nola izan zitekeen ordu batzuk lehenago lilurak harturik egoitea, eta orain deslilurak, eta nola egin
|
zezakeen
pertsona batek ordu gutiren buruan zorionaren eta atseginaren eguzkitik dolore doloretsuaren haitzulo beltzerat...?
|
|
|
ihardetsiko nion ezen haiek guztiak agure zahar urtatuaren desenkusak zirela, hain bainengoen haragiak itsuturik; orain, aldiz, pentsatzen nuen ezen jakintsu baten hitzak izan zitezkeela. Zeren neure harreman haietan ez bainion lekurik utzi amorioari —ez letra handiz ez tipiz skriba zitekeenari—, ez amorioaren itzalari, eta ez amorioaren kutsurik izan
|
zezakeen
bertze deusi, baina hutsalkeriari eta banaloriari. Izan ere, ba ote zen munduan gauza faunagorik eta are ergelagorik ere, hutsik uzten ninduen hartaz banaloriatzen eta sendagaila egiten ibiltzea baino, nola ibiltzen baikinen marinelak geure artean, bakoitzak bere balentriatxoak kontatzen zituela?
|
|
|
Atsoak akabatu eta hatz gabetzeaz landa, ez nekien juxtu zertan aritzen ziren gure" hilezkorrak". Nerabezaroa gainditzearekin makestuta, nire irudimenak ez
|
zezakeen
hainbertze. Zernahi gisaz, inon izatekotan, goiko jangela tiki horietan izan behar zuten biltokia.
|
|
|
Ordu erdiz, nonbait hor, egon nintzen neure buruaren jabe. Gero, zigarro baten itxura izan
|
zezakeen
zernahiren bilaketa zoroari eman nion. Motor hotsak makurtua harrapatu ninduen, jarleku azpietan haztaka.
|
|
|
Alabaina nire zentzumenak ez zeuden bertzeren mokokaldiak aditzeko plantan. Aski lan zuten ene presentziaren berri eman
|
zezakeen
bizi aztarna apalena ere deusgutitzen, garbikariaren eraginez nire buruaz jabetzen ari zen nahasmenduaren erdian. Metalezko atearen ondoan gogorturik, pertsiana altxatzen eta autoan sartzen entzun nituen.
|
|
|
Ele lasaigarriren bat. Destrenpuaren ilunean argi egin
|
zezakeen
esaldi biribil eta erabatekoa. Nola ur zorrotak sugarra deusezten duen, hala azti formula bat, arriskuaren eta beldurraren uxagarri.
|
|
|
Jokoa horrelakoa duk!". Horixe erants
|
zezakeen
, fraideeneko denboretan bezala, asteko gure aurrezki guztiak kartetan irabazi ondoan. Orduan ere guztiz penatua agertzen zitzaigun patrika gure kontura gizenduta.
|
|
|
Ozta ozta ihardetsi zion nire agurrari eta nik, mendekuz, zigarro bat piztu nuen, erretzaile ohia izan eta keak traba eginen zion esperantzan. Morroi izerditsua Ttipirenera zer nolako aferak ekar
|
zezakeen
imajinatzen jostatu nintzen, nikotinak neure buru hanpatuari ausiki egiten zion bizkitartean. Ez zirudien kontseilu eske; honezkero aspaldi jakin behar zuen, negozio hau edo hura aise abiarazteko, alderdi nagusiko nahiz oposizio leialeko zein leihatilatan egin behar zuen kax kax.
|
|
|
Garunak deusetan finkatzeko betarik gabeko karrika dantza horretan, Gertakarien ezagupidea falta nuen. Egunkariko nagusiek ezin eraman, ordea, hutsune horrek nire zerbitzu orrira ekar
|
zezakeen
zikin deitoragarria: abuztu horretan zazpi hilabete nituen atal horretako buru eta buztan.
|
|
|
Akats bakarra, sobera solasturia izatea, nire beheraldi alkoholikoetan batere komenigarria ez zena. Gainerakoan, azido sulfuriko hutsa zen Tomas; inon den astakeriarik handiena bota
|
zezakeen
begitartea mudatu gabe.
|
|
|
Hain segur ere, zakur zorrizu bati bezala eginen genion ihes, Charly hartaz gustatu ez balitz. Merkatu plazako arrain saltzaile larriagoarekin bere lehen esperientzia homerikoaren ondotik, ezin konpreniturik geunden zer ikus
|
zezakeen
Charlyk saindu jale motz estu horrengan. Hemezortzi urtetan adiskide baten alde zernahi egiteko gauza zarela frogatzen dute guk aldi hartan entzundako meza kantuz ederki luzaturiko guztiek.
|
|
|
Joatera utzi nion. Nitaz zen bezainbatean, lasai egin
|
zezakeen
" berea". Ez nion trabarik eginen.
|
|
|
Ilunpe horretan barneratu eta Josuren atearen paretsuan zer ezezagun batek behaztoparazi ninduelarik ere, haien afanak ez eragoztea zen nire kezkarik behinena. Alferrik; lurra muturrez jotzean, asotsak bi sorren larrualdia ere pika
|
zezakeen
.
|
|
|
Horiek guztiak hurrengo egunaren apeten baitan utzi beharreko gertakizunak ziren. Ondikotz, zuzendariordeak nire gain jarritako orrialdeak ez
|
zezakeen
hainbertze espero, politikari bat prentsaurreko batean bezain zuri agertuko ez bazen biharamunean. Eta orrialde zuriak lazgarrienetarikoak dira nire goiz beiletan loa galarazten didaten mamuen artean.
|
|
|
Ez zidan berehala ihardetsi. Belarri apainduko gingilean hazka egin zuen, bere erantzunak zer ondorio ekar
|
zezakeen
neurtu nahi antzean. Ez bide zen ohitua kazetarien galderei erantzuten.
|
|
|
Togas berehala lekutu zen, eta gainerako erredaktoreek beti legez jokatu zuten, hau da, aldean ez banindute bezala. Giro goxo horretan, Anaren agerpenak baizik ez
|
zezakeen
ene bakea urra. Aitzineko egunetan ez bezala, abuztuko larunbat horretan nahiago nuen urrun.
|
|
|
Pasa hitza ere nirearen une berdinean eskatu zuen. Egunkarikoak ez zuen aktibaturik segurtasun sistema —nork arraio izan
|
zezakeen
gure lan argitaratuen jakin minik! —, baina Ttipirenak bai, ezbairik gabe. Aditua nuenez, trastearen zainak agerian nahi zituena hiru aukeraz balia zitekeen pasa hitza idazteko; hirugarrenean huts eginez gero, ordenagailua berez deskonektatuko zen eta berritik hasi beharra izanen.
|
|
|
—Hala baitzen —errepikatu Ximurrak— Hildakoan mugitu izana sumatuko zian beharbada, baina zer erran
|
zezakeen
gure kontra, suspertu nahirik honat eta harat erabili genuela ihardetsiz gero. Hobe genuela bere horretan utzi izan bagenu?
|
|
|
Zuhurra eta onargarria al zen pentsatzea akabatu egin nahi nindutela nire ipuin erromantiko edo endetxa edo serbentesio edo liren kausaz? Gorde al
|
zezakeen
giza arimak bere baitan horrenbeste gorroto?
|
|
|
Ez litzateke ezinezkoa izango gauzak nola gertatu ziren zehatz mehatz adieraztea, kronologia deitzen den hori eskrupulosoki errespetatuz, saihesbideak ekidinez, oroimenak eskaintzen dizkizun hutsuneak eta babesak alde batera utziz; ez litzateke, ez, batere zaila izango, eta agian horrela jokatu litza  teke, erarik zuhurrenean ez ezik ortodoxoenean ere. ...hau ez da kronika poliziako bat edo biografia baten kontatze soil hotza, eta narrazio honek halako intentziorik ez duenez eta benetako intentzioaz ez dugu hemen ezer esango, irakurle zolia ez iraintzearren batik bat, barkatuko zaigu xehetasun kronologikoetan ezen ez oroimenak agintzen dizkigun pasarteetan nahiz gertakarietan, edota istorioaren garapenarekin (eta egiarekin, beraz) zerikusirik izan
|
zezakeen
txikikerietan estuegi ibili ez bagara; eta ez, esan bezala, estu ibiltzea bereziki nekosoa gerta zitekeelako, baizik eta estutasun horretatik askatzeak, gure ustetan, bizitasun pixka bat ekarriko liokeelako aditzera eman nahi den kontakizunari.
|
|
|
Horiek denek bihotz arimaz hunkitzen zuten, ondo sentiarazten, baina Brown jaunaren eskakizunak harago zihoazen, eraginkortasuna zuten helburu. Nork salba
|
zezakeen
egoera hartatik? " Suhiltzaileek", pentsatu zuen, bere buruari txantxa hori onartuz, eta, beste zotin batek irribarre erorixea desitxuratu ziolarik, seriotasun mingarrira itzuli zen segituan.
|
|
|
Baina ez nion ametitu nire buruari pentsamendu makur hura, zakarkeria matxista atzerakoi hura. Zeren, egia izanik ere, zer egin
|
zezakeen
urkamendia zain zeukan emakume koitaduak. Zer egingo genuke gainerakook une latz azkenaren atalasean?
|
|
|
Armando Bonilla zen, Otsotzarmendi jaunak ahots hanpatuz azaldu zuen bezala, alboan nuen gizagaixo onanista gortzen hasia gaixotasun batek bestearekin zerikusirik izan ote
|
zezakeen
pentsatu nuen tarte laburño batez; alegia, bigarrena lehenaren ondorio izan ote zitekeen, baina ez nuenez taxuzko hipotesirik ehuntzerik lortu, bada hementxe utziko dut, oraingoz behintzat, auzia. Harixeri tokatzen zitzaion hurrengo larruketa mingotsa.
|
|
|
" Armando Bonilla", eta hark bere izena entzuten zuen bakoitzero" zuen zerbitzurako" erantzuten zuen apal eta umil, gutxiagotasun konplexu argi eta garbiz. Kanpai jotze demasak izan ote
|
zezakeen
konplexu haren egituraketan parterik?: hala galdetu nion atzera neure buruari.
|
|
|
Ez al zen nahikoa kondena hiru aurkezle haien jipoiketa pairatu behar izana? Zuri al
|
zezakeen
amaiera batek hainbesteko oinazea. Zilegi al da edozein bide helburu bat lortzeko?
|
|
|
Otsotzarmendik eta Deerek habano bana piztu zuten. Ke laino lodiak ere ezin lor
|
zezakeen
haien urduritasuna estaltzerik. Nire azalpenak, noski, ez ziren entzunak izan; horretaz gain, bi aurkezleek gaitsetzi egin zuten nire jarrera, txanda ez zegokidalarik hitz egin nuelako.
|