|
2008
|
|
|
deitzen duenaren arteko berdintasun eta ezberdintasunez arduratzen zen. Lehen aldiz, arte abstraktua
|
zer
izan zitekeen galdegiten zion bere buruari, hurrengo urteetan Oteizaren testu zein eskulturetan garrantzi nagusia izango zuen kezkari hasiera emanez.
|
|
|
Testu horretan dago, nire ustez, liburuaren muina. Bertan Ley de los Cambios en el Arte eta Estetika ezkorra ideia garrantzitsu eta aberatsak azaltzen ditu, eta artelan bat
|
zer
den definitzen du. Eta gure ustez garrantzitsuagoa dena, ideia horiek eskulturak egiten zituen bitartean bere buruan nola sortzen joan ziren azaltzen digu.
|
|
|
433). Quousque tandem?! ekin artea
|
zer
den azaltzen digu Oteizak. Baina noski, hori jakiteko lehenik artista izan behar da, eta artearen hizkuntza plastikoa nola garatzen eta amaitzen den ulertu behar da.
|
|
|
Baina noski, hori jakiteko lehenik artista izan behar da, eta artearen hizkuntza plastikoa nola garatzen eta amaitzen den ulertu behar da. Hau gertatzen denean, artea
|
zer
den azaltzen has daiteke, edo dioen bezala, Quousque tandem?! idazten has daiteke.
|
|
|
Oteizari buruz eginiko irakurketa hauek ezin dira ukatu, interpretazioen historiaren parte baitira, eta Quousque tandem?! argitaratu zenetik hurrengo urteetan euskal gizartean eta kulturan
|
zer
gertatu zen ongi islatzen dute. Oteiza euskal kulturaren epizentroan kokatu zen, ekintza politiko eta kulturalak gauzatzeko orduan jarraitu beharreko gidari baten modura, eta bere presentzia hutsak, bere zalapartak, polemikak eta haserreak, bere lanaren ikerketa oztopatu izan dute urte askotan.
|
|
|
zein irakurketa edo zein ondorio atera ditzakegu orain? Gaur egun
|
zer
eskaini diezaiokete Oteizaren eskultura eta idatziek Oteizaren artelanetara lehen aldiz inguratzen den ikusleari. Euskal kulturaren mugetatik kanpo, ba al du Oteizaren lanak dimentsio unibertsalik? 11
|
|
|
433). Zer amaitzen du Oteizak Quousque tandem?! eko orrietan, eta
|
zer
gauza berri hasten du. Horri erantzuteko, Oteizaren ibilbideko zenbait pauso aipatu ditugu, zeinak, Quousque tandem?!
|
|
|
Horri erantzuteko, Oteizaren ibilbideko zenbait pauso aipatu ditugu, zeinak, Quousque tandem?! aparte lagata, Oteizak
|
zer
nolako testuak argitaratu zituen ikusteko ere balioko baitigu. Testu horietan eskulturak eta idazkiak lotzen dituen hari fin bat aurki dezakegu, 1929an hasi eta Quousque tandem?!
|
|
|
3 Ondorioak? eta azkenean
|
zer
–
|
|
|
Ondorio orokor bezala aipa liteke, ikasleen artean aldeak dauden arren, oro har, maila ona eman dutela euskarazko nahiz gaztelaniazko probetan. Ingelesezkoetan, berriz,
|
zer
hobetu handia dute, maila benetan apala baitute. Hizkuntza ezberdinetako mailen artean korrelazioa dago; hots, euskaraz maila ona duenak, gaztelaniaz eta, neurri batean, ingelesez ere erakusten du maila hori.
|
|
|
Zuzentasun zein aberastasun aldetik
|
zer
hobetua badute ere, hizkuntza gaitasunari dagokionez ondo aritu dira.
|
|
|
oro har, akats larriagoak eta ugariagoak egin dituzte (IDAZ 1, IDAZ 2, MINTZA 1). Gaztelaniaz egindako ariketetan alderantzizkoa daukagu, euskara lehen hizkuntza dutenek
|
zer
hobetu gehiago dute (IDAZ 1, IDAZ 2, MINTZA 1, MINTZA 2).
|
|
|
Joskera apala erabiltzen dute ikasleek bai euskaraz bai gaztelaniaz,
|
zer
esanik ez ingelesezko ariketetan. Gainera, ahozko ariketetan, MINTZA 1 eta 2an, gaztelaniaren eragina nabarmena da euskarazko ariketan eta, alderantziz, euskararen eragina gaztelaniazko ariketetan.
|
|
|
Emandako definizioan, jada, analisirako elementu eta informazio asko pilatzen zaizkigu, baina testuaren kapitulu honi izena ematen dion anbiguotasuna
|
zer
den errazago azaltzeko, horietariko hiru baino ez ditugu oinarritzat hartuko: –eragitea?,, erabaki hartzea?, eta, kudeaketa?.
|
|
|
Lan honen izenburuan
|
zer
motatako parte hartzea bilatzen den aipatu da, eraldatzaileak diren ereduak hain zuzen. Bilaketa horretan ez da defendatuko zenbat eta parte hartze gehiago izan, hobe delako ideiarik, ez da eskala kuantitatibo soil bat eskaini nahi, baizik eta sakoneko begirada kualitatibo bat.
|
|
|
Parte hartze eraldatzailea, nolabait, enpoderamendua sortzen duena dela definitu dugu. Baina horrek zehazki
|
zer
suposatzen duen jakiteko aurretiaz jakin behar dugu nola egikaritzen duen botereak. Boterea kontzeptu konplexua da, aldi berean, gaitasun bat, erlaziozko fenomeno bat eta egiturazko fenomeno bat izan baitaiteke.
|
|
|
Aurreko hausnarketei jarraituz, jada enpoderamendua
|
zer
den definitzeko modu erraz bat dugu: lau botere mota horiek lortzen direneko prozesua.
|
|
|
Lehen aipatu dugu parte hartzeaz dauden ikuspegien arteko bereizketa oso arrunta dela, berau bitarteko gisa edo helburu modura hartzen duten begiratzea, bada, parte hartzaileen erabakitze gaitasun mailari dagokion sailkapena ere zabalduenetariko bat da. Kasu honetan oinarrizko galdera da ea
|
zer
neurritan dagoen erabakien gaineko kontrola aktore desberdinen artean sakabanatua, bereziki aurretiaz baztertuta zeuden subjektuei erreparatuta. Zentzu horretan bost maila (Blas, 2006) aurkeztu ahal ditugu, kontrol gutxienetik gehiagora ordenatuta:
|
|
|
guztiok dakigu zein diren izenaren konnotazio positiboak eta negatiboak (gizon gaztea, ederra, aberatsa, ospetsua...) Ez da inolako ahalegin berezirik egin behar, ez lan kognitibo nekezik, izen hori jarri dutenen asmoa zein izan den antzemateko. Berehala ulertu ahal dugu
|
zer
adierazi nahi diguten izen horren bidez6.
|
|
|
Argi dago euskal izenen hedapena euskararen normalizazioarekin batera doala. Argitzeke dugu, ostera,
|
zer
gertatzen den abizenekin, zein den abizenak era normalduan ofizialtzeko eta erabiltzeko arduragabekeriaren arrazoia. Paradoxikoak dira, ortografia aldetik gutxienik, baina arruntak Argine Aguirre edo Arantza Ocaranza moduko izen abizenak.
|
|
|
Galdera horri funts handiagoko galdera batez erantzun genioke:
|
zer
garrantzi du gizona ala emakumea den jakiteak. Zertarako behar dugu jakin?
|
|
|
Euskal izenek, itzulpena? omen dute, azaldu behar ditugu,
|
zer
esan nahi duten azaldu. Gutxitan galdetuko da, ordea, zer esan nahi duten Jose, Maria edo Eustaquio erdal izenek.
|
|
|
omen dute, azaldu behar ditugu, zer esan nahi duten azaldu. Gutxitan galdetuko da, ordea,
|
zer
esan nahi duten Jose, Maria edo Eustaquio erdal izenek. Izenak dira, besterik ez.
|
|
|
Baina erakutsi eta adierazi egiten du; eta horrela, gu geu gara izenari esanahia ematen diogunok: guk adierazten dugu zerbait, guk ematen dugu aditzera
|
zer
edo zer, guk esan nahi dugu zerbait... Eta beti, norbaiti eta noizbait.
|
|
|
Baina erakutsi eta adierazi egiten du; eta horrela, gu geu gara izenari esanahia ematen diogunok: guk adierazten dugu zerbait, guk ematen dugu aditzera zer edo
|
zer
, guk esan nahi dugu zerbait... Eta beti, norbaiti eta noizbait.
|
|
|
Wittgenstein-en aholkuari jarraiki, erabileraz galdetu beharra dugu:
|
zer
ondorio du, nola, norentzat, zein testuingurutan... / Alaitz/ esateak?
|
|
|
Horregatik,, esanahia?
|
zer
edo zeri deitzekotan, adierazle batek har ditzakeen adiera guztien multzoari deitu genioke. Hala ere, jende komunitateak ondo arduratu dira adierazle eta adiera arteko loturak instituzionalizatzeaz eta naturalizatzeaz; alegia, adierazle bati esanahi bat eta bakarra lotzen saiatu dira, konnotazio guztiak bakar batera murrizten, horrela sortzen baita denotazioa.
|
|
|
nork erabaki ahal du zein den hitz baten arauzko forma eta arauzko adiera? Nork erabaki ahal du
|
zer
ulertu behar dugun hitz bat erabiltzean? (Putnam, 1975).
|
|
|
Erantzun diezaiogun, bada, hasieran egin dugun galderari:
|
zer
esan nahi du Alaitz izenak. Erraz esanda,. XXI. mendeko euskal gaztea naiz?.
|
|
|
Baina
|
zer
nolako agenteaz ari gara. Jendartean ohi denez, izaera askotako indarrak bildu egiten dira ekintza ildo batera, bat egite horri, subjektu tasuna?
|
|
|
Izenaren eufonia, esanahi etimologikoa, identitate edo jatorri kulturala eta linguistikoa, originaltasuna, hurbiltasuna... ezaugarri horiek guztiak hartu behar dira kontuan artez hautatzeko. Beti ez da modu esplizitu batez eta intentzio argiz egiten, baina gurasoek badakite
|
zer
dagoen jokoan, oso dira jakintzaren gainean. Bourdieu k, jarrera naturala?
|
|
|
Bourdieu k, jarrera naturala? zeritzonarekin dihardute, alegia, jokoan dagoena
|
zer
den ondo jakinda baina zuzeneko jakintza praktiko batekin.
|
|
|
Praktiken logika, bistan da, ez da bakarrik logika ekonomikoa, alderantziz, diskurtso eta ekintza eremu bereiziak atontzen dituzten logika asko ditugu. Logika horiek ezartzen dute eremu bakoitzean zerk duen balio,
|
zer
den kapitala eta zer ez.
|
|
|
Praktiken logika, bistan da, ez da bakarrik logika ekonomikoa, alderantziz, diskurtso eta ekintza eremu bereiziak atontzen dituzten logika asko ditugu. Logika horiek ezartzen dute eremu bakoitzean zerk duen balio, zer den kapitala eta
|
zer
ez.
|
|
|
Orduan, drama metafisiko hori argiki gogoan hartuz, bai eta haren errepikapen etengabea, mila bertsio eta metafora literarioren bidez huskeria segur baterat helarazten duena («abolis bibelots d, inanité sonore»/ «soinu hutseko gauza ezdeustaratuak», Poésies, op., 59 or.),
|
zer
da gelditzen. Soilki isiltasuna, hitzetik harat den itsasoaren beraren errealitatea; azken buru buztan, ez, ez da idatzi beharrik (hau da Mallarmé ren galderaren bigarren ihardespena).
|
|
|
Zazpiak bat, horra
|
zer
dugun irakurtu Donibaneko Eskualdun buruzagiek beren etche aintzinetan, bai eta ere bide bazterrean, bi aldetarik hedatuak zituzten bandera ederretan. Zazpiak bat:
|
|
|
Zenbaki horretan,
|
zer
esanik ez, hainbat eta hainbat xehetasun irakurriko dituzu aurreko egunetan bizi izandakoaz, dela inguruetan kokatu ahala 5.000 lagun zeudelarik Donibane Lohizuneko elizan bedeinkaturiko, le drapeau de la fédération basque, delakoaz, dela Barkoxeko gazteriak jokatu zuen Abraham pastoral maluruski eguraldi txarrak trabatuaz, zein, euskara ikasten edo hasi zen Serbiako Natalia erreginak ikusi Andoaingo dantzarien erakustaldiaz, eta abar.
|
|
|
Ildo beretik edo, urriaren amaieran Goienetxek berak sinatzen du artikulu labur bat EskualdunaOgientzat ongarri erremedio berriez astekarian??, azalduz gariak
|
zer
nolako ongarriak eta behar dituen (Goienetxe, 1892a). Honelaxe hasten du:
|
|
|
Bainan, egia erran behar da, luzegi, anitz luzegi khausitzen dute oroc pastoral hori. Ala bada ere, nehorc guti konprenitzen du
|
zer
erraiten duten eta yendea eneatzen da builta batetaric harat bethi yestu beren ikhusten eta ahophaldi beren entzuten.
|
|
|
Alegia, aurreko bertsoan irakurri bezala. Dena dela, ezin izan dut zehatz mehatz argitu
|
zer
gertatu zen.
|
|
|
programaturiko ekitaldiei buruzko xehetasun batzuk aipatzen ditu. Hurrengo zenbakian73,
|
zer
esanik ez, nabarmen zabaldu da jaiei eskainitako tokia. Astekariaren arabera arrakasta handikoak izan dira jendearen aldetik:
|
|
|
Herri huntan berean, guziek badakizue, prestamuzko kacha bat altchatu duela gure jaun errotor kartsu eta ohoragarriak laborarien laguntzeko. Badakizue ere
|
zer
abantail handiak gure syndicat agricole deitzen den konfardien medioz onesten ditugun ongarri edo ongailuen izaiteko. Ongarri berri horiek gure errekolta edo uzta suerte guziak emendatu dituzte.
|
|
|
Baina
|
zer
balio dute obra, despendio eta lan horiek guziek orai arte bezala kampo herriek lehertzen balin bagaituzte bihiz eta aziendez eta gehiago dena hiri handitan diren tratularien meneko bizi behar. Gure ganat zuzenki ethorri behar luken dirua badoha kampo herritarat; guretzat bakharrik gelditzen dire gaizki saldu ondoan gure bihiak eta aziendak, zergak, phetchak eta bethi eta gehiago pagatzeko izurritea.
|
|
|
2) Enpresarentzako esanguratsua den ezagutza mapa antolatu(
|
zer
dagoen eta zer egon litzatekeen).
|
|
|
2) Enpresarentzako esanguratsua den ezagutza mapa antolatu (zer dagoen eta
|
zer
egon litzatekeen).
|
|
|
Hau da, belaunaldi berekoen eta belaunaldi artekoen elkartasun printzipioak analisian barneratu behar direla, alegia. Horrela, etxebizitza sistema batek garapen iraunkorraren marko teoriko horretan
|
zer
nolako ekarpena egiten duen aztertu nahi dugu.
|
|
|
Izan ere, dentsitate baxuegiei loturiko gehiegikerien kontzientzia harturik, etorkizunean arazo hau kontrolatzeko neurriak hartu nahi dira. Baina, finkaturiko ildo eta muga horiek errespetatuta, praktikan, udalek izango dute azken batean
|
zer
, non eta nola egingo den erabakitzeko eta exekutatzeko ardura, beraien baliabideak kudeatzeko ardura, alegia.
|
|
|
Lan honen bidez, Etxebarriko eta Bolibarko gaurko euskara parez pare jarri eta euren arteko aldea ateratzeko saiakera da eta, bide batez, herri bakoitzean belaunaldi batetik bestera
|
zer
nolako bariazio linguistikoa gertatu den aztertzekoa.
|
|
|
Euskara batua edo eredu estandarra beharrezkoa zen euskarak iraungo bazuen. Egia da estandarizazioa ezinbestekoa izan zaigula, baina beronen abiada behar baino biziagoa izanez gero
|
zer
pentsatua ematen digu, ezagun baitu euskara batuak batasun mezua zabaltzeko dakarren asmoa. Hala ere, oso aberasgarria litzateke bata besteaz (batua euskalkiez eta euskalkiak batuaz) aberastea, trukean eta auzolanean arituz gero biek irabaz baitezakete.
|
|
2009
|
|
|
Hori da, agian, atera dezakegun lehenengo ondorioa. Ikusita gaur egun ere
|
zer
gutxi idazten den Matematikari buruz euskaraz (testuliburuetatik haraindi), meritu handia izan zuten autore haiek.
|
|
|
Aztertutako testu guztiak, Neurriztia izan ezik, 1936 urteko matxinada baino lehen idatzi ziren. Matxinada horrek bizitzaren arlo guztiak eten zituen; beraz, ezin dugu esan
|
zer
gertatuko zatekeen proposamen harekin, arrakasta izango zukeen edo ez. Izan ere, euskara baturako ez ziren hitz berri haiek hartu:
|
|
|
Talmy k (1991, 2000) eta Slobin ek (1991, 1996a, 1996b, 2000, 2004, 2005) proposatutako banaketari jarraituz, euskara aditz hizkuntza dela frogatu da, baina Bideari buruzko informazioari dagokionez, satelite hizkuntzek bezala jokatzen duela (Ibarretxe Antuñano, 2004a). Tipologikoki desberdinak diren bi hizkuntza horien arteko itzulpenean
|
zer
gertatzen den aztertu nahian, Coleridge ren poema ingelesetik (satelite hizkuntza) euskarara (aditz hizkuntza) itzultzean Sarrionandiak zein estrategia erabili dituen aztertu da.
|
|
|
Plangintza bost urteko epean betetzea aurreikusten da. «Ez dakigu hemendik 5 urtera
|
zer
nolako enpresa izango garen, baina soldatak eskualdeko batez bestekora egokitu nahi baditugu, gauzak egokitu eta aldatu ditugu eta konpromisoa hartuta dago»37.
|
|
|
Baina
|
zer
gertatu zen Montevideon finkatuta zeuden euskaldunen artean. Zergatik euskal etxerik ez izatetik bat batean bi izatera pasatu ziren?
|
|
|
Enrique de Bilbao ez zen geldirik gelditu bere ustetan Euskal Erria euskal etxean gertatzen ari zenaren aurrean, horregatik 1912ko maiatzaren 15ean La Euskaría Española deituriko hitzaldia ematea erabaki zuen non pentsamendu ezberdinak plazaratu zituen. Haren hitzaldian zenbait puntu ikus ditzakegu, baina hitz hauekin hasi zen Euskal Erria euskal etxea sortu zuen jendea
|
zer
den azaltzen25:
|
|
|
euskaldun batzuk beste batzuekin batzeko nahiarekin, euskal batasuna haustearen errudunak direla. Baina
|
zer
euskal batasunaz ari da Bilbao. Badakigu Bilbaok defendatutako ideia Euskaria Español eta liberal bat dela, zer ikusi ote du orduan, beste euskal etxea sortu nahi duten pertsonen ideologian?
|
|
|
Baina zer euskal batasunaz ari da Bilbao? Badakigu Bilbaok defendatutako ideia Euskaria Español eta liberal bat dela,
|
zer
ikusi ote du orduan, beste euskal etxea sortu nahi duten pertsonen ideologian. Eta azkenik, zer dira euskaldunak harentzat? 26
|
|
|
Badakigu Bilbaok defendatutako ideia Euskaria Español eta liberal bat dela, zer ikusi ote du orduan, beste euskal etxea sortu nahi duten pertsonen ideologian? Eta azkenik,
|
zer
dira euskaldunak harentzat? 26
|
|
|
Euskal Erria euskal etxearen ideologia aztertu ahal izateko, bertako zenbait pertsona aztertzea izango litzateke egokiena, ezin baitaiteke esan bertan biltzen ziren pertsonek sentsibilitate berdina zutenik. Hermenegildo Aramendiren ideologia
|
zer
nolakoa zen ikusteko, ez da oso urrun joan behar jakiteko bera EAJkoa zela. Baina zer ziren harentzat euskaldunak?
|
|
|
Hermenegildo Aramendiren ideologia zer nolakoa zen ikusteko, ez da oso urrun joan behar jakiteko bera EAJkoa zela. Baina
|
zer
ziren harentzat euskaldunak. La Baskoniako artikulu honetan hau idazten du euskaraz33:
|
|
|
Ezin liteke gauza onik iehoiñ, chikitanik lotsa galduta, biotza usteldua daukaten jende etatik: ¿
|
zer
egin lezake ama ukatzen duen semeak? ¿ Zertako balio du anaya ezagutu nai ez duen ernegatu gizacharrak?
|
|
|
Hori horrela izanda, esan dezakegu La Baskonia aldizkariak (bertako kazetaria zen Bozas Urrutiaren bidez) partaidetza zuzena izango zuela euskal etxe berri horren sorreran. Irakurtzen jarraitzen badugu, horrekin
|
zer
lortu nahi zuten aurkituko dugu35:
|
|
|
Argi gelditu da
|
zer
nolakoa izan zen euskal etxe berriaren sorrera, baina nolakoak ziren euskal etxe hori osatzen zutenak. Abertzaleak zirela esan dezakegu?
|
|
|
Berriro ere bertan
|
zer
gertatu zen jakin ahal izateko iturrietako bat La Baskonia aldizkaria izango dugu. Honela azalduko digu Argentinako aldizkari abertzale honek euskal etxe horren sorrera14:
|
|
|
Baina lehenik eta behin, aztertu genuke
|
zer
nolako iritzia izan duen orain arte historiografiak honen guztiaren inguruan. Hasteko, azpimarratu beharra dago ez dela oso aztertua izan historiografiaren aldetik, adibide gisa esan genuke El Péndulo patriótico liburuan, esaterako, ez dugula honi buruzko aipamenik aurkituko; egia da Buenos Aireseko euskal etxean gertatutakoari buruz aipamen txiki bat egiten dutela, baina Uruguaiko euskal etxeetan gertatutakoari buruz ez dugu ezer aurkituko (De Pablo, Mees eta Rodriguez, 2001:
|
|
|
Orain, datu hauek guztiak mahi gainean jartzen baditugu, bertan
|
zer
gertatu zen azaltzeko moduan aurkituko gara. Hori bai, ez dugu inoiz ahaztu behar, garai horretako jendearen jarrerak eta pentsamoldeak ezin ditugula gaur egungo parametroekin neurtu.
|
|
|
Ikuspuntu tekniko huts batetik begiratuta ere, halako auziak plantea litezke:
|
zer
den arrisku arazo bezala ulerturikoa; ebidentzia irizpidea; mehatxu tipoen eta efektu potentzialki arriskutsuen identifikazioa; onargarritasun lerroak; errore tipoen arteko konpentsazioak; zeharkako ondorioak; eragin metagarriak, efektu ekologikoak edota kalte atzeraezin potentzialak. Horiek oso modu desberdinean uler litezke, ikuspuntu tekniko huts batetik begiratuta ere.
|
|
|
Aitzitik, proiektua da eztabaidatu beharrekoa: nortzuk diren proiektua sustatzen dutenak eta sustatzaileen motiboak; azpiegiturak bizitza ereduan (jarduera ekonomikoan eta bere izaeran; ekonomian eta lan merkatuan; bizi kalitatean)
|
zer
nolako inplikazioak izango dituen; proiektu instituzionalaren bideragarritasuna, zentzua, erabilgarritasuna, aplikagarritasuna (arriskuak, ezjakintasunak, ziurgabetasunak eta, beraz, zuhurtasun printzipioa) eztabaidatu den; bestelako aukerak kontuan hartu diren, etab.
|
|
|
Hona hemen: araua egokiro aplikatu ahal izateko, arlo horietako ezagutza sakona eduki behar da, hots, jakintza arlo horietan aditua izan behar da, funtsezkoa baita hasieratik
|
zer
nolako magnitudea den jakitea, horren arabera aplikatzen baitira ISOren estilo arauak.
|
|
|
Artikulu honen mugak gehiegi ez zabaltzeko, eskematikoki emango ditugu mota bakoitzeko unitate eta magnitude fisikoei dagozkien arauak, ISOren estilo arau ortotipografikoak alegia, kasuan kasuko
|
zer
letrakera erabili behar den adieraziz.
|
|
|
Forma idatziari dagokionez, aurreko ataletan azaldua dugu jadanik sinbolei eurei dagokien ortotipografia. Baina
|
zer
gertatzen da sinboloak eta ohiko hitz arruntak batera jartzean. Honetan, gorago aipaturiko oinarri eta printzipio orokorrak kontuan harturik, ohitura argiak finkatu dira zientzialarien artean, jarraian aipatuko direnak:
|
|
|
d. Garrantzitsua da adierazpen zientifikoak euskarazko diskurtsoan integratzeko moduak zehatz aztertzea, jadanik sorturiko erabilera ohiturak kontuan hartuz, horien zehaztapenak eginez, ondoren proposamen bateratuak egin ahal izateko. Eta,
|
zer
esanik ez, funtsezkoa da proposamen horiek gizarteratzea, feed-back edo berrelikadura baten bidez, berriro ere informazio bateratu hori erabiltzaileei helaraziz. Ziur asko gomendioen bidez abiatu da prozesua, ohitura bateratuak eginez joateko, azkenean estilo estandar baten finkapenean laguntzeko.
|
|
|
Parrokia eta kontzejua: «Herriaz» ari garenean,
|
zer
esan nahi dugu?
|
|
|
1998an, Valentziako parroko baten eskabidea eta errekurtsoa zela medio, 1867/ 1998 Errege Dekretuak salbuespen hori baliogabetu zuen inkonstituzionaltzat hartuz (musulmanek beren meskitak immatrikulatzeko eskubidea badute, eta protestanteek haien otoitz-lekuak,
|
zer
dela-eta ez Eliza Katolikoak bere tenpluak?). Horrek eskubidea eman dio Elizari bere tenpluak ere nahi izanez gero immatrikulatzeko.
|
|
|
1867/ 1998 Errege Dekretuak salbuespen hori inkonstituzionaltzat eman du: musulmanek beren meskitak immatrikulatzeko eskubidea badute,
|
zer
dela-eta ez Eliza Katolikoak bere tenpluak?
|
|
|
Bestaldetik, Ley Paccionada delakoa baino lehenagoko Espainako legeek,
|
zer
eragina izan behar zuten Nafarroan. Eta gero, erabaki zenean ondasunak Desamortizazioaren aurreko egoerara itzultzea... zein zen egoera hori?
|
|
|
Eta 12 artikuluak
|
zer
zioen?
|
|
|
Nola esplikatu aurrea hartu duten herrietan udalak immatrikulatzea? Hau
|
zer
da, higiezin lasterketa bat eta korrika gehien egiten duenak eramaten du ondasuna saritzat eta galtzaileak, erreklamatzen badu, frogaren karga. Disparate honen aurrean, epaileek, Nafarroako Gobernuak edo Parlamentuak ez dute zer esanik?
|
|
|
Hau zer da, higiezin lasterketa bat eta korrika gehien egiten duenak eramaten du ondasuna saritzat eta galtzaileak, erreklamatzen badu, frogaren karga? Disparate honen aurrean, epaileek, Nafarroako Gobernuak edo Parlamentuak ez dute
|
zer
esanik?
|
|
|
Hala eta guztiz ere, 2001 urtean apezpikuak immatrikulatu zuen eta 2007an saldu zion udalari berari, 468.798 euroren truke gehi 2.000 metro karratu Sanduzelai auzoan. Hori gauza handiekin egiten bada,
|
zer
ez dute egiten gauza txikiekin, artearekin esaterako. Hor ditugu Nafarroako paretetan noiz edo noiz agertzen diren afitxak, non zenbait enpresak oso garbi uzten duten denetarik salerosten dutela.
|
|
|
Artikulu honetan jorratuko dugun gaia hauxe da:
|
zer
gertatu den, eta zer gertatzen ari den Nafarroako milaka ondasunekin, orain arte immatrikulatu gabe zeuden eta orain, oso denbora laburrean, Eliza Katolikoaren jabego osora izatera pasatu direnekin, guk diogun moduan, kanpai bakar baten salneurriaren truke.
|
|
|
Artikulu honetan jorratuko dugun gaia hauxe da: zer gertatu den, eta
|
zer
gertatzen ari den Nafarroako milaka ondasunekin, orain arte immatrikulatu gabe zeuden eta orain, oso denbora laburrean, Eliza Katolikoaren jabego osora izatera pasatu direnekin, guk diogun moduan, kanpai bakar baten salneurriaren truke.
|
|
|
Duela zenbait urte Tafallako zinegotzia nintzela, nire ardura izan zen herriko lur komunal guztiak immatrikulatzea, udalaren izenean. Orduan planteatu zen
|
zer
egin San Gregorio baselizarekin, eremu komunal baten barruan zegoela, baseliza guztiak dauden gisan. Logikaz hartu genuen erabakia:
|
|
|
Gero ezagunak dira eman ditugun pausoak: aurrean
|
zer
nolako problema genuen ikusirik, Altaffaylla Kultur Taldeak deitu zuen Nafarroako gizartea. Jende eta erakunde ugari bildu ziren eta hortik sortu zen Nafarroako Ondarearen Defentsarako Plataforma.
|
|
|
Legitimazioa erakusteko titularrari ez zaio fede ona eskatzen; fede ona beharrezkoa izango da eskubidea eskuratzeko, erregistroan adierazitakoaz konfiantza izan duelako eskuratzaileak. Orain, fede ona
|
zer
den erabakitzeko, kontuan hartu behar da pertsonaren ezjakintasuna, baina baita ere informazioa lortzeko izan behar den arreta jarri duen edo ez. Alegia, berez ez da nahikoa Jabetza Erregistroak dioena sinestea besterik gabe, baizik eta higiezinaren benetako egoera jakiteko prestasuna izan behar da.
|
|
|
Lehenik, edukitzari dagokionez, higiezinak Eliza Katolikoaren esku izan eta horien edukitzaile izan dela nabaritzat jo daiteke. Beste kontu bat da, ordea, higiezinaren gaineko edukitza hori zergatik duen eta nola baliatu duen; azken batean, edukitzeko eskubideak
|
zer
adierazi dion jendeari gauza profitatzen den bitartean. Hori jakiteko, agerrarazten diren ahalmenak aztertu behar dira, jabetzaeskubidearen ahalmenak nork erabili dituen egiaztatu behar delako.
|
|
|
Hori jakiteko, agerrarazten diren ahalmenak aztertu behar dira, jabetzaeskubidearen ahalmenak nork erabili dituen egiaztatu behar delako. Zehaztapen horretan, elementu anitz ikus daitezke gauzarekin nork
|
zer
nolako portaera izan duen erabakitzeko. Hasteko, eraiki beharreko higiezinaren gain erabakiak nork hartu dituen (proiektua) eta eraikina bera nola gauzatu den (dirua eta lana).
|
|
|
Kontuan izan behar da sistema horretan publizitatea edukitza bidez egiten zela. Baina eskubide erreal guztiek ez dute edukitza izaten, esaterako hipotekek eta, orduan, ez dago argi
|
zer
eskubide eta zer karga dituen finkak.
|
|
|
Kontuan izan behar da sistema horretan publizitatea edukitza bidez egiten zela. Baina eskubide erreal guztiek ez dute edukitza izaten, esaterako hipotekek eta, orduan, ez dago argi zer eskubide eta
|
zer
karga dituen finkak.
|
|
|
Eragiketa horretan, zehaztu behar da, hasteko, zein higiezin immatrikulatu daitezkeen erregistroan, eta, gero, higiezina inskribatu badaiteke, nola gauzatzen den immatrikulatzeko operazioa. Hemen azaltzen den gaiari dagokionez, lehenengo pausoan tenplu katolikoen arazoa kokatzen da(
|
zer
immatrikulatu) eta, bigarrenean, jabetza ziurtagiriaren nondik norakoak azaltzen dira (nola immatrikulatu).
|
|
|
Gainera, tenplua bera
|
zer
den zehazteko irizpide argirik ere ez zegoen. Berez, gurtza katolikoa egiteko dauden tenpluak eta elizak zein diren zehazteko, irizpide tradizionalari segitu behar zaio:
|
|
|
Higiezin bat Jabetza Erregistroan jaso gabe egon eta lehen aldiz inskribatu nahi bada,
|
zer
prozedurari jarraitu behar zaion Hipoteka Legeko 199 artikuluak adierazten du.
|
|
|
Bata izaerari buruz, ea benetako debekua den edo, besterik gabe, dispentsa hutsa ez ote den (elizak inskribatu daitezke nahi bada). Bestea, berriz, zergatiari buruz, hau da,
|
zer
dela-eta ondasun horiek ez duten Erregistroaren babesik behar. Arazo bati zein besteari buruz ez da inoiz eman irizpide argirik:
|
|
|
3 Edozein herritako Informazio eta Turismo zentroetara hurbildu besterik ez dago
|
zer
nolako eskaintza zabala daukaten ikusteko: liburuxkak, liburuak, DVDak, etb.
|
|
|
Hona iritsita azpimarratu beharra dago unibertsitateek, museoek eta kultura (herritarra zein goi mailakoa) ekoizteko eta hedatzeko zentroek
|
zer
nolako garrantzia daukaten jendea hezteko. Kultura etxeak, mediatekak, liburutegiak, ludotekak, fonotekak, zinematekak, kiroldegiak, gimnasioak, igerilekuak... gorputza eta espiritua lantzeko leku eta espazio egokiak, ezartzen eta areagotzen ari dira geure artean, kudeaketa politiko onari esker.
|
|
|
Badakigu egoerak mota askotakoak, konplexuak eta istilutsuak izaten direla, baina ez dago zalantzik jatorrizko kultur eta herrialde askotako arrazoizko eta ondo arrazoitutako eskaerei behar adinako arreta eskaini behar zaiela. Denok badakigu
|
zer
gertatu zitzaion Egiptoko ondareari, Greziakoari, ondare prekolonbinoari edota euskal ondareari. Gaur egun asko dira ondare horiek euren jatorrizko eskuetara itzultzeko aldarrikatzen dutenak.
|
|
|
Gaur egun asko dira ondare horiek euren jatorrizko eskuetara itzultzeko aldarrikatzen dutenak. Badakigu bilduma handiak, museoak eta jabetzak noiz eta nola egin diren, eta
|
zer
nolako sufrimenduak, kostuak, ez bakarrik ekonomikoak?, oinazeak eta hildakoak eragin dituzten. Ez da ez komeni alderdi horietaz ahaztea; ez, behintzat, ezkutukoak, ezezagunak edota ahaztuak izan direlako.
|
|
2010
|
|
|
Alde batetik, gazteek arrapostu ezberdinak eman dituztenean
|
zer
gertatzen den ikusiko dugu eta, gero, berdin erantzun dutenean zer nolako «berdintasuna» erakusten duten:
|
|
|
Alde batetik, gazteek arrapostu ezberdinak eman dituztenean zer gertatzen den ikusiko dugu eta, gero, berdin erantzun dutenean
|
zer
nolako «berdintasuna» erakusten duten:
|
|
|
Txapeldunaren jokabide estilo iraungarriaren19 ezaugarria izan da
|
zer
esana duen esparru kulturala elikatzea eta birsortzea, bertsogintzaren ondarearen prestigio soziala eguneratzearekin batera. Alegia, zer esana, nork esana eta nola esana badituen eremua dela sinetsita eta autokonfiantza baten jarreratik iragarrita.
|