|
2000
|
|
|
Gerra aurreko komikiak aldizkariaren edukien isla garbia ziren. 20ko hamarkadako zenbait adibideri so egitea besterik ez dago
|
horretaz
jabetzeko. «Ikasi!
|
|
|
Egoera horretan, nork garatu behar ditu orain gehiago landu behar omen dituzten giza baloreak? Orain ohartu al dira Frantzian gabezia
|
horretaz
–
|
|
|
Santua, eguneroko bizitzatik urruntzen zen norbait da. Sakratua eta Profanoa liburu ezagunean
|
horretaz
luze mintzatu zen Durkheim. Era berean, Bibliako hiztegietan datorrenez," santu" hitza ez omen dator hebraieraz" berri eta garbi izan" aditzera eman bide zuen hadasetik, baizik eta moztu, bereiztean aditzera ematen zuen hitzetik.
|
|
|
Autoetako matrikulei erreparatzea besterik ez dago
|
horretaz
jabetzeko. Santanderreko matrikuladun autoak adina dira Bilboko matrikula dutenak.
|
|
|
zerbait,... Ez dira
|
horretaz
konturatzen. Nire ingelestegian bederen, euskaratik ingelesera zuzenean ikasteko aukera dute ikasleek.
|
|
|
Ez zaizu arrazoirik falta, badirudi Shakespeare eta garai bateko antzerkigileen lanak arrakastaren berma direla. Jendea itsuitsu fidatzen da
|
horretaz
, eta halako errezeloa dute obra berrien aurrean. Eta ez pentsa, idazle garaikideek lehen bezainbeste idazten dute, nahiz eta oihartzunik ez izan.
|
|
|
Eta nik orduan: " Ez, hontaz ez; beste
|
horretaz
egingo dut". Proposamena egin izan ez balidate, agian ez nuen liburua idatziko.
|
|
|
burruntziko oilaskoa bainintzan biraka ibili naiz, noiz ezkerretara, noiz eskuinetara, goitiko bero jasanezinagatik. Eskifaiako bati
|
horretaz
mintzatu natzaio, eta beheko solairuko arduradunengana igorri nau. Arazoa konponbidean dagoela ihardetsi didate.
|
|
|
heroismoak ezin du betiko iraun. Gure herrialdean euskarak aurrera egin du milaka euskaltzaleren ahalegin izugarriari esker,
|
horretaz
inork ez du dudarik. Baina, euskararen etsaiek ederki dakite heroismoak ezin duela betiko iraun eta ondorioz, ez digute erraztasunik emango euskarak bere bidea egin dezan amore emango dugunaren esperantzaz.
|
|
|
Batxilergoa ikasten ari direnei zuzendutako idazlan honekin hiru helburu nagusi bete nahi dituzte: ikasle zein irakasleei bilakaera oparo eta ulergarria eskaintzea, literatur mugimenduak ondo aukeratutako testu antologia egoki eta atseginez hornitzea, eta testu antologia
|
horretaz
baliatzeko galdera, iradokizun eta jarduera didaktiko ugari proposatzea.
|
|
|
Ordea, euskal gizartearen asmoa eta nahia bere etorkizuna erabakitzea da, eta ezin du etorkizuna eraiki indarkeria aldemenean duelarik. ETAk
|
horretaz
datu asko du. Garbi dago borroka armatua berriz martxan jartzeak faktikoki, taktikoki eta estrategikoki (hain gogoko duen hiztegi horretan) abertzaletasunaren etsaiei mesede egiten diela.
|
|
|
Azkenik, zer esan zubererari buruz? Besterik gabe, bertaraino joan behar da hizkera eder eta kantari
|
horretaz
gozatzeko.
|
|
|
Irakasle eta abar direnengantik. Zu ere
|
horretaz
idazten! Ez genuen besterik behar..!
|
|
|
Herri honetaz ere metafora txiki bat baduela iruditzen zait. Ez dakit haurrak ohartuko diren
|
horretaz
, baina liburu guztiak haurrentzat eta ez hain haur direnentzat idazten direnez, behar bada helduak ohartuko dira.
|
|
|
Euskal Herritik kanpo ibili zara nahikoa harrera ona jasoz. Zer ondorio atera duzu esperientzia
|
horretaz
–
|
|
|
Kultur munduan sorkuntza inprobisatuaren lekua oraindik ez da behar bezainbeste errekonozitu, munduan
|
horretaz
zer dagoen ere ez da ezagutzen. Sorkuntza inprobisatua kulturbide unibertsal bat izan da, gaur egungo kulturetan ez du beharbada proiekzio handirik, baina ez dugu horregatik akonplejatuta sentitu behar, agian aukera bat da, arazo bat baino gehiago.
|
|
|
Lurraldetasun politikoaz arduratuta dauden politikoak (manifestaziotan dabiltzan kolore batekoak ala bestekoak berdin), ez dira enteratu ere egiten lurraldetasun espiritualaz; eta bestela, lurraldetasun
|
horretaz
gehiago hitz egingo lukete, baloreez gehiago hitz egingo lukete, erreferentzia etikozko diskurtsuak eskainiko lizkigukete. Lurraldetasun politikoa lortuko bagenu eta bestea faltatuko balitz, niri ez litzaidake lurraldetasun hori interesatuko.
|
|
|
Bigarren, komunikazioa. Eta nik uste dut hori asko arindu dela eta konturatu garela
|
horretaz
poesia hori publiko aurrean formato ezberdinetan ematen hasi garenean. Hirugarrena izango litzateke pertinentea izatea.
|
|
|
Oraingo bertsioa, berriz, Rufino Iraolarena da. " Kafka nirea" dela esaten du itzultzaileak liburuaren hitzaurrean, absurdoaren bidez benetan gertatzen dena azaltzeko duen zorroztasunagatik autore
|
horretaz
" maitemindua" sentitzen dela aitortuz. Dena den, ez da" Metamorfosia" idazle zaldibitarrak Fran Kafkaren obratik euskaratu duen lan bakarra," Legearen aurrean" opuskuloa ere itzulia baitu.
|
|
|
Leonardoren zein testuri buruz diharduen ezin argitu izan dugu, Lopez Gasenik bezala, lagunentzako, eruditoentzako edo adituentzako bakarrik diren aipamenen klabearen falta sumatzen du irakurleak honelakoetan. Baina
|
horretaz
gain, zer da arteztasun hori, bizkaitarren" zuzentasuna eta leialtasuna" ala iparraldekoen adieraz," sutilitatea". Sarrionandiak sinboloen eta orakuluen mintzaira nola maite duen ikusita, pentsatzekoa da bi arteztasunak izan dituela gogoan.
|
|
|
Orduan ia dena isuri, erori, galdu egiten da. Adierazgarria da,
|
horretaz
, Martin Lezetaren Oroimena eta desira liburuko azken narrazioa hamar ipuineko beste liburu baten komentarioa delarik, aipatzen den azken ipuina bera ere hamar narraziodun beste liburu baten erreseina izatea..." (Ifarraldeko orduak, 116 117or.)
|
|
|
bizitza eta poesia ez direla lehengo berberak izango, kartzela, tortura, zapalketa ezagutu eta gero. Poeta kontenplatzailea zen guk ezagutzen genuen Sarrionandia, poema simetriko miragarriak burutzen zituena, inguruaz eta" errealitate" deitu ohi dugun
|
horretaz
ezer gutxi arduratu gabe perfekzio formala bilatzen zuena; bien bitartean, bere militantzia beste xendra batzuetatik bideratzen zuen..."
|
|
|
Kokalekua Lizarbe herrixka bada ere,
|
horretaz
gain, Maite Zulaikak dioen bezala, narrazio hau nagusiki lau eskenatoki ezberdinetan garatzen dela esan daiteke:
|
|
|
Irakurgarria, baita ere, liburu
|
horretaz
J. Antonio Ayestarán Lekuonak zioena. Irakurri besterik ez dugu 1984an Eusko Ikaskuntzaren RIEV aldizkariaren XXIX. zenbakiko 107 orrialdeetan idatzi zuena.
|
|
|
Foruen galeraren ondotik, hogeigarren mende hasierako egoerak eskatzen zuenaren arabera, garaiko iritziei buruzko galdera egin zuen Gipuzkoako Diputazioak Eibarko sozialisten Casa del Pueblora, eta honek beraien artean intelektual mailan burutza zeraman Toribio Etxebarriari eskatu zion gai
|
horretaz
zerbait presta zezala. Bi hitzaldi eman zituen 1918 urtean, La liga de naciones y el problema vasco izenburupean eta Eibarren bertan V. Fernández tipografian inprimatuak izan ziren.
|
|
|
Sineskera zaharretan bai omen ziren sorginak;
|
horretaz
zenbait berri eman nuen. Sorginak Donibanez, artikuluan, ikus nire Landuz (1983) liburuaren 26 orrialdeetan.
|
|
|
Une hartan, berriak genituen abertzale taldeen aldetiko autodeterminazio edo burujabetza eskari deiak. Eta, behin eta berriz, berak galdetzen zidan zer uste nuen
|
horretaz
. Arartekoaren betebeharretan ez zegoela holakorik eta ez nintzela sartuko gai horretan, erantzun nion.
|
|
|
Historia gaia errazegi nahasten da alde guztietatik begiratu ezik. Uste
|
horretaz
ahalegindu nintzen Hondarribiko elizaren historiagintzan, alde batetik ez ezik beste zenbait alderditatik lekukotasunak ikusiz eta kontuan hartuz, horrela osatu bainuen Santa María de la Asunción de Hondarribia. Historia, arquitectura y arte (1998) liburuan historiari zegokiona.
|
|
|
Irakurgarria, baita ere, liburu
|
horretaz
J. Antonio Ayestarán Lekuonak dioena. Ikusi besterik ez dugu 1984an Eusko Ikaskuntzaren RIEV aldizkarian XXIX. zenbakiko 107 orrialdeetan idatzi zuena.
|
|
|
Onuragarritasun horren esperientzia, nik neuk, etxetik bertatik ezagutzen dut, semeak hala hezi ditugunez. Gaur egun, ingeles hizkuntzak tekniketarako, zientziarako zein merkataritzarako harremanetan dituen ahalmenak ukaezinezkoak direnez, gure herriaren aurrerapenerako
|
horretaz
baliatu beharrean gaude.
|
|
|
Ez dago zalantzan jartzerik Pirinio gehienean, hemendik Kataluniaraino, ugari direla euskarazko sustraiak dituzten toki izenak. Ezpairik gabe esan nezake mendi horietan hainbeste ibili garen euskaldunontzat ez dela
|
horretaz
zalantzarik. Baina, zerbait sakonago jakin nahi dutenek, arren, jo dezatela Joan Coromines en Estudis de Toponímia Catalana() bilketa oparo eta ikerlan bikainera.
|
|
|
Baina argi utzi nahi dut, Languedoc baino lehenago, Neolitos garaian euskara erabiltzen zela, bertako leku izenek adierazten diguten bezala. Gai
|
horretaz
hitzaldi bat eman nuen Andorran: I Congrés D. Història de la família als Pirineus hartan, 1991ko maiatzaren 10ean,. El Pirineo, eje en los orígenes de nuestra lengua?
|
|
|
Berezko denez, Bartolomerentzatbaliotsuenetarikoak, bere, erretore zen JoanAntonioMogelenliburuakizangoziren.Honekseiedozazpiliburuditu gai
|
horretaz
, baina horietatikhiruargitaratugabe zeuden200 J.A.Mogeleketa
|
|
|
Hurrengo urrats batean, monitorean ikusitako argazkiak etxeko telebista pantaila oso osoa hartzen du: Espainia, Europako mendebaldea eta Afrika iparraldea erakusten dira.Eguraldi fronteen nondik eta norakoak azaltzen ditu esatariak irudi
|
horretaz
baliaturik.
|
|
|
Maparen balio estrategiko
|
horretaz
, aspaldian konturatu ziren bai Estatuak berak, bai estaturik gabeko herriak ere. Maparen balio erantsia aspaldian ikusi zuten bailurralde bat bere menpe zeukan botereak, bai botererik eduki ez arren bere eremupropioa eraiki gura zuten herriek ere.
|
|
|
Inguruari arretaz begiratzea aski da
|
horretaz
ohartzeko: egunkarietan, kaleaneta norberaren barrunbeetan bolo bolo entzuten dugu kontrako argumentua, besteargumentu baten inguruan.
|
|
|
EuskalHerriko egoera, gainera, egoera ezin hobea da halako arazoak planteatzeko.Adibidez, zer gertatzen da estatuak ematen duen nortasuna norbanakoak sentitzenduen nortasuna ez denean? Aitzpea Leizaola antropologo gazteak jardun du
|
horretaz
. Nolakoa behar du izan norbanakoaren eta egitura politiko jakin baten artekoloturak?
|
|
|
Ekonomiaz dakitenak,
|
horretaz
arduratu dira maiz: [Tamayo], [VVAA], [VVAA].
|
|
|
Definizio lan horrek, noizbait, testu jakin bat luke. Noski,
|
horretaz
denek ez lukete bide berdina jarraituko, eta alderdi politikoek, abertzaledirenek bederen, testu jakin bat egin lukete, testu artikulatua, lege proposamenen forma edo lege logika izango zuena. Eta lege izanik, momentu honetanLegebiltzar modura daudenek landua izan luke; hau da, Nafarroako Legebiltzarrak zein Gasteizkoak landu lukete.
|
|
|
Horretatik dator, sugestioak eragiketa analitikoaren errealitatean zein parte hartzen duen ikustearen auzia.Zein analistak esan lezake inoiz ez duela erabili Bestearengandik emana datorkioninbestidura? Zuzen ulerturik, larritasun subjektiboen aurrean, botere
|
horretaz
balialiteke analista, eta baliatu ere baliatu behar litzateke, bere burua puntu finko modura eskaini, psikotikoarentzat aldaezina den puntu modura; deserosotasun une batean obsesibo baten trantzea aurkitzen badu, hitzak eragindako esanekotasunerajotzen ba al daki. Bere buruaz beste egiteko zorian dagoen histerikoaren aurrean, nork ukatuko luke ekintzara pasatzeari irmoki aurka egitea?
|
|
|
Eta era berean ezin ditut luzatu, zubesarkatzeko eta neure samurtasuna emateko?. (Tonella, 1994, 37 or.) Alabaina, gerta daiteke pazientea
|
horretaz
kontziente ez izatea, bere premiak ukatzea etaautosufizientzia erakustea. Egoera terapeutikoak premien eta desira ez aitortuenerrealitatea onartzera eramaten du.
|
|
|
Txillardegiren gaia ez zen literatura, doktorego ikastaro hartan. Titulua entzunnuen lehenengoan barrez hasi nintzen,, ez da posible?, esan nuen,?
|
horretaz
zer esandaiteke hiru hilabetetan zehar??. Ikastaroaren titulua. Euskal bokalak?
|
|
|
Aldizkariaren 16 zenbakian bi iritzi ezberdin, bata bestearen kontrako?, agertu ziren
|
horretaz
. Txillardegi zuzendari, aurkezle eta sarreragilea, errespetu osoz, biei aldizkarian lekua egitearen aldeko agertzen da, eta errespetu berberaz ez dasartzen bere, pulpiputik?
|
|
|
Ez naiz, jakina, beraren, eredu matematikoaren? azalpenetan hasiko, besteren artean gauza eznaizelako?; gainera, aipaturiko beraren liburuaz gain, bera, alde batetik, eta XabierIsasi eta Arantxa Iriarte, bestetik, baliatuak dira teoria
|
horretaz
EKBk buruturiko euskararen kaleko erabileraren neurketak aztertzeko3 Ez dut Txillardegiren pentsaerasoziolinguistikoa sistematikoki aztertuko ere; nire egitekoa xumeagoa eta mugatuagoaizango da. BAT Soziolinguistika Aldizkaria n berak idatzitako sarrerei edota hitzaurreeijarraituz, horietan bere aldetik jaulki dituen ideia nagusietako batzuk jaso eta bildukoditut.
|
|
|
Horretan bizi ez direnak, aldiz, ezindute kanpotik dastatu eta ez dute erraz horretarako bidea. Batzuek badakigu eta nahidugu goxotasun
|
horretaz
herri magalean bizi. Bai eta besteei eskaini ere, guztionabaitugu.
|
|
|
Bere goberna moldeetan oso berea izanik ere, susma daiteke Lauzurikak konfiantzako elizgizon minenen artean kontsultarik egin eta erantzunik jaso zuela. Gasteizkoeliz artxiboan egon daiteke
|
horretaz
argibiderik, artzipreste eta parrokia artxiboetan, eta, nork daki, agian Lauzurikaren artxibo pertsonalean. Bego hori, oraingoz, horretan.
|
|
|
Adibidez, ideia horren zerbitzuan itzulpen bulegoaksortu izan dira, Iraultzaren mezuak mintzaira guztietan landu eta hedarazteko.b) Baina Iraultzek alderantzizko biderik ere hartu izan dute eskueran zeuzkatenhizkuntzen aitzinean: proiektu iraultzailea esku bakar batetik ongi loturik eramateko, hizkuntza nagusia ezarri eta
|
horretaz
bakarrik baliatu behar dela dioenkontrako tesia (beharbada, gainerakoak zapaldu eta baztertuz, gainera).
|
|
|
Ezin izan nion beste hitzik atera gai
|
horretaz
, eta jakin minez segitzen nuen nik.Istorio hark zulo asko zeuzkan, gehiegi, eta haiek betetzeko bide bakarra neukan: AitaMorlans bera.
|
|
|
Txillardegi hemen ezkutuan, eta ni ondoan ezertaz konturatu gabe... Ba al dakizu zuk zeozer kontu
|
horretaz
–
|
|
|
Beraz, irratilari eskasia dela-eta, irrati batzuk zerbitzu
|
horretaz
(irratirako albiste prestatuez) baliatzen dira. Albistegi labur edo buletinetarako material prestatua igortzen dute (5etik 10 minututara), irratiko kazetariek ahotsa (erreportaia aurkezteko) ipini besterik egiten ez dutelarik.
|
|
|
Oraindik ere, baserri munduko euskaldun askok irratitik edaten dute, informazio egarria asetzeko. Irratiak garrantzi itzela izan du gure kulturan, eta
|
horretaz
jabetzeko, Ipar Euskal Herriko irratien arrakastari behatzea baino ez da.
|
|
|
Oso luze joko luke egindako lanen zerrenda egiteak, eta guk bakar batzuk aipatu besterik ez dugu egingo. Klasikoen jarrera ezagutu nahi izanez gero, Marx-en eta Engels-en lan ezberdinetara jo dugu (nazioaren gaiari buruzko erreferentzia asko aurkituko ditugu, nahiz eta
|
horretaz
sistematikoki ezer idatzi ez): La ideología alemana.
|
|
|
Baina eraiki beharreko hezkuntza sistemaren izaera nazionalaren defentsa sutsua jakobinoen eskutik etorri zen;
|
horretaz
, Daltonen hitz hauek oso adierazgarriak dira:
|
|
|
Gogoratu Breully k autorreferentziazko sinbolismoaz dioena. Interesgarria da, halaber, eskolaren eszenatokian, zuzenean irakasten den
|
horretaz
gain, hainbat elementuk (abestiak, irudi sinbolikoak, etab.) inpregnazio abertzalean betetzen duen zereginari buruz Vilar ek, Frantziaren kasuan egiten zuen moduan, egiten duen analisia (VILAR, P.: Op. cit).
|
|
|
–Junta? ...atuko ordezkari politikoa, beraz) zen haren lehendakari; gainera, junta osatzen zuten beste kideak ere (diputatu probintziala, kontseilari probintziala,. Comisión Provincial de Estadística, ko partaide bat, Institutuko katedratiko bat, udaleko kide bat, probintziako eskoletako ikuskaria, elizbarrutiko ordezkari bat eta gutxienez bi guraso) gobernuak izendatzen zituen, gobernadoreak proposaturik(
|
horretaz
aparte ere, idazkariaren irudia aipatu genuke, hau ere gobernuak izendaturikoa193).
|
|
|
Guk oinarrizko irakaskuntza esaten dugunean, oro har,, primera enseñanza? delako
|
horretaz
ari gara; baina, orain bezala, legearen irakurketa zehatza egitean, oinarrizko irakaskuntza hitzak, primera enseñanza, horren, elemental?
|
|
|
Baina, Dávila k dioskunez,, hasta la ley Moyano de 1857, podemos decir que las escuelas normales no serán concebidas como centros profesionales de formación del magisterio? 227; hots, garai honetara iritsi arte, ez zegoen irakasle ikasketen inguruko planteamendu globalik, eta, Gil de Zarate-k dioen moduan, urte askotan, irakasle eskolak sortu arren,, la autoridad suprema carecía de fuerza? 228 1843ko araudian229 ikus daitekeenez, gobernua oinarrizko errealitateaz jabetu zen: irakasle eskolak sortzea ez zen nahikoa; kontrolatu egin behar ziren, lan
|
horretaz
probintzietako batzordeak arduratuko zirelarik (buru politikoaren begiradaren pean, noski) 230 1845 urterako, oso epe laburrean beraz, estatuko probintzia gehienek beren irakasle eskolak zituzten (salbuespenen artean Bizkaia eta Gipuzkoarenak nabarmenduko genituzke, Arabak eta Nafarroak berenak zituzten bitartean), prozesu horretan buru politikoak, Estatuko ordezkariak alegia, dinamizatzaile nagu...
|
|
|
Eta hala ere horrek ez nau betetzen. Badakit lehenago, askoz ere lehenago konturatu behar nuela
|
horretaz
. Baina zer egingo diogu, orain dela hain denbora gutxi jakin badut loturek min egiten didatela eta neure buruaren alde ezezagun bat ere deskubritu badut?
|
|
|
Alderantziz dela aitortu dit bidaiari amorratu batek: sorterria izaten dela pertsona
|
horretaz
aspertu eta paseoan bidaltzen duena.
|
|
|
Tabernariak beste garagardo bat zeraman eskuan. Antza, Txemak berak eskatu zion, nahiz eta
|
horretaz
konturatu ez. Tabernariak aitortu zuen ez ziola Txemari piperrik ere ulertu; soilik noizean behinka altuegi esandako" Aidar" edo" Ider" edo antzeko zerbait, eta noski, azken uneetan behin eta berriro errepikatu zuen" Connemara" hitza.
|
|
|
Laster Euskal Herrian egongo naiz. Nahiago dut
|
horretaz
ez pentsatu. Nahiago Dublin eta bere jendea gogoratu, Kilkennyko garagardoa eta Cashelen Rocío ezagutu nuenekoa, Killarneyn Rocíorekin edozer egiteko aske sentitu nintzenekoa, Dingleko leherketa, Connemara zer esanik ez, eta Ralphekin bizitako une zoragarriak.
|
|
|
Eiderrek ezagututako Rocío harekin, momentuz, salbuespen bat egingo zuen, izen horrek Rocío García de Mainueta gogorarazten baitzion, eta hori ez zen txarra. Alderantziz, izen
|
horretaz
oroitzen zenean, Euskal Herrira bueltatu nahi izaten zuen, Rocío García de Mainuetaren larrua behin eta berriz jotzeko. Hankarteko makila ez ezik potroak ere barruraino sartzeko, mendekuz, gorrotoz, askatasunez.
|
|
|
Bai, baina noiz, zelan; galdetu diot, ea nola egon daitekeen hain seguru
|
horretaz
. Lasai Eider, errepikatu du, egun polita izango da.
|
|
|
Larrez beterikoa, itsasoz eta amildegi itzelez josia, zerbeza beltzaren lurrindun tabernaz asea. Igual desilusio handia hartuko dut, baina momentu honetan herrialde
|
horretaz
maitemindurik nago, eta Connemara bat nahi dut nire bihotzean.
|
|
|
Hori da Dublingo jendea, hala pentsatu nahi dut gutxienez. Pena, ordea,
|
horretaz
berandu ohartu izana, aterpetxera bueltatzeko ordua gainean nuenean egin baitut aurkikuntza hori. Baina ez zait gehiago gertatuko.
|
|
|
Zeren nik uste bainuen erlijionean eta teologian adituak ziren maisuak ediren, eta haiek erakutsi eta irakatsiko zidatela zinezko eta egiazko bidea, argirako bidean jarriko ninduena, zalantza orotarik urrun. Eta ediren nituen maisuak, baita bideak ere, ez dizut ezetzik erranen, eta ez naiz
|
horretaz
kexu ez arrangura. Eta maisu haien bidez ezagutu nituen maisuen maisu ziren Elizako jakintsu eta doktoreak —jondone Agustin Hiponakoa, edo jondone Tomas Akinokoa, konparazione, aitzinetik ere zertxobait ezagutzen nituenak, batik bat aita Bartolo me ren irakaspenei esker—, baita haien hainbat liburu ere, zeren liburu haien argitan edirenen bainuen, itxuraz, iturri zaharra, zeinari baitzerion, nonahi den eta noiznahi den, betiko ur berri gardena.
|
|
|
—Zuen mutila apala ez balitz, Urbiaingo andere beneragarri hori, ez nituzke orain erranen ditudanak haren aitzinean erranen, baina mutila duzuen bezalakoa duzue, etxegoiendar guztiak bezala ezpal onekoa, eta ez dugu
|
horretaz
zertan kezkatu ez arduratu.
|
|
|
—Oker ez banago, hitz egin genian
|
horretaz
, ezta...? —ihardetsi zidan aitak, lehor, berean tematurik.
|
|
|
Jaun André: mundutik ibilia naiz eta ongi bai ongi dakit zein diren, kontu
|
horretaz
denaz bezainbatean, jendearen azturak eta ohiturak, zeren behin baino gehiagotan egokitu izan baitzait hango eta hemengo hirietan ibiltzea eta jendea karriketan ikustea, pixa egiten etxeko pareten kontra, edo kaka egiten ere bai karrika bazterren batean, tokian tokiko usantzen arabera. Eta gure etxean ere ohiturak ez ziren hain diferentak, zeren eta oraindik ere oroit baitezaket aitona Nikolasen iduria, tximiniako zuloaren gainean bere premiazko egitekoak egiten.
|
|
|
Baina erran hark bazuen esplikazionerik, zeren, nola bainekien kasik segur ezen osabak galdegite hura eginen zidala, hala, osabak eta napolitarrak hitz egiten zuten bitartean, prestatzeko eta asmatzeko denbora izan nuen, buruko eltzean neure pentsuak eta neure injenioa egosten jartzen nituela, harik eta buruan egosia egotzi nion arte. Eta ez nuen, agi denez, gaizki asmatu, zeren Jainkoak asmatzeko dohain
|
horretaz
bederen hornitu baininduen, eta zeren esplikazione harekin kontent utzi bainuen, itxura batean, osaba.
|
|
|
Eta irabazi ninduen, gainerat, lehen egunetik beretik. Zeren eta, amak ez bezala, zeinak bere usteak eta iritziak ezartzen baitzizkidan eneak entzun ere gabe, hau honela da eta hori horrela da, eta honetaz eta
|
horretaz
ez dago hitz egin beharrik, zeren eta hemen nihaurk manatzen baitut, doña Lidiak, aldiz, entzuten eta aditzen baitzidan. Eta zalantzaren ertzetik hitz egiten zidan gero...
|
|
|
Baina behin baino gehiagotan erran dizut, halaber, ezen bazuela aitonak barrenean itzal bat eta halako ezinegon bat, bertze mota batekoa, bere iraganari eta etxeko iraganari lotua zegoena, bakean uzten ez zuena eta barrendik jaten zuena, eta luzeago mintzatu nahi nizuke
|
horretaz
.
|
|
|
—Esker mila, Joanes, ene etxerat etortzeagatik, zeren, desiratzen den bakardadea ona den bezala, eta bazekiat nik zerbait
|
horretaz
, desiratzen ez dena ez... eta ni bakarregi nagok azken aldi honetan —eta, malkoen xukatzeko, eskua begietarat zeramala, eratxiki zuen—: Baina jakin ezak ezen bertzeek markatua nagoela eta etxe honetarat sartzen dena ere markatua dagoela, eta hori ere neurtu huke, beharbada...
|
|
|
—Ez. Lehengoan mintzatu gintuan
|
horretaz
eta arrazoin batzuk eman nizkian —erran zidan bere bihotz hautsitik— Baina baduk bertze arrazoin bat, inportantagoa, benturaz...
|
|
|
Epitafio kutsua zuen azken lerroak, albiste arrunta baino hobituarioa izan zezakeena toki aproposagoa. Hala ere,
|
horretaz
ez nintzen biharamuna arte ohartuko. Pantaila zolako tresna barratik, leihoxka batek ohartarazi ninduen horraino idatzitako karaktere kopuruaz:
|
|
|
—Ez kezkatu hainbertze marikoi
|
horretaz
. Epaileak gaur goizean berean sinatu ziok baldintzarik gabeko askatasun agiria.
|
|
|
Hori, gure artean, oro har arraroxkoa izaki, are gehiago bere anaiarteko jendeetan. Izanez ere, kirol kazetaria zen Tomas, eta hoberenetarik omen, baina
|
horretaz
ez naiz mintzatzeko egokiena, neure bizitzan ez baitut kirol kronika bat bakarra osorik irakurri, ez harena ez bertze inorena. Gainerakoan, bere espezialitateko estereotipoari dagozkion guztiak bete betean konplitzen zituen:
|
|
|
—Egiok trago eta ahantz astopito
|
horretaz
—eskaini zion Ttipik botila.
|
|
|
Pilak ongi ote zebiltzan frogatu ere nuen, abiarazteko botoia zanpatuz. Azterketa ontzat emanda, trastea noren ahoan sartu,
|
horretaz
baizik ez nintzen eskasean. Harrapakin bila, begirada erdizirkular batez begipean hartu nuen antzeztoki guztia.
|
|
|
Alabaina, pixontzia hustu eta jateko zerbait esku artean erabili bezain agudo, denetaz ahantzi nauk. Ez gintuan hamabietan etxeratuko, baina ñabardura
|
horretaz
aparte, dena pentsatu bezala gertatzen ari zuan. Ordu erdiren buruan etxepean izanen gintuan eta jadanik otoitzean ari ninduan, garajean auzo berankorren batekin topo ez egiteko.
|
|
|
Gure ehorzketetan eman beharreko soinua. Gau batean hitza eman genioan elkarri, solemneki eman ere, bizirik segitzen zutenak
|
horretaz
arduratuko zirela. Noiz izan zen, 79an...?
|
|
|
Lehenagoko denboretan, heldua, zuhurra eta arduratsua zitzaien inguruko guztiei, eta gaur egun ere, lehengo giderretik, heldu, zuhur eta arduratsu ageri da, bere kolko babestailea seme alabak gerizatzeko zabaltzen duela orain. Niri, berriz, gatazkatsu, dudakor eta aldaberaren papera zegokidan haur eta gaztetan, eta ez dut uste
|
horretaz
begiratu naizenik; gatazkatsu, dudakor eta aldabera sekulorun sekulotan, harik eta lurrekoak egiten ditudan arte. Nire ondotik, arreba Jonek lehen jaunartzea egin orduko irabazia zuen mari apain eta ilupa fama, eta geroan ere tema berari atxiki zaio, mari apain eta ilupa beti.
|
|
|
Eta horrela urtero, eta betiko hozkailu zahar kakazuak, eta amen erran orduko belzten zaizkit hilotzak, eta orduan lehenbailehen ehortzi behar. Igandean ez, jakina, igandean Udaletxean, guardiako bi hiru udaltzainez gain, ez baita inor
|
horretaz
arduratzeko. Halako jendajea, bai, Udaletxean...
|
|
|
—Eta satanismo afera
|
horretaz
zein da zure iritzia? —Tomasek, ni bezain lehiatuta.
|
|
|
Ez nengoen trankil, hala ere, hotsa zabaldu eta Isabel Sanjoseren ilegorri tindatua ez ote zitzaigun halako batean ezerezetik agertuko, esklusiba hondatzera. Ezin inoiz suge
|
horretaz
fido.
|
|
|
Horrez landa, 5.300 karaktere idatzirik nituen aferaren gaineko jakingarri berri guztiekin. Hilerriko joan etorrien kontakizuna erakargarria eginen zitzaion noski irakurleari, baina, kazetari naizen aldetik, bigarren zati
|
horretaz
nengoen harroago. Esklusiba bat argitaratuz lehiakideen lepoa zanpatzeak dakarren plazerraren berri duenak baizik ez dezake jakin zergatik.
|
|
|
Banuen izebarekikoaren berri, baita iritzi sendoa ere
|
horretaz
: haurrak sari bat merezi zuen, halako egia begi bistakoa azaleratzeagatik.
|
|
|
Horretaz ere mintzatuak ginen. Hobe erran,
|
horretaz
baizik ez ginen mintzatuak aitzineko egunean eguerdi aldera herriratu nintzenetik.
|
|
|
Laguna ezagututa —beti esku azpikoak maiteago, agerikoak baino— ni baino ezjakinagoa behar zuen emakumeak. Baina
|
horretaz
ere ezin seguru egon. Bere senean egonen zen agian, lehengo asteazkenean izebaren aldeko hileta elizkizunen ondotik baino gehiago.
|
|
|
—" Haiek" —lehiakideen lana inarrosi zuen bere eskuan— hildakoaren mahai gaineko paperen lapurretaz mintzo dituk; hik, berriz —ni neu inarrosirik sentitu nintzen nire lanaren ebakinarekin batean—
|
horretaz
ja ere ez. " Haiek" diskete batzuen ustezko desagerpena aipatzen ditek; hik horren usainik ez.
|
|
|
Sarasa inspektoreordea kontent egoten ahal zen:
|
horretaz
ja ere idatzi eta erran gabe nengoen.
|
|
|
Hasperen egin nuen. Potzolok ere
|
horretaz
galdegin behar! " Akats tipografikoarena" kontatu nion, gezurti gelditzeko beldurrik gabe.
|
|
|
Ez saiatu haren bila joaten, lo baitago", mezu bera, lehenbiziko galderaz eta hondarreko jakingarriaz arinduta. Giltzak ezin erabili —belarri barnean txistu egiten zidaten oraino egunbete lehenago nire andreak ate
|
horretaz
haraindi erran itsuskeria guztiek—, papera ate azpiko zirritutik bulkatu nuen etxe barnera.
|
|
|
To, aldatu! Gutizia baduk, luze solastuko gaituk
|
horretaz
, baina hurrengo batean, inporta ez bazaik. Gaur bertzelako aferak garbitu beharrean nagok eta hi haiz horietariko bat —behatzez seinalatu zituen mahai gaineko paperak— Nire mutilen txostena hemen zaukaat...
|
|
|
—Ez sinetsi, nahi ez baduk. Baina hire Ramirez sasikume
|
horretaz
den bezainbatean...
|
|
|
—Ez da ménage bat,
|
horretaz
ari bazara. Berehala hustu ditut bazterrak.
|
|
|
Morfeo hordi batek ebatsia zidan eta bera zuen, orain, amorante. Gorputz lokartu
|
horretaz
bertzerik gabe baliatzeko aukera aztertu nuen. Alabaina, inoiz inon errana naiz oro har zibilizatua naizela, eta langa ezarri nion doilorkeriaren bideari.
|
|
|
Nik ere banekien zerbait
|
horretaz
, baina ez nion lan aferez luzatzeko biderik eman nahi. Galdera saila kanporatu zitzaidan, bata bertzearen ondotik, hats hartzeko etenik gabe.
|
|
|
—Bai —aho barneko guztia kolpe batez irentsita— Gaur telefonoa hartu dut, nahiz eta amari ez zaion gustatzen nik telefonoa hartzea, eta
|
horretaz
mintzatu dira. " Biharko plana" erraten zuen amak.
|
|
|
Buzo txuria zeraman, edo beltza, eta kaskoa eta anteojoak. 69 zenbakia zen, ez dakit zergatik baina
|
horretaz
ongi akordatzen naiz. Aldapa abiada betean jaitsi, eta, tranpolinaren mutur muturrean, gorantz egin zuen indar.
|