|
2000
|
|
|
Eta dantza saioekin herriko zati handi bat mugiarazten du. Oso errekonozituta dago eta
|
herriaren
babesa duela uste dugu. Beste alor funtsezkoa dantza eskolarena da:
|
|
|
Kantua landarearen lorea da, lorea ernatzen da landarea eta erroak lantzen eta zaintzen direlako. Kantua
|
herriaren
hatsa da.
|
|
|
Beste kontu bat da proiektu politikoei dagokionez, hor berbek mirari gutxi ekarriko dute, idea argiak eta bide zehatzak behar baitira hor. Eremu abertzaleak badu lanik, «euskal
|
herriaren
hitza eta erabakia» praktikara eramateko.
|
|
|
ETAk berriro armak hartzea atzerapauso ikaragarria da, presoen egoera, den larria jakinda, jarduera politikoaren ardatz bihurtzea ez da jokamolderik egokiena, greba orokorrak deitzea, alde bakarreko lehengo kontuak dira. Hauteskunde espainiarretara ez aurkeztea, nahiz eta guk errespetatu, ez da gure
|
herriaren
interesak defenditzeko modurik eraginkorrena, herriaren zati garrantzitsu bat ez dagoelako ordezkatua, eta ordezkapen hori besteek ezin dutelako eraman. Eta jarrera boluntaristagoa gehiago delako, praktikan errealista baino.
|
|
|
ETAk berriro armak hartzea atzerapauso ikaragarria da, presoen egoera, den larria jakinda, jarduera politikoaren ardatz bihurtzea ez da jokamolderik egokiena, greba orokorrak deitzea, alde bakarreko lehengo kontuak dira. Hauteskunde espainiarretara ez aurkeztea, nahiz eta guk errespetatu, ez da gure herriaren interesak defenditzeko modurik eraginkorrena,
|
herriaren
zati garrantzitsu bat ez dagoelako ordezkatua, eta ordezkapen hori besteek ezin dutelako eraman. Eta jarrera boluntaristagoa gehiago delako, praktikan errealista baino.
|
|
|
(...) Aurreko hamar urte horiek lotsagarriak izan baitira, Euskal Herriaren eskari nazionalekin zerikusirik izan duten arazoak elkarrizketa bidez ebazteko inolako ahaleginik egin ez delako unibertsitatean egin behar litzatekeen modura. Hemendik aurrera UPV EHU gobernatu nahi duen taldeak, ez luke ahantzi behar unibertsitate hau Euskal Herrian kokaturik dagoela, eta gure
|
herriaren
zerbitzurako izan behar lukeela(...)».
|
|
|
Eurek ez zituzten ipuinak sortzen. Bilketa lan zientifikoa egin zuten, herri ipuingintza jasoz, bertan zegoelako
|
herriaren
arima islaturik. Ipuinak non, noiz eta nola kontatzen ziren agertzen zuten gero oharretan.
|
|
|
Bertan, eragile instituzional, politiko, sindikal eta sozialez gain, herritar orori luzatutako proposamen argia dago: Gure
|
herriaren
hitza eta erabakiak errespetatuak izan daitezen konpromisoen areagotzea eskatzen digu.
|
|
|
\ Baskongadetako gobernuak ez du ia ezer egin gai hau mugitzeko, ez eta hainbat plenotan hartutako erabakiak betearazteko. Zenbat denbora gehiago pasatuko dute gure
|
herriaren
hitza ukatzen duen Estatuari kupoa ordaintzen. Noiz esango die Ibarretxek ez dela beraiekin bilduko presoen eskubideak eta gure herriaren hitza errespetatzen ez dituzten bitartean?
|
|
|
Zenbat denbora gehiago pasatuko dute gure herriaren hitza ukatzen duen Estatuari kupoa ordaintzen? Noiz esango die Ibarretxek ez dela beraiekin bilduko presoen eskubideak eta gure
|
herriaren
hitza errespetatzen ez dituzten bitartean. Zer egiteko prest dago Ibarretxe eta Gasteizko ganbara?
|
|
|
Castron 10 urte bitarteko 1.700 haur dago, inguruko estatistika guztiak hausten dituen kopurua. Segurtasuna ere arazo bilakatu omen da eta polizia lokala ez da
|
herriaren
tamainarekin batera garatu. Udalak Guardia Zibilari laguntza eskatu behar izan dio udaltzaingoa iristen ez den tokietan jardun dezan.
|
|
|
ETAren VI. biltzarraren ostean, V. batzarrarekin eta eta VI.arekin bat egin ez zuten militanteak ziren talde batean; herri langilearen borroka ekintza armatuaz osatu nahi zuen. Beste talde bat, herriz herriko asanblea jendetsuen arieran sortu zen;
|
herriaren
eremu askeak borroka armatuaren laguntzaz lortuko zirela mantentzen zuen. Hirugarren taldea, bi ETAko disidenteak ziren, klandestinitatean eta borroka armatuan zailduak.
|
|
|
1970az gero Madriletik Euskal Herrira joan etorrika sarri sarri ibili zen Kurlansky, harremanak ere izan zituen eta aski hurretik ezagutu ahal izan zituen gure
|
herriaren
ezaugarriak: hizkuntza, kultura, politika...
|
|
|
Hainbeste zabor botatzen diguten garaian estimatzekoa da Kurlanskyk digun maitasuna. Reno Nevada Unibertsitateko euskal bildumako liburuak genituen lehen ingelesez gure
|
herriaren
ikuspegi aski orekatua ematen zutenak. " The Basque History of the World" honek, berriz, Renoko testuen mugak hautsi (EEBBetan baino ez dira zabaltzen) eta gure artean dibulgazioa izango duen liburua izatea lortu du.
|
|
|
Erroia, hartza, eta hainbat izaki bata bestearen gainean dituen arte lana fotografiatzeko, jantziak mugitzeko baimena eskatu diet. Dena txepeltzen zuten. Urruntzean, Sitkako" tlingit"
|
herriaren
kultur etxea atzean aurkitu dut, ustekabean, eta barruan sartu, nola ez. Bilera zuten orduan, eta jendea iristen ari zen artean, batzuekin hizketan hasi naiz.
|
|
|
EAJk alde bozkatu zituen lehen hiru puntuak, betiere, PSEk laugarrenaren alde egingo zuelakoan. Hau da,
|
herriaren
borondatea errespetatuko dela, dioena. Guk bagenekien ez zuela alde bozkatuko, garbi ikusi genuen PSE ez zela mugituko.
|
|
|
Aproposa iritzi zioten itsasoa eta arrantzari lotutako istorioa aukeratzeari; nahiz eta gaur egun ez den
|
herriaren
oinarrizko irabazpidea, lekeitiar gehienek marinel bat dute erraietan. Istorio mordoska bilatu ondoren," Moby Dick" irakurri eta zapla, hura aukeratu zuten.
|
|
|
Gaur egun, Ondarroako portuak 1999an Aldatutako Plan Berezia du, EAEko Gobernuak behin betikoz onetsia. Plan horrek eta aurrekoak obra garrantzitsuak burutu dituzte,
|
herriaren
eta portuaren fisonomia aldaraziz eta funtzionaltasun eta eraginkortasun handiagoa lortuz. Eskuratu ahal izan dugun udal dokumentazioaren arabera, aldaketa horren helburu nagusiak honakoak izan ziren:
|
|
|
Guztiz onartzen dut hori, baina ezin dugu ahaztu herria alderdi politiko baten izenean ordezkatzen dugula, eta badira
|
herriaren
kudeaketaren gainetik dauden baloreak. Udal akordio hauek su eten giroan sortu ziren eta legebiltzar mailako akordio bat ere bazegoen.
|
|
|
II. Mundu Gerran berdin, petenisten alde batzuk, erresistentziakoen alde bertzeak. Maddalena, tarteko,
|
herriaren
eta euskararen aldeko militantea izan zen. Hartakotz hautatu dut.
|
|
|
Abertzaleak, antza, ez dira erreferendumaren garrantziaz jabe tzen, guk gaulistak bai ordea. Gaulistak 1958az geroztik Errepublikako presidentea eta
|
herriaren
artean dagoen loturaren garrantziaz jabetzen gara, sufragio unibertsalez legitimatua eta Frantziako erregimen politikoaren oinarria eta funtsa dena. Horri buruz galde egiten da erreferendumean.
|
|
|
Ia bere ondare dokumental osoa galtzea egokitu zitzaion Getariari, historian zehar jasan behar izan dituen zoritxarreko gora-beheretan zeuzkan artxibategi gehienek kiskalita bukatu zutelako. Beraz, suposa daiteke nolako lan eskerga izango zuen Agirre Sorondok, Getariako partikularrengana joz, eta probintziako fondo dokumentalak, liburutegiak, hemeroteka... arakatzen, bere
|
herriaren
historia(" historia txikia", dio berak) ahazturaren mundutik berreskuratu ahal izateko. Liburua, argazki historikoz eta garaikideez osaturik dago.
|
|
|
Gaur egun, ezker abertzaleak daraman bidearekiko desadostasunak agertu ondoren, bide politikoen hautu garbia egin behar dela diote, horretarako aukerak dauden bitartean. Besteak beste, ETAk jadanik
|
herriaren
legitimaziorik ez duela diote, bide instituzional guztiak erabili behar direla, hauteskunde guztiak barne. Iñaki Aldekoa, Patxi Zabaleta, Sagrario Aleman eta Miren Egaña dira, besteak beste, Aralar ildoko pertsona ezagunetakoak.
|
|
|
Estatu Batuak, Estatu espainiarra eta antzekoen aurreiritzi ofizialei bizkar emanez, 1970eko irailaren haseran, lehendakaritzarako hautagai sozialista bat aukeratu zuen Txileko
|
herriaren
gehiengo erlatiboak, Salvador Allende hain zuzen ere. Berehala kontrajarri zitzaizkion besteak, ordea.
|
|
|
" Chile-ko auteskundeen ondoren bide egokiak oso mugatuak daudela ikusten baldin bada ere(...), bi gauz nabarmentzen dira. Batetik, Frei ren eta kristau demokraten aldakuntza saioa areago eraman nahi duela Chile-ko herriak eta bestetik, sozialista joerak
|
herriaren
zati handi baten begi ona aurkitu duala inperialismoaren indarkeria puskatxo bat arintzeko".
|
|
|
Gure
|
herriaren
parabola ez da izango, behintzat?
|
|
|
Ikastoletan teknikoki maila oso ona izan da, baina humanitateetan oso apala, Frantzian ez ezik Europa osoan bezala. Guk ez diegu belaunaldi berriei bere
|
herriaren
historia kontatu. Ez dugu kontatu Euskal Herriaren epopeia.
|
|
|
Baina bertan ageri zen" Euskaltzaindia Zuberoara" hartatik hasita, igar zitekeen beste batzuk zirela ZERUKO ARGIAren gogoa asaldatzen zuten burutapenak edo arazoak: euskararen eta gure
|
herriaren
etorkizuna kolokan jar zezaketen jarrerak, kasu.
|
|
|
Horren aurrean zerbait esan beharra daukagu. Kudeaketa plangintza onartua bada eta Udalbiltzak legimitatea eta errespetua irabazi nahi baldin baditu,
|
herriaren
eraikuntzan ari den aldetik instituzio honi giza-eskubiden errespetua eskatu behar zaio. EHk erantzukizuna ETAk daukala pentsatzen badu, bere jarrera argitu behar du.
|
|
|
Espainol askok eta beste muturrean ezker abertzalean, baina ez denak ari diren askok hori desio dutela dirudi: " Espainolak jarriko dira gobernuan eta
|
herriaren
altxamendua etorriko da. Hori da hoberena".
|
|
|
Erriaren aotik mintzo zaiguna: " Nire poesia oso merkea da,/
|
herriaren
ahotik hartu nuen/ debalde,/ eta debalde ematen diot/ herriaren belarriari". Teknika eta egituran askotan bertso librea ba du ere, beti bertsolari ta koplarien guna darabil bere esaunda guzietan.
|
|
|
Erriaren aotik mintzo zaiguna: " Nire poesia oso merkea da,/ herriaren ahotik hartu nuen/ debalde,/ eta debalde ematen diot/
|
herriaren
belarriari". Teknika eta egituran askotan bertso librea ba du ere, beti bertsolari ta koplarien guna darabil bere esaunda guzietan.
|
|
|
Itz honek adierazten du Frantzian Napoleon ezkero eta Europan gizaldi ontan izandu dan politiko aundienetakoaren izakera, De Gaullen izakera". Miresmen punttu bat nabarmentzen zitzaion astekariari politiko frantziarrak egindakoak aitatzerakoan, zela Hitler-en aurka, zela" Rusia, England, Iparamerika" koei aurpegia erakutsiz, zela bere
|
herriaren
iritziaren aurka jokatzerakoan.
|
|
|
Hau izan liteke Euskal Herriari alor honetatik egin diezaiokegun aportaziorik aberatsena. Gure
|
herriaren
partaide, euskararen bizigarri eta bizitzaren edergarri izanez.
|
|
|
Bertan Ertzilla ibaia jaiotzen da eta kilometro bat geroago (bere ezkerraldetik segitu dezakegu) lurpean desagertzen da. Hala ere, lehortutako ubidea beste kilometro bat segitzen badugu, berriz ere sortzen dela ikusiko dugu, ia
|
herriaren
parean.
|
|
|
Industrigunea zeharkatu eta errepidera itzuli ostean berehala Beasainen sartuko gara, zubi pare baten azpitik eskuinera. Loinazko San Martinen jaioterrian Igartzako monumentu multzoa nabarmen dezakegu(
|
herriaren
sarreran): jauregia (XIII. mendeko dorretxearen Berpizkundeko oinordekoa), burdinola, zurezko urtegia, Dolarea baserria, errota, Erdi Aroko zubia eta gurutzea.
|
|
|
Poemotan aurki daitezke aurreko liburuetako zenbait irudi eta tematika: heroia eta haren heriotza, exilioa, marinel zaharra, itxaropena eta errebeldia, etorkizuneko herri proiektua, haurtzaroaren eta iraganeko euskal
|
herriaren
oroimena... Baina tematika berrien artean maitasuna eta lirikotasuna baloratzen dituzte kritikoek.
|
|
|
Aitzpea Azkorbebeitia ere bere saio kritiko luzean honela burutzen du literaturaren zereginari buruzko aipamena: " Sarrionandiarentzat ezinbestekoa da gizartea nahiz gure
|
herriaren
egoera aldatzeko ezinezkotasunaz konsziente izatea eta konsziente izanda aurrera egitea, saiatzea baita garrantzia daukana, saiatuz bizitzea: " Paradisurik ez da, baina saioaren sasoia da" (175 or.)" aberri leunago baten alde." (82 or.)
|
|
|
Munduko gerrate izugarri baten ondotik onartua baliagarri ez bazen, ea beste gudu baten zain egon beharra ote dugun. Demokrazia
|
herriaren
burujabetza da eta horretarako ez dago grekeraz asko jakin beharrik, demokraziak zer esan nahi duen jakiteko. Adibide soil bat jartzekotan, ni konforme nengokeela gure hizkuntza, Europan diren hizkuntzetarik zaharrena, legez bizirik jarraitzeko neurriak hartuko balira, gainera gogoan izanik Frantzia eta Espainiako hizkuntzarik zaharrena dela euskara.
|
|
|
Eta jatorrizko bereizkuntza hau, Europaren naturalezak emana ez ote? Hau da, gure
|
herriaren
euskaldun izaera berezia eta jatorra, gaur egungo politika taldeak asmatu baino lehenagokoa da.
|
|
|
Herriaren zentzuzko jokabideak baizik ez gaitu eramango demokraziaren bidera; grekeraz, demokrazia?
|
herriaren
burujabetza baita, eta horren arabera egin zen ONUren Adierazpena.
|
|
|
Onuragarritasun horren esperientzia, nik neuk, etxetik bertatik ezagutzen dut, semeak hala hezi ditugunez. Gaur egun, ingeles hizkuntzak tekniketarako, zientziarako zein merkataritzarako harremanetan dituen ahalmenak ukaezinezkoak direnez, gure
|
herriaren
aurrerapenerako horretaz baliatu beharrean gaude.
|
|
|
Aipaturiko gertakariok gorabehera, Trentoko Kontzilioaren eraginez, dotrinak
|
herriaren
hizkuntzan jartzea gomendatzen zen, eta Iruñeko Apezpikutegiaren bisitetatik ikus dezakegunez, gaztelerarik ulertzen ez zuten herrietan euskaraz egitea gomendatzen zen. Hala dakar José Goñi Gaztambidek Historia de los Obispos de Pamplona (1985) deritzan obraren IV. liburukiko 390 orrialdean.
|
|
|
Euskarari buruzkoa, zalantzarik gabe, gure
|
herriaren
nortasunik bereziena dugu. Aldi berean, preindoeuropar bezala hemen sustraitua denez gero, Europako hizkuntza zaharrenetarikoa dugu.
|
|
|
Euskal Herriak, jakina da, ez du erabateko batasun politiko administratiborikeduki bere historian. Ez eta hizkuntzaren erabateko batasunik19, aro modernoagoan.Baina bistakoa da, gure
|
herriaren
bizimodua eta kultura ezagutzen dituen edozeinentzat, euskal herrialdeen artean beti izan dela zelanbaiteko lotura. Batasun politikorikeduki ez arren, ezagunak dira Pirinioez alde bietako euskal komunitateen arteko loturakulturalez eta idiomatikoez gain izan diren eta badiren erlazio ekonomikoak (delaartzaintza, dela baso ustiaketa).
|
|
|
Herrialde demarkazio ofizial frantsesek eta espainiarrek zazpiak batametsa kontenplatzen ez duten muga demarkazio administratibo bereziak ezarridizkiete euskal herrialdeei. Euskal Herri osotu grafikorik ez dago mapa frantziar etaespainiar ofizialetan,
|
herriaren
beraren botere aukerarik ezagatik.
|
|
|
Euskaldunok horretan dihardugu oraindik ere. Eguneroko bizitzan askatasunak ematen duen duintasuna lortzeko aukeretan, ez dugu aski, gizabanakoen eskubideak soilik kontuan hartzen dituen egoera; horrez gain, gure
|
herriaren
eskubidekolektiboak alboratu ezinezko erreferentzia suertatzen zaizkigu. Ez dugu, bada, batere lan errazik.
|
|
|
Nazioarteko ordenan Iraultza Frantsesak eragindako eraldaketak(...) ez ziren bakarrikpolitikoak edo ekonomikoak izan. Funtsezko aldaketak kontzeptualak izan ziren, etahorien arabera, kulturalki zehaztutako biztanleria unitateei lagatu zien subiranotasuna,?
|
herriaren
nahia, ren adierazpen bihurtuz.
|
|
|
Garai batean, estatuek errepresioa erabiltzenzuten horrelakoei aurre egiteko, baina orain, gure ustez, estatu berrien inkorporazioaren dinamikan murgildurik dago Europa. Beraz, gure
|
herriaren
gehiengoa egiten dugun proiektu politikoaren atzean demokratikoki ipintzea lortzen badugu, guere joan gintezke ate joka Europara. Eta Estatu espainiarrak gizarte zibila zapaltzera bere armada hemen sartuko balu, Europan litzateke hori ulertu.
|
|
|
Obra ez literarioak ere interesatzen baitzaizkit, eguneroko jarduna, eredupublikoa. Ezohiko kontsekuentziaz obratu du Txillardegik; ez dakit noiz irakurri zuenJean Paul Sartre, ez dakit hura irakurrita ezer berririk ikasi zuen, baina hura bainoaskoz engainamendu sakon eta latzagoan lotu zen bere
|
herriaren
ibiliari. Hori ezinbarkatua da, jakina, traizioa eta inkontsekuentzia bitalismoaren froga modura irentsarazi nahi diguten intelektualentzat.
|
|
|
Txillardegiri irakurriz argi ulertugenuen elebitasunaren tranpa, gure egunotan ere oraindik Euskal Herrian argi ezdagoena, eta egunero entzuten ditugun diskurtso moduetan gehiegi argitu gabedagoena. Elebitasun edo eleaniztasun pertsonala eta elebakartasun soziala elkarrekinbateragarriak direla ikusten dudan modu berean, eleaniztasun kolektiboan oinarriturikoproiektuaren gezurra sumatzen dut argiro, eta hori benetan kezkatzen nauen arazoa da.Jakin baitakit gure
|
herriaren
(berr) eraikunta nazionaleko proiektuan argi ez dagoenpuntua dela, lurraldetasunaren eztabaida gero eta argiago dagoen arren. Lurraldetasunaren arazoa eta bertako hizkuntzaren arazoa txanpon beraren bi aurpegiak baitira, hizkuntzak bere lurraldea behar baitu.
|
|
|
Politikagintzan, ordea, ez bada hori bezain egokiaritu, aitortu beharrekoa dut argi eta garbi hauxe:
|
herriaren
une larri guztietan, kinkalatzetan oro, gatazkaren lehen lerroan dugula beti ikusi, gure interesak gartsuki etafinki defendatuz. Gure herri honek ez du hori ahanzten ahal
|
|
|
Gerta liteke, halaber,
|
herriaren
kokapena eta haize mota bat ez etortzea. Horigertatzen da, gure ustez, nabarniz aize haize izenarekin.
|
|
|
Orobat, beko aize izenarenkasuan. Izendapen hauek, bada,
|
herriaren
kokapenarekin oso zehatz loturik agertzendira. Hona hemen haize izenak:
|
|
|
Haizeen norabidea zehaztean
|
herriaren
orografiak garrantzi handia dauka. Izan ere, mendiek etaharanek haizeen norabidea zehazten eta markatzen dute sarritan.
|
|
|
Euskal Herria nola bizkortu? Euskal
|
herriaren
bizitza nolaaberastu. Azken finean galdera bera dugu.
|
|
|
Zeren ez den bitartean (nahiz orokorrean etafuntsean, oraindik edo dagoeneko? badelakoan nagoen), euskalduna argi eta garbiez den neurrian, arazo politikoa erabakitzeko eszenatokia bera ez da argitu ere egingo, eta
|
herriaren
ordezkariak beldur izango dira erabakiak hartzeko.
|
|
|
Administrazioan zein
|
herriaren
ekimenez antolatutako ekitaldi eta programensarea. Ongi jantzitako gizon emakumeez eragindakoa.
|
|
|
–Euskal
|
herriaren
arazoa eta existentzialismoa?, Juana Atxabal-ek berak Existentzialismoahumanismo bat da ren eginiko euskal itzulpenaren. Sarreran?, 46 orr.
|
|
|
Irratia gaur egungo bizitzaren hiri kontzeptuaren fruitua da. Horregatik,
|
herriaren
mundua ere egon behar da irratilarien gogoan.
|
|
|
Bernales auzoak herri kantabriar askoren ezaugarri bereizgarria du: etxeak bide nagusiaren bi alboetara ilaran eraikita daude eta
|
herriaren
bukaeran eliza gailentzen da. Auzoaren parakera luzeska hau berezia da, haraneko auzo gehienetan etxeak sakabanatuta baitaude.
|
|
|
Tivey ek31 ere antzeko analisia egin du: Estatua nolabaiteko komunitate nozioa gauzatu beharrean dago, eta honek elkarkomunikazioaren maila handia eskatzen du, ondorioz hizkuntza komunak eta kultura komunak aparteko garrantzia hartzen dutelarik32 Azken batez, Estatuak bere neurriak hartuko ditu, haur guztiak goizero jaiki eta gero eskolara joan daitezen ziurtatzeko, eta hau bere gobernupean dagoen, edo mantendu nahi duen,
|
herriaren
batasunera zuzenduriko gobernu jardueraren testuinguruan kokatu behar da. Alde horretatik hizkuntz/ kultur batasunak Estatuaren politika errazten du.
|
|
|
guztiak, hezkuntzaren arlokoa barne, zentralizatzeko premia ere. Nabarmena baino nabarmenago agertzen zaigu hemen nazioaren,
|
herriaren
eta hizkuntzaren artean osatzen den katea; bestalde, adierazpen horiek. Instruction Publique, tik eginak direla kontuan harturik, ondo asko ohar gintezke hezkuntza sistemak kate horri sendotasuna emateko duen garrantziaz (ez da ahaztu behar, esate baterako, egoera honek isla aparta aurkituko duela oinarrizko liburu uniformeak sortzeko politikan).
|
|
|
gorputza hartuz zihoan eskola dispositiboak oinarrizko irakaskuntzaren orokortzea ekarri zuen, honek ondotik joango ziren erregimenak alde batera utzita eskola Estatuaren zerbitzura jarriko zuen asmo politikoaren aplikazioa ekarri zuelarik. Estatuak ez zuen baztertu nahi guztiz alderantziz
|
herriaren
–zuzendaritza?, eta Guizot ek, zehazki, uste zuen, gai hori garrantzitsuegia zela Estatua ez zen edozeinen eskuetan uzteko, Estatua bera baitzen ordena sozialaren arduraduna.
|
|
|
Han dena zen itzela, polita eta nahi den guztia. Derryk, berriz, borrokarako prest dagoen
|
herriaren
giroa dauka. Hori du polita.
|
|
|
zen, hori bai. Besterik ez dakit, mapetan ere ez baitator urtegi hori, eta gutxiago bere azpian geratu zen
|
herriaren
izena. Despistaturik nenbilen, eta kotxea bide bazterrera eraman nuen mapari begirada bat emateko.
|
|
|
Ia konturatu gabe, ezkerreko leihora jo genuen, estazioan utzitako
|
herriaren
bila.
|
|
|
Eta, Urbiaingo
|
herriaren
atarian geundela, bertze ardi hil bat ikusi eta zaldiak geldiarazi zituen. Eta, iduriturik ezen hirugarren hura fin gaitz egiteko seinale gertua zela, erran zidan:
|
|
|
FUSILEN eta kanoien tratu biribil hark zernahi merezi zuen. Eta aitari, jakinik ezen dukea oso zezenzalea zela eta zaldi gainean ongi baino hobeki toreatzen zuela, bururatu zitzaion ezen on izan zitekeela horrelako festa berezi baten moldatzea eta prestatzea; bigarren arrazoin bat ere bazuen hartarakotz, 1660ko urte hura Urbiaingo
|
herriaren
fundazionearen hirurehungarren urteurrena zenez: estakuru bikaina zen konmemorazione hura, beraz, aitaren asmoetarako, tiro batez bi txori hiltzerat deliberatzen zela.
|
|
|
Hegaletik zihoakion mahatsondoaren txakolinaren mozkor gozoa. Hegaletik, beti bihotzetik, joan zaio
|
herriaren
kordea.
|
|
|
Izerdiak nahigabetzen nauen tristuraren ordu biluzi honetan, ez dut nire begiak liluratuko lituzkeen Astarrainik. Zikindu egin zitzaigun gure
|
herriaren
bekatu zabalenean, sakonenean, eta gaur, nire ohearen ertzeko amildegi beltzean gogoratzeari ekin diodanean, nire barneko Astarrain lehorrak mila zurrunbilotan murgildu nau.
|
|
|
honaino ekarri gaituen auzi honen jatorrian edozein arrazoi dagoela ere, Lewinsky andereñoak amarru makur bat prestatu zuen gure presidentea harrapatzeko, eta horrek guztiz baliogabetzen ditu bekadunaren amodioaren benetakotasunaz esandako guztiak. Baina berriro ere fiskalaren beraren hitzen ildotik, gaineratu nahi dut gure presidentea ez dela kale garbitzaile bat, taxi gidari bat edo irakasle bat baino gehiago, eta hori dela-eta harro egon gaitezkeela gure
|
herriaren
legediaz: gurean inor ez da beste inor baino gehiago.
|
|
|
Kontuan har dezagun, Unamunok, 1864.ean Bilboko Zazpi Kaleetako Erronda kalean jaioak, haurtzaroan euskararen gainbehera ezagutu zuela bere inguruan. Izatez, etxeko giroan gaztelania hizkuntza nagusia izana zuen, baina halere, bere
|
herriaren
mintzaira zaharra bereganatu nahirik, euskara ikasten saiatu zen. Eta jakitera heldu ere bai.
|
|
|
Itxaro Bordak ongi ikusia duen moduan, Erdozaintzi saiatzen da Iparraldeko kutsu erlijiozko poesiaren eta Hegoaldean garai horretan idazten zen poesia sozialaren artean bide liriko desberdin bat bilatzen. Presuner ohien frantsestasuna madarikatzen du eta
|
herriaren
izerdiaz liluratzen da, egia da, baina bere poemak irakurriz ikasiko dugu, hala berean, nola kanta primadera bihotzean edo zein hasperen egin izarrei beha.
|
|
|
oinazea, penitentzia, gurutzea, kalbarioa... Kristoren pasioan oinarritutako iruditeria eta kontzeptuak darabiltza bere
|
herriaren
egoera adierazteko (gerraondoan idazten du), baina herri horrek ez du hil nahi, erromes doa salbazioaren bila, horixe baitu esperantza bakarra, Semearen hildura Amak eztituko du. Azurmendiren beraren hitzetan esatearren," Euskal Herriaren interpretazio teologiko liturgiko bat" egiten du Salbatore Mitxelenak.
|
|
|
7 zk. (1978), 88 HASIren Kongresu isila eta ondorio zaratatsuak (Orain eta Hemen). 7 zk. (1978), 89 Gure
|
herriaren
eta besteen autonomia (Orain eta Hemen). 7 zk. (1978), 91 Margaret Mead, Kultur Antropologiaren bidetatik. 9 zk. (1979), 97 CIEMEN en IV. Ihardunaldiak (Orain eta Hemen).
|
|
|
Euskal Herriko botua. Martxoko hauteskundeak. 11 zk. (1979), 5 Kolonbiar
|
herriaren
frente baturako plataforma. 35 zk. (1969), 68
|
|
|
KORTABARRIA, P. Gure
|
herriaren
eta besteen autonomia (Orain eta Hemen). 7 zk. (1978), LARRINAGA, Joan" Bat bitan banatzen da" bai (Orain eta Hemen).
|
|
|
30 zk. (1968), 39 Made in Israel (Nota laburrak). 33 zk. (1968), 34 Nikaragua libre, Ertamerikan. 38 zk. (1986), 13 Kolonbiar
|
herriaren
frente baturako plataforma. 35 zk. (1969), 68
|
|
|
(...) Iraultza sendotu, estatu ahaltsu baten bidez
|
herriaren
batasuna berrindartu, herritarrei gutxieneko askatasun zibila bermatu, askatasun politikoa sakon gutxitzearen truk, gizartea bera antolatu, giza aldra harritzar multzo horiek gizabanakoen iduriko diren hare garauak eginez(...). 7
|
|
|
Ezkontzaren aldekotasuna, ohitura onen sustapena, gizartearen nahia, orok nahi dute seme alaba naturalak legezkoekin pareka ez daitezen. Gauzen ordenaren aurka doa, halaber,
|
herriaren
partaide izan arren familia kide ez diren horiei oinordetza eskubidea zabaltzea, eskubide hori baita, herri zibilizatu guztietan, ez herritarrarena, ezpada familiaren barnekoa. Legeak, ezkontzak arautu ondoren, ezin halakoak familia baten kidetzat hartu.
|
|
|
Hauexek dira Kode Zibilaren proiektua idazteko erabili ditugun oinarri nagusiak. Gure helburua ohiturak legeei lotzea izan da; orobat, familia izpiritua zabaltzea, hori ere, esanak esan,
|
herriaren
izpirituaren aldaera baita. Sentimenduak ahuldu egiten dira hedatzen direnean; berezko euskarria behar da, komenigarritasun uztardurak egin ahal izateko.
|
|
|
Norbanako guztiak ukitzen dituzte, horien bizitzaren egitate garrantzitsuetan nahasten dira, noranahi jarraitzen diete haiei: eurok dira, maiz sarri,
|
herriaren
moral bakarra eta beti beti horren askatasunaren zatia; azken batean, eurek arintzen diote herritar bakoitzari lege politikoek herriaren zerbitzurako ezarritako zama; berebat, sakon babesten dute herritarra, hala behar duenean, bere izate eta ondasunetan, bera, eta ez beste inor, herri osoa izango bailitzan. Hortaz, Kode Zibilaren idatzaldiak antzeman du herriak agintaritzarik gorenean jarri duen heroiaren gogoa.
|
|
|
Norbanako guztiak ukitzen dituzte, horien bizitzaren egitate garrantzitsuetan nahasten dira, noranahi jarraitzen diete haiei: eurok dira, maiz sarri, herriaren moral bakarra eta beti beti horren askatasunaren zatia; azken batean, eurek arintzen diote herritar bakoitzari lege politikoek
|
herriaren
zerbitzurako ezarritako zama; berebat, sakon babesten dute herritarra, hala behar duenean, bere izate eta ondasunetan, bera, eta ez beste inor, herri osoa izango bailitzan. Hortaz, Kode Zibilaren idatzaldiak antzeman du herriak agintaritzarik gorenean jarri duen heroiaren gogoa.
|
|
|
Brumaireren 18ko horren ostean,
|
herriaren
ahotsak aginpide eratuko egoera desberdinetan jarri dituen norbanakoek lan horretarako batzorde bereizia osatu dute. Aspaldiko lan hori lantzean lantzean eten eta berrartua izan da.
|
|
|
Dena lardaskatu, eta hurrengora arte. Espero dezagun, hurrengoan behin betikoa izatea gure
|
herriaren
mesedetan, bake eta demokraziaren mesedetan.
|
|
2001
|
|
|
Hala ere," Ama Lur" eta" Ikuska" sailak jorratutako bideari jarraituz, ETB izan zitekeen gure errealitateari buruzko interpretazioa landuko lukeen esparrurik aproposena. Dagoeneko zenbait lan eskaini badigu ere, ETBk garbi eduki behar du ez dela sortu Tamararen kanta buruz ikas dezagun, gure
|
herriaren
identitateari eusteko eta egunero garatzen dugun nortasunaren lekuko izateko baizik. Gurea bezalako herriek beren kultura sortzeko eta hedatzeko dituzten baliabideak lehentasunez garatu behar dituzte, kultura lan eremu estrategikoa bihurtzeko.
|
|
|
" Ez,
|
herriaren
beharrei erantzuteko ez dago Ipar Amerikan nahiko sendagille. Hori bakarrik ez da ordea.
|
|
|
Euskal Herriko auzia goitik behera gaizki planteatuta dago. Nik lehen aipatutako mugimendu horiengan sinesten dut, gainera
|
herriaren
protagonismoa inondik ateratzekotan, horiengandik aterako da. Beste gizarte eredu bat eraikitzekotan, horiei jarraituz egin da, era horizontalago batean, beste harreman batzuen bidez, burokraziaren kontra eginez.
|
|
|
Ikusi ditugu kolonialismoaren aurkako borrokaren ondoren sortu diren burokraziak. Hori da ateratako beste ondorioetako bat, abanguardismoak zalantzan jarri behar direla,
|
herriaren
izenean aritzen dira eta azkenean herriaren aurka bukatzen dute.
|
|
|
Erakunde politikoei dagokienez, izugarrizko kontraesana da giza eskubideen lehentasuna aldarrikatzea eta gero praktikan bere urradura ontzat hartzea, kasu batzuetan nazioarteko ordena edo demokrazia defendatzeko eta beste batzuetan
|
herriaren
askatasunak hala eskatzen duelako. Interbentzio militarrak, armadarako aurrekontuak onartzea, hilketa, torturak, hor sartuko lirateke.
|
|
|
Eta bere poemetan, paisaia bukolikoaren atzean zegoen giza-geografia hondatua erakutsi zuen. Esan daiteke, gizarte libre baten nahia
|
herriaren
erraietan sumatu, eta poeta erdi minez zegoen populu horren emagina bilakatu nahi izan zela.
|
|
|
Hemerotekak errepasatzea aski da duela urtebete ingurura arte EHren irizpide nagusiak autodeterminazioa eta
|
herriaren
erabakiarekiko errespetua zirela ikusteko. Indar metaketara jo behar zen, lehenxeago edo geroxeago etorriko zen erreferuma aise irabazteko.
|
|
|
Hau da, instituzioen hauteskunde erronkari loturiko politikagintza alde batera utzita, badaude egon Euskal Herriaren zutoin estrategikoekin lotuta dauden bestelako problemak. Gure
|
herriaren
osagai materialak, sinbolikoak edo bestelakoak. Hau da, hizkuntza, azpiegiturak edota ingurumena.
|
|
|
Hala ere, merkatal portu horrengatik baino, hiri hau askoz txikiagoa den eta tradizio askoz handiagoa duen arrantza portuarengatik ezaguna da, eta zer esanik ez, bertako sardina eta sardinsaltzaileengatik. Hauek, arrantzaleen emazteak gehienetan,
|
herriaren
arimaren zati handia osatzen zuten, eta bai eurak zein kantatzen zuten" Desde Santurce a Bilbao" ospetsuak betidanik Santurtziko promozio kanpainarik onuragarriena suertatu dira. Dena den, Santurtziko hiria sardinsaltzaileen inguruko folklorea (aspaldi amaitu zen Bilboraino oinez joatearena) baino askoz gehiago eskaintzen duen hiria da.
|
|
|
Orduan esaten genuena diogu gaur ere bai: herri hau eraikitzeko behar diren erakundeen eratze prozesuarekin bat gatoz, baina ezin da nahastu bake prozesua eta
|
herriaren
eraikuntza. Bi egiteko hauek erritmo berean jarri nahi izatekotan etor zitekeenaz kon tziente ginen EBn, eta etorri zen.
|
|
|
Egungo Urnietako
|
herriaren
nortasuna osatzerakoan eraginik handiena izan duten gizon emakumeen aipua egiten du Mikel Atxagak idazlan honetan, Urnietako Udalak, Dabid Etxeberriaren itzulpena medio, euskaraz eta gazteleraz argitara emandako" Gure Urnieta" liburuan. Liberalek Urnieta kiskali zutenekoa gogora ekarriz hasten du Mikel Atxagak bere ibilbidea, eta harrez geroztik herri horretan euskalgintzan gehien nabarmendu diren urnietar zein urnietartuen izenak biltzen ditu eta haien lanen berri eman.
|
|
|
Ez tinkotasunak, apostu poliziala eta abertzaleak poteretik kentzea irtenbide paradigma gisa, ezta ere ETAren biolentzia, desautorizazio garrantzitsu bat pairatzen duena. " Biolentziarik eza, bazterketarik gabeko elkarrizketa eta
|
herriaren
borondateari errespetua" eredua gehiengoarena da eta garailea. Argi eta garbi.
|
|
|
Andra Mariren Jaiotzaren eliza XVI. mendekoa da, horren erdialdean suntsitu zuen(
|
herriaren
zati handiarekin batera) sute baten ostean berreraiki baitzen. Halere, elementu batzuk (dorrea XVIII.ekoa) beranduago burutu ziren.
|
|
|
Plentziako itsasadarraren beste aldean Barrika herritxoa geratzen da; berdegune zabalaren erdian kokatzen den populagune atsegina, baina
|
herriaren
sarrerako Jubilatuen Etxe ikusgarria ezik azpimarratzeko moduko eraikin gutxi eskaintzen dituena. Barrikak gordetzen digun altxorra, altxor izugarria, bestelakoa da.
|