|
2000
|
|
|
Hain zuzenere, kolonialismoaren aurkako borrokak eta ohiko nazioarteko praxiak nahasi egindituzte elkarren arteko bi eskubide desberdin hauek: estatu gabeko
|
herrien
autodeterminazio eskubidea eta estatuetan dauden herrien autodeterminazio eskubidea.
|
|
|
Hain zuzenere, kolonialismoaren aurkako borrokak eta ohiko nazioarteko praxiak nahasi egindituzte elkarren arteko bi eskubide desberdin hauek: estatu gabeko herrien autodeterminazio eskubidea eta estatuetan dauden
|
herrien
autodeterminazio eskubidea.
|
|
2003
|
|
|
Horretan gelditu zen gure solasaldia, bestela gogorarazi nion ene jaunari Frantziak onartu berri zituen eta giza eskubideez diharduten 1966ko bi Hitzarmenen lehen artikuluak herri eskubideak dituela aipatzen. Baina hortik luze joan zitekeen gure eztabaida, legelari batzuek diotelarik
|
herrien
autodeterminazio eskubidea dela oinarrizko giza eskubideen lehen urratsa, beste batzuek aldiz uste dute herri eskubideak aldarrikatuz giza eskubideak ehorzten direla edo bederen ehorzteko aitzakiak bilatzen.
|
|
|
Azpimarratzeko datu bat: Hemen eta Munduan taldearen jaiotzaren eta ondoko garapenaren oinarrian mundu guztiko pertsonen eta
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen defentsari lehentasuna ematea dela azaltzen da, eta iritzi hori mugimenduaren oinarrizko osagai nagusia da, kideen uste sendoa eraberritzaile etapartekatua. Ezin dira munduko arazoak konpondu edo, besterik ez bada, arazohoriei aurre egin, tokiko errealitatean, zapaldutako herri?
|
|
|
Zu euskalduna izango zara, gazte, baina hau Espainia da. Eta, izan ere, zer iritzi duzu zuk nazionalismo baztertzaileaz, integrismo mozorrotuaz,
|
herrien
autodeterminazio eskubideaz, federalismoaz, kapitalismo basatiaz eta diru bakarraz?
|
|
2005
|
|
|
Horrenbesterik lortu ezean, gutxienez Autonomia Estatutua indarrean jartzeko eskatu zuten. Aldi berean, Espainiako Parlamentuan parlamentari jeltzaleek, 1918an, Europa berriaren atarian, Euskal
|
Herrirako
autodeterminazio eskubidearen aldeko aldarrikapena egin zuten. Eta ondoren, autonomi proiektuak bideratzeko ahaleginak azaldu ziren.
|
|
2007
|
|
|
Adibide argigarria begien aurrean jartzearren, esate baterako, batek esan lezake: giza eta gizarte balioa izanik ere
|
herrien
autodeterminazio eskubidea, ez da kontuan hartzeko modukoa, harik eta, dena delako herri horretan, zeinarentzat eskatzen baita autodeterminazio eskubide hori gizarte balio moduan, harik eta ausaz enfrentaturik dauden aldeen arteko bakea bermatzen ez den artean.
|
|
|
Nazio Batuen babesarekin jarraituz, Eskubide Zibil eta Politikoei buruzko Nazioarteko Ituna eta Ekonomia, Gizarte eta Kulturako eskubideei buruzko Nazioarteko Ituna aipatu behar dira (biak 1966an aldarrikatuak), gutxietsitako gizatalde horien eta estatuen arteko tentsioen ondorio izan zirenak, hain zuzen. Azken itun horietan, jadanik" herri" kontzeptua agertzen da, eta beren lehenengo artikuluan, gainera,
|
herrien
autodeterminazio eskubidea aldarrikatzen da11:
|
|
|
Orobat, herri izateko elementurik garrantzitsuena gizataldeko kideen borondatea da, hain zuzen herri bat osatzeko eta elkarrekin bizitzeko duten borondatea. Estatuen lurraldetasunaren osotasuna, berebat, ez da autodeterminazio eskubidea egikaritzeko muga gaindiezina, baldintzatua baizik; alegia, estatuek eskubidea dute beren lurraldetasuna errespetatua izateko, baldin eta haiek
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen egikaritza libre eta baketsua baimentzen badute. Horrenbestez, ondoriozta daiteke estatuen barruan dauden herriek autodeterminazio eskubidea libreki eta modu baketsuan egikarituz gero, estatu horien mugak alda daitezkeela.
|
|
|
Estatuen lurraldetasunaren osotasuna, berebat, ez da autodeterminazio eskubidea egikaritzeko muga gaindiezina, baldintzatua baizik; alegia, estatuek eskubidea dute beren lurraldetasuna errespetatua izateko, baldin eta haiek herrien autodeterminazio eskubidearen egikaritza libre eta baketsua baimentzen badute. Horrenbestez, ondoriozta daiteke estatuen barruan dauden
|
herriek
autodeterminazio eskubidea libreki eta modu baketsuan egikarituz gero, estatu horien mugak alda daitezkeela.
|
|
2009
|
|
|
Izaera eta helburu ezberdinak bazituen ere, Ibarretxek EAErako bultzatutako kontsulta izan liteke aurrekari bakarretakoa, eta Konstituzio Auzitegiaren horma topatu zuen ibilbidean. Eta bitartean, Madrilgo Kongresuak, Saharako
|
herriaren
autodeterminazio eskubidea aldarrikatu berri du Aminatu Haidarren kasua baliatuz.
|
|
|
Jose Luis Rodriguez Zapatero buru duen Gobernuari eskea luzatu dio: Egiaren aurrean neutral joka dezala eta babes ditzala NBEren ebazpenak eta saharar
|
herriaren
autodeterminazio eskubidea.
|
|
|
Munduko Gizarte Foroari hasiera eman zion astearteko manifestazio kolektiboan, estaturik gabeko herriak bat eginik abiatu ziren. Ordezkari kurduak, galiziarrak, katalanak, palestinarrak, korsikarrak, kanariarrak eta euskaldunak batu ziren besteak beste,
|
Herrien
autodeterminazio eskubidearen alde lelopean.
|
|
|
Gaur egingo dute karparen irekiera ekitaldia
|
Herrien
autodeterminazio eskubidea globalizazioaren aroan, izenburuko ekimenarekin. Mundu osoko estaturik gabeko herrietako ordezkariek hartuko dute parte ekitaldi horretan, eta ondoren egingo dituzten eraikuntza eta esperientzia instituzionalei buruzko mahai inguruan, eta zibilizazioaren krisia foroan.
|
|
|
Era berean murrizten dira adierazpen askatasuna, edo norbere ideiak direla eta errepresaliatua, torturatua edo auzipetua ez izateko eskubidea.
|
Herrien
autodeterminazio eskubidea ere jaso dute manifestuan.
|
|
|
Kolonizatutako
|
herriei
autodeterminazio eskubidea aitortzen dien ebazpena onartu eta 50 urtera, auzia aztertu du berriz NBEk
|
|
|
Espainiak ez du-eta bere Espetxeen Legea ere betetzen, zeinaren bitartez behartuta baitago presoak hurbiltzera. Nola onartuko du, bada, euskal
|
herriaren
autodeterminazio eskubidea. Estatu halako batek nola negoziatuko du bake prozesurik, elkarrizketa kriminalizatzen badu, eta aurkariaren errenditzea eta umiliatzea baino ez baditu aintzat hartzen ahalbidetzat?
|
|
2010
|
|
|
PSE EE PSOE zale asko ere ez dira abertzaleak, baina defendatzen dute euskal gizartearen erabakitzeko eskubidea. Eta berriro diot, ez dut uste PSOE abertzale zenik, gurekin batera,
|
herrien
autodeterminazio eskubidea defendatzen zuenean. Ala bai?
|
|
|
|
Herrien
Autodeterminaziorako Eskubidea Estatu Batuen Independentzia Adierazpena bultzatu zuten printzipioetako bat da eta Woodrow Wilson Estatu Batuetako presidenteak beste mundu gerrarik izan ez zedin 1918ko urtarrilaren 9an egindako Adierazpeneko 14 puntuetako bat ere bada. Autodeterminazio Eskubidea berariaz onartuta dago Giza Eskubideei buruzko 1966ko Nazioarteko Itunetan; eta Espainiako Erresumak berretsitakoak dira itun horiek.
|
|
|
EBren diskurtso politikoan, estaturik gabeko nazioen gaia tabua izan da, eta hala izaten jarraitzen du; hori ondoriozta daiteke EBren etengabeko jarrera mesfidatitik eta lerroak ixteko daukan instintuzko erreflexutik, konstituzio proiektuan gertatu den bezala, edo —bai EBren barruan, bai kanpoan—
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen auziari heltzeko saiorik txikiena ere azaltzen denean gertatzen den legez.
|
|
2011
|
|
|
Herrien eskubide kolektiboak aipatzea, funts funtsean,
|
herrien
autodeterminazio eskubidea aipatzea bezalatsu da. Beste kuku batek joko liguke munduan autodeterminazioaren eskubidea jatorrizko herrien nazio baldintzetan txertatua balego:
|
|
2014
|
|
|
|
Herrien
autodeterminazio eskubidea, iraultzaileok demokratak dira-eta, orduan asmatu da: herri anexatuok, lehendabizi armaz konkistatuak bai, baina gero printzipio demokratikoaren arabera euren nahikunde, librez?
|
|
|
Reichetik atera eta independente deklaratu dira. Poincarék Rhineko Hirugarren Alemaniaren sorrera esijitu du?
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen printzipio handiaren, izenean.
|
|
2015
|
|
|
...azioarteko erakundeen kidea zen ELArentzat berri ona da hasieratik bultzatu zuen prozesua burutu izana, eta" nazioarteko mugimendu sindikalaren aldi berri baten lehenengo pausoa" izango den esperantza edo, gutxienez, desioa azaltzen du," orain hasi den aldiak dituen erronka ugariei" aurre egin ahal izateko.1167 ELAk garrantzia berezia ematen dio erakunde berriak bere sorreratik
|
herrien
autodeterminazio eskubidea aitortu izanari.
|
|
2016
|
|
|
Zeinahi indar politikorekin tratua egiteko baldintza nahitaezkoa zen haiek euskal
|
herriari
autodeterminazio eskubidea onartzea.
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeari eskatzen diogu sustatu dezala gehiago luzatu gabe Mendebaldeko Sahararen gatazkaren konponketa justu eta iraunkorra, konponketa horretarako ezinbestekoa delarik praktikara eramatea saharar
|
herriaren
autodeterminazio eskubidea erreferendum baten bidez.
|
|
|
Zarautzen, abuztuaren 17an, Aste Nagusiaren barruan egingo dute Desioak Sutan ekimena. Udaleko ordezkariek azaldu dutenez, urtez urte" indarra hartzen" joan da saharar
|
herriaren
autodeterminazio eskubidea aldarrikatzen duen elkartasun ekimena, eta aurten ere ekitaldian parte hartzera animatu dituzte herritarrak. Piztu eta utzi desioari hegan egiten lelopean, herritarrek beren desioak piztu eta aireratuko dituzte.
|
|
|
7 Euskadiko Erkidegoaren Estatutu Politikoaren (2004) Atarikoan honako bi aipamenak egiten zaizkio erabakitzeko eskubideari: " Euskal Herriak eskubidea du bere etorkizuna erabakitzeko, Eusko Legebiltzarrean 1990eko otsailaren 15ean gehiengo osoz onartu zen bezala, eta nazioartean onetsitako
|
herrien
autodeterminazio eskubidearekin bat etorriz, besteak beste, Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Itunean eta Ekonomia, Gizarte eta Kulturako Eskubideen Nazioarteko Itunean". " Euskal Herriak bere etorkizuna erabakitzeko eskubidea erabiltzea, egun eremu juridiko politiko ezberdinetan giltzatuta dauden herritarrek, gizonezko zein emakume, beren etorkizuna erabakitzeko kontsultatuak izateko duten eskubidea errespetatuz gauzatzen da.
|
|
|
Salamancan estudiatu zuen lehenik, Cambridgen gero –han irakasle ere izan bolada batean–, eta Ingalaterratik bueltan Bilboko bizitza kulturalaren bultzatzaile nabarmenetakoa bihurtu zen. Aitaren aldean muturrekoa ideietan, independentista, Amerikako Estatu Batuetako Woodrow Wilson presidenteari telegrama bat idatzi zion lotsagabe Euskal Herriarentzat askatasuna eskatzen, Lehen Mundu gerraren ondoren Europan itxura hartu zuten estatu berriak aintzat hartuta eta, Wilsonek berak, haren hamalau puntu famatuetan,
|
herrien
autodeterminaziorako eskubidea jaso zuelako. Aitaren enpresan Manu Sotak zer lan egiten zuen ez dago argi, idazkari eta itzultzaile aritzen omen zen, baina nekerik hartu gabe.
|
|
2017
|
|
|
Gure elkartasuna luzatzen diegu
|
herrien
autodeterminaziorako eskubidearen alde behetik eta betidanik borrokatu duten pertsona eta herri kolektiboei.
|
|
2019
|
|
|
ETA Berrik klase borroka jarri zuen nazio auziaren erdigunean. Marxismo klasikoak eta bereziki leninismoak aldarrikatutako internazionalismoa eta
|
herrien
autodeterminazio eskubidea defendatu zituen, nazionalismo burgesa esaten ziotena erabat baztertuz. Hortaz, langile klasearen eta burgesia nazionalaren arteko Nazio Frontearen eraketa ez zuten aintzat hartzen, eta horren ordez, Frantziako eta Espainiako Estatuetako langile mugimenduekiko aliantza proposatu zuten.
|
|
2021
|
|
|
1917ko Urriko Iraultzaren ondorioz boterera iritsi ziren boltxebikeak berehala hasi ziren kontu etnikoen eta linguistikoen kudeaketaz arduratzen. Gobernu berriaren lehenengo dokumentuetako bat" Errusiako herrien eskubideen deklarazioa" izan zen, herri guztien berdintasuna aldarrikatzen zuena eta gutxiengo etnikoen" garapen askea"; aldi berean,
|
herriek
autodeterminazio eskubidea jaso zuten. Politika linguistikoari dagokionez, aipagarria da, Vladimir Lenin alderdi boltxebikearen buruak adierazten zuen moduan, hizkuntza bakar batek ere ez lukeela estatuko hizkuntzaren estatusa izan behar eta eskoletan tokiko hizkuntza guztietan irakatsi litzatekeela (Alpatov, 2000).
|
|
|
Komunismoa, berez, gaur egungo ezkerra osatzen duten hiru osagai ezinbestekoren batuketa izan zen: langileen auzia, nekazarien auzia eta
|
herrien
autodeterminaziorako eskubidea. Iraultza periferiara eta ekialdera aldatu zen, eta orain bere osotasunean ikusten hasi garen mundu sistema berri bat sortu zuen.
|
|
|
Pirinioetako 400 gailu baino gehiago argiztatzea, Higer lurmuturretik Creuseraino. Antolatzaileek adierazi dutenez, “ekintza ikusgarri horren bidez, nazioarteko komunitatearen arreta piztu nahi dugu
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen aldeko kausa justuari begira, harresiak bota eta irtenbide demokratikoak irekitzen lagundu gaitzan”.
|
|
2022
|
|
|
Autodeterminazio eskubidea lau haizetara zabaltzea da asmoa, eta horretarako, Pirinioetako 300 tontor argiztatuko dituzte, Higer lurmuturretik Creus lurmuturrera argi lerro bat osatuz. " Pirinioetako Bidea argiztatuz, nazioarteko komunitatearen arreta geureganatuko dugu
|
herrion
autodeterminazio eskubidearen alde", azaldu dute egitasmoaren sustatzaileek.
|
|
|
Pirinio osoan zehar 300 menditik gora argiztatu dira, Gure Eskuk ANCrekin eta FEECrekin batera antolatutako ekimenaren eskutik. Atlantikotik Mediterraneora, Euskal Herria eta Katalunia batuz," gure
|
herrien
autodeterminazio eskubidea aldarrikatuko dugu", dio Gure Esku mugimenduak. Erabakitzeko eskubidea lortzeko bidean" Berpiztea ezinbestekoa dela uste du Gure Eskuk, eta deialdiarekin herri gogoa, burujabetzaren aldeko aldarrikapena nazioartera ere zabaldu nahi ukan dute antolatzaileek.
|
|
|
Pirinioak Ipar eta Hego Euskal Herria batzen dituzte, baita gure herria eta Katalunia ere. Eszenatoki ezin hobea izanen da nazioarteko komunitatearen arreta geureganatuz,
|
herrien
autodeterminazio eskubidea aldarrikatzeko" agerraldian adierazi du.
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeari eskatzen diogu lehenbailehen susta dezala Mendebaldeko Saharako gatazkaren konponbide justu eta behin betikoa, eta irtenbide hori erreferenduma eginez saharar
|
herriaren
autodeterminazio eskubidea praktikara eramatea da. Eta Nazio Batuen Erakundeak Genevan duen Giza Eskubideen Kontseiluari eskatzen diogu Mendebaldeko Sahararako Giza Eskubideen errelatore bat izenda dezala”.
|
|
|
' Pirinioetako Bidea Via Pirinenca' ekimenaren baitan, katalan eta euskal herritarrek Piriniotako 300 gailurretatik gora argiztatuko dituzte uztailaren 2an," gure
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen alde". Ekitaldian parte hartu nahi duenak Portaloian eman du izena bariku eta zapatu honetan, 18:30etik aurrera.
|
|
|
Kataluniako Assemblea Nacional Catalana (ANC), Federació d’Entitats Excursionistes de Catalunya (FEEC) eta Gure Esku dira Pirinioetako bidea ekimena antolatu dutenak, eta Omnium Cultural eta Artistes de la República erakunde kataluniarren laguntza dute. “Farol bereziak eta linternak baliatuz, argi lerro bat osatuko dugu Euskal Herria eta Katalunia batuz, gure
|
herrien
autodeterminazio eskubidea aldarrikatzeko”, azaldu dute antolatzaileek.
|
|
|
Autodeterminazio eskubidea lau haizetara zabaltzea da asmoa, eta horretarako, Pirinioetako 300 tontor argiztatuko dituzte, Higer lurmuturretik Creus lurmuturrera argi lerro bat osatuz. " Pirinioetako Bidea argiztatuz, nazioarteko komunitatearen arreta geureganatuko dugu
|
herrion
autodeterminazio eskubidearen alde", azaldu dute egitasmoaren sustatzaileek.
|
|
|
Urte askoko gerra baten ondoren Eritreak. Etiopiako lurralde izandakoak? lortutako sezesio arrakastatsua salbuespen bakarra da baldin eta alde batera uzten badugu Sudaneko sezesio adostuaren kasua, non kultura arabiar musulmana baita nagusi iparraldean, eta kultura animista eta katolikoa hegoaldean.134 Alabaina,
|
herrien
autodeterminaziorako eskubidearen auziak nazioarteko eztabaiden erdigunean jarraitu du, eta, bitartean, hainbat nazio minoritariok oraindik ez dute lortu beren berezitasun kultural eta identitarioak aitor dakizkiela.
|
|
2023
|
|
|
Munduko Federazio Sindikala 1945eko urriaren 3an sortu zen Parisen, garai hartako lehen klase erakunde sindikal gisa, esplotazioaren, inperialismoaren, arrazakeriaren, patriarkatuaren eta klima aldaketaren aurka, eta justizia sozialaren, nazioarteko elkartasunaren, bake justu eta iraunkorraren, nahiz
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen alde borrokatzeko. Ia 78 urte geroago, gaur egungo munduan, printzipio horiek zentzu osoa mantentzen dute.
|
|
|
Zeharka, Podemos, Sumar eta enparauak ere aipatu zituen: «Espainiako eta Frantziako estatuetan ezin da ezker eraldatzaile bat egon ez badute estatuaren izaera plurinazionala onartzen eta
|
herrien
autodeterminaziorako eskubidea defendatzen».
|
|
|
" Marokoren tesi anexionisten alde eginda okertu egin da. Euskadin ordezkari naizenez gero, esan beharra daukat euskal indar politiko bakar batek ere ez duela inoiz babestu saharar
|
herriaren
autodeterminazio eskubidearen aurkako konponbidea. Euskal indar politiko guztiek kritikatu dute Sánchez".
|