|
2000
|
|
|
Egun, museo hori da Euskal Herriaz gelditzen den azken aztarna. Baina museo
|
hau
ez da nolanahikoa, bertan zenbait ezusteko gertatuko baita. Adibide nagusia, bere alaba galduaren bila dabilen pertsonaia nagusia dugu, Bill eta Maryri nola galdu zitzaion erakutsiko diena.
|
|
|
Dena izan da deskubrimendu bat... baina ez dut pentsatu ere egin nahi nolakoa izango zen herri
|
hau
ez balitz abertzaletasuna ezkerreko baloreekin uztartzen ahalegindu zen belaunaldi hura egon. Aresti, Zeruko Argiako «Gazte gara»ko artikuluak, euskalduntzearen konzientziazio kanpainak... garai horretan gure historiak hartzen duen birak egiten gaitu desberdin seguruenik beste herri askorengandik.
|
|
|
Nazioarteko mailan paleta goman eta frontenisean aritzen dira soilik. Frontenisa alde batera utziko nuke, nire ikuspegitik jokamolde
|
hau
ez delako euskal pilota.
|
|
|
Bestetik, zenbait natur parkeren benetako helburua ez da oso garbia, kasu batzutan turismoa edo basogintzari ematen zaio lehentasuna. Esate baterako, Aralargo natur parkean zeresan asko eman duen urbanismo plan bat dago Lareon, eta gure ustez,
|
hau
ez da bateragarria parkearen benetako helburuekin.
|
|
|
Gero eta anakroniko eta sustengaitzagoa da arrazoi politikoengatik hiltzea. Baina
|
hau
ez da eztabaida. Eztabaida bestelakoa da:
|
|
|
Jarraian, egin berria den borda bat ikusiko dugu. Garbi dago borda
|
hau
ez dela artzainak erabiltzeko egin. Parrila eta mahai handia ez dira artaldeak bazkatzeko izaten.
|
|
|
Antolaketa eredu honetan, dena den, aldaketak aurreikusten dira, herrialde bakoitzak autonomia irabazi dezan. Eta
|
hau
ez da, noski, mahaigaineratu den aldaketa bakarra, X. Mintegi honek bilakaera sakonaren bidean ipini baitu AEK. Etorkizun hurbilean Plan Estrategikoa egingo du.
|
|
|
Izan ere, ubidea urtegiari lotzen zaion ahoa 535 metrotara dago," eta legeak dio 506 metroetara irits daitekeela gehienez. Noski,
|
hau
ez dute onartuko. Tira, hauteskundeen usainean hor dabiltza lurrak saldu erosi dituztela jada ubidearen arrastorako.
|
|
|
" Desmitifikatu egin behar da, txapelketa kutsua ahalik eta gehien kendu, eta ez dadila izan inorentzat frustrazio motibo". Baina
|
hau
ez da bertso munduko sindromea bakarrik, eremu denetan super umeen bila goaz, kiroletan, ikasketetan, musikan...
|
|
|
Aste
|
hau
ez da helburu izan, dinamika berri eta iraunkor bat eraikitzeko abiapuntua baizik. Abiapuntua egokia da, 96tik aurrera hainbat gizarte eragile motore nagusi bihurtu delako.
|
|
|
Enkarguz lan batzuk egin eta bat batean pentsatzen duzu: " Kontxo, ba ez dira hain txarrak eta
|
hau
ez nukeen sekulan egingo eskatu izan ez balidate". Alde positiboa ere badaukatela, alegia.
|
|
|
Ez zait sekula ahaztuko editoreak esan zidana nire bilduma erakutsi nionean: " Liburu
|
hau
ez diagu aterako. Baina egin ezak beste bat hobea eta argitaratuko diagu".
|
|
|
Hamarkada honetan euskal espainol komunitate politikoen arteko orekatze eta indartze bat eman da ez komunitate sozialen artean, kasu. Euskal espainol edo espainol ikurra daramatzaten komunitate politikoen indartze
|
hau
ez da gelditu oraindik ere. Hau epe laburrean zaila izango da gelditzen.
|
|
|
hiru kazetari, lau teknikari, ekoizpen arduraduna, publizista, idazkaria eta gerentea den Jon Zurutuza bera. Baliabide teknikoei dagokienez, bi kamera dituzte" ETBn erabiltzen diren modukoak", emisiorako bi ordenagailu, magnetofoiak eta platoa, nahiz eta azken
|
hau
ez den asko erabiltzen," gaur egungo albistegia automatizatua dagoelako eta ordenagailutik egiten delako; hemendik aurrera gehiago erabiliko dugu, umeen programentzako eta abar".
|
|
|
ABren sortzeak antolaketa berri bat ekarri digu, politikan aritzeko tresna gehiago, jende gehiago, prentsan agertze gehiago, baina ororen buru emaitza berdinak eta tokian tokiko jendearekiko harremanetan aldaketarik ez. Eremu hori dugu lantzekoa bizitza abertzale bat sortu behar baita herrietan, euskararen desagertzearekin euskal nortasuna urtzen ari baitzaigu eta
|
hau
ez da biltzar nagusietan boz batzuen bitartez trenkatzen, eguneroko lanarekin baizik.
|
|
|
TELEBISTA eskaintzaren munduratze
|
hau
ez dator bakarrik, jakina. Komunikazio eta kulturaren mailako globalizazio prozesuen barnean kokatzen da, beste joera batzuekin batera alegia (urruneko egunkaria internetaz irakurri, herriko musika kontsumitu, irratia entzun, eta abar).
|
|
|
Argi dago erdararen erabilpena erabat normalizatuta dutela eta bakoitzak bete behar duen papera ere garbi dagoela. Baina zorionez, inolako mespretxurik gabe,
|
hau
ez da Soria. Nafarroan eginkizun hau martxan jarri zen esperimentalki orain urte batzuk, Baskongadetan baino pixka bat lehenago, sei ikastetxetan.
|
|
|
Liburuaren arrakasta liburuaren kalitate maila onari egozten diote kritiko gehienek. Zenbaitzuk, ordea, berezko kalitateak arrakasta handi
|
hau
ez duela halere erabat justifikatzen eransten dute, beste zenbait literatur obra kalitatezko izanda ere ez baitira horregatik, beste gabe, arrakasta komertzialak bihurtu. Kritiko batek baino gehiagok esan izan du zerikusirik baduela autore honek duen arrakastan bere nortasun ez literarioak ere.
|
|
|
. NARRATZAILE HETERODIEGETIKO: narratzaile
|
hau
ez da istorioan esku hartzen duen pertsonaia bat, izan ere, narratzaileak kanpokoa zaion istorio bat ezagutaraziko digu. Narratzaile mota honek oro har hirugarren pertsona badarabil ere, batzuetan lehenengo pertsonara igaro daiteke.
|
|
|
Eta honetan bat egiten dute Baskongadetako egunkarierregionalistekin, zeinek bere eremutik. Gainera,
|
hau
ez da soilik gertatzen Euskal Autonomia Erkidegoan jazo diren gertaera eta auziekin, ezta hor soilik eragina dutenekinere: Euskal Autonomia Erkidegoan gertatua, nahiz eta Nafarroan eragina eduki, ez daalbiste kategoria iristen.
|
|
|
Errepikapenak ere kontuanhartzen dira, beraz. Eta
|
hau
ez da nolanahiko datua: ETB1ek eguneko 24 orduko emanaldia eskaintzen du, baina horietatik %23 errepikapenez osatuta dago, batez beste (errepikapena diogunean, aste berean emana
|
|
|
Lehenago esan dugunez, kanal biek genero ezberdinak lehenesten dituzte berenemanaldietan. Pentsa genezake, hartara, emanaldietako ekoizpenen jatorrien ezberdintasuna bi kanalen genero berezitasunari zor zaiola, eta, beraz, genero batzuk errazagoekoizten direla Euskal Herrian, edo beste batzuk errazago lortzen direla kanpoan.Ordea,
|
hau
ez da horrela gertatzen; izatez, hurrengo taulan ikus dezakegunez, generoberaren barruko ekoizpenetan jatorri ezberdinak agertzen dira bi kanaletan.
|
|
|
Euskal Herrian sortuak izan arren, beren lehengai nagusiaEspainiako produktuak dira (esaterako, Lo que faltaba saioa). Magazinen inguruanagertzen den alde
|
hau
ez da harritzekoa, kanal bakoitzaren hizkuntza kontuan hartuta: izan ere, filmak, erreportajeak eta beste zenbait produktu ez bezala, itzulpenak apenasduen lekurik magazinetan. Beraz, saio hauek ekoizteko unean, hizkuntza bat edo bestehitz egiten duten pertsonaiengana jotzen da (elkarrizketak egiteko, adierazpenakemateko, e.a.), horrela hizkuntza baten edo beste baten eremua erreferentzia bihurtuz.Horixe gertatzen da euskarazko eta gaztelaniazko magazinetan:
|
|
|
gainditzea ezinbesteko baldintza da, gaizki ulertze latzetan erori nahi ez badugu, behintzat. Bestetik,
|
hau
ez da programa politiko baterako proposamena, hausnarketa filosofiko soila baizik (honek ez du esan nahi hobea denik; desberdina dela azpimarratu nahi dut, besterik gabe).
|
|
|
Gauzak horrela, teknologiaren kontrolak ez dirudi beharrezkoa kasu honetan. Hala ere, uste
|
hau
ez da zuzena. Bere izaera bereziagatik, informazio teknologiak daukan eragin nagusia ez da, materiala?, soziala eta politikoa baizik.
|
|
|
Horrela, teknozientziaren eredua hautatzeko eta bere kontrola mantentzeko ahalmena ukatzen zaio gizarteari. Teknologoen jarrera
|
hau
ez daberria. Beste, aurrerakuntza?
|
|
|
bezalako kontzeptuek apenasjaso duten oihartzunik orain arte, gai zabal bezain aberats honen inguruan egindakoikerketa ugarietan. Zenbaitek berriki salatu badu ere (Neveu, 1997; Stolcke, 1996; Leizaola, 1999), egoera
|
hau
ez da antropologiara soilik mugatzen, besteak beste, soziologia politikoan ere arreta txikia eskeini izan baitzaie horrako kontzeptu horiei.Zientzia politikoetan, oro har, Marshall en hiritartasunari buruzko azterketa klasikoaalboraezina bada ere, sarritan kontzeptuari baino gehiago beraren aplikazioari erreparatu izan zaio. Estatuaren eta norbanakoaren arteko lotura mota desberdinak, etabaita lotura horiek gainerako estatuekiko sorrarazten dituzten inplikazio/ ondorioakjorratzen dituzten lan sorta oparoak ditugu horren adibide4 Hauen artean kokatubehar dugu, Frantziako eta Alemaniako testuinguruetan hiritartasunak dituen kontzeptu eta aplikazio ezberdinak ikertu eta konparatzen dituen lan sakon eta interesgarria (Brubaker, 1992).
|
|
|
Eskoletako liderrakbakarrik aipatzeko, Ackerman, Whitaker, Jackson, Watzlawick, Sluzki, Wynne, Lidz, Bowen, Boszormenyi Nagy, Selvini eta bere talde osoa, Andolfi, Cancrini, Skinner, Kaufmann, Masson, Stierlin etab. gogoratuko ditugu. Hau da, eskoletakoia lider guztiek, sistemikoenetatik hasi eta psikoanalitikoenetaraino, Jay Haleysalbu(
|
hau
ez baitzetorren Osasun Mentalaren eremutik), entrenamendupsikoanalitikoa izan zuten.
|
|
|
Lehenengo eta behin, zorionak! Liburu
|
hau
ez da behin adin baterahelduta gizon publiko bati zor zaion omenaldi derrigorrezkoa, baizik eta, honezkeroohartuko zinenez, urtetan jo eta su ibili ondoren lagun batzuek egin nahi izan dizutenurtebetetze oparia. Badago aldea!
|
|
|
Oro har, hizkuntz gobernabide instituzional
|
hau
ez zitzaion Gobernuari eramangarria gertatuko, eta, bere amore emateekin ere, urrunegi uzten zuen elizetako hizkuntzbizitza gobernari frankistentzat onargarria izan zitekeen hizkuntz politika eredutik.
|
|
|
Fenomeno komunikatibo
|
hau
ez da soilik musikan gertatzen. Euskal komunitateari lotutako historia, arkitektura, pilota, kirola, giza balio, euskara bera edo bestelako adierazpenekin fenomeno bera gertatzen da.
|
|
|
–Gaur goizean hondartzan paseatzen ibili naiz? idazten badut, hau irakurtzenduenak egundoko informazioa jasoko du niri buruz, ibiltaria naizela, une
|
hau
ez denbeste batean zer egin dudan,... eta beste gauza asko. Gertaera hau posible izan da biokalfabetatuak garelako eta hizkuntza idatzia menderatzen dugulako.
|
|
|
Esan beharrik ez dago mintzo poetiko
|
hau
ez dela tradizionala (seda edo sare pasartean izan ezik), eta hemen poeta (ezkonszienteki, itxuraz) garaiko olde, irrazional, baten ukitutik irudi, ez razionaletara, lerratu da.
|
|
|
Moles en definizioa osatuena da agian, zeren iturri kontzeptuak putzu eta komunikazio prozesu baten erreferentzia egiten baitu. Komunikazio prozesu
|
hau
ez da sinplea baina. Kate luzea dela esan genezake, elkarren ondoko iturri eta putzuz osatua; eta katemaila bakoitzak bitartekotza prozesurako funtzioa eduki dezake.
|
|
|
Berriemaleak edo hizlariak argi eta garbi esan behar dio entzuleari gertatu dena, estilo kolokiala erabiliz. Estilo
|
hau
ez da inola ere inprobisatua, oso erredundantea eta zatarra izan behar, ohikoa, kolokiala eta ulergarria baizik.
|
|
|
autonomoa dirudien irrati lokala da. Irrati mota
|
hau
ez dago kateen menpe eta zerbitzu osagarririk ere ez du jasotzen. Hala ere, Estatu mailan emititzen duten kateen estrategia programatikoetan oinarritzen da, berritasunik eskaini gabe.
|
|
|
Estatua ezin daiteke elementu artifizialetan oinarritu; beraz, naturala den nazioaren oinarria behar du. Baina
|
hau
ez da automatikoki gertatuko, eta, horregatik, hezkuntzaren beharra azpimarratuko du: –hay que empezar por formar y por educar a la nación con vistas a ese Estado? 9 Kedourie k. Discours, etako Fichte-ren hitz hauek jaso ditu nazio alemaniarraren etorkizunaz:
|
|
|
epaimahaiak, azterketak eta, gure ustez, gero ikusiko dugunez, eragin handia izango zuen oposizioen zentralizazioak. Baina ez zen ez hori maila profesionalera mugatzen zen kontrol sistema; Irakasle eskolak, oposizio sistema eta hezkuntza arloko administrazio egituraren barruan kokatzen zen egitura burokratiko eta funtzionarialaren antolakuntzarekin, Moyano legeak irakasleria Estatuaren zerbitzura jartzeko bidea eskaini zuen, eta Estatuak benetan bere kontrolpean jarri zuenetik aurrera(
|
hau
ez da XX. mendearen hasiera arte gertatuko240),, nazioaren, interesen defentsarako eraiki den ejertzitoaz hitz egin ahal izango da.
|
|
|
–Txema, elkarrizketa
|
hau
ez da normala.
|
|
|
Rocíoren erreferentzia erabili zuen tipo argalak nirekin berbetan hasteko, alegia Killarneytik ezagutzen ninduela, Rocío euren lagun egin zelako eta hori dena. Niri betidanik gustatu zait jendea ezagutzea, eta gehiago orain, badakidalako jende
|
hau
ez dudala berriro inoiz ikusiko, eta horrek barruak askatzeko modua ematen du. Sekretu denak azal daitezke, biharamunean dena ahaztuta egongo den ziurtasunarekin.
|
|
|
Filmetan, noski, protagonistak (hau da, nik neuk) besterik gabe erantzuten dio galdetzaile isilari, aukerarik eman gabe eta ustezko galderei erantzunez. Baina (batzuetan hala iruditzen bazait ere)
|
hau
ez da film bat, eta beraz apur bat itxaron dut nire izena zein den itaundu didan arte. Eider, erantzun diot, eta bere koadernoan apuntatzeari ekin dio.
|
|
|
halarik ere, jostetan ari zitzaigun osaba, itxura batean, zeren, ez aitari ez amari deus ere ihardesteko betarik eman gabe, hala erran baitzuen ondotik—: Baina, beharrik,
|
hau
ez da gure kasua... —eta, behakoaren gogorra leuntzen zuela eta irri bat moldatzen, erran zuen—:
|
|
|
—Ordea, hauek ez dituk Asiskoaren denborak... Eta leku
|
hau
ez duk hiretzat, eta kontu guti egiten duk heure buruaz, Antonio! Eta, ahal dezagunean, gibelat egin genikek, leku erosoago baterat —eta, buruan liburuak eta ene paradisu partikularraren iduriak berriro josten zitzaizkidala, eratxiki nuen—:
|
|
|
—eta, hatza ezker eskuin higitzen zuela, erantsi zuen—: Baina tigre
|
hau
ez dago horrela ohitua.
|
|
|
Duela guti arte gure desterrua eta gure desgraziak izan dituk herritarren mintzagai; gaur, berriz, gure olaz eta gure fortunaz mintzatzen dituk. Baina
|
hau
ez duk aski, eta are gehiago hazi nahi badugu, baterat eta bertzerat hedatu behar diagu negozioa, baterat eta bertzerat joan, hango eta hemengo handikiekin eta merkatari ahaltsuekin solastu eta haiei geure asmoak erakutsi... Sare bat eraiki behar diagu, jakiteko istant bakoitzean non jo eta norat jo, zer egin eta zer ez egin.
|
|
|
Badakit, halarik ere, ororen buruan zer erran diezadakezun: erran diezadakezu ezen ene euskara hau Axularrenaren antzekoa dela, bai, baina ez dela guztiz haren berdina; eta erraiten ahal didazu ezen ene euskara
|
hau
ez dela Euskal Herriko nehongo bazterretan egiten... eta nik, haatik, baietz erranen dizut, egin egiten dela, zeren urbiaindarrak Urbiaingo euskaraz mintzo baitira, eta ni urbiaindarra nauzu, eta Urbiaingo euskara darabilt. Baina, ustekabekorik izan ez dezazun, Urbiaini buruz argibideren bat eman beharrean nagokizu, zeren, Cervantes bere Kixote Mantxakoan bezala, zeina hasten baita:
|
|
|
—Aitagurea egia handia bada,
|
hau
ez duk tipiagoa, eta hura buruz ikasi bahuen, hau ez gutiago... —erraiten zidan.
|
|
|
—Aitagurea egia handia bada, hau ez duk tipiagoa, eta hura buruz ikasi bahuen,
|
hau
ez gutiago... —erraiten zidan.
|
|
|
—Baina gure eliza
|
hau
ez duk Erromakoa bezalakoa izanen, zeren gu ez baikinen ardiak izaiteko jaio —eta, hatza altxatzen zuela, erran zidan—: Elizak bee, eta eliztarrak bee?
|
|
|
—eta, eskua sudurrerat nardaz zeramala, segitu zuen—: Eta inguruotan aditzen dudan simaur edo ongarri usain
|
hau
ez ote dator hire marrazkitik.... Baina, oker ez banago, Jesus haurraren azala arrosa urez lurrinztatua zegoan, zeren Jainkoaren semea baitzen, eta Zeruko Amak ongi zaintzen eta begiratzen zian...
|
|
|
—Ohe eta diru aferetan balitekek, baina istorio
|
hau
ez duk nire espezialitatekoa. Berriemaileren bat usmaka jarri eta ordenagailuari lan pixka bat eginarazita, aurkituko nikek noski, bi hiru egun izanez gero.
|
|
|
—Bertzalde, hatz markak eta bertzelako aztarnak bilatzen ari gaituk, nahi baino mantsoago hala ere, Brigada Zientifikoko gehienak zertan eta oporretan baititugu... Baina
|
hau
ez ezaala argitara!
|
|
|
Hasieran ez zioat sinetsi. Hiri
|
hau
ez zagok ostatu faltan, hi halako leku... Ostia!
|
|
|
Ez litzateke ezinezkoa izango gauzak nola gertatu ziren zehatz mehatz adieraztea, kronologia deitzen den hori eskrupulosoki errespetatuz, saihesbideak ekidinez, oroimenak eskaintzen dizkizun hutsuneak eta babesak alde batera utziz; ez litzateke, ez, batere zaila izango, eta agian horrela jokatu litza  teke, erarik zuhurrenean ez ezik ortodoxoenean ere. Baina honako istorio
|
hau
ez da kronika poliziako bat edo biografia baten kontatze soil hotza, eta narrazio honek halako intentziorik ez duenez eta benetako intentzioaz ez dugu hemen ezer esango, irakurle zolia ez iraintzearren batik bat, barkatuko zaigu xehetasun kronologikoetan ezen ez oroimenak agintzen dizkigun pasarteetan nahiz gertakarietan, edota istorioaren garapenarekin (eta egiarekin, beraz) zerikusirik izan zez...
|
|
|
Oinak ere badauzkagu". Irribarre keinu bat azaldu zen haren ezpain aparrez inguratuetan osaba Gilitoren kontura, baina keinua hain txikia izan zen, eta apar geruza, berriz, hain ugaria, non neke izango baikenuke eta
|
hau
ez da kontalariaren estu ibiltze/ ez ibiltze kontura soil soilik mugatzen, ezta fisonomia irakurketa huts batera ere zehatz mehatz adierazten keinu hura alaitasun xumekoa izan zen edota etsipen maxkalekoa. Nolako edo halako, gure aldetiko ezin erabakitze honek ez luke, inolaz ere, narrazioaren gardentasuna lainaje umel batean murgildu behar, zeren zinez aurrera baitezakegu xehetasun honi buruz aitortu dugun jokaera zalantzatiak ezen ez ezjakintasunak, eta are gutxiago zabarkeriak ez dituela gradu erdi batean ere aldatzen gertaeraren koordenadak.
|
|
|
Jasoak liburu bihurtu ditut, hitz egin dira nire esku tximeletatsuetan; eta hi  tzak, musu. Bizitza, ordea, eman duzuna da, ez jaso duzuna; eta
|
hau
ez dakite gizasemeek. Neuk, hori jakin nuen egunez geroztik, ez dut nire bizitza osoan besterik egin; nire biografia sekretua horixe besterik ez da:
|
|
|
Nire azalpenak, noski, ez ziren entzunak izan; horretaz gain, bi aurkezleek gaitsetzi egin zuten nire jarrera, txanda ez zegokidalarik hitz egin nuelako. " Gainera esan zuen Otso  tzarmendik, puruaren keaz bost aro olinpikoak eginez, funtsezkoena ahaztu duzu, gonbidatu jauna; eta funtsezkoena da hemen dugun hiena nazkagarri
|
hau
ez dela hiena bat, hienaz mozorroturiko gizaseme bat baizik. Beraz, erretolika guztia soberakoa zen, guztiz lekuz kanpokoa".
|
|
|
Uste dut gaur niri komeni zaidala eguna bakarrik ematea. Baina geratzen zaigun azken egun
|
hau
ez nuke alferrikaldu nahi marmarikatu du, eskutik heltzen zidala.
|
|
|
Ba jakizu hanka sartu duzula:
|
hau
ez da nire giroa eta ni ez naiz behar honetarako aproposena. Futxo!
|
|
|
Elementu gutxi eta oso aukeraturikoren inpresionismo bat da Otamendiren lehen poesiaroa. Azkenaldiko poesigintzan berriz elementuz hornituago ematen digu bere lirika, eta joera barroko
|
hau
ez da metatze hutsa, sentimenduen konplexutasunak behartzen duen argitze saio bat baizik, menturaz debaldetakoa:
|
|
|
6 Zoritxarrez, 1979an Ediciones Vascasek egin zuen faksimile edizioan lehenengo zenbaki interesgarri
|
hau
ez zen jaso.
|
|
|
Iparraldean, geroago Ameriketan gertatuko den bezala, fenomeno bitxi bat eman zen, alegia, ailegatzen ziren intelektualen lanak bertakoek egindakoekin nahastuko zirela, batzuetan bereizteko zaila izateraino. Historikoki
|
hau
ez zen gauza berria izan; esaterako, errealitate hau baieztatzeko, hor dugu Miguel de Unamunoren testigantza, 1925etik 1927ra Hendaian erbesteratuta egon zenean: " La casa vasca —esan zuen— tiene dos compartimientos:
|
|
|
Egitate eginberrien froga naturala lekukoena da. Froga mota
|
hau
ez da komeni aspaldiko horietan galtzen diren egitate kasuetan. Inguruabar askotako eta nahasiak dira horiek, eta ez diote norberaren gogoari zehaztasunik ez atsedenik ere eskaintzen.
|
|
|
Pentsamenduaren egintza garrantzitsuenak borondatez errepika daitezke; gehienetan,
|
hau
ez da kasua giza bizitzaren egintzetan. Jazoera baten ezaugarria da hura behin bakarrik gertatzea.
|
|
|
Enpirismoarentzat berarentzat ere jarrera kaltegarria litzateke, honek berez errealitatea ezagutzeko eratzen den zientziaren ikusmolde metafisikorik ez zuelako onartzen. Helburu metafisiko
|
hau
ez zen enpirismoaren auzia, ustezko enpirista batzuena baizik: Russellen ontologismo sasirrazionalistaren arduren artean zegoen, esate baterako.
|
|
|
Baita gertatutakoari fidela ere, hau da, nahitaezkoa korronte filosofiko hura ulertzeko. Haatik, aurkezpen
|
hau
ez da nahikoa Zirkuluaren osotasuna ikusteko. Ildo horretatik, azken hamabost urte hauetan, Zirkuluaren partaide garrantzizkoenen lanaren ekarpenak hobeki ulertarazteko asmotan, ahalegin sakonak egin dira horien berrirakurketa serioa garatu eta vienarren tesi eta ibilbideak behar den lekuan kokatu ahal izateko.
|
|
|
Egun arte askok esan bezala, onartua zegoen Schlicken egiaztagarritasunaren defentsak Hume eta Machen kutsua zeramala, Russellen enpirismoa eta Wittgensteinen ideia terapeutikoak —filosofiak garbiketa lanak egin behar ditu— zirela medio. Haatik, irudi
|
hau
ez da egokia, bilakaera nabarmena eman zelako Schlicken hasiera neokantiarretik110 Hilberten eta Einsteinen ideiak onartu zituen arte. Hau irudiztatzeko, Schlicken ezagutzaren teoria eta horrek erlatibitatearen teoriarekin dituen lotura esentzialak behatu besterik ez dago, eskematikoki bada ere.
|
|
|
Egiaztagarritasun printzipioaren bertsio hertsian, esanahia duen enuntziatua, praktikan egiazkoa edo faltsua dela erakus zitekeena zen. Esperientziaren batek egon luke enuntziatuaren egibalioari erantzuteko baina, jakina,
|
hau
ez zen beti gertatzen. Printzipioa hertsiegia zenez, bere arabera diziplina batek, ezagutzazko diziplina izan nahiez gero, ez lituzke zentzurik gabeko enuntziatuak onartu behar.
|
|
|
Schlickek uste zuenaren aurka, Reichenbachek honako argudio honi eusten zion: orokorpen unibertsalak portaera arauak —hau da, etorkizunean zer egin jakin ahal izateko arauak— bailiran onartzearen ahalegina ez zen bat etortzen zientzia errealak haiek kontuan hartzen zituen moduarekin berarekin, legeak baieztapen edo asertzioak ez direla adieraztearen antzeko zerbait bailitzateke, eta
|
hau
ez dator bat zientzi jarduerarekin. Indukzioa kontzeptualizatu egin behar zen, baina zientziagintzari egokituz, hauxe baitzen nolabait Vienako Zirkuluaren filosofia zientifikoaren gidaria.
|
|
|
Alabaina, Vienako Zirkuluarekiko ikuspegi kritiko
|
hau
ez da Horkheimer eta Frankfurteko Eskolarekin bakarrik lotzen. Hirurogeiko hamarkadatik aurrera batez ere, unibertsitate aleman eta austriarrean, eta harrezkero mendebalde osoan, filosofia eta gizarte zientzietako esparruetan zientzia eta teknikaren ulermen enpirista logikoa, alde batetik, eta ikusmolde humanistak deiturikoak, bestetik, bateraezinak direla onartzea ohikoena izan da.
|
|
|
4) Arrazoimenak esperientziari dio zor bere izatea eta esperientziara mugatzen da: arrazoimen kontzeptu
|
hau
ez da razionalisten berbera; arrazoimen berri lez uler dezakegu, jarduera praktikorako baliagarria, ez metafisikoa, zeren politikak, etikak, erlijioak eta beste hainbat giza ekintzen esparruek berorren beharra baitaukate. Kasu honetan, bere ahalbide eta mugak aztertzen dituen arrazoimen kritiko bat da.
|
|
|
Horregatik hain zuzen ere deitzen zaio askotan ‘anglosaxoniar filosofia’ filosofia analitikoari. Alabaina, Michael Dummett filosofo britainiarrak esan bezala, izen
|
hau
ez da zuzena: hobe litzateke filosofia ‘anglo austriarraz’ mintzatzea.
|
|
|
Modu honetan, Vienako Zirkuluaren ikusmoldearen lubakitzea aldez aurretik uste zena baino askoz ere sakonago eta konplexuagoa da. Eta
|
hau
ez da soilik zio historikoengatik garrantzitsua: kontuan hartzen badugu —zuzenki— vienarren positibismo logikoa filosofia analitiko berriaren iturri berezien arteko bat dela, Zirkuluaren filosofiaren berrinterpretazioak zerikusi handia du filosofia analitiko eta kontinentalaren arteko erlazioen auzian.
|
|
|
Adibidez, zeru urdinerantz begiratzen dudanean esperientzia hori edukiz gero, zerua urdina izateak harrituko ninduke, hodeitsua den kasuarekin konparatuta. Baina
|
hau
ez da esan nahi dudana. Zerua existitzeak harritzen nau, edozein modutan izanez.
|
|
|
Heriotzaren maiestateagatik hunkituta dagoenak halako bizitza baten bidez bakarrik eman diezaioke adierazpena. Jakina,
|
hau
ez da inolako azalpena, sinbolo baten ordez beste sinbolo bat jartzea baizik. Edo:
|
|
|
Maitearen irudiari musu bat ematea. Jakina,
|
hau
ez datza irudiak erakusten duen gauzaren gain eragin zehatz bati buruzko sinesmen batean. Bere helburua gogobetetzea da eta hori lortzen du.
|
|
|
—Aise imajina dezakegu, adibidez, tribu baten erregeak begi guztien bistatik kanpo izan behar duela, baina baita tribuko gizaki bakoitzak ikusi behar duela ere. Egiaz, azken
|
hau
ez da gutxi gorabehera kasualitatez gertatuko, baizik eta jendeari erakutsia izango zaio. Agian inork ez du hura ukitzeko baimenik, baina agian guztiek ukitu behar dute.
|
|
|
Gizakiak bere fantasiarekin gozatzen duela agerikotzat hartuz gero, orduan kontuan hartu behar da fantasia
|
hau
ez dela irudi margotua bezalakoa, ezta plastikozko eredua bezalakoa ere, baizik eta osagai heterogeneoz egindako konfigurazio konplexua: hitzak eta irudiak.
|
|
|
Sadabaren erlijioaren filosofiak Wittgensteinen iturrietan edaten du eta liburu
|
hau
ez da salbuespena. Orrialdeotan zehar Wittgensteinen eraginak bizirik dirau.
|
|
|
Gizaki bati libreki basoaren zuhaitz batean jaiotzeko aukera emango balitzaio, batzuek zuhaitzik ederrena edo altuena aukeratuko lukete, beste batzuek txikiena, eta beste batzuek zuhaitz ertaina aukeratuko lukete edo batez bestekotik behera dagoen zuhaitza; eta nago
|
hau
ez litzatekeela filisteismoagatik izango, beste batek altuena aukeratu duen zio beragatik edo zio mota beragatik baizik. Gure bizitzaz dugun sentimendua eta munduan bere ikuspuntua aukeratu zezakeen izakiaren sentimendua erkagarriak izatea, nire ustez, jaio aurretik gure gorputza aukeratu dugula dioen mitoan —edo sinesmenean— datza.
|
|
|
Bukaeran, positibistak zientziaren parrokoak dira eta baita aurrerapen teknologikoaren misiolari ere, fede
|
hau
ez dutenak bekatari basatiak eta hereseak baitira. Jakina, Ingalaterra fede honen eliza berria da.
|
|
|
1890ean James George Frazer antropologoak The Golden Bough (Urrezko abarra) lanaren lehenengo liburukia atera zuen, baina magia eta erlijioari buruzko lan antropologiko
|
hau
ez zen bukaturik geratu 1915 arte, 12 liburukia agertu arte. Ospe handia izan zuen arren, Wittgensteinek ez zuen inoiz lan osoa irakurri.
|
|
|
Ikastaroa egin nuen beste batzuekin batera, hainbatek egina izango duten moduan Erakundearen historian. ETArekiko harremanaz eta jarduera pertsonalaz ez naiz ariko,
|
hau
ez delako horretarako lekua, eta beti daudelako isilik gorde beharrekoak.
|
|
|
Junek arretaz irakurri zuen. " Paper
|
hau
ez duzu Motakoa", esan zuen. Xanek hotzikara bat sumatu zuen.
|
|
2001
|
|
|
Euskal abertzaletasunak distentsio giro batean landu zezakeen ofentsibaren aurka. Gero, gainera, azken
|
hau
ez da bide erdira ere iritsi, bide laurdenera agian eta bertan geratu da blokatuta, desaktibatuta. PPrenak ordea bere bidea jarraitzen du eta lehia desorekatu honetan nabarmenagoa da orainarte irabazle dabilenaren aldea.
|
|
|
Ez daukagu besoak gurutzatuta egoterik. Altzolako famili
|
hau
ez dago orrela uzterik. Lenengo premiak osatzen alegindu gaitezen, besterik egingo ezpadugu ere.
|
|
|
Bai batak zein besteak, dena den, argi uzten dute tratamendu guztiak medikuen gainbegiratuaz egiten direla, eta helburua ez dela inolaz ere medikuntza orokorra ordezkatzea, laguntzea baizik: " Hemen ez dugu inor engainatzen dio Ana Valeronek
|
hau
ez da Lourdes-eko ura eta guk ez dugu miraririk egiten, badaude osatu ezin ditugun gaixotasunak, baina oinazea arin dezakegu, eta hori ez da gutxi; jendea horren kontziente da, eta sinesgaitz datorrelako edo joaterakoan oso pozik uzten gaitu".
|
|
|
Oro har. Eta
|
hau
ez dut sekula esan, sekula ez baitut bezerorik bilatu, baina lehendabiziko aldiz aldarrikatuko nuke gaztetxoek ere irakurtzea ipuin hori. Asmo horrekin zaindu ditut zenbait gauza.
|
|
|
Sarea prest eta lurrinezko trenak martxan, egin beharreko hurrengoa elektrifikatzea zen, ondorengo hamarkadan ekin zioten lana, alegia. Hori bai, oraindik ere zatitxo txiki bat geratzen zen eraikitzeko, Estibalitz santutegira zeramana eta
|
hau
ez zen 1948 urtea arte iritsi.
|
|
|
Ez, zalantzarik gabe. Baina,
|
hau
ez da bakarrik gertatzen presoen gaiaren inguruan, gai guztietan antzeko zerbait gertatzen ari da gaur egun. Irakaskuntzako gaien inguruan eta euskararen aurkako erasoen inguruan, esaterako. Gai hauen guztien gainean kontzientzia eta sentiberatasuna badago egon, baina euskal gizarteak ez du guztiz erantzuten ere.
|
|
|
Kasu honetan gidoi bat egitea fikziozko batean baino askoz garestiagoa da. Fikziozkoa bulego batean idazten duzu, baina
|
hau
ez, Dominikar Errepublikara eta Estatu Batuetara joan behar izan dugu... Gustatzen zaie dokumentaletan parte hartzea, baina egite kulturala dela pentsatzen dute eta askotan laguntza sinbolikoa izaten da.
|
|
|
Alta, bada, ez dira moralki lagunduak, eta, babesik gabe, galbidean erortzeko arrisku gehiago topatzen dute kanpoan. Sistema
|
hau
ez da zuzena ez egokia, eta berritu litzateke Jean Jacques Recuouren hitzetan. Atherbeako esperientziaren arabera, familia gisara eginiko eskaeren kasuetan etorkinek aiseago erdiesten dute bertako gizartean integratzea kasu indibidualetan baino.
|
|
|
Ibai eta ibaiertzen balio biologiko eta ekologiko handi
|
hau
ez da ustekabean igaro gizakiarentzat, antzina antzinatik hauen baliabide naturalak ustiatzeaz gain, ibai ibar emankorrak landu baititu. Baina bestaldetik, gure orografia malkartsua dela eta, giza-asentamenduak eta komunikazio bideak haranetan kontzentratzen dira.
|
|
|
Alderdi espainiarren estrategiatik, demokrazia
|
hau
ez dugula behar adina estimatzen esaten zaigu, bai. Eta bizkar ematen baldin badiogu sistema puskatzen ari garela diote.
|
|
|
Orduan ere haserraldi mota berberagatik: «Banaketa
|
hau
ez da interes ekonomikoengatik izan, beste arrazoi batzu izan dira, azken finean San Juan herri txiki bat da eta donibandarrek badute bere izaera propioa ere; herria eta herritarrak ezagutu beharra dago ulertzeko. Gero elkartu egin ziren berriro ere eta ez dut esperantza galtzen; ziur naiz Koxtape eta Donibaneko Arrraunlariak berriz ere elkartuko direla".
|
|
|
Izagirrek berak dioenez, kresal egarri handi batean bizi den poeta dugu Omar Nabarro. Eta Bilbo espazio poetiko bezala hautatu arren, berarentzat hiri
|
hau
ez da paisaje hutsa, maitasunezko istripuen ibilbidea eta porrot kolektiboen kontzientzia ere bada.
|
|
|
Aurreko pasadizo
|
hau
ez da parabola bat. Orain 14 urte Edmond Jabes irakurri zale nintzenean jasoa da, eta luzez erabili dut gogoan.
|
|
|
Gure jokaera sozial, kultural eta politikoak honetara egokitzen dira. 1978 arte, Euskadiko Filmategiaren eratze data, ahalegin
|
hau
ez zen mugimenduan dauden imaginen kontserbazioaz, alegia zinema bezalako kultura eta komunikazioaren alor garrantzitsuaz arduratu. Gure zuzendarien obra artistiko eta dokumentala, produkzio eskasekoa, ez zen ahalegin pertsonal edo kolektibo, testimonial eta puntuala baino izan.
|
|
|
Islamisten munduan erlijioaz izaten ari diren eztabaiden ikuspuntutik saiatuko naiz egoera azaltzen. Lehenik eta behin,
|
hau
ez da berria islamaren munduan eta islam politikoarekin lotuta dauden mugimenduen inguruan gertatzen da. Hauentzat, gaur egun, transformazio politikorako indarra galtzen duten heinean, estatu islamiar bat eraikitzeko jokaera moral oso estuekiko interpretazioak gailentzen dira eta islama askatasunetik egindako interpretazioa baino menpekotasuna bihurtzen da.
|
|
|
3) Errealitatearen eta kontagintzaren arteko banakuntza erabatekoa zen ikuspuntu linguistiko batetik. Belaunaldi
|
hau
ez zen euskaraz" bizi", euretako asko euskaldun berriak ziren eta euskara ez zen eguneroko bizitzaren zutabe(" soziologikoki" ez zirela euskaldunak zioen Ramonek)
|