|
2008
|
|
|
(1) < eta esan nuen ez/ nundik dator fama
|
hau
ez I nundik dator fama hau/
|
|
|
(9) <// eta mundu guztian da/ istoria hau/ istoria
|
hau
ez da bakarrik euskalduna/
|
|
|
Ez da
|
hau
ez unea eta ez gunea asanblada eta konbenioari buruz horien jatortasunaz eta zuzentasunaz eztabaidatzeko, baina jatortasuna eta zuzentasuna alde batera utzita, egokitasuna da kontuan izan beharrekoa. Eta inolako zalantzarik gabe, Lesakako lantegirako, lehenbiziko oharra da argiena eta egokiena, eta bigarrena, berriz, Arrasateko lantegirako.
|
|
|
1 Ikerlan nagusiago batean murgildurik nabil artikulu hau idazten ari naizen unean, eta beraz, artikulu
|
hau
ez da ikerlan horren guztiaren atal bat baizik izango.
|
|
|
zenbait lan soziolinguistikotan adierazi den bezala, gaur adinekoak diren emakumeak etxetik irten gabe egon direlako eta gizonek kanpotarrekin harreman handiagoa izan dutelako, behintzat, zail da generoari dagokion banaketarik topatzen. Izan ere, belaunaldi
|
hau
ez da etxean egondako belaunaldi bat: emakumeak ere etxetik irten dira, dela azokara, dela neskame modura, eta beraz izan dute hartu emana kanpotarrekin ere.
|
|
|
Bataz beste bost ipuin baino gehixeago kontatzen dira ipuin konta saio bakoitzeko. Atal
|
hau
ez dugu bereziki aztertzen oraingoan.
|
|
|
hango jardun ia guztia zubereraz bideratzen da. Erdialdeko euskalkian eta Lapurdi Behenafarroan, ostera, inpresioa dut kezka
|
hau
ez dagoela oso zabaldua.
|
|
|
desberdinak dira?; bi atzizki?). Edozein moduz, garbi dagoena da zale
|
hau
ez dela
|
|
|
Hitz
|
hau
ez da Hegoaldeko beste euskalkietan erabiltzen, baina bai Iparraldekoetan, adiera denak, maiztasunaren?,, ugaritasunaren, eta, hertsitasunaren?
|
|
|
Denborak ziren holakoak eta herriak ezagutzen ginituen gu eta onartzen ere, ginen bezala:
|
hau
ez da pilotakoa bainan hurbila nolazpait, oroitzen naiz mutxikoak dantzaturik 20 urte gabe apezgai lagun batzuekin Barkoxeko plazan sotanan Eskualzaleen Biltzarra egun batez. Eta pilotari gazteak ere hartzen zuen naturalki bezala sotana beste apezgaien arabera.
|
|
|
ordea,
|
hau
ez da garbi ikusten: «Ezi> emengo> bizia> da> bide> eternidaderat, > eta> bizimoduaren> ariora> diogu> zer> > doaien, > ta> norata> doaien»> (DCC, 47),
|
|
|
Aditzaren arloan harrigarri eta are miresgarri da, oraingo euskararen aldean, Lizarragarenak nolako aberastasuna duen, bai laguntzailedun adizkie tan eta bai trinkoetan. Autoreak berak dio euskara gaizkara> egiten duela, ez biziki euskara ona alegia, baina
|
hau
ez dator bat aditzetan eta hiztegian era kusten duen ugaritasunarekin. Hona adizki trinkoen etsenplu batzuk:
|
|
|
Aurzutu, estudiantezutu, gastezutu, mutikozutu, mutilzutu, txikizutu> edo txipizutu, zarzutu> (UIGPL, 42). Atzizki
|
hau
ez zen bakarrik Elkano aldekoa, Bonaparteren materialetan (Ondarra, 1982: 167) Eguesibarko herriko aurtzutu, > gastezutu> eta zartzutu rekin batean Garesko aurtzuta, Oltzako aurtzitu, gaztezitu> eta Goñiko aurtzutu, gaztezutu> ageri direnez geroztik, nahiz hondarreko hiru herriotan zartzaro> erraten zen, ez zartzuta, > zartzutu, > edo zartzitu; Garesko gaztetasun> espainoleko juventud en itzulpe na da, hau gutxienez bisemikoa baita.
|
|
|
azaltzen den), arratio>, arratoia?, arrero> eta eskorpion, artz, asto> eta astoko, atxanini>(, tximeleta?; cf. Minaberrik [1998: 71] darabilen altxalili); auntz, antxume> (printzearen materialetan auntxume> dago) eta aker; axari, bale (a), barbu>, xarboa?, baseizia>(
|
hau
ez dator bat Bonaparteren materialetako eiza>, gibier, ekin, formari dagokionez betiere), basurde, bior> eta zaldi, egaste>, hegaztia? (?
|
|
|
(J. B. Etxeberri
|
hau
ez da nahasi behar P. Lafitte-ren izen bereko lankide eta beste almanaka egile donostiritarrarekin).
|
|
|
Euskal munduko egutegien
|
hau
ez da, beraz, gertaera bitxiegia. Bildu ahal izan ditudan datuen arabera, 25.000/ 30.000ren bat euskarazko egutegi tako saldu/ banatuko dira 2007an.
|
|
|
inoiz esan izan da gerra-aurrean ere bazuela Mensajero k euskarazko honelako egutegi takorik, baina, azken finean, ezin izan dut hor ren albiste garbirik bildu. Dena den, argi gera bedi Jesusen> Bihotzaren> Egutegia>
|
hau
ez dela Euskerazaleak Alkarteak Mensajero ren lankidetza teknikoarekin atera ohi zuenaren segida, egutegi guztiz berria baizik.
|
|
|
Edukiontzi gisako interpretazio bikoitz
|
hau
ez da gertatzen, neurritasu na, berezkoa duten izenekin, litro, > metro, > > eta holakoekin.
|
|
|
[Txoria baino ere] ederragoa zen/ Ederragoa zen [txoria baino ere]. Ohar gaitezen mugikortasun
|
hau
ez dutela beste konparatiboek. [?
|
|
|
Zenbatzaile numerala duen IS baten barruan erabilirik dakusagu behin, herri kopla itxura osoa duen pasarte honen barruan. Numeralekiko erabilera
|
hau
ez da ohikoa, zehaztugabeekin, asko, > gitxi, > larregi, > nahikoa..., ohi den legez behintzat.
|
|
|
XIX. mendeko kritikak hamahirugarren kopla
|
hau
ez ezik, aurreko ha mabiak ere aitorpen moduan jo zituen. Indarrean zegoen ikuspegi erroman tikoarekin bat egin zuen:
|
|
|
Bestalde, pastoralan Xarlemainak eta Ganelonek kartetan jokatzen dute, gaztelaniazko Historia... n bezala, eta
|
hau
ez da inolaz ere frantses bertsioetan agertzen.
|
|
|
Bukatzeko Rolandi buruzko aurkezpen
|
hau
ez zaigu gelditzen Francisque Michelek duela mende t' erdi baino gehiago Prosper Mérimée ri adierazi eta euskaldunek beren ondarearekiko izan duten ezaxolakabekeriaz baina azken urteetan konpontzen bide ari den arren oraindik bete ez den desio hura plazaratzea baizik.
|
|
|
Euskal Esnalearen eskribu ofizialetan t, s erabiliko zen, baina idazleek, adibidez jeltzaleek, ez zuten derrigor bete arau hori aldizkarira igorritako artikuluetan. Eleizaldek, azken finean, bere militanteen idazkera babestuz gero, gainerakoan amore eman eta eroapenez har zezakeen Euskal Esnaleko testu ofizialetan t, s erabiltzea, bereziki kultur elkarte
|
hau
ez zenean erakunde propioki jeltzale bat. Azkueren, unanimidadearen inguruan, ziurrenik, Eleizalderen onespen horri zegokion:
|
|
|
Euskal nazionalismoaren ezaugarri
|
hau
ez da ideologia honen esklusiboa inondik ere. Javier Varela ikertzaileak XIX X X. mende arteko espainiar intelektualez idatzi izan duenez, haien diskurtsoan guztiz ohikoa zen «la cerrada oposición a la ciudad grande, la burocracia estatal, las relaciones sociales despersonalizadas, «sin alma», el contrato insolidario, etcétera, etcétera; el elogio del campo y de la comunidad, en una palabra, su menosprecio de la corte y alabanza de aldea»164 Eta hala ere, intelektual horien ekintza eremu nagusia, Azkuerena bezala, hirigunea zen.
|
|
|
Euskal ikertzaileek bizi zuten positibismorako joera orokor
|
hau
ez zen halabeharrak edo garaiek ezarritako gertaera soila. Beren protagonisten arteko lotura hor dago.
|
|
|
Azkuek bere produkzioa gizartean eragiteko bokazioz egiten zuen. Alta baieztapen
|
hau
ez da muturrera ere eraman behar: Azkue ez zen gizarte eragile, propagandista edo agitadore soila.
|
|
|
Hola bada, Azkuek Bilbon argitaraturiko Euskalzalerekin, Hego Euskal Herrian, euskarazko hedabideek aldi berri bat hasi zuten: hizkuntza
|
hau
ez zen erabiltzen euskaldun apalei informazioa jakinarazteko «beste erremediorik ez zegoelako»; Halaber euskarazko hedabide populisten formatua (bertso-paperak) gainditzen zen, edozein hizkuntza normalizatutan ohikoak ziren erako aldizkari bat eskaintzeko, ez agian goren goren mailakoa baina bai irakurleei gutxieneko ikasketa batzuk izatea eskatzen ziena; Eta azkenik, Euskalzale irakurleen eusk... euskarazko olerki batzuk eta euskararen aldeko erdarazko leloak biltzen zituena459), dela zentzu politikoan (Sabino Aranaren aldizkariak ohi zirenez:
|
|
|
Katedrako ikasleei, jakina, berak egokien zekusan euskara ereduan irakatsi zien. Puntu
|
hau
ez du Lakak lantzen baina grosso, modo esan liteke eredu hori aldatuz joan zela:
|
|
|
Zerrenda
|
hau
ez dagokio Azkuek urte honetan Katedran irakasten zuen programari inolaz ere, ez eta aurreko eta ondorengo irakasten zuenari. Aitzitik, ohar bedi zehaztuen agertzen diren atalak lehen biak direla, hau da, soinuei dagozkienak.
|
|
|
Hura zen kultura arloan lehia egiten zion bakarra. Eta ikusten denez kultur afera
|
hau
ez zitzaion inondik ere ezaxola. Horregatik saiatu zen Azkueren proiektu euskaltzaleak imitatzen.
|
|
|
3) Plan
|
hau
ez zuen azpikeria gisa planteatu, «Azkue engainatzeko», baizik gauzak ulertzeko bere ikuspegi populistarekin bat zetorrelako.
|
|
|
Zurtzaingoa. Asmo
|
hau
ez zuen publikoki jakinarazi. Soilik lagun minenei aipatu zien, eskutitz bidez. Zurtzaingo proiektua analisatu aurretik merezi du horren inguruan Azkuek idatzitako gutun nagusiaren zati bat in?
|
|
|
«la falta de medios de la educación española no implica que en aquellos lugares donde esta existía no se utilizase como instrumento de nacionalización»220 Soilik kristau dotrinaren irakaskuntzan edo ahozko azalpenetan gerta zitekeen, maisuak tokiko hizkuntza jakinez gero, euskara, katalana edo galegoa baliatzea. Baina
|
hau
ez zen beti gertatzen eta edozein kasutan ikasgai nagusiak (zein testuliburuak oro) gaztelaniaz ziren. Beraz, euskararekiko sentiberatasun minimo bat zuten norbanako irakasle batzuen parean, hezkuntza osoa gaztelaniaz ezarri zuen sistema ofiziala zegoen, erdara ez erabiltzea gogor zigortzen zuen «pedagogia» ahantzi gabe (eraztuna erabiliz, etab) 221 Izatez euskararen bazterketa eskoletan Antzinako Erregimenetik zetorren222 XIX. mendeak ezer berririk asmatu baino lehenagokoa areagotu zuen, orokortu, eraginkortasun handiz III. Errepublikako Frantzian, dorpeago Errestaurazioko Espainian, baina ezin ukatuzko moduan azken honetan ere.
|
|
|
Azkueren hitzetan ikusten denez berak hezkuntza proiektu honetan pertsonalki inplikatzeko asmoa zuen («entrariamos en ejercicio»). Izan ere Azkuerentzat proiektu
|
hau
ez zen egitasmo bat gehiago. Aitzitik bizi osoa hari eskaintzeko asmoa zuen:
|
|
|
Hola, Jose Antonio Arana Martijak 1983an argitaraturiko biografia labur baina zehatza azpimarra daiteke4 Oraintsuago, Azkueren heriotzaren 50 urteurrenaren haritik, liburu berri bat azaldu da. Azken
|
hau
ez da biografia bat izan, egile desberdinek euskaltzainburuaren arlo ugariei buruz idatzitako ikerketa bilduma baizik5 Zentzu berean, asko izan dira zuzenean edo zeharka Azkueren aspektu jakin bat edo beste aipatu, deskribatu edo aztertu dutenak. Bakar bat nabarmentzearren Itziar Laka aipatuko dut, Azkue eta Sabino Aranaren arteko lehia ulertzeko gako garrantzitsuak seinalatu baititu6 Dena den, beste autore askoren ekarpenak azpimarra litezke.
|
|
|
Jarrera
|
hau
ez zen zehazki nazionalismoa, baina ez zegoen oso urrun. Foruzaletasuna zen, baina oso erradikalizatua:
|
|
|
Hola, euskal hiztunak, euskara mintzatzera eta beren hizkuntza lantzera animatzen zituen, horrek egiten zituela euskaldun adieraziz. Baina
|
hau
ez zien soilik euskal hiztunei esaten, «barne kontsumorako», animo altxagarri gisa, beren hizkuntzarekiko motibatzeko, baizik baita euskara ez zekitenei ere. Zentzu horretan, argigarria da 1905eko hiztegian «euskaldun» hitzaz eman zuen definizioa:
|
|
|
Baina aldi berean,. Ojarbideren? idazki
|
hau
ez zen espontaneoki eta kasualitatez agertu Euzkadiko lehen orrian, laster ikusiko den bezala egunkari jeltzaleko zuzendaritzaren babespean baino (nahiz une hartan hori ez zen datu ezaguna). Egun batzuk geroago. Ojarbideren?
|
|
|
akademiko izateko irrika pertsonal berezirik zuenik, ezta bere izena sortzaileen taldean ez egoteak eragin zionik Akademiarekiko herra. Puntu horretan, Arbeloak bere zuzenketan Bustintzaren izena aipatu bazuen ez bide zen izan Mañarikoak eskatuta (geroago ikusiko da auzi
|
hau
ez zela anbizio pertsonal kontua). Arbeloa Bilboko Euzko Gastedi edota Aberri taldeen ingurukoa zen, eta beraz Bustintzaren mireslea (horregatik aipatuko zuen bere zuzenketan honen izena).
|
|
|
moduko neologismoak bereganatzeak islatzen duenez. . Kirikiño?, gainera, Euzko Deyako kolaboratzailea, bertako idazle askoren euskara irakaslea (Bilboko institutuan), eta Euzkeltzale Bazkunako kide eta eredu zen, baina ziurrenik artikulu
|
hau
ez zuen Bustintzak idatzi baizik elkarteko gazteren batek291 Edozein kasutan artikuluan argi ikusten da. Kirikiñoren, bidetik zihoazela:
|
|
|
323 Komentario
|
hau
ez zitzaion gustatu. Kirikiñori, eta handik egun batzuetara Arana Goirik euskaraz hitz egiten bazekiela erakusten zuten frogak bilatu zituen, parte batez aurkituz:
|
|
|
Proposamen
|
hau
ez bide zen Azkueren oso gustokoa izan. Bat zetorren bere asmoekin autoritatedun Akademia bat sortu nahian, Diputazioen babesa izatean, bilerak maiztasunez egiteko aurreikuspenean, etab. Baina finkaturiko helburuak nahiko anbiguoak ziren:
|
|
|
237 Cf. Azkueren 1919.03.17ko gutuna Broussaini (gutun
|
hau
ez dakar Charrittonek). Ikus ere Azkueren 1919.06.03ko gutuna (in Charritton, 1986:
|
|
2009
|
|
|
Baldin eta etortzen bada Siadecoren diagnostiko hori, nire asmo bete betea izango litzateke euskalgintzaren behatoki bat sortzea, hain zuzen ere interaktibitate hori bermatzeko. Adibidez, euskalgintzaren erakunde eta elkarte zenbaitzuk urtero edo bi urtean behin egingo lukete txosten bana esanez,?
|
hau
ez dugu ondo ikusten eta hau bai??. Kanalak behar dira, kanal eragingarriak.
|
|
2010
|
|
|
– NI: > Esatari
|
hau
ez dago autorearekin nahasterik, NI autobiografikotik desberdina da. NI sermoien esataria edo narratzailea da, diskurtsoko izaki bat.
|
|
|
Ezer izatekotan arazo erretorikotzat har liteke, edota erritmo kontuengatik egindako bariaziotzat, edota estilo jokotzat. Halaz ere, ondo erreparatuz gero, joko
|
hau
ez dela inozokeria ikusiko da.
|
|
|
Batez ere zein kontestutan? Hizkuntza gaitasunaren puntua konplexua baldin bada, honako
|
hau
ez da sinpleagoa. Badakigu, hasteko, jardun esparruak eta rol harremanak hizkuntza batera edo bestera makurtzen dutela sarri elebidunaren hizkuntza hautua:
|
|
|
Curriculumak herri bezala identifikatzen gaituzten ezaugarri linguistiko eta kulturalen ezagutza erraztu eta bertako partekotasunaren ezaugarrien antzematea ahalbideratu behar dio. Edozein modutan, ulertu behar du identitate
|
hau
ez dela inoren aurka definitzen baizik eta beste herri eta pertsonenganako irekitasunaren oinarri dela? (Otano, 1998:
|
|
|
AEKren ikasle fitxak galdetzen du zein den ikaslearen ikasketa maila ikasturte hastapenean. Galde
|
hau
ez zen egin 1995 ikasturtean. Beraz emaitzak 2002ko eta 2008ko baditugu.
|
|
|
esanetan,, soilik legeztatuta zeuden ikastolek jasotzen zituzten OHOrako diru laguntzak. Eskolaurrearen kasuan, derrigorrezkoa ez zenez, ziklo
|
hau
ez zen diruz laguntzen ikastetxe pribatuetan. Eta batxilergoaren kasuan, ikastoloi ez ziguten onartzen guk ziklo hori eskaintzea.
|
|
|
frantsesa izatea, pedagogia ikasketak izatea, eta haien Irakasle Eskoletatik pasatzea. Guk hirugarren baldintza
|
hau
ez genuen betetzen. Beraz, sinatutako akordioaren baitan, hiru urteren buruan 50 lanpostu sortuko zituen estatuak?, argitu du Maialen Garatek.
|
|
2012
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ez genuke nahi hemen proposatutakoak Sarrionandiaren itzulpengintza interpretatzeko modu bakar eta itxitzat ulertzerik, episteme postmodernoak eta Sarrionandiak berak defendatzen duten testuaren irekitasun eta mugikortasunaren aurka egitea bailitzateke. Lan
|
hau
ez da Iurretako itzultzaile handiaren testuei emandako erantzun posible bat baino, eta irekita gelditzen da irakurleen interpretazio edo erantzun berrietara; erantzun baino gehiago, beraz, galdera izan nahi luke: –ez egia ez gezurra, baizik eta aidean utzitako gogoeta?
|
|
|
Zentzuaren ikuspegi platoniko
|
hau
ez zuen bere egin XIX. mendean agertutako positibismoak, arrazionaltasun zientifikoan oinarritzen zen mugimendua izanik, ezin baitzuen onartu egiaren bilaketarako ikuspegi metafisiko eta subjektiboak proposatzen zituen teoriarik. Hala eta guztiz ere, positibismoak proposatutako zentzuaren teoria ikuspegi platonikoak proposatutakoarena bezain unibertsalista eta totalizatzailea da, gertaera eta lege behagarri eta egiaztagarriak soilik jotzen baititu benetako zentzua aurkitzeko modu bakartzat:
|
|
|
Duela zenbait urte ez baitzen gure artean beste sendabiderik baraua eta odol ateratzea baizik. Hitz
|
hau
ez da garbia: bazter dezagun eta kito.
|
|
|
Zabalduko ahal da bilduma polit hau gure artean behar lukeen adina! Dirurik eza aitzakia txarra izango da behintzat oraingoan liburuxka
|
hau
ez erosteko. Bakoitzak ez du HAMAR ERREAL besterik balio.
|
|
|
Kafka, Proust, Joyce... bezalako idazleak gai eta teknika aldetik berrikuntzak dakartzan literatura unibertsalaren adierazgarri edo zutabe nagusien erreferentzia izaki, Mitxelenak adierazi nahi digu irakurle mota
|
hau
ez dela berrikuntzen zalea.
|
|
|
– Honako liburu
|
hau
ez da haren zatitxo bat besterik, zein zati, izenak aski adierazten du?, Aingeru Irigarayk ederki itzulia eta osatua. (LIB II:
|
|
|
Honenbestez, nahiz eta guk etengabe darabilgun dictum adigai
|
hau
ez erabili, Fernández ere ohartzen da intzidentaletik at uzten dituen osagai horiek ez dutela edukian edo nozioan eragiten. Eta desberdintasun hau, gainera, jokabide sintaktikoan ere ikusten du.
|
|
|
Baina sintaktikoki E1 edo tartekatua izan den perpausa ongi gelditzeak eskumena ematen ote digu sintaktikoki ken daitekeela esateko? Eta ezabatzearen fenomeno
|
hau
ez ote da sintaxi aldetik ez ezik diskurtso aldetik ere aztertu. Bestela esan, diskurtsora zabaltzen den sintaxi ikuspegi batetik edo Blanche Benvenistek (1991) dioen bezala, makrosintaxi?
|
|
2013
|
|
|
eta eskuaraz aski polliki mintzo zena. Damu da
|
hau
ez baitut ikusi Eskualdunez zer zion galdetzeko.1352
|
|
2014
|
|
|
Alabaina, badu ezaugarri bat herri deitzen duen giza multzotik bereizten duena: tonto
|
hau
ez da listoen beldur. Listoei aurre egiteko gauza da.
|
|
2015
|
|
|
Antologia
|
hau
ez da, beraz, beti aise eskuragarriak, entretenigarriak edo denbora pasa hutsezkoak diren testuen bilduma. Jasotako testuen artean badira euskararen berezitasun lexiko eta gramatikalen ezagutza egokia eskatzen duten testu zailduak, agian, inoiz, XXI. mendeko irakurle ertainarentzat arrotz samarrak, ez irakurketa eroso eta atseginez jasotzekoak.
|
|
|
Euskal antologien sail
|
hau
ez da multzo itxia, behin betiko bukatua, corpus irekia baizik. Aukerak ez daude agortuak.
|
|
|
Sarrera
|
hau
ez da, noski, une eta lekurik egokiena, literatura, gertakariaren izaerari buruzko azalpen akademiko landu bat, argitze garatu bat, posible bada?
|
|
2016
|
|
|
Ulertze prozesu
|
hau
ez da hutsetik hasten, harreman pasibo batean, begirale hutsa izan daitekeena, ingurugiroa behar du, zentzuaren eraikitzea ahalbidetzen duena, non pertsonak paper aktibo bat izanen duen eta nondik ulertze eremu berriak irekiko dituen. Kokatze kontzeptuak non gauden adierazten diguten eta honek ikusteko mugak ematen dizkigun, ondorioz eremu berrien irekitzeko jakin behar dugu non kokatzen garen, hau malgua izaki, ez baita ulertzearen muga bat izan behar, gizartearen historiari lotua da.
|
|
|
Miguel Angel Santagadak esperientzia kolektiboa azpimarragarria dela erakusten digu, esperientzia estetikoa kolektiboa dela ere argumentatzen du eta alderdi
|
hau
ez da sekula neurtua izan euskal antzerkiaren kasuan, bai azaleko adierazpenak eman dira antzerki zaharrari buruz, baina barneko antzerkiari buruz eta bereziki gerla ondoko antzerkiari buruz azaleko lanak agertu dira kasu horretan. Eremu oso bat litzateke ikertzeko, zer nolako estetika bizi den eta bilatzen den euskaldunen artean nolabait euskal antzerkiaren nortasunari buruz informazio gehiagoren lortzeko.
|
|
|
Deigarria zaigu garai horretako gazte batek egoera hain argi agertzea, erakusten digu antzerki mundua debate guzien tokia zela, eta, bereziki, euskaldunen geroari buruzko debate tokia. Iritzi
|
hau
ez da heldu Enbata tar batengandik, herriko gazte batengandik baino, antzerkian ari zen gazte batengandik.
|
|
|
Nahiko mespretxu sumatzen da publikoarekiko, «sencillo». Zergatik kalifikazio gutxiesgarri
|
hau
ez bada zer gertatzen zen ulertzeko zailtasunarengatik?
|
|
|
Sekulako oztopo meta, idazlea hizkuntza gatazkaren barnean kokatzen duena, aterabide gutxirekin aurkitzen dena. Idazleak publikoa irekitzen ikusi nahi badu, idazteko manera aldatu du, aukera
|
hau
ez badu onartzen, publiko oso murriztu baten aurrean sortu eta taularatu du.
|
|
|
Eszenatoki batetik errandakoa, didaskalia batek adierazten du, ikusleari zuzendua izaten da, baina beste pertsonaiek ez dute entzuten, sekretuak errateko edo pertsonaia bati buruzko komentario baten egiteko. Teknika
|
hau
ez da Larzabalek erabilitakoa. Aldiz, testu idatziari antzeztuko zen antzerkiaren testuinguruaren azaltzeko esku paperak baliatzen zituen, ikusleei banatzen zirenak.
|
|
|
Espezialista batzuen sortzeak eskakizun berrien agertzea ekartzen du, definizio berri bat eta nortasun definizio argia ere. Amateurren munduan
|
hau
ez da agertzen, plazera aipatzen ahal baita, arrunt bestelako interesa, bizitza osoan zehar bilatzen dena:
|
|
|
Idazleak biktima gisa aurkezten du Etxahun antzerkiaren hastapenean, baina itxura
|
hau
ez da bukaeran ezeztatzen. Herriko giroa, xehetasunetan ere bai, arras ongi menperatzen du idazleak eta horren gainean eraikitzen du ikusgarria.
|
|
|
Ferrando gizon festazalea dugu, eta eiherazainaren bizkar edaten aritu da. Baina
|
hau
ez da bere emaztearen gustukoa. Inarrosaldirik ez hartzeko erdi itxura egiten du, azkenekotan dagola sinetsarazten dio andreari.
|
|
|
Aski zaila gertatzen da, hala ere, ulertzea zer erran nahi duen «authentiquement basque» adierazpen hori ematen zuelarik,
|
hau
ez da behin ere definitua gertatzen, horren gibelean sentimendu berezia gordetzen zela argi da, baina ez zaio izenik ematen, giro zerbait deskribatu nahi zuen, sentimendu komuna, nortasunari lotua daitekeena, baina horren zentzurik ez zaio ematen.
|
|
|
Jarrera oso politikoa hartzen du Matalasen bitartez testu honek, pertsonaia oso politikoa dugu. Beste pertsonaiekin ikuspuntu
|
hau
ez dela denengandik jarraitua azaltzen du Larzabalek eta euskaldunen ikuspuntu desberdinen lekukotasunak ematen ditu. Ez du testu dogmatikoa eskaintzen Larzabalek, testu honetan bere hautuak agertzen baditu ere.
|
|
|
Literatura inprimatzen zen,
|
hau
ez zen hertsitasun literaturen bide errazena, ezagunena, baina, ororen gainetik, baldintza desberdinetan literatura desberdinak sortu dira, eta gaur egun, munduan zehar literatura gutxituak, literatura kolonialak, uharteetako literaturak eta literatura txikiak sailkatzen ahal ditugu.
|
|
|
Historiaren zati
|
hau
ez zen idatzia, ez erakutsia eskoletan, barkamenik ez zen sekulan galdetua izan. Memoriaren zaintzeko helburua zeukan.
|
|
|
Akitania ingelesen meneko zen garaia kontatu nahi du Angles ginelarik antzerkian. Garai
|
hau
ez da askotan gogora ekartzen den garaia, gehienetan ezabatua gelditzen zaigu. Baina hor ere Euskal Herria herri gisa beste uneetan bizi izan denaren nolabaiteko froga ekarri nahi du, bederen biziarazi hala.
|
|
|
Gai horren inguruan ikerketa aitzina doa. Ez gara sakontzen hasiko
|
hau
ez baitzen Larzabalen helburua, interesa pizten bazitzaion ere. Dena den garai hartatik pastoralaren inguruko debateen berri ematea egokia iruditzen zaigu kontuan hartzeko Larzabalen eremua zein zen, zein sailetan ari zen lanean, alegia sorkuntza zela bilatzen zuen helburu nagusia, ez ikerketa zientifikoa.
|
|
|
Dena den, J.L. De La Granjaren ikuspuntu
|
hau
ez dugu eztabaidan jarriko, baina zalantzan jartzekoa da garai hartako antzerki idazleek propaganda hutsa zuketela gogoan. Antzerkia ideien azaltzeko bidea izan dela egia da, eta hori munduko herri guzietan, ez du horrek kentzen testuen autoreek ez zutela kalitatean interesik eta testu horiek baliorik.
|
|
|
Aldizkariek erregularki antzerkiak argitaratzen zizkioten, Ipar zein Hego Euskal Herrian. Ezagutzen zaion idatzitako azken antzerkia 1982an idatzia zuen eta Gorderik dagona, azken
|
hau
ez argitaratua ezta emana ere izan ez dena.
|
|
2017
|
|
|
Azken urte hauetan, estatus ahula duten hizkuntzentzat baitezpadakoa den normalizazioaren beharrezko den azterketarengatik, Euskaltzaindiak egitasmo bat garatu du euskararen> historia> sozialaz. Lan
|
hau
ez da nahasi behar hizkuntzaren gramatika historiko batekin, aztertzen baititu euskal gizartearen aldaketa historikoen eta hizkuntzan duten balizko eraginen ar teko loturak, hala nola, konparazione, Berpizkunde denboran, Frantziako
|
|
|
Gauzak horrela, EEPko administrazio jarduleek zuten euskararen garapenerako politika baten xedatzeko eta bideratzeko benetako ardura eskuetan hartua. Eta
|
hau
ez da ez arauzkoa ez eta bidezkoa, zeren eta ardura horrek jardule politikoen eskuetan behar baitu izan, eta ez administrazio egitura baten eskuetan!... Zuberoako Herri Elkargoan «Euskara» batzordeburu gisa jardutearen esperientziaz erraten ahal dut behin baino gehiagotan pentsaketan egoten nintzela gure lurraldean bideratzen genituen euskararen aldeko jokabideak ez ote zituen EEPk, nola edo hala, «baldintzatu» nahi, diru-laguntzak banatzeko aitzakiaz...
|
|
|
Euskararen salbatzeko, indarberritzeko eta garatzeko hizkuntza politika indardun eta eraginkor bat da bultzatu... baina
|
hau
ez da berez nahikoa izango. Legezkotasuna lortu da, nahitaez, hots, Parisen aldetik legezko eta arauzko ezagupena.
|
|
2019
|
|
|
Mugimendu horrekin batera, konplizitatez, ardurak partekatuz eta lana banatuz antolatu ez den hizkuntzaplanifikazioak oso ibilbide murritza du. Ezaugarri
|
hau
ez da berritzailea, bilakaera handia izan baitute, azken hamarkadetan, eremu instituzionaleko euskalgintzaren eta herrieuskalgintzaren arteko konexioek (eta konexio faltek). Hala ere, kontuan izanik Arabako Kuadrilletan orain urte batzuk sortuak direla euskara zerbitzu publikoak, izan daiteke berritzaile konexio mota hori sistematizatzea.
|
|
|
Aukera
|
hau
ez genuke galdu nahi euskararen alde lan egiten duten beste eragileen egoera aipatu gabe.
|
|
|
euskara batua artifiziala dela, euskalkiak, aldiz, horiek direla egiazko euskara. Baina objekzio
|
hau
ez da egian oinarritzen eta, beraz, erdi ustela da. Euskarak batasunaren markak erraietan dauzka, euskalkien desberdintasunak gora-behera.
|
|
2021
|
|
|
2020 urte hontan zeren berriz argitara Jean de Jaurgainen Quelques légendes poétiques du Pays de Soule libürüxka, 1899an agertü zena Vienne departamentüko Ligugé herrian? Ez,
|
hau
ez da bigerren edizione bat, bena beste obra bat, zeren oraikoan agertzen dena delako libürüxkaren eüskal ützülpena dügü, Jean Louis Davant euskaltzainak eginik.
|
|
|
Zernahi dela, esapide
|
hau
ez da gaur egun ia ia erabiltzen, orain arte ikusitako diskurtso markatzaileek jan baitiote tokia.
|
|
|
Tebasko gerratearen eta Troiako galmenaren aurretik (X. Amuriza); Unibertsoaren hastapeneko beroaldian (Segurola); Peruko limoi eta mango ekoizpenaren %40 Tambogrande eta San Lorenzo bailaretan ekoizten da (Berria); San Diegoko eliza berriaren bedeinkapena egin zenean ere, 1781eko abuztuan (A. Garikano); Joan den igandean, aldiz, Ortzaizen, lau herritar gaztek dute Fedearen Aitormenaren besta ospatu (Herria); Norbanakoak bere burua sakrifikatu beharra du kolektibitate baten salbamenerako, baina
|
hau
ez da aritmetika ergel bat (J. Zabaleta).
|
|
|
Loteria tokatu zaigula esaka etorri da kaletik etxera; Gaizki esaka jarduten dute beti neska mutil horiek; Zer nahi erranka ari zitzaion (Lafitte). Nolanahi ere, molde
|
hau
ez da aditz guztietara hedatzen: adibide garbi gehienak esan aditzarekin azaltzen dira.
|
|
|
40.14b Edozelan ere, moduzko perpausak egiteko molde
|
hau
ez da izenok duten beste erabilera arruntarekin nahastu behar; izen horiek genitibo markaren bidez perpaus erlatibo batekin lot baitaitezke. Azaldu dezagun desberdintasuna.
|
|
|
Ez da beti hain erraza jakiten zeintzuk diren DM eta zeintzuk ez. Honako
|
hau
ez dela, aski garbi dago: Eskuzabala izango zela agindu bakarrik ez; eta izan ere, hala izan da.
|
|
|
argumentu bat (subjektua), iragangaitza edo intrantsitiboa; bi argumentu (subjektua eta objektua), iragankorra edo trantsitiboa, berdin dela adizki laguntzailea nolakoa den. Bereizketa
|
hau
ez da hola egin euskal gramatiketan. Aski da horretarako EGLUren liburukiak ikustea, esaterako.
|
|
|
Gisa horretako perpausak maiz aurkitzen ditugu salbuespena adierazten duten baldintza bereziekin: Etxe
|
hau
ez dut erosiko, non ez dioten aurretik teilatua berriztatzen. Adibide horretan esaleak ez du segurtatzen etxeko teilatua berriztatzen balitz etxe hura erosiko lukeela, ondorio hori ez baita nahitaez haren esanetik ateratzen.
|
|
|
Agirre). Izenak gobernatzen dituen adierazpen perpaus osagarrien e (n) menderagailu
|
hau
ez da nahasi behar, jakina, erlatibozko egituretakoekin (§ 31.4): etorriko den susmoa (osagarria)/ erosi dudan liburua (erlatiboa).
|
|
|
Mutiko baino neska gehiago sortzen da esaldian, esate baterako, kuantifikatzailearekin doan neska osagaia da aldi berean konparazioaren lehen termino eta ardatza dena, eta ez da hori, bistan da, mendeko perpausean isilpean dena. Neska ardatzak seinalatzen du ‘nesken kopurua’ dela konparatzen dena, bai, baina
|
hau
ez da beste ‘neska kopuru’ batekin alderatzen, beste ‘objektu’ baten kopuruarekin baizik, mutilen kopuruarekin, hain zuzen ere. Hortaz, [X mutiko sortzen da] eta [X neska sortzen da] dira esaldi horren azpian diren perpausak, eta X kuantifikatzailea da perpaus bietan den osagaia; hura da isilpean mendeko perpausean, eta nagusian, berriz, gehiago kuantifikatzailearen barnean da.
|
|
|
32.1.3.5b Berdintasuna adierazten duten perpausetan ez dago zalantzarik, na morfema barneko perpaus erlatiboari baitagokio beti. Hala, esanahi diferentea dute Auto
|
hau
ez da nik nahi nuen bezain azkarra eta Auto hau ez da nik nahi nuena bezain azkarra esaldiek. ‘Autoaren azkartasun maila’ eta ‘nik nahi nuen azkartasun maila’ konparatzen dira aurreneko esaldian; ‘autoaren azkartasun maila’ eta ‘nik nahi nuen beste auto jakin baten azkartasun maila’ alderatzen ditu bigarrenak, barnean erlatiboa duenak, ‘nik nahi nuen autoa (den) bezain azkarra’ baita bigarren esaldian ulertzen dena.
|
|
|
32.1.3.5b Berdintasuna adierazten duten perpausetan ez dago zalantzarik, na morfema barneko perpaus erlatiboari baitagokio beti. Hala, esanahi diferentea dute Auto hau ez da nik nahi nuen bezain azkarra eta Auto
|
hau
ez da nik nahi nuena bezain azkarra esaldiek. ‘Autoaren azkartasun maila’ eta ‘nik nahi nuen azkartasun maila’ konparatzen dira aurreneko esaldian; ‘autoaren azkartasun maila’ eta ‘nik nahi nuen beste auto jakin baten azkartasun maila’ alderatzen ditu bigarrenak, barnean erlatiboa duenak, ‘nik nahi nuen autoa (den) bezain azkarra’ baita bigarren esaldian ulertzen dena.
|