|
2000
|
|
|
Liburuaren arrakasta liburuaren kalitate maila onari egozten diote kritiko gehienek. Zenbaitzuk, ordea, berezko kalitateak arrakasta handi
|
hau
ez duela halere erabat justifikatzen eransten dute, beste zenbait literatur obra kalitatezko izanda ere ez baitira horregatik, beste gabe, arrakasta komertzialak bihurtu. Kritiko batek baino gehiagok esan izan du zerikusirik baduela autore honek duen arrakastan bere nortasun ez literarioak ere.
|
|
|
. NARRATZAILE HETERODIEGETIKO: narratzaile
|
hau
ez da istorioan esku hartzen duen pertsonaia bat, izan ere, narratzaileak kanpokoa zaion istorio bat ezagutaraziko digu. Narratzaile mota honek oro har hirugarren pertsona badarabil ere, batzuetan lehenengo pertsonara igaro daiteke.
|
|
2001
|
|
|
3) Errealitatearen eta kontagintzaren arteko banakuntza erabatekoa zen ikuspuntu linguistiko batetik. Belaunaldi
|
hau
ez zen euskaraz" bizi", euretako asko euskaldun berriak ziren eta euskara ez zen eguneroko bizitzaren zutabe(" soziologikoki" ez zirela euskaldunak zioen Ramonek)
|
|
|
kontaketa bera, bai lehenengo mailako narratzailearena, bai bigarren mailakoarena (Samuelena), beti euskaraz azaltzen da, baina estazioan dagoen gozoki saltzaileak, Doña Klaudiak, gaztelaniaz egiten du bere produktuaren propaganda: " Hay chicles, caramelos, pastillas de café y leche" (12.or.,...)," Chicle americano" (12.or.,...). a) Historiako hizkuntza bikoiztasun
|
hau
ez da bigarren nobelaren kasukoa bezain bortitza. Aipatutako kasu horretaz gain, protagonistak berak asmatutako beste istorioetan (etxez etxe saltzaile gisara dabilen sekuentzia horretaz aparte), ez dago bi hizkuntzen erabilera sistematikorik.
|
|
|
Eugenia guztiz terrenala den moduan, Victoria guztiz da ideala: jatorriz donostiarra(
|
hau
ez dakigu" ideala" den), luzea, esku luzekoa (106), dotorea argia hotza (194), Pariseko arte galeria batzuentzat lan egiten duena (133), baina, batez ere, Juan Martinen begietara" goregi" dagoena. Protagonista maskulinoa txiki sentitzen da emakume honen aurrean eta txikitasun honen adibidea biek elkarri ematen dioten muxuan legoke:
|
|
|
Berriro errepikatu genuke, poesia honetan ez dugu hain planteamendu zehatzik aurkituko, poesia
|
hau
ez baita azken momenturaino mezua zehazten duena. Baina irakurleak ez du askorik kontestualizatu behar horrekin aurkitzeko poesiaren ideologiaren inguruan.
|
|
|
Bukatu da ostera. Baina hasieratik bukatu arte, poetak bere nortasuna aldatu du, bidaia guztiak baitira iniziatikoak, eta
|
hau
ez da gutxiago, Behe Nafarroako kantan hasi eta Samuel Beckett-en zitan bukatu arte. Herritik deserrira, nortasunetik atzerrira, poetak bere nortasuna aurkitu nahi izan du bidaian.
|
|
|
Beste herrialdeetako hizkuntzen esaldien erabilpena beste lurraldeetan egon denaren ezaugarririk nagusiena dugu, eta kulturalismoaren ezaugarri
|
hau
ez da falta Sarrionandiaren liburuan:
|
|
|
Liburuan azaleko ipotxak ere geldi daudelarik, higiduran badirudite, geldirik mugitzen ari badira ere, Sarrionandia eta Eliot en arteko joeren artean lotura bat baino gehiago egin dezakegu, pentsatzen badugu nola ixten duen azken bertsoak liburua, zein neurritan den" atea hersteko hori" liburuaren itxieraren metafora, nola biltzen diren idazketa berean atea eta liburua, pertsonaiaren keinua atea hestekoan, eta irakurlearena liburuko azken orrialdeari buelta ematerakoan. Ekintza batasun
|
hau
ez da bakarra. Atea itxi, etxea utzi egiten duen neurrian, liburua bukatuz, liburuaren hasieran kokatzen da Sarrionandia, bidaiari hasiera emanez berriro.
|
|
|
Garbi dagoenez zuzenketa egin beharrean gaude, autobiografia
|
hau
ez baita prosaz, bertso lerroz egina baino. Egia da, hala ere, bertso narratiboak direla, historia baten inguruan moldatuak hemen agertzen direnak.
|
|
|
Lan hau burutzerakoan kontuan izan ditut Aizpea Azkorbebeitia ikerlariak egindako zenbait ohar, testuan aipatuko denez. Lan honek ez zuen aurrera egingo Asier Astigarragaren iradokizunak bidean izan ez baziren, berarekin egindako elkarrizketek biribiltasun berezia eman diote nire hainbat iritziri, bera barik liburu
|
hau
ez litzateke dena izango.
|
|
2002
|
|
|
Halarik ere, Agur, Euzkadiren irakurketa
|
hau
ez genuke osatuko baldin eleberrian ukitzen den gai nagusiari, euskal abertzaletasunaren gaiari, erreferentzia egingo ez bagenio. Julenek hasieratik onartzen duenez (26), euskara eta aberria izan dira betidanik bere kezka nagusiak, eta ezker abertzaletik gertu dagoela onartu arren, benetako gogoeta eta grinarik gabe bizi du euskal errealitate politikoa.
|
|
|
Baina
|
hau
ez da beti horrela izan gurean eta atzera begiratuz erraz topatuko dugu literatur kritikak zeresan handiagoa eman zuen garairik. Orduan, poetika desberdinek, literaturaren helburuek edo kritikak berak gogoeta ugari eragiten zuten eta bizitasun handiko eztabaidak bultzatzen zituzten.
|
|
|
Potina ba dakizu zelakoa dan. Baina potin hau... potin
|
hau
ez da besteak lakoa izango. Ondo entzun.
|
|
2003
|
|
|
Horrek, beste gauza askotan legez, zerikusi handia dau sinismenagaz, erlijinoagaz. Eleizeak oraintxe eta hementxe zabaldu behar dau Barri Ona; eta, edozeinek ikusi lei, gure mundu
|
hau
ez da gure asabena, gure gurasoena, gaur gaurkoa da, guztiz, eta bizkor aldakorra.
|
|
|
Lorategi
|
hau
ez ahaztu! idazleena da: Lorategi izena baino hobeto jatorko, harenbaten, bilduma izena, baina lehengoari ezarritako izen berbera erabili dot oraingoan be.
|
|
|
Ez,
|
hau
ez. Liburuak berak azalean dinoanez, Jon Kortazar eta Aitor Etxebarria be biok Ikastaroko irakasleak eta nire ikasle izandakoak badira egile.
|
|
|
Orduan liburu
|
hau
ez zan beste barik saltzeko...
|
|
|
Egia esan, taldearen itzulpenak nasai samar aldatzen zituan bizkaierara, honen berezitasunak eta gure herriak behar dabena kontuan harturik. Jokabide
|
hau
ez zan barria Linorentzat. Bardin antzera jokatu eban urte batzuk lehenago Iratzeder Lertxundiren Salmoak bizkaieratu zituanean.
|
|
|
Eskolan polito nenbilen, neke handiegirik ez neukan gauza barriak ikasteko. Zer janik be ez jakun falta, eta
|
hau
ez zan gitxi orduko denpora larrietarako. Nire esturarik handiena," konfesetan" joaten ginan bakotxean izaten zan.
|
|
|
Hasierako Agurra, banan banan:
|
hau
ez ohi da sartu puntuazinorako.
|
|
|
Baina gaurko egun
|
hau
ez da antxinako Nekaldi bat gogora ekarteko bakarrik. Gu ez gara atzera begira bizi.
|
|
|
5.1 · Jaungoikoagandiko maitasuna: " Gure erlijino guztiz eder
|
hau
ez da gizonok asmautakoa, Jaungoikoak berberak erakutsia baino. Eta hara zein dan gure erlijinoaren mamina edo guna:
|
|
|
Ba, bai. Hurrengo
|
hau
ez neuke esan barik itxi gura. Eskoletan euskerarik ez aitatu ez irakatsi ez baeuskuen be, gure buruak eta gogoak gizonaren eta herrien eskubideetara zabaltzen asko lagundu euskuen.
|
|
|
Hori holan egin baneban, honexegaitik izan zan: Egarteren liburutxu
|
hau
ez zalako inongo euskal bibliografiatan agertzen (eta kontutan izan daigun urte horretan euskeraz 23 liburu argitaratu zirala, eta euron artean 3 baino ez Bizkaiko euskeran!). Hau holan dala, euskal liburuen zerrendetan zergaitik ez dau bere lekutxua merezidu izan Egarteren liburu apal honek?
|
|
|
Zeuk gura dozun moduan, niri bost ardura. Eta ezkonduaren kontua... txantxetan izan da, txo;
|
hau
ez da nirea eta eraztuna kenduta poltsikoan sartu zuen. Baten batek galdu dau, gero bilatuko dot jabea; hemen topau dodanez, DBHko irakaslea izango da.
|
|
|
Itxi joaten, ea liburuak kontrako zulotik sartzen jakezan Patxiren arreta ere ez zihoan Karmele neska lagunagana bakarrik. Urko eta Ainara bikote banaezina ziren, bestalde, eta jakina, neska
|
hau
ez zen liburutegira joan, kafetegira baino.
|
|
|
Antzerki zaleak gaituk... Orain irten hemendik,
|
hau
ez duk txantxetarako eta ez diat inor zauritzerik nahi gizajoak ez zuen tutik ere ulertu, baina badaezpada alde egin zuen arineketan.
|
|
|
Buff,
|
hau
ez eban Panoramixek asmatu ba?
|
|
|
Badakin
|
hau
ez dela arazo bakarra. Ezin jasan zezakenat inor hil beharra.
|
|
|
Bueno, gitxienez berba egin dogu eta orain hobeto ezagutzen dogu ze urde putakume mota dan. Neuk be badaukat zeozer zuri kontetako, eta gogoa daukat gainera behingoz botateko... baina
|
hau
ez da momentu aproposa. Bihar Alde Zaharretik urtengo dogu, barruan daroadana atarako dot eta biok mozkortuko gara, bale?
|
|
2004
|
|
|
Ez dakit nork jantzi nauen honelan. Mozorro
|
hau
ez da nirea. Ezin dut kendu burutik.
|
|
|
Bai, begitan hartu nauzue, bai. Baina, dena dela,
|
hau
ez da honela geldituko, ez. Hondatu nauzuenez gero, neuk ere hondatu egingo zaituet.
|
|
2005
|
|
|
Ipuingintzari dagokionez, agerian uzten ari garen moduan, nagusi dira bilduma bakarra duten idazleak, eta idazle horiek bestelako genero narratiboak garatu arren, eleberria nagusiki, nekez zehatz daiteke ibilbide osorako poetika bakar bat eta, gainera, garatua. Bizkaiko idazleen artean, jakina,
|
hau
ez da salbuespena, ezta hamarkada honetan ere. Bizkai idazleen artean nekeza da traiektoriarik zehaztea, bi aipatzearren, eta gainera euren artean ezberdinak, Edorta Jimenezek eta Jon Arretxek egindako ibilbide literarioak genituzke.
|
|
|
Egileak" on" eta" txarraren" arteko borroka moduan aurkezten dizkigu, egitura manikeo orokor batean. Manikeismoa ez da bakarrik agertuko alde bietako aurkarien borroka dialektikoan, etika eta moral alorrean, baizik eta ageriko borroka
|
hau
ez dagoenean ipuinen egitura simetrikoak ere emango du ikuspegi hau. Alegiok giza jarrerek dituzten ondorioen irakaspena izan nahi duten neurrian esan dezakegu liburu honek asmo didaktikoa duela.
|
|
|
Karmelo Etxenagusia geroztik Bilboko apezpiku laguntzale izendatuak idazten zuen 1975ekotzat" Eleizeak oraintxe eta hementxe zabaldu behar dau Barri Ona eta edozeinek ikusi lei, gure mundu
|
hau
ez da gure asabena, gure gurasoena, gaur gaurkoa da, guztiz, eta bizkor aldakorra.2" (berak du azpimarratu)
|
|
|
Joan XXIII.a eta Joan Paulo II.a XX. mendeko bigarren partean, edo frantsesei errepublika onartzea eskatzeko," Au milieu des sollicitudes" entziklika idatzi zuen Leon XIII.a, Pio X.a bere syllabus edo Estadoa eta Eliza bereiztearen kondenatzeko" Vehementer nos" entziklikarekin, Ebanjelio beretik ari zirela hain garbi ote liteke? Nork lepora liezaioke gaur egun Estado bati Elizaren oinarrizko lege
|
hau
ez errespetatzea: Elizan ez da berdintasunik, bi jende kategoria badira, artzainak eta artaldea3?
|
|
|
Jospinek airez aire irabazi, gehiengoa Chirac-i kenduz eta Madelin nehork ez aipatu. Horrelako aholkulari argiekin, ez da harritzeko mundu
|
hau
ez badoa hobeki!
|
|
|
Euskaldun guziek ezagutzen dute Xabier Lete. Gara egunkariari, (eta dakizuen bezala,
|
hau
ez da apezpikutegiko aldizkari ofiziala!) erraten zion bera ere Elizatik urrundu zela gero itzultzeko. Otoitz egiten duela.
|
|
|
Batere ez zelarik aterabide horren alde, Paulo VI.a burulehenak berak ez du baztertzen apez behar gorrian, apezpikuekin mintzatu eta222 Oraiko
|
hau
ez bada behar gorria zertaratu behar dugu behar gorrian garela onartzeko?
|
|
2006
|
|
|
Euria da eten barik, goiz osoan ez dau atertu, giroa hotza da. Maiatz
|
hau
ez da beste urteetakoa langoa, negua lar luzatu dau, gure gogoak nabaritzen dau. Hemendik ez dot ondo bereizten begietan, betaurrekoen kristalaz bestaldean, dozuzan ur arrastoak malkoak ala euri tantak diran.
|
|
|
Atzo oraindino itsasoak bihurtuko eutsulako itxaropena gordeta zeunkan, horregaitik beti begiratzen zenduan uretara, noiz agertuko zain, ur horreetan betiko bat egiteko, baina maiatz iluntze
|
hau
ez da beste urte batzuetakoa langoa, Jon. Itxaroten nekatu zara.
|
|
2007
|
|
|
Espainiari eta Frantziari egiten dien aipamen
|
hau
ez da, alabaina, kasualitatea. Ignazio gerra garaian tertzio karlistetan boluntario sartu zen, eta alderdi karlistarekiko izan zuen atxikimendu ideologikoa neurtzen zaila bazaigu ere idazkietan ez du argitzen, eta batzuetan ematen du Ejerzitoan beste destino gogorragoetara bidal ez zezaten eman zuela izena karlisten alderdian, argi dagoena da arin egin zela euskalduna eta euskaltzalea, eta baita Migel anaia ere.
|
|
|
hizkuntza bion arteko kidetasun seguruak gutxi baino ez dira guztiz. Teoria
|
hau
ez dago gaur oro har aintzat hartua.
|
|
2009
|
|
|
Poza ematen ditela,
|
hau
ez da une ustela: ene maitea, tratatu nauzu gizon oso bat bezela, zuri eskerrak sinistu det nik gizon osoa naizela.
|
|
|
Ez dakienak ez daki zer dan ezkonduaren nekea,
|
hau
ez da ume negarrik barik txokolatea hartzea.
|
|
|
Goieta edo Marutxeaga auzoko lekuko baten nebak esan zuen moduan: Arrabea,
|
hau
ez da koltxon Flex, hau da koltxon prest.
|
|
|
Ez joat uste. Baina errazoi zein errazoi barik, dana dala nire urdail
|
hau
ez jagok gehiago itxaroteko. Hi, Patxo, neure janari izango haut.
|
|
2011
|
|
|
20 Gogoeta gisa gera bedi soilik, esan bezala,
|
hau
ez baita gure ikerketaren xede izan.
|
|
|
Xabier Olarrak eta Sergio Ibarrolak ingelesezko izenei eustea erabaki dute, esaterako, ordea, kanten eta poemen eta enparauen itzulpenak oso modu euskaldunduan ordaindu dituzte. Honako bigarren pauso
|
hau
ez da abiaburu makala geroko belaunaldiek edo itzultzaileek Tolkieni euskaraz zor diogun" tornuya" eman ahal izateko. Almarë, enomentuvalmë!
|
|
|
Espezialistagoa du, nik uste, irakurleak testu honekin gozatzeko. Alde horretatik, irakurle gazteei zuzendua bada edizio
|
hau
ez dakit hala den, horretan behintzat ez da asmatu. Aldiz, irakurle bereziagoentzat pentsatua izanez gero, egokiago litzateke antologiaren ordez, Berrondoren bertsioa osorik ateratzea.
|
|
|
Kontuz ibili behar izaten genduan mezetan berba egiten genduanean, bera egon ezkero. Laster etorriko jakun"
|
hau
ez dozu ondo esan"," beste hau erderakadea da", Azkuek bere Morfologian non eta zer esaten eban idatziz emoten euskula. Buruz ekiala zirudian Azkueren Morfologia.
|
|
2013
|
|
|
Animali
|
hau
ez dakigula dan hartza ala basurdea, basamortuan honek pasau dau egarria eta gosia.
|
|
2015
|
|
|
Nik hemen, teologo nin tzala, ezagutu neban Piñones Elcoro, fabrika bat. Edifizio
|
hau
ez zan izan seminariorako egindakoa. Lau eraikin egozan, handi handiak.
|
|
2017
|
|
|
" Hau zergaitik egiten dozue holan? Beste
|
hau
ez dakit zer...". Ni gogait egiten hasita nengoan, eta astelehenetik zapatura etxetik kanpora egon behar hori nekagarria egiten jatan.
|
|
2018
|
|
|
Tira! Badakit nik
|
hau
ez dena zerua, gu ere ezer gutxi izango garela ziurrenik zuk behar duzunerako, baina hemen naiz zeuri entzuteko eta laguntzeko.
|
|
2019
|
|
|
Ezer baino lehen, argi utzi nahi dugu
|
hau
ez dela unitate didaktiko estandar bat. Liburu hau lantzeko modu ugari egon daitezke, oso aberatsa baita alderdi askotan.
|
|
|
Esan gabe doa ez dela nahitaezkoa guztiak egitea. Berriro ere azpimarratu nahi dugu
|
hau
ez dela unitate didaktiko bat, txostentxo hau batxilergoan lantzeko proposamen xume bat besterik ez da eta irakasle bakoitzak bere estilo eta egoerara egokitu ditu.
|
|
2021
|
|
|
" Nik Lili eta biok lauzpabost aldiz irakurri dut, eta ikasleren bat harritu egin zait, baina kontua da irakurketa bakoitzean beti topatzen duzula zerbait" (MIR1). Hala ere,
|
hau
ez da hezkuntzan nagusitzen den ikuspegi eta jarrera bat, AIR1 ek arestian esplikatzen zuen moduan, gizartean gaur egun dagoen joerak azaleko kontsumo arina sustatzen baitu. Kulturan eta literaturan ere bai.
|
|
|
Baina, hori guztia aldatuz joan dela onartu du; izan ere, literatura pisu soziala galduz joan dela uste du NE1 ek, baita euskal kulturan zuen zentralitate hori ere, edo gutxienez, ezin duela berdin aldarrikatu. Hala ere, azken
|
hau
ez du modu negatiboan baloratzen hor irabazi duten beste esparru batzuk daudelako, musika, bertsolaritza edota antzerki mundua, besteren artean. Bere ustetan, aipatutako diziplina horiek zein beste batzuek ere lehen literaturarena zentzu hertsian ulertuta soilik zen espazioa okupatu dute, dioenez" zorionez"," aberastu delako panorama".
|
|
|
Eta, problematika
|
hau
ez dela nerabeetara soilik mugatzen pentsatzen du BIR1 ek, eta literaturarekiko zein kulturarekiko atxikimendu lotura falta geroz eta zabalagoa dela, eta jarrera erresistenteei esker eusten zaiola:
|
|
|
" Irakasle askok aukera
|
hau
ez dute ikusten. Izan ere, guk oraindik ez dugu ulertzen hizkuntza ari garenik transmititzen Heziketa fisikoa lantzen ari garenean, are zailagoa da beraz literatura beste arlo batzuekin batera landu litekeela onartzea.
|
|
|
Hala eta guztiz ere,
|
hau
ez da hezkuntzak aurre egin behar dion erronka bakarra. Hezkuntza flotagarritzat har badaiteke, arestian aipatutako bi norabidetako printzipioari jarraiki, halako gizartera jotzen ari dela pentsa daiteke.
|
|
|
Santiago Onaindia ikerketabekaren baitan; beraz, nire esker ona adierazi nahi diet erakunde horiei, lehenik eta behin, literatur ikerketa sustatzeagatik. Bestetik, ikerketarako egindako focus group, elkarrizketa, galdetegi eta talde eztabaidetan parte hartu duten kide eta erakunde guztiei haien lana eta prestutasuna eskertu nahi nieke, haien ekarpenik gabe lan
|
hau
ez litzatekeelako posible izango. Era berean, nire doktorego tesiko zuzendaria den Mondragon Unibertsitateko Idurre Alonso irakasleari eta ikertzaileari eskerrik berezienak egin duen lan zein ekarpen erraldoiagatik, baina, batez ere, eskainitako denbora, aukera eta babesagatik.
|
|
|
Kontaketa hau idazten ibili nazen denporan, gure alaba Itxaso haurdunaldian egoan, eta ni itxaroten gure Maddik noz urtengo bere amaren sabeletik. Esan behar dot haurdunaldi
|
hau
ez dala joan igarri barik, batez be Itxasorentzat. Baina ezta beronen ama Maiterentzat be, ze gogoratzen izan da bere haurdunaldietan zelan pasetan eban, eta zelan ume bi galdu ebazan.
|
|
|
Doe horretan sartzen da, baita, kontaketearen hari eroalea. Liburu
|
hau
ez da pasarte batzuen erreskada bat bakarrik. Espektazino bat sortzen da, hurrengo pasartean zer ete datorren.
|
|
|
Gaztetan entzun ohi neban Zeanuri aldean eta
|
hau
ez daitela ulertu jagokon esangureagaitik baino gizonak hiru zeregin daukazala mundu honetan. Gero jakin neban Bizkai zabalean be esaten zala hori, eta Bizkaian bazan, munduan be halan izango zan.
|