Bilaketa
dist.
non
lema/forma
nola
bilaketa
kategoria
Iragazkiak
Formularioa garbitu

Emaitzak: 310

2000
‎Donostiako eta Hondarribiako agiritegiez gain Baionako eta Iruñeko Elizbarrutietara ere jo dute eta, noski, Pasaiako Udal Agiritegia ere arakatu dute. Baina euskarari buruzko datuak urriak dira eta historia zehar bertaratutako bidaiarien testigantzak ere baliagarriak izan zaizkie. Hemerotekara jo dute XIX. mende amaiera eta XX:
‎Iparraldeko ikastolak euskarari buruzko diagnostiko bat burutzen ari dira uneon. Emaitzak ezagutu ostean Hegoaldean garatzen ari den hizkuntza planarekin lotuko direlarik.
‎izenpean eta frantsesez aurkeztua. Gainera, frantsesera itzuligabe dauden jakinarazpenak eta euskarari buruzko artikulu gutxi batzuk izan ezik, egunkari honetan euskara ez da inondik inora azaltzen. Aldiz, Sud-Ouestek, edozehatzago esanda, Jean-Batiste Dirassar kazetariak, duela zenbait urtetatik hona,. Bidez Bide?
‎Ikasketaz ingeniaria zela jakin nuenean, datu edo ñabardura horrek pozez etaharrotasunez bete ninduen, neu ere horretan bainiharduen. Baina ez zen ingeniaritza-lana berarengana hurbilarazi ninduena, euskarari buruzko lana baizik. Orduan hasibainintzen Larresoro-Txillardegi, bata zein bestea, erreferentziatzat hartzen, eta behineta berriro irakurri nituen berak idatzitako artikulu gozatsuak.
‎1 Euskara eta Euskal Herria (horien bereizi ezina), 2 Euskararennormalkuntza, arazo soziala (norbanakoen jarreretatik harantzago), 3 Soziolinguistikarenpremia (beharrezkoa, euskararen normalkuntza zentzuz aurrera eramateko), 4 Euskararen aldeko herri-mugimendu jantzia (mugimenduaren eginkizuna, eta militanteek arazosoziolinguistikoen jabe izan beharra), 5 Beste Herrien esperientziak ezagutu beharra (etahorietatik ikasi, euskararen normalkuntza egoki gidatzeko), 6 Diglosia eta elebitasunaren aurka (kontzeptu horien analisi kritikoa euskararen normalkuntzari dagokionez), 7.Euskararen normalkuntza, arazo politikoa (euskararen aldeko ahalegin eta borrokariedonolako adiera eta eduki politikoa ukatu nahi lioketenen aurka), 8 Erakunde publikoak: alde positiboak eta negatiboak (horien egitekoa, euskarari buruzko horien politikapraktikoaren balioztapena, aldekoa eta kontrakoa).
‎7 Orduak jartzeko orduan, letrak erabili behar ditugu: , arratsaldeko bost t' erdietan hasiera eman zaie euskarari buruzko topaketei?.
2001
‎Bermeo-Mundakako euskarari buruzko lana plazaratu ostean Lekeitio-Ondarroakoa prest daukan Eneko Barrutiak ere hori bera aipatu du: " Lotura handia egon da gai askotan, Zierbenan euskara galdu arren badaude Lekeition moduko berbak, orain, ez dakit nork nori eragin dion".
‎Menpeko hizkuntzaren bizi-kemena izena eman zaio argitalpenari, kemen horrekbultzatuta aztertu direlako bertan azaltzen diren egoerak, teoriak, emaitzak, etab.Azkeneko hiru hamarkadetan egin diren euskarari buruzko etengabeko ikerketentradizioan kokatzen da lana, tradizio horretako pilaketaren orain arteko azkenemaitza modura. Honako bi doktorego-tesi hauen eduki batzuk jaso dira lanhonetan:
‎Ondorioen aurkezpena hiruataletan egitea iruditu zaigu egokiena: 1) Lehenengo atalean ondorio teorikoak, gure emaitzak orain arteko literatura psikosozialak eta euskarari buruzko ikerketekesandakoarekin konparatuz; 2) Bigarrenean, aplikaziorako baliagarriak izango direnak; 3) Hirugarrenean, etorkizunari begira plantea daitezkeen proposamenak.
‎Aipatzekoa da bizitasun etnolinguistiko subjektiboari dagozkion aldagai psikosozialak ez direla esanguratsu bilakatu planteatutako eredu psikosoziolinguistikokausalean; horrela, beste ikertzaile batzuen emaitzak baieztatzen dira, bai literaturapsikosozialaren tradizioan (Labrie eta Clement, 1986; Husband eta Khan, 1982; Johnson, Giles eta Bourhis, 1983), baita euskarari buruzko ikerketa-tradizioan ere (Arratibel, 1999); baina beste ikertzaile batzuenak, ordea, ez (Landry eta Allard, 1984, 1987, 1990; Allard eta Landry, 1986, 1994). Emaitza ezberdin horien arrazoiaukipen-egoerako ezaugarri berezi batzuetan egon daiteke; eta ezaugarri berezi horietako bat ukipen-egoeran gerta daitekeen aldaketa soziolinguistikoaren garaia beraizan daiteke, ikertzaile batzuek (Pierson, Giles eta Young, 1987) proposatzen dutenbezala.
‎bizitasun etnolinguistikoa hautemate bezala baino gehiago uste-sistemabezala ulertuak, hizkuntz portaerak azaltzeko ahalmen gehiago izatea. Uste egozentrikoak eta exozentrikoak alderatuz, ordea, beste ikerketetan aurkitutako emaitzak ez dira baieztatzen, ez psikologia sozialaren tradizioan (Allard eta Landry, 1994), ez eta euskarari buruzko ikerketa tradizioan ere (Ros, Azurmendi, Bourhiseta Garcia, 1999; Romay, Garcia-Mira eta Azurmendi, 1999): gure lan honetan ezbaita lortzen uste egozentrikoak (agian inplikazio pertsonala adierazten dutelako) exozentrikoak baino ahalmen gehiago dutela bestelako prozesu psikosozialekinlotzeko, identitate etnolinguiskoarekin kasu, eta hizkuntz portaerak azaltzeko, hizkuntz erabilera adibidez.
‎Arratibel, 1999 eta Garcia, 2000) lortu diren eredu psikosoziolinguistikoetan aldagai soziodemografiko eta soziolinguistikoek ere kausalki eragina dutelako, bai euskararenikaskuntza/ ezaguzan, baita euskararen erabileran ere. Hasieran aurresanzen bezala, ikuspegi soziologikoa nahitaezkoa da, oraindik behintzat, euskarari buruzko ikerketetan, bi modu hauetan gutxienez: 1) Testuinguruezberdinen arabera euskarari buruzko posibilitateak ezberdinak izangodirelako; horregatik beharrezkoa da zenbait aldagai soziodemografikolinguistiko aztertzea.
‎Hasieran aurresanzen bezala, ikuspegi soziologikoa nahitaezkoa da, oraindik behintzat, euskarari buruzko ikerketetan, bi modu hauetan gutxienez: 1) Testuinguruezberdinen arabera euskarari buruzko posibilitateak ezberdinak izangodirelako; horregatik beharrezkoa da zenbait aldagai soziodemografikolinguistiko aztertzea. 2) Gizabanakoen ezaugarri soziolinguistikoen araberaere antzean gertatzen delako; horregatik, zenbait aldagai soziodemografikolinguistiko aztertu beharra, berriz ere.
‎Hori guztiaeuskararen testuinguruan, baina, printzipioz, euskal egoeraren antzeko bestelako testuinguruetan ere; horra hor beste mota bateko ikerketa-proposamena. Hala ere, hori ez da lehendabiziko aldiz gertatzen, antzeko berrikuntza teorikoak sortu zituzten euskarari buruzko beste ikerketa batzuk erebadaude eta, adibidez, Sanchez Carrion Txepetx (1987), edo AlvarezEnparantza Txillardegi eta Isasi Balantzategi (1994) ikertzaileek eginikoak.
‎Baina irakurleak aurkituko du, euskarari buruzko hausnarketez gainera, besterik ere hemen: lehenik eta behin, ez da zaila Mitxelenak bere  bizitzan zehar bizi izandako hainbat esperientzien arrastoari jarraitzea testuetan barrena, honako honetan lerro artean, beste hartan ageri-agerian.
‎Badakit une hauetan, eta Nafarroan batez ere, adostasunari eta jarreren hurbilketari buruz hitz egiteak sarkasmo iduri dezakeela. Nafarroan euskaldunok jasaten ari garen erasoa hain da handia ezen ez baita asmatzerik ere euskarari buruzko eztabaida lasaia, ez epe laburrera ezta luzera ere.
2002
‎Liburua gramatika liburu bat den arren, hitzaurrean Euskal Herriari eta euskarari buruzko hainbat argibide eskaintzen ditu, hala nola: gastronomia, musika eta dantza, kirolak, euskal kulturaren ikuspegi batzuk, literatura, politika, Jaurlaritzari buruzko informazioa, ekonomia eta abar.
‎Lau emanalditan banatzen zuen programazioa: goizeko 8: 30etatik 9:00etara, Alas izeneko albistegia; 11: 30etatik 12: 15etara, finantza-informazioari buruzko buletina; arratsaldeko 13: 30etatik 15:00etara bitartean, zinema-informazioa, eguraldiari buruzko buletinak, eskainitako diskoek eta albistegiak osatzen zuten parrilla; eta, gauean, zinemari buruzko kritita, kantaldiak, kontzertuak, ingelesari, frantsesari eta euskarari buruzko eskolak eta eguneroko mintzatua eskaintzen zituen2.
‎frantsesaren eta ingelesaren ikasketek, literaturak, arteak eta zientziek osatzen zuten programazioa, ondoren musika eskaintzen zuela. Igandeetan, berriz, esperantoari eta euskarari buruzko eskolak eskaintzen zituen irratiak, eta baserritar, abeltzain eta arrantzaleei zuzendutako hitzaldiak ere bai, hezkuntza gizarte-maila ezberdinetara hedatzeko asmoz12.
2003
‎Hiru atal nagusi ditu: euskarari buruzko albisteen «Berri Berriak», «Iritzi-muinetik» iritzi bilgunea eta «Galdezka» galde-erantzun bidezko atala. Bestalde, hainbat tresna jarri du eskuragarri:
‎Sarako Jean Battitte Elizanbururi egindako omenaldia eta berari eskainitako liburuxka ditut gogoan. Bestalde, irakaskuntzako hiru sareetako irakasleekin osatu genuen talde batek euskarari buruzko egindako liburua ere estimu handiko lana daukat. Elkarlanean egindako lan hori izugarria iruditzen zait.
‎Euskaldunen mundua militante mundua bihurtzeko arriskua dago, eta ni horren izu-garri beldur naiz. Areago, pentsatzen dut euskarari buruzko planteiamendu erradikal batzuk euskararenganako errefuxaketa sor dezake; gutxienez, euskara ideia politikoetatik aparte gorde beharra dagoela esango nuke. Diodan hori Nafarroan frogatu egin da eta horrek sor lezake zenbait jende euskararen munduan integratu gabe geratzea113.
‎Espainiako gobernua prestatzen ari zen Unibertsitate Autonomiaren Legea (LAU) aztertzean, Arnasa-ren 4 zenbakiak Nafarroaren urruntzea kritikatu zuen, baina ez zen euskararen inguruko inongo aipamenik egiten17 Urtebete geroagoko Hitz Irakaskuntza aldizkarian LAUren zirriborro berriari buruzko analisiak hizkuntza-eskubideen desagertzea salatu zuen18 1982an kaleratutako Arnasa 10 dugu Euskadi-ko Ezkerraren unibertsitateari buruzko azterketarik sakonena19 Berriro LAU legea kritikatu ondoren, EHUren egoera azaltzen zuen, eta unibertsitateak bizi zuen krisia salatzen zuen. Atalak ez zuen euskarari buruzko inongo aipamenik, are gutxiago Euskal Unibertsitateari buruzkorik. Urte horretako kongresuko erabakien artean, aldiz, elebitasuna defendatzen zen irakaskuntzaren maila guztietan eta aipamen berezia egiten zitzaien Irakasle Eskolei, Pedagogia Fakultateari eta Kazetaritza Fakultateari.
‎Bere egitarauaren azalpenean, azpimarratu beharreko puntu bat zegoen: euskarari buruzko atala. Bertan, hizkuntzaren normalkuntza unibertsitarioa defendatu zuen, hizkuntza finkatuz, irakasleak prestatuz eta gizartean zuen eragina sakonduz.
2004
‎Japoniako unibertsitatean egin nituen masterra eta doktoregoa. Lehenengo, Tokioko unibertsitatean hizkuntzalaritzako departamentuan sartu nintzen eta ondoren Azpeitiko euskarari buruzko lanari ekin nion, Azpeitiko aditz trinkoari buruzkoari, zehazki esateko. Hori ere kasualitate hutsa izan zen.
‎Agindua zor denez, euskarari buruzko bigarren irudikapen-eredua ekarri nahi nuke orain hona aurrekoarekin alderatzeko. Bigarren euskara-kontzeptu hau arras soila da bere gorritasunean.
‎Hori eta horrenbestez, euskarari buruzko jokabideetan legetasunaren aztarnarik idoro ezin duen ikuspegiak, legetasunaren kontzeptuarekin berarekin dauzka arazo teorikoak. Zentzu mehar eta formalean bakarrik hautematen baitu halakoak giza bizitzaren gainean legetasunak daukan irispena.
‎Funtzionaltasunean oinarrituriko hizkuntza-jokaeraren araua, Agotek zioen moduan, hizkuntza-erabileraren lege bihurtzen baldin bada, euskaldunak ez dauka lekurik ele bitan eratu nahi den gizarte molde honetan. Euskara gutxiagok edo gehiagok jakiteak badu noski eragina honetan guztian, zuzen-zuzena gainera, baina bi hizkuntzen jakite maila berdindu arteko prozesu soziolinguistiko luze bezain korapilatsuan ez da garbi ikusten jakite-maila hori bera ere nola berma daitekeen euskarari buruzko jarrera balio demokratikoetan oinarritzen ez bada. Erran nahi baita, erdaldunen aldetik nagusi diren jarrera eta jokabideak diren bezalakoak izanda, oro har, ez dagoela modurik hizkuntza-erabilerari buruzko jarraibideak aldatzeko.
‎Onik onenean, zerbaitetarako behartu duten neurrian ez bada, utikan euskara! Horrelako testuinguru makurretan jaiotzen dira, A ereduko ikasle eta euskaldun berri askoren artean, euskarari buruzko gutxiespen eta erdeinu-jarrerak.504 Gutxieneko atxikimendurik ez dagoenean, euskararen arroztasunak hiztunaren nortasunean zauria egin du. Zauri horiek sendatzeko, berriz, guk dakigula, bi bide nagusi daude:
‎Pertsona mailako hizkuntza-jokaera zabar-nagiak antzeman ditu batek baino gehiagok lurraldetasun-printzipioa modu mekaniko eta koherentziarik gabean aplikatu izanean. Ikuspegi mikroaren eztenkada etorri da, beraz; botere-baliabideen aldarrikapen zorrotzak ezin duela zuritu, inola ere, abertzale gehiegiren euskarari buruzko utzikeria.
‎–Ikastoletako ikasleek, oraingoan Xabier Garagorri dugu gurekin? Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatzerakoan (16 urte), Dekretu ofizialetan euskarari buruzko gaitasunak gainditzeaz gainera, ahozko eta idatzizko harremanak ingelesez mantentzeko gai izan behar dute elkarren arteko komunikazio arrunt batean, baita ingelesa transmisio-hizkuntza bezala aldez aurretik seinalatutako eskola -gaiak jorratzeko ere. Atzerriko bigarren hizkuntzari dagokionez, hau da, frantsesari eta kasu batzuetan alemanari dagokionez, hizkuntza horrekiko lehen hurbilpena egiten da egun. Euskaraz, gaztelaniaz ala frantsesez ondo dakien eta ingelesez ondo moldatzen den belaunaldi berria datorkigu, beraz?. 689
‎Sabino Aranak (48), Hendaiako Batzarraz ari dela, euskeralogoa, euske­ ragrafoa eta euskerafiloa bereizten ditu, horietako bakoitzaren ezaugarriak ho­ nela zehaztuz: lehenengoa euskarari buruzko zientziaz ari da, bigarrena eus­ karaz idazten duena da, eta hirugarrena euskara maite duena. Hiruei dagokie zentzu hertsian euskaltzalearen kategoria.
‎Sabino Aranarentzat, esan bezala, euskalduna euskararen jabe dena daba­ karrik; baina euskaltzale, hots, euskarafilo izan daiteke euskara jakin gabe ere, baldin maite badu. Guk hemen, euskalari diogunean, euskaran adituari deitzen diogu eta euskalaritza, euskarari buruzko jakintza jasotzen duenari.
‎Bukatzeko, euskarari buruzko bibliografia daukazue gaian sakondu nahi izatekotan nondik jo jakin dezazuen.°
2005
‎Eskolak asko egin dezake eta orain ez du egiten oso formala delako. Curriculumean ez da agertzen euskarari buruzko inolako hausnarketarik. Badirudi gure hezkuntza sistema hizkuntza normalizatua duten herrialdeetakoa bezalakoa dela.
‎15 Garibairen euskarari buruzko ideiak: Compendio Historial de las Crónicas y universal Historia de todos los reinos de España izeneko berrogei liburuetan datoz.
‎Aipatzekoa da, zentzu honetan, berak honen aurretik hizkuntz-problematikari buruz, orokorrean," ohar" bakar bat zuela publikatua, hain zuzen 1801ean C. A. Fischer idazlearen bidai-liburu batean, ohar hori gainera euskal hizkuntzari buruzkoa ere zelarik201 Euskal monografia bat burutzeko proiektua, aurreko" testu-zatietan" eta bestelako eskutitzetan202 ikus daitekeen bezala, 1799an eta batez ere 1801ean Euskal Herrian egon ondoren pentsatutako zerbait da. Zentzu honetan aipamen propioa merezi du" aurkibide eskematiko" 203 batek, hain zuzen, euskaldunei eta euskarari buruzko monografiaren atal linguistikorako Humboldtek, Erroman bizi izan zen garaian (1802-1808), prestaturiko aurkibideak. Hala ere, zeregin diplomatiko eta politiko berriak zirela eta, berak ez du euskal gaiari buruzko egitasmoa osotasunean zehazteko eta, are gutxiago, burutzeko betarik aurkitzen.
‎Euskara bezalako garapen literario urriko hizkuntza batekin topo egiteak, hain justu ere, hizkuntzaren berezko izaera antropologikoa antzematera eta onartzera eramaten du eta, jada esan bezala, baita gizakiaren humanizazioa, formazioa eta hezkuntza bertan oinarritu eta bertatik bideratu nahi izatera. Berak, beti ere, bere antropologia garatu nahi du eta, honetarako, garrantzitsua ikusten du euskaldunei eta euskarari buruzko " Monografia" bat egitea7: lehen unetik, eta hainbat argitalpen, eskutitz eta zirriborrotan ikus daitekeen bezala, berak euskal ikerketa orokor bat burutzeko asmoa erakusten du, alegia, herri eta hizkuntza honen alde ezberdinenak (etnografikoa, linguistikoa, historikoa...) uztartzen saiatuko den bat.
2006
‎Horrela bada, euskarak jasan duen atzerakada hein handi batean euskarari eta hizkuntzaren inguruko unibertso kulturalari begira bere burua eta bere nortasuna definitzeko eskubiderik gabe hazitako gizaldi oso baten esperientziari lotuta legokeela esan daiteke. Ukapen horrek euskarari buruzko haragitan oinarritutako oroimen ezari eragiten dio. Kronotopoek euskararen gainbeheran eragin zuten denbora luzez, komunitateak irudi ezkor horiei aurre egiteko apustua egin zuen arte.
‎Esanak esan geureari hel diezaiogun, euskara, Zentsuak eta Udal Erroldak. Jakina da 1981 urtean aurrenen, 1986an gero eta 1991n atzenen Euskal Herriko zenbait lurraldetan euskarari buruzko hainbait itaun edo galdera egin izan direla. Euskal Autonomi Elkartean 1981ean euskararen ezaguerari buruzko 4 item sartu ziren, ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmenari buruzkoak hain zuzen ere.
‎No caben, en punto a lenguaje, vinos nuevos en viejos odres". 1903an," Contra el purismo" saioan salatzen du348, euskarari buruzko ez oso bestela (eta oso bestela, aldi berean!), oraingo gaztelania dela" en realidad, solapado instrumento de todo género de estancamiento espiritual; y lo que es peor aún, de reacción entera y verdadera". Gaztelania horretan izpiritu gaztelauaren itxikeria guztia hezurmamitzen da," de tal modo ha encarnado en la lengua el empecatado dogmatismo de la casta que apenas se puede decir nada en ella sin convertirlo en dogma al punto(...).
‎" Orígenes de la raza vasca" horren testurik ez da gorde, baina J. A. Ereño Altuna-ren ikerlan bikain-bikainari eskerrak, haren eduki seguruenekoa lau puntuok osatu dute: 1) euskal herriaren jatorriari buruzko ameskerien kritika, 2) euskarari buruzko Larramendi, Astarloa eta abarren estrabagantzien kritika, 3) euskal legenda eta tradizio ipuinezkoen kritika (Xaho), 4) euskararen ahultasuna bizi borrokan gaztelaniari ezin buru eginik205 Guretzat, gogoan hartu beharrekoa da," Espíritu de la raza vasca" ko testua –ikustera goazena– polemika artean formulatua dela; erantzun bat legez, nolabait, haren foralismoaren zintasunaz ... Hala ere, bestelako zerikusi politikoak oro alde batera utzi eta, herri gogoaren kontzeptua jokoan nola ageri den ikustera mugatuko gara gu hemen.
‎Paradigma berrian euskararen lekua hiria da, ez unibertsitatearen laboratorioa edo gobernuaren bulegoa. Eta euskarari buruzko ardura hartzea euskal komunitate intelektual osoaren eginkizuna da, ez espezialista batzuena.
‎euskara hizkuntza bat da, beste edozein bezalakoa. Baieztapen horretan bermatuz pertsona ugarik (eta ez nolanahikoak) euskararen despolitizazioa eskatu dute behin eta berriro, alegia, euskarari buruzko kontu ororen tratamendua oinarri horren gainean epaitzea, eta kitto. Adibidez, euskara komunikazio tresna bat da, ez besterik, ez dezagun politikarekin nahastu, edo, Iruña-Veleiako aurkikundeak direla-eta, mintza gaitezen filologo gisa, hots, gure komentario guztiak Zientziaren inperatibo metodologikoen arabera mugatuz.
‎Zeren euskarari buruzko debate politikoa oso irrazionala izan ohi da, gure sentimendu primarioenek goitik behera kutsatua. Normala da.
2007
‎Laboa aipatu duzula, badirudi euskaraz euskarari buruzko abesti asko dagoela, baina ez dela gauza bera gertatzen katalanez katalanarekiko.
‎Gure ikasle direnek ez dakite ezer askorik hizkuntz politikaz, baina are gutxiago sekula euskaraz ikasi ez dutenek. Komunikabideetan euskarari buruzko berriak oso urriak dira, eta gainera aztertzekoa litzateke zer nolako tratamendua ematen zaion gaiari. Euskarazko komunikabideetan izan ezik, inon ez da euskalduntze planei buruzko eztabaidarik egiten eta informazio askorik ere ez da zabaltzen.
‎igartzen digu P. Gartziak. Orain arte izandugun euskara-paradigma( euskarari buruzko diskurtsoa, gutxi asko), Olentzeroren irudi berekoaomen: baina ez al da Olentzero euskara baino komertzialagoa?
‎17 Euskaltzaindiak 1947an (goiz eta garaiz, beraz) izendatu zuen Tovar bere urgazle, J. Vallejo eta A. Bausani Unibertsitate-irakasleekin batera. Badakigu Salamancan euskarari buruzko ikastaroa eman zuela 1947 -48 negualdian (Euskera. 1956, 328, 329).
‎Ez dago euskarari buruzko politika bat baizik eta administrazio-mugen araberako politika asko —hizkuntza hori Euskal Herri osoan ofiziala ez izatea horren adibiderik argiena litzateke—; eta, jakina, ez dirudi aniztasun juridiko hori euskaldungoaren mesederako izan daitekeenik. Egia da, bai, hizkuntzen lurralde kontuak historikoki —eta ez esentzialki— ulertu behar direla, baina —J.
2008
‎Gogoa ez nuen baikor: herritik urrun eta euskarari buruzko berriak ez hain onak. Orduan gure lotura Herria astekaria zen, Piarres Lafitte eta zeraman mugimendu erregionalista" Aitzina".
‎Ordurako, 1919an, Julio Urkixo eta Pierre Lhande4 izanak zituen Barojak aurrez aurre Riev aldizkarian. Urkixoren euskarari buruzko iritzien aurka, hauxe zioen Barojak:
‎392 Bergarako akordioan, euskarari buruzko erreferentzia bakarrak (5.b puntuak) helburu gisa zehazten zuen «la conservación, difusión y depuración del idioma vasco, signo preeminente de nuestra nacionalidad», baina Akademia, euskalkiak, hizkuntzaren batasuna, edo Sabino Aranaren ortografia bezalako konturik aipatu gabe (cf. Bergarako testua in Pablo Granja Mees, 1998:
‎Baina egia esan Arrese-Beitiak olerki sail bakarra atera zuen aldizkari horretan (aldiz gehiago Euskal­Errian edo Revista Euskaran), eta Revista de Vizcayak iraun zuen lau urteetan ez zen bertan euskaraz beste ezertxo ere argitaratu, Hego Euskal Herrian publikatu ziren lau kultur aldizkarietatik erdaldunena Bilbokoa izanik. Inoiz euskarari buruzko artikuluak azaldu ziren, baina gaztelaniaz, hala nola Unamuno, Sabino Arana eta beste batzuen arteko lehen polemikak.
‎Noraez horretan, aktualitateak hasieran baino pisu gutxiago dauka orain gidoietan, eta gero eta mundu propioago batean murgilduta ageri dira. Gero eta burbuilago- euskarari buruzko esketxek Madrildik zuzenduak dirudite-. Ikusleak, mozkorraldian lagunari behin eta berriz entzun dion txistearekin nola, ganora gabe egiten du barre.
‎Horiek hola, nola egin? Ez da inposatu behar, bistan dena eta onartu behar ere, euskarari buruzko mespretxua. Aspaldiko herritar frangok euskararen kontrako jarrera errespetatu behar.
‎Posible dela sinetsita, gobernura iritsiz gero zer egin asmo duten azaldu beharra daukatela dio Egigurenek. Horretarako zen euskarari buruzko agiria.
2009
‎Garai hartan, euskaltzalerik famatuenek ere erdaraz idazten zituzten beren lanak: bai euskararen aldekoak, bai euskarari buruzko ikerketak ere.
‎Bigarrenez, eremu mistoa deiturikoari dagokionez —arestian aipatu parlamentu-izapidean, talde Popularrak eta UPNk onartzen ez duten eremua NFBHLOri jarraiki— euskarari buruzko Foru Legeak hiritar guztiei aitortzen die" euskara nahiz gaztelania erabiltzeko eskubidea, Nafarroako Administrazio publikoei zuzentzen zaizkienean". Halaber, eskubide horren egikaritza bermatzeko, aipatu Administrazioek honakoa egin ahal izango dute:
‎Aitzitik, aipatu Administrazioek" interesatuei gaztelaniarako itzulpena eska diezaiekete", edo, bere kasuan, itzulpen zerbitzu ofizialak erabil ditzakete (euskaratik gaztelaniara itzultzeko, alegia); hain zuzen, itzulpen zerbitzuok Nafarroako Gobernuak sortu behar ditu administrazio-unitate bezala. Bestalde, irakaskuntza arloari dagokionez, euskarari buruzko Foru Legeak xedatzen du, eremu ez-euskaldun honetan euskararen irakaskuntza bultzatuko dela, eta hala behar izanez gero, botere publikoek osoki edo partzialki finantziatuko dutela, sustapen nahiz promozio irizpideei jarraiki baita eskarien arabera ere.
‎Jakina, era zilegian eztabaida daiteke, euskarari buruzko Foru Legeak proposatzen duen zatiketa hizkuntza-eremuei dagokienez —baita eremu bakoitzean aitortzen dituen hizkuntza-eskubideei dagokienean ere— NFBHLOko estatutu-aurreikuspenei eta Konstituzioari egokitzen ote zaizkion. Edozein kasutan, kontuan izan behar dena da, etorkizunean, euskarari buruzko Foru Legearen edukia alda daitekeela Parlamentuko gehiengoen arabera.
‎Jakina, era zilegian eztabaida daiteke, euskarari buruzko Foru Legeak proposatzen duen zatiketa hizkuntza-eremuei dagokienez —baita eremu bakoitzean aitortzen dituen hizkuntza-eskubideei dagokienean ere— NFBHLOko estatutu-aurreikuspenei eta Konstituzioari egokitzen ote zaizkion. Edozein kasutan, kontuan izan behar dena da, etorkizunean, euskarari buruzko Foru Legearen edukia alda daitekeela Parlamentuko gehiengoen arabera. Aitzitik, juridikoki egin ezin zitekeena —372/ 2000 Foru Dekretua eta bere hiru garapen-planak onartu zirenean—, eta gaur egun, egin ezin daitekeena —otsailaren 10eko 29/ 2003 Foru Dekretua indarrean egon arren—, zera da:
‎Aitzitik, juridikoki egin ezin zitekeena —372/ 2000 Foru Dekretua eta bere hiru garapen-planak onartu zirenean—, eta gaur egun, egin ezin daitekeena —otsailaren 10eko 29/ 2003 Foru Dekretua indarrean egon arren—, zera da: euskarari buruzko Foru Legea garatzen duen Dekretu bat per saltum NFBHLOri lotu. Halaber, ezin da elaboratu
‎Eremu mistoa deiturikoari dagokionez —arestian aipatu parlamentu-izapidean, talde Popularrak eta UPNk onartzen ez duten eremua NFBHLOri jarraiki— euskarari buruzko Foru Legeak hiritar guztiei aitortzen die" euskara nahiz gaztelania erabiltzeko eskubidea, Nafarroako Administrazio publikoei zuzentzen zaizkienean".
‎Eremu ez-euskalduna deiturikoan" hiritarrei aitortzen zaie Nafarroako Administrazio publikoetara euskaraz zuzentzeko eskubidea". euskarari buruzko Foru Legearen edukietara egokitzen ez den erregelamendurik. Izan ere, gogora ekarri behar dugu, arestian aipatu 372/ 2000 Foru Dekretua eta bere hiru garapen-planak onartzearekin batera, UPNk, euskarari buruzko Foru Legea onartzeko burututako parlamentu-eztabaidetan defendatu zituen tesiak ezarri nahi izan zituela; eta ostera, bai Foru Dekretua baita hiru garapen-planak ere, osotasunean deusezak zirela deklaratu zuela Auzitegi Gorenak13.
‎Eremu ez-euskalduna deiturikoan" hiritarrei aitortzen zaie Nafarroako Administrazio publikoetara euskaraz zuzentzeko eskubidea". euskarari buruzko Foru Legearen edukietara egokitzen ez den erregelamendurik. Izan ere, gogora ekarri behar dugu, arestian aipatu 372/ 2000 Foru Dekretua eta bere hiru garapen-planak onartzearekin batera, UPNk, euskarari buruzko Foru Legea onartzeko burututako parlamentu-eztabaidetan defendatu zituen tesiak ezarri nahi izan zituela; eta ostera, bai Foru Dekretua baita hiru garapen-planak ere, osotasunean deusezak zirela deklaratu zuela Auzitegi Gorenak13.
‎lehena, hizkuntza-eskubideen hedaduraren inguruan dagoena, batik bat, eremu mistoan (bertan bizi delarik euskal hiztun gehien); eta aurrekoari lotuta, bigarrena, eremu mistoan euskara ofiziala ote denari buruzkoa (izan ere, badirudi, eremu euskaldunean euskararen ofizialtasunaren inguruan zalantzarik ez dagoela). Bada, euskarari buruzko Foru Legearen hitzei erreparatzen badiegu —baita aipatu Legearen elaborazio-prozesuan parlamentarioek eginiko partehartzeei ere— antzeman daiteke, eremu mistoan dagoen hizkuntza-ereduak, eremu euskaldunean eta ez-euskaldunean dauden ereduen arteko tertium genus bat nahi duela izan. Berebat, eremu mistoan, formalki, hizkuntzen ofizialtasun bikoitza dagoela errefusa liteke; aitzitik, ezin uka daiteke, materialki bederen, euskararen erabilera ofizialak daudenik, bai irakaskuntzan baita euskarari buruzko Foru Legeak aurreikusten duen aukeran ere, hain zuzen, eremu mistoan hiritarrek Administrazioetara euskaraz zuzen daitezen edo Administrazioekiko harremanetan euskara erabil dezaten —balio eta eraginkortasun osoarekin— Orobat, aipatu eskubidearen erabilera bermatzeko, Administrazioek zehaztu beharko lukete zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz jakitea, eta zeinetan kontuan hartzeko merezimendutzat joko den.
‎Bada, euskarari buruzko Foru Legearen hitzei erreparatzen badiegu —baita aipatu Legearen elaborazio-prozesuan parlamentarioek eginiko partehartzeei ere— antzeman daiteke, eremu mistoan dagoen hizkuntza-ereduak, eremu euskaldunean eta ez-euskaldunean dauden ereduen arteko tertium genus bat nahi duela izan. Berebat, eremu mistoan, formalki, hizkuntzen ofizialtasun bikoitza dagoela errefusa liteke; aitzitik, ezin uka daiteke, materialki bederen, euskararen erabilera ofizialak daudenik, bai irakaskuntzan baita euskarari buruzko Foru Legeak aurreikusten duen aukeran ere, hain zuzen, eremu mistoan hiritarrek Administrazioetara euskaraz zuzen daitezen edo Administrazioekiko harremanetan euskara erabil dezaten —balio eta eraginkortasun osoarekin— Orobat, aipatu eskubidearen erabilera bermatzeko, Administrazioek zehaztu beharko lukete zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz jakitea, eta zeinetan kontuan... Ondorioz, ikuspuntu honetatik, zuzenbide osoz deuseza izango litzateke, euskarari buruzko Foru Legea guztiz ezeztatuz, eremu mistoan, arestian aipatu tertium genus hori ezabatuko lukeen edo euskararen erabilera ofizial horiek eragotziko lituzkeen edozein Foru Dekretu —edo bera garatzen duen edozein plan—.
‎Berebat, eremu mistoan, formalki, hizkuntzen ofizialtasun bikoitza dagoela errefusa liteke; aitzitik, ezin uka daiteke, materialki bederen, euskararen erabilera ofizialak daudenik, bai irakaskuntzan baita euskarari buruzko Foru Legeak aurreikusten duen aukeran ere, hain zuzen, eremu mistoan hiritarrek Administrazioetara euskaraz zuzen daitezen edo Administrazioekiko harremanetan euskara erabil dezaten —balio eta eraginkortasun osoarekin— Orobat, aipatu eskubidearen erabilera bermatzeko, Administrazioek zehaztu beharko lukete zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz jakitea, eta zeinetan kontuan hartzeko merezimendutzat joko den. Ondorioz, ikuspuntu honetatik, zuzenbide osoz deuseza izango litzateke, euskarari buruzko Foru Legea guztiz ezeztatuz, eremu mistoan, arestian aipatu tertium genus hori ezabatuko lukeen edo euskararen erabilera ofizial horiek eragotziko lituzkeen edozein Foru Dekretu —edo bera garatzen duen edozein plan—.
‎Horrenbestez, zein da euskarari buruzko Foru Legearen edukia. Bere" Xedapen Orokorretan" ezartzen da, Legearen helburua dela" euskararen erabilera normala eta ofiziala arautzea gizarte-elkarbizitzaren alorrean nahiz irakaskuntzan".
‎Zehazki, euskarari buruzko Foru Legeak eremu euskalduna deiturikoan, hiritar guztiei aitortzen die, botere publikoekiko harremanetan eurak hautatako hizkuntza erabiltzeko eskubidea (euskara zein gaztelania, alegia), baita modu berean harrera izatekoa ere. Honetara, Administrazio publikoek eta izaera publikoa daukaten enpresek mailaz mailako trebakuntza sustatuko dute, eremu euskaldunean lan egiten duten langileek euskara erabil dezaten.
‎Gaitasunaren aldetik berpizte bat agertzen da. Baina kartsutasun ahulena adierazten dute nola lurraldetasunean hala euskalduntasunean, euskarari buruzko interesan, euskara erabiltzeko jarrerari buruz. Zer gertatzen da?
‎Errazu, euskarari buruzko saioa da, euskara desberdinak aztertuko dituen saioa, euskalki eta ikuspegi desberdinetatik. Horretarako gai desberdinak jorratuko ditugu igandero:
‎Eta hori da euskarari dagokion ebaluazio zehatzena, esan dio Tapani Salminen filologo finlandiarrak Efe agentziari. Salminen euskarari buruzko txostenaren egilea izan da.
‎Damasok, baina, Madrilera joan aurretik ere bazuen euskarari buruzko iritzi bat, debozionisten ikastetxeko azken ikasturtean gramatikako irakaslearengandik jasoa?. Nola esango zenukete euskaraz: –Las plantas angiospermas se subdividen en monocotiledóneas y dicotiledóneas??.
‎izan zen. Akademian sartu baino askoz lehenagotik, euskarari buruzko hainbat idazlan argitaratu zituen: Tratado de subfijación, Prefijación y Composición en el idioma Euskaro (1911), Tratado de Sintaxis del idioma Euskaro (1912), El verbo vascongado (1923), Sobre el origen y parentesco del pueblo Euskaro y su idioma (1935) eta Desarrollo de las conjugaciones Euskaras Perifrásticas y Sintéticas, respetuosas y familiares (1943).
‎Alfred Morel-Fatio (1850-1924) hispanista frantses handiaren ikasle, jarraitzaile eta ordezkoa izan zen Collége de France-n maisuaren azken urteotan (1920-1925); kadira horretan eman zituen gaztelaniazko klaseekin batera euskarazkoak, berau izanik ziur aski unibertsitate batean euskarari buruzko klaseak eman zituen lehena. Halaber, Baionako Societé des Sciences, Lettres et Arts-eko kidea, RIEVeko kolaboratzaile arrunta eta Eusko Ikaskuntzaren III. Biltzarrean (Gernika, 1922) partaide izan zen.
‎Erakusketak hizkuntza horien ezaugarrietako batzuk eta beraien historiaren adierazpen garrantzitsuenetako batzuk laburbiltzen ditu. Gainera, Europan dauden hizkuntza erromanikoen mapa erakusten da, eta aragoierari, katalanari, okzitanierari eta euskarari buruzko informazio anitza ematen da.
‎Tbilisi-n Xabier Kintana euskaltzain osoa ezagutu zuen eta ordu askotako saioak egin zituzten elkarrizketetan, hizkuntzalaritzaz eta euskarologiaz, bertako Unibertsitatean euskarari buruzko eskolak ere emanez.
‎Zer dela-eta EAJ eta PSE-EEren moral bikoitz hori? esaldiak borobiltzen du, PPk euskarari buruzko politikaren harira eginiko bideoa.
‎Prentsaurreko batetik ailegatu berri da. Lizarragako euskarari buruzko argitalpenaren aurkezpenetik. Zoriondu du pilotaria Bujandak ere.
‎Erabaki horiek ikastoletan eraginik izango ez duten arren, kezka agertu du Tellituk. Frantziako eta Nafarroako gobernuen euskarari buruzko politikekin ere kritiko agertu da.
‎Damasok, baina, Madrilera joan aurretik ere bazuen euskarari buruzko iritzi bat, debozionisten ikastetxeko azken ikasturtean gramatikako irakaslearengandik jasoa –" Nola esango zenukete euskaraz: ‘Las plantas angiospermas se subdividen en monocotiledóneas y dicotiledóneas? ’ Alferrik arituko zarete, esaldi hori ez baitago euskarara itzultzerik, euskaraz dakizuenok ongi jabetuko zineten bezala" esan zuen hark behin batean klasean, hizkuntzei buruzko hitzaldian euskararen ajeak agerian agertzen ahalegintzen zela–, eta halaxe erantzun zion:
‎Horrela, bada, hogeita bost urteotako ibilbidea aztertzerakoan, legea bera adina edo legea baino neurri handiagoan oso kontuan hartzekoak dira, beste zenbaiten artean, honako faktore hauek: euskal hiztunen edo elebidunen pisu demografikoa, elebidunen euskara-gaitasun erlatiboa, euskararen eta gaztelaniaren arteko distantzia linguistikoa, euskarari buruzko kontsiderazio soziala, gizartean urteetan erroturiko euskararen erabilera-ohiturak eta, nola ez, zorioneko kontsentsua, hots, hizkuntza politikaren gaineko kontsentsu sozial eta politikoa. Gehiago ere badira, jakina, baina horiek ere aipatzeak eta guztiei buruzko gogoetaren bat orrialdeotara ekartzeak luzatu egingo luke bestela ere luze doan hausnarketa hau.
‎Euskararen Etxea( euskarari buruzko gune espezializatua) (www.euskararenetxea.net)
‎• Eduki (EKE Euskal Kultur Erakundea) (www.eke.org/ eke/ gure_ ekintzak/ kultura_ teknologiak/ eduki_ programa). Uztaritzen kokatua den Euskal Kultur Erakundeak euskararen eta euskal kulturaren garapena laguntzen du Ipar Euskal Herrian, bai diruz, bai teknikoki, pertsonek eta elkarteek eraman egitasmoen bidez. Euskal kulturari eta euskarari buruzko hainbat ekitaldiren berri aurki dezakezue, Ipar Euskal Herriko 15 euskal kultur elkarteren egitasmo guztien berri daukazue.
2010
‎Ikasleak euskara jakin behar du eta euskarari buruzko ikasgaiak euskaraz egiten dira nagusiki: euskal gramatika, dialektologia, fonetika historikoa, euskal literatura...
‎Newsframe analysis bezala ezagutzen da lehenbiziko ikerlerroa. hurbilpen horrek kazetaritzaren diskurtsoa hartzen du analisiaren ardatz, era horretan komunikabideen framinga zedarritu ahal izateko; baita diskurtso horrek duen informazio-prozesua ere (ekoizpena, prozesamendua eta eragina). izan ere, framing prozesua estrategikoa den aldetik, bere funtzionamenduan badute zerikusia komunikabideen barruko eta kanpoko faktoreek. horrela eginez, jorratzen diren gaien eta ezaugarrien zerrendatze hutsa gainditzen da, eta errealitatea ulertzeko edo ulertarazteko eraiki den informazio-eremuko egitura orokorra zedarritu eta horren arau orokorrak azalduko lirateke. gure interesgunera ekarrita, newsframe analysiaren abiapuntua hauxe litzateke: aztertzea hemengo komunikabideek euskararen inguruan hedatzen dituzten albisteak eta iritziak; baita horien atzean dagoen informazio-prozesuak ere. adibidez, zeintzuk eta nolakoak diren euskarari buruzko informazio prozesua baldintzatzen edota ezartzen duten komunikabideen barneko zein kanpoko eragileak; eragile horiek zergatik sartzen —edo isiltzen— dituzte agendara euskarari buruzko albisteak; nola eta zergatik moldatzen dituzten albiste horien osaketa, ekoizpena eta prozesamendua. horrela, era sistematikoan ezagutuko genituzke zernolako interes ideologikok, politikok, ekonomikok mark...
‎Newsframe analysis bezala ezagutzen da lehenbiziko ikerlerroa. hurbilpen horrek kazetaritzaren diskurtsoa hartzen du analisiaren ardatz, era horretan komunikabideen framinga zedarritu ahal izateko; baita diskurtso horrek duen informazio-prozesua ere (ekoizpena, prozesamendua eta eragina). izan ere, framing prozesua estrategikoa den aldetik, bere funtzionamenduan badute zerikusia komunikabideen barruko eta kanpoko faktoreek. horrela eginez, jorratzen diren gaien eta ezaugarrien zerrendatze hutsa gainditzen da, eta errealitatea ulertzeko edo ulertarazteko eraiki den informazio-eremuko egitura orokorra zedarritu eta horren arau orokorrak azalduko lirateke. gure interesgunera ekarrita, newsframe analysiaren abiapuntua hauxe litzateke: aztertzea hemengo komunikabideek euskararen inguruan hedatzen dituzten albisteak eta iritziak; baita horien atzean dagoen informazio-prozesuak ere. adibidez, zeintzuk eta nolakoak diren euskarari buruzko informazio prozesua baldintzatzen edota ezartzen duten komunikabideen barneko zein kanpoko eragileak; eragile horiek zergatik sartzen —edo isiltzen— dituzte agendara euskarari buruzko albisteak; nola eta zergatik moldatzen dituzten albiste horien osaketa, ekoizpena eta prozesamendua. horrela, era sistematikoan ezagutuko genituzke zernolako interes ideologikok, politikok, ekonomikok markatzen eta gidatzen duten euskararen framinga (edo, hobeto, framing ezberdinak). horrela eginda, euskara hauteman eta interpretatzeko dagoen egitura orokorraren ezagutza sakona eta zorrotza oinar...
‎XiX. mende erditik aurrera, jada ohartu ziren horretaz gizon-emakumeak. horrenbestez, galdera hori erroldan sartzen lehenak izan ziren oinarri demokratiko sendoak zituzten herrialdeak —hala nola erresuma batua— eta beren mugen barruan hizkuntzaaniztasunaren ehuneko handia zutenak —hala nola belgika, Suitza eta austria-hungariako inperioa— hau da, eta ezin zen bestela izan, hizkuntza horiei legezko aitortza edo, gutxienez, kultura-mailako aitortza handiena eman zieten estatuak izan ziren lehenak, erroldetan bertako hizkuntzen ezagutza-mailaz herritarrei galdera egiten. harritzekoa da, ordea, espainiak, hizkuntza-aniztasun hain handia izanik, inoiz ez txertatzea erroldan inolako galdera demolinguistikorik. ...ra behartu zuten jende guztia, lehenengoz4 talde bati zer hizkuntza-kidetze zuten galdetze hutsa aski zen talde hori kanpora begira ikusgarri egiteko, eta berezko komunitate berezitua osatzearen kontzientzia hartzeko. zalantzarik gabe, ondorio hori zuelako, ez zuen espainiak ofizialki egiaztatu nahi izan zer hedapen geografiko eta demografiko zuten bere berezko hizkuntzek. ez da zaila imajinatzea euskarari buruzko zer datu emango zituen XiX. mende erdialdean egindako hizkuntza-erroldak, hegoaldean. ladislao Velascoren lanen arabera5 (1867 urte ingurukoak), 780.000 pertsona inguru zeuden lau lurraldeetan, eta horien %50 baino gehixeago ziren euskaldunak; eta badirudi euskaldun gehienak elebakarrak izango zirela. edonola ere, kaltea eginda dago, eta 125 urtean zehar bildu ahal izango liratekeen datu demolin... biztanleen ahozko nahiz idatzizko mailaz, familiaren bidezko transmisioEspainiak bere baitako hizkuntzaaniztasunarekiko historikoki izan duen jarrera izan da hura ukatzea eta hizkuntza bakarra inposatzea.
‎4 JoeraK, JarreraK eTa HizpideaK hizkuntza jarrerak neurtzen duten ikerketetan ikusten da, euskarari buruzko gaztetxoen hizpidea, ez dela berdina ikastetxeetako hizkuntza eredu ezberdinetan. eta gaztetxo hauek eredu batetan ala bestean aritzea, beren gurasoen erabakia izan denez, gaztetxoen hizpidea ere, ez da eskolaren baitako (irakasle-ikasleen arteko) kontua bakarrik, baizik, beren inguruetako hizpidearen harikoa (etxekoen, auzokoen, herrikoen...).
‎4.1 euskarari buruzko hizpideak gure arteko prentsa idatzian euskararekiko herri jarrera ezberdin horien lekuko dira —alderdi politikoak ez ezik— komunikabide ezberdinen joera editorialak ere. gure ingurunean irakurrienak diren egunkarietako euskarari buruzko artikulu eta editorialak aztertzen jardunak gara azken urteetan. egin izan ditugun ikerketa batean eta baita bigarrengo beste batetan ere garbi agertze... EUSKARA edo EUSKERA edo EUSKEREA edo VASCUENCE ((LINGUA LENGUA IDIOMA) (EUSK VASC NAVARR)) edo HIKUNTZ. ikerlan honetako emaitzak ikusita, euskararen gaia arlo politikoari oso lotua agertzen da prentsako testuetan. oro-h -1 taulan ikusi dezakegunez, testu hauetako osagarri nagusienen artean, batez ere erakunde politiko ezberdinak agertzen dira, beste hizkuntzei buruzko aipamenekin batera:
‎4.1 euskarari buruzko hizpideak gure arteko prentsa idatzian euskararekiko herri jarrera ezberdin horien lekuko dira —alderdi politikoak ez ezik— komunikabide ezberdinen joera editorialak ere. gure ingurunean irakurrienak diren egunkarietako euskarari buruzko artikulu eta editorialak aztertzen jardunak gara azken urteetan. egin izan ditugun ikerketa batean eta baita bigarrengo beste batetan ere garbi agertzen da, herri edo gizarte asmoen eta euskararekiko jarreren arteko lotura. euskararen inguruan jarrera kontrajarriak agertzen dira egunkari batzuen eta besteen artean. komunikabideek hizkuntzaren inguruko gizarte banaketa eragiten dute. lehenengo ike... EUSKARA edo EUSKERA edo EUSKEREA edo VASCUENCE ((LINGUA LENGUA IDIOMA) (EUSK VASC NAVARR)) edo HIKUNTZ. ikerlan honetako emaitzak ikusita, euskararen gaia arlo politikoari oso lotua agertzen da prentsako testuetan. oro-h -1 taulan ikusi dezakegunez, testu hauetako osagarri nagusienen artean, batez ere erakunde politiko ezberdinak agertzen dira, beste hizkuntzei buruzko aipamenekin batera:
‎EUSKNELA-H -3 TAULAKO OSAGARRIRIK GARRANTZIZKOENEN IRUDIA (bariantza azaldua %29, 3) euskarari buruzko eztabaidan gaur egun bizi dugun politizazioak Frantziak iparraldean eta espainiak hegoaldean aplikatu izan duten estatu nazionalismoaren marka dute oraindik ere. Frantsesa edo gaztelera ezarri nahi izana euskotarren hizkuntza nazional bakartzat, euskaldunei beren jatorrizko hizkuntza erabiltzeko hamaika eragozpen ezarriz historikoki. erabaki politikoak eta beren kontrako ekimenak ere politikoak direnez, arazo politikoa gertatu da geroztik euskararena. eta hizkuntzaren aukeran berdintasun politikorik ziurtatzen ez den bitartean, hala izaten jarraituko duela dirudi. horren adierazle da prentsari dagokion ikerketa hau. gaur eguneko gaztetxoek, ez dute prentsak erakusten duen politizazio mailarik azaltzen beren euskarari buruzko hizpidean:
‎EUSKNELA-H -3 TAULAKO OSAGARRIRIK GARRANTZIZKOENEN IRUDIA (bariantza azaldua %29, 3) euskarari buruzko eztabaidan gaur egun bizi dugun politizazioak Frantziak iparraldean eta espainiak hegoaldean aplikatu izan duten estatu nazionalismoaren marka dute oraindik ere. ...zarriz historikoki. erabaki politikoak eta beren kontrako ekimenak ere politikoak direnez, arazo politikoa gertatu da geroztik euskararena. eta hizkuntzaren aukeran berdintasun politikorik ziurtatzen ez den bitartean, hala izaten jarraituko duela dirudi. horren adierazle da prentsari dagokion ikerketa hau. gaur eguneko gaztetxoek, ez dute prentsak erakusten duen politizazio mailarik azaltzen beren euskarari buruzko hizpidean: eskola, Euskalerria, familia eta lana dituzte gairik aipatuenak. beste hizkuntzak ohi duten bezala, euskarak ere, herri izaera edo identitatearekin lotura estua du. baina honez gain euskara, kultur ondarea da gazte hauentzat, etxekoen bidez edo eskolaren bidez jasotzen dutena. bada, euskara ikasteak lana izateko aukera hobea eskainiko diola uste duenik ere; trukeordaineko jarrerari lotuago dago hizpide mota hau, aipatu tesi lanean (1996) agertu zitzaigunez. prentsan nagusitzen den euskarari buruzko hizpideak, politizatuegia jarraitzen du, eta hizpide horren ondorioz herrikideon gizarte erantzukizuna estaltzeko arriskua legoke, euskararen auzia politikoa dela uste izatea eta beraz, politikoei dagokiela berarekiko erantzukizuna edo erabaki hartzea. baina, jakina gurea bezalako gizarte eleanitzetan, ahulena den hizkuntzaren biziraupena ziurtatuko bada, hiztunen erantzukizunak izango du zer esana.
‎Frantsesa edo gaztelera ezarri nahi izana euskotarren hizkuntza nazional bakartzat, euskaldunei beren jatorrizko hizkuntza erabiltzeko hamaika eragozpen ezarriz historikoki. erabaki politikoak eta beren kontrako ekimenak ere politikoak direnez, arazo politikoa gertatu da geroztik euskararena. eta hizkuntzaren aukeran berdintasun politikorik ziurtatzen ez den bitartean, hala izaten jarraituko duela dirudi. horren adierazle da prentsari dagokion ikerketa hau. gaur eguneko gaztetxoek, ez dute prentsak erakusten duen politizazio mailarik azaltzen beren euskarari buruzko hizpidean: ...duten bezala, euskarak ere, herri izaera edo identitatearekin lotura estua du. baina honez gain euskara, kultur ondarea da gazte hauentzat, etxekoen bidez edo eskolaren bidez jasotzen dutena. bada, euskara ikasteak lana izateko aukera hobea eskainiko diola uste duenik ere; trukeordaineko jarrerari lotuago dago hizpide mota hau, aipatu tesi lanean (1996) agertu zitzaigunez. prentsan nagusitzen den euskarari buruzko hizpideak, politizatuegia jarraitzen du, eta hizpide horren ondorioz herrikideon gizarte erantzukizuna estaltzeko arriskua legoke, euskararen auzia politikoa dela uste izatea eta beraz, politikoei dagokiela berarekiko erantzukizuna edo erabaki hartzea. baina, jakina gurea bezalako gizarte eleanitzetan, ahulena den hizkuntzaren biziraupena ziurtatuko bada, hiztunen erantzukizunak izango du zer esa...
‎Euskal abertzaleak dira protagonista nagusienak euskarari buruzko komunikabideetako eztabaidan, honek adierazten du gure hizkuntzari buruzko eztabaidak duen ideologizazio edo politizazio maila zenbaterainokoa den, euskara abertzaletasunari lotzen baizaio gehienbat. ondoren agertzen dira euskal hiztunak eta euskal herritarrak. baita ere, badute zer esana euskararen eztabaidan agintari edo politikariak eta herritarrengandik hurbilen dauden erakundeak, hau da, uda...
‎3 gizarTe eTa HerriaSmoen arTeKo BorroKa gaur eguneko euskal gizartea, herri asmo eta izan asmo ezberdinen artean zatitua dagoen bezala, neurri horretan zatituta agertzen dira gazteak euskararen aurrean ere. eta hizkuntza bat normaltzea zaila baldin bada, oraindik ere zailagoa egingo da, hizkuntza honen bazterketa eragiten duten jarrerak eta joerak emaPrentsan nagusitzen den euskarari buruzko hizpideak, politizatuegia jarraitzen du, eta hizpide horren ondorioz herrikideon gizarte erantzukizuna estaltzeko arriskua legoke, euskararen auzia politikoa dela uste izatea eta beraz, politikoei dagokiela berarekiko erantzukizuna edo erabaki hartzea.
‎...baino. elkartasunaren dimentsioan, berriz, modu berean antzeman zituzten gaztelaniaz eta euskaraz egin zutenean (amorrortu 2001a). euskararen aldaera ezberdinak (bizkaiera, gipuzkera, batua eta gaitasun mugatuko batua) erabiltzen zuten hiztunak ebaluatzerakoan ere dimentsio berak agertu ziren (amorrortu 2001b). beste ikerketa batean (larrañaga 1995, 2000), 13 -14 urteko gazte euskaldunek egindako euskarari buruzko idazlanen azterketak antzeko dimentsioak azaleratu zituen: eragile izanarazleak (euskaldun izaerari lotutakoak) eta trukeordaineko eragileak (lana edo ikasketei lotutakoak). hala, lehenbizikoen bidez euskara nortasun-hizkuntza (euskaldun egiten gaituena, arbasoen hizkuntza) dela azpimarratu zuten gaztetxoek eta bigarrenen bidez euskararen balio instrumentala (lana topatzeko, ikasketetan aurrera egiteko, hizkuntza bat gehiago jakiteko, baita euskaldunekin harremanak izateko ere) indartu zuten. hirugarren atalaren ondorenean, ikerketa kualitatiboan euskararen balio instrumental eta integratzaileari buruz aurkitutako emaitzak aurkeztuko dira; gero, ikerketako lekukoen datuak aztertzeko bi dimentsio klasikoak ez direla nahikoa defendatuko da, eta beste dimentsio bi proposatuko dira. kontuan izan behar da ikerketa kualitatiboaren helburua ahalik eta jarrera eta ideia gehien biltzea dela, sarri zein gutxitan agertuta. horregatik ez da ideien maiztasunari buruzko ondoriorik atera behar. ikerketa kuantitatiboa da biztanlerian ideia bakoitzaren maiztasuna neurtzen duena.
‎Radio Euskadiri dagokionez, Javier Muguruza Boulevard saioko kolaboratzaileak euskarari buruzko zutabea osatuko du eta ondoren, euskara ikasteko aitzakiarik ez dagoela erakutsiko dute. Bi euskaldunberri izango dituzte solaskide:
Emaitza gehiago eskuratzen...
Aldaerak
Lehen forma
Argitaratzailea
Konbinazioak (2 lema)
Taula kopiatu
euskara foru 15 (0,10)
euskara ikerketa 14 (0,09)
euskara iritzi 11 (0,07)
euskara gai 8 (0,05)
euskara artikulu 7 (0,05)
euskara gogoeta 7 (0,05)
euskara lan 7 (0,05)
euskara politika 7 (0,05)
euskara diskurtso 6 (0,04)
euskara informazio 6 (0,04)
euskara datu 5 (0,03)
euskara eztabaida 5 (0,03)
euskara hainbat 5 (0,03)
euskara aipamen 4 (0,03)
euskara hizpide 4 (0,03)
euskara ikerlan 4 (0,03)
euskara albiste 3 (0,02)
euskara bi 3 (0,02)
euskara bibliografia 3 (0,02)
euskara eskola 3 (0,02)
euskara galdera 3 (0,02)
euskara hausnarketa 3 (0,02)
euskara jakintza 3 (0,02)
euskara jarrera 3 (0,02)
euskara kontu 3 (0,02)
euskara liburu 3 (0,02)
euskara tesi 3 (0,02)
euskara abesti 2 (0,01)
euskara adostasun 2 (0,01)
euskara agiri 2 (0,01)
euskara aholku-emaile 2 (0,01)
euskara atal 2 (0,01)
euskara atxikimendu 2 (0,01)
euskara berri 2 (0,01)
euskara beste 2 (0,01)
euskara ezagumendu 2 (0,01)
euskara ezagutza 2 (0,01)
euskara gaitasun 2 (0,01)
euskara hitzaldi 2 (0,01)
euskara ideia 2 (0,01)
euskara ikastaro 2 (0,01)
euskara interes 2 (0,01)
euskara irizpide 2 (0,01)
euskara jardunaldi 2 (0,01)
euskara motibazio 2 (0,01)
euskara paradigma 2 (0,01)
euskara planteamendu 2 (0,01)
euskara proposamen 2 (0,01)
euskara txosten 2 (0,01)
euskara Larramendi 1 (0,01)
euskara adierazpen 1 (0,01)
euskara aditu 1 (0,01)
euskara akademia 1 (0,01)
euskara akordio 1 (0,01)
euskara aldekotasun 1 (0,01)
euskara aplikazio 1 (0,01)
euskara ardura 1 (0,01)
euskara ardura hartu 1 (0,01)
euskara argitalpen 1 (0,01)
euskara askotariko 1 (0,01)
euskara aurreiritzi 1 (0,01)
euskara aurrez aurreko 1 (0,01)
euskara auzi 1 (0,01)
euskara azterketa 1 (0,01)
euskara azterlan 1 (0,01)
euskara baldintza 1 (0,01)
euskara begirada 1 (0,01)
euskara bera 1 (0,01)
euskara betekizun 1 (0,01)
euskara bigarren 1 (0,01)
euskara bilera 1 (0,01)
euskara bizipen 1 (0,01)
euskara debate 1 (0,01)
euskara diagnostiko 1 (0,01)
euskara dokumentazio 1 (0,01)
euskara duda 1 (0,01)
euskara egin 1 (0,01)
euskara egoera 1 (0,01)
euskara egun 1 (0,01)
euskara elkargune 1 (0,01)
euskara enpresa 1 (0,01)
euskara erabilera 1 (0,01)
euskara erakusketa 1 (0,01)
euskara erreferentzia 1 (0,01)
euskara erreportaje 1 (0,01)
euskara esketx 1 (0,01)
euskara etengabeko 1 (0,01)
euskara ez oso 1 (0,01)
euskara formakuntza 1 (0,01)
euskara gainerako 1 (0,01)
euskara gaztetxo 1 (0,01)
euskara gomendio 1 (0,01)
euskara gu 1 (0,01)
euskara gune 1 (0,01)
euskara gutxieneko 1 (0,01)
Konbinazioak (3 lema)
Taula kopiatu
euskara foru lege 12 (0,08)
euskara ikerketa linguistiko 4 (0,03)
euskara aholku-emaile ofizial 2 (0,01)
euskara artikulu gutxi batzuk 2 (0,01)
euskara ezagumendu sakon 2 (0,01)
euskara gai sentibera 2 (0,01)
euskara hitzaldi bat 2 (0,01)
euskara ikerketa ere 2 (0,01)
euskara ikerlan ekarpen 2 (0,01)
euskara iritzi bat 2 (0,01)
euskara irizpide jakin 2 (0,01)
euskara proposamen antzeman 2 (0,01)
euskara abesti asko 1 (0,01)
euskara abesti itzuli 1 (0,01)
euskara adierazpen xelebre 1 (0,01)
euskara aditu ikuspuntu 1 (0,01)
euskara adostasun bat 1 (0,01)
euskara agiri ere 1 (0,01)
euskara aipamen agertu 1 (0,01)
euskara aipamen aldatu 1 (0,01)
euskara akademia bat 1 (0,01)
euskara akordio lortu 1 (0,01)
euskara albiste gehien 1 (0,01)
euskara aplikazio zabaldu 1 (0,01)
euskara ardura hartu euskal 1 (0,01)
euskara argitalpen aurkezpen 1 (0,01)
euskara artikulu azaldu 1 (0,01)
euskara artikulu bat 1 (0,01)
euskara artikulu irakurri 1 (0,01)
euskara artikulu topatu 1 (0,01)
euskara askotariko ikerlan 1 (0,01)
euskara atal bat 1 (0,01)
euskara atxikimendu handi 1 (0,01)
euskara aurreiritzi lotu 1 (0,01)
euskara aurrez aurreko gordin 1 (0,01)
euskara azterketa sakon 1 (0,01)
euskara baldintza batzuk 1 (0,01)
euskara begirada aldatu 1 (0,01)
euskara bera ikuspuntu 1 (0,01)
euskara berri ez 1 (0,01)
euskara berri oso 1 (0,01)
euskara beste arlo 1 (0,01)
euskara beste ikerketa 1 (0,01)
euskara betekizun jaso 1 (0,01)
euskara bi delibero 1 (0,01)
euskara bi eranskin 1 (0,01)
euskara bi plangintza 1 (0,01)
euskara bibliografia eduki 1 (0,01)
euskara bibliografia ezinbesteko 1 (0,01)
euskara bigarren irudikapen 1 (0,01)
euskara bizipen azaldu 1 (0,01)
euskara datu estatistiko 1 (0,01)
euskara datu ez 1 (0,01)
euskara datu herri 1 (0,01)
euskara datu jaso 1 (0,01)
euskara datu urri 1 (0,01)
euskara debate politiko 1 (0,01)
euskara diagnostiko bat 1 (0,01)
euskara diskurtso arteko 1 (0,01)
euskara diskurtso berri 1 (0,01)
euskara diskurtso berritu 1 (0,01)
euskara diskurtso bilakaera 1 (0,01)
euskara egin liburu 1 (0,01)
euskara egoera soziolinguistiko 1 (0,01)
euskara egun behin 1 (0,01)
euskara elkargune plural 1 (0,01)
euskara enpresa egon 1 (0,01)
euskara erreferentzia bakar 1 (0,01)
euskara erreportaje saio 1 (0,01)
euskara esketx Madril 1 (0,01)
euskara eskola ere 1 (0,01)
euskara eskola eskaini 1 (0,01)
euskara ez oso bestela 1 (0,01)
euskara ezagutza sakondu 1 (0,01)
euskara eztabaida erdi 1 (0,01)
euskara eztabaida gaur egun 1 (0,01)
euskara eztabaida lasai 1 (0,01)
euskara eztabaida parte hartu 1 (0,01)
euskara formakuntza aipatu 1 (0,01)
euskara foru lege berri 1 (0,01)
euskara foru lege izan 1 (0,01)
euskara foru legea onartu 1 (0,01)
euskara gai aztertu 1 (0,01)
euskara gai mugatu 1 (0,01)
euskara gainerako neurri 1 (0,01)
euskara gaitasun erabilera 1 (0,01)
euskara gaitasun gainditu 1 (0,01)
euskara galdera bat 1 (0,01)
euskara galdera sartu 1 (0,01)
euskara galdera zorrotz 1 (0,01)
euskara gaztetxo hizpide 1 (0,01)
euskara gogoeta ere 1 (0,01)
euskara gogoeta hori 1 (0,01)
euskara gogoeta prozesu 1 (0,01)
euskara gogoeta sakon 1 (0,01)
euskara gogoeta ukan 1 (0,01)
euskara gogoeta zehaztu 1 (0,01)
euskara gu jarrera 1 (0,01)
euskara gune espezializatu 1 (0,01)
euskara gutxieneko klausula 1 (0,01)
euskara hainbat argibide 1 (0,01)
euskara hainbat baieztapen 1 (0,01)
euskara hainbat ekitaldi 1 (0,01)
euskara hainbat idazlan 1 (0,01)
euskara hainbat ikerketa 1 (0,01)
euskara hausnarketa langile 1 (0,01)
euskara hizpide gu 1 (0,01)
euskara ikastaro eman 1 (0,01)
euskara ikerketa emaitza 1 (0,01)
euskara ikerketa soziologiko 1 (0,01)
euskara ikerketa tradizio 1 (0,01)
euskara ikerlan linguistiko 1 (0,01)
euskara ikerlan ugari 1 (0,01)
euskara informazio anitz 1 (0,01)
euskara informazio linguistiko 1 (0,01)
euskara informazio prozesu 1 (0,01)
euskara informazio soilik 1 (0,01)
euskara informazio soziolinguistiko 1 (0,01)
euskara interes eutsi 1 (0,01)
euskara iritzi adierazgarri 1 (0,01)
euskara iritzi eman 1 (0,01)
euskara iritzi ere 1 (0,01)
euskara iritzi ezkor 1 (0,01)
euskara iritzi joera 1 (0,01)
euskara iritzi orokor 1 (0,01)
euskara jakintza jaso 1 (0,01)
euskara jakintza zabaldu 1 (0,01)
euskara jardunaldi egin 1 (0,01)
euskara jarrera balio 1 (0,01)
euskara jarrera ez 1 (0,01)
euskara jarrera zein 1 (0,01)
euskara kontu ere 1 (0,01)
euskara kontu oro 1 (0,01)
euskara lan askotariko 1 (0,01)
euskara lan baizik 1 (0,01)
euskara lan bat 1 (0,01)
euskara lan ekin 1 (0,01)
euskara lan plazaratu 1 (0,01)
euskara lan ugari 1 (0,01)
euskara liburu gogoangarri 1 (0,01)
euskara paradigma bat 1 (0,01)
euskara paradigma sortu 1 (0,01)
euskara planteamendu alderdikoi 1 (0,01)
euskara planteamendu estrategiko 1 (0,01)
euskara politika bat 1 (0,01)
euskara politika ere 1 (0,01)
euskara politika hari 1 (0,01)
euskara politika konparatu 1 (0,01)
euskara politika ofizial 1 (0,01)
euskara politika publiko 1 (0,01)
euskara tesi bat 1 (0,01)
euskara tesi egile 1 (0,01)
euskara tesi egin 1 (0,01)
euskara txosten egile 1 (0,01)
Urtea

Bilaketarako laguntza: adibideak

Oinarrizko galderak
katu "katu" lema duten agerpen guztiak bilatu
!katuaren "katuaren" formaren agerpenak bilatu
katu* "katu" hasiera duten lema guztiak bilatzen ditu
!katu* "katu" hasiera duten forma guztiak bilatzen ditu
*ganatu "ganatu" bukaera duten lema guztiak bilatzen ditu
!*ganatu "ganatu" bukaera duten forma guztiak bilatzen ditu
katu + handi "katu" eta "handi" lemak jarraian bilatu
katu + !handia "katu" lema eta "handia" forma jarraian bilatu
Distantziak
katu +3 handi "katu" eta "handi" lemak 3 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handia "katu" lema eta "handia" forma 2 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handi* "katu" lema eta "handi"z hasten diren formak 2 elementuetako distantzian bilatu
Formen konbinazioa desberdinak
bero + handi | asko "bero" lema eta jarraian "handi" edo "asko" lemak bilatu
bero +2 !handi* | !asko* "bero" lema eta jarraian "handi"z edo "asko"z hasten diren formak
!bero + handi|asko|gutxi|txiki "bero" forma eta jarraian "handi", "asko", "gutxi", "txiki" lemak
Ezaugarri morfologikoekin
proba + m:adj "proba" lema eta jarraian adjketibo bat
proba +2 m:adj "proba" lema eta bi hitzetako distantziak adjektibo bat adjketibo bat
bero + handi|asko + m:adi "bero" lema jarraian "handi" edo "asko" eta jarraian aditz bat
proba + m:izearr-erg "proba" lema eta ergatibo kasuan dagoen izen arrunta

Ezaugarri morfologikoak

KATEGORIA
adb adberbioa
adi aditza
adilok aditz-lokuzioa
adj adjektiboa
det determinatzailea
ior izenordaina
izearr izen arrunta
izepib pertsona-izena
izelib leku-izena
izeizb erakunde-izena
lbt laburtzapena
lotjnt juntagailua
lotlok lokailua
esr esaera
esk esklamazioa
prt partikula
ono onomatopeia
tit titulua
KASUA
abs absolutiboa
abl ablatiboa
ala adlatiboa
ban banatzailea
dat datiboa
des destinatiboa
erg ergatiboa
abz hurbiltze-adlatiboa
ine inesiboa
ins instrumentala
gel leku-genitiboa
mot motibatiboa
abu muga-adlatiboa
par partitiboa
psp postposizioa
pro prolatiboa
soz soziatiboa
MUGATASUNA/NUMEROA
mg mugagabea
ms mugatu singularra
mp mugatu plurala
mph mugatu plural hurbila
ADITZ MOTA
da da
du du
dio dio
zaio zaio
da-du da-du
du-zaio du-zaio
dio-zaio dio-zaio
da-zaio da-zaio
du-dio du-dio
da-zaio-du da-zaio-du
da-zaio-du-dio da-zaio-du-dio

Euskararen Erreferentzia Corpusa Euskararen Erreferentzia Corpusa (EEC)
© 2025 Euskaltzaindia