|
2000
|
|
|
Donostiako eta Hondarribiako agiritegiez gain Baionako eta Iruñeko Elizbarrutietara ere jo dute eta, noski, Pasaiako Udal Agiritegia ere arakatu dute. Baina
|
euskarari buruzko
datuak urriak dira eta historia zehar bertaratutako bidaiarien testigantzak ere baliagarriak izan zaizkie. Hemerotekara jo dute XIX. mende amaiera eta XX:
|
|
2001
|
|
|
|
Euskararen
datuak kezkagarriak egin zaizkie UPN eta PSNri. Azken alderdi honek kritika leun batzuk egin dizkio dekretuari baina, oro bat, funtsezkoarekin bat datorrela erakutsi du.
|
|
2002
|
|
|
– EDBL,
|
euskararen
datu base lexikala.
|
|
|
Bestelakoak43: laburtzapenak sail orokorrean biltzen diren laburdurak, siglak eta sinboloak daude hemen, horiek ere hiztegian egon beharra dutelako, ez hiztegi tradizionaletan, izen bereziekin gertatzen den bezala, baina bai
|
euskararako
datu base lexikalean, batez ere corpusen analisia kontuan hartzen bada?. Hala ere, suprakategoria modukoa da hau, erreferenteak daramana, ondoren adieraziak (mugakizunak, ikus esklamazioak eta esaerak, kategoria nagusien atalean) benetan dagokion gramatika kategoria ere bai baitarama.
|
|
2003
|
|
|
euskal estatistika erakundeak (Eustat), 2001eko biztanleriaren eta etxebizitzaren errolda egin du eta
|
euskararen gaineko
datu interesgarriak plazaratu ditu. Hala, euskararen ezagutzak eta erabilerak gora egin du nabarmen EAEn.
|
|
2004
|
|
|
Bestalde arreta euskaran jartzea ez da interpretatu behar
|
euskararen gaineko
datu esklusiboak emate moduan. Horrek, batetik, Euskal Herrian historikoki egon den aniztasun linguistikoa ezkutatuko luke, eta, bestetik, euskara beraren egoera historikoa osotasunean ulertzea galaraziko liguke.
|
|
2006
|
|
|
Bildumari dagozkion emaitzen aurkezpenean honako atal edo alderdi hauek azalduko ditugu: lehenik, liburutegiko osaketari buruzko datuak, dokumentu mota eta kopuruaren arabera; ondoren,
|
euskararen inguruko
datuak, dokumentuen jatorria, hautaketan zerikusia duten aspektu guztiak, bilduma gaurkotzea, bildumaren tratamendu teknikoaren maila, antolaketa eta eskuragarritasunari buruzko emaitzak.
|
|
2007
|
|
|
Altuna, Olatz eta Iurrebaso, Iñaki (2004).
|
Euskararen
Datu Basea –EDB
|
|
2008
|
|
|
Baliabide linguistikoen aldetik Demoen orrian bertan Zientzia eta Teknologia Corpusa eta
|
Euskararen
Datu Base Lexikala (EDBL, gure garapen guztien oinarri lexikala) kontsultatu daitezke. Azkenik, merezi du aipatzea hemen EusWN baliabide lexikala (Agirre et al, 2002), euskarazko WordNet.
|
|
|
Gero, zati bat (corpusaren gune orekatua) eskuz berrikusi eta desanbiguatu da lemaeta kategoria mailan, EULIA tresnaren bidez (Artola et al. 2004). Euslem eta Eustagger etiketatzaileek datu base lexikal bat erabiltzen dute (EDBL
|
Euskararen
Datu Base Lexikala; Aldezabal et al. 2001), eta erabiltzaileak sortutako lexikoi osagarria ere erabil dezakete.
|
|
|
1
|
Euskararen
Datu Basea 1.0 (www.soziolinguistika.org/edb). 2001ko zentsuetan eta Inkesta Soziolinguistikoan oinarrituta egindako estimazioa.
|
|
|
4
|
Euskararen
Datu Basea 1.0 (www.soziolinguistika.org/edb). 2001ko zentsuetan eta Inkesta Soziolinguistikoan oinarrituta egindako estimazioa.
|
|
|
– ezin dira salbuespen marginaltzat hartu aditz ez akusatiboaren gainean eraikitako elkartuak (idazle ugaltze, argi haste, elur jauste, lur ikaratze; sor >, mende hasiera, urte amaiera; osto loraketa; diru ugalpen, etab.13
|
Euskarazko
datuak bat datoz beste hizkuntza batzuetan gertatzen denarekin (Kiefer 1992). Honek eraman gaitu Selkirk en eta Grimshaw en baieztapenak bildurik, hitz elkartu sintetikoen ezaugarriak modu honetan birformulatzea egokiago litzatekeela proposatzera:
|
|
2009
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak eta Aztikerrek elkarlanean egindako
|
euskararen
datu estatistikoen biltegi bat da Euskararen Datu Basea, eta han topa daitezkeen azken datuen arabera, 2001ean, haurren hizkuntza gaitasunari dagokionez, %54, 5 dira euskaldunak, %14, 5 ia euskaldunak eta %30, 9 erdaldunak. Etxauriko 2 urte bitarteko haurretatik erdiek baino gehiagok euskaraz jakitea, berreskuratze ikusgarriaren adierazlea dela esan daiteke.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak eta Aztikerrek elkarlanean egindako euskararen datu estatistikoen biltegi bat da
|
Euskararen
Datu Basea, eta han topa daitezkeen azken datuen arabera, 2001ean, haurren hizkuntza gaitasunari dagokionez, %54, 5 dira euskaldunak, %14, 5 ia euskaldunak eta %30, 9 erdaldunak. Etxauriko 2 urte bitarteko haurretatik erdiek baino gehiagok euskaraz jakitea, berreskuratze ikusgarriaren adierazlea dela esan daiteke.
|
|
|
Hala, euskararen aldeko katea luzatzen ari da, nolabait.
|
Euskararen
Datu Baseko informazioaren arabera, 2001ean Etxauriko helduen %8, 1 ziren euskaldunak eta %16, 3 ia euskaldunak. 25 adin tarte horren hizkuntza gaitasunaren bilakaera ere positiboa da urtez urte.
|
|
|
Hiztegi Batuaren bigarren itzulia oraingo irizpideekin bukatu behar da, bestela lanak ez bailuke batasunik izango. Alde batetik, hau bukatu behar da, baina gero egungo
|
euskararen
datuak erabiliz osatu da.
|
|
|
Horrela dira kontuak. Izango dira, halere, ahaleginduko direnak, guztiontzako hain sentsiblea den osasunaren kontu honetan, kontzientziak ausiki egin gabe
|
euskararen gaineko
datu hauek manipulatzen eta herritarrei osasun sistema publikoaren kalitateari buruz beldurra sartzen eta euskara arazo bihurtuz desprestigiatzen.
|
|
2010
|
|
|
• eusko Jaurlaritzaren euforiaz esan dugu gutxik bezala ezagutzen duela iñakik euskal herriaren egoera soziolinguistikoa. eta hala, esku artean zeuden datu guztiak aztertu eta datuen bilakaera erkatu ondoren, iñaki honako ondorio hauetara iritsi zen: a)
|
euSKararen
daTuen BilaKaera euSKal Herrian
|
|
|
2 Datuok
|
Euskararen
Datu Basetik (http://www.soziolinguistika.org/edb/) atereak dira eta, besterik aipatu ezean, guztiak 2001ekoak.
|
|
|
8 Iturria:
|
Euskararen
Datu Basea
|
|
|
Iturria:
|
Euskararen
Datu Basea.
|
|
2011
|
|
|
Erabaki honek hasiera eman zion
|
euskarari buruzko
datu estatistikoen bilketa sistematikoari, eta, horrekin, baita ikerketa soziolinguistiko sofistikatuagoei ere. Ondorioz, 1983 urtean, Eusko Jaurlaritzako Prospekzio Soziologikoen Kabineteak La Lucha del Euskara lana aurkeztu zuen.
|
|
2012
|
|
|
Bestetik, zumarragako udalaren webgunean ere euskararen txokoak herritarrei erabilgarri eta interesgarri zaizkien erremintak eskaini behar ditu: udaleko
|
euskara
datuak, dirulaguntzak, euskarazko softwareak... eta guzti hauek egunean mantendu.
|
|
2013
|
|
|
EUSTAT, 2006ko errolda, bi urtetik gorako biztanleei buruzko datuak. Aipatu behar da errolda horretan
|
euskarari buruzko
daturik ez zela jaso eta, horren ordez, estimazio moduko batzuk egin zituela EUSTATek. Uste izatekoa da, beraz, metodologia aldaketa horrek izango zuela eraginik emaitzetan eta kontuan hartzeko moduko faktorea iruditzen zaigu.
|
|
|
<http://www.mcu.es/ libro/ docs/ MC/ Observatorio/ pdf/ Habitos_ lectura_ 2012.pdf>.
|
Euskararen
Datu Basea (d.g.): Hizkuntza gaitasuna adinaren arabera.
|
|
|
Iturria: euskarazko liburuen irakurleak (Kulturaren Euskal Behatokia in Zubiri, 2010); euskaldunak(
|
Euskararen
Datu Basea 1.0, Biztanleriaren Zentsuak EUSTAT eta IEN, Eusko Jaurlaritzaren Soziolinguistikazko Inkesta, 2001); euskarazko hedabideen kontsumitzaileak (CIES, 2007).
|
|
|
2011ko datuen arabera, Euskal Herrian 16 urte edo gehiagoko 714.136 elebidun daude, biztanleen% 27, 1991n baino ia bost puntu gehiago (orduan kopurua% 22,3koa zen), 185.600 elebidun gehiago (HPS, 2012). Elebidunen kopurua handiagoa da gazte eta haurren artean(
|
Euskararen
Datu Basea, d.g.). Bestalde, hogei euskal herritarretik hiru(% 15,7) moldatzen dira euskaraz erdaraz baino hobeto edo erdaraz bezain ondo (HPS, 2008). Hogeitik hiru.
|
|
2014
|
|
|
1968an hasi zen garaiak, aurrekoak ez bezala,
|
euskararen inguruko
datu estatistikoak ezagutzeko aukera ematen digu. 1973an Pedro Yrizarrek argitaratutako lanean 610.000 euskaldun zenbatu zituen, horietatik 533.000 Euskal Herrian bizi ziren, biztanleriaren% 20 inguru, eta besteak munduan barna.
|
|
|
|
Euskararen inguruko
datu soziolinguistikoekin errolda, inkesta, neurketa eta askotariko ikerketetatik eskuratzen ditugun horiekingauza bera egiten dugula ikustea ez litzateke, beraz, oso harritzekoa izanen. Zenbakiekin eta ehunekoekin jantzita datozkigun datu objektiboak ez ditugu denok berdin irakurtzen, eta geurea berresteko aipatu dugun isuri edo joera hori arlo honetan ere gerta liteke, eta gertatzen da.
|
|
2015
|
|
|
§VI) lanetik deskribatuta dago, eta euskararentzat Odriozola eta Ondarra (2010) lanetik. Lakaren (1990) lanean ikus daiteke bestetik,
|
euskararen
datuetan oinarrituta polaritate negatiboari emandako teori babesa.
|
|
|
Alegia, ezezkotasun horren besarkadura perpausean bertan ageri ez diren osagai batzuetara ere iristen da.
|
Euskarazko
datuetan oinarrituta, beheranzko irakurketa hori era lexiko batera deskribatzen du lan honek: ezezkotasuna, perpauseko osagaiaren hiponimo guztietara iristen da, hiponimoak perpausean ageri ez badira ere.
|
|
2016
|
|
|
Gune erdaldunagoetan pausoak ematea lortu da. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako mapa soziolinguistikoa azterturik, nabarmena da, gainerako herrialdeetan ezin da egin horrelako konparaziorik, ez baitago
|
euskarari buruzko
daturik herririk herri; eskualdekako datuak aztertuta, hala ere, nabari da joera berbera dela?. 1981ean, adibidez, euskaldunak %10 baino gutxiago ziren herrietan bizi ziren biztanleen erdiak baino gehiago, %52 «Oso inguru erdaldunak ziren:
|
|
2017
|
|
|
4
|
EUSKARAREN
DATU SOZIOLINGUISTIKOAK
|
|
|
Izen morfologiaz ari garela, ordea,
|
euskararen
datuz datuko deskripzio xehea ez da beti ondo moldatu egun eskaintzen diren eta zabalki onartuak diren formalizazio moduekin. Bestela esanda, ez zaizkio behar bezain argi azaldu munduan zeharreko hizkuntzalaritza komunitateari ustez banan banan bereizi liratekeen euskal funtzio kategoriak.
|
|
2018
|
|
|
Gauzak horrela, egungoari so egiten baieztatu dezakegun gauza bakarra hauxe da: gurean hizkuntza antropologia eta antropologia feministaren arteko loturak egiteke daudela; eta orokorrean hizkuntza eta zehazki
|
euskararen gaineko
datuei genero begirada aplikatzeke eta garatzeke. Hau kontuan harturik, artikulu honetan euskararen gaineko ikerketek generoaren inguruan eman dutena eta kanpotik jasotako hainbat erreferentzi lagungarriak uztartzen saiatu gara.
|
|
|
Gonbidatuen energia, letrak eta zuzenekoak nabarmendu dituzte musikariek.«Kontzertu hau bada mirari txiki bat», onartu du Urbizuk. Abeslariak gogoan izan ditu
|
euskararen
datu soziolinguistikoak, eta aipatu ditu euskal kulturak zabalpenerako dituen zailtasunak ere, eta, hain zuzen ere, horregatik aipatu du mirariarena. «Guk infra tik begiratzen dugu mundua; azpitik.
|
|
2019
|
|
|
— Biztanleria zentsuak ditugu hegoaldean (ez da
|
euskarari buruzko
daturik jasotzen Lapurdi, Nafarroa Beherea eta zuberoan INSeek egiten dituen zentsuetan) eta galdera batean, etxeko erabileraren
|
|
2020
|
|
|
Nola bermatu eskubide digitalak hizkuntza eskubideekin bateraturik (Calzada 2018d)?
|
Euskarazko
datuen pribatasunak zein tratamendu behar du izan. Egongo ote dira aurki gurekin euskaraz duten robotak, again Osakidetzan, telemedikuntzarako (post COVID robotak)?
|
|
|
Eleaniztasunaren markoaz haragoko problematikoa baita. Gure ikasleak harrituta geratzen dira urtero
|
euskararen
datu soziolinguistikoak lantzen ditugunean. Euskal herritarren %27 da euskal hiztuna esan eta zeharo harrituta geratzen dira.
|
|
2021
|
|
|
2021ean (01) 312.750 pertsona inguru bizi dira Ipar Euskal Herrian eta kopuru hori handitzen da etengabe.
|
Euskarari buruz
datu anitz eta aski zehatz baditugu Eusko Jaurlaritzaren 5 urtetarik behinko inkesta soziolinguistikoei esker. Beste Frantziako eskualdeetako hizkuntzek holako inkesta erregular eta sakonik ez dute, han hor inkesta batzuk baldin badira ere.
|
|
|
Hedabideetan baliatzen diren erregistroak (aztertu, jaso eta hobetzea) eta
|
euskararen
datu baseak.
|
|
2022
|
|
|
Gizarte egituran oso ondo kokatua dago, maila intelektual handikoa eta ekonomikoki sendoa da. Ezaugarri horiek gora egiten dute Gipuzkoan, hain zuzen,
|
euskararen inguruko
datuak altuenak diren herrialdean. Sektore horretan estrategikoa da hezkuntzan eta administrazioaren maila guztietan lanean ari den azpisektore handia.
|
|
|
Baina, hori gutxi balitz, bada
|
euskararen inguruko
datu bat, argi gorriak oro piztu behar lituzkeena, hots, gazteen euskararekiko atxikimenduarena.
|
|
|
Adibidez, euskararekiko atxikimenduari lotutakoak edo ezagutza erlatiboari dagozkion datuak badira? Eta immigrazioa/
|
euskara
datuak. Zein da euskalduntzen diren etorkinen ehunekoa lurralde edo herrika?
|
|
|
7 Jean Baptiste Bullet ek, Besançonen katedradun zenak, Memoires sur la langue celtique eman zuen argitara 1755, 1759 eta 1760 urteetan, eta, berak ere, berariaz aitortuta, HH baliatu zuen
|
euskarazko
datuen iturri gisa, beste lan batzuez gain (ik. Aquesolo, 1967).
|
|
|
Soziolinguistika Klusterra (2016):
|
Euskararen
Datu Soziolinguistikoen Biltegia,:// www. soziolinguistika.eus/edb/index.php?lurraldea= h644> (Kontsulta: ).
|
|
2023
|
|
|
Bailarako
|
euskara
datuen artean denetarik badago ere, Industria, Merkataritza eta Ostalaritza dira erronka nagusi. Oro har, hiru sektore horietan euskararen presentzia ahozkotasunera mugatzen da; alegia, ahozko erabilerara eta ahozko eskaintzara.
|
|
|
Pentsa daitekeen moduan, egoera soziolinguistikoa ez da berbera herri bakoitzean. Labur labur jasotzen dira ondorengo lerroetan herri bakoitzari dagozkion
|
euskara
datuak.
|
|
|
Bestalde, ez dugu aukerarik jakiteko zehazki zein zen Altzako inguruetako biztanleriaren euskaldunen proportzioa 1981.ean EAEko lehen erroldan
|
euskararen inguruko
datuak jaso ziren arte. Data horretan jasotako datuek dagoeneko immigrazio horren ondorioak bereganatzen zituzten.
|