|
2001
|
|
|
Zorretan gaude Mitxelenarekin, euskararen gaurko egoeraz, Euskaltzaindiak 60ko eta 70eko hamarkadan euskararen korpusa eguneratu eta euskara batua sortzeko egin zuen ahalegin eskergagatik. Bide horretan tinko goazela ziurtaturik daukagunean, beharbada Mitxelenak erakutsiko dizkigu
|
euskararentzako
leku nahiko horretara iristeko bide aztarnak
|
|
2002
|
|
|
Frantziako Estatuan hizkuntza gutxituak ez dira ofizialak. Nola garatu daiteke
|
euskararentzako
hizkuntza politika bat administrazio honen barnean?
|
|
|
Hots, elebitasuna benetakoa izan dadila. Orain
|
euskararentzako
erreserba egitea ez al da partida galdutzat ematea. Beste oharra galdera batez ere aurkeztuko dut:
|
|
2004
|
|
|
Sanzek euskararen eta euskal kulturaren alde lanean jarraitzeko esan zion Atxari. Aretxabaletakoak, «Nafarroako bide meharrak
|
euskararentzako
autobide bihurtzeko borondatea» ikusi nahi zuela adierazi zion presidenteari.
|
|
|
636 Lander Etxebarria: Linguapaxen kongresuan
|
euskararentzako
ereduak, Gara, 2002/4/27.
|
|
|
–Euskal Herriko bilinguismoak berekin euskararen pobretasuna eta euskaldun alienazio linguistikoa ekarri ditu. Euskaldunok ez dugu bilinguismorik behar,
|
euskararentzako
bultzada handi bat baizik. Euskal bilinguismoaren alde egotea, diglosiaren alde egotea besterik ez da?.
|
|
|
ez da onartzekoa euskarak telebista lokaletan bizi duen bazterketa; are gehiago, telebista lokalak paper garrantzitsua du jokatzeko hizkuntza normalizazioan. Interbentzio publikoa derrigorrezkoa da hizkuntza kuotakezarriz edota
|
euskararentzako
frekuentziak errese rbatuz, euskaraz jardungo duten zerbitzu publikoko telebista lokalak ezarriz eta euskararen aldeko gizarte ekimenak sustatuz. Garrantzitsua litzateke baita ere euskaraz dihard uten kanalen arteko sinergiak bultzatzea, koprodukzio formulak eta trukeak bultzatuz.
|
|
2005
|
|
|
2000\. urteaz geroztik urtero egin du Oinarriak plataformak Euskarari zor zaiona izeneko kanpaina. Errenta aitorpenaren bidez Nafarroako herritarrek
|
euskararentzako
dirua jar dezateke. 2004ko ekitaldiaren emaitzak orain jakin dira:
|
|
|
Beranduago, Filosofia ikasten genuen garaian,
|
euskararentzako
maitasunak eraginda, aldizkaritxo bat multikopistaz ateratzen hasi ginen. Jesuita kide genuen Joseba Agirre azpeitiarra(" Borbolla" famatuaren anaia) zen bultzatzailea.
|
|
|
Azpeitiak eta Bilbok. Azpeitian sei urteeman nituen eta nire
|
euskararentzako
erabakigarriak izan ziren. Gero ere Azpeitiko baserrietan bizi izan naiz, batezere Odriozolatxon.
|
|
2006
|
|
|
Salamancako erretore zera zen garai hartan, Antonio Tovar, falangista, baina Larramendi katedra ipini zuena hango unibertsitatean. Itxura denez, haren aita notario ibilia zen Bizkaian eta bazuen
|
euskararentzako
zera bat. Tovarrek egin zituen gestioak, baina erantzuna ezetz.
|
|
|
«Problema goitik dator. Gure komunitateko jesuitok gara unibertsitatea zuzentzen dugunak eta hemen ez dago
|
euskararentzako
maitasunik».
|
|
|
Beldur naiz errigore historikoa berdina dela kasu batean zein bestean, baina ondorio politikoak, erran nahi baita, gure gaurko egoerari buruzko ondorioak, ez dira inola ere berberak. Ukaezina den arren kasu bietan oinarrizko adostasuna dagoela aurkikundeei garrantzia kentzeko orduan eta
|
euskararentzako
inolako aldaketarik ez aitortzeko orduan.
|
|
|
Zeren sustrai liberaleko espainiar nazionalismoaren guraso intelektualek ez baitzuten inolako lotsarik beren nazionalismoa lau haizetara zabaltzeko eta
|
euskararentzako
(adibidez) zeukaten mespretxua adierazteko. Intelektual hauei zor diegu XIX XX. mende belaunean Espainiaren nortasun politikoaren birformulazio oso bat, klabe nazionalistan egina, mendean zehar eliteen artean izugarrizko arrakasta izan duena eta gizartearen sektore guztietara zabaldu dena.
|
|
2007
|
|
|
• Jarduera hauetako askotan ikasle talde hutsak izan ditugu, edo esporadikoak izan dira. Ondorioz, zailtasunak egoten dira euskara erabiltzen duten harreman sareak finkatzeko eta zabaltzeko, edo
|
euskararentzako
esparru jarraiak finkatzeko. Era berean, ikasle askoren bizimoduan ikas esperientziak edo une bereziak izan dira, gerora norberaren bizitzan integratzeko zailak suertatzen direnak.
|
|
|
Horregatik, erabilerak atzera egin izan duen ala ez ongi konprobatzea da beharrezkoa. Hizkuntza politikak zonalde erdaldun edo ertainentzat onurak ekarri baditu, desegokia ote da gune euskaldunenetarako ala ahaztuta utzi ote ditu
|
euskararentzako
behar beharrezkoak diren arnasgune horiek. Hezkuntza sisteman edota herri administrazioan ezarri diren hainbat neurrik eragina izango dute gune horietan ere, baina, antza, ez neurri horiek ez dira nahikoak.
|
|
|
– batean Henri Gavelek
|
euskararentzako
eskatu zuenean gainontzeko hizkuntzek zuten duintasuna:
|
|
|
Euskara defendatzea: Gobernu frantziarrari eskatuko zioten tokiko hizkuntzen irakaspena derrigorrezkoa izan zedin, gauzatzeko diru laguntza eskatuz; Eskualzaleen Biltzarra, Eskualduna> eta Euskal Herriko diputatuei ere eskatuko zieten
|
euskararentzako
babesa eta bultzada.
|
|
|
Aditu horietako batek zioen Jaurlaritzak euskarazko itzultzaile automatikoa garatzeko abiatu duen prozesua, baliatu beharreko aukera polita dela, ez jostailu bat sortzeko, ez dagoen azpiegitura bat sortzeko baizik. Nire ustez erdiz erdi asmatu zuen esan zuenean azpiegitura eta sarea direla beharrezkoak une honetan, euskararen eta
|
euskararentzako
teknologiaren ikerketan dihardutenen arteko lankidetza bilatu behar dela eta corpusak biltzeak eta lantzeak lehentasuna dutela. Ni ere bat nator iritzi horrekin.
|
|
2008
|
|
|
Sanzek torpedo dialektikoa bota du, hain zuzen ere aurrekontuei estutu handi samarra eman behar dietenean. Ez da aztia izan behar
|
euskararentzako
diru murrizketa gogorrak iragartzeko. Komunikabideentzako saila, jakina da, izoztuta dago, eta Xabier Azanza Euskarabideko zuzendari kudeatzaileak aste honetan bertan onartu duenez, oso litekeena da murrizketak are handiagoak gertatzea.
|
|
|
Sinatzaileek uste dute, euskararen ofizialtasuna arautzen duen Euskararen Legea onartu zenetik, urratu egin direla euskal hiztunen eta nafar guztien hizkuntza eskubideak, eta ondorioak larriak direla. . Euskaraz ikasteko ezintasuna, isunak,
|
euskararentzako
diru laguntzen murrizketa, administrazioarekin harremanak euskaraz izateko trabak... orriak eta orriak betetzeko adina eskubide urraketa gertatu dira [hogeita bi urte hauetan]. Azken batean?, diote sinatzaileek,, euskaraz, hots, Nafarroako hizkuntzaz, bizitzeko ezintasuna?.
|
|
|
Konstituzioak bere horretan jarraitzen du eta herritarren kontsumo eskubideen inguruko neurriak hartzera behar dezakeen Erregio edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Ituna ez da berretsi; beraz, lehengo lepotik burua. Gainera, 2008an
|
euskararentzako
aurrekontuetan inbertsio gutxi egingo da mundu sozio-ekonomikoan. Horrela, esaterako, komunikazio enpresek zerbitzuak aldatzeko beharrik ez dutela erantzungo dute, seguru asko, hizkuntza eskubideen urraketak helarazten zaizkienean, 2007an bezalaxe.
|
|
2009
|
|
|
eredu berri baten arabera eraiki beharra dago aro berri honetako hizkuntza politika, eta erakargarritasuna da eredu berri horren osagai nagusia. Bestela esanda, ezagutzatik erabilerarako jauzia ematea baldin bada gure erronka nagusia,
|
euskararentzako
bizi giro nahikoa eta erosoa bermatu nahi baldin badugu, euskal herritar gehienak gogatzeko gauza den hizkuntza eguneratu, malgu eta adierazkorraren irudia eskaini behar du euskarak. Eta, jakina, irudia ez ezik egitatea.
|
|
|
Hari mutur horietako bakoitza bertsolariei jarritako" puntua" bailitzan hartu eta gogoeta egin nahi dugu hainbat gorabeherari buruz. Gogoeta,
|
euskararentzako
behar adinako tokiaren bilaketa bidean jadanik begi bistan ditugun auziei buruz eta gerora sortuko zaizkigun beste batzuei buruz ere bai.
|
|
|
Hizkuntza bizikidetzaren auzia den neurrian, gure gizartearen beraren elkarbizitzaren auzia da. Ondorioz,
|
euskararentzako
behar beste toki egitea kohesio sozialaren exijentziatzat onartu behar da, eta guztien egitekoa behar du izan elkarbizitzarako gutxieneko baldintzak zehaztea, gutxieneko betebeharrak ezarri, arautu eta adostea. Halakorik egitea, guztien interes eta gogo legitimo ezberdinak errespetatuz egiten den heinean, ez da inposizioa.
|
|
|
Jadanik aipatuak ditugun arazo geografiko, ekonomiko, kultural eta demografikoen aurrean begiak itxita agian? Ez ote da bidezkoago ez ezik baita bideragarriago ere, datozen lauzpabost hamarraldien ikusmiran" euskaraz ere bizi" leloa ikurtzat hartu eta
|
euskararentzako
eta gaztelaniarentzako, bientzako, funtzioak aurreikusi eta neurri batean finkatzea, bi hizkuntzen arteko konpainia noblean?
|
|
|
Kontua da etxeko hizkuntza gaztelania duenak aise eutsiko diola gaztelaniari, ez bakarrik gizartean oro har eta, besteak beste, hedabideetan duen indarragatik, baizik eta, batez ere, bere familia inguruneko hizkuntza gaztelania bera delako. Aitzitik, hizkuntza gutxiagotuentzako,
|
euskararentzako
adibidez, hil edo bizikoa da eskolan leku handia izatea. Haurren garapen kognitiboan eta psikolinguistikan adituak direnek diotenez, gainera, horrek ez dakarkie batere kalterik, onura baizik, etxeko hizkuntza gaztelania duten haur eta gazteei.
|
|
|
Aipatutako arlo horietan duen indarrak erakusten baitu zenbateraino atxiki zaizkion gizabanakoak hizkuntzari. Esandakoak bete betean balio du
|
euskararentzako
ere.
|
|
|
Kontua ez da, beraz, errailaz aldatzea, erraila zabaltzea baizik. Kontua da esparru formalean egin den aurrerakadak ez duela berez bermatzen
|
euskararentzako
" behar adinako" tokirik, eta, beraz, aurrerakada horri eustearekin batera, esparru publikoan ere oreka handiagoaren bila jarraitzearekin batera, arreta berezia eta lehentasunezkoa jarri behar zaiola eremu ez formal eta afektiboari. Beste modu batez esanda:
|
|
|
Euskararentzat erabilera aukerak eta eremuak sortu eta sendotzeari dagokionez, gehiegikeriarik gabe egin behar da euskarak eta gaztelaniak egiazki elkarren pareko estatus soziala izatera iristeko bidea, baina oraindik ere neurri handi batean elebakarra den gizartetik egiazki elebiduna izango den gizarterako bidea ezin da deserosotasunik gabe egin. Ezinezkoa da, oraindik ere herritar gehienak elebidunak ez direnean, inori deserosotasunik eragin gabe sortzea eta bermatzea
|
euskararentzako
erabilera aukerak. Besterik da deserosotasun horiek neurrikoak eta arrazoizkoak izatea.
|
|
|
Baina, aldi berean esan dezagun nabarmena dela, beren proiektu politikoetan, eguneroko politikagintzan, eta baita eremu mediatikoko jardunean ere, beren burua esparru horretan kokatzen duten aukera politiko eta mediatikoek gaur egun, oro har, egiten dieten baino toki handiagoa eta preziatuagoa behar eta merezi dutela euskarak eta hizkuntza aniztasunaren aldeko jarrera aktiboek. Murritzegia baita, beren gogo ametsetako euskal gizartea irudikatzerakoan,
|
euskararentzako
gordetzen duten tokia. Ahalegin handirik gabe onartu lukete," euskara guztiona da" leloa egiazki asumitzea ez datorrela bat, esate baterako," hizkuntza politikarik onena hizkuntza politikarik eza da" ikusmoldeak eragindako hizkuntza politikekin, edo euskararen erabilera sustatzeko neurriei boligrafo gorria eskuetan hartuta errezeloz edo mesfidati begiratzearekin, edo euskara kontu gorabeheratsu eta deserosoekin gehiegitan lotzearekin.
|
|
|
Oso mesede kaxkarra egiten diote azken horiek euskararen erakargarritasunari. Ez da justua, eta ez da
|
euskararentzako
batere mesedegarria, identifikatzea euskara ezker abertzale tradizionalaren jokamoldearekin eta errebindikazioekin, zenbaitek egin ohi duenez bere burua euskararen mundutik aparte jarri nahi duenean eta euskararen munduekiko eraso moduan.
|
|
|
Adostasunarekin bakarrik ez, baina adostasunik gabe ere ezin baita aurrera egin. Euskaraz ez dakienak ikasi nahi izan dezan, euskaraz jakin eta erabili ahal duenak erabili nahi izan dezan, euskararen etsai bila ez baizik eta
|
euskararentzako
adiskide bila ibil gaitezen: azken batean, erabili ahal izatetik erabili nahi izatera igarotzeko behar ditugu atxikimendua, erakargarritasuna eta adostasuna.
|
|
|
Hori da egiazko euskal gizartea, ez dago beste euskal gizarterik. Errealitatea hori denez, euskararen mesedean egiten den usterik onenarekin euskararen kaltean egin litekeen gauzarik okerrenetakoa da errealitate hori
|
euskararentzako
arriskugarri eta mehatxu iturritzat hartzea. Ez dugu ezagutzen etorkinen presentziak Euskal Autonomia Erkidegoko euskararen ezagutzan duen eragin zehatzari buruzko datu guztiz fidagarririk.
|
|
|
Nolanahi ere, zenbait proiekzioren arabera, badirudi etorkinen pisua kontatu ezik elebidunen portzentajea %39 pasatxo izango litzatekeela, gaur egun baino ia bi puntu gehiago, alegia. Horrek, ordea, inola ere ez gaitu eraman behar etorkinen presentzia
|
euskararentzako
mehatxu moduan hartzera, gutxiagorik ere. Behar den ardura guztiaz eta, batez ere, buruargitasun osoaz, baina inolako beldurrik gabe eta jarrera defentsibo orotatik urrun onar bedi hori dela euskararen bizilekuaren errealitatea, eta bizileku horretan aurkitu behar dituela euskarak arnasbidea eta bizigiro goxoa.
|
|
|
Integratzailea, asimilazioarekin zerikusirik ez duena, izan behar du euskal gizartearen jarrerak. Beldurrez begiratzen badiegu,
|
euskararentzako
mehatxu eta arrisku moduan ikusten baditugu, jai du euskarak, gaztelaniaren erosotasunean aurkituko baitute aterpe.
|
|
|
Izan ere, kolore guztietakoek, euskaratik urrun egon direnek eta oraindik ere urrun jarraitzen dutenek, denek, salbuespenik gabe, euskara beregana dezaten da euskararen munduak koloretsuago bihurtzeko modu bakarra. Oso onuragarria izango litzateke hori
|
euskararentzako
. Urteak pasatu dira Anjel Lertxundik honela azpimarratu zuenetik" euskararen arazoa ez da euskara duindu nahian ari garenon kontua bakarrik" (Lertxundi, 2001).
|
|
|
Ez beza inork pentsa, ezta ere, hizkuntza pluraltasunaren aldeko pedagogia sozialaren proposamen honen atzean ezkutatuta aurkituko duenik sasiko helbururik. Adibidez, Espainiako Diputatuen Kongresuan edo titulartasun publikoko espainiar hedabideetan edo Espainiako hezkuntza sisteman eta unibertsitateetan, gaztelaniarentzako adina leku
|
euskararentzako
eskuratzea, edo antzeko beste gehiegikeriaren bat. Badakigu barruti jakin batzuetan direla ofizialak euskara, katalana eta galegoa, ez Estatu osoan.
|
|
|
Beste hitz batzuetan esanda, hizkuntzen komunikazio gaitasunaren eta garapenaren neurria mugatzen duena ez da hizkuntza bera, baizik eta hiztunek hizkuntzari urteetan zehar eman dioten erabilera eta funtzionaltasunaren nolakoa. Lizardik
|
euskararentzako
aldarrikatu zuen hizkuntza noranahikoaren irudiaz baliatuz, zenbat eta noranahikoago izatea lortu, orduan eta era guztietako errekurtso gehiagoz eta aberatsagoz jabetzen da hizkuntza, edozein delarik ere. Abiapuntuan, bada, potentzialtasun berekoak dira hizkuntza guztiak.
|
|
|
Kontuan hartu behar da, bestalde, Espainiako Errege erregina Katolikoen oinordekoek eraiki zuten Estatua" bakarra" izan zela," identitate eta kolore bakarrekoa, hizkuntza bakar batean oinarritua, uniformea", nahiz eta askotarikoa izan Estatu eraiki berriaren baitako gizartea. 1978ko Espainiako Konstituzioaren eskutik eta 1979ko Euskadiko Autonomia Estatutuari esker eskuratutako demokraziaren aurreko garaiak oso garai ilunak eta gogorrak izan ziren
|
euskararentzako
. Euskarari zegokionez, larrimina zen nagusi ia berrogei urte iraun zuen diktadura aldian, baztertua eta debekatua izan baitzen gure hizkuntza, ukatua izateraino.
|
|
|
Izan ere, aipaturiko arrazoi horien pisu itzelaren ondoan bai baitaude beste arrazoi ugari, pisuzkoak hauek ere, euskararen urteetako atzerakada eta gaztelaniaren eta frantsesaren aurrerakada esplikatzen dutenak, eta inondik ere ahaztu ez genituzkeenak. Horiek ahaztea komeni ez bazaigu, ez da bakarrik geure buruari egia zor diogulako (hori bera besterik gabe nahiko arrazoi litzateke gorabehera honetan ere ahanzturari atea ixteko), baizik eta, gainera, euskararen erabilera indartzea helburu duen orori komeni zaiolako ahalik eta ondoen ezagutzea hizkuntza prozesu sozialetan eragiten duten faktoreak zeintzuk diren,
|
euskararentzako
etorkizun arrakastatsua bermatzen asma dezan.
|
|
2010
|
|
|
Hola duzu, ez da besterik. Betidanik,
|
euskararentzako
balin bazen zerbait, Atharratzen edo bestetan izan baitziren momentu gogorxkoak, beti hor ninduzun.
|
|
|
Emakume kontzientziatua eta langilea zen, eta gerra aurreko euskal irakaskuntzaren esperientziari segida eman nahi zion Elbira Zipitriak. Gerra aurretik ere izan ziren etxe eskolak Euskal Herrian, baina Zipitriak
|
euskararentzako
eta euskal hezkuntzarentzako erabat arrotza zen testuinguruan jarri zuen martxan berea. Horrek, noski, bazuen meritura; baina, batik bat, arriskutsua zen.
|
|
|
Beste anitzek ere txarkeria asko, esan izan dituzte
|
euskararentzako
: Batzuetan inki ta besteetan mako, izuturik txokoan egongo dalako.
|
|
2011
|
|
|
Eskerrik asko. Andoni.Euskal herritarrok badugu jada erabakitzeko eskubidea; hauteskundeak antolatzen dira, eta gure interesak eta beharrak bideratzeko eskubide hori erabiltzea da bermerik handiena.Nafarroan murrizten ari dira
|
euskararentzako
diru laguntzak, eta PSN dago gobernuan. Zergatik jarrera hori XXI. mendean?
|
|
|
Bilbo gaztelerarekin lotzen duten euskaldunen erantzunak jorratuz, zer ote da hori, diskurtso zehatz baten emaitza? Edo bestela,
|
euskararentzako
berriak diren horiena bezain bizitua da. Horien guztien eremu hurbila, harreman sarea, familia, lana... euskalduna da neurri handi batean, baina hiria erdalduntzat dute.
|
|
|
Bestea sakonean dugu, eta planeatzen diren eraikuntza eta azpiegituren hizkuntza eragina kontutan ez hartzeari dagokio. Horrela, dimentsio hori presente ez izate horretatik Abandoibarra
|
euskararentzako
no go area bihurtzen ari ote den galdetzea zilegi zaigu, bertan kokatu diren azpiegiturak gaur egun euskarazko harremanak erraztasun minimo batekin sortu eta bideratzeko bereziki zailak diren eremuak direnez geroztik. Beste aukera askoren artean, Leioako Kanpuseko hainbat fakultate bertan kokatu balituzte euskararentzako eragina (bai praktikoa bai sinbolikoa) itzela litzateke.
|
|
|
Horrela, dimentsio hori presente ez izate horretatik Abandoibarra euskararentzako no go area bihurtzen ari ote den galdetzea zilegi zaigu, bertan kokatu diren azpiegiturak gaur egun euskarazko harremanak erraztasun minimo batekin sortu eta bideratzeko bereziki zailak diren eremuak direnez geroztik. Beste aukera askoren artean, Leioako Kanpuseko hainbat fakultate bertan kokatu balituzte
|
euskararentzako
eragina (bai praktikoa bai sinbolikoa) itzela litzateke. Potentzialitate horren lekuko litzateke nola elkarrizketatutako Eileen gazteak (18 urte, boliviarra, hiru urte Bilbon) euskara Bilborekin Arangoiti auzoan lotzen duen (betiko bilbotarren loturak desafiatuz, bertan bizi izan du hiriko esperientziarik euskaldunena Irakasle eskola fakultatean bisitaldi bat egin ondoren).
|
|
|
EHUren Leioako kanpusa edo erabilera anitzerako espazio zabal bat Abandoibarran kokatu izanak
|
euskararentzako
erabat bestelako ondorioak ekarri zitzakeela nola ez ondorioztatu?
|
|
|
Hori bai, AnHitz ek Zientzia eta Teknologia alorretako galderak soilik erantzuten ditu, eta asmatze tasa ez da ziurrenik Watsonena bezain ona. Normala da,
|
euskararentzako
hizkuntza teknologietan ikertzen ez baitago ingelesarentzat adina pertsona eta diru.
|
|
|
Bigarren mezua, berriz,
|
euskararentzako
arnasguneak eraiki beharra. Gaur egun zabal onartutako printzipio bat da edozein hizkuntzak, iraungo badu, ezinbesteko duela bera nagusi izango den eremu bat.
|
|
2012
|
|
|
Ttakun Kultur elkartea bere sorreratik euskalgintzaren erreferente izan bada ere, herriko beste erakundeen egoera zeharo aldatu da azkeneko urteetan. Erakunde ezberdinak dira egun arnas gune
|
euskararentzako
, eta jada gune horien arteko hodiak eraikita badaude ere, gehiago hurbiltzeak eta elkarren arteko ekimenak ekarriko duen gune zabalago bat izan nahi du Abaraska.Lau urtez behin antolatzen den Euskararen Maratoiaren filosofiari jarraituz, lasarteoriatarrak euskalduntzeko dugun gogoa isladatzen du eta guztion parte hartzea bideratuko duen egitasmo zabala izan nahi du, eguneroko maratoia, benetakoa,... Lau urterik behin, Olinpiadak bezala, Maratoia jomuga izango duten egitasmoak gauzatuko ditugu.
|
|
|
Euskararen normalizazioa helburu duten elkarteak dira. Horretarako,
|
euskararentzako
eremuak sortzea dute xede, euskararen erabilera sustatzeko. Besteak beste, komunikazioa euskararen normalizazioaren ezinbesteko tresna suertatu da.
|
|
|
Jakina denez, arrazoi ugari ailega daiteke erdaraz (ingelesa barne) idazteko, horietako hainbatek jite pragmatikoa dutelarik ororen buru. Baina, argudiobidea zehaztuz, orain ez naiz pragmatismoaz ari, hots, dena delako arrazoimen praktikoari buruz (horretaz luze eta sakon dugu beti ere eztabaidatu, baina ez orain), horien atzean sarri ezkutatzen den
|
euskararentzako
mespretxuaz baizik. Bai, mespretxua diot, zeren Moreno Cabrera espainiar hizkuntzalari ohoragarriak berriki azpimarratu duen bezala," Kolonialismo mentala, hiztunei beren hizkuntzak ezertarako balio ez duela sinestaraztea da" (Zuzeu albistarian jasotako elkarrizketa:
|
|
2013
|
|
|
Kalera atera ginen, ziren, baina orain administraziora, dendetara, bulegoetara zein merkatura atera behar dugu. Astero ordubetez egiten duten ahalegina egunerokora zabaldu behar dugu, hizkuntza ohituretan eragin, eta
|
euskararentzako
eta euskaldunontzako gune berriak irabazi behar ditugu. Algortako tabernan zein Bergarako parkean biltzen diren boskote horien lana islatu dezagun.Ezin dugu ardura guztia euskaltegien esku utzi, hauek lana ederto eginda ere.
|
|
|
Hizkuntza ekologiaren baitan kokatu du Iñaki Mart� nez de Lunak framing berriaren ardatza. Euskal Herrian dagoeneko tradizioa duen bilgune teorikoa izanik, ekolinguistikan oinarritutako framing berriak euskararen aldekotasuna piztu edota indartzea du helburu, diskurtso eta motibazio mota berriak eraikiz, edo jada existitu litezkeenak sendotuz eta heHitzaurre gisa – Belen Uranga datuz, era horretan
|
euskararentzako
eremu sozial berriak lortu ahal izateko" (54 or.).
|
|
|
Gaztelaniazkoaren mimetismotik urrun, gaztelaniaz beste euskaraz ere edukitzeko ameskerietatik ahalik eta urrunen, euskaldunoi balio propioren bat eskainiko diguten produktuek lagun diezaiokete euskararen erakarmenari, euskal hiztunen batez bestekoaren neurrira egindako kalitatezko produktuek hain zuzen ere. Askotariko hedabideek gure gizartean duten eragina kontuan harturik, euskarazko hedabideen garrantzi estrategikoa alboratu gabe eta estrategikotasunak dakarren lehentasuna ahantzi gabe bada ere, euskararekiko atxikimendua sendotzeko baliagarria dela uste dugu euskarak presentzia ahalik eta duinena izatea euskaldunek kontsumitzen dituzten hedabideetan, eta, beraz, erdara hutseko eta
|
euskararentzako
lekurik gabeko hedabiderik hemengoen artean egon ez dadin ahalegintzea. Azken batean, betikoan betiko egon ordez, bide berriak ere bilatu ditugu.
|
|
|
«Eusko Jaurlaritzaren laguntza beharrezkoa da, euskara bizi dadin euskaldun diren xoko guztietan». Biek nabarmendu zuten
|
euskararentzako
babes lege baten beharra. «Nola ez, lege babes nahikoa eta sustapenezko hizkuntza politika baliabidez ongi hornitua behar ditu [euskarak]», Baztarrikaren arabera.
|
|
|
" Prentsa elebiduna ez da kaltegarria?. Denaden, frantsesa eta gaztelania baino, euskara bera dela, esango nuke nik,
|
euskararentzako
aho biko ezpata. [Bidegorriak hizkuntzentzat, Aitor Zuberogoitia (Elkar, 2005; Orr.:
|
|
|
Gaur, irailaren 23an, Euskaltzaindiak jaso du 2013ko Europar Hiritarraren Saria. Saria jasotzean, Europan
|
euskararentzako
lekua aldarrikatu du Andres Urrutia euskaltzainburuak.
|
|
|
Sorrera hartan, era batean edo bestean, zerikusia izan zuten hainbatekin izan gara. " Nik uste dut Arrasate Press en ekarpenik handiena izan zela
|
euskararentzako
ez zegoen esparru bat sortu zuela: prentsa lokalarena.
|
|
2014
|
|
|
" Euskararekiko konpromisoa baldin badugu, inportanteena euskarari ahalik eta leku gehien ematea da, momentu batetik aurrera beste hizkuntza batzuk sartzeko. Ingelesa goiz sartuta
|
euskararentzako
zeneukan esparrua gal dezakezu. Nafarroan hori egin dute".
|
|
|
«Aterabideak elkarrizketaren bidez elkarrekin atzemateko, murgiltze ereduarentzako lege bat sortu bitartean». Izan ere, Seaskak uste du murgiltze eredu eta oro har
|
euskararentzako
legeak «ezinbestekoak» direla ikastolek eta euskarak «aitzina» egin dezaten. Frantziako Estatua «hain etsai» izanda, bestalde, Hego Euskal Herriko erakunde publikoen laguntzak «beharrezkoak» direla nabarmendu du Indok.
|
|
|
Zer esanik ez, oso lagungarria izango da urtero urtero AEKren euskaltegietatik euskaraz bizitzeko gogoz ateratzen diren lagun horientzat ere. Aldi berean, urrats handia da euskal komunitatearentzat
|
euskararentzako
beste plaza bat irabaztea eta lehen euskarazko telebistarik ez zegoen lekuan orain gutxienez bat izatea.
|
|
|
UEMA, konparaziora. Baina UEMA bezala,
|
euskararentzako
arnasguneak dira euskarazko hedabideak, euskaraz ari diren ikastetxeak, euskara elkarteak, euskaraz lan egiten duten enpresak, edo, nahi bada, esate baterako, inguru erdaldunetako koadrila euskaldunak.
|
|
|
Arnasguneen pilaketa eta batuketa hutsak irauten lagunduko luke. Arnasguneak elkarri josiz gero, euskararen ekosistema egokituko balitz (besteak beste, hizkuntza politika egoki batekin,
|
euskararentzako
marko juridiko egoki batekin, baliabide ekonomiko eta teknikoekin...) eta euskararekiko atxikimenduak kotoiaren froga gaindituko balu, iraupen hutsetik bizi osasuntsura aiseago iritsiko litzateke euskaldunon hiztun herria.
|
|
|
Gauza guti. Jean Etxepareren gogo askatasuna behar zen,
|
euskararentzako
anbizioa, gai guzien eta kasu honetan apalenen tratatzeko gutizia izateko.
|
|
2015
|
|
|
Umetatik, ni eta nire adineko jendea euskaraz aritu gara eskolan, eskolaz kanpoko ekintzetan, lagunartean, familian,... baina ez dakit arnasgunea izatearen kontzientziarik ote dugun. Nik esango nuke ez dugula asko hausnartu Alegiak
|
euskararentzako
duen garrantziari buruz. Natural bizi dugu euskaraz bizitzea.
|
|
|
Bloga
|
euskararentzako
espazio bat dela diozu. Zu ertzainen euskara irakaslea zara.
|
|
|
Egiaz,
|
euskararentzako
gutasunak lortze bidean oinarrizkoa, ezinbestekoa euskara erabiltzea delakoan nago. Gure ikerketako eztabaida talde batean 20 urteko oiartzundarrak esan zuen lez:
|
|
|
Garbi dago eskola
|
euskararentzako
arnasgunea bakarrik ez, baizik eta euskaraz ikasteko esparru nagusia dela hiztun berrientzat, batez ere ikasleen sozializazio goiztiarrean. Baina eskolaz gain, eta Salcesek idaNaiara Berasategi, Jone Goirigolzarri, Ibon Manterola, Gorka Salces eta Xabier Landabidea – Euskararen hiztun eta erabiltzaile berriak:
|
|
|
Garbi dago eskola
|
euskararentzako
arnasgunea bakarrik ez, baizik eta euskaraz ikasteko esparru nagusia dela hiztun berrientzat, batez ere ikasleen sozializazio goiztiarrean. Baina eskolaz gain, tokiko hedabideak ere halako inguru erdaldunetan euskararen arnasgune izan daitezke, euskaraz aritzeko aukera eman dezakete-eta.
|
|
|
Baina nondik abiatu? Ume eta gaztetxoen egunerokoan
|
euskararentzako
arnasgune moduan jokatzen duen eskolatik. Eta nora heldu?
|
|
|
Hurrengo lerroetan bi atal ikusi dira. Alde batetik, berrikusi ditugun eskalen hutsuneak azpimarratuko dira, eta bestalde,
|
euskararentzako
sortu nahi den balizko eskala horri proposamen batzuk egingo zaizkio, ikerlan honetan ikusitakoaren harira.
|
|
|
Hizkuntza nazionalismo baten aukera izan liteke gehienez, baina ez bestela, ezen ilun geratzen da, azalbide horri jarraikiz, zer jazoko litzatekeen gainerako Euskal Herrian. Azalbide horren arabera,
|
euskararentzako
lehentasuna eskatzen den bezala, gaztelania eta frantsesarentzat ere eska liteke, euskara mintzatzen ez den lurraldeetan. Hori dela eta, uste dut euskararen aldeko mugimenduen iritzia oso kontuan hartzekoa dela, baina euskal nazionalismoak gogarte berezkoa behar duela, Euskal Herriko arazo eta interes desberdinak barnebilduko dituena.
|
|
|
Gorago subiranotasun maila gorena defendatu dut Euskal Herrirako, eta lorpen horren ondorioetako bat euskara suspertzeko neurri eta giro eraginkorragoak eskuratu ahal izatea litzateke. Helburu nazionalista hau
|
euskararentzako
onurarekin batzean, ordea, bien arteko identifikaziora itzultzen naizela esan liteke. Berriro gogoratuko dut, haatik, desidentifikazioa proposatzen dudala, baina ez despolitizazioa.
|
|
|
Jon Mimentza prentsa mota horren sorrera euskararentzat positiboa izan zelakoan da gaur egun ere: . Mugimendu hura guztia
|
euskararentzako
bizigarria izan zela iruditzen zait, nahiz eta elebidun aldizkari horietan, gaztelaniak zati handiena hartu.?
|
|
|
–Prentsa elebiduna ez da kaltegarria. Dena den, frantsesa eta gaztelania baino, euskara bera dela, esango nuke nik,
|
euskararentzako
aho biko ezpata. Izan ere, adibide gisa, unibertsitatean euskaraz ematen diren materia batzuek ez diote euskarari ezer onik ekartzen; Zuzenbidean Derecho Romano euskaraz ematea gure hizkuntzari bortxakeria egitea dela deritzait.
|
|
|
gero eta kontzentratuago daude hedabideak, eta elkar jan behar horretan bizirik dirautenak gero eta indartsuagoak dira. Panorama hori izanik, logikoa dirudi euskal hedabideen artean elkarlan politika abiatzea,
|
euskararentzako
babes hesia eraikitzeko baino ez bada ere. Egia esan, badirudi abiatzen hasia dela politika hori.
|
|
|
Bada, ordea, besterik dioenik. Sanchez Carrionek esandako moduan, funtzio guztiak euskaraz beteko lituzkeen zirkuitua osatzera jo behar dugu, ala, Fishmanek bezala (ikus, adibidez, 1988b), hautu hori irrealtzat jota (alferrikako energia galera lekarkeelako), oinarrizko funtzioak
|
euskararentzako
gorde eta gainerakoetan frantses gaztelaniei ere leku egin behar ote diegu. Hara zer idatzi zuten horretaz Jakin taldekoek 1982an: 182
|
|
|
Lehenengo helburu zehatzari erantzunez, EAEko alderdi politikoek proposagai dituztenpolitika ekimenetan ofizialtasun maila desberdinak ageri dira euskara eta gaztelaniarentzako etanormalizazio maila desberdinak
|
euskararentzako
.
|
|
|
Bi alderdiok ez dute hizkuntza baten normalizaziorako funtsezkoak diren esparruaskotan sustapen neurri konkreturik proposatu. Areago, PPk
|
euskararentzako
neurri aktiboenordez indarrean dauden sustapen bideen kritika gogorra burutu du, diskriminatzaile etabaztertzaile direlakoan, eta sustapen neurri alternatiborik ez du proposatu. PSE EEk ez dio ukoegiten botere publikoen esku hartzeari eta euskararen aldeko sustapen neurriak bai proposatuditu, baina ez normalizazioa egingarri bihurtzeko nahikoak.
|
|
|
Esaterako, euskararen ikaskuntza unibertsal bihurtzea edota indarrean dagoenhizkuntza legedia aldatzea euskararen normalizazioari mugak ezartzen dizkiolakoan. EzkerAnitzak
|
euskararentzako
politika ekimenen gehiengoa esparru publikoarekin lotutako arloetanzentratu du. Horregatik, pentsatzekoa da, Ezker Anitzak euskarari zuzendutako hizkuntzapolitika gizarte esparru guztietan euskararen erabilera bermatzera baino ofizialtasun erregimenzabal bat egikaritzera bideratuago dagoela.
|
|
|
Maila diskurtsiboan PSE EEk euskara eta gaztelaniari estatus etniko kultural berberaatxikitzen die eta elebitasun parekidearen alde agertzen da. PPren kontrara, hizkuntza gutxitueneskubideak eta
|
euskararentzako
sustapen neurriak bai babesten ditu, baina gaztelania hiztunenbazterketa ala inposaketa zantzurik ematen ez den bitartean. Horrela elebitasunaren aldekodiskurtso teorikoa gaztelaniaren aldeko bihurtzen da maila praktikoan, bi mintzairen gizarteegoera ez baita parekoa.
|
|
|
benetanarnasguneak geografikoak izan behar dira? Edo askoz ere konplexuagoak izan behar dira
|
euskararentzako
sortu behar ditugun arnasguneak. Hortik gero galdera asko datoz.
|
|
|
Korrika lagunak gara okindegian, laguntza emateko modua baita hori ere. Hala ere,
|
euskararentzako
laguntzarik onena hitz egitea dela uste dut.Ilusio handia egiten dit Korrikaren iritsierak, hainbeste jende parte hartzen ikusteak sentimenduak pizten ditu barruan. Gaztetxoak eta umeak korrika ikusteak bereziki asko pozten nau, haiengan baitago euskararen etorkizuna eta nolabait testigua pasa behar diegu haiei.
|
|
|
Batu ditzagun ahalmen pertsonal eta kolektiboak, hango eta hemengo ahaleginak, eta animo! Noizbait Euskal Herri osoa izan dadin
|
euskararentzako
arnasgune!
|
|
|
Nire bihotzean ez da
|
euskararentzako
kupidazko sentimenturik kabitzen. Nork esanen du ogia maitatzen duela?
|
|
2016
|
|
|
" Baina hemengo irakasleekin ez, eta ahoskera lortzeko hizkuntza input masiboa behar da". Uri Ruiz Bikandiri (EHUn Gasteizko Irakasleen Unibertsitate Eskolan Hizkuntzaren Didaktika irakaslea) alferrikako gastua iruditzen zaio hain goiz hastea ingelesarekin," eta ingelesa goiz sartuta
|
euskararentzako
zeneukan esparrua galdu dezakezu. Nafarroan hori egin dute".
|
|
|
Euskara erdarei (hasierako formulazioan euskarari)" bere lekua" bilatu beharraren kontua ez da berria. Txepetx bera izan zen lehena, oker ez bagaude, orain dela 25 edo 30 urte
|
euskararentzako
" nicho" baten beharraz mintzatzen; Jose Miguel Azaolak ere horren antzeko aipamenik egin zuen aldi hartan (1972ko lehen liburukian oso oker ez bagaude), eta antzeko terminoetan mintzatu zen Mitxelena: erda (ra) ren presentzia ukatu edo gutxietsi gabe euskarari inork etengabe disputatuko ez dion" bere leku" aren alde, ez kontra.
|
|
|
• Ondoren, behe klase gehiena, hezkuntzaren bidez, euskarara ailegatu da. Azpisektore honek ez du gizarte botererik eta ez dira erreferentzialak, baina kopuruaren ikuspegitik
|
euskararentzako
ezinbestekoak dira, hiztun hazkundea besteak beste hortik etorriko da eta. Euskara behar dute ezinbestez, berari esker goranzko mugikortasuna bermatu dezakete eta.
|
|
|
Halaber, 6 grafikoan hirigune batzuk, bereziki Iruñea, Erribera eta BAM (Baiona, Angelu eta Miarritze), ia nabarmendu ere ez ziren egiten, baina oraingoan, berriz, indartsu ageri dira. Hurrengo urteetarako erronka, bai. EUS entzako eta baita
|
euskararentzako
ere, hirigune populatuenetan eta aberatsenetan euskararen erabilera 13 grafikoan dagoen itxurara hurbiltzea izango da, 6 grafikotik aldenduz. Gainera, ikusita Bilbo dela Euskal Herrian euskaldun gehien bizi diren udalerria, garrantzitsua izango da bertan euskararen erabilera eta bizi indarra areagotzea, batik bat hiri horren botere ekonomikoaz jakitun izanda.
|
|
|
Izan ere, hainbat neurketek adierazi dute. EUS ek kalitate handiko edukia duela bere domeinuetan. Hori adierazle garrantzitsua da
|
euskararentzako
, enpresa edo erakunde batek. EUS en aldeko apustua egin baitezake etiketa horrek ematen dion balio erantsiarengatik. Dena dela, ezin da soilik merkatu ikuspegi batekin jokatu, eta PuntuEUS Fundazioaren ondorengo urteetako jarduna bere jatorrizko funtsak gidatu behar du:
|
|
|
Horren harira, Xabier Aierdik (2016) BAT aldizkarian proposatzen du hizkuntzaren erabilera sustatu eta bultzatuko duten harremanak sortu behar direla hiriaren baitan, hiria bera
|
euskararentzako
komunitate bihurtuz. Zentzu berean proposatzen du Txerra Rodriguez-ek iruditeria sozialean eragin beharra urbanoagoa eginez (Rodriguez, 2017).
|
|
|
" Bada zerbait, beraz, hizkuntzaren batasuna, euskarazko irakaskuntza, euskarazko komunikabideak eta
|
euskararentzako
lege babesa baino indartsuagorik: euskaldun elebakarrak.
|
|
2017
|
|
|
Google enpresa erraldoiaren Google Translate dohaineko itzulpen zerbitzua 2001 urtean argitaratu zutenean Google TranslateSystran deituriko erregeletan oinarritutako sisteman oinarritzen zen. Geroago, 2005 urtetik aurrera, sistema estatistikoak erabiltzen hasi ziren eta 2010etik aurrera,
|
euskararentzako
alpha bertsioa argitaratuzuten. Eusko Jaurlaritzaren bitartez Lucy erregeletan oinarritutako sistema komertziala (Gieselmann, 2008) garatua izan da baina tamalez informazio gutxi dago honi buruz.
|
|
|
Zalantzarik gabe, estatuz kanpotik etorritako immigrazioa
|
euskararentzako
ere erronka garrantzitsua da.
|
|
2018
|
|
|
Herrian finkatuta dituzten hainbat proiekturekin (AEK, Ikastola…)
|
euskararentzako
jendea eta espazioa irabazi dute Tuteran azken urteetan. Dena den, asko falta dela uste du Bakerok, eta horretarako erabili behar dutela plataforma:
|
|
|
Izan ere, herritarren parte hartzeak instituzioen politikak auzitan ipintzeko izan dezakeen funtzio demokratikoa ere aitortu beharra dago eraldaketa sozialaz ari garenean. Are gehiago, disidentzia, aldarrikapena, desobedientzia eta, instituzioen zain egon barik, ekitea eta aurreratzea funtsezkoak izan dira
|
euskararentzako
alternatiben eraikuntzan historikoki (hezkuntzaren arloan, komunikabideetan, kultur jardueretan...).
|
|
|
Elkarlana ezinbestekoa izango da gaiari behar bezala heldu nahi bazaio. Ildo horretan, haurrekin lanean ari diren eragile guztiekin lanketa egin beharra ezinbestekoa izango da, horiek ahaldundu behar lirateke, egoeraren jabe eginarazi eta
|
euskararentzako
eredu positibo bihurtu.
|