|
2000
|
|
|
Hau ere topikoegia bihurtzen ari bada ere, hala da, ez du beste bueltarik. Ausardia sozialisten artean, hilketa hauek eragin
|
dezaketen
erreakzio amorragarri logikoak, irekitzen hasi diren ateak itxi ez ditzan.
|
|
|
Lehenago medioek goraipatzen zuten neurri desegoki batean zirkoa banatzeko, zabaltzeko, gure bizitzan sar zedin bere joko disdiratsuarekin. Orain, ordea, bere estiloa txakurtuz, beraren apalestea adieraziz, haratustela izango balitz bezala tratatzen dute morboa irentsiarazteko, salmentak igotzeko, zer egin
|
dezaketen
edozein gizakirekin, komeni bazaie, erakutsiz. Are gehiago huts egiten duena idoloa izan bada, bere burua ezin dezakeelarik ondo defenditu.
|
|
|
Anartean, udaran udalekuetarako erabiltzen den etxe bat alokatu dute, eta datorren ikasturtean ere bertan jarraitzeko asmoa dute. Behin betiko egoitza non izango den ez dakite oraindik; mementoz, lurra bilatzen ari dira, non egin
|
dezaketen
begira, eta erabakitakoan kanpaina bat jarriko dute abian dirua biltzeko.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, azpiegiturak dira (burdinbideak, errepideak eta beste batzuk) negozioa egiteko aukera gehien eskaintzen dutenak. Energiaren ekoizpena biltzen duen eta modernizatzeko behar handia duen industria termikoa da euskal enpresek sarrera izan eta negozioa egin
|
dezaketen
beste sektore bat. Bukatzeko, urekin zerikusia duena da Europako alde honetan euskal enpresentzako garrantzitsua den beste sektore bat, uraren tratamendua, banaketa eta ingurumena alegia.
|
|
|
Frantziako politikagintzan erreferenduma da udazken honetako gertakizun garrantzitsuenetako bat. Iparraldeko politikagintzan, berriz, bi dira testuinguru politiko berria ahalbide
|
dezaketen
gertaerak: Korsikako arazoa Jean Pierre Chevenement barne ministroaren dimisioak krisian sartu duena eta Ipar Euskal Herriko RPR alderdiak Euskal Departamenduaren auzian harturiko jarrera.
|
|
|
Nahiz eta gazte literaturako sail batean argitaratu diren, aipaturiko bilduma honekin duen lotura dela bide erabaki dugu lantxo honetan leku txiki bat eskaintzea. Gainera, Xabier Etxanizek dioen bezala," Liburuan agertzen diren 22 ipuinak gazte eta helduen literaturako mugan daude, gazteek irakurri
|
dezaketen
moduan, helduentzat ere oso aproposak izan daitezke." (Egunkaria VII)
|
|
|
Laburpenerako joera hau sentimenduetan ere nabaritzen da, ez bere istorioek sortu
|
dezaketen
zirraran hori bakoitzaren sentipenetara eta sentitzeko moduetara mugatzen da, Arretxek bere istorioak kontatzeko duen eran baizik. Orain arteko grina, bere alderdi ezkutu hori ez erakustea izan da.(...) Honela, sentimenduek murritzak eta nahikoa laburrak izaten jarraitzen badute ere, Arretxeren luma aberastu egin da oraingoan, eta lehenagoko isiltasunak orain adierazpenarekin lotzen ditu.
|
|
|
Baina nortasun etnikoen eraikuntzan eta birsorkuntzan duen garrantziaz gain, hizkuntza lehen mailako osagaia da eremu publikoaren definizioan, eta alde horretatikere kontuan hartzeko eragilea nortasun nazionalen eraikuntzan eta birsorkuntzan. ...tuko eremu publikorik8 Hartara, gizarte batean populazio osoak ezagutzen duen hizkuntza bat badago, hizkuntza hori estatuak era hegemonikoan erabiltzen duelarik, eta beste hizkuntza batbadago, populazioaren zati batek soilik (elebidunak) erabiltzen duena, gizarteko kideguztiek parte hartzen duten eremu publikoa aurkituko dugu, batetik, eta beste eremupubliko txikiago bat, non elebidunek soilik har
|
dezaketen
parte, bestetik. Beraz, euskalkasuan, hiru eremu publiko ezberdin bereiz ditzakegu gutxienez:
|
|
|
Gure herrian, telebista, irrati eta egunkari desberdinek eskuratzen duten audientzia zenbatekoa eta zelakoa den aztertzea da atal honen helburua. Erabiliko duguninformazioaz baliatuz, hedabideetatik bidaltzen diren edukiek beren xedera norainoiristen diren eta, maila horretan, arrakasta izan
|
dezaketen
jakitera hurbil gaitezke.
|
|
|
Bestela zehazten denean izan ezik; irrati asoziatiboen kasuan bezala, alegia, zeinetarako elkarteekbakarrik egin
|
dezaketen
eskaria. Xehetasun honek garrantzia du, zeren gaurdaino telebista lokalak eskaintzeko sozietateak, merkataritza erakundeak, hortaz?
|
|
|
Sistema publiko honen guztiaren finantzaketarako iturri ezberdinak finkatu dira, hala nola kanona, ekarpen publiko bereziak, publizitatea, patrozinioa eta zerbitzukoordainketa. Alabaina, dohaineko eskaintzari lehentasuna emango zaiola zehaztu da; aregehiago, lurrazaleko telebista digital publiko guztiak doakoak izango direla xedatu da.Halaber, mugatu egin da telebista publikoek
|
eman
dezaketen publizitate kopurua, gehienez jota ere orduko zortzi minututara irits daitekeela zehaztuz. Hortaz, kanona etabalizko ekarpen publiko bereziak izan dira etorkizunean sistemaren funts ekonomikoa, eta honek zalantzak sorrarazi ditu irrati telebista publikoen gaitasunaz, arloteknologiko berrietan bere presentzia ziurtatzeko.
|
|
|
Publizitateari, patrozinioari, autopromozioari eta tele erosketari dagozkionneurriak eta mugak dekretuz garatu beharrekoak dira. Hala eta guztiz ere, zerbitzu publikoei gehienezko kopuru berezia ezartzen zaie emiti
|
dezaketen
publizitate kantitateari dagokiolarik, zortzi minutu orduko, hain zuzen ere?; sistema pribatuentzako mugarik ez da legean bertan espreski zehazten.
|
|
|
Analisi praktikora etorririk, errealitatearen eraikuntza horrek zentzu bereziahartzen du, nazioen definizio politikoekin lotzen denean. Estatua eta, beraz, botereaduten nazio askotatik hedabide nazioazgaindikoek izan
|
dezaketen
eragin kulturalariburuz kezka sortu baldin bada7, Estaturik gabeko nazioen egoera are kezkagarriagoada. Beren gutxitasun egoeratik, ezin diote aurre egin beste nazio indartsuagoenerrepresentazio eta eraikuntza mediatikoei.
|
|
|
Globalizazio horren ondorioak, besteak beste, kartasozialen ezinezkotasuna eta homogeneizazio kulturala dira. Mendizabal-en analisian ere, burujabetza indibiduala nahiz nazionala berma
|
dezaketen
zutabeen aurkako ondorio zuzenak lituzke, beraz, globalizazioak.
|
|
|
Pentsaera existentzialistaren ardatza honetanomen datza: hala gizabanakoek nola gizataldeek erdiets
|
dezaketen
gizatasunarenmuina etorkizuna sortzeko ahalmenean aurkitzen dela adieraztean, askatasuneanalegia. Ondorioa, honako esaldi biribil honetan laburtzen da:
|
|
|
...beti jo izan duen Bernard Henry Levi-k (Le sieclede Sartre, Grasset, 2000), edo, berriki, merkatu mundializatuko egoera honetaraegokitutako Michel Antoine Burnier ek (L' adieu d Sartre, Gallimard, 2000) J. P.Sartre ren irudia birmoldatu nahi izan duten azken honen mezua desitxuratuz, pentsalari existentzialistaren ardatza honetan datza, alegia, bai gizabanakoek eta baigizataldeek ere erdiets
|
dezaketen
gizatasunaren muina etorkizuna sortzeko ahalmenean aurkitzen dela adieraztean; askatasunean, beraz (L' etre et le neant, 1943). Agian, hauxe zela kausa, J. Derrida-k Sartre filosofoaren irakurgaiak debekatu beharzirela deliberatu eta idatzi zuen.
|
|
|
Nik, Iparraldetik, horrelako eskema bat arriskutsua ikusten dut, kasik esangenezakeelako, hogei urteren buruan gure euskalduntasuna desagertua izanen dela.Maila apalenetan ere, Estatu frantziarrak inongo borondaterik ez du gure euskalizaera onartzeko. Beraz, gaudenean jarraituz, hogei urteren buruan hemengo lurraldea da Euskal Herri gisa kontsideratu, euskaraz hitz egin
|
dezaketen
hamarbat pertsona bakarrik egongo direlako.
|
|
|
Etsipen modukorik ere agertu izan du Txillardegik, erakunde publikoek, baitaEusko Jaurlaritzako zenbait departamenduk ere, egin duten edo egin
|
dezaketen
–glotopolitika berreskuratzaileari, buruz:
|
|
|
Mezuak sortzeko erabiltzen den arau multzoa da kodea. Hortaz, arau horiek irratibidearen elementu adierazkorren eta elementu horiek igor
|
dezaketen
esanguraren arteko elkarrekikotasuna finkatzen dute. Irratiaren kasuan, bere izaera teknologikoa kontuan hartuta, bistakoa da erabil daitezkeen elementu adierazkorrak entzumenari baino ez dagozkiola.
|
|
|
Honegatik guztiagatik, Ranero eta Jo rriosko karstaren garrantzia handia da, eta onuragarria litzateke hainbeste saguzarren babesleku diren eremu hauetan saguzarren iraupena arriskuan jar
|
dezaketen
giza jarduerak kontrolatzea.
|
|
|
22 Ikus daitekeenez, Estatu nazioaskodunen kasua alde batera utzi dugu. Gure iritziz,. Estatu nazioaskodun, aren formula hori, hainbat kasutan behintzat (gertukoak adibidez), egoera gatazkatsuak indargabetu nahirik Estatua kolokan jar
|
dezaketen
prozesu nazionalak estaltzeko erabilia izan da; guk, hain zuzen, kasu horiek itzaletik atera nahi ditugu geure analisirako. Azkenean ez dira faltan izango, aniztasuna onartu arren, honako argudio honen antzekoak:
|
|
|
Hain zuzen, ez dago onarpen zabala izan duen nazionalismoaren inongo teoria zehatzik7, eta kontzeptu horrek izan duen bilakaera historikoa ikusi ondoren, agian nazionalismoaz baino nazionalismoez hitz egin genuke. Beraz, gure ikerketaren norabidetik ez aldentzeko, aukera egin beharrean aurkitzen gara, eta aztertu nahi dugun egoera argizta
|
dezaketen
nazionalismoaren teoria zehatz batzuen bila joko dugu, geure burua kokatu dugun denboraldian eta euskal nazionalismoaren kasu zehatzean, frantsesa eta espainiarra ahaztu gabe, noski?
|
|
|
Eta, ildo beretik, Salamancan xuxendu zenizkidan hitz haiek gogoan, noiz eta erran baitzenidan ezen, katoliko edo protestant, bietarik ere zerbait zinela, baina ez zinela ez bata eta ez bertzea sentitzen, berdinzki erran dezaket nihaurk ere ez dudala ulertzen nola erran
|
dezaketen
katolikoek ezen ez dagoela elizatik kanpoan salbazionerik... are gutiago Indietako oihanetan bizi izan nintzenetik indiar gorri haiekin, zeinak baitziren, karitateari zegozkion kontuetan, giristinoak baino giristinoagoak eta jenerosoagoak, guztia guztien artean partitzen zutenak.
|
|
|
—Bai, badakizu —ihardetsi zion Domenicok—, eta nik ere badakit guztia, zeren eta san Frantziskok errebelatu baitit, eta hargatik nengoen, hain zuzen ere, zure etxera bidean, zure emazteak egun hauetan gure elizatik eraman duen erlikia dela kausa. Zeren eta jakin baitzenuke ezen erlikia batzuk ditugula, seme alabarik izan ez
|
dezaketen
emaztekien gutizia bete dezaketenak. Eta erlikia horiek san Frantzisko dohatsuaren galtzoinak dira, eta hargatik uzten dizkiegu usu emazteki idorrei, behar baino liberaltasun handiagoz, benturaz.
|
|
|
Poemak, asmatu duzue," Begiak" du izena. Begiak ez ezik belarriak, mihiak, sudurrak, eskuak har
|
dezaketen
oro egiten du bere eta barne Patziku Perurenak. Koloreak, hotsak, dastak, usainak, ukituak... hau da, naturaren ñabardura guztiak izendatzeko ahalmena daukan poeta dugu Perurena.
|
|
|
Berokietan soilik iraun
|
dezaketen
Inoiz Beti edo Bihotza
|
|
|
Bi gauza horiek ezin daitezke joan batak bestea alboratuta. Zergatik, bada, ondasun banantzea legezta
|
dezaketen
arrazoi berberek ezkontza desegin. Ezkontza pertsonen arteko batuketa da; senar emazteak aske dira euren ogasuna kolokan ez jartzeko.
|
|
|
Gure gurasoen ekitateak gomendatu zigun xedapen hori aldatzeko premiarik ez dugu ikusi; hala ere, berori arriskutsu bihur
|
dezaketen
kari horien aurkako neurriak geureganatu ditugu.
|
|
|
Seme alaben adin nagusitasunarekin amaitu egiten da gurasoen aginpidea, ondorio zibilei dagokienez. Nolanahi ere, begiruneak eta aitortzak hortxe diraute, legegileak berak halakoak arautu ez arren, ondorengoekiko arreta eta betebehar horietan; aldi horretan, bistan da, seme alabek gurasoekiko izan
|
dezaketen
kontua legearena ez ezik ohiturarena ere bada.
|
|
|
Lege zibilak, nolanahi ere, iraultza ederra egin dezake mailegu emaileentzat segurtasuna ematen badu, horiek irabazpide zentzuduna jasotzeko adostasuna erakuts dezaten. Molde horretan, konfiantza sor
|
dezaketen
erakundeak, fidantzen betebehar solidario edo ez solidarioen gaineko araubide egokiak, hipoteken oreka berma dezaketen lege jakintsuak, horien hartzekodunek zordunen aurka izan dezaketen akzioa laburtu, arindu eta merke dezaketenak, era erara datoz trafiko horri eusteko. Trafiko hori korritu tasa eta nazio aberastasunaren gainean eragin handikoa da.
|
|
|
Lege zibilak, nolanahi ere, iraultza ederra egin dezake mailegu emaileentzat segurtasuna ematen badu, horiek irabazpide zentzuduna jasotzeko adostasuna erakuts dezaten. Molde horretan, konfiantza sor dezaketen erakundeak, fidantzen betebehar solidario edo ez solidarioen gaineko araubide egokiak, hipoteken oreka berma
|
dezaketen
lege jakintsuak, horien hartzekodunek zordunen aurka izan dezaketen akzioa laburtu, arindu eta merke dezaketenak, era erara datoz trafiko horri eusteko. Trafiko hori korritu tasa eta nazio aberastasunaren gainean eragin handikoa da.
|
|
|
Lege zibilak, nolanahi ere, iraultza ederra egin dezake mailegu emaileentzat segurtasuna ematen badu, horiek irabazpide zentzuduna jasotzeko adostasuna erakuts dezaten. Molde horretan, konfiantza sor dezaketen erakundeak, fidantzen betebehar solidario edo ez solidarioen gaineko araubide egokiak, hipoteken oreka berma dezaketen lege jakintsuak, horien hartzekodunek zordunen aurka izan
|
dezaketen
akzioa laburtu, arindu eta merke dezaketenak, era erara datoz trafiko horri eusteko. Trafiko hori korritu tasa eta nazio aberastasunaren gainean eragin handikoa da.
|
|
|
Izadiarenak tartean du adin nagusiaren gabezia. Oro har, ezkontzarako baimena dute erakundearen xedea bete
|
dezaketen
guztiek. Ez dago berezko erregela horren salbuesterik, gradu jakin batzuen arteko senideak izan ezik.
|
|
|
Bat gatoz ondoko honetan, alegia, inork ez du eskubide natural eta berezko baten bidez, hil osteko halako aginpiderik; modu batean esateko, testamentu baten bidez, heriotzaren ondoan bere burua biziarazteko. Ados gaude, berebat, legeek oinordeko izateko aukera edo modua ezar
|
dezaketen
horretan. Irrigarri eta peril handikoa litzateke legeen egitekoa norbanako batek bere nahikeriaren arabera urratzeko ahalmen mugagabea izatea.
|
|
|
Komeni al da, azken hatsetan dagoen gizaki hori, onuretan izan daitekeen komunikazio horretaz gabetzea? Alboko senide zahar eta gaixo hori, ez al da iraungiko, baliabiderik eta laguntzarik gabe, inguratu
|
dezaketen
horiek oinordetzarako igurikimenik ñimiñoena ere ez badute. Zer izango da gradu urruneko senidetasun lotura hori, bestelako loturarik ez bada?
|
|
|
Lege zibil egokiak dira gizakiek eman eta har
|
dezaketen
onik handiena; eurak dira ohituren iturburua, jabetzaren palladiuma, eta bake publiko eta partikular ororen bermea; eurok ere, gobernua bera sortu ez arren, fermuki sostengatzen dute hura; orobat, boterea mugatu eta aldi berean, berorri begirunea gordetzera behartzen dute, Justizia bera balitz bezala. Norbanako guztiak ukitzen dituzte, horien bizitzaren egitate garrantzitsuetan nahasten dira, noranahi jarraitzen diete haiei:
|
|
|
Legegileak, aginpidean baino, apaizgoan dihardu. ...modukoak izan baitaitezke, erakunde berri baten aurrean, teoriak eskaintzen dizkigun abantailak eta ez, ostera, haren gaitzak, horiek bakar bakarrik praktikak idoro ditzakeelako; ona ere zokondoratu behar da onena zalantzan izanez gero; abusua zuzentzerakoan, zuzenketaren beraren arriskuak ikusi behar dira; zentzubakoa litzateke, halaber, erabateko perfekzioaren atzetik ibili ontasun mugatua izan
|
dezaketen
gauza horietan; legea aldatu ordez, erabilgarriagoa da, ia beti, lege horiek estimu handiagotan jartzeko arrazoi berriak herritarrei aurkeztu; historiak berak ere, gizaldi batzuetan zehar, ozta ozta eskain dezake bizpahiru lege zuzenen argitalpena; azkenez ere, soil soilean dagozkiela lege aldaketok proposatzeko aukera izar onaren pean jaioei; hauek, bai, hauek dira gogo keinu eta bat bateko ongi...
|
|
|
Magistratua nahitaez joan balitzaio legegileari, oinarririk okerrena onartuko litzateke eta gure artean berretsiko genuke erreskriptuen legeria. Norbanakoen artean sortu eta sakon eztabaidaturiko gorabeheretan legegileak parte hartzen duenean, beroriek ebazteko, bistan da horrek ez duela auzitegiek eurek izan
|
dezaketen
arriskua bera baino arinagoa. Beldur txikiago erakutsi behar zaio magistratu baten nahiera arautu, lotsakor eta zuhurrari, botere beregain baten nahiera erabatekoari baino.
|
|
|
Ziur nago filosofiaren behin betiko biraketa baten aurrean gaudela, baita sistemen arteko eztabaida antzuekin amaitzeko baimena dugulakoan objektiboki ere. Orainaldiak, diot, eztabaida horiek ez premiazko bilakatzen dituzten bitartekariak ditu jada(...) filosofo asko mendetako sasiarazo zaharrei buruz ari dira eztabaidatzen oraindik, baina jaramonik ez zaie egin behar, antzezle batzukune batez interpretatzen jarrai
|
dezaketen
modura, ikusleak isilik joan direla nabaritu gabe.
|
|
|
Hor daude Puerto edo Alcalako kasuak, Ermuko mamuarekin batera indartzen saiatu zirenak, eta abar. Era askotako jendea izaten da kartzeletan, eta, orokorrean preso sozialak gure aurka jartzerik lortu ez duten arren, inoiz ezin liteke jakin eroren bat zertara bultza
|
dezaketen
.
|
|
|
Nolanahi ere, Lauaxetak nire ondoan jarraitu beste erremediorik ez zuen, eta niri pozgarria zitzaidan hura aldamenean sentitzea. " Biziek ezin eman
|
dezaketen
laguntza eta babesa ematen ditek hildakoek", pentsatu nuen," edo berpiztuek, hobeto esanda. Etorkizunik gabeko adiskidetasuna, askatasun osoko intimitatea, biziekin inola ere ezin iritsia."
|
|
2001
|
|
|
Hala ere, iaz adina oihartzun ez dute beharbada sekula izan, eta hain zuzen ere, horren islada dira otsailaren 3an Madrilgo Kongresuen Jauregian banatuko diren XV. Goya sarietarako izendapenak. Animaziozko Pelikula Onenarentzako saria eskura
|
dezaketen
lau hautagaien artean, aipaturiko hiru euskal filmak daude, eta" El gran secreto" pelikularekin ariko dira lehian. " Karramarro uhartea" orain arte euskarazko film batek inoiz izan duen arrakasta komertzialik handiena lortu duen animaziozko filma da.
|
|
|
Egoera zein den esplikatu
|
dezaketen
elementu batzuk daude. Alde batetik," sozialismoaren" porrota dago, Sobiet Batasunarena, eta horrek pisu handia du.
|
|
|
(...) Nortasun propioko euskal antzerki bati erantzungo liokeen proposamen gutxi dago, ez dugu somatzen erreferentzia argirik, ezta dagoena eta egon daitekeenari buruzko gogoeta zehatzik. Iristen zaizkigun proposamen arriskutsuagoak eta bereziki balizko euskal antzerkiaren nortasuna islatu
|
dezaketen
proiektuak. Gure arteko produktu' eginak' izaten dira sarri, apustu ziurrak (aurrez beste lekuetan arrakasta izan duten obrak), autore jada ezagunak, enpresa irizpideei erantzuten dioten proiektuak.
|
|
|
Hogeitamar bat ume dituen ikastola bat ba omen dago eta andereño bakar bat. Ez dakit hortik aurrera joteko nolako giroa izan
|
dezaketen
, baina badirudi neska gazte baten edo biren lan hutsak eraginiko lana dela. Eta nola daude gurasoak?
|
|
|
Baina bai kontzientzia hori esnatu behar luketen zenbait. Beraz horiek dira, hain zuzen, Eskoriatzako euskeraren egoera zuzper
|
dezaketen
pertsonak".
|
|
|
95 milioi pezetako (3,8 milioi libera) aurrekontua izan duen film honen une gehienak Gipuzkoa eta Bizkaian izan dira grabatuak. " Jaizkibel" ek pertsona bat bere buruaz beste egitera eraman
|
dezaketen
arrazoiei buruz hausnarketa egiten du.
|
|
|
ETA REKIN zerikusirik izan
|
dezaketen
polizia operazioen ageriko lehen helburua komandoak desegitea da; sarri bestelako helburuak ere izaten dira, ordea, eta Arrasateko operazioak hori adierazten du, kasu honetan bertako Herriko Tabernan egindako miaketagarik batez ere. Ordubeteko miaketa lan' eskasa' k eta bertatik eramandako materialeak ikusita kareta zuriak, etxafuegoak, latex eskularruak... beste ezer baino helburua elkartea miatu zutela ezagutaraztea izan zela aditzera ematen du.
|
|
|
Or dago benetako arriskua: bide ortan jarriz gero, ez dago, gehienetan, atzera egiterik eta ustekabean, eromena edo eriotza ekar
|
dezaketen
drogazale bihurtzen dira".
|
|
|
Astarloa anaiak, Juan San Martin, Bitoriano Gandiaga eta Argentinako Ekin argitaletxea omenduko dituzte. 245 stand ek eta 56.300 milioi pezetako (2.252 milioi libera) aurrekontuak eman
|
dezaketen
guztia...
|
|
|
Sekula baino serioagoa zirudien, beraz, aurtengoak. Beti ere aspaldiko lagunen arteko kontuek eta adiskide berrien ekarpenek izan
|
dezaketen
seriotasunaren mugen barruan. Azken batean horretarako balio baitute honelako ekimenek, lagun zaharrak elkartu eta berriak egiteko.
|
|
|
Lehenengoari dagokionez, historiak jadanik erakutsia du medioek krisi garaietan eragin
|
dezaketen
desinformazioa. Irratia sortu eta handik berrogei urtera, Orson Wellsek ziri ederra sartu ahal izan zuen martiztarren gezurrezko inbasioaren kontura.
|
|
|
Gauza batzuk. Gorde
|
dezaketen
esnearen edo zopa hotzaren edo zergatik ez, gorde dezaketen ardoaren abstrazio eginez, haien formaren estudioan konzentratuko naiz. (37.or.)
|
|
|
Gauza batzuk. Gorde dezaketen esnearen edo zopa hotzaren edo zergatik ez, gorde
|
dezaketen
ardoaren abstrazio eginez, haien formaren estudioan konzentratuko naiz. (37.or.)
|
|
|
Modu honetan planteatua, biografia konkretuek eragin
|
dezaketen
melankoliaz haratago, kulturak eragiten duten melankoliari ere egiten dio erreferentzia Rossetti-ren obsesioa nobelako narratzaileak, eta aberriaren galerak eragiten duenari, abertzaleen melankoliari (ik. El bucle melancólico).
|
|
|
Hausketa da zinemak narraziora ekarri duen teknika aldaketarik nagusiena. Europako abangoardistak bat batean konturatuko dira hausketak eta muntaiak literaturarako izan
|
dezaketen
garrantziaz. Atxaga, haien seme izanik, saiatuko da zinemaren teknikak erabiltzen.
|
|
|
Egokiago gidatzeko elementu gehiago izateak ematen duen segurtasunaz gain, GSIek oinezkoari buruz egin
|
dezaketen
ekarpenik handiena eta onena zerbitzu publikoen kalitatea indartzea da.
|
|
|
Ontziraturik merkaturatzen diren lau laginen etiketa zuzen dago: produktuak ultraizozturik daudela iragarrita, hozkailu edo izozkailu motaren arabera iraun
|
dezaketen
denbora agertzen dute, berariazko taulan.
|
|
|
Ez erabili mikroorganismo flora desager
|
dezaketen
detergente edo desinfektagarririk.
|
|
|
Jatorrizko ozpinez bestelakoetan Xerezko Ozpin J.I.aren babespean daudenekin nahas mahasa sor
|
dezaketen
adierazpenak edo ikurrak erabiltzea zehazki debekatzen du indarreko legeriak.
|
|
|
Seme alabek Interneten aurki
|
dezaketen
edukien beldurrak eraginik, guraso askok instalatzen dituzten aplikazioek etxeko ordenagailutik bisita daitezkeen orri mota eta kopurua murrizten dizkiete adin txikikoei.
|
|
|
Seme alabek Interneten aurki
|
dezaketen
edukien beldurrak eraginik.
|
|
|
Metodo industrialekin lehortu eta sufrearen konposatuekin trataturiko frutek ager
|
dezaketen
beste eragozpen bat produktu horiexen ondorioz, hain zuzen pertsona sentiberetan eragin ditzaketen erreakzio alergikoak dira.
|
|
|
Elikagaiak aldarazi (lizunak, legamiak) edo toxikazioa sor
|
dezaketen
mikroorganismo kaltegarrien (bakterioen) erasoetatik babesten dute janaria.
|
|
|
Txosten horretan argitu da auzia eta akats horiek eraikin osoari eragiten dioten, akatsen nolakotasun eta larritasuna, izan
|
dezaketen
bilakaera etab.
|
|
|
Ingurumenean izan
|
dezaketen
balizko eragin negatiboaren inguruan ere ez da aurkitu bestelako nekazaritza modernoak baino kalte handiagorik eragiten duenik.
|
|
|
Horretarako efektu biderkatzailea izan
|
dezaketen
giza taldeak identifikatubehar dira, helburu zehatzei erantzuteko ikastaroak antolatu, etab.
|
|
|
a) Ikasle talde eraginkorrak eta berezituak osatzeko ahaleginak egitea... Eskaintza zabaldu, efektu biderkatzailea izan
|
dezaketen
ikastaldeei lehentasunaemanez (adibidez, dendariz, kirol monitorez, gazte hezitzailez... osatutakoikastaldeei). Hori ikasturtearen hasieran burutu beharreko ekintza litzateke, etaaurretiaz ondo pentsatu eta erabakitzea ezinbestekoa da (argi dago, arlohonetarako, kasu askotan, ez dela nahikoa gure asmoa, gure gainetik dagoenbeste baten erabakiaren zain egon behar izaten baita.
|
|
|
Izan ere, mugatua eta ezaguna dahizkuntza, eta horrek ziurtasuna ematen dio irakasleari, hizkuntzaren ezagutzahandiak ikaslearen eta irakaslearen arteko rolen desberdintasunen sakontzea sortzenduelako. Ikasleek hizkuntzari buruz galde
|
dezaketen
guztirako galdera zuzen etaazkarra izateak ziurtasun eta harrotasunez betetzen du irakaslea. Gainera, porrotaikaslearen aldean gelditzen da, irakaslea orojakilea delako.
|
|
|
Neuri buruari galdetzen hasi nintzen, ea horrelako egoeren aurrean ikasleakgeureganatzen saiatzeaz gain beste zerbait egin ote zitekeen, kontuan hartu beharbaitugu emaitza kaskarrak lortzen genituela, oro har. Galdera hori buruan, emannuen lehen urratsa, ikasleen jarrera pasiboek zer ezkuta
|
dezaketen
aztertzea izanzen; eta hala lau zio ezberdin aurkitu nituen:
|
|
|
Normalean horrelakoantzaldaketak askoz ere gradualagoak izaten dira; areago, aldaketa kultural batibagagozkio. Zeren, sakontasun eta espiritualitate berbera eragin
|
dezaketen
liburuakargitaratzen jarraituta ere, egia da, Borges-ek esaten zuen moduan, ez direla obrakaldatzen, aldatzen direnak irakurleak direla. Nago, hala ere, alderantzizko bidea eregertatzen dela, hau da, idazleak berak ere irakurtzen ditu bere giroan gizartearenjoerak, eta horrek badu gehienetan ondoriorik idazten diren liburuetan.
|
|
|
usain
|
dezaketen
gameluak bezalakoak gara gu: animaliak.
|
|
|
Ikerketa horren arabera, bitaminak gaixotasun kardiobaskularrak izateko arriskua murrizten du. Gainera, kolpeetako orbaintzea eta sendabiderik azkarrena lortzen laguntzen du, hezurrak sendotzen eta minbizia sor
|
dezaketen
garuneko kalteetatik babesten. Datu horien arabera —19.496 pazienteren behaketatik lortuak—, ondorio hau ateratzen dute:
|
|
|
Sintomak beste anemia batzuenak dira: zurbiltasuna, nekea, goragalea, sukarra, etab.Eragin
|
dezaketen
flatulentziaz gain, organismoan azido uriko bihurtzen diren purinen eduki neurritsua ere badute, eta, beraz, tanta krisi akutuan, horien kontsumoa mugatua da. Kontserbatzeko irizpideak:
|
|
|
Ez dira giza kontsumorako egokitzat joko, sakrifikatu ondoren, pertsonei edo animaliei kutsa dakizkiekeen gaixotasunak, tumore gaiztoak edo anitzak, abzesu anitzak, larruazalpeko edo muskuluetako ehunetan parasitoen infestazio masiboa, debekatutako substantzien hondakinak, ondorio farmakologikoak edo onartutako mailatik gorako kontzentrazioak dituztenak barne, pozoitze zantzuak, zauri handiak edo sintoma kutsu handia, sarraskia edo odoltsua. Halaber, ez dira gai izango legez haragia arriskutsu edo kaltegarri bihur
|
dezaketen
substantziak dituzten produktuak, ez eta erradiazio ionizatzaile edo ultramore bigungarriekin tratatutakoak edo haragiaren propietate organoleptikoei eragin diezaieketenak (polifosfatoak, esaterako), edo albaitaritza ikuskapeneko markaketan erabiltzeko koloratzaile desberdinak dituztenak FCF marroia edo koloratzaile urdina. Ekoizpenari eta merkaturatzeari buruzko araudia Produktua ekoitzi eta merkaturatzeko araudiak, eremu jakin batzuetako landa kontsumo eta ekoizpen handiari jarraiki, administrazio autonomikoei aukera ematen die ekoizle txiki batek untxi haragia azken kontsumitzaileari zuzenean lagatzeko.
|
|
|
Erretxina eta plastikoa. Gainerako material sintetikoak bezala, hauek ere oso ondo jasaten dute kanpoan, nahiz eta denborarekin hondatu, tolestu eta tonu horia har
|
dezaketen
.
|
|
|
Kasu horietan, prebentziorako oinarrizko neurria da agente biologikoak suntsitzeko eta zenbait substantzia kimikok eragindako kutsadura murrizteko ongi egiteko eskatzea. Aipatu beharra dago, gainera, molusku bibalbioek (muskuiluak, txirlak edo berberetxoak) izan
|
dezaketen
arriskua; izan ere, organismo iragazleak direnez, elikatuko diren materia organiko guztiak atxikitzen dituzte ehunetan, eta Escherichia coli eta Salmonella bezalako bakterioak aurki daitezke bertan. Horien oroitzapena ez litzateke oso atsegina izango.
|
|
|
Arrautzaren mantenugai ekarpena aztertuz gero, kalitate handiko proteina, bitamina eta mineral iturri ona dela ulertuko dugu. Elikagai honetan pentsatzean, kolesterol edukia ez ezik, nutrizio egoera eta osasuna (kardiobaskularra eta orokorra) hobetzen lagun
|
dezaketen
gainerako osagaiak ere begiratu behar dira. Datu horiek erakusten dutenez, arrautzak elikagai baliotsuak dira, eta hiperkolesterolemia izanez gero, haien kontsumoa zaindu egin behar da, baina ez dago arrazoirik arrautzak dietatik erabat kentzeko.
|
|
|
Substantzia hori minbizia dela jakin arren, ez dakigu zenbat den. Horregatik, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) substantzia hori izan
|
dezaketen
elikagaiekin kontakturik ez izateko gomendatu du. Osasun Ministerioak berretsi du Espainiako legeriak ez diola mugarik jartzen substantzia horretatik kontsumi daitekeen kantitateari.
|
|
|
Digital Opportunity Initiative k, Accenture aholkularitzaren, Markle Fundazioaren eta Nazio Batuen UNDP garapen programaren ekimen bateratu batek, txosten bat argitaratu berri du, eta IKTek (Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak) garapen bidean dauden herrialdeei beren herritarren bizitza hobetzeko laguntzan izan
|
dezaketen
zeregin kritikoa azaltzen du. ‘Garapen Dinamika sortuz’ txostenak estrategia bat zehazten du “hautakor kritiko” batean dauden herrialdeek nazio garatuenekin eta irabazi asmorik gabeko ongintzako erakundeekin lan egin dezaten, hazkunde iraunkorra sortzeko eta gizarte helburu batzuk lortzeko.
|
|
|
Txostenak Estonia, Tanzania, Brasil eta Costa Rica bezalako teknologia berriak hartu nahi dituzten herrialdeen esperientziak aztertzen ditu. Garapen bidean dauden herrialdeek hazkunde iraunkorreko ziklo bat sortzeko erabil
|
dezaketen
egitura estrategikoa proposatzen du. Estrategikoki garatuta, IKTek hazkunde dinamika eragin dezakete, egin beharreko urratsak arlo giltzarrietan egiten badira, hala nola, prestakuntza teknologikoan, politikaren berrikuntzan eta enpresa berrien sorreran.
|
|
|
Sistema hori nahitaezkoa da elaborazio establezimenduetan, banaketan eta ostalaritzako industrietan, eta izozkiak egiten dituztenetan. Hau da, behartuta daude laginak hartzera, laginak aztertzera, egindako kontrolen idatzizko kontrola izatera eta giza osasunerako berehalako arriskua sor
|
dezaketen
loteak merkatutik kentzera. Beste betebehar bat instalazioetan lan egiten duten langileak etengabe prestatzea da, elikagaiak manipulatuz.
|
|
|
Carmen Flores Pazientearen Defentsarako Elkarteko lehendakariak atzo salatu zituen Osasun Sailak eta administrazio autonomiko eskudunek “pasibotasuna”, krisi farmakologiko horren aurrean; Alemaniako Gobernuak, berriz, “azalpenak eskatzen ari zaio Bayerri, osasun publikoarekin jokatzeagatik”, erakutsi duen erantzun azkarrak ez bezala. Floresek dioenez, ADEPAk “abokatuen esku” jarri ditu kolesterolaren aurkako botikaren kontsumoarekin zerikusia izan
|
dezaketen
Espainia osoko 12 heriotza kasu. Salaketen banaketa geografikoa –horietako bat bakarrik formalizatu da– bi kasu dira Andaluzian, Gipuzkoan eta Valentzian, eta bat Castellon, Errioxan, Bilbon, Galizian, Avilan eta Zaragozan.
|
|
|
Likidoen beharrak betetzeko modurik onena edateko ura da, baina, era berean, behar horiei erantzun diezaiekegu elikagaiek duten uraren bidez, beste edari batzuen bidez (saldak, infusio leunak, zukuak…) eta barazki eta fruta gehienen bidez, non ura pisu osoaren %90 izan baitaiteke. Egunean zehar, elikagaiek eman
|
dezaketen
ura 700 eta 1.000 mL/ egun bitartekoa da; beraz, ez da nahikoa behar fisiologikoak asetzeko. Digestio traktuan, elikagaiak osatzen dituzten elikagaiak (karbohidratoak, proteinak eta gantzak) metabolizatu egiten dira (aprobetxatu egiten dira), eta prozesu horretan ere ura sortzen da, 200 mL inguru.
|
|
|
– Proteinak, lipidoak, karbohidratoak, aminoazidoak eta antzekoak dituzten prestakinek edo osaera ezezaguna dutenek, baimenik gabeko establezimenduetan erregistratu edo saltzen ez direnek, dopatzeko substantziak izan ditzakete. – Propietate edo propietate energetiko edo estimulatzaileak dituzten sendabelarrek eta belar hobiko espezialitateek dopin kontrol batean positibo eman
|
dezaketen
substantziak izan ditzakete: Ma huang, efedrinak ditu.
|
|
|
Beste batzuetan, higienerik ezak, behien garbiketa eskasak, ingurumenak, jezteko sistemek, esne hodiek, eltzeek edo hozte sistemek eragiten dute kutsadura. Egoera txarrean dagoen esnea kontsumitzeagatik pertsonengan eragina izan
|
dezaketen
gaixotasunik aipagarrienak hauek dira: “Salmonella enteritidis”, “Salmonella typhymurium” eta “Salmonella enteritidis”, gastroenteritis akutua eragin dezaketenak.
|
|
|
Arrisku mikrobiologikoak Arrisku mikrobiologikoak Esneak, bere osaeragatik, balio biologiko handia du, %4 inguruko laktosa kontzentrazioa du, karbohidrato hori hainbat mikroorganismo sakarolitikok erabil dezakete, %3 germen proteolitikoek erraz metaboliza
|
dezaketen
proteinak eta %3 mikroorganismo lipolitikoek digeri dezaketen gantza. Horren ondorioz, mikroorganismo ugari hazi ahal izango dira bertan, arriskugarriak izan daitezkeenak edo ez, haien gaitasunaren arabera, ez bakarrik esnean ugaltzeko, baizik eta gainerako mikroorganismoekin lehiatzeko.
|
|
|
Arrisku mikrobiologikoak Arrisku mikrobiologikoak Esneak, bere osaeragatik, balio biologiko handia du, %4 inguruko laktosa kontzentrazioa du, karbohidrato hori hainbat mikroorganismo sakarolitikok erabil dezakete, %3 germen proteolitikoek erraz metaboliza dezaketen proteinak eta %3 mikroorganismo lipolitikoek digeri
|
dezaketen
gantza. Horren ondorioz, mikroorganismo ugari hazi ahal izango dira bertan, arriskugarriak izan daitezkeenak edo ez, haien gaitasunaren arabera, ez bakarrik esnean ugaltzeko, baizik eta gainerako mikroorganismoekin lehiatzeko.
|
|
|
Gainera, bitamina ugari duenez, landare burdina xurgatzen du. Bestalde, Bruselako azek minbiziari aurre egiteko izan
|
dezaketen
babes efektua ikertzen ari dira, edukia (organismoan A bitaminaren aitzindariak) eta deribatu sulfuratuak (eragin antioxidatzailea duten konposatuak) direla eta. Sukaldean:
|
|
|
pro domo esandakoetan, euskararen inguruan sortutako topikoen gainean, alegia? oso zorrotza zen Mitxelena, agian gurea bezalako hizkuntza batek ezin duelako egin inguruko hizkuntzek aise eraman eta irents
|
dezaketen
hanka sartzerik. Garbi zeukan lan bat euskaraz egin izanak ez zuela ondorioa zuritzen, asmorik ederrenak, euskararenganako maitasunak?
|
|
|
Hizkuntzaren aldetik, berdin  tsu baita, ez berdin, etxeko erdalduna eta erdaldun etorkia. Beste kontua da zer bide har
|
dezaketen
politikan bigarren gizaldiko etorkinek. Euskal Herriko hizkuntzaz jabetzen ez diren bitartean, objektiboki don Karlosek ziokeenez, ez da bereizkuntzarik, euskarari dagokionez, han hemen jaiorikako erdaldun hutsen artean.
|
|
|
Egunotan, berriz, hizkuntzaz gainera, ba omen dago delako belaunaldien arteko osin sonatua ere. Ez naiz inondik ere fio, horrexegatik, paper hauek izan
|
dezaketen
arrakastaz eta hori, lasaibide izanik, ezin daiteke negargarri izan. Nolanahi ere den, hemen agertzen zaigu berriz duela mende laurdena itzali zen beste munduko arima herratua, eta garai hartako eta garai haren lekuko bezala agertzen zaigu:
|
|
|
Gizon batek edo gutxi batzuek, gaurko aurrerapenen bitartez, herri osoaren gainean eskura
|
dezaketen
aginte neurrigabearen beldurra askok sumatu dute. Ez ditu, ordea, inork beharbada Orwellek adina ezagutu arrisku beldur horiek, edo behintzat ez ditu inork horren argiro azaldu.
|
|
|
Batasunik ez horrek, hain ederra izanik, geure bizkarrek inolaz ezin eraman
|
dezaketen
karga ezartzen digu gainean. Batasunik ezak behartzen gaitu, nor bagara, euskalki guztien, handi eta txikien?
|
|
|
Zaharragoetarik zenbait ez ote gaude beti prest gazteek egin
|
dezaketen
edozein gauza ez aintzat hartzeko, gutxiesteko edo arbuiatzeko. Ez ote gabiltza guztiok elkar ezin ikusirik, lekua kenduko diguten beldurrez batzuek, lekurik uzten ez diegulako amorruz besteak?
|
|
|
Maiz gertatzen ere da, gaztelaniaz, aditzak lehen eta hirugarren per  tsonak ez bereiztea. Eta horrelaxe uzten dute, adizkiaren aldamenean jar
|
dezaketen
izenordaina gehitu gabe. Zenbatek entzun ote du honako kanta hau:
|
|
|
– Herritarren ongizatean eragin positiboa edo negatiboa izan
|
dezaketen
gertakarien begira egotea.
|
|
|
Ez da ahaztekoa Jon Alonso bera, Agur Darwin eta bes te arkeologia batzuk izenburukoarekin, Juan Zelaia sariketaren irabazle izan dela. Gizartean eragina izan
|
dezaketen
pentsamendu eta tesi testuen bila antolaturiko norgehiagoka izanik, paradoxa zelebrea da, literatura idatziarenahuleziaz eta baliorik ezaz gogoeta egiten duen entsegua gertatzea garaile. Epaimahaikoek idazle sarituaren tesiekin ez dutela beti bat egiten adierazi zuten, badaezpada ere.
|
|
|
Hizkuntza gutxituekiko aldaketa kulturala: izan ere, badaude gure hizkuntzaren aldeko motibazioak areagotzeko asko lagundu
|
dezaketen
beste arrazoibideren batzuk: eleaniztasunak dakarren aberastasun kulturalarena, adibidez.
|
|
|
Laburbilduz, dagozkigun eskubideen gaineko eskaerak erakunde eta botere publikoei exijitu ez ezik, jendaurrean eragina izan
|
dezaketen
beste marketing ildoak ere landu behar ditugu; besteak beste, Iparraldean eta Unescoren aldarrikapenetan erabili diren berberak, hain zuzen. Izan ere, (euskal) herri eta nortasunaren eskutik euskaran inoiz bilduko ez liratekeen horiek, hizkuntza horren balio kultural eta erakargarritasunaren bitartez saiatu behar dugu hurbiltzen; hori lortu ezean, gutxienez zailagoa izango litzateke haiengan euskararen aurkako jarrerarik errotzea eta hedatzea.°
|