|
2000
|
|
|
1994an kutsatutako gizakien lehen kasuak agertu ziren. Creutzfeldt Jakob-en gaitza, ordura arte nagusiek bakarrik jasan
|
zezaketen
gaixotasun degeneratibo eta hereditarioa gazteengan agertzen hasi zen. Espezien arteko zorigaitzeko katea amaitu zen:
|
|
2001
|
|
|
Nekez aurkitzen da jatorri dietetikoko B12 bitaminaren gabezia. Faktore intrintsekoaren presentziari eragin
|
diezaioketen
gaixotasunen artean daude digestio prozesuak, hala nola aklorhidria (azidoklorhidrikorik eza urdail jariakinetan), gastrektomia (urdaila partzialki edo osorik erauztea), alkoholismo kronikoa, pankrearen eritasun fisiokronikoak, idoiari eragiten dioten gaixotasunak (heste bolumen delozitoa xurgatzen den hestearen azken zatia) eta bitamina hori xurgatzen duten gaixotasunak. Estabitamina gabezia folato maila txikia duten pertsonekin ere lotzen da; bitamina hori globulu gorriak sortzen eta heltzen ere laguntzen du.
|
|
|
Beste batzuetan, higienerik ezak, behien garbiketa eskasak, ingurumenak, jezteko sistemek, esne hodiek, eltzeek edo hozte sistemek eragiten dute kutsadura. Egoera txarrean dagoen esnea kontsumitzeagatik pertsonengan eragina izan
|
dezaketen
gaixotasunik aipagarrienak hauek dira: “Salmonella enteritidis”, “Salmonella typhymurium” eta “Salmonella enteritidis”, gastroenteritis akutua eragin dezaketenak.
|
|
|
Beste batzuetan, ordea, higienerik ezak, behien garbitasun eskasak, ingurumenak, jezteko sistemek, esne hodiek, eltzeek edo hozte sistemek eragiten dute kutsadura. Hona hemen esne gordin kutsatua kontsumitzeagatik gizakiari eragin
|
diezaioketen
gaixotasunik aipagarrienak: Mikroorganismo horiek esnera iritsi ahal izango dira, eta, ondoren, kontsumitzaileengana.
|
|
2002
|
|
|
Zahartzearekin ZD eragin
|
dezaketen
gaixotasunak ager daitezkeen arren, zahartzea bera bakarrik ez da zertan disfuntzioarekin loturik.
|
|
|
Arazoa azal
|
dezakeen
gaixotasunik ez dagoenean, disfuntzio funtzional edo psikogenoa dela esaten da eta kasuen% 60tan izaten du zerikusia.
|
|
|
Horrek gaixotasunaren bilakaera atzeratzen duela egiaztatu da. Adituen ustez, 65 urtetik gorako 1.000 pertsonatik batek izan
|
dezake
gaixotasuna, eta proportzio hori handituz doa adinean aurrera egin ahala. 75 urterekin, 100etik bat izango litzateke, eta 10etatik bat, 80ko hamarkadatik aurrera.
|
|
|
Agintari britainiarrek baimena eman zioten atzo familia bati diseinu_ haurtxo bat sortzeko, anaia zaharrena sendatzeko dohaintza gisa balioko duena, heriotza eragin
|
diezaiokeen
gaixotasun genetiko batek jota baitago. Leeds-eko (Ingalaterrako iparraldea) Shahanak eta Rajek Hashmi k hautespen genetikoko metodoak erabili ahal izango dituzte Zain semearentzat hezur muinaren emaile izango den haurtxo bat sortzeko.
|
|
|
Hashmi familiak beste lau seme alaba ditu, baina batek ere ezin dio eman Zain anaiari. Lehenbiziko aldia da bikote britainiar batek sormen artifizialeko metodoak erabil
|
ditzakeena
gaixotasunetik libre dagoen enbrioi bat aukeratzeko, eta, gainera, anaia sendatzeko ere balio dezakeena. Duela gutxi, emakume britainiar bat izan zen leuzemia duen beste seme alaba bati muina emango zion diseinu_ haurtxo bat erditu zuen nazionalitate horretako lehena, nahiz eta Estatu Batuetara joan behar izan zuen tratamendu hori egin ahal izateko.
|
|
|
Las Hurdeseko gurbitzak suntsi
|
ditzakeen
gaixotasun baten berri eman dute
|
|
|
Nahiz eta, Unicef en arabera, aurrerapenak lortu diren, adin txikikoen egoerak datu izugarriak ematen ditu mundu osoan: pobreziaren ondorioz, garatze bidean dauden herrialdeetan 150 milioi haur pisu txikikoak dira; duela hamarkada batetik 2 milioi haur hil dira eta 6 milioi zauritu dira hainbat gerratan; bost urtetik beherako milioika haur hiltzen dira urtero, behi administrazioak erraz prebeni
|
ditzakeen
gaixotasunen ondorioz. Horregatik guztiagatik, haurrek munduko agintariei osasuna, hezkuntza eta giro osasungarria izateko eskubidea ziurtatzeko eskatzen diete.
|
|
2003
|
|
|
Erlaxazioa, yoga, psikoterapia eta antidepresiboak, jakina, ez dira arazo honen konponbideak. Sostengu psikologikoak lagun
|
diezaieke
gaixotasunaren sintomei, baina ez du deuseztatuko hura eragiten duen zera... Laneko baldintzak egokiak ez badira eta langileen osasunari eragiten badiote, laneko baldintza horietan eragin da, irakasleen ikasgelako autonomia handituz, baliabide materialak ugalduz eta zentroetan irakasleak aholkatzeko laguntzako beste profesional batzuk ipiniz, irakasleen administrazioarekiko eta gurasoekiko komunikazioa hobetuz, prestakuntza eta erreziklajea sustatuz, irakasleen atsedenaldiak hobeto gestionatuz edota, irakaskuntzako profesionalak motibatzeko, konpentsatzeko pizgarri ekonomiko eta profesionalei buruzko politika on bat indarrean jarriz
|
|
|
Glaukoma agerikoa denean, ikusmen nerbioa kaltetzen hasten da eta ikusmen galera berreskuraezina da. Horregatik deitzen dute oftalmologo guztiek sendatzeko tratamendurik ez duen baina progresioa saihets
|
dezakeen
gaixotasun bat garaiz diagnostikatzearen garrantziaz. Oftalmologo guztiek uste dute detekzio goiztiarra dela ikusmena kontserbatzeko formula bakarra.
|
|
|
Oharrak eta motak Osasun garraioari ekiteko jarraibide nagusiak honako hauek dira: ...aldi egoerak, gaixoa hiltzea edo ondorio atzeraezinak agertzea ekar dezaketen prozesuen ondorioz osasun laguntza ahalik eta lasterren behar duten kasuak; pazienteak ohiko garraiobideak erabiltzeko ezintasun fisikoa edo ezintasuna; eta zenbait arrazoi mediko, hala nola, zenbait patologiatan gaixoa isolatzeko egoerak, arrazoi higieniko sanitarioak, bere bizitza edo bere inguruko kideak arriskuan jar
|
ditzaketen
gaixotasunak, fase terminaletan eta gaixoetan. Zenbait osasun garraio mota ere bereizten dira, zenbait irizpideren arabera.
|
|
|
Ekologistak Martxan taldeak uste du “ulertezina” dela partikular bati animalia horiek edukitzeko baimena ematea. Era berean, erakunde kontserbazionistak atentzioa ematen du espezie exotikoak edukitzeak ekar
|
ditzakeen
gaixotasunen (batzuetan hilgarriak) transmisio arriskuaz, hala nola loroek eragiten duten psikatikosia edo animalia jatorriko pneumonia asiarra. Gainera, bereziki ohartarazten die haurrei ez dutela konpainiako animalia exotikorik erosten, eta are gutxiago arriskutsutzat jotzen diren espezietakoak.
|
|
|
Lehen agerraldi garrantzitsuetatik hasi eta gaixotasun horiei eta horiek eragiten dituzten eragileei buruzko ezagutza zientifikoaren azken aurrerapenetara arteko informazioa du serie honek. “Azken urteotan, zoonosiak eta gizakiek eta animaliek kutsa
|
ditzaketen
gaixotasunek kontzentratu dute munduko arreta”, dio Mirta Roses Periagok, ZEBko zuzendariak. “Infektatutako animalietan jatorria duten giza gaixotasunek, hala nola Creutzfeldt Jakoben gaitzak, agerian utzi dute hobeto ulertu behar direla animalien gaixotasunak, epidemiologiaren, gizakiari transmititzeko mekanismoaren, diagnosiaren, prebentzioaren eta kontrolaren arabera”, dio Rosesek.
|
|
2004
|
|
|
, berriz, sintomatologia justifika
|
dezakeen
gaixotasun organikorik ez da ageri, dena normala da, dispeptikoak agertzen dituen sintomak izan ezik.
|
|
|
Sintomatologia esplika
|
dezaketen
gaixotasun organikorik ez izatea.
|
|
|
Duela urtebete eskas, Nature aldizkarian, txokolate mikatz edo beltza, hau da, esnerik edo esnekirik gabea, hartu eta ordubetera plasman dauden substantzia antioxidatzaileen kopurua %20ra arte igotzen zuten ikerketen berri eman zen. Emaitzen arabera, txokolate mota horrek lagundu egin
|
zezakeen
gaixotasun kardiobaskularrei edo zenbait minbizi motari aurrea hartzen, batez ere esnearen edo deribatuen ehuneko aldakorrak gehitzen diren kontsumo modu ohikoenekin alderatuta. Orain, ikertzaileek diotenez, kontsumitzen duten emakume haurdunek haur alaiak ematen dituzte.
|
|
2005
|
|
|
Ez al da gomendagarria kasuren bat? Ananak digestioa egiten laguntzen dio urdailari, baina ez da jaten gastritisa edo ultzera gastroduodenoa duten pertsonentzat gomendatua, fruta azido organikoen edukiari eta urdaileko urinen ekoizpena bultzatzea; sintomatologia areagotu
|
dezake
gaixotasun hauena.
|
|
|
“Lehen aldiz ikusi dugu mekanismo epigenetiko batzuk daudela, gizabanakoaren ingurumenaren arabera dihardutenak”, zehaztu du. Horrek guztiak erregistro moduko bat eratzen du, pertsona bakoitzaren genotipoa zehazten duena, eta, haren itxura fisikoa ez ezik, izan
|
ditzakeen
gaixotasunak ere definitzen ditu. Ikerketa biki berdinekin egin zen, baina ondorioak baliagarriak dira gainerakoentzat.
|
|
|
Duela gutxi egindako bilera batean, Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundeko (FAO), Osasunaren Mundu Erakundeko (OME) eta OIEko adituek ohartarazi dute fauna basatiak zeregin garrantzitsua duela. Adituen ustez, orain arte kaltetutako Asiako eremuetatik urrun dauden leku berrietan hegazti gripea agertzeak erakusten du animalia basatiek funtsezko zeregina izan
|
dezaketela
gaixotasuna zabaltzeko. Hori dela eta, FAO «zaintza eta zaintza neurriak estutzearen alde dago, hala nola, basoko hegaztiak etxeko animaliengandik urruntzea eta arrisku eremuetan hegaztiei txertoa jartzea».
|
|
|
Zurtoinak oso meheak izaten direnez, tente izaten lagunduko dieten kanaberak jartzea komeni da. Izurriteak eta gaixotasunak Landare honen osasuna bermatzeko, beharrezkoa da izurriteei eta eraso egin
|
diezaioketen
gaixotasunei arreta jartzea. Lehenengoen artean nartzisoaren eulia nabarmentzen da, erraboila erasotzen duena.
|
|
|
Mugimendu sozialek salatzen dute Munduko Bankuak eta Nazioarteko Moneta Funtsak uraren pribatizazioa ezarri dutela maileguak emateko baldintza gisa, kontuan hartu gabe egoera horren ondorio larriak %80an eragiten diela landa eremuei: Kolonbiako eta Filipinetako emakume gehienek ur kutsatua erabiltzen dute ordainketa faltagatik zerbitzua mozten dietenean, eta beren bizitza suntsi
|
dezaketen
gaixotasunak jasaten dituzte. Uraren Munduko Plana G herrialdeak duela bi urte bildu ziren Evianen (Frantzia), eta Frantziako presidenteak Uraren Munduko Plana aurkeztu zuen, eta Romano Prodi Uraren Europako Funtsa, Afrikako, Karibeko eta Pazifikoko 70 herrialdetan baino gehiagotan Lankidetza Publiko Pribatuari bilioi bat euro emateko.
|
|
|
Hiruzpalau hamarkada Paris aldeko lizeo pribatuetan irakasle higatu arren, etxeko hitza piztia kontrolagaitzaren pare eskapatzen zitzaion, eta bere elasturiaz damutzen zen, zikinkeria, bekatua, medikuntzak berak senda ez
|
zezakeen
gaixotasun fisiologikoa bailitzan. Bat batean zerabilen adiztegiaz ohartu eta publikoa lekukotzat hartuz, erdarara pasatzen zen, euskaraz erranak sakonki itzuliz.
|
|
2006
|
|
|
Garapen fisiko eta psikologikoa. Izan
|
ditzakeen
gaixotasunei buruzkoinformazioa izatea, zentzumenen bat falta duen, bere garapena normala izan denedota atzerapen esanguratsurik izan duen, eta bere trebeziak eta ahuleziak ezagutzea.
|
|
|
Gene hori, PSORS1 izenekoa, 1 motako psoriasirako joera duelako, psoriasiaren lehen determinatzaile genetikoa da, eta behin betiko identifikatu da dimentsio handiko azterketa kliniko batean. Unibertsitate zentroak esan zuenez, aurkikuntzak tratamendu eraginkorragoak ekar
|
litzake
gaixotasunari aurre egiteko, gaur egungo terapien arrisku eta albo ondoriorik gabe. Michigango Unibertsitateko Medikuntza Eskolan, 678 familiatako 2.723 pertsonak parte hartu zuten, eta gutxienez kide batek gaixotasuna zuen.
|
|
|
Gurasoengandik seme alabengana transmititzen diren geneak ez dira soilik garaierari, larruazalaren, ilearen edo begien koloreari buruzkoak. Aitak, amak edo biek izan
|
dezakete
gaixotasun bat eragin dezakeen gene akastun (mutante) bat. Fabryren eritasuna eragiten duen genea X kromosoman dago; beraz, nahiz eta eritasuna nagusiki gizonezkoetan agertu, emakumeek ere izan ditzakete beren sintomak.
|
|
|
Hain zabaldua dago haurtzaindegietako kutsadura, ezen hiru urtetik gorako haurren %90ek antigorputzak garatu baitituzte rotabirusaren aurrean. Arnasbideak ere eragina izan
|
dezake
gaixotasunaren hedapenean; hori dela eta, sarritan gertatzen dira kasuak familietan, ikastetxeetan, haurtzaindegietan eta ospitaleetan, eta hori da ospitaleratutako haurren gastroenteritisaren arrazoi nagusia. Sintomak bat batean hasten dira:
|
|
|
Ezagutzen ez diren arrazoiak direla eta, onkozerkosiak gizonei eragiten die emakumeei baino gehiago, eta lesioak eragiten ditu azalean, larruazalpeko ehunean, gongoil linfatikoetan eta begietan. Gaixoek 10 edo 15 urtez transmiti
|
dezakete
gaixotasuna, tratatu ezean. Ez dira hainbeste larba parasitoen presentzia, ez eta haiek gaixotasunaren kausa nagusia askatzen duten toxinena ere; konjuntibitis koadro txikiagoak, keratitisa (kornearen hantura), uveiktiak (esklerotikaren eta erretinaren artean dagoen geruza handitzea, irisa, gorputz ziliarra eta koroidea barne) eta glaukoma sekundarioa (presio introkularra handitzea) hartzen ditu.
|
|
|
Normalean, pertsona infektatu eta urtebetetik hiru urtera agertzen da onkozerosia. Gaixoek 10 edo 15 urtez transmiti
|
dezakete
gaixotasuna, tratatu ezean.
|
|
|
BIOHAZAR panelak egindako azterketa batean, Europako Batasuneko adituek arriskuen ebaluazioan parte hartzen dute, eta elikagaiek kutsa
|
ditzaketen
gaixotasunen egoera aurkezten dute. Ebaluatu beharreko arazoak aztertzen ditu, bai kasu kopuruaren (erikortasuna) bai heriotza mailaren arabera, eta kontsumitzaileei arrisku handiagoa ekar diezaieketen elikagaiak zehazten saiatzen da.
|
|
|
Azterketa baten arabera, azken urteotan dietetan izan diren aldaketek lagundu egin
|
lezakete
gaixotasun alergikoak eta asma areagotzen.
|
|
2007
|
|
|
Errinitis alergikoaren sintoma deserosoak arintzeko eta errinitis alergikoak bronkioetako asma urte gutxiren buruan eragin ez dezan, espezialistek uste dute funtsezkoa dela gaixotasuna lehenbailehen detektatzea, tratamendu egokia emateko. José Antonio Navarro alergologoak adierazi du diagnostiko egokirik ez izateak eta automedikazioak eragiten duela alergia kasuen herenak asma sortzea, “pertsona horien bizi kalitatea are gehiago okertu
|
dezakeen
gaixotasuna. Errinitis alergikoa duten herritar askok katarro arruntarekin nahasten dituzte sintomak, eta medikazio desegokia hartzen dute”.
|
|
|
Lehenbizikoak bulego nagusietan aurkitu ziren, La Caixak Bartzelonan dituen bi dorre enblematikoetan. Elektrizitate estatikoaren, eraikin itxietako hezetasun erlatiboaren eta altzari metalikoen konbinazioak eragin
|
dezake
gaixotasun hori. Erakundeak zabaldutako ohar batean, La Caixak adierazi du Generalitateak berretsi egin duela gaixotasun horren jatorria “ez dagoela argi eta garbi identifikatuta”.
|
|
|
Tabakoa da arrisku faktore nagusietako bat, baina badakigu BGBK bidez hil diren pertsonen %10ek ez dutela inoiz erre. Jakina da, beraz, faktore gehiagok eragin
|
dezaketela
gaixotasun hori. Beharrezko gehigarria Haragi ondu eta hestebeteetan nitritoak erabiltzeak beti izan du osagai polemikoa, osasunean izan ditzakeen ondorioengatik.
|
|
|
Prozesu konplexua da, dokumentu asko biltzea eskatzen baitu. Gainera, berriro elkartzeko eskaera onartu ondoren, senideek egoitza duten herrialdeko kontsulatu espainiarrean bisatua emateko izapideak egin behar dira, eta aurrekari penalen ziurtagiria eta koarentena izan
|
dezaketen
gaixotasunik ez duela egiaztatzen duen ziurtagiri medikoa aurkeztu. Azken prozedura horrek bi hilabete inguru irauten du.
|
|
|
Zerealek, arroza eta artoa izan ezik, eragotzi egiten dute organismoak elikagaiak normaltasunez xurgatzea. Kontrolatuta badago, ez da gaixotasun larria, baina arazoak eragin
|
ditzake
gaixotasun hori dutenen gizarte harremanetan. Gaixotasun zeliakoa heste meharraren hantura kronikoa da, garian, garagarrean edo zekalean dagoen gluten izeneko landare proteina baten eraginpean egoteak sortua.
|
|
|
Coloradoko Unibertsitateak eta Denverreko (Estatu Batuak) Osasun Zientzien Zentroak berriki egin duten azterketa baten emaitzek onura berriak ekarri dizkiete omega gantz azidoei haurrentzat. Journal of the American Medical Association (JAMA) aldizkarian argitaratu dute ikerketa, eta, haren arabera, gantz azido horiek 1 motako diabetesa izateko arriskua murriztu
|
dezakete
gaixotasunaren aldeko haurretan. Gantz poliasegabe mota hori haurren dietan sartu ohi bada, arrisku txikiagoa izango da pankreako uhartetxoen kontrako autoimmunitatea garatzeko, diabetearen garapenari lotutako sistema immunearen alterazioa.
|
|
2008
|
|
|
Gizakiok organismo bizien arteko bat gehiago baino ez gara, eta mikrobio nekaezin horiek eragin
|
diezazkiguketen
gaixotasunak gainditutzat eman bazituen ere The Lancet aldizkariak urte batean, hori gure amets sinpleena baino ez da izan.
|
|
|
Ikertzaileek hegazti sarraskijale enrofloxazina, ziprofloxazina, amoxizilina, oxitetraziklina eta kinolonak aurkitu zituzten. Antibiotiko horiek ekoizpen intentsiboko ukuilu aziendari ematen zaizkio, galera ekonomikoak eragin
|
ditzaketen
gaixotasunak tratatzeko. Blancoren arabera, sendagai horiek buitreen osasunean dituzten eraginak gizakietan gaizki erabiltzen direnean agertzen direnen antzekoak dira, hala nola, flora normalaren alterazioa eta gaixotasun larriak eragiten dituzten onddoek eta bakterioek (adibidez, salmonelosia edo tuberkulosia) patogenoak eragindako infekzioa.
|
|
|
Neutralizatzen zaionean, ordea, zelula kantzerigenoen zatiketa eta emigrazioa gelditzen da. Aurkikuntza horrek bidea ireki
|
lezake
gaixotasuna zabaltzeko aukerak diagnostikatzeko, baita metastasia saihesteko edo tratatzeko botikak prestatzeko ere. Kaliforniako (Estatu Batuak) Lawrence Berkeley laborategiko Termumi Kohwi Shigematsu buru zutela, aurkikuntzaren ardura zuten zientzialariek bularreko minbizia zuten emakumeen 2.000 lagin aztertu zituzten, eta, gainera, haien historia klinikoari esker, xehetasunez ezagutu zuten haien bilakaera.
|
|
|
Retina eta Vítreo Espainiako Elkartearen arabera, 55 urtetik gorako biztanleen %29 hiru milioi espainiarrek baino gehiagok dute patologia oftalmologiko hori izateko arriskua. Dietak garrantzi handia izan
|
dezake
gaixotasunaren prebentzioan eta tratamenduan. Orain arte egindako azterketa guztiek frogatzen dutenez, luteina eta zeaxantina ugari hartzeak zahartzaroko makula endekapenetik babes dezake.
|
|
|
Garrantzitsua da segurtasuna eta higienea mantentzea elikagaiak prozesatzen diren bitartean. Lizunen prebentziorako, bai uzta bildu aurretik bai ondoren, izurriteen aurkako neurri egokiak hartu behar dira, landareek izan
|
ditzaketen
gaixotasunei aurrea hartu eta uzta osteko manipulazio egokia mantendu. Oro har, ezinbestekoa da prozesatze, lehortze eta biltegiratze praktika onak aplikatzea.
|
|
|
Italiako adituek egindako azterlan baten arabera, txokolate beltza kontrolpean kontsumitzeak ondorio onuragarriak izan
|
ditzake
gaixotasun kardiobaskularren prebentzioan. Hala, jateko ohitura horrek% 17 murrizten ditu, batez beste, arterien hanturak, hau da, heren bat emakumeetan eta laurden bat gizonetan bihotzeko arazoak izateko arriskua.
|
|
|
Heriotza eragin
|
dezaketen
gaixotasunek lurralde berriak koloniza ditzakete klima aldaketaren ondorioz. Bizitza Basatiaren Kontserbaziorako Elkarteak (WCS, ingelesez) egindako azterlan batek ohartarazten du horrek zer arrisku dakarkion giza osasunari, animaliei eta baita ekonomia globalari ere.
|
|
|
Txostenaren egileek diote ezinbestekoa dela ingurumeneko aldaketak kontrolatzea Txostenaren egileek diote ezinbestekoa dela ingurumeneko eta espezie basatietako aldaketak kontrolatzea, epidemia agerraldiei aurrea hartu eta prebenitu ahal izateko “mundu mailako hondamendiak bihurtu baino lehen”. Izurria, kolera eta ebola Berotze globalak eragin
|
ditzakeen
gaixotasunen artean izurritea dago, oraindik ere eremu degradatuetan hiltzen ari dena. Patogenoa arratoietan bizi da eta arkakusoen bidez transmititzen da.
|
|
|
Aplikazio horri esker, Estatu Batuetako gripearen prebalentzia ezagut daiteke. Enpresak uste du orrialde honek lagundu
|
dezakeela
gaixotasunaren urteko agerraldiei lehenago erantzuten. Oraingoz, Estatu Batuetan bakarrik dago erabilgarri, baina Googlek ez du baztertzen beste herrialde batzuetara hedatzea.
|
|
|
Bada, E4 motako pertsonek 15 aldiz emendatuta daukate Alzheimer gaixotasuna pairatzeko arriskua E2 motakoekin konparatuz. Ikus daitekeenez, beraz, bariazio batzuek, txikiak izan arren, eragina izan
|
dezakete
gaixotasunen agerpenean.
|
|
2009
|
|
|
First Choice bidaia agentziak 350.000 euro eman dizkio gizon bati, 2004an Venezuelan eztei bidaian zegoela heriotza eragin
|
dezakeen
gaixotasun bat harrapatu zuelako.
|
|
|
Ondorio horretara iritsi da nazioarteko zientzialari talde bat, Manel Esteller Bellvitgeko (Bartzelona) Ikerketa Biomedikoaren Institutuko Epigenetika eta Minbiziaren Biologia Programako zuzendaria buru dela. Aditu horiek diote aldaketa horiek immunitate sistema engainatzeko balioko luketela.’ Aurkikuntza horrek eragina izan
|
lezake
gaixotasuna prebenitu, diagnostikatu eta tratatzeko metodo berrien garapenean. Biztanle gehienek Epstein Barr birusa dute, eta milioika pertsonak dute giza papilomaren birusa (VPH) edo hepatitisaren birusa (VHB).
|
|
|
Susmoa da 25.000 pertsonak izan
|
dezaketela
gaixotasuna.
|
|
|
Egia da kirolari eta entrenatzaile gehienek uste dutela loa faktore garrantzitsua dela kirolean, baina, egia esan, gutxi dira errendimendu ezin hobea lortzeko lo ohitura egokiak behar direla ohartzen direnak. Behar adina ordu lo egitea Loaren kalitate onak immunitate sistema indartzen du eta kirol gaitasuna murriztu
|
dezaketen
gaixotasunekiko erresistentzia areagotzen du. Ikertzaileek uste dute azterketa horren emaitzak beste kirol batzuetara estrapola daitezkeela.
|
|
|
Loaren kontrola Loaldian, kirolariari errendimendua hobetzen laguntzen dioten hainbat prozesu gertatzen dira gure organismoan. Deskribatutako onurez gain, loaren kalitate onak sistema immunitarioa indartzen du eta kirol gaitasuna murriztu
|
dezaketen
gaixotasunekiko erresistentzia areagotzen du; lokomozio aparatua erabat erlaxatzen laguntzen du (muskuluak, artikulazioak eta bizkarra egunez pilatutako tentsioetatik askatzen dira), eta hurrengo egunean energia aurrezten laguntzen du, energia gastua murrizten baitu. Arnasketa ere mantsoago eta sakonago egiten da, eta horrek zelula guztiak behar bezala oxigenatzea eta esfortzurako prestatzen ditu.
|
|
|
Zalantzarik gabe, lanari eta, jakina, lanik ezari buruzko gorabehera guztiek eragin erabakigarria daukate pertsonen osasunean; estresa, hipertentsio mailak eta heriotza eragin
|
ditzaketen
gaixotasun kardiobaskularrak areagotzera ere iritsi baitaitezke.
|
|
|
Minbizia eragin
|
dezaketen
gaixotasunak ez ezik, milaka euskal langilek gorreria eta halako arazoak dituztela nabarmendu du Uzkudunek, lanak eragindakoak.
|
|
2010
|
|
|
Bostak beti elkarrekin ibiltzen dira. Panpina hauen bidez, haurrek modu didaktiko eta erraz baten ezagutu
|
ditzakete
gaixotasun psikiatrikoak, eta aldi berean, burutik gaixo dauden pertsonak hobeto ulertzen lagunduko die. Panpina bakoitzarekin bere historia klinikoa, gaixotasunari buruzko informazioa eta gaitzari aurre egiteko tratamenduari buruzko informazioa datoz.
|
|
|
Patata ekoizpenaren inguruko ezagutza zientifikoa hedatzeko elkarteak, Newco izenekoak, airean lurrik gabe ereiten diren patatak ekoizteko proiektua jarri du martxan, Neiker Tecnaliaren laguntzarekin. Patatak aeroponia izeneko sistema berritzaile bati esker lortzen dituzte, eta teknika horrek ekoizpena handitzen du; ohiko metodoa erabiliz landare bakoitzetik hiru edo lau patata lortzen zituzten, eta metodo berriaren bidez 20 inguru lor daitezke.Horren arduradunek esan dutenez, sistema berriarekin landareek lurrean izan
|
ditzaketen
gaixotasunak ekidin eta ura eta ongarriak aurrezten dituzte. Estatu osoan egin den horrelako lehenengo esperientzia izan da honakoa.
|
|
|
B bitaminaren kontsumoa ez zen heriotza arrisku txikiagoarekin lotu. Ikertzaileek diotenez, folatoak eta B bitaminak lagundu
|
lezakete
gaixotasun kardiobaskularrari aurre egiten, homozisteina maila murriztean. Homozisteina odoleko aminoazido bat da, eta dietak eta jaraunspenek eragiten diote.
|
|
|
Tinahones doktoreak adierazi zuen gaixotasun horrek lotura zuzena duela obesitatearekin. Gaineratu duenez, berriki egindako ikerketen arabera, “nerabe gizenen %4k ere izan
|
lezake
gaixotasun kroniko hori, eta horrek pentsarazten du Espainiako nerabeen %0, 5ek izan lezaketela diabesitatearen epidemia. Osasun fisikoan zuzeneko ondorioez gain, haurtzaroan edo nerabezaroan gehiegizko pisua izateak ondorio psikologikoak ditu eta autoestimu txikiagoa izaten lagundu dezake.
|
|
|
Hausturak: prebentzioa funtsezkoa da Haustura horiek saihesteko prebentzio neurri erraz eta oso sinpleak ezagutzeak konplikazio larriak saihesten ditu, bai zaharren bizi kalitatean, bai izan
|
ditzaketen
gaixotasunetan, hala nola osteoporosian. Bastoia edo taka taka erabiltzeko aukera baloratu behar da, beharrezkoa bada.
|
|
|
Hala ere, gaixotasun isila denez, ez da konturatzen eta ez da garaiz konpontzen. Hori dela eta, aldizkako azterketek ziurta
|
dezakete
gaixotasunaren detekzio goiztiarra eta tratamendua lehenengo etapetan, gaixotasuna itzulgarria denean. Gaixotasun kardiobaskularra, desberdina emakumeetan Askotan zaila izaten da bihotzeko arazoak emakumeekin lotzea.
|
|
2011
|
|
|
1 Bilatu hiltzen direnean substantzia pozoitsuak askatzen dituzten mikroorganismoen eta eragin
|
ditzaketen
gaixotasunen gaineko informazioa.
|
|
|
Jar
|
ezazu
gaixotasun kutsakor baten infekzio iturriaren adibide bat.
|
|
|
Lehenago sailkatu ez den eltxo batek, ezagutzen diren azpitaldeetatik genetikoki desberdina eta malariaren parasitoak jasan ditzakeenak, eragina izan
|
lezake
gaixotasun horren transmisioan eta kontrolean, “Science” aldizkarian orain argitaratzen den Parisko Ikerketa Zientifikoko Frantziako Zentro Nazionalaren aurkikuntza baten arabera. Ikertzaile talde horrek Burkina Fasoko hiribilduetatik hurbil zeuden urmael eltxoak bildu zituen lau urtez, eta “Anopheles gambiae” eltxo azpimota bat identifikatu zuen, aurreko bildumetan nekez sartuko zena.
|
|
|
Azken hamarkadetan garatutako bakterio laktikoen erabilera berri bat gehitu behar da: produktu jakin batzuetan gehitu, propietateak hobetzeko eta kontsumitzaileek izan
|
ditzaketen
gaixotasunei aurrea hartzeko. Horren adibide dira elikagai probiotikoak, hesteetako flora hobetzen duten bakterio onuragarriak gehitzen baitzaizkie.
|
|
|
Tratamendu eraginkorra jasotzeko aukera izan arren, oso ohikoa da tanta “gaizki” tratatzea. “Tanta duten pazienteek etengabe eduki behar dituzte azido urikoaren maila apalak, eta, zoritxarrez, pazienteen %50 ez daude behar bezala tratatuta, erreumatologook sendatu
|
ditzakegun
gaixotasun urrietako bat izan arren”, adierazi du Calvok.
|
|
|
Erregelamendu berriak gidarien azterketa egiteko zentro medikoei eskatzen die baimena berritu nahi dutenei entzumen eta ikusmen probak eta mugimenduen koordinaziokoak egiteko. Gidariak, bere aldetik, aitorpen bat sinatu behar du, bere jokabideari eragin
|
diezaiokeen
gaixotasunik ez duela adierazteko. Lehen Trafiko Zuzendaritza Nagusian (TZN) ordaintzen ziren tasak, orain, gidaria aztertzen den azterketa zentroan ordain daitezke, eta ofizialki finkatuta dago haien balioa (2011n 22,40 euro dira).
|
|
|
Arreta printzipioa, batez ere, ondorio arriskutsuak denbora luzean agertzen direnean erabiltzen da, kontuan hartu behar baitira epe luzera izan ditzakeen ondorioak. Animalien osasunean, zuhurtasun printzipioaren pean jarduten da ziurgabetasun zientifikoetan, hala nola, giza osasunean eragina izan
|
dezakeen
gaixotasun agerraldi baten ustekabeko garapena. Kasu horietan, animaliaren eritasunaren ondoriozko produktuak inportatzeko murriztapenak segurtasun bermea dira, jatorriari eta ondorioei buruzko informazio gehiago jasotzeko zain.
|
|
|
Nik nire kolkorako: " Jarrai
|
dezala
gaixotasunak".
|
|
2012
|
|
|
6 Pertsonen arteko aldakortasuna: toxikoetarako aipatu den bezala, faktore ezberdinen arabera mikroorganismo patogeno baten dosi berak pertsona batengan sor
|
dezake
gaixotasuna eta beste batengan ez, beti kontzentrazio tarte baten barruan (mikroorganismo patogenoaren kontzentrazioa altua bada, gaixotasuna sortuko du edozein pertsonarengan). Gaixotasun sintomak sortzeaz gain, kalteen larritasuna ere ezberdina izan daiteke.
|
|
|
Dokumentu hori nahitaezkoa da Europan zehar bidaiatu nahi duten maskotentzat, eta turismo txakurrak identifikatzen ditu. Eta, gainera, animaliak osasun ona duen jakiteko modu bat da, eta, beraz, ikusi nahi den herrialdean heda
|
dezakeen
gaixotasun larri kutsakorrik duen egiaztatzeko modu bat. Europako pasaportea txakurren osasun txartel moduko bat da, eta maskotek Europar Batasuneko herrialdea aldatzeko eskatzen dute.
|
|
|
Irudia: CmdrGravy Eskumuturrak sor
|
ditzakeen
gaixotasunen artean, zizare bat eragiten duena dago, Dipylidium caninun izenekoa. Parasito hori duen txakurrak kendu eta gorozkietan zabalduko ditu zizareak animaliaren gorputzean jartzen dituen arrautzak.
|
|
|
Kumeak, adinekoak eta gaixoak Miguel Ibáñez Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko Albaitaritza Fakultateko Etologia irakasleak esan duenez, “oso zakur gazteek, oso helduek edo gaixotasunek, batez ere arnas traktukoak badira, hotz handia egiten duenean, ez dute luze egon behar kalean”. Txakur eztula edo trakeobronkitis infekziosoa txakurrak udazkenean edo neguan har
|
dezakeen
gaixotasuna da. Ibañezek gaineratu du ezen, neguan, berogailua duten etxeen eta kalearen artean tenperatura diferentzia handia dagoenean, hain aldaketa zakarra ez dela gomendagarria animaliaren osasunerako, eta gomendatzen du “txakurra berariazko beroki batez babestea eta behar duena ateratzea, ez baita ezer gertatzen bi egunez ariketarik egin gabe egoteagatik”.
|
|
|
Umetokian fetuaren heriotza gertatu denean. Amak bere osasuna edo haurtxoarena arriskuan jar
|
dezakeen
gaixotasunik badu, hala nola haurdunaldiko diabetesa edo hipertentsioa. 4 Prozedura horrek badu arriskurik?
|
|
|
Leishmaniasia Phlebotomus generoko eltxo baten ziztadaren bidez transmititzen da (emeak transmititzen du, animalia eta pertsonei ziztatzen dien bakarrak). Pertsonei dagokienez, immunitate sistema ahula dutenei bakarrik eragin
|
diezaieke
gaixotasun larriak. Gainerako kasuetan, ziztadaren ondorioak, maiz, dermatologian du eragina.
|
|
|
Animalia behar bezala menderatzen dela bermatzeko ezintasun fisikoa ekar dezakeen beste edozein gaitz, nahaste edo arazo. Gaitasun psikologikoaren ziurtagirirako, proba batzuk gainditu behar dira, ezintasun psikiko edo psikologikoa ekar
|
dezakeen
gaixotasunik edo akatsik ez dagoela egiaztatzeko, edo bereizketa mugatzen duen beste edozein proba, ondoko hauekin zerikusia duena: Buruaren eta jokabidearen nahasteak.
|
|
|
nola tratatzen da? Txakur mokiloari buruzko ohiko lau zalantza dira, edozein adinetako txakurrengan eragina izan
|
dezakeen
gaixotasuna, baina txakurkumeek errazago har dezakete. Sintomak askotarikoak dira, eta larriak izan daitezke garaiz tratatzen ez badira.
|
|
|
uraren kalitatea ez da ezagutzen, eta, beraz, izotzaren kontsumoak arazoren bat sor dezake, batez ere higienearen aldetik ezegonkortasuna duten herrialdeetan. Artikulu honetan adierazten da zer neurri hartu behar diren izotza erostean, prestatzean eta kontsumitzean, zein diren egoera txarrean dauden kubitoek eragin
|
ditzaketen
gaixotasun nagusiak, eta nola jokatu urarekin, jatorria zalantzazkoa edo ezezaguna denean.
|
|
|
Gaur egun Voltaire frantses filosofoak esandakoari buelta eman diogu: medikuntza modernoak sinistarazten digu naturak etengabeki kolpatzen gaituela soilik medikuek senda
|
ditzaketen
gaixotasun berriekin. Iruditzen zaigu natura etengabeko erasoan ari zaigula kontra eginez. eta eskerrak medikuak eta botikak hor dauden.
|
|
2013
|
|
|
Gantz gehiegi hartzeak (batez ere gantz saturatuak eta trans gantzak), sedentarismoak, tabakiskoak eta beste faktore batzuek ere areagotu egin
|
ditzakete
gaixotasun horiek, eta, gainera, azukreak baino eragin handiagoa izan dezakete.
|
|
|
Nola sortu da hori? Faktore batzuek eragin
|
dezakete
gaixotasun hori, hala nola estres jasangaitzak, haurtzaroko abusuek..., baina Josuren kasuan determinantea dirudiena hauxe da: bere bizipenen oroitzapenak eta pertzepzioak banatzeko, separatzeko trebetasun moduko bat.
|
|
|
Akupuntura giza ugalketaren alorrean gehien aztertu den terapia naturala da. Gainera, Osasunaren Munduko Erakundeak onartzen du ugalkortasun arazoak direla milaka urteko teknika hori eraginkortasunez landu
|
dezakeen
gaixotasunetako bat. Akupuntura lagundutako ugalketa zentroetan erabiltzen da.
|
|
|
Aditu gehienek salmonelosia, campylobakteriosia eta enterobirusak eragindako infekzioak izan ohi diren patogenoen zerrendan aipatzen zituzten. Patogeno horiek klima aldaketak eragin
|
ditzakeen
gaixotasunak eragiten dituzte, urtarokotasun nabarmena baitute. Klima aldaketak gaixotasunen transmisioari eragiten dio, patogenoen banaketa geografikoaren eremua lekualdatu eta inkubazio aldia laburtu egiten duelako.
|
|
|
Great Ormond Streeteko Haur Ospitaleko zientzialariek (Britainia Handia) ondorioztatu dute haurren sukarra onuragarria dela zenbait birusi eta bakteriori aurre egiteko. Zientzialari horiek azaldu dutenez, «sukarrak zeregin garrantzitsua izan
|
dezake
gaixotasunen hasierako bakterioen hazkuntza kontrolatzeko». Kasu nabarmenenetako bat meningitisa eragiten duena da, eta giza gorputzaren tenperatura normalean askoz errazago garatzen dira (37,5 ºc inguru) sukarra izanez gero (40 ºc inguru).
|
|
|
Hala ere, askoz gehiago kontsumitzen dugu: %16 eta %36 artean, EFSA. Gehiegizko azukrearen kalte nagusi eta ezagunenetako bat txantxarrak, baina aho hortzetako beste gaixotasun batzuekin ere badu zerikusia (esmaltearen garapen txarra, hortzetako higadura, etab.). periodontopatiak besteak beste, minak), hizketan eta komunikazioan ez ezik, gure autoestimuan ere eragina izan
|
dezaketen
gaixotasunak. Osasun Mundu Erakundearen arabera, gaitz kardiobaskularrak, minbizia eta osteoporosia tratatzeak baino kostu handiagoa dakarkie osasun laguntzako zerbitzuei.
|
|
2014
|
|
|
Pertsona frustratuak, hitz batean. Botika bakarrak senda
|
zezakeen
gaixotasun berria: erosteak.
|
|
|
Herbehereak dira kalamuaren kontsumoa eta erosketa legez babesten dituen herrialde bakanetako bat, ezagunenetakoa. Herrialde gehienen zerrenda beltzean da kalamua, batez ere, horren erabilera ludikoak sor
|
ditzakeen
gaixotasun eta efektuak tarteko, ustez. Medikuntzarako erabilgarria izan daitekeela diote zenbait adituk, baina legelariek atzera botatzen dituzte eskariak, droga etiketaren zama tarteko.
|
|
|
Esan
|
dezakegu
gaixotasuna dela edo mendekotasuna, edo nahi dugun izena eman diezaiokegu, baina kontua da horien atzean norbait dagoela, eta bere burua hondatzen ari dela zenbait jarreraren erruz.
|
|
|
Horien artean, Betaretrovirus generoko Jaagsiekte ardien erretrobirusa (Jaagsiekte Sheep Retrovirus; JSRV) dago, hain zuzen, ABAren eragilea. Bereziki ardiei eragiten dien arren, ahuntzek eta ardi espezie basatiek ere izan
|
dezakete
gaixotasun hori. JSRVaren transmisioa arnas aparatuaren bidez gertatzen da batez ere, kutsatutako animaliekin kontaktu zuzena izanez gero (1 irudia).
|
|
|
Analisi mota horretan, funtzioan oinarrituz hautatutako geneetako (gene hautagaiak) markatzaile polimorfikoak aztertzen dira animali gaixoetan eta kontrolekoetan. Maiztasunetan aldeak egoteak adieraz
|
dezake
gaixotasunari sentikortasuna/ erresistentzia eman diezaioketen geneak direla.
|
|
|
Eta gorputz akastunakbegirada arauemaileak jasotzen ditu. Pixontzi hitza erabat gutxieslea dugu, etaikasgelan lagun
|
gaitzake
gaixotasunez mintzatzeko, gaixotasunak nola ikustenditugun, gorputzek izan ditzaketen akatsak, akatsak diren edo ez. Gure gorputzekakatsak dituzten.
|
|
|
Orobat, azpimarragarria da emakumetasuna izaera gaixoberarekin lotuaagertzen zela. Horren adierazgarri da Emakumearen Naturari buruz2 3 ataleanemakumeen izaera har
|
lezaketen
gaixotasunen arabera deskribaturik agertzen dela.Emakumetasuna gaixotasunari loturik agertzen da eta gaixotasun horien kausanagusiak hilekoa zein umetokia dira, hau da, umedun geratzeko esentzialak direnelementuen arabera deskribatua zen. Lehenengo esaldiak berak hala dio:
|
|
|
B irizpidea: azterketa fisikoak ez du identifikatzen gaixoaren kezkak edo gaixoak dituen zeinu edo sintomak azal
|
ditzakeen
gaixotasun medikorik. Kezka justifikatu gabeak bere horretan jarraitu egiten du, azterketa eta azalpen mediko egokiak izan arren.
|
|
|
Nahaste neurokognitibo nagusiak edo arinak eragin
|
ditzaketen
gaixotasunak ugari dira: alzheimerra, Pick en gaixotasuna, Lewyren gorputzen gaixotasuna, Huntington en gaixotasuna, gaixotasun fronto tenporala, garuneko zauri traumatikoak, gaixotasun baskularrak (infartuaren ondorioz sortuak), Giza Immuno Eskasiaren Birusak (GIB) sortutako gaixotasuna, Creutzfeldt Jakob-en gaixotasuna, alkoholismo kronikoa, depresioa, parkinsona, prioien gaixotasuna, gaixotasun infekziosoak (meningitisa, sifilisa...), garun barneko tumoreak, bitamina gabeziak, intoxikazioak, anoxia.
|
|
|
Garrantzitsua da gaitasunak galtzeari buruzko kezka subjektiboa kontuan hartzea. Izan ere, gaitasun oso handiko pertsona batek emaitza nahiko onak eman ditzake, nahastearen eragina jasan arren; emaitza horien aurrean, pertsonak berak edo pertsona ezagutzen duen batek esan
|
dezake
gaixotasuna hasitakoan lortutako emaitzak aurretikoak baino nabarmenki okerragoak izan direla, nahiz eta nahasterik ez duen beste pertsona batenak bezain onak izan.
|
|
|
Ez da planteatu behar hobekuntza hori plazebo efektuari egotz dakiokeen, eragozpen arinen berezko ibilgua denborarekin desagertzen den edo alkohola edo azukre eta gatz ugariko beste elikagai batzuk hartzeari uzten dion. Errugabe izateak konbentzituko zaitu terapia alternatibo honekin edo beste batzuekin jarraitzera, arriskutik salbuetsi gabe, eta alde batera utz
|
ditzake
gaixotasun larriak tratatzeko metodo eraginkorrak, International Journal of Health Sciences aldizkariak 2008ko urtarrilean zehaztu zuen moduan. Tratamendu ez eraginkorretan denbora eta diru asko hartzeak urrundu egin dezake laguntza jasoko luketen tratamenduak lortzeko aukera.
|
|
|
neurriak aurrean tenperatura altuak eta bero boladak. Hala ere, patologia kroniko batekin bizi diren pertsonek arreta handiz jokatu behar dute, gaixotasunaren desoreka saihesteko. Artikulu honek azaltzen du nola eguzkiak, gehiegizko izerdiak, infekzio batzuek eta botika batzuen ondorioek ondorio larriak eragin
|
ditzakete
gaixotasun kardiobaskularren bat duten pertsonengan. . Halaber, ohiko sendagaiekin hartu beharreko neurriak.
|
|
|
Jarduera horren eraginpeko herritarren nahiari eta beren bizi kalitatea eta inork bere etxe ondoan nahi ez duen jarduera horrek ekar
|
ditzakeen
gaixotasunik eta ondorio larririk gabe bizi osasuntsua bermatzeko onartu dituzten udal araudiei zor zaion errespetuari dagokionez, aldea izugarria da, eta beste behin agerian utzi du UPNren gobernuaren jarrera autoritario eta ipurgarbitzailea.
|
|
|
Armadan jarraitu zuen gerra eta gero ere, baina arazoren bat izan zuen bihotzean, gaixotasun txikiren bat, ez hain txikia beharbada. Irene tentsioan jartzen zen bihotzari buruz kontatzen ziotenean, bihotzak izan
|
ditzakeen
gaixotasunei buruz, baina Olgak ez zion esan zer zen, zehatz... Bihotzaren arazoren bat aitak, hori baino ez...
|