|
2000
|
|
|
Eskual Etxea ez da kanbiatu, baina jendearen bizimoldea biziki kanbiatu da. Duela 40 urte eskualdunek
|
berek
galde egiten zituzten gauzak ez dira gaur egun galde egiten.
|
|
|
lehenik eta behin, gazteek irratigintzarako tresnerien erabilpena menperatzen ikasten dute. Bigarrenik, ikaskideek
|
berek
beren emanaldia sortzen ikasten dute. Berek nahi dituzten gaiak aipatzeko askatasun osoa omen daukate:
|
|
|
batetik, saioak eta txapelketak antolatzea, eta, bestetik, irakaskuntza esparrua bultzatzea. Dokumentazio zentro bat ere badago.(...) Elkartea 1980an sortu zen, bereziki txapelketak bertsolariek
|
berek
kudeatzeko asmoz, lan hau Euskaltzaindiak egiten baitzuen garai hartan. (...) Bertsolaritza, Francoren diktadura bukatzearekin, diskurtso politikoan oinarritzen zen gehienbat.
|
|
|
84 urteetatik aurrera hasten den mogimenduak, bertsolaritzaren fenomenoa, protagonistek
|
berek
antolatzeko helburua hartzen du. Txapelketak lehenik, herrialdeetako elkarteak ondoren, bertso eskolak, dokumentazio bilketa (Xenpelar), bertsoaren dibulgazioa (Batpatean liburuak), komunikabideak:
|
|
|
Oraindik jaialdia egoki saltzen bada, jendea biltzen da, bertsolaria motibatzen da eta jendeak ongi pasatzen du. Burua nekatu beharra dago bai antolatzaile eta baita bertsolarien aldetik ere, hauek ere protagonismoa ezin baitute jaialdi hutsera mugatu, agian
|
berek
proposatu lituzkete formula berritzaileak. Azken batean gauza beretsua egiteko jantzi berriak asmatzea baino ez da.
|
|
|
Belaunaldi ezberdinen bizipenak harira ekarriz, eta historiaurreko gizakiei erreferentzia eginez, unibertsaltasuna aldarrikatzen saiatzen dela dirudi. Izan ere, istorio honetako pertsonaiek
|
berek
ere sexuaren arabera besterik ez dira bereiztuko: honela, emakumezkoak Mari deiturarekin izendatu ditu, eta gizonezkoak Txomin (edo honen aldakiak diren, Maria, Miren, Domingo...).
|
|
|
Aita, nola Euskal Herrietan, umeen haziera ona, eta behar den Dotrinarik izango da, baldin Euskera hondatzeko ahalegin guztiak egiten badira, eta gure mutiltxo, edo haurrei bildur eta azotearekin Euskera hitz egitea eragozten bazaie? Horiek
|
berek
gero edo Eleizagizon edo Etxajaunak izan behar dute. Eta guraso edo Kurak direnean, nola ongi premia den bezala, beren Etxe edo Hergoienetan (Herri txikiei honela Araban deitzen diete) Dotrina erakatsi, eta konfesatuko dute?
|
|
|
kontzeptua5 erabiliz, honela azaltzen du Calhoun ekauzia: alde batetik bizitzaren mundua edo lifeworld delakoa dugu, subjektuen artekoharremanak subjektuek
|
berek
eraikitakoak bailiren bizi direneko eremua alegia; bestetik sistema edo system, non pertsonen arteko harremanak beren borondatetik ateraikiak direla pertzibitzen baita. Zentzu honetan, gizarte estataletan egitura burokratikoek gure bizitzaren gero eta atal gehiagotan eskua sartzen dutenez, pertsonartekoharreman zuzenen mundua, batetik, eta gizarteko antolamenduaren maila gorenak, bestetik, gero eta urrunagotzen ari direla esan dezakegu.
|
|
|
Hiruren kasuan, egunkarietan bertan emaniko datuaksartu ditugu taulan.Informazio orokorrekoak diren egunkariak bakarrik aipatu ditugu, nahiz eta hauetariko bestelakobatzuek salmenta handiak lortu gure artean, esaterako, MARCA izeneko kirol kazeta.OJDren datuak izan ezean, ARMENTIA et al ek Kazetaritzaren hasi masiak izeneko liburuan (UPV, 2000) emaniko datuak erabili ditugu GARAren kasuan eta baita ere DEIArenean ere. ELPERIODICO DE ALAVAri dagokionez,
|
berek
luzatutako datuak hartu ditugu.5Egunkari honek gainera, azpi edizioak ere baditu, esaterako, Bizkaian Ibarrezkerra edo Uribe kostahartzen dutenak. Azpi edizioetan, eskualdeari buruzko informazioaz betetzen dituzte hainbat orrialde.6Espainiar Oficina de Justificacion de la Difusion (OJD) erakundearen datuen bidez saldutakoenartean Iparraldean zenbat diren eta atzerrian zenbat diren jakiterik ez dagoenez, guk multzo berean kokatuditugu kopuru biak.7OJDren (1998 eta 1999) eta CIESen (1999ko lehen olatua) datuak hartu ditugu kontuan egunkaribakoitzak aleko zenbat irakurle dituen jakiteko.
|
|
|
Legeak hedapen nazionalekohiru zerbitzu aurreikusi zituen, eta hamar urtetarako emakidak zehaztu zituen, iraupenbereko epeetarako luzagarriak38 Zonal dekako deskonexioak ere agintzen zituen, etanabarmentzea merezi du Plan teknikoan finkatutakoak ez zirela egokitzen ez lurraldekultural ez politikoetara ere. Alabaina, errealitatean, deskontzentrazioa gertatu denean, (A3 eta T5ren deskonexioak, alegia) de facto zuzendu dute telebistek
|
berek
banaketageografiko hori. Legeak ez die Autonomia Erkidegoei, edota, orokorrean, tokian tokiko aginteei?
|
|
|
Kolektibitateen harreman sozialak etaerakunde politikoen joko administratibo eta militarrek markak eta mugak maiz aldatudituzte lekuz; horiek gaur hemen egotea eta bihar hara eramatea, bai historia zaharreanbai garaikidean sarritan ikusi dugun afera da. Horretan azpimarragarria da jakitea, ezenkolektibitate sozialen gainean eraikitzen diren entitate politiko eta administratiboekezartzen dituztela normalean marka lerroaren definizioak; eta, ez entitate politiko etaadministratibo horiek zerbitzatzen omen dituzten herriek
|
berek
. Markatze etamugatze lan horretan, berebiziko rola jokatu dute mapek gizateriaren historian.
|
|
|
Autodeterminazioaren inguruan bi galdera nagusi daude.Lehena, ea eskubide hori nola gauzatu behar den: edo estatuetatik jasotako aitorpenbaten bitartez, edo euskaldunek
|
berek
emandako urratsen bitartez. Beste galdealurraldetasunari dagokio:
|
|
|
Freud eta Lacan-en ondoren, psikoanalistek
|
berek
definitu dute psikoanalisiaidentifikaziozko psikoterapia modura, hau da,, psikoanalisi eta psikoterapia, eztabaida ez da estatuak ezarria, psikoanalisiaren freudiar identitatetik aldentzearen ondorioa baizik.
|
|
|
Esan ohi da idazle batengandik, intelektuak batengandik, obra dela garrantzizkoena, obra idatzia, gainerakoak ez duela ardura. Hori, intelektualek
|
berek
zabaldutako filosofia da, insolidaritatearen aitzakia unibertsala. Holderlin, sentiberatsunarenprintzea, erotu egin zen.
|
|
|
Eta zer da existitzea, existentzia? Konplikazio handiegietan ez sartzeko, existentzialistek
|
berek
existentzia nola ulertzen duten ikusteko, irakurgai egokia dukeguUnamuno ren Vida de Don Quijote y Sancho delakoaren prologoa(. El sepulcro deDon Quijote?), autore horren ohiko sarkasmoarekin bulgaritate nagusiaren aurka.Gehien gehiengoaren existentzia, hau da, bizitzea, mundura etorri eta hortxe egoteada, egon, joatea tokatzen zaien arte?, estas pobres muchedumbres ordenadas y traaquilas que nac... –^Pero existen?
|
|
|
Lauzurika izan zen Gasteizen. Franco-ren Gotzaina?, frankistek
|
berek
orduanesan zutenaren arabera, 1937ko urritik 1943ko abenduraino. Altxamendu Nazionalarenalde eta babesean ahalegindutako Hierarkia katolikoaren barnean, Lauzurikak lekubehinena du, frankismoaren lehen urteetan, haren prediku eta gutunetako testuekerakusten digutenez (Renteria 1982:
|
|
|
Gaur egungo gerra gehienak Estatuen barneko borrokak eta naziogintzari buruzkoak gertatzen ari dira; hau da, Estatuak sortu nahi lituzketen Herriek egindakoakbatetik, eta Herriek
|
berek
beren buruaz hartu nahi dituzten hautuak bat ez etortzetiksortutakoak bestetik. Zentzu horretan, ondo esan dezakegu gaurko gerra gehienak, nazionalak?
|
|
|
Baldin eta monetaren kontrapartida moneta bera balitz, erraz uste daitekegordailuak biderka litezkeela: bankuek,
|
berek
jasotako gordailu bakoitza, aldi bereanbezero multzo bati maileguz eman diezaioketela. Bankuen zorra nolabait fikziozkoaizanen litzateke, baldin eta beren aktiboetan jendeari zor dizkioten monetako kopuruakaurkituko balituzte:
|
|
|
ez dagokion mailegu bat da. Epealdi baterako, produktu berrienforma nominala bankuek sortzen duteneko aldiunean, bankuek
|
berek
ekonomia nazional osoari onartzen dioten aurreratzea da. Epealdi bakoitzean, errenta berriak produkzio prozesuei maileguz emanak dira:
|
|
|
Baina gizakiak denboran luzatutakomintzo multzoak baino ez dezake errealitate osoa ezagutarazi, horixe baita, Kojeve reniritziz, filosofiaren xedea. Areago, osagai horiek, berez, ezin dira bereizi
|
berek
osatzenduten osotasun horretatik. Osagaiok lotura partzial, material eta denborazkoez daudeuztartuta beren artean eta osotasunarekin, eta korapilook, esan bezala, askaezinak diraberen baitan.
|
|
|
Albiste unitateak beraiek sortuak edo aurretik emandakoak izan daitezke. Bigarren kasu horretan berriemaileak ez dira iturri edo sorburu; lehenengoan aldiz, informazioak berriemaileek
|
berek
landuak eta hastapenetik eginak direnean, iturri bilakatzen dira.
|
|
|
Bestalde, esan dezagun 1940 urterako irratia estatubatuar gehienentzat informazio iturri nagusia zela,
|
berek
ezagutu eta adierazitakoaren arabera (Bertrand, 1983, 46).
|
|
|
Ez zen 1957 urteaa arte ezagutu, dolomia harrobiko ohiko leherketa baten ondoren, langileak kondarrak jasotzen ari zirela ezusteko zuloa ikusi zuten arte. Langileek
|
berek
ekin zioten zuloaren miatzeari eta honen edertasunaz jabetzean, Bizkaiko Foru Aldundiari eman zioten aurkitutakoaren berri. Honek, azterketa sakonagoa burutu bitartean, leherketak egitea galarazi zuen, gune horretan bederen.
|
|
|
Orai badirudi Euskara ahalke dela, arrotz dela, ez dela jendartean ausart, entregu, bitore eta ez trebe; zeren, are bere herrikoen artean ez baitakite batzuek nola skriba eta ez nola irakur. Baldin egin balitz euskaraz hainbat liburu nola egin baita latinez, frantsesez edo bertze erdaraz eta hizkuntzaz, haiek bezain aberats eta konplitu izanen zen Euskara ere; eta baldin hala ez bada, euskaldunek
|
berek
dute falta eta ez Euskarak.
|
|
|
Horrako putzu horretan larru gorritan bainatzen omen ziren, edo lasterka egiten omen auzo etxeko zerrien ondotik, edo lehen mozkorra harrapatu omen herriko besta betiere alaietan. Eta halakoak solasera ekartzean, ez dakizu zer nahi zaituzten, penatu,
|
berek
galdutako garai zoriontsuen kontura, ala bekaiztu, zuk inoiz dastatuko ez duzun zuku miresgarritik edanak direlako.
|
|
|
Bertsio fisikalista honen modura —Neurathek sutsuki defendatu zuen hasiera hasieratik eta Carnapek geroagotik— edo bertsio fenomenalistan —ikusiko dugunez, Aufbau ean Carnapek aukeratu zuena— izanda ere, gauza zera da: behaketazko terminoak edo termino esperientzialak dituzten enuntziatuetara murriztu daitezkeen enuntziatuek dute esanahia —jakina, behaketazko enuntziatuek
|
berek
ere bai—, eta horrelako murriztapenak logika deduktiboan kokatzen dira, Russell, Whitehead eta Wittgensteinek proposatu bezala. Horrela, murriztapenak lehen ordenako predikatuen logikaren eraketa eta eraldaketa erregelen zorroztasunaren zama eraman behar du.
|
|
|
Bele eta Lupo ere altxatu ziren: agian konbertsazio hartatik baztertuta sentitu, eta hala ere beren autonomia erakutsiz, ate aldera zihoazela, Belek Xani begi ñika bat egin ote zion; agian Henriren izena aditu,
|
berek
ere ezagutu zuten; agian baina, bi neskekin gelditzen zelako zen: zuntzunkeria bat.
|
|
2001
|
|
|
Carlos Garaikoetxea lehendakariak Arestiren" Nire aitaren etxea" poema, herri honen ikur eta ezaugarri gisara aurkeztu zuen Katalunian: " EAJko agintariek Aresti bere egin dute, eta ez dute egin herriak eskatua, baizik
|
berek
halaxe nahi izan dutelako. Aresti gizon inportantea da agintarientzat.
|
|
|
Horrela, prozesuaren bukaeraren hiru aste lehenago, 100 izenpetzailek «kezka eta helburu
|
berek
bultzaturik Batasunari eskatzen diogu mugimendu politiko nazional baten sorkuntzaren etetea» galdegiten zuten. Hau, barneari begira zabaldu zen, eta Batasuna batzorde eragileak erantzun behar izan zuen.
|
|
|
Euskaltegien zenbait arlo zehatz baloratzean, baloraziorik baxuena kulturedukien lanketak eta ekintza osagarrien arloak jasotzen dute. Ikerketa egindutenek
|
berek
hiru hipotesi zabaldu dituzte arazo horren inguruan: edojendeak aspektu hauek gehiago lantzea eskatzen du, edo ez dago konformegaur eguneko lanketarekin, edo ez die garrantzi handirik eskaintzen.
|
|
|
Ariketa horrekin ikasleei pasatu nien estatxa. Handik aurrera, ikastaroa bukatu arteko tartean,
|
berek
arduratu behar zuten asteroko ariketa hori prestatzeaz, bakarka nahiz binakalan eginez.
|
|
|
Garbi utzi nien, bestalde, ariketen prestaketan inolako laguntzarik edoaholkurik behar izanez gero, niregana jo zezaketela, gogo onez hartuko nituela eta.Gero, ariketak klasean azaltzeko unean,
|
berek
bakarrik moldatu zuten, irakaslearen laguntzarik gabe.
|
|
|
Hasteko esan behar dut, esperientzia hau ez dela inolaz ere aspergarria edoastuna izan ikasleentzat. Ariketen prestaketan izan dituzten buruhauste eta arazoenberri
|
berek
bakarrik jakingo dute, baina, ariketa burutzeko unean, guztiak ere, baiazaldu behar zutenak eta bai ikasle gisa jokatu behar zutenak, ohikoa baino motibatuago ikusi ditut. Dirudienez, beti irakaslearentzat erreserbaturik egon ohi denprotagonismo berri horren jabe sentitzeak badu zerbait pizgarri.
|
|
|
Bosgarren puntuan etorkizunean esperientziari zer jarraipen mota emanlekiokeen galdetzen nien. Egia esan, ez didate ezer askorik proposatu; ez dute, nonbait, batere argi ikusten aurten egindakoaz aparte zer gehiago egin daitekeen.Irakasleetako batek komentatu du gure aldetik egin beharrekoa eginda dagoela, etaorain ikasleek
|
berek
, beren kabuz, eman lioketela jarraipena aurtenegindakoari. Baina, hori horrela gerta dadin, norberaren konbentzimendu maila etalanerako prestutasuna omen dira giltzarriak.
|
|
|
Datuak ikusita, badirudi lortudugula ikasleek gutxieneko ulermen gaitasun bat eskuratzea, edo horretarakobidean jartzea behinik behin. Beraz, hemendik aurrera ikasleek
|
berek
ere badutezeresana lanketa horretan sakondu ala ez erabakitzerakoan.
|
|
|
a. Ikastalde horretan. Lesioen txostena? bideoa ikusita eta gutuna irakurriaurretik, ikasleek
|
berek
, taldeka, beren ustez langileak idatziko lukeengutuna idatzi zuten. Kasu honetan, ikasle bakoitzak egin zuen lana ereduegoki batekin alderatu ahal izan zezan erabili genuen. Galiziarrarengutuna?.
|
|
|
Arazo horien iturri nagusiak bi izan direla esan daiteke: alde batetik, ikas prozesua antolatzeko unitateak (urratsak) erabaki administratiboen ondoriozsorturiko helburuen pilaketak izatea; bestetik, eskaintzen diren helburu guztienizaera eta helburuek
|
berek
egitarauan duten zeregina.
|
|
|
artikuluetan oinarrituz, bi jokabide aurrera eramatea bururatu zitzaidan. Alde batetik, ikasleak
|
berek
egiten zutenaz hausnartzen jarri behar genituen, haien kontzientzia maila handiagotuko bagenu. Eta bestetik, ikasleak autonomoagoak izatea lortu behar genuen, ikasleek beren helburuak definitzeko, helburuhoriek lortzeko bitarteko egokiak aukeratzeko eta egindakoa ebaluatzeko gauzaizatea, alegia.
|
|
|
BELSaren psikologizazioa ondorengo ideianoinarritzen da: norbanakoaren hizkuntz portaerak azaltzeko, faktore estrukturalekiko hautemate, irudikapen eta usteek botere handiagoa izango dute, faktore estrukturalek
|
berek
baino.
|
|
|
H ren kanpo zorra eramaten dutenek (RH multzoa) beren aurrezkiak. H diruko 2 milioi unitateko balioraino H herrialdeari transferitzen dizkiote. H ren R multzoak aurrezki horiek eskuratzen ditu eta azkenik multzo horretakoek kanpo hartzekodunei transferitzen dizkiete kanpo monetan (Iparreko dirua),
|
berek
aldatu eta gero; truke tasa korrontea I diruko unitate bat H diruko unitate baterako izanik, horrela, Idiruko 2 milioi unitate Hegoaren hartzekodunei transferituak dira. Baina nola elikatzen du Hegoak kanpo moneten gastu hori?
|
|
|
Beste moneta azpibalioztatu edo gainbalioztatu behar zen dolarraren aurrean edo paritate marjinen tarte barruan gorde behar zen. Beste herriek
|
berek
dolarrak erosi edo saltzeko prezioa aldatu behar zuten, dolarraren truke tasan aldaketa bat lortzearren» (Meier 1982, 77 orr.).
|
|
|
Mercé Jordi Emakumeari Laguntzeko Elkarteko lehendakariak salatu du orain arte ez dela inolako azterketarik egin etxekoandreek berezko gaixotasunik duten eta laneko gaixotasuntzat hartzen diren zehazteko. Haren arabera, medikuek
|
berek
ahazten dute etxeko lanak egiten dituzten eta familiari laguntzen dioten emakumeen arazo asko, batez ere depresioak, jasaten duten presioaren ondorio direla, eta dena botiken bidez konpontzen dutela. Proposamen bat egin da, eta bertan Estatuak ordainduko ditu bere kargura seme alabak, adineko senideak, gaixoak edo ezinduak dituzten etxekoandreen Gizarte Segurantzako kotizazioa.
|
|
|
Indiara joan diren emakumeetarik batzuek
|
berek
aukeratu dute lan hori, dirua egitearren. Gehienak, ordea, behartuak izan dira, animalien modura.
|
|
|
Gaixoek sexu harremanak izan behar zituzten gizonezko zantzaileekin eta hauek aurkitzen zituzten bezeroekin. Dirua zaintzaileek
|
berek
eskuratzen zuten.
|
|
|
3 Ez du inork, ene ustez," nahasmendu hori (saltsa hemen, huelga han) aitzakiatzat hartu", Iraola jaunak idazten duenez. Aitzitik, nahasmendu hori, eta aitzakia nahasmenduarekin batean, zuzen okertzaileek
|
berek
sortu dute, guztiok dakigun bidez, gero oker zuzentzaile ager daitezen. Bestela esan, ordenazaleek sortu dute, eta ia esku hutsik sortu gainera, desordenua Txilen.
|
|
|
Mitoek
|
berek
, zein eta beharrezkoak zaizkigun, gehiago iraungo dute harkaitz gogor horren gainean eraikiak izan badira, hondar higikorretatik urruti. Baina, nolanahi ere, aitortu behar da ez duela jakintzak aginte zorrotzik irudimenaren eremu lainotsuan.
|
|
|
Berak aurkitu omen zuen, itzulinguru larriekin egia esan, gure herriaren egiazko bide zuzena. Jende gutxik zekien, ordea, eta hori zekitenek
|
berek
ez zekiten orain jakin uste dugun arabera. Arana Goiriren aitzindari izan genuela Garate jaunak erakutsi izan du, entzule irakurleak harrimenez eta espantuz betetzen zituelarik.
|
|
|
1997; Curran, Morley eta Walkerdine 1998)," Semiotika" italiarrekoak (Eco, 1987 eta 1992)," Literatur Hermeneutikaren" ondotik etorritakoak (Jauss 1977) eta testuen interpretazioari eta esanahiari buruzko kontzepzioak, Deleuze eta Guattariren proposamenak (1988) komunikazioaren" Teoria Nomadaren" inguruan (haren arabera, mezu igorlea, mezua eta mezu hartzailea ez dira prozesuko" protagonista" finkotzat jotzen, protagonismo hori aldakorra eta mugikorra baita beti) eta abarâ agerian utzi dute ez direla bat eta bera mezu sortzaileak bere mezuari eransten dion esanahia eta mezu hartzaileak jaso duen mezuari igartzen diona; gainera, ikerlari horiek guztiek (ezkerrekoak dira autore gehienak) gizarte praktikatzat jotzen dute mezuaren harrera, eta ez hartzaile bakoitzaren prozesu psikologikotzat. Bestalde," aginte indartsu" baten existentzia berriro defendatzen hasi diren teoriek epe luzeko eragina hartzen dute bereziki aintzat eta, nolanahi ere, hedabideen sistemaren funtzioa eta eragina aztertzerakoan ongi gogoan hartzen dute beste instituzio batzuek eta gizarte praktikek
|
berek
dituzten eraginekin duten lotura eta harremana. Beraz, hedabideak ez dira iritzi publikoan eragina luketen berezko aldagaitzat hartzen, baizik eta beste batzuekin batera ari den faktoretzat, faktore garrantzi  tsuak badira ere.
|
|
|
korronte politiko jakin batzuei lotuak baziren ere). EITBko berriemaileek
|
berek
ere, egiazko autonomiaz jarduten zuten berrigintzan, oso urrun zeuden ondoko urteetako" alderdikeriatik", guztiz nabarmena telebistaren kasuan batez ere.
|
|
|
Albiste politikoen korpusean barneratu eta gero, berriak edo datuak eskaintzen dituztenak erdira ere ez direla iristen ikusten dugu (%45, 2), eta haien %64, 8 politikariek jakinarazitako iritziak dira. Baina, inprimatu edo emititurikoa albiste bihurtu eta gero, berrien eta datuen maila berbera dute eta
|
berek
ere maila berean osatzen dute hedabideek errealitatearen gainean eskaintzen duten aurkezpen sinbolikoa.
|
|
|
Ez, jakina; argi eta garbi frogatu dugu kontrakoa testu honetako beste pasarte ba  tzuetan. Baina gizartean diharduten beste instantzia batzuek modulatu eta matizatu egiten dute hedabideen eragina 19 Gainera, ezin dugu hedabideek iritzi publikoan duten eragina aztertu, soil soilik hedabideek
|
berek
iritzi publikoaz eskaintzen diguten argazkitik abiatzen bagara. Lehenago edo geroago azalduko dira argazki horrek jendearen egiazko iritziarekin dituen kontradikzioak.
|
|
|
noski, bakarra, hemengo lan baldintzak, bizimodu, osasun eta gizarte zerbitzuen kalitate onak ere berea eragin baitute, udaldian beren jatorrizko autonomietara joatendi renean argi ikusi ohi dutenez. Baina edonola ere, Bizkaialdean behintzat, garbi nabari da zer nolako harrotasunaz presentatzen dituzten etorkinek beren seme alabak edo ilobak" euskaraz ondo dakitela" azalduz,
|
berek
euskara ikasteko izan ez zuten aukera, beren ondorengoengan behintzat konplitu dela ikusiz.
|
|
|
Begien bistan denez, eta salbuespenak salbuespen, Euskal Herriko PSOEn ez da euskaltzalerik, ez euskal sentiberatasunik ere, eta alderdi batean aldaketak gertatzeko, gutxieneko masa kritikoa behar da, eta sozialistek horixe dute falta. Ene ustez, etortzekotan, aldaketa kanpotik helduko zaie, katalan galegoen eraginez, edota Madrilgo bere kideen komenientzien akuilupean, baina orduan ere gaizki eta berandu,
|
berek
ez duten komentzimendua baitigute besteoi sinetsarazi.
|
|
|
Putzu ko pertsonaiek ez dute Tolstoi, Balzac eta are Galdos edo Unamunorenen sakontasunaren hatsik ere. Gudu deskribapenek
|
berek
zaharkituak dirudite, baita Stendhalek 1839anarg itaratutako La Chart reuse de Parm e ko Waterlookoarekinkonparatuta ere. Baina agian konparaketa hauek ez dira zuzenak, eta Txillardegiren nobela azken urte hauetan salmentaarrakasta itzela izan duten kiosko motako nobela historiko ugarien artean kokatu genuke.
|
|
|
Horixe da azterlari gehienen ordena:
|
berek
badakitela gauzak non diren.
|
|
|
Nire artxiboarekin zerbait egin nahirik etorri zaizkitpa re bat aldiz. Baina etorri diren horiek,
|
berek
aurretikgauzak pentsatuta. Nirekin hizketan hasterako kondizioak jarri.
|
|
|
Baina kondizio horiek okerbidetik zihoazenak, eta ez dugu ezer ere egin. Ni kondizio horiek kentzen ahalegindu, eta
|
berek
ez nahi, berek asmatutakoak ziren eta. Horrela ezin ezer ere egin.
|
|
|
Baina kondizio horiek okerbidetik zihoazenak, eta ez dugu ezer ere egin. Ni kondizio horiek kentzen ahalegindu, eta berek ez nahi,
|
berek
asmatutakoak ziren eta. Horrela ezin ezer ere egin.
|
|
|
Euskara, bestalde, administrazio, komunikabide eta, batez ere, irakaskuntzari esker, atzora arte euskal girorikbat ere ezagutzen ez zuten eremuetaraino heltzen ari da —espainol frantses erdarek aspaldian euskal eremu garbietaraino egiten zuten bezala, derragun bidenabar—, eta horrek, noski, etorkinen seme alabak eta herrialde deseuskaldunduak euskal kulturara erakartzeko lan handia egin du. Baina, aldi berean, euskalduntze prozesu horretan alderdi espainolistak beldur dira,
|
berek
tradizionalki beren" erdal feudotzat" jotzen zituzten eskualdeak, praktikan espainol kolono integraezin gisa erabiliak, ez ote zaizkien beren eraginpetik joango, berek inondik ere kontrolatzen ez duten" euskal" mundurantz pixkanaka lerratuta.
|
|
|
Euskara, bestalde, administrazio, komunikabide eta, batez ere, irakaskuntzari esker, atzora arte euskal girorikbat ere ezagutzen ez zuten eremuetaraino heltzen ari da —espainol frantses erdarek aspaldian euskal eremu garbietaraino egiten zuten bezala, derragun bidenabar—, eta horrek, noski, etorkinen seme alabak eta herrialde deseuskaldunduak euskal kulturara erakartzeko lan handia egin du. Baina, aldi berean, euskalduntze prozesu horretan alderdi espainolistak beldur dira, berek tradizionalki beren" erdal feudotzat" jotzen zituzten eskualdeak, praktikan espainol kolono integraezin gisa erabiliak, ez ote zaizkien beren eraginpetik joango,
|
berek
inondik ere kontrolatzen ez duten" euskal" mundurantz pixkanaka lerratuta.
|
|
|
Urte luzetan euskara mendekotasun egoeran ikusi dutenean, ez zuten benetan hartzen eta agian bigunenak aldekotasun faltsuzko adierazpenak egitera ere iristen ziren. Baina
|
berek
espainolari aitortzen dioten" normaltasun" hori bera guk euskarari eta euskal kulturari egotzi nahi izatea, eta batez ere, egoera horrek berek aspaldiko urteetan lortutako estatusa EAEn arriskuan jartzea ezin dute inondik ere jasan. Horretarako, aldian aldian egin izan duten bezala, diskurtso bat apailatzen saiatuko dira:
|
|
|
Urte luzetan euskara mendekotasun egoeran ikusi dutenean, ez zuten benetan hartzen eta agian bigunenak aldekotasun faltsuzko adierazpenak egitera ere iristen ziren. Baina berek espainolari aitortzen dioten" normaltasun" hori bera guk euskarari eta euskal kulturari egotzi nahi izatea, eta batez ere, egoera horrek
|
berek
aspaldiko urteetan lortutako estatusa EAEn arriskuan jartzea ezin dute inondik ere jasan. Horretarako, aldian aldian egin izan duten bezala, diskurtso bat apailatzen saiatuko dira:
|
|
|
Honela, Platonek bere elkarrizketak ikertzaileak bere Akademiara erakartzeko propaganda gisa ulertzen zituen, honek ez baitu esan nahi elkarrizketoi garrantzi filosofikorik kentzen dienik. Doktrina ez idatzi hauen edukiak Platonen ikasleek
|
berek
eginiko informeei eta emaniko berriei esker ezagutzen ditugu, Aristotelesek igorritakoei esker bereziki.
|
|
|
–Ba, beti bezala, espainolen errua da. Orain arte axurikia hara saltzen genuen trumilka, kamioiak beteka, baina mutur zuritu dira irudiz eta
|
berek
hazi bildotsen zitzi arinagoa nahiago dute. Ondorioz, Europako eskaintza merketik brauki hartzen dute, guretik baino.
|
|
|
Amak esnerik aski ote zuen. Eta hasten ziren konparatzen ezagutzen zituzten kasu guziekin, eta haiek
|
berek
izan zituztenekin. Konparazio guzietan, ama eta biok gelditzen ginen okerrena.
|
|
2002
|
|
|
Estatu arrotz eta urrun horren meneko zeuden. Eta
|
berek
ezin asma ordainez berena zitekeen Estaturik, funtsean ezertarako ez baitzitzaien horrelako erakunde bat, non ez zen ulertezinezko eginbide inutil eta nardagarri batzuen inposatzeko, dirua zurgatuz gainera.
|
|
|
Iturri
|
berek
diotenez, abian dauden proiektu horiek ez ezik, garrantzitsuak diren beste hainbat ere ba omen dira, eta horietan guztietan ardurakoa izan omen daiteke" Espainiaren parte hartzea". Esate baterako, hamarkada honen bukaeran prest egon duen ehiza hegazkin bonbaketarietako pilotuentzako entrenatzaile berria da proiektuetako bat; helikopteroen esparruan orain existitzen ez den segmentu industrial bat sortzea da bestea.
|
|
|
Ohar bat: mendebaldeko demokraziak botoan bermatzen dira, baina, gaur gaurkoz, sistema hauetan multinazionalek estatuek
|
berek
baino botere gehiago daukate, estatuek eta bere ejertzitoek berek baino gehiago esplotatzen dute. Beraz, nola jokatzen dugu kasu honetan?
|
|
|
Ohar bat: mendebaldeko demokraziak botoan bermatzen dira, baina, gaur gaurkoz, sistema hauetan multinazionalek estatuek berek baino botere gehiago daukate, estatuek eta bere ejertzitoek
|
berek
baino gehiago esplotatzen dute. Beraz, nola jokatzen dugu kasu honetan?
|
|
|
Egileek hiru oinarri aipatu dituzte
|
berek
paratu xedera ailegatzeko. Lehena," euskara batua" rena dugu.
|
|
|
Ez zuen ezer buruz bakarrik ikasteko agindurik ematen. Eskola liburuak, irakur gaiak, ikasle txikiek
|
berek
egiten zituzten, nahi zituzten hitzak jarriz. Irakur liburua baino gehiago, beste eskoletako haurrekin idatziz zituzten harremanak zerabilzkiten lan tresnatzat.
|
|
|
izenaz ezagutzen zena onestenzuten. Hala ere, Gorteak gero eta gutxiago biltzen ziren, denbora pasatu ahala.Gorteen bilkuren arteko tarteetan Diputazioa zegoen, Gorteek
|
berek
hautatua; Diputazioa Gorteen eskuordea zen, erresumako legeak, foruak, usadioak etaohiturak zaintzeko eta bereziki dohaintzak banatu eta kobratzeko.
|
|
|
EB barruan sektore publikoak ekonomia erregulatzeko ahalmena galtzen du.Aitzitik, erregioen autogobernu handia lortzeko, beharrezkoa da hazkundea etamerkatu berrien sorrera antolatzeko ahalmena izatea. Autogobernu handiagoaeskuratzeko, erregioek eta estatu gabeko nazioek
|
berek
aurre egin dieteetorkizunean sor daitezkeen eskariei eta jarduera ekonomikoa dibertsifikatzekoaukerei.
|
|
|
euskalduntze prozesua era mailakatuan eginez, ikasle euskaldunak heltzen diren neurrian etaikastetxeen elebitasuna zalantzan jarri gabe. Bigarren ereduaren aldekoek eta,, unibertsitateetako agintariak, ez ziren ohartu,
|
berek
proposatutako moduan, laurogeita hamarreko hamarkadaren hasieran oinarrizko hezkuntzaren euskalduntzea gauzatuta zegoela eta egoera horrek unibertsitatearen feuskalduntzea eskatzenzuela.
|
|
|
Ez dugu uste lan hori erakundeek edo unibertsitateekegin behar dutenik, ia ezinezkoa baita lankide talde isolatu baten hizkuntza hautuaaldatzea. Aitzitik, arlo horretan aurreratuko bada, ikertzaileek
|
berek
horrela nahiizan dutelako izango da, hots, euskaldunak bildu egin direlako, talde dinamikanaldaketak sortu dituztelako, eta bide errazenetik urruntzeko borortdatea izandutelako. Eskatzekotan, ikertzaileok laguntza pixka bat eskatu genuke, adibidez, terminologia itzultzen edo euskara eguneratzen.
|
|
|
Laguntza pertsonala eskain lezake, noski, etakasu jakinetan ongia egin. Baina hori pobrezia behin betiko erauziko duen programa baten zati izan daitekeelako ideiak topo egiten du gizakiek
|
berek
sortutakoerrealitate sozialaren garapenean kontrol aski eskasa duteneko irudipenarekin».
|
|
|
Euskaldunari gai berezituak eskaini behar zaizkio: ez bakarrik bere egoeralinguistikoa berezia delako, ez bakarrik balizko irakasleei gai batzuk interesgarriagoak imditzen zaizkielako, ez bakarrik ikasleek
|
berek
eska ditzaketelako, ezpadaestrategikoki komenigarria ere badelako. Zeren berdinak izateko, desberdinak izanbehar baitugu.
|
|
|
Jartzen diren mugen artean honako hauek daude: «kredituak 10 ordu ditu», «ikas zama astero 20 eta 30 orduren artean egongo da praktikak bame, eta ikasturte akademikoa 60 eta 90 kredituen artean egongo da», «astero ikasketa teorikoak ez dira inoiz 15 ordu baino gehiago izango», «ezin izango dira aldi berean seiirakasgai baino gehiago irakatsi», «baina ikasleek ahal dute,
|
berek
aukeratuta, aldiberean irakasgai gehiago ikasi», «lizentziatu ala ingeniari titulua lortzeko, gutxienez 300 kreditu egin behar dira, Medikuntzan lizentziatua ala arkitekto titulua lortzeko izan ezik», «bi zikloko irakaskuntzetako lehen zikloan, gutxienez Unibertsitateko derrigorrezko eta aukerazko kredituen %15 titulazioarenak ez diren etaizaera osagarria duten gaientzat gordeko da», «kredi... Portzentaje horiek aldatu ahal izango dira 2 apartatua betetzeko, baldin eta gidalerroak aldatzen ez badira».
|
|
|
Botere sozialik gabe, giza talde baten kultura, bere unibertso sinbolikoa? kolokan geradaiteke boteredunak diren beste batzuenaren aldean, eta kultura horren aldeko argumentu etaarrazoibideek,
|
berek
soil soilik, ez dute erabateko eragina izaten behin behinekotasunezko egoerahorri buelta emateko. Oso era adierazgarrian azaltzen dute hau P. Berger eta T. Luckmann ek:
|
|
|
Horiguztia bereziki zaila da ebaluaziorako irizpide bakan eta orokorrez gidatzengarenean; lan honetan, haatik, 75etik gora adierazle ditugu geure ikasleenlana segitzeko balio digutenak eta hutsuneak non egon litezkeen identifikatzeko lagungarri izan daitezkeenak. Kontuan hartuta, gainera, adierazleakikasleek
|
berek
ere uletzeko moduan idatzi direla, ekarpena are baliotsuagoada.
|
|
|
– Diskurtsoaren ezaugarriek
|
berek
zehaztuko dituzte bestelako eskakizunak.Jarraian jaso dugun adibideak ondo erakusten du nola A eta B hiztunekekintza berbera burutzeko gaitasun ezberdinak baliatu dituzten.
|
|
|
Mundaiz dugu lehena, eta nahiz eta historiako aldizkariabakarrik ez izan, hainbat lani buruzko aipamenak argitaratu ditu. Esanguratsua da, dena den, ia beti egile
|
berek
egin izan dituztela aipamenak, EUTGko Letren Fakultateko bi bekadunek, hain zuzen, Pedro Barrusok eta Carlos Larrinagak. Uztarodugu bigarren kasua; Gizarte Zientzien aldizkaria izan arren, liburu aipamenenatalak Historiari buruzko kritikak argitaratzeko balio izan du nagusiki, eta, besteargitalpen batzuetan ez bezala, izaera kritikoa izan dute23 Geronimo de Uztaritzerakundearen buletinak ere lan egokiak kaleratu ditu.
|
|
|
Zaleek
|
berek
zuzentzen zituzten haririk gabeko telefoniari buruzko atalak eta, asmakizunaren inguruan sortzen ziren albisteak eskaintzeaz gain, galena hargailuak nola egin azaltzen zuten, entzuleek berek egin zitzaten, lanpara irratiak
|
|
|
Zaleek berek zuzentzen zituzten haririk gabeko telefoniari buruzko atalak eta, asmakizunaren inguruan sortzen ziren albisteak eskaintzeaz gain, galena hargailuak nola egin azaltzen zuten, entzuleek
|
berek
egin zitzaten, lanpara irratiak
|
|
|
Horrela, Tas Tas kontrainformazio agentzia sortu zuten Euban egindako beste asanblada batean. Irratiek
|
berek
landutako informazioa eta herri mugimenduek helarazten zizkioten deialdiak, eta oharrak banatzen zituen agentzia horrek irrati askeen artean, bakoitzak bere aldetik zabal zitzaten. Lan egiteko era honako hau zen:
|
|
|
23 korrespontsal, Gazte Irratia izeneko irra tsaioko 26 gazte, kirola, antzertia, zinemari buruzko adituak. Era berean, eskaintzen duten eduki gehienak
|
berek
ekoitziak dira? 24 orduetatik 16 ordu eta 30 minutu, hain zuzen ere9?. Era berean, Interneten web orria eskaintzen dute, non irratia ezagutzeaz gain, frantsesez dagoen arren, euskaratzeko asmoa dute?, irratsaioak entzun daitezke helbidean.
|
|
|
Udalaren edo tokiko administrazioaren ondasuna diren eta hedadura eremu lokala duten emisorak dira udal irratiak. Kudeaketari dagokionez, udalek
|
berek
kudea ditzakete, udal elkarte edo organo baten bidez?, edo espresuki sorturiko erakunde autonomo baten bidez.
|
|
|
Hori esan eta gero, Administrazioek
|
berek
–estatukoa, autonomiakoa nahiz udalekoa izanda, kudeatzen dituztenak dira irrati publikoak.
|
|
|
Horregatik, herri askotan udalek
|
berek
bultzaturiko emisorek aurrera jo ez duten arren, herritarrek bultzaturiko proiektuak bihurtu dira praktikan herriko irrati. Dena dela, udal irratiek Hego Euskal Herrian izan duten eragina oso txikia izan den arren, izan direnak aipatuko ditugu atal honetan, izan diren guztiak ez agertzeko arriskua dagoen arren.
|
|
|
Arrasate Irratiaren sorreran parte hartu zuen kazetari horrek azaltzen zuenez, udalek
|
berek
bultzaturiko emisoren egoera ez zen bat ere ona 1990eko hamarkadaren bigarren erdian, eta herriko bizitzan zeukaten eginkizuna edo eskaintzen zuten zerbitzua zein zen jakin gabe:
|
|
|
Eskolek bezalaxe, zenbait institutuk eta unibertsitatek ere badute irratia martxan. Ikastokiaz gain, emisora bada komunikabidea, eta ikasleek
|
berek
egindako irratsaioetan, gustuko duten musika eta interesatzen zaizkien gaiak nahasten dira, parrilla entretenigarria osatuz. Indautxun, Kimika eta Eletronika Eskolak bultzatzen du Indautxu Irratia, Bilboko Nuestra Señora de Begoña delako ikastetxearekin batera.
|
|
|
Herriarekiko harreman zuzena eskaintzen zuen eremuan lan egitea funtsezkoa jotzen zuten, bakoitzak berean eta bere euskalkia erabiliz, iturrietatik bertatik informazioa eta lekukotasuna eskaini ahal zutelako, eta horretan zetzan beste komunikabide batzuekiko desberdintasun nagusia: teletipoetako, prentsaurreetako edota beste edonork bidalitako informazioan oinarritu beharrean, lehen eskuko adierazpenak, datuak eta lekukotasunak eskaini ahal zituzten, herritarrek
|
berek
emanda, haientzat herri txiki horietara heltzea errazagoa baitzen, kate handientzat baino. Herritarrekiko harreman hori, gainera, euskaraz garatu nahi izan dute emisora horiek, batzuek gaztelania ere erabiltzen duten arren.
|
|
|
Irratiak azpiegitura sendoa lortu zuen; hala nola, zazpi agentzia, eta Parisko eta Madrilgo idazkaritza bana, Bucaresteko egoitzaz gain, eta korrespontsalen eta laguntzaileen sare zabala munduan zehar. Era berean, militante komunistek eta sindikalistek
|
berek
bidaltzen zuten antolatutako ekintzen berri, emisoratik ezagutzera eman zitzaten.
|
|
|
Lehenengoek programazioan parte hartuko lukeen entzuleen elkarte bat osatzeko beharra azpimarratzen zuten, eta klubekoek, berriz, beren elkarteak funtzio hori betetzen zuela argudiatzen zuten. Era berean, azken horien esanetan,
|
berek
martxan ziren Bizkaiko emisora biak bultzatzen zituzten bitartean, Radio Vizcaya irratiarekiko atxikimendua soilik bilatzen zuela leporatzen zioten entzuleen elkarteari15.
|
|
|
Desberdintasun horiek beharrezkotzat dauzkate euskarak eta euskal hiztunek; bestela zertarako sortu terminoak? Inguruko hizkuntzetan, ez dugu, ostera, horrelakorik aurkitzen, inguruko hizkuntzek ez dituzte beharrezkotzat jo desberdintasun horiek, eta ez dute horrelako kategorizaziorik egin behar izan; hiztunek
|
berek
ere ez diote horrelakorik eskatu kode komunari, hizkuntzari. Kuriosoa da ikustea, ildo horretan, gure arteko erdaldunek zelan erabiltzen duten, los aitas?
|
|
|
Zehazki, A autobidean, Aix en Provence hiri frantziarraren eta Italiako mugaren artean, egindako ibilbide guztiak kobratzeko erabiltzen diren makinek baztertu egiten dituzte Galotik kanpo egindako euro txanponak. Iturri horiek
|
berek
berretsi zuten kobrantza automatikoko makinek ez dituztela onartzen zenbait erabiltzailek erabilitako aurpegi espainol, italiar edo monegaskadun txanponak, aleazio desberdina eta erliebe desberdina dutelako. Frantziako euro txanponak 1999an asmatutako lote bakarreko txanponekin osatu ziren.
|
|
|
“Ez du zentzurik orain iritzi berriak eskatzea jarrera bat adosten saiatzeko; izan ere, hasieratik sektoreko eta kontsumitzaileetako agente gehienek adierazi digute dendek ez dituztela jaiegunetan pertsianak irekitzen”, adierazi dute galdetutako iturriek. Alde horretatik, hiru probintzia patronalak egungo egoerari eustearen alde daude; izan ere, sektorea erabat liberalizatuta dago Euskal Autonomia Erkidegoan, profesionalek
|
berek
ezarritako autorregulazioak eta sindikatuen arbuioak, salbuespenak salbuespen, irekierarik ez egotea eragiten dute. Azalera handiak Oso bestelako iritzia du Banaketa Enpresa Handien Elkarte Nazionalak (Anged).
|
|
|
Bigarrenik, animaliek materia organiko pixka bat behar dute, eta, beraz, ura garbiegia bada, gerta liteke 48 ordu baino gutxiagoan produktuaren zati handi bat hiltzea. Hirugarrenik, moluskuak igerilekuetan sartzen direnean, ugaritu egiten da animaliek
|
berek
ekarritako materia organiko esekia, eta, beraz, gutxienez 48 ordu behar dira tratamendua nahiko eraginkorra izan dadin. Eta azkenik, arazketa ez dela derrigorrezkoa.
|
|
|
Elkarte horrek jokabide kode bat du, eta, kode horretan, elkartekideek izan behar dituzten oinarrizko ildoak ezartzen dira, arazoak saihesteko eta legea ez urratzeko eta sentsibilitateak ez zauritzeko. Horrela, publizistek
|
berek
legez kanpoko, indarkeriazko edo laidoztazko portaerak ez eragiteko konpromisoa hartzen dute. Era berean, gutxiengo, erlijio, nazionalitate, sexu edo orientazio sexualaren aurka egiten ez duen publizitateari buruzko jokabide arauak biltzen dira, eta irizpide ohoragarriekin jokatu behar da.
|
|
|
Inork ez du onartzen ile batzuk erretzeko edo tindagai batean sartzeko arazorik izan duenik. Hala ere, egia da ordezkari horiek
|
berek
asko azpimarratzen dutela bezeroa pozik eta gustura uzteko interesa, eta ez dute ahaleginik egiten ziurtatzeko ezen, desadostasun garrantzitsuren bat izanez gero, haiek beti atera direla bezeroaren alde, eta soluzioak eman dizkiotela" ondoeza zuzentzeko". Arropa orbanak:
|