|
2010
|
|
|
bi lagun haiek, Espainiako gerra zibilaren aurreko garaietan kamioi batekin ibilitakoak kabaretetarako jende bilketak egiten, lapurretan ere ibilitakoak ferietan eta baserri bideetan, nornahi hil zezaketen baldin eta baldintza bakarra— Don edo Doñaren batek seinalatuetakoa bazen. Eta
|
berek
, noski, hil zezaketen guztia hiltzen zuten, hiltzaileak zirelako eta Onaren alde ari zirelako... " azken batean".
|
|
|
Mauriciogatik ez zen horrenbeste larritzen, gizon heldua zelako, bera bezala hirurogei urteren bueltan zegoena, baina Bernardino arima apalekoa zen, gizon argia baina aldi berean inuzentea haur baten moduan. Ohizko bizimoduan ere justu samar ibiltzen zen Bernardino munduan; eskolako umeek
|
berek
ere zeinahi bihurrikeria egiten zioten, ez baitzituen inoiz zigortzen. Ohizko munduan hala, eta hiltzaileak nagusi ziren aldi hartan, nola?
|
|
|
Eta jakin ezazu izenak ziur egoteko bakarrik behar ditugula. Berriro esanda,
|
berek
dena kontatu dute. Hona etorri baino lehenago, gainera." Oso grabea zen entzuten ari nintzena.
|
|
|
Ez da umeen errua. Eskolan ez baliete monarcha direlakoen emigrazio heroikoaz alamenik emango,
|
berek
ez lukete hain modu afektatuan jokatuko). Bada, festa horretan tximeletari euskaraz ehunka izen ematen zitzaizkiola kontatzen hasi nintzen, eta bazela haien artean bat," pinpilinpauxa", bitxitasuntzat jo zitekeena intsektuaren hegaldatzeko modua imitatzen zuelako.
|
|
|
Bere laguntzarekin panikoa menderatzea lortu dut. Gero Joseba eta Helen etorri dira, eta lagundu egin didate
|
berek
ere. Gainera, oinak igeltsuzkoak sentitzen nituen ordurako, ez harrizkoak.
|
|
|
Jarraian jakinarazi diet Donaldek irakurritako ipuinak oinarri bat zuela, Obabako lehen amerikanoak berak idatzitako orri sorta bat, zeinetan fusilatu nahi izan zuteneko gaua kontatzen zuen. Itzuli egingo nizkiela orri haiek, eta egiteko
|
berek
nire ipuinaren eta benetan gertatutakoaren arteko konparazioa.
|
|
|
" Ez naiz harritzen David haserretzea —esan nion— Uzkudun hau faxismo espainolaren esanetara egon zen bere bizitza guztian. Gernika euskaldunek
|
berek
erre zutela deklaratu zuen behin."" Gauza bera esan zidan Davidek. Izugarrizko amorrazioa eman zion marrazkiak, eta gero rantxora itzuli ginenean argazki zahar bat erakutsi zidan, Obaban kirol zelaia inauguratu zuten egunekoa.
|
|
|
Mintzairak hiztunek garatzen dituztela garbi zuen: " Baldin egin baliz euskaraz hanbatliburu, nola egin baita latinez, franzeses, edo bertze erdaraz eta hitzkuntzaz, hek bezain aberats eta konplitu izanen zen euskara ere, eta baldin hala ezpada, euskaldunek
|
berek
dute falta eta ez euskarak".
|
|
|
Eugiko (N) Urbano, Ana eta Purificacion Egozkue anai arreben jatorrizko kulturarekiko atxikimendua, inguruan dagoeneko galdu delarik, hizkuntza ordezkapenak dakarren natura hausturaren adibide nabarmena da, jende normala izatetik salbuespen izatera pasatzea, naturala izatetik harrigarri izatera, haiek
|
berek
Iñaki Camino ikerlariari azaldu zioten bezala:
|
|
|
Hor kontrako erasoaren aitzinean zut, tink, berme eta zurrun. Kulturarekin deus ikustekorik ez duten mila arrazoiengatik euskaldunek
|
berek
ebidentzia hau perbertitzen dute. Ez da akatsa besteen kulturetan ibil daitezen artistak, baina beren buruari gezurrik sinetsarazi gabe.
|
|
|
Eta leku batean badelarik, komunitarismoa deitzen dute. Gureei eskatzen dieguna da
|
berek
egina izatea eta ez dugu nahi herriko bestetan hori baino hobeki egin dezan C k, programa hobe dezan. Egon dadila Donibanen bere irakasle jubilatuekin xilkoari so.
|
|
|
" Matalasen esperientzia" ez ote denez belaunaldi horren buruetan alpha zerbait, zimendu eta oinarri, da egun batez ikertu. Alta, norbaitek jakitekotan,
|
berek
jakin behar lukete barneko aldeko zaletasunak zuela Baionako antzokia bete 1967an. Konplexua deitzen dudan adibide argiena zait EATB garaiko giro hura, auzoko baratzearen obsesioa, Galarrotsak festibalen plaketetarik izerditzen zena.
|
|
|
Ikurrak nahasten dizkigute jokoan ere. Publikoari sor markako gasna ematen diote eta gero erraten dute aktore artzainek
|
berek
ez dela ona, behar ez diren bazketan egina delako. Zein da ona, beraz, bortuko gasna?
|
|
|
Panoramaren soiltzeko eskema proposa dezagun, frantses ikuskizun difusioaren eskaletan oinarrituz. Frantzia, frantziar
|
berek
ikusten duten bezala, Paris da. Munduko kulturaren hiriburua zaie, eta hortik jalgitzean topo egiten duzu triste banda batekin, gaizki beztitu eta ez jakinak, frantsesez azkonarrak.
|
|
|
Inongo hizkuntzarik ikasteko gauza ez izateaz gainera, inoiz ez zen iaioa izan palazioko jai eta dantzaldietan, aristokraziaren manerak sino mino barregarriak iruditzen zitzaizkion eta jateko orduan nahiago zituen atzamarrak eta bizarrak, koilara eta sardexkak baino. Dogoaren gonbidapenak, gainera, eztei eguna baino astebete lehenago joateko zioen, bi herrien senidetzea behar bezala ospatzeko eta ezkongaiek
|
berek
aurrez aurre elkar ikusteko.
|
|
|
Indiuek nor harrapatcen dutelarik estute beste nacionek bezala hiltcen. Indiuek harrapatuta buruko larruya kentcen dute bisik delarik eta emastekiac igual tratatcen diuste
|
berek
nahi dutena eguin onduan. Batzutan buruco larruya khenduta arboler estakurik usten tuste.
|
|
|
Bat batean, buru haietatik bat ezker begiaz keinuka hasi zitzaidan eta mihia inarrosten, iseka bailegien. Ondoko buruak halaber zegiela oharturik, erotu behar nintzela uste izan nuen eta mundua ilundu egin zen nire begien aitzinean; bai eta are, zeren saltzaileek
|
berek
ere irribarrez so egiten zidaten nitaz trufatzen.
|
|
|
* Karimov: komunista ohia, Turkmenistango oraingo lehendakaria. oroigarri, berauek baitziren aspaldiko itsasoaren lekuko bakarrak; alta, Muinak eko haurrek
|
berek
ez zuten sinesten hantxe itsasorik egon zela.
|
|
|
Egun bateko afarian, ordea, Thierry bere tresneria guztia lepoan" barraketatik" bihurtzean ikusi berri zuela erran zigun; haiek ziren herritik landan kanaberaz eraiki ostatu donge batzuk, doi doi itsasoaren gainean zeudenak. Ez zuten ospe onik, iduriz, haietantxe zernahi jende mota biltzen baitzen afrikar musika entzun bitartean kif edo haxissa pipatzera, anitzetan garagardo edatera ere, bezeroek
|
berek
eramaten baitzuten dozenaka.
|
|
|
* mulha: Al Quran irakaslea. izanagatik, halaustafa qurra haietatik zen; jende ezjakina koak itzal handiko pertsonak ziren eta orotatik aintzat hartuak, zeren, Al Quram bildu gabeko denboretan, haiek
|
berek
zekizkiten Profet Mahometen erran eta egitateak, bai eta are, gero kapitulu ahapalditan emanen ziren sura guztiak, buruz jakin ere.
|
|
|
—Neu naiz Kalb ibn Kalb, errege Suleiman ibn Daud ek* pegarretan sartu eta itsasora aurtiki zituen djin haietatik. Bai ordea, barruti hartatik landara joan ahal izan nintzen, zeren Eblis en* beraren iloba bainaiz, nire ahala hain baita handi, non djin mahometzaleek eta aingeruek
|
berek
ezin baitute deus nire kontra, ikusten ere ez nautelarik, zeren ez baitut arima neure baitan. Kar, kar!
|
|
2011
|
|
|
Bada laburragoa oraino. Aipatu dugun ontzia bete dezagun ur hotzez aitzinetik; abereek
|
berek
ezarriko dizuete edateko behar duten heinean oren laburrez, hetsia daukazularik arte horretan abeltegia. Ez daiteke baitezpada epela ur hura, baina, galdua duke bere gordina.
|
|
|
Eman edatera, ez behin egunean, baina, bai, jan aldi bakoitzaren ondotik. Edaria hotzegi ez duketen ordutik,
|
berek
atxikiren dute izaria.
|
|
|
badira oso daudenak neguan barna, ondoko uda hastera artean: han daude gorderik
|
berek
egin dituzten zaurietako zakarren artean, ez baitira hain errax atzemateko. Haietaz kanpo, badira ere han gaindik aitzinekoen arrautzetarik atera harrak, hauk ere ongi gordeak, baina, izan ahala minberak, zerbait ur azkarrek hunkitzen dituen ordutik hilak baitira.
|
|
|
Nola dakigu badirela, begiz ikusi edo eskuz hunki ez ditugunaz geroz? Ikusi dituzketenek erranik,
|
berek
eginikako berina batzuez begiak zorrozturik. Aipu ditugun ikertzaile horiek ez dute bakarrik atzeman badirela langile xehe horiek, baina ere zer ari diren, zer duten alde beren lanaren egiteko, eta zer ez.
|
|
|
ongi min egiten baitzion bihotzak, ez fuinari baina xiten jabeari. Lan horri goizik ohartu zaizkionak ongi ari dira, ezen, gauzek
|
berek
erakutsirik badakigu xita goiztiarrek hobeki ematen dutela.
|
|
|
Hauek
|
berek
erranen dizuete hori. Ikusiko duzu alhatik gelditurik ari dela oiloa mokoaz zorkan.
|
|
|
Ihizi horietarik duten oiloak joanen dira beren baitarik errauts hartan ihauskatzera. Ezar ezazu, bada, errauts harekin nahasirik sofre apur bat, eta hari esker oiloek
|
berek
garbituko dituzte beren buruak.
|
|
|
Ezen, bizirik nahi dituzunaz geroz begiratu, behar diezu eman zer jan neguan. Nola bigarren kofoin horretako erleek baitute bildurik
|
berek
behar luketen baino gehiago, haier hazaraziko dizkiezu beren mozkinaz gabetu dituzun bertze erle gaixo horiek. Horretako behar dituzu elkarretaratu.
|
|
|
Ez baitzekien beroa zela, ederki egosi zen sugea esnean, ez baitzion gure gizonak dolurik egin. Nire belarriez aditu dut gauza hori eta sinetsi, eni erraileek
|
berek
sinesten zuten bezala.
|
|
|
Ezen, bakoitzak anitz galdatzen badu, harek nahi duen ihizia ez litzateke guretzat atzeman erraxa. Baina, guk behar bezala eta beren on handitan,
|
berek
bereaz egiten dute xoriek.
|
|
|
Baina, berenaz gaixtaginak balira, ez litezke enarak hola gizonarenganat hurbil. Iduri luke
|
berek
badakitela nola, ongirik baizik ez baitigute egiten, gure ezagutza onaren hartzedun diren.
|
|
|
Emazkizu orain paper zabal baten gainean, ez eskuz, baina ontzia harat itzuliz. Han, harat honat dabiltzalarik, paper haren gainean,
|
berek
beren buruak garbituko dituzte. Heltzen direnean paperaren hegira, altxa ezazu honen bazterra, eta xixareak erdirat eroriko dira, berriz leku hobe baten bila abiatzeko.
|
|
|
Ez da musikarik gabeko gunerik geratzen dagoeneko. Makinek emandako musika —eta gero eta gehiago, makinek
|
berek
sortutakoa— espazio guztiaz jabetu da, etxeaz naiz kaleaz, intimoaz nahiz publikoaz, eta horrek musikaren izaera errotik aldatu du, derrigor: musika zarata bihurtu da.
|
|
2012
|
|
|
Eta ez zitzaien samurra egiten, ezta gutxiagorik ere. Goibeldu ere egiten ziren
|
berek
baino hamar aldiz kartutxo gehiago zeuzkan commençant hura ikustean. Haren parean gertatu eta ispilu batean bezala ikusten zuten beren mediokritatea.
|
|
|
Hala ere, 2010 inguruan hasi zen mundu osoan ezaguna egiten, eta garaitsu horretan euskarazko erabiltzaile kopuru esanguratsua izaten. Twitter hainbat hizkuntzatan erabil daiteke, eta baita euskaraz ere, aurtengo udaz geroztik, sare horretako kideek
|
berek
egindako lanari esker. Gaur egun, 150 milioi erabiltzaile inguru ditu mundu osoan, eta 350 milioi mezu bidaltzen dira egunean.
|
|
|
Gerla hartako hainbat gertakariren artean, aitak kontatua zion zer den egiazko gosea, gogo onez janik zituela mando hondarrak, putreek
|
berek
utziak! Bederen hala erraten zuen.
|
|
2013
|
|
|
Goiz osoa berarekin pasatuta hobeto ulertzen nuen bere umorea. Berlin oso bakarti zegoela esan nahi zuen, fantasmek
|
berek
ere abandonatu egin zutela tokia.
|
|
|
Desadostasunak are handiagoak dira ingelesek zakuratu zuten urre kopuruari dagokionez. Ingelesek
|
berek
22.000 pesoko balioa aipatzen dute, espainiarrek 600.000koa. Edozein kasutan, Manila eta Acapulco arteko merkataritzak bi mendetik gorako historian pairatutako galerarik handiena izan zen.
|
|
|
Aurten egun horretan tokatu zen Hirutasun Santuaren jaia. Ihes egindako indio haiek
|
berek
beren talentu musikala erakutsi zuten, koru buru batek zuzenduta. Jayme zuen izena, eta matxinadan parte hartutako lehenengoetakoa izan zen.
|
|
|
Gizonak larrugorritan ibiltzen dira, lotsa arrastorik gabe, eta gizontasun seinaletzat daukate hori, eta zerbait jantzita eramatea emakume kontutzat,
|
berek
aitortu didatenez. Ile ederra dute, era askotan apaintzen dutena, buztin fin finarekin, eta haren gainean halako hauts bat botatzen dute, hain distiratsua, ezen zilarrezkoa dirudien.
|
|
|
Gainegitura bat sortzen denean, zer egin behar duen garbi zehaztea bezain inportantea izaten da argitzea zer ez duen egin behar. Erakunde askoren arteko sare bateko gainegiturak, adibidez, ez du egin behar ordezkatzen dituen erakundeek
|
berek
egin dezaketen ia ezer.
|
|
|
Arteak gezurra du bere adierazpide guztietan, eta prestigio jokoa behar du, tribuak onar dezan pertsona horiei jatekoa ematea lurra landu behar izan gabe. Apur bat patetikoa da idazleek sarritan literaturari ematen dioten garrantzia, eta eskultoreek arte plastikoari eta beste edonork
|
berek
egiten dutenari. ‘Garrantzia’ terminoa xehetu dezadan.
|
|
2014
|
|
|
Ez eiki. Baina hemen jende
|
berek
garraia litzakete. Gerla ondotik egiten den manipulazioa horretan da.
|
|
|
Balore kosmikoa du dantzak eta konstelazioen ibilera da antzeztua, denboraren zikloak, itzaina eta hartz emearena. Kasu ematen badiogu Zuberotarrek orain antzezten dutenari, bikoteak direla uler dezakezu eta menturaz hala jokatzen dute
|
berek
ere. Baina bandera, ezpata eta akuilua dizkigute erakusten eta hauek dituzte dantzarazten.
|
|
|
Isila izatea kalitatea zen, salbatzen gaitu ardura oraino ere, aro aldakor hauetan. " ez zakala/ zanala hire burua ager hor gaindi." Pertsona
|
berek
erraten dute orain: " Mintza hadi hi ere, ez haiz besteak baino zozoago." Baina iruditzen zait ez dugula halarik ere lehena uzten, epe luzean eta hatsean sinesten dugula gehiago ukaldiko jokoan baino eta zirtzilek, xarma handia badute ere, beti punki batzuk direla gurean:
|
|
|
Denbora hartan zer zioten euskaldunek
|
berek
–Gauza guti.
|
|
|
Larramendi eta Panpale tobera guzietan lehen lekuan ageri direla jada erran dugu. Ikusi behar da zein heinetaraino, beste ateratzeko paradarik ez izanez, ez zuten tobera
|
berek
bultzatzen. Bestalde gogoan badaukagu arte hori zein herritarra izan den, jakin behar da betidanik bertsozale errabiatuenak, sasi bertsolariak, herri bertsolari" ttipiak"," txarrak" izan direla.
|
|
|
1980 inguruan pixka bat gora behera, uhin berria jasan dute parrokiako dantza taldeek. Atera da han eta hemen folklore eta folklorekeriaren inguruko eztabaida, dantzari egunek edo dantzariek
|
berek
antolatu ateraldiek alternatiba eskaini diote turismoari. Eta" Tokian tokiko dantza" lema hedatu.
|
|
|
Paparra ezin da utzi, bolanta eta bere dendariaren arteko lotura aipatu gabe. Bolant batzuk josten dute
|
berek
beren jantzia, perfekzionistak edo karakterialak dira, hauetarik naiz, besteek konplizitate bat entretenitzen dute batekin, amatxi, ttantta, laguna edo neska laguna. Edo hala bilakatuko baita kontrajantzak ematean...
|
|
|
Mementoko askapena behar dugu haatik. Gaineko hori idatzia zelarik ja, Berria k argitaratu ditu bi elkarrizketa eta ene ustez
|
berek
erakusten dute jokoan dena. Haien arteko konparaketak trabesa erakutsiko digu argi.
|
|
|
Populu guziek beren jate orekaren kontzientzia daukate. Bada
|
berek
har dezaketena, arraina eta sagarroiak, baina hor dira barazkiak eta holakoak, ebasten direnak. Edo eskatzen, ez badira ebasten ahal, esnea eta arroltzeak.
|
|
|
Denboran behar bada, baina orain ez. Zuberotarrek publiko aski badute
|
berek
, funtzionatzen da Parisko eta Paueko diasporekin, erretretara hona hurbilduekin. Gure ttantta horiekin, frantses handiarekin baitira soropilean, itzulpena eskuan eta:
|
|
|
Haiek guti ezarri badute ez da horretarako: errimak xuxen direnez edo ez, akademiko edo ez, dakitelako
|
berek
zer den... Edo gaitzitu baitira, juje zilegitasuna kolokan sentiturik.
|
|
|
Eskubide osoa dute antolatzaileek nahi dutenaren egiteko,
|
berek
ezagutzen duten toki batean, euskararen promoziorako. Guk horrekin ados ez izateko bezainbat.
|
|
|
• Behar bada memento hortan
|
berek
sinesten dutelakotz...
|
|
|
Fikzioa da eta sinetsi behar dugu pertsonai horiek existitzen direla, fikziozko abiapenari ikusleak errealitatean ezagutzen dituen legeak aplikatzen dizkio eta lanak behatzailea gantxatu ondoan eramaten du beste puntu batera beti eskua emanez. Pertsonaiek
|
berek
sinesgarri behar dute izan eta apustua litzateke egiazko pertsonaia baten bizian sartuak bagina bezala jokatzea, egitea bizi horri so bageunde bezala laugarren berinazko murru batetik. Errealismo gutxiengo zerbait beharrezkoa dateke beraz.
|
|
|
Digresio bat hemen kantu eta antzerkiaren arteko harremanaz. Beti biziki hurbil izan dira biak, osagarri erran nezake eta jende
|
berek
eginak. Baina orain iparraldean ez da kasualitate bat antzerkia jausten bada eta kantuan ezarri nahi bazaio arreta.
|
|
|
Herriak sutan ezartzen dituzte, gero 5/ 6 urtez gehiago ez pentsatzeko. Nago ikusleek ez dutenez antzerkia
|
berek
egiten, herri guzietan diren karikatura horiek jokora proiektatuz, betiko sinoak, betiko argudio berak jalgitzen dituzte hautagaiek eta ez da beste gisan izaten ahal. Herri honetan edo auzoan.
|
|
|
Erakaspena formulatzen du, kanpoko begi neutroa segurtatzen duela: " ez dakitea jendeek
|
berek
" diolarik ikuslea balakatzen. Baina zikoitza ere da, diru gose eta kaka nahasle.
|
|
|
Gerlatik landa Elizaren baitan izan den aldaketa handiena zein den galde egiten bagenu zaharrei, ene ustez, sotana uztea baino lehenago atera lezakete dantzarendako zuten ikuspegia. " Gerla aitzin gu ez uzten dantzatzera eta orain
|
berek
pusatzen." Bai. Baina ez dantza bera.
|
|
|
Pantzart, edale jale handia da eta hauste bezperan jujatua. Zuberoan, gai horretarik baztertzen direlarik, kitzikatze alderdia beste gaietara hedatzeko, berezitasuna galtzen dute ihauteriko auziek eta nahasten dira, errejentek
|
berek
ez baitzituzten bereizten ahal. Adibidez Malkus eta Malkulina emana izan da" Jugement de Carnaval" ihaute antzerkiarekin nahasirik.13
|
|
|
Dantzaz ele erakusketan, kabalkada eta besta berri argazkiak ageri dira hein berean, Mixel Aurnage eta Denise Olagaraiekin ginen egile. Nihaurek ez nituen nahasiko, biziki zaila baldin bada ere hauen desberdintzea herri
|
berek
antolatzen dituztelarik biak. Erakusketan agerian da.
|
|
|
Dantza eta antzerkiaz mintzo da testu hau, gure balizko artedramaren herexatik doa, jakin nahi du antzerki bat dugunez. Egiten dira gauza oso ezberdinak, jendarte batean, pertsona
|
berek
ere bai aldien arabera. Libertimenduaren hatsa bilatzea orain, dantza politika ekintza den herri batean, pasa diren bi mendeen gatazka eta trabes erraldoien ondotik, hau da menaiaren egitera joatea zaborrak zortzi urtez bota ez dituen familia urruneko txabolara.
|
|
|
Hainbeste urte berantago, izpi batez, bi edo hiru segundoz, bizi ukan dut aspaldiko emozio kartsu hura, gure jendea bere arte dramarekin bat egiten. Kritika egile horiek
|
berek
dakizkiten edo kukutzen dituzten arrazoiengatik nahikeria badute beren baitan karrusa ez dadin bizi. Trauma.
|
|
2015
|
|
|
Beharbada ñabardura batekin: euskal identitatearen eta euskararen normalizazioaren diskurtso praktikek gezurrezkoa/ egiazkoa iraultzen dute, zeren euskal anomaliaren ikusgarritasunari egiazkotasuna aitortzen diote (euskaldunek
|
berek
eta euskal identitatearen defendatzaile gehienek, batez ere" autentikotasuna" jatortasuna eta iraunkortasunarekin berdintzen denean), eta ageriko antzemanezinari ilegitimo, faltsua eta arrotza izatea egozten zaio.
|
|
|
Migel Jabier Urmenetak bere ezagutza juridikotik ekarriko zuen orientazioren bat Ondasunen Konfiskatzeko Komisioak ireki kausetan, aitaren eta osaben kontrako prozesuetan. Lau epaiok arras zigor ezberdinak ekarri zituzten, nahiz inputaturiko delituak berdintsuak izan, epaile ber
|
berek
jujatuek, eta data beretan ere: Anibal zuritua izan zen erabat, Ataulfo isundu zuten 1000 pezetaz, Hunbelino eta Moises aldiz, 10 000az.
|
|
|
" Balio ez duen hizkuntza" esan nahi du. Kitxua hiztunek
|
berek
beren hizkuntzari hala deitu izan diote iragan hurbilean. Oraindik ere hala deitzen diote zahar askok herrialde osoan.
|
|
|
Diskurtsoa gotorra da:
|
berek
eredu sozioekonomiko alternatibo bat planteatzen dutenez, mendebaldeko potentziak kontra dituzte eta kontra izango dituzte. Autoirudi horren arabera, arazo nazional eta kulturalaz gain, gatazka ideologikoan ere potentzia guztien kontra borrokatzen ari dira, denak aurka dituzte, baina erresistentzia heroiko bati esker irabazi egingo dute.
|
|
|
Hitzaldiak ematea, Garabideko lanaren testuinguru honetan, ez da edozer gauza. Eskatzen digutena da bertako eragileek
|
berek
lortzen ez duten sinesgarritasunez entzuleak motibatzea. Batzuetan komunitateetako gazte hautatuak dituzu aurrean, hizkuntzari eustearen edo galbideko azkenak izatearen arteko bidegurutzean daudenak.
|
|
|
Ala zer pentsatzen dute Europako dendariek, normala dela
|
berek
mundu guztian ibiltzea negozioan edo turismoan, eta munduko gainerako jende guztiari Europarako bisa ukatzea?
|
|
|
Zergatik? Besteen itxurakeriaren atzeko lana ere
|
berek
egiten dutelako, eta azkenean erre erreta amaitzen dute." (AA)
|
|
|
Ea ez den ohartzen itzaltzen ari dela, ahultzen eta eri egoten hasten. Ni ez nazakeela engaina, jakin badakidala bera eta emaztea arroz ahurkada bederaz elikatzen direla, nahiago dutela arrautza bakarra urdeari eman, ezen ez haiek
|
berek
jan, eta halako beste anitz.
|
|
|
Arrats gehienetan badia ezinago kolore ederrez jantziagatik, azken orenak badu bere malenkonia, txoriek
|
berek
antzematen dutena non, eguzki azken inarrekin hasten baitira txilioka, beldur garrasika iduri.
|
|
2016
|
|
|
Kasualitateak ekarritako kontu polit eta guzti: Bergarako 1764ko jaietan, edanaren kalteaz udaletxeko areto nagusian obra antolatu duten
|
berek
muntatu dute plazan bertan" el risible espectdculo", leihora atera eta bertatik bertara ikusteko moduan dutela herri xumea janariagatik borrokan, eta erdi erdian, ardo iturria," que simultdneamente comenzo a franquea.r esta bebida tan del gusto del Pueblo".
|
|
|
" Laborantzaz bakarrik zen hura beti mintzo, laborarien lanez eta urratsez, mendetik mendera jakintsuago bilakatu baitira gure Eskualerrian berean, eta, oro ikusiz, besoak azkar bezain adimendua erne dutelakotz eskatzen. Eskualdun laborariek
|
berek
egundainotik lantu hizkuntza zerabilan, euskara ginarria, heriotzerik ez duken euskara. Lurrarekilako ara zaharretan hoberener jarraiki bazagon, berrietarat errexki ixuria zen, oraino hobeak zitzaizkonean.
|
|
|
Gu uzkur bezain hek erne ete lehiatuak dire. Ala aitorensemek, ala aphezek, bai eta aphezpikuek
|
berek
entsegu frango baderabilate herriko mintzaya zahar ederra chutik atchiki beharrez. Ochala hortaratuak bagine gure Eskual Herri maitean!
|
|
|
Zornotzan argitara eman zuen bigarren lana 1931.eko Jesusen biotzaren illa dugu. Onaindiak zioskunez, Azkuek gai berari buruzko lana bazuen egina, alabaina egokiago zeritzon Oar Artetak ondurikoari, neurriz eta gaiez, eta alde makalen bat nabarmentzekotan, Jaungoiko zaleko sasi-jakintsuek
|
berek
aldatu zizkioten adizkiak ziratekeen. Manuel Lekuonak egin zion zentsuran, aldiz, ez da laudoriozko hitzik baizik:
|
|
|
Iturriaga ez zen 1840ra arte berriz ere Hernaniratu, baina orduan ere arazoak oro ez zeuden guztiz jabalduta. Lehenagoko etsaiekin hartzara topo egin zuela, hauen amorrazioa arragoritu zen neurriz gain, alabaina hauek
|
berek
Iruñeko apezpikuari helarazi zioten ohartxo haserretuan Iturriagak gotzainaren babesa zeukala atzeman daiteke, garaiak, hagitz izukaizki ez bada ere, aldatzen hasiak zirelako seinale:
|
|
|
Ez. Jentilen erlijioa indarrean zegoen garaian bertan, jentilak ordurako hilda baileuden irudikatzen zituzten, eredutzat hartzen zituzten gizaki
|
berek
. Jentilak gizakiak baino indartsuago izateak sorrarazten duen desoreka, kasu honetan berdintzen da izaki indartsuago horiek hildakotzat joaz.
|
|
|
Eta sinkretismo harrigarri batek paganismoaren ezaugarri hau eliza eta katedralen hormetaraino eramaten du, bertan ikusten ditugun rosetoiak hori bera baino ez baitira: eguzki sinboloak elizak ere gauaren gaitzetatik babesteko; kristautasun nagusituaren egoitza
|
berek
ere, eguzkia bezalako sinbolo pagano baten babesa bailuten badaezpada. Etxe eta hilobien orientazioa ate nagusia ekialdeari begira jarrita, eguzkiaren onura eta indar magikoaren sineste beraren hamaikagarren agerkaria izango litzateke.
|
|
|
Munduan izan diren azken gerretan, kezka nagusia bertatik berririk ez zabaltzea izan da. Gerrak ez dira tiroz geldiaraziko, internet bermatuz geldiarazten dira orain, bertatik egunero sarraskien ehundaka argazki, biktimek
|
berek
bidalitakoan. Interneta bermatzen dugu erronka, gobernuek isilarazi edo eteteko modua izango ez duten internet bat lortzen.
|
|
|
Indoeuropar kulturek eta
|
berek
ekarritako edo ondutako balioek eta tresnek Jainkoak zerutartu, gizakia ustiagai bihurtu, gizartean mailak ezarri, agintea sakralizatu, bortizkeria profesionalizatu, bere burua kamuflatu eta hibridatu, mundua zabaldu eta uniformizatu, arrakasta itzela izan dute, azken lau mila urteetan, ia planeta osoa bere eginez. Dena den, aipatu hibridazioa dela eta, patxadaz aztertu behar da zeri deritzogun indoeuropar ideologia eta zeri ez, zein indoeuropar balio jatorrek dirauten indarrean eta zein indoeuropar hizkuntzaz mintzatzen den gizarte batean nagusi izan arrenezin diren indoeuropar baliotzat hartu hein hertsian.
|
|
2017
|
|
|
Pierre Lotik beste inork baino hobeto atzeman omen zuen euskal arima, euskalduntasunaren muina, eta, antza, maisuki etzanarazi zuen letrarik letra liburu horretan. Jon Casenavek argiro azaldu duenez (1998, 2003), euskaldunaren estereotipo horrek aurrera egin zuen kanpotarren artean eta euskaldunek
|
berek
ere ontzat jo dute hein batean. Pierre Lotiren liburuan barreiatuta makina bat topiko aurkituko dituzu, besteak beste kontrabandoa eta bazter miresgarriak, pilota, euskaldunen aspaldikotasuna, taberna, euskaldunen fedea, etxondoarekiko atxikimendua, edota irrintzia.
|
|
|
Horixe zen guztia. Janaria eta sutontziko egurra presoek
|
berek
ordaindu behar izaten zituzten horretarako Enperadoreak berak esleitutako diruarekin: 2 franko eguneko.
|
|
|
Porlierek Galiziako iraultzan laguntza eskasa jaso zuen. Izan ere, irailaren 19an altxatu zen A Coruñan Konstituzioaren alde, eta hiru egun geroago, irailaren 22an, atxilotu zuten bere gizonek
|
berek
traizionatuta.
|
|
|
emaitzak nekez izan zitzaizkielako okerragoak borroka labur baten ondoren. Herritarrek bi orduko tregoa eskatu zioten Lefebvre jeneralari, zer egin behar zuten deliberatu bitartean; baina tuterarrek
|
berek
hautsi zuten tregoa denbora ahitu baino lehen. Azkenean, nafarren aldetik, hogeita bi gizonezko eta andrazko bat hilik gertatu ziren; frantsesen aldetik ez dago kopuru zehatzik, iturrien arabera alde handia baitago:
|
|
|
militar prestua izateaz gain, arerioekin gizatasunez jokatzen baitzuen. Are gehiago, Minaren ospea insurjenteek baino gehiago soldadu errealistek
|
berek
barreiatu zuten Mexikon zehar. Izan ere, errealistak heltzen ziren herrietan gertatutakoen berri ematen zuten, Minaren soldaduen kopuruak eta nafarraren balentriak, ausardiak eta trebetasunak neurri gabe puztuz.
|
|
|
Felipe hau ere, 1471n Iruñean preso hartu eta, lau urtez eduki zuten beaumondarrek beren mende Leringo Gazteluan, eta handik atera eta laster, 1480an beaumondarrek
|
berek
hil, oraindik inork argitu ez duen martingalaren batean. Orduan hartuko zuen bere kargua, Feliperen anaia Pedro de Navarra jaunak, goizuetarron pakerako 1510ko sententzia hau idatzi zuenak.
|
|
|
Ibilbide hau oso sinpleki aurkezten eta esplikatzen da maiz, hiztunei berei errua leporatuz: " Euskara galtzen bada, euskaldunek
|
berek
bazterrera uzten dutelako da". Egin beharreko galdera hauxe da:
|
|
|
[...] Eguzkiak argitasuna emango duen eta ibaiak itsasora joango diren bitartean, lur honen zati bat utziko diegu [txuriei],
|
berek
erabil dezaten...
|
|
|
" Baldin egin baliz euskaraz hanbat liburu, nola egin baita latinez, franzesez, edo bertze erdaraz eta hitzkuntzaz, hek bezain aberats eta konplitu izanen zen euskara ere, eta baldin hala ezpada, euskaldunek
|
berek
dute falta eta ez euskarak".
|
|
2018
|
|
|
Iruñean zehar ibilaldia egin ondoren, Kondestable Jauregian Iruñeko eta Baionako idazleen testuen irakurketari ekin zitzaion. Idazleek
|
berek
irakurri zituzten beren testuak.
|
|
|
Testuek
|
berek
aipatzen dituzten gertakizunak ere lagungarri izan dakizkiguke datazioeta jatorri gaiak argitzeko. Agerikoa denez, kantu zahar batean guda edo hilketa baten berri ematen bada, kantuak guda edo hilketa haren ostekoa izan behar du nahitaez.
|
|
|
Beraz hiri gaskoi bihurtu zen XII. mendetik goiti, 122 Lapurditik guztiz bereizirik, ondoko 612 urteetan. Lapurtarrek
|
berek
ez zuten Baiona beren hiritzat jotzen eta nabarmentzen zuten han beste hizkuntza batean mintzatzen zirela.
|
|
|
Bizkaiko kondeek Gaztelarekiko leialtasuna erakutsi bazuten ere, bizkaitarrek
|
berek
ez zuten onartzen lotura hura. Gaztelako erregeak berak aitortu zion Ingalaterrako erregeari, 1315ean, bizkaitarrek beren burua independentetzat zeukatela Gaztelarekiko.144 Alabaina, 1200tik landa, Bizkaiaren eta Gaztelaren arteko liskarrak etengabeak ziren; adibidez, 1277an, Bizkaiko jaun Lopez Diaz III Harokoa Gaztelako gortetik urrundu zen Nafarroaren babesera igarotzeko.
|
|
|
Horrek erakusten du zein herri ikuspegirekin ari diren lanean. Frantsesa erabiliz lehentasunez, euskaldunek
|
berek
handiagotzen dute Frantziarekiko menpekotasuna. Haatik, menpekotasun hori ahantziz, Euskal Herria bere osotasunean hartuko balute kontuan, naturalki Frantziara begiratu beharrean, Pirinioen eta Bidasoaren bestaldera so eginen balute, berehala ulertuko lukete etiketak euskaraz inprimatu behar dituztela.
|
|
|
Bozemaile bakoitzak badauka aukera zerrenda batetik izen batzuk ezabatzeko eta beste batzuk gehitzeko. Hautagaiek
|
berek
lortu behar dute bozen gehiengoa, zinegotzi bihurtu ahal izateko; gerta liteke zerrendaburua ez bihurtzea hautetsi, eta zerrendako gainerakoak bai. Ohikoena da zerrenda bateko kide guztiek lortzea bozen gehiengo osoa, beraz zerrenda bakarreko hautagai guztiak bihurtzea zinegotzi, eta kontrako zerrendako nehork ez lortzea udaletxean sartzeko txartela, nahiz eta zerrenda galtzaileak bozen% 49rekin galdu.
|
|
|
Gogoetari beste itzuli bat eman zion: irudikatu zuen duela zenbait hamarkadako Euskal Herri penintsularreko euskaldunak nola sentitzen ziren espainola nagusitu zenean,
|
berek
oraino espainolik ia batere ez zekiten garaian. Gaur egun gipuzkoar batek Lapurdin bizi duen arrozte sentsazio hori bera bizi izan bide zuten gure arbasoek ere, berentzat arrotza zen hizkuntza zabaldu zenean.
|
|
|
Azken urteetan, zoritxarrez, ezabatzen ari dira, marrazten baino gehiago. Bistan da, horren gibelean dago erakundeek
|
berek
garrantzirik ez ematea arlo horri (zenbait erakundek apropos egiten dute, gainera), batetik, eta bestetik, komunikabideen beren egoera prekarioa. Beste arrazoi bat ere badago:
|