|
2007
|
|
|
Frantzian zelula amekin ikertzeko aukera dute, eta, hala ere, duela gutxi arte, oso proiektu gutxi egin dituzte. Gizartean kontrako jarrera zegoela ikusita, zientzialariek
|
berek
atzera egiten zuten. Horregatik diot arlo honetan oso garrantzitsua dela gizartearen babesa izatea.
|
|
|
Horregatik, etxeetako ohiturei buruzko galdeketetan oinarrituta, osasun publikoko arduradunak kontsumitzaileei zuzendutako kanpaina bat egitekotan dira, salmonellosia saihesteko. Bide batez, neurri horiek
|
berek
Campylobacter en infekzioak gutxitzen lagunduko dute. Izan ere, hiesaren aurkako neurriek sexu bidez transmititzen diren beste gaixotasunetatik ere babesten duten bezala, Salmonella ren aurkakoek Campylobacter en aurka ere balio dute.
|
|
|
Historia horretan lehenengo urratsa iproniazida izeneko konposatua izan zen (1950eko hamarkada zen). Zorizko aurkikuntza bat izan zen; izan ere, botika hura tuberkulosia tratatzeko egin zuten, eta gaixoei emandakoan konturatu ziren aldartea hobetu egiten zitzaiela, gaixoek
|
berek
hala aitortzen zuten.
|
|
|
itsas mailaren igoerak, euri kantitateak eta tenperatura aldaketek, adibidez, basoei kalte edo mesede egin diezaiekete. Baina basoek
|
berek
ere badute eraginik klima aldaketan: atmosferako karbonoa xurgatzen dute hostoetatik, egurretik eta lurretik, edo atmosferara askatu, erretzen direnean adibidez.
|
|
2008
|
|
|
Ez ziren ohartu, ordea, babesteko helburua zuen erabaki horrek, mesede baino gehiago, kalte egiten ziela emakumeei. Emakumeak baztertzera eraman zituzten arrazoi horiek
|
berek
balio dute egiaztatzeko beharrezkoa dela emakumeak saiakuntza klinikoetan kontuan hartzea.
|
|
|
besteak beste, alkilfenolak (etxeetako garbigarri eta kosmetikoetatik eratorriak), pestizidak, plastifikatzaileak, petrolioaren eratorriak edo hormona sintetikoak. Batzuetan organismoek
|
berek
jasaten dute haien eragina, eta beste batzuetan bigarren edo hirugarren belaunaldian agertzen dira ondorioak.
|
|
|
Nanopartikulen ezaugarriak eta material
|
berek
neurri handietan dituztenak oso desberdinak izan daitezke. H. Zhang/ Kaliforniako Unibertsitatea
|
|
2011
|
|
|
Eta hori aberasgarria da. Atomoek eta materialek
|
berek
nahi dutena egiten dute, ez zuk nahi duzuna. Zu saiatzen zara ezaugarri batzuk lortzen, eta batzuetan kasu egingo dizute; baina besteetan ez dute zurekin ezer jakin nahiko.
|
|
|
Garagardoan, biak daude. Gasa hartziduran sortzen da; edari alkoholikoa da garagardoa, eta alkohola sortzen duten legamiek
|
berek
sortzen dute karbono dioxidoa, gas karbonikoa. Askotan, hartziduran ez da sortzen garagardogileak nahi adina gas (edo ez da sortzen hark nahi duen abiaduran), eta, beraz, gas karbonikoa gehitzen zaio.
|
|
|
GAIA clusterrak koordinatzen du proiektua. Dirua Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Espainiako Zientzia eta Berrikuntza Ministerioak jarriko dute, eta ikerketa egiten duten enpresek
|
berek
ere diru ekarpen bat egingo dute.
|
|
2012
|
|
|
Alde batetik, urte askoan sekretua izan zelako gerran zehar egindako lana. Eta, gainera, Turingen homosexualitateak eraginda, ingelesek
|
berek
ez zutelako haren meritua zabaldu. Urteak behar izan dira horri buelta emateko, eta mendeurrena ospatzeak horretan lagundu nahi du.
|
|
|
Boluntario guztiek probak egin eta emaitzak alderatu arte, dituzte behin betiko ondorioak atera, baina, bitartean, zenbait gauza ikusi dituzte dagoeneko, ikertzaileek ez ezik, baita bertsolariek
|
berek
ere. Esate baterako, Egaña ohartu da hitzak errimaren arabera ordenatuta izatea lagungarria dela itxura batean errimarekin zerikusirik ez duten beste ariketa batzuk egiteko.
|
|
|
Hala, ikertzaileek banan banan aztertu dituzte hilzorian egondakoek kontatutako bizipenak, eta haietako bakoitza nola eta zergatik gertatzen den azaldu dute. Horretarako,
|
berek
egindako azterketez gainera, aintzat hartu dituzte beste ikertzaile batzuen lanak ere.
|
|
2013
|
|
|
Beste modu bat proxy edo bideratzaile anonimoak erabiltzea da. Zerbitzu batzuk dira, ikusi nahi dugun web orriaren helbidea bertan sartuz gero eskaera
|
berek
egin eta orria guri bueltatzen digutenak. Horiek ere ez dira oso egokiak:
|
|
|
Dena prest duenean, bideko lehenengo nodoari bidaltzen dio mezua; han dagoen Tor softwareak bere gako pribatuaren bidez deszifratzen du mezua, hurrengo nodoaren helbidea lortzen du hala, eta geratzen den mezua hari bidaltzen dio; hurrengoak gauza bera egiten du, deszifratu, hurrengo helbidea lortu eta hari pasatu; eta horrela amaieraraino. Ikusten denez, bideko nodoek ez dakite aurrekoa eta ondokoa zein diren baino, beste ezer ezin dute jakin, guztia
|
berek
ez dituzten gakoen bidez zifratuta baitoa. Eta hartzaileak edo mezua bidean atzeman duen edozeinek jakin nahiko balu zein den jatorria, gako publiko bidezko kriptografiaren hainbat geruza deszifratu lituzke; eta, esan genuen bezala ezinezkoa bada gaur egungo bitartekoekin kriptografia mota hori haustea, pentsa horrelako hainbat geruza.
|
|
2014
|
|
|
Komertzio txikiei ere kalte egiten die. Mahai gaineko ordenagailuekin, informatika dendek gure beharretara egokitutako osagaiak aukeratzen lagundu dezakete, eta berek muntatu; edo, gailua hautsiz gero,
|
berek
aztertu, ordezko pieza eskatu eta konponketa egin diezagukete. Beste ereduan, funtzio gutxiago dituzte...
|
|
|
Komertzio txikiei ere kalte egiten die. Mahai gaineko ordenagailuekin, informatika dendek gure beharretara egokitutako osagaiak aukeratzen lagundu dezakete, eta
|
berek
muntatu; edo, gailua hautsiz gero, berek aztertu, ordezko pieza eskatu eta konponketa egin diezagukete. Beste ereduan, funtzio gutxiago dituzte...
|
|
|
Beraz, bertako biztanleek uholde baten eta hurrengoaren arteko egun kopurua kontatzea baino ez zuten egin behar eguzki urtearen iraupena kalkulatzeko. Egiptoar astronomoak, halaber, ohartu ziren eguzki urtea
|
berek
zerabilten egutegia baino egun laurden bat luzeagoa zela, eta K.a. 238 urtean eguzki urtearen iraupena 365 1/ 4 egunean ezarri zuten.
|
|
|
Hortaz, Interneten euskaraz aurkitu daitezkeen edukien artean, zientziak ere leku bat izan behar du baldin eta gazteriaren artean kultura zientifikoa hedatu nahi badugu. Gainera, ikasleek
|
berek
Interneten informazio emaile izan daitezkeela ikustea, nire ustez, balio handikoa izan daiteke haientzat. Gai horretan, argi geratu da irakasleen papera ezinbestekoa dela, ikasleei tresnak eta baliabideak bideratzeko eta edukiak zaintzeko.
|
|
2016
|
|
|
Baina ikusten dizkio mugak ere: Europako deialdietara aurkezten diren ikerketa proiektuak aztertu dituenean, argi ikusi du industria dela RRI ikuspegira errazen moldatzen ari dena, industriakoek argudiatzen baitute
|
berek
irekitzen ari direla prozedura beste eragile batzuetara (beste enpresetara izaten da) eta beren ikerketa orientatuta dagoela. Horregatik, RRIri egiten zaion beste kritika bat da oso ekonomizista dela.
|
|
2017
|
|
|
Bada, NUPekoek horrelako metamaterial bat egin dute, terahertzen bandan. Beruetek aitortu du Txinan beste talde batek
|
berek
baino pixka bat lehenago lortu zuela gauza bera, ikusgaiaren bandan: Horrek berritasuna kendu digu, neurri batean, baina gustura gaude lortu dugulako.
|
|
2020
|
|
|
Funtsezko baliabidea da, Lurrean bizia egon dadin. Baina osasun egoera gero eta larriagoa du, eta Nazio Batuek
|
berek
jarri zuten 2030erako helburu gisa ozeanoaren kudeaketa zuhurra eta jasangarria egitea. Gure zibilizazioa denborarik gabe geratzen ari da ozeanoen osasunaren erabateko gainbehera saihesteko, dio UNESCOk argitaratutako Itsas Zientzien Txosten Orokorrak.
|
|
|
Hildakoak, berriz, urtean sasoiko gripeak 290.000 hiltzen dituela kalkulatzen du Osasunaren Mundu Erakundeak. 2020a amaitzeko ia hiru hilabete geratzen direnean, 900.000 baino gehiago dira COVID eragindako heriotza baieztatuak (baieztatu gabekoak aintzat hartuz gero, gehiago izango dira, seguruenik). Maskaren eraginkortasuna ukatzeko arrazoietako bat ere hori izan daiteke, hasieran osasun arduradunek
|
berek
esan baitzuten ez zirela beharrezkoak. Denborarekin, gero eta ebidentzia gehiago daude distantzia ez dela nahikoa birusaren transmisioa eragozteko:
|