|
2000
|
|
|
Xuxen apurka aberasten joan beharko litzateke, batetik ahal denik eta gehien uztartzeko euskalkiak euskara batuan, kazetari gazteek euskalkien ekarria modu naturalean jaso dezaten, eta euskalki jasoa horrelako euskarri informatikoan gera dadin. Ditugun aukeren erabileraren txipak piztuta eduki
|
behar ditugu
eta Euskaltzaindiaren babesarekin, emaitzak etorriko dira.
|
|
|
Edozein kasutan, arazo guztien gainetik, itxaropentsu egoteko motiboak badauzkagu. Urte t' erdiko su-etena ez da alferrikakoa izan, herriarengan ilusio eta esperantza sortu dira, gatazka gainditu dezakegu, mahai baten ondoan negoziatzeko eseritzea nahi ez duten horiek, eseri araziko ditugu, guk, gure egia esplikatzeko ahaleginak biderkatu
|
behar ditugu
, gure hitza eta ahotsa isiltzen saiatuko dira, gure bidea luzea da, ezin dugu amore eman, eta are gutxiago herriari bizkarra eman. Martxoaren 12an beste urrats bat eman behar dugu, abertzaleok, Madrilen gure eskubideen aldeko lan itzela dugu aurrean, eta egun hori eta gero, gauza bera, etengabe Euskal Herriaren askatasunaren bila
|
|
|
estatua, komunikabide batzuk, gure famosoak, gure kirolariak, gure politikoak, gure abeslariak, eta besteek duten guztia. Orduan gure idazleak ere
|
behar ditugu
, eta zuri tokatzen zaizu paper hori egitea, beraz egin egiten duzu, ahal duzun hobetoen. Baina garrantzia gehiegi ematen zaigula sentitzen dut, niri behintzat.
|
|
|
Setien hurbilean irabazi egiten duen pertsona da. Euskal Herrian erreferenteak
|
behar ditugu
eta Setien erreferente erlijioso eta etikoa da. Ez da ohiko euskal nazionalista, baina bere diskurtsoa euskalduna da.
|
|
|
Abertzaleok espainolistak baztertzen ditugun aitzakian bi komunitate sortzeko saioa dago hemen. Ideiak oso garbiak izan
|
behar ditugu
. Hala ere, denborarekin, indarkeriarik gabeko esparru demokratiko batean, irabaziko dugun borroka da.
|
|
|
Gaur egun ingurune naturalak babesten direnean beste arrazoi batzuk dira eskuartean. Gure gizartean ezarri den garapen eredu sozio-ekonomikoa, pixkana mundu guztian zabaltzen ari da, ondorioz, giza populazioaren hazkuntza neurrigabea ari gara bizitzen, gero eta baliabide gehiago
|
behar ditugu
bizitzeko eta azkenean honek guztiak, ondorio larriak ekartzen dizkigu. Arrazoi desberdinengatik balio handia duen hainbat paisaje natural, hondatzen ari gara.
|
|
|
Horretarako, etxean dauden gailu eta aparailu desberdinen artean sare bat osatu beharra dago. Jakina, sare hau osatzeko etxetresna elektriko eta bestelako gailu domotikoak
|
behar ditugu
. Hozkailua, garbigailua eta beste tresnak konektaturik egongo dira," garun" elektroniko baten agindupean.
|
|
|
Baina haiek dirua dute, industria dute, handiak dira, eta gu haiei begira gaude. Haiek bezalakoak izan nahi dugu, baina hori baztertu eta katakunbak onartu
|
behar ditugu
.
|
|
|
Bai, baina hain ona ez dena obsesionatze hori da: idazle profesionalik ez daukagu eta guk idazle profesionalak
|
behar ditugu
eta hori guztia...
|
|
|
Azkenik, barrua argiztatzen laguntzen duten beirategi urdinskak, eta Nestor Basterretxeak ikusgarriki apaindutako kripta azpimarratu
|
behar ditugu
, besteak beste.
|
|
|
Aurrera begira mugimendu euskaltzaleak kalitatezko eskaintza erakargarria luzatu behar dio gizarteari orain arte egin duen bezala. Etengabe aldarrikatu
|
behar ditugu
gure eskubideak, ez dagoelako askatasunaz hitz egiterik eskubide hauek bermatzen ez diren bitartean. Berreuskalduntzea gizarte prozesua da, gizartearen inplikazioa eskatzen duena eta ezinbestean protagonista bilakatzen duena.
|
|
|
Euskal gizartea bere osotasunean eraman behar dugu aurrera, hiru lurraldetakoa bada, bada hiru lurraldeetakoa; Nafarroan Nafarroako gizarteak ados egon behar du; eta berdin Iparraldean. Planteamenduak irabazteko egin
|
behar ditugu
, eta horrek abiadura bat onartzea dakar.
|
|
|
Hala ere, aurten deia Ipar Euskal Herrira ozenago iritsi zedin saiatu dira antolakuntzako kideak. " Deialdi nazionala izanik haiek ere kontuan hartu
|
behar ditugu
, eta batik bat jakinda herri-dantzetan aberastasun handia dutela beraiek eta erakusteko gauza asko dituztela esparru horretan", dio Juantxo Maya Ereintzako lehendakariak. Horregatik, aurtengo egitarauaren berrikuntzarik nagusiena Lapurditik dator.
|
|
|
Etxe ederren zerrenda luzetik beste batzuk aipatzearren, Txalainea (aurrekoaren garaikoa), Domingo Baita eta Txanpalenea beranduagokoak, egurrezko elementuak hoberen gorde dituen Alzateabaita (erreka ondoan ere bai). Azkenik, jauretxeei dagokienez, 1700eko Joanederrenea barrokoa eta Matxikotenea, estilo berekoa, nabarmendu
|
behar ditugu
.
|
|
|
Lizarrak bi gauza esaten zituen: batetik, etsaien aurka egiteko armak
|
behar ditugu
, baina pistolek ez dute balio. Eta bigarrena, horko esparru naturala Euskal Herri osoa da.
|
|
|
' Arian-arian' egin nahi genduke eta ez' egonean-egonean'. Baiña' arian-arian' ortan, bakoitzok geuron pausoak eman
|
behar ditugu
. Liturjian batzuk, aldizkarietan geixeago, ikastoletan aundixeagoak, goi-maillako liburuetan sakonenak eta nabarmenenak".
|
|
|
Sozialistok lehendakaritzarako asmoa izatea normala da eta berau gure eskaintzen bidez bereganatu behar dugu, modu baikor batez betiere. Gizarteko arazoak konpontzeko soluziobideak eskaini
|
behar ditugu
. Hauen artean terrorismoaren arazoa delarik.
|
|
|
2-Gaur egungo markoa agortua dago eta berri batetara joateko prozesua eta ibilbidea definitu
|
behar ditugu
. Ibilbide honen barruan, lehen aldikoz instituzio nazionala sortzen da:
|
|
|
Dagozkigun hizkuntz eskubideak aldarrikatu
|
behar ditugu
, protesta eta aldarrikapen bide zibilizatuak erabiliz eta iritzi publikoaren presioa aktibatzen saiatuz; bide juridikoei ekin behar zaie, nahiz eta luzerako jotzen dutela jakin, eta nahiz eta honelako kasuetan gure epaile hurbilen inpartzialitatea noraino iristen den ederki ikasia dugun, ez baikara ahaztutzen Barañain eta irrati lizentzien kasuetako hemengo epaileek eman zituzten epai maltzurrek...
|
|
|
Telebista ikusienen rankinga eginez, maila bertsuan dauden TVE1, Tele 5, ETB2eta Antena 3 aipatu
|
behar ditugu
. Ondoren datoz TVE2 eta ETB1 eta, askoz ereaudientzia-kopuru txikiagoak lortuz, Canal Plus eta telebista lokalak.
|
|
|
Herri horiei buruzko koordenatuak ematerakoan, badago zer bat den-denetankomuna dena. Alegia, beste batzuen koordenatuen arabera kokatu
|
behar ditugu
herrihoriek, mapa-mundietan, kartetan edo mapetan berak bizi diren lekuen errepresentaziografiko internazionalik ez dagoelako.
|
|
|
Antxon Mendizabal-en iritziz, berriz, ekonomia da giltzarria. Abascal-enildoari jarraiki, diruaren liburuan irakurri
|
behar ditugu
gaur egungo joera kulturalenzergatiak. Ekonomialaria izanik, Mendizabal ekonomiaren ikuspegitik, globalizazio?
|
|
|
Mundu berriaren aurrean nazionalismoak egin behar duen egokitzapen horretan, pentsamenduaren baitan ematen ari diren joerak eta korronteak aztertu
|
behar ditugu
. Gaur egungo filosofia, jite juridiko?
|
|
|
Beraz, hurrengo puntuetan, gure herriak dituen behar eta gogoetatik abiatuta, konstituzionalismoaren ereduak eskaintzen dizkigun aukerak azaltzen saiatukogara. Horretarako, ezinbestean, askatasunaren kuestioa eta politikagintzaren kontzepzio konkretua zehaztu
|
behar ditugu
.
|
|
|
Jakina, komunikabideen kontsumoa gizarteantxertaturik dagoenez, zenbait, informatibo?,, tertuliano? eta abar egunero sartzendira gure etxebizitzan, eta guk nahi ez arren ere entzun edo ikusi
|
behar ditugu
, guretzat ordu aproposak izaten diren horietan. Gainera,, ausentzian?
|
|
|
pertsona horrek eskubide linguistiko batzukdituen bezala, zergatik ez dituen izan behar eskubide politikoak. Egia da, guk planteatzen dugun proiektuan, Nafarroan, laurogei mila lagunek parte har dezaketela.Baina pertsona horiek beren eskubideak dituzte, Gipuzkoan, Bizkaian edo IparEuskal Herrian beste batzuk dituzten bezala, eta eskubide politiko horiek era praktikoan jarri
|
behar ditugu
martxan.
|
|
|
BAT SoziolinguistikaAldizkariaren aurreneko alean Txillardegik honela idatzi zuen: Gure nazio-hizkuntzaberriro mintzabide eta oinarri bihurtuko bada, beraz, bi gauza lortu
|
behar ditugu
; etalortzekotan laguntzeko sortu da eskuetan duzun aldizkari hau.
|
|
|
Hemendik aurrera, eta literatura edo zinea zubi harturik, gaiak baino gehiagoegiturak diren beste arlo batzuk kontuan hartu
|
behar ditugu
kultur egitura osatzerakoan. 22 kromosomen zenbaki sinbolikoraino, simetriaz jarriko ditut adibideak, bainagarbi dago malgutasunez hartu behar direla atal hauek, muga garbirik ez baitago, ezkultur gaietan ezta kultur egituretan ere.
|
|
|
Kulturari dagokionez ez dira etxe erraldoiak, baizik kultura transmititzeko gizaegiturak. Gureak eta guretzat
|
behar ditugu
, mundu osoan dagoen jakinduria gureanjorratzeko.
|
|
|
Baina ez dugu denok arlo guztietankuxkuxeatu behar. Herri baten kulturaren osagaiaz ari gara, ez biztanle bakoitzarenaz.22 kromosomak denon artean osatu
|
behar ditugu
, gure Herriaren gorputza osa dadin: besoak, begiak, hankak, burua. Ez zaigu komeni bakoitzaren kultura Euskal Herriosoaren miniatura gisa antolatzea.
|
|
|
Lur gabeko internautak bezalaunibertsaltasunaren mezulari agertzen diren sasi-ilustratuek beren interesakdefenditzen dituzte, ez gizakiarenak. Lur horren ezaugarriak ezagutu
|
behar ditugu
etagureganatu, gu ere lurra baikara.
|
|
|
Esaldi deklaratzaileen kurben konfigurazioak aztertu ahal izateko, azentu-sistemak eragiten duen bereizketan oinarrituta, berba azentudunak daukaten esaldiak etahaiek barik egiten direnak bereiz ikusi
|
behar ditugu
.
|
|
|
Lehen muga gainditzeko bidean gaude, IXAtaldearekin batera (Informatika Fakultatea, UPV/EHU) garatzen ari garen ikerketaproiektu baten bidez. Bigarrenari dagokionez, hamalau urtegarrenean Txillardegirenberbak dakartzagu gogora: . Arauak eman
|
behar ditugu
–(Txillardegi, 1986 -340). Egoera ez da orain dela hamalau urtekoa bera, jakina; gaur egun, euskal azentueraezagutu egiten da, berari buruz ikerketak egin dira, eta, gutxienez, gomendio-multzobat egiteko baldintzak badauzkagu.
|
|
|
Lehenengo alderdiaz aurreko atalean egin dugu hitz. Berori orain transkripziofonetikoari aplikatuta, arazoak antzekoak dira: bokal zein kontsonanteen ahoskeraberezirako arau orokorren salbuespenetarako hiztegiak
|
behar ditugu
(birjina, zihoan, sexu) eta baita bokal-eta kontsonante-bilkuretarako (kilo, mina); aditz laguntzaileakbereizi behar ditugu, ezagunak diren arau batzuk aplikatzeko (ez da/ esta/). Arau-ezadenon ezaguna da.
|
|
|
Lehenengo alderdiaz aurreko atalean egin dugu hitz. Berori orain transkripziofonetikoari aplikatuta, arazoak antzekoak dira: bokal zein kontsonanteen ahoskeraberezirako arau orokorren salbuespenetarako hiztegiak behar ditugu (birjina, zihoan, sexu) eta baita bokal-eta kontsonante-bilkuretarako (kilo, mina); aditz laguntzaileakbereizi
|
behar ditugu
, ezagunak diren arau batzuk aplikatzeko (ez da/ esta/). Arau-ezadenon ezaguna da.
|
|
|
Beraz, halako galderen aurrean norberak nahi duen jarrera ager dezake (isiltzea, galdegilearen benetako kezka politikoa eta ez kultural-musikala dela argitzea, alagaldera berberaz erantzutea bere komunitatearen, berezko? kulturari buruz), bainadenok kontuan hartu
|
behar ditugu
jadanik aipatu ditugun alderdi batzuk: 1) komunikazio sozialaren mekanismoak eta joera errepresentatiboak ez dira bereziak euskaldunontzat; 2) gure komunikazioan gauzatzen diren fenomenoak eta agertzen direnkategoria analitikoak Mendebaldeko gizarte guztietan agertzen direnak dira; 3) errepresentazio kulturalak konbentzionalki finkatutakoak dira (gero azalduko dugu ideiahau); eta 4) betiko topiko kulturalen bidez norbere burua defendatzea (objektukulturalaren ezaugarri fisikoak, jatorria eta abar aipatuz, alegia) antzua eta ez-zientifikoa izateaz gain, galdegilearekiko morrontza adieraztea da.
|
|
|
France Info. Dena den, atal honetan irrati-eredu honekin sartu aurretik, argi utzi
|
behar ditugu
zenbait ideia.
|
|
|
Erabilitako zeinuen esanguraren deskodifikazio edo kodifikazio txarra dela bide sortzen dira. Ezin gatzaizkio alde linguistikoari bakarrik lotu, eta irrati-lengoaiaren osagai guztiak izan
|
behar ditugu
kontuan: hitzak, musika, efektuak, isiluneak eta horien konbinaketa eta nahaskuntza.
|
|
|
Bukatzeko, frankotiratzaile edo freelancer-ak ere aipatu
|
behar ditugu
. Mundu lehiakor batean bizi garenez gero, irratigintzan eta beste komunikabideetan ere islatzen da libretik doan kazetariaren figura, azken urteotan beren kasa lan egiten duten eta independenteak diren kazetariak gero eta gehiago izanik.
|
|
|
Irratiko idazkuntzarako, esaldi laburrak eta egitura gramatikal xehea duten esaldiak egin
|
behar ditugu
. Izan ere, esaldi logikoak izan behar dira, eta, subjektua-osagarria-aditza?
|
|
|
Euskal hizkuntzan hitz bat baino gehiago erabili
|
behar ditugu
gaztelaniazko edo frantsesezko audiencia/ audience hitzen bidez adieraz daitezkeen esangurak geure egiteko. Alde batetik, entzule-indizea edo entzuleria berbak darabiltzagu euskaraz honako hau adierazteko:
|
|
|
Nolanahi dela, entzuleria arakatu baino lehen, zenbait tasun edo kualitate hartu
|
behar ditugu
aintzakotzat (Muñoz eta Gil, 1986):
|
|
|
Miamiko Unibertsitateko irakaslea den Bruce Garrison-ek (1990, 28) egokiro azaldu du irratilarien zeregin garrantzitsua zein den: , a broadcaster who knows the demographics of his or her market at a particular day and time may be able to select news better than a competitor who does not?; hau da, informazioaren esparruan ere ezagutu
|
behar ditugu
geure entzuleen ohiturak eta nahiak irratian arrakastatsuak izateko, hala informazioaren esparruan, nola gainontzekoetan ere. Maiz, irratilaria entzuleen gaineko ia daturik gabe abiatzen da, ordea.
|
|
|
Irrati lokalek molde edo izaera desberdinak eduki ditzakete zenbait faktoreren arabera; horrela, gure herrialdeetan bi faktore nagusi hartu
|
behar ditugu
aintzakotzat: hizkuntza (irrati-estazio elebakarrak eta elebidunak) eta izaera (komertzial edo pribatuak, munizipal edo publikoak eta libre edo komunitarioak).
|
|
|
7 Orduak jartzeko orduan, letrak erabili
|
behar ditugu
: –arratsaldeko bost t' erdietan hasiera eman zaie euskarari buruzko topaketei?.
|
|
|
10 Telefono-zenbakiak banan-banan edo binaka jarri
|
behar ditugu
(zifrak erabiliz), baita horrelaxe ahoskatu ere (Euskaraz aipatzean, hobe da banan-banan adieraztea)
|
|
|
Bostgarren atal honetan hiru iturri gehiago aipatu
|
behar ditugu
: komunikazio-kabineteak, entzuleak eta teletestua/ Internet.
|
|
|
Objektibotasun-maila gora iristea garrantzitsua da oso. Izan diren bezala kontatu
|
behar ditugu
egintzak mikrofonoetatik, ez gure ikuspuntuak sartuz. Ez dezagun errepika, SER eta RNE irrati-kateetan lan egin duen irratilari ospetsu hark euskal politikari abertzaleek egindako deklarazioak uhinetaratutakoan sarri aipatzen zuen, dejemos a un lado estas declaraciones salidas de tono??
|
|
|
Entzuleria: entzuleak eduki
|
behar ditugu
gogoan albisteak egiteko orduan, nork entzungo dituen alegia.
|
|
|
Era iradokor eta erakargarri batez hasi
|
behar ditugu
albisteak, entzuleen arreta gureganatzea helmugatzat hartuz. Abiatze onak lortzeko, honako hiru elementu hauek erabili behar ditugu:
|
|
|
Era iradokor eta erakargarri batez hasi behar ditugu albisteak, entzuleen arreta gureganatzea helmugatzat hartuz. Abiatze onak lortzeko, honako hiru elementu hauek erabili
|
behar ditugu
:
|
|
|
Beste pertsona baten zerbait aipatzen denean, aipuaren hasiera eta amaiera argiro uzten dituzten hitzezko errekurtsoak erabili
|
behar ditugu
. Esaterako:
|
|
|
Irakurketa ondo taxutzeko arnasketa-ahalbideak hartu
|
behar ditugu
aintzakotzat eta baita irakurketari eman nahi diogun intentzioa ere, jakina. Ondoren hiru aholku jarriko ditugu:
|
|
|
Eta, arrazoin bati bertze bat darraiola, zergatik arbuiatu
|
behar ditugu
eta gutiagotzat hartu Urbiaindik ez hain urrun ditugun agotak, edo juduak eta mahometarrak... edo zientzilariak?
|
|
|
Zeren, ni ni banaiz, nitasun bat dudalako da —modu batean deitzeagatik, jaun André—, eta ni nor banaiz, nortasun bat dudalako, baina zer dira eta zertan dautza nitasun hori eta nortasun hori, eta zer dakigu haietaz? Aurki guztiak baitu bere ifrentzua, eta gutien uste dugunean mintzatzen baita beldurra balentasunaren ahotik, edo urguilua eta handinahia umiltasunaren mihitik —ustekabeko ederrak izan
|
behar ditugu
azken judizioko egunean, jaun André...! —, eta orduan bizitza ez da lehen behakoan iduritzen zaiguna, baina bertze zerbait, hagitzez ere nahasiagoa eta konplexuagoa. Eta horregatik ikusten du lehen behakoak azaletik eta kanpotik, eta bigarrenak barrendik...
|
|
|
—Urratu horiek hobeki garbitu
|
behar ditugu
. Goazen —eta garbitu zizkion zauriak lorategiko iturrian, eraman zuen Mattin jauregian barrena, eta zaurietarako ukendua eman zion.
|
|
|
-Behin hil zuten gu salbatzearren; orain geuk salbatu
|
behar ditugu
geure buruak!
|
|
|
Urteak eta zenbait ideia aldatzen dira, eta, seguru asko, orain urte batzuk baino azkarrago aldatzen ere; egunero ikusi, eta ez dela aldatzen iruditzen zaizuna ere, egunero aldatzen da. Eguneroko aldaketak ikusteko, lau begi
|
behar ditugu
gutxienez: geureak eta gertakizunenak.
|
|
|
Bolada hartan Dabidek lanarekin hamaika buruhauste izan zuelako (atentatu andana baten eraginez, bizkartzain guztiak gau eta egun mobilizatuak izan ziren) eta ni ere bulegoan aski lanpetua nenbilelako, kontua da afaria prestatzen hasi arte lagunen oparia ahantzirik izan genuela. " Dabid, lanparak jaitsi
|
behar ditugu
, azkar!", agindu nion orduan zakar, eta bera arduratu zen lanparak garaiz aldatzeaz.
|
|
|
-Bihar Friskora helduko garenez-Berak, Kerouac delako batek bezala (Preteritoren hitzetan) horrela deitzen dio San Frantzisko hiriari-, goizean dendak garbitu
|
behar ditugu
. Nik atzo erosi nuen klinapa egiteko behar dugun guztia.
|
|
|
Produkzio horren barruan, esan daiteke batik bat aldizkariak direla seguraski gehienbat oraingo ahanzturaren beste erbeste horretan erori direnak. Hau ulertzeko, lan mota horien heterogeneotasuna eta haiek osotasunean biltzeko zailtasunak izan
|
behar ditugu
kontuan. Ondoko lerro hauetan, horri nolabait buelta emateko beste saiakera txiki bat egingo dugu, Europan garatu zen atzerriko hemerografia aztertuz, oroz gain Iparraldetik hasita, Frantzia eta Erresuma Batuan.
|
|
|
Gai horri dagokionez, Kultura Sailak euskararen erabilpena normaltzea du xede. Gure erkidegoaren egoera soziolinguistikoa kontuan harturik, elebitasunari erantzun ahal izateko, euskarak behar dituen lan-tresnak (deskribapen bibliografikorako terminologia, sarrera-puntuak, nazioarteko katalogazio-arauen egokitzapena eta datu bibliografikoak euskarri informatikoan emateko MARC formatura egokitzea) eskaini
|
behar ditugu
.
|
|
|
Euskal liburugintza suspertu eta zabaltzeko urtero Euskadin antolatzen diren liburu-azokak ere aipatu
|
behar ditugu
. Batetik, Ferien Komisioaren eskutik, urte osoan EAEko herrietan zehar liburu-azokak egiten dira eta, bestetik, geurean hain ezaguna den Durangoko Euskal Liburu eta Disko Azokari ere laguntzen zaio.
|
|
|
Aginpide hori magistratura da eta horri eman behar zaio, Estatu askeetan, halako zabalera taxuzkoa. Zinezko magistratu
|
behar ditugu
gurasoak, batik bat askatasunaren jagotzak magistratuak guraso hutsak izatea beharrezko duenetan.
|
|
|
Schlicken ideiak, eta Carnap ere bat etorri zen berarekin, jite nominalista zuen: kontzeptuak zeinuak dira eta arau batzuei jarraituz erabili
|
behar ditugu
. Bestalde, Schlicken bigarren tesi garrantzitsuak kantiar judizio a priori sintetikoak errefusatzen zituen, ondoko ataletan ikusiko dugunez.
|
|
|
Alabaina, Vienako Zirkuluko hasierako ideia asko tradizio neokantiarrean —Natorp, Cassirer16— murgildurik zeudela uler ditzakegu. Neokantiarren ardura nagusi bat forma/ eduki bereizketa izan zen —Zirkuluaz geroztik teoria/ behaketa bereizketa lez ezagunagoa— Planteamendu hau, hain zuzen ere, Vienako Zirkulua osatu baino pixka bat lehenago sortu zen, Historiaurreko Vienako Zirkulua deiturikoan —ikus 2 atala— Neokantiarren eraginak nabari ditzagun, hurrengo testu hauek izan
|
behar ditugu
kontuan: Schlicken Raum und Zeit in der gegenwartigen [Espazioa eta denbora fisika garaikidean] (1917) eta Allgemeine Erkenntnislehre [Ezagutzaren teoria orokorra] (1918), Reichenbachen Relativitatstheorie und Erkenntnis Apriori [Erlatibitatearen teoria eta apriorizko ezagutza] (1920) eta, nahiz eta Vienako korrontean guztiz sartuta egon, Carnapen aipaturiko Aufbau-a (1928) 17 Denetan honako tesi hau sostengatzen zen, hau da, ezagutza naturala —ezagutza formaletik bereizten dena— bi elementuk osatzen dutela:
|
|
|
Bereizi
|
behar ditugu
, alde batean, ekintza magikoak, eta bestean, prozesuen eta gauzen ideia faltsu eta sinplista batean oinarritzen diren ekintzak. Adibidez, gorputzaren zati batetik bestera gaixotasuna mugitu dela esaten bada, edo gaixotasuna likidoa edo berotasun-egoera balitz bezala desbideratzeko neurriak hartzen badira.
|
|
|
Ez soilik presook suntsitzeko, baita senide eta lagunak umiliatzeko ere. Kartzela aldaketak, sakabanaketak, txakurren zafraldiak kundetan... bakean ez uzte horren barruan ulertu
|
behar ditugu
. Begi-bistakoa da egonezina lortu nahi dutela presoarengan, antolatu ezina, ezertara jarri ezina.
|
|
|
– Kolektiboko emakumeak modu berezian zaindu
|
behar ditugu
–esaten du Antxonek– Zintzoagoak dira eskutitzak idaztean, eta gainerakoan berdin. Ikusi besterik ez dago bisitetako kabinetan emakume eta gizonezkoen proportzioa.
|
|
|
Zergatik konpartitu
|
behar ditugu
|
|
|
edota saihestu
|
behar ditugu
|
|
2001
|
|
|
Eta ontan Ego-Ameriketako jerarkia guziarekin bat nator, Medellinen 1968garrengo urtearen abuztuan barruko kolonialismoaren aurka burrukatzera lotu bai ginan. Indarkeria garaitzeko bide bakarra, gaitzaren sustraira jotzea da, alegia, indarkeriaren ama ala iturria agor beharra dago; injustiziak ala zuzengabekeriak, itxuradun antolamendu soziala, eta eragabekeria ezarritakoa, beste indarkeria ala gogorkeria guzien iturrian daudenak, agor
|
behar ditugu
". Eta bere agerpideen amaieran honela dio:
|
|
|
Ezker politikoa, ezker soziala, ezkerreko mugidak eta ezkerreko jendea bereizi
|
behar ditugu
, nahiz eta denak modu batean edo bestean lotuta egon. Horiek guztiek oraindik badute beren indarra Euskal Herrian.
|
|
|
Ez gara konturatzen hemen euro-hiriaren diseinuarekin, lurralde antolaketarekin, azpiegitura erraldoiekin eta bilakatze ekonomiko liberal horrekin gure kontroletik kanpo dagoen naziogintza egiten ari direla. Eta horretara dedikatzeko, gure indarrak eta gatazka bideratu
|
behar ditugu
.
|
|
|
Neurri handi batean ere afera honekiko jokamoldearengatik bildu dut hainbat boz. Gure Herrien Erkidegoa antolatu, eta BAMekin nahiz Nafarroako Erkidegoarekin norabide batzuk finkatu
|
behar ditugu
.
|
|
|
Etxeko andreak, bidaiariak, kirolariak... guztiok
|
behar ditugu
geure neurrira eginiko produktuak. Ideia hori diseinuarekin uztartuz gero lortu daitekeena jarraian datozen objektuak dira.
|
|
|
Oraingoan, Leire, Ledea, Zangoza eta Irunberri bisitatuko ditugu. Horrez gain, pare bat mirari natural ere gehitu
|
behar ditugu
, naturak ere bai baitaki bere" harresiak" sortzen: Irunberri eta Arbaiungo zintzurrak, milioika urteko lanaren osteko mirari naturalak.Harresi naturalak
|
|
|
Lanean, helburuan, bat izan behar dugu. Geure lanak batasun begiaz ikuspegitu
|
behar ditugu
. Eta analisa jator batek eraginda arduratu behar dugu.
|
|
|
Mendietan, herrietan, hondartzetan... bildu behar dugu, talde ttipietan, gure barne muinari so eginaz. Baina heziketa hau aurrerat eramateko gizon askatuak
|
behar ditugu
, diruz eta berez askatuak. Diru kontuan nik azti jokatu dut eta hontaz jabetu naiz:
|
|
|
Alderdi denok berezitu
|
behar ditugu
plano horiek. Baina bereiztuta ere, bi plano horiek badute elkarrekin zer ikusia.
|
|
|
Paseabideak itsasadarraren ondotik (ohar zaitezte txalupa koloretsu eta kirol-untzi xurixka mordoan) doa, portu zaharretik (gaur egun gehiago kirol-portua) eta udaletxe ondotik segitzen du, eta bata bestearen atzetik Plentziako eta Gorlizko hondartzak inguratzen ditu. Honen erdian, lehen aipatutako udaletxea eta ondoko Kasinoa aipatu
|
behar ditugu
, biak Astillero plazan kokatuak.
|
|
|
Alde zahar osoa bisitatzea merezi badu ere, batez ere XII-XVIII. artean hainbat estilotan eginiko Santa Maria eliza (atari platereskoa, klaustro ojibala, Andra Mari Beltzaren tailua, apaingarri barrokoak eta dorre ikusgarria) azpimarratu behar da. Gainera, San Blas ermitaren abside erromanikoa, Erdi Aroko Gaztelako Atea, bere aurreko harlanduzko Zubi Zaharra eta hainbat jauregi aipatu
|
behar ditugu
.
|
|
|
Patera baino garraio eraginkorragoak eman, lotarako lekua, zer jana... Etorkinek mantenduko bagaituzte, etorkinak mantendu
|
behar ditugu
.
|
|
|
Konferentzian euskal sozialista gisara gure jarrera argitu behar dugu, alegia, gure etxean ideiak oso garbiak izan
|
behar ditugu
lehenik. Hortik aurrera, alderdi kideek beharrezko ikusten badute, akordioa zein indar politikorekin gauzatu nahi dugun zehaztu behar dugu, baita zein akordio mota ere bai.
|
|
|
Alabaina, arrazoiak ez lirateke berdinak izango. Saizarbitoriaren nobelak 60 -70 hamarkadetan euskal kulturaren baitan gertatu zen iraultzaren barnean ulertu
|
behar ditugu
. Iraultza diogu, literaturaren kasuan, ordura artean indarrean zegoen poetika eta estetikari, estetika modernoa (adierazpidearen krisia islatzen duena) gailendu zitzaiolako.
|
|
|
autoan gaurkotuak eraman
|
behar ditugu
hurrengo agiriak: gidatzeko karneta, zirkulatzeko agiria, IATeko egiaztagiria eta aseguruko azken txartela.
|
|
|
Artxibo konprimatuek gutxiago okupatzen dute baina egoera horretan ezin erabil daitezke: aplikazio egokiaren bidez, deskonprimatu egin
|
behar ditugu
aurretiaz.
|
|
|
Kopuruak kalkulatzeko, estali beharreko azaleren zabalera eta luzera neurtu
|
behar ditugu
, tarteak (leihoak, ateak, etab.) salbuetsi gabe.
|
|
|
Goi mailako sukaldaritza egiten dugunok nutrizioari buruzko ezagupen teknikoak ere menperatu
|
behar ditugu
.
|
|
|
Gainera, komunitate mailako jarraibideak eman
|
behar ditugu
, estatuan ere kontrolerako estrategia koherenteak, arriskuan oinarrituriko lehentasunak eta kontrolerako prozedura eraginkorrak ezar daitezen.
|
|
|
Arrantza guneak dituzten herrialdeekin, adibidez, hitzarmen ekonomikoak lortzeaz gain, hitzarmenak sinatu
|
behar ditugu
herrialde horiek baliabideak izan ditzaten, ez baitugu ahaztu behar eurenak direla baliabide horiek.
|
|
|
Hizkuntzaren ikuspegi dialektiko honek ondorio argiak ditu: 1) ikuspegidialektikoz uztartu
|
behar ditugu
hizkuntzaren alderdi objektiboa eta subjektiboa; 2) geureganatu egin behar ditugu azterketa formalaren emaitzak; 3) berreskuratu eginbehar ditugu ikuspegi formalaren gehiegikeriaz baztertutako errealitateak: a) hiztuna, b) esanahia, c) semantika, d) kultura, e) pragmatika, f) testua; 4) hitzbatean, berreskuratu egin behar dugu hizkuntza ekintza izateak esan nahi duenguztia.
|
|
|
Hizkuntzaren ikuspegi dialektiko honek ondorio argiak ditu: 1) ikuspegidialektikoz uztartu behar ditugu hizkuntzaren alderdi objektiboa eta subjektiboa; 2) geureganatu egin
|
behar ditugu
azterketa formalaren emaitzak; 3) berreskuratu eginbehar ditugu ikuspegi formalaren gehiegikeriaz baztertutako errealitateak: a) hiztuna, b) esanahia, c) semantika, d) kultura, e) pragmatika, f) testua; 4) hitzbatean, berreskuratu egin behar dugu hizkuntza ekintza izateak esan nahi duenguztia.
|
|
|
Bigarren oinarrizko ondorioa, berriz, berez ateratzen da: irakasle profesionalak
|
behar ditugu
. Irakaslea ez baita hizkuntzalaritzaren aplikatzaile edo psikologiaren aplikatzaile edo soziologiaren aplikatzaile.
|
|
|
aurka, interferentzia-fenomenoaren oinarri neuropsikolinguistikoak aztertzeke. Gauzak horrela, honako hauek izan
|
behar ditugu
kontuan:
|
|
|
Hau da, daukagun egoerarekin jokatu behar dugu, ez nahi genukeenarekin. Eta lehendabizi, datorkigun ikaslearen helburuak ase
|
behar ditugu
. Motibazio instrumental jakin batbadu, lehenengo horixe ase beharko dugu.
|
|
|
(...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merkebatekin ez goaz inora. (...) Erantzun propioak, originalak
|
behar ditugu
(...).
|
|
|
Ikuspegi honek aurreko ataletan aipatutako biak baino interesgarriagoa ematendu, baina praktikan zailagoa da bideratzen. Besteak beste, honako oztopo hauekgainditu
|
behar ditugu
:
|
|
|
Hau da, ikaslea komunikazio-jardun batean murgildu behar da, testu batjasotzen edo ekoizten. Eta jardun hori ebaluatzeko tresna batzuk eduki
|
behar ditugu
, handik gabeziak detektatzeko. Lau puntu hauek hartu behar ditugu kontuan:
|
|
|
Eta jardun hori ebaluatzeko tresna batzuk eduki behar ditugu, handik gabeziak detektatzeko. Lau puntu hauek hartu
|
behar ditugu
kontuan:
|