|
2000
|
|
|
Donibane Lohizune edo Getariako antxoa, Hondarribia edo Bermeoko legatza, Bermeo edo Lekeitioko hegaluzea, hemengo erreboiloa eta hango urraburua, halako edo bestelako ibaiko amuarraina eta abar.
|
Horiek
eta antzekoak dira azoketako arrain postuetan entzun ditzakegun erakargarriak, Kantauri itsasoko arraina Mediterraniokoa edo beste edonongoa baino hobea delako ustea duen euskal kontsumitzailea bereganatzearren. Nolanahi ere, errealitatea bestelakoa da; arrainak ez du, askotan, halako jatorririk.
|
|
|
Igoera handienak 1985 eta 1995 bitartean gertatu ziren; hamar urte
|
horietan
produkzioa bikoiztu zen, 21.000 tonatik 42.000 ingurura igaroz, muskuilua kontuan hartu gabe. Urraburua, lupina, erreboiloa eta izokina dira protagonista nagusiak.
|
|
|
Bolumen aldetik, ordea, beherakada nabari da. Edukiontzi
|
horietan
jasotzen den guztia ez dira ontziak izaten. Batez beste% 25 erreusa izaten da, jendeak edukiontzietara bota behar ez dena ere botatzen baitu.
|
|
|
Edukiontzi
|
horien
ugalpena 94/ 62/ CE arteztarau europarrari erantzuteko asmoari lotua dago. 1997an ontzi eta ontzi hondakinen legea onartu zen Espainian, arteztarau europarraren transposizioa dena.
|
|
|
Nafarroan ontziak ez dira orokorrean edukiontzi
|
horien bitartez
jasotzen. Joan den maiatzean Erriberako Mankomunitatean kontenedore horiak ezarri ziren, baina Nafarroan beste sistema bat erabiltzen da ontziak jasotzeko 1992tik.
|
|
|
zaborren gaikako bilketa ahalbidetzea. Lehendik ere beira eta papera jasotzen ziren, baina ontziak biltzeko edukiontzi
|
horiena
kontu berria da.
|
|
|
Bere ustez, Jaurlaritzarekin sinatutako konpromisoak ez dira betetzen.
|
Horien arabera
, Eusko Jaurlaritzak AEKko euskaltegiei zuzendutako dirulaguntzak beste euskaltegienekin parekatu lirateke. Baina aurrekontuek, koordinakundearen aburuz, AEK baztertzen jarraitzen dute.
|
|
|
Sebastian Loidisaletxe. Haren anaia bat ere Belauntzako bentan zegoen, eta bi anaia
|
horiek
askotan izaten ziren Berrobin eta haiekin hasi nintzen tabernetan kantuan.
|
|
|
garai hartan mutil gazteak luistarrak eta neskak Mariaren alabak izaten ziren, eta jai horretan bertsolariak behar zirela eta Sebastian Loidisaletxe eta Mitxelenarekin kantatu nuen. Kantatu, kantatu nuen, baina inork ez ditu bertso
|
horiek
gogoan edukiko, eta hobe. Nolako beldurra eta nolako lotsa pasa nuen!
|
|
|
Bai, bi saio, eta izango dira hiru egindakoak ere, niri ere tokatu zait egun batean hiru saio egitea, baina ni ziur nago Uztapidek eta Zepaik eta
|
horiek
herri batera joanda gaur egungo hiru saio eginda baino askoz gehiago kantatzen zutela. Goizean meza nagusiaren ondoren hasi eta arratsaldeko plazako saioarekin jarraitu eta ez ziren saio luzeegiak izango, baina tabernan, afalondorengoa?
|
|
|
Eta ea erakutsiko al nizkion nik idatziak. Erakutsi nizkion nire zirriborro
|
horiek
eta pixka bat harritu egin zela edo ematen zuen: «
|
|
|
Hemen badago liburu batentzako gaia, pixka bat ordenatu egin behar dira, baina
|
horiek
nik ordenatuko ditut
|
|
|
Soldadutzatik etorri eta hango bizimoduaz bertso batzuk jarri nituen. Bertso
|
horiek
Arantzazuko aldizkarian argitaratu ziren. Eta kalte egin nahi zidan batek bertsoak erdarara itzuli eta gobernadoreari salatu zion.
|
|
|
Beraz, Jaurerri bezala ezagutzen dugun garaia istorio itzel horren ano biziki laburra besterik ez dela esan dezakegu. Urte
|
horietan
, ordea, bertako pagadi eta hariztiak harlauzazko hesi batez inguraturik geratu ziren, Bertizko Jaurerria mugatzen duena eta aste honetako mendi ibilaldian jarraituko duguna, hain zuzen ere.Bertizko ondare ere diren megalitoak topatuko ditugu gure bidean, denbora galdua eta gure garaiaren arteko zubia izango bailiran.
|
|
|
Kantalditik landa jin zitzaigun erraitera xume xumea, haur bat bezala, batere ahalkerik gabe, negar egin zuela. Horrelako harreman aberats
|
horiek
nola ez goza?
|
|
|
Herri honetan biziz gero, bakoitzak herrian bertan bere borroka eraman behar zuen. Gero, bat edo beste preso izatea, taldeko izan edo ez, gauza
|
horiek
normaltzat hartzen genituen. Badakit batzuek Guk taldea IKren eledun edo bozeramailetzat zutela.
|
|
|
Gero apezak izan ziren aitzindariak laborantza eta sindikatu munduan lan izugarria egin dute hauek.
|
Horiek
denak isildu egin dira, eta abertzaleek hartu izan dute haien segida. Iparraldean behintzat, gure herri honen historiaz eta geroaz proposamen duin bat egin duen proiektu bakarra abertzalea da.
|
|
|
Duela hilabete bat afari bat egin genuen Baigorrin, eta duela 30 urte abestu kantuak eskaini genituen; inon grabatu ez direnak. Afarian zirenek erraten ziguten lastima zitekeela abesti
|
horiek
galtzea. Guk biltzea nahi dute berriz, kantu horiek ez galtzeko, oroitzapen bezala atxikitzeko, eta hori da egin dugun gauza bakarra.
|
|
|
Afarian zirenek erraten ziguten lastima zitekeela abesti horiek galtzea. Guk biltzea nahi dute berriz, kantu
|
horiek
ez galtzeko, oroitzapen bezala atxikitzeko, eta hori da egin dugun gauza bakarra. Baina lagunartean, eta afari giroan.
|
|
|
Ekonomia eremuan oraindik ere abertzale gazte hauek ez dute politikan edo kulturan duten eragina. Alta, 15 urte barne, gazte
|
horiek
gure herriko auzapezak eta hainbat esparruen kudeatzaileak izanen dira.
|
|
|
Maulen ere gazte
|
horiek
eginen dute herria, frantses nortasuna dutenak ez baitira militante ez aitzindari. Ez dute deusetan sinesten.
|
|
|
Lapurditik Xiberoarat joan hintzen duela aspaldi, lotsarik gabe, lekuko eskualkia ikasi, maiatu, idatzi eta kantatu duk. Hain ongi egin dituk
|
horiek
oro, ezen eta Larrañe herriko auzapeza den Marzelek duela gutti ez baitzuen sinetsi nahi Manexa hintzela. Beretzako sortzez baino gizon tipitto hori, hi heu ez zian xiberotarra baizik izaiten ahal.
|
|
|
Berdin Txomin zena eta Mamarru kantaraziz. Aspaldiko denbora
|
horietan
pentsatzen nian egiazko kantari iraultzaile bat hintzela, gure herriak behar zituen bezalakoa.
|
|
|
Badaude hitzak betidanik zentzu peioratiboa izan dutenak. Eta hitz
|
horien artean
badaude hainbat, denborak aurrera egin ahala, gero eta esanahi itsusiagoz kutsatzen direnak. Hitz horietatik batzuek gora-beherak ezagutzen dituzte eta inoiz itxuraldatzen hasten dira eta zentzu garbi eta aldekoagoa ezagutzen.
|
|
|
Eta hitz horien artean badaude hainbat, denborak aurrera egin ahala, gero eta esanahi itsusiagoz kutsatzen direnak. Hitz
|
horietatik
batzuek gora-beherak ezagutzen dituzte eta inoiz itxuraldatzen hasten dira eta zentzu garbi eta aldekoagoa ezagutzen. «Tribu» da hitz horietako bat.
|
|
|
Hitz horietatik batzuek gora-beherak ezagutzen dituzte eta inoiz itxuraldatzen hasten dira eta zentzu garbi eta aldekoagoa ezagutzen. «Tribu» da hitz
|
horietako
bat. Egia esan, niri ez zait gehiegi gustatzen nahiz eta onartzen dudan argi aski adierazten duela esan nahi duen kontzeptua.
|
|
|
Hainbat urtetan bizirik eta osasuntsu darrai bere 82 urterekin bizi eta nozitu dituen abenturek, ezustekoek, etsipenek eta desgraziek oro ez dute batere kikildu eta azkenaldi honetan egindako adierazpen batzuetan inoiz baino baikorrago zegoela adierazi zigun Euskal Herriaren egoerari buruzko galdera bati erantzunez, nahiz eta ikusitakoak eta ikasitakoak ziniko samar bilakatu omen duten bere burua. Liburua aho zabalik irakurtzen den
|
horietakoa
da, erabat harrituta uzten baikaitu lehen orrietatik, ikusirik zer nolako bizimodu barojianoa eraman behar izan duen patuak hala nahita noski. Izatez errebeldea eta outsider bat izan da:
|
|
|
hasieran txikitoa alboan zutela ageri ziren langile bizardunekin, geroxeago Hormasprayko izenburuz hormak spray z betetzen zituen gaztearekin eta Mozorrozko, prekontseilari maskaratuarekin aurrerago. Urte
|
horietan
hasi ziren, halaber, Aleman, Artola, Zabaleta... euren irudiak astekarian argitaratzen.
|
|
|
80ko hamarkadan dagoeneko, eta aldizkaria ARGIA bezala birbataiaturik, «Koxka» izeneko atala iritsi zen, eta komikiz hornitua. Besteak beste, «Pelix eta Mixerix» komiki tira topa zitekeen orrialde
|
horietan
. Baina, 1986a arte ez zen hurrengo jauzia eman:
|
|
|
Bada, arbola hau honetarakoxe, zoko betegarri izan dadin, hazten da Euskal Herriko lursail hotzenak dituzten baserrietan. Gero beretzako izan daitekeen tortura gela okerrenean edukitzen dugu egun
|
horietan
: etxe barru beroa, aire lehorra, ureztatzeaz ahaztuta, zintzilikario eta argiz jantzia...
|
|
|
Iazko irailean ETA erakundeak su etena aldarrikatzeko argitara eman zuen agirian bazeuden niregan harrera berezi bat sortu zuten bi puntu. Bi puntu
|
hoiek
osatzen zuten, nire ustez, erabaki garrantzitsu haren justifikazio ideologiko eta politikoa. Hau da, ETAk tregua deklaratzeko gizarteari eta partikularzki ezker abertzaleari ezagutarazi zizkion arrazoiak.
|
|
|
Jarrera eta erabaki
|
hoiek
ez dute zerikusirik iazko irailean su etenaren aldarrikapena egiteko erabili ziren arrazoi eta gogoetekin, baina benetan larriak su etena bertan behera uzteko argitaratu dituzten arrazoiak dira. Alegia, eta arrazoi hauen artean nagusiki EAJ PNVren epelkeria irekitako prozesu politikoaren aurrean.
|
|
|
Sagardoaren oinarrira jo zuten hasiera hasieratik; sagarrera, alegia. Lehen lana Gipuzkoako sagar motak errekuperatzea izan zen, gero mota
|
horiek
Hondarribiko Zubieta Etxaldean txertatzeko eta baserritarrei banatzeko. Lau bost urtez enologo bat aritu zen lanean Hondarribiko zentroan eta sagar motak analizatzen zituzten.
|
|
|
Urteen poderioz, gatazkarekin amaitzeko elkarrizketa eta negoziazioaren tresnak eraginkorrenak direla ondo baino hobeto sustraitu da euskal gizartean. Su eten sasoia, denbora luzean mamitutako mezu
|
horien
azaleratzea besterik ez da izan. Baina gatazkatik ateratzeko tresna izateaz gain, eraikuntza nazionalean kontsentsuzko urratsak emateko bide apropos moduan agertu da su eten garaia.
|
|
|
Tentsioak gora egingo du datozen hilabeteotan, batez ere Espainiako hauteskundeak arte. Orain arte behinik behin, tentsio une gogor
|
horietatik
botoetan gehien eraman duena PP izan da, eta orain ere horretan ari dira popularrak, beraiek zein eremutan mugitzen diren arin argi erakutsiz. Dagoeneko, hauteskundeen ondorenera biltzen dira begirada gehienak, Madrilen PPk, PSOEk eta indar nazionalistek CiUk eta EAJk zer egingo duten ikusteko.
|
|
|
eta
|
horiek
beren ahaleginetatik ateratzen dira, nonbaitetik atera behar direlako. Bizipenak, amorruak, gogoak eta abarrekoak adierazteko ezin duzu militantziaz bakarrik hitz egiten duzun hizkuntza batekin jardun.
|
|
|
Gaur egun, edozein neska mutiko gai da eskolako azterketak, lanak, edozeren gainean euskaraz egiteko arazo barik. Baina neska mutiko
|
horiek
kalera ateratzen direnean erdaraz egiten dute. Zergatik?
|
|
|
Bat nator Koldok eta Mirenek esandakoekin. Ahozkoa dela arazoa diozu, Koldo, baina idatzizkoan ere euskalkiek badute lekurik, bestela euskalkien prestigioak behera egiten jarraituko du, batez ere muturretako euskalkiek, arazorik handiena
|
horiena
da eta. Bestetik, ados Mirenekin ere.
|
|
|
Eredu
|
horiek
eginak daude, duela 300 urte gainera. Lehenagoko literaturara jo besterik ez dugu euskalkiak nola idazten ziren ikusteko.
|
|
|
Alfonso Irigoien zenak prestatu zuen aditzerako eredu batua hezkuntza sailak eskatuta. Lexikoan bakoitzak berea du, hor egon daitezke azpieuskalkietan dauden hitz bereziak, baina
|
horiek
erakustea besterik ez da, eta arazo bakarra da forma hori justu nola idazten den. Jakina, bizkaieraz ari garen honek, berdin balio du gainerako euskalkiendako.
|
|
|
Eta nola eta nork bideratu behar ditu euskalki
|
horiek
nola idatzi, esate baterako?
|
|
|
Beharbada fonetismora hurbildu gara, distantzia handia dagoelako 40 urtetik gorako jendearekin,
|
horiek
eskolatuta daudelako baina ez euskaraz. Herri aldizkarietan joera izan da esaten direnetara ahalik eta gehien hurbiltzea horrela errazago irakurtzen dutelako, baina hori ez da horrela.
|
|
|
Sortzen da eredu bat arazo bat konpondu guran, eta beste arazo bat sortzen dugu. Zerbitzatu nahi ditugun
|
horiei
ez diegu eredu hobeago bat ematen.
|
|
|
Gipuzkera eta bizkaierak tradizio ahulagoa izan dute. Batasuna, bestetik, erdi inguruko euskalkietan oinarritu da eta horrek nahitanahiez dakar, euskalki
|
horiek
gertuago daudela baturako aukeratu den morfologiako eredutik, muturretako euskalkiak baino. Beraz, beren burua urrunen ikusiko dutenak bizkaiera eta zuberera dira; Nafarroan ere bai, batez ere eredu horretatik zenbat eta urrunago egon.
|
|
|
Ez da esatea euskalkiak bakarrik, aldi berean, guztiz osatu gabeko estandarizazio prozesua daukagulako. Batuak aurrera egin behar du hainbat gauza finkatu behar direlako eta, aldi berean, euskara formal horren oinarri diren euskalki bizi
|
horiekin
zer egin behar den eztabaidatu behar da.
|
|
|
Austria, Baviera edo Suitzako aleman hiztun bati nongoa den nabaritzen zaion bezala... ahaleginak ahalegin euskaldunari ere ahoa zabaldu ahala nabaritzen zaio nongoa den. Ezagutu ditugun euskara hitz egiteko modu
|
horietan
akaso zer edo zer galduko da. Baina herri edo ibar bakoitzean egiten den hori, hori desagertzea oso zaila dela iruditzen zait.
|
|
|
Koldok aipatu du euskalkien bateratzean gauza batzuk zaintzea litzatekeela. Zeintzuk dira gauza
|
horiek
–
|
|
|
Gero galdetzen diezu ea nondik ateratzen dituzten
|
horiek
eta
|
|
|
Badaude herri euskaldunak, Berriatua, Ondarroa edo dena delakoa. Irakaskuntza alor inportantea iruditzen zait eta irakaskuntzan ikusten dituzu aldenik alde dabiltzan irakasleak, eta ez dela kontuan hartzen
|
horien
euskara zelakoa den. Santurtziko bat topa dezakezu Antzuolan edo Ondarroan...
|
|
|
Hara joan eta akademian ikasitako aleman estandarra erabiltzen hastean, Suitzara zoaz eta ulertu egiten dizute, baina badira gauzak desberdin esaten dituztenak, antzagatik konturatzen zarela. Interes pittin bat badaukazu eta kontu
|
horietan
arreta berezia jarri behar dela esan badizute, ez dago alfabetatze ikastaro berezirik egin beharrik. Askotan gauza minimoak nahikoa izan daitezke bertako egitura bi edo hiru hartzeko.
|
|
|
4,4 bilioi pezetakoa. Nolanahi ere, kontuan izan beharra dago balio
|
horiek
edozein unetan alda daitezkeela, gora nahiz behera.
|
|
|
Negozio honek sortzen dituen gainbalioak ez dira zehazten errazak. Baina badugu erreferentzi bat etekin
|
horiek
oso altuak izango direla aurreikusteko. BBK k, joan den urrian aitortu zuenez, telekomunikazioen negozioan 20.000 milioi pezeta inguru zituen inbertiturik (Euskaltel, Airtel, Retevision...).
|
|
|
British Telecom eta Vodafone Airtouchek BSCHren Airteleko partaidetza(% 30,45) bereganatzeko eta Espainiako Estatuko telefonia mugikorraren negozioan bete betean sartzeko taxututako estrategian. Bi erraldoi
|
horiek
harantzago ere jo nahi dute, eta BBK ren eta Kutxaren akzioak ere eskuratu nahi dituzte. Dirudienez, euskal kutxa horiek ez diete muzin egiten, eta egin nahi dizkieten eskaintzak aztertzeko prest daude
|
|
|
Bi erraldoi horiek harantzago ere jo nahi dute, eta BBK ren eta Kutxaren akzioak ere eskuratu nahi dituzte. Dirudienez, euskal kutxa
|
horiek
ez diete muzin egiten, eta egin nahi dizkieten eskaintzak aztertzeko prest daude
|
|
|
Euskal Herriko beste bi autobideek, A eta A, 33.000 milioi pezeta (1.320 milioi libera) bildu zituzten 1998an, bide
|
horietan
egunero ibili ziren 60.000 gidariek ordaindutako bidesarietatik. Kontuan izan behar da autobideen dirusarrera bakarra bidesariena dela.
|
|
|
A autobidea Europistasen esku dago, eta bere emakida 2003 urterainokoa da eta A, berriz, Vasco Aragonesak du 2011 urteraino. Bi enpresa
|
horiek
kapital pribatuaren esku daude. Euskal aurrezki kutxa eta bankuek dute partaidetzaren gehiengoa, nahiz eta kanpoko finantza erakunde batzuek ere partaidetza duten.
|
|
|
Loturak ez dira beti hautsi beharrekoak, zaindu eta estutu ere egin behar dira. Nik ez dakit Frantzian sei mila eraso
|
horiek
zergatik eman diren baina orain zazpi mila polizia eta laguntzaile eskoletan jarrita ez da egoera konponduko. Isildu bai isilduko da, baina hurbil zeudenak urrundu ahala eta hori ez da sanoa.
|
|
|
Muga Gipuzkoa zen, baita Araba ere, baina garai hartan Pirinioak ez ziren inongo muga. Hango jendearen artean, halaber, jauntxo tiki anitz zegoen eta une
|
horietan
, zergatik ez badakigu ere, Nafarroa Garaian horietako leinu historiko anitz desagertu zen, bertze horiei tokia hartzeko aukera emanez. Batzuk Korte berrirat joan ziren, bertzeak herrietarat.
|
|
|
Muga Gipuzkoa zen, baita Araba ere, baina garai hartan Pirinioak ez ziren inongo muga. Hango jendearen artean, halaber, jauntxo tiki anitz zegoen eta une horietan, zergatik ez badakigu ere, Nafarroa Garaian
|
horietako
leinu historiko anitz desagertu zen, bertze horiei tokia hartzeko aukera emanez. Batzuk Korte berrirat joan ziren, bertzeak herrietarat.
|
|
|
Muga Gipuzkoa zen, baita Araba ere, baina garai hartan Pirinioak ez ziren inongo muga. Hango jendearen artean, halaber, jauntxo tiki anitz zegoen eta une horietan, zergatik ez badakigu ere, Nafarroa Garaian horietako leinu historiko anitz desagertu zen, bertze
|
horiei
tokia hartzeko aukera emanez. Batzuk Korte berrirat joan ziren, bertzeak herrietarat.
|
|
|
«Lehen hamar su zeuden eta orain bortz, populazioaren erdia bizi da». Baina ez zuten kontuan hartzen gelditzen ziren su
|
horietan
ere populazioa jaitsi zela, familian senide batzuk hil zirelakotz. Beraz, jaitsiera handiagoa zen eta hori eskaini dut liburuan.
|
|
|
Etxean itxiarazi zituzten. Guziak hil ziren, baina
|
horietako
bat haurdun zegoen eta alabatxo batez erditu zen. Urte batzuk beranduago udala, familia horrekin janaritan gastaturiko sosak, bizirik atera zen umetxo horri kobratzen saiatu zen.
|
|
|
Kanpotarra, bere nazioarteko politika pertsonala nafarrek ordaindu behar izanen zuten. Justu une
|
horietan
, zerga berrien inposaketa ezarri zelarik, izurriteak nafar populazioaren erdia hiru urteetan hilobiratu zuen. Hots, bizirik gelditu zen erdiak zerga horiek guziei aitzin egin behar izan zien.
|
|
|
Justu une horietan, zerga berrien inposaketa ezarri zelarik, izurriteak nafar populazioaren erdia hiru urteetan hilobiratu zuen. Hots, bizirik gelditu zen erdiak zerga
|
horiek
guziei aitzin egin behar izan zien. Erregeak estatu modernoa sorrarazi zuen, eta hori norbaitek ordaindu behar zuen:
|
|
|
Zein zen nafarren jarrera zerga
|
horien
aitzinean?
|
|
|
Eta matxinada
|
horiek
huts egindakoan...
|
|
|
Gero fraude masiboa, eraginkorragoa zena. Bianako Printzeak berak, beranduago, zerga
|
horiek
ia militarki biltzea agindu zuen. Beaumont eta Agramont taldeen arteko liskarrek, hondarrean, zerga bilketa ofiziala zapuztu zuten.
|
|
|
Nire iritzirako, Ana Torrentek lan arras ona egin du. Senarraren rolean Ernesto Alterio ere oso sinesgarri dago, 70eko hamarkadan eramaten ziren bizar
|
horietako
bat duelako baino, rolean erabat sartu delako. Gora egingo duen aktorea da»
|
|
|
Beti ere Goi Aragoiri gagozkiolarik, hau da, hizkuntzari eutsi dion lurraldeari. Izan ere, hustutako lurralde
|
horietako
hiztun asko industri guneetara joan da eta Zaragozan adibidez, Goi Aragoiko jende ugari bizi da. Hiztun berriak ere ez dira ahantzi behar, Aragoi osoan, Zaragoza hiriburuan bereziki, hizkuntzaren berreskurapenerako taldeak antolatu ohi baitira.
|
|
|
Antzinako kontuak dira
|
horiek
ordea. Egun, bizirauteko borroka ugari dituzte Ligallo de Fablans, APLA, Xiloca, Nogara... eta gainontzeko elkarteek.
|
|
|
Izan ere, bizitza modernoan hizkuntza gutxiagotuen patua baitauka aragoerak berak ere: eremu
|
horietan
ere gazteen aragoerak ez dauka beren zaharren joritasun edo aberastasunik, baina haiek izan ez duten militantzia eta gogo bizia agertu ohi dute hizkuntzaren alde.
|
|
|
Bi alde daude hor, hiztun zahar batzuek zentzu tradizionalista batean arriskua ikusten dute batuan, fablak desagertuko ote diren, desagertzekotan gaztelaniak desagertaraziko dituela ohartu gabe. Beste aldea arriskutsuagoa da, unibertsitateko hizkuntzalariena,
|
horiek
ez dute ezer jakin nahi aragoeraz, eta beti ibar bakoitzeko hizkera aztertzera mugatu nahi dira, inolako ezagupenik gabe
|
|
|
Eta gehienetan han izan da On Jose Maria sermoilari.
|
Horietan
akatsa aurkitu izan diot: luze luzeak beti.
|
|
|
Emakidadunak Ospitale eta Benefizentziaren alde gutxienez sei funtzio eskaini behar ditu. Ekitaldi
|
horietatik
hiru udan burutu dira.
|
|
|
Horren arrazoietako bat, abiadura beldurgarrian areagotzen ari den herrialde pobreen kanpo zorra da. Herrialde aberatsek ez dituzte garaiz eskuratzen beren kapitalak, eta herrialde pobreak
|
horien
interesak ordaintzera beharturik daude urtez urte, geroz eta zor handiagoa sortuz eta gurpil zoro horretatik inolaz ere atera ezinik.
|
|
|
herrialdeek egindako gastu ez produktiboak, kanpoko arrazoiak edo zorpean dauden herrialdeek kontrolatu ezinezkoak direnak, eta galerak gizarteratzeko politikak. Gastu ez produktiboen artean, armei dagokienaz gainera, herrialde
|
horietako
elite boteretsuen luxuzko kontsumoak bildu behar dira. Kontsumo hauek, gehienetan, herrialde horien merkataritza oreka hausten duten produktu inportatuak izan ohi dira, gerora nazioarteko maileguen bidez konpondu beharrekoak.
|
|
|
Gastu ez produktiboen artean, armei dagokienaz gainera, herrialde horietako elite boteretsuen luxuzko kontsumoak bildu behar dira. Kontsumo hauek, gehienetan, herrialde
|
horien
merkataritza oreka hausten duten produktu inportatuak izan ohi dira, gerora nazioarteko maileguen bidez konpondu beharrekoak. Kanpoko arrazoiei dagokienez, lau aldiz biderkatzen diren interes moten igoera, lehengaien prezioen igoera eta kapitalen kanporatzea aipatu behar dira.
|
|
|
60ko eta 70eko hamarkadetan oso ohiko jokabidea zen Estatua agertzea agente pribatuei egindako maileguen abal gisa, bai inbertsio produktiboetan eta bai merkataritzako trantsakzioetan. Horrela porrot egiten zuten inbertsioetan edo agente
|
horien
kaudimen gabezia kasuetan zor hori zor publiko bihurtzen zen.
|
|
|
Zera gaineratzen dute: demokraziaren, justiziaren eta askatasunaren aldeko borroka da, giza eskubideen aldeko borroka, eskubide
|
horiek
zapalduta gelditzen baitira munduko biztanle gehienak txirotasunean eta bazterturik bizitzera beharturik daudenean. Azkenik, garapenerako, heziketarako eta bizimodu duin baterako behar diren oinarrizko baliabideen negoziaketa defendatzeko kanpaina dela azaltzen dute.
|
|
|
Gainera, itxi samarrak izan gara kontu
|
horietarako
; familia, erlijioa eta pudorearen zentzu handia dago gure artean
|
|
|
Ezta apaizik ere «Salda berotan burni harrotua/ aguro berotu ninan», Nemesio Etxaniz.
|
Horien artean
, guztietan gordinenak Jon Miranderenak dira. Adibide gisa «Hiru puttattoak»en zati hau:
|
|
|
|
horietako
asko geratu da galbahean. Herri literaturaren biltzaileak elizgizonak izan dira nagusiki eta nekez jaso edo, behintzat, argitaratuko zituzten kutsu lizuneko testuak
|
|
|
Bat bateko jardunean ere bertsolariak gori gori aritu izan dira sarri eta
|
horietako
batzuk topa daitezke antologia honetan: Txirrita, Pello Errota, Lazkao Txiki, Iturriaga, Egaña, Peñagarikano, Sarasua, Lujanbio...
|
|
|
biek hain sutsu egin zuten lizunkeriaren aurka, gaur egungo begiekin ikusita testu
|
horiek
benetan kitzikagarriak gertatzen direla
|
|
|
Txomin Peillen eta Jon Miranderen eskutik, 1962an sortu eta urtebete beranduago itxi zen «Igela» aldizkari berritzailea izan zen aitzindari eduki erotikoen arloan. Peillenek berak eduki
|
horiek
definitzerakoan ez zuen erotiko hitza erabili: «Guk erabilitako gaiak, lizunkeria satira eta likiskeria ziren».
|
|
|
Edozein kasutan, arazo guztien gainetik, itxaropentsu egoteko motiboak badauzkagu. Urte t' erdiko su etena ez da alferrikakoa izan, herriarengan ilusio eta esperantza sortu dira, gatazka gainditu dezakegu, mahai baten ondoan negoziatzeko eseritzea nahi ez duten
|
horiek
, eseri araziko ditugu, guk, gure egia esplikatzeko ahaleginak biderkatu behar ditugu, gure hitza eta ahotsa isiltzen saiatuko dira, gure bidea luzea da, ezin dugu amore eman, eta are gutxiago herriari bizkarra eman. Martxoaren 12an beste urrats bat eman behar dugu, abertzaleok, Madrilen gure eskubideen aldeko lan itzela dugu aurrean, eta egun hori eta gero, gauza bera, etengabe Euskal Herriaren askatasunaren bila
|
|
|
Orain ez dago ez Loli ez Pilirik. Orain dira Ainhoa, Aitziber... eta niri izen
|
horiek
ez zaizkit egiten berezkoak. Zaila egiten zait izendatzea.
|
|
|
Marlon Brando. Padrinoaren ordezkoak, ordezkoaren ordezkoak... piramide
|
horiek
ikusten dituzu. Baina ni «outsider» bat naiz, zentzu horretan eta beste askotan ere bai.
|
|
|
Agian gero hori ez da beharrezkoa, baina txikitan bai, parkera joango bazara eta parkean beste batzuekin egongo bada, ba parkean haien amekin egon behar duzu. Nik hori guztia egin dut eta uste dut nahiko ona naizela gauza
|
horietarako
. Halako batean batek esan zidan:
|
|
|
Preso askoren artean zegoen sentimendu azkar hori. Preso
|
horien
eskubidea betetze aldera jokatu genuen horrela; preso askok horrela eskaturik. Ez gara inola ere errudun sentitzen.
|
|
|
Edo tresna berri batzuk sortu zirenean. Garai batean ez zegoen xisterarik eta larruzko eskularruarekin aritzen ziren, gero zumezko xisterak sortu ziren...
|
horiek
badira aldaketa sakonak. Gaur egun egiten ditugun aldaketak oso aldaketa txikiak dira eta askotan aldaketa horren aurkako jarrera dago.
|
|
|
Baserri honek duen dolarea txikia da, eskuzkoa, mahatsa prentsatzeko erabiltzen den
|
horietakoa
. Estualdi bakoitzeko 400 kg. patsa sartzen da eta beraz, 2.000 kg estutzeko bost aldiz bete zen dolarea.
|
|
|
Hala ere, etorkinak geroz eta beharrezkoak izango dira Europan, eta beraz Euskal Herrian, egungo ongizate estatua mantendu nahi bada. Eta biztanleriaren sektore batek hainbeste gorrotatzen, hain gaizki tratatzen dituen eta gehiengo handi batek guztiz ahazturik dituen
|
horiek
dira gure pentsioak eta ongizate estatua ziurtatu eta bermatzeko lan egingo dutenak, eta, gainera, gaizki ordainduta eta baldintza oso kaskarretan.
|
|
|
Hori nabarmentzen da berriki egin diren Europako demografia azterketetan. Beti gertatu ohi denez, azterketa
|
horiek
egin dituztenentzat Euskal Herria ez da existitzen eta, beraz, bertako datuak Espainiaren eta Frantziaren osotasunean galtzen dira. Nolanahi ere, azterketa horiek baliagarri zaizkigu Euskal Herriko egoera ezagutzeko.
|
|
|
Beti gertatu ohi denez, azterketa horiek egin dituztenentzat Euskal Herria ez da existitzen eta, beraz, bertako datuak Espainiaren eta Frantziaren osotasunean galtzen dira. Nolanahi ere, azterketa
|
horiek
baliagarri zaizkigu Euskal Herriko egoera ezagutzeko.
|
|
|
Horretarako herrialde garatuen irtenbide bakarra, adituek diotenez, etorkinen uholde handi bati ateak zabaltzea izango da. Espainiako Estatuaren kasuan, epe horretan 8 milioi biztanleren galera izango da, eta neurri handi batean biztanleria aktiboari dagokion galera hori orekatzeko 12 milioi langile berri dira; langile berri
|
horiek
etorkinak izango dira.
|
|
|
Donostiarrak ikuskizunak antolatzen iaioak direna badakigu honez gero euskaldunok; dirua soberan eta... esango luke baten batek. Negu neguko egun batean ikusi ez dut bada garabi ikaragarri
|
horietako
bat palmondo ikusgarri bat ipurditik atera eta haruntzaxeago, itsasoari begira diren etxe horietako batean landatzen! Palmondo horrek jai du, lan hori orain eginarazi duen gizaki zuzenaren buruaren gisan arolduko da
|
|
|
Donostiarrak ikuskizunak antolatzen iaioak direna badakigu honez gero euskaldunok; dirua soberan eta... esango luke baten batek. Negu neguko egun batean ikusi ez dut bada garabi ikaragarri horietako bat palmondo ikusgarri bat ipurditik atera eta haruntzaxeago, itsasoari begira diren etxe
|
horietako
batean landatzen! Palmondo horrek jai du, lan hori orain eginarazi duen gizaki zuzenaren buruaren gisan arolduko da
|
|
|
80 milioi pezetako (3.200.000 libera inguru) aurrekontua du museo honek.
|
Horietarik
50 bat egokitze lanetara bideratu dituzte, 13 museoaren proiektura eta indusketa lanek beste 6 eraman dituzte parrokiaren beharretarako erositako egoitzarentzat 15 milioi eman dira. Aurrekontuaren gehiengoa Zarauzko Udalak berak bere gain hartu badu ere, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundu dute proiektua
|
|
|
aldatzea. Gazte ikusle
|
horiek
dira beraz, orain ohitura hartzean presioa egingo dutenak noizbait zinema euskaraz ere eskain dezaten.
|