|
2000
|
|
|
«Lehen hamar su zeuden eta orain bortz, populazioaren erdia bizi da». Baina ez zuten kontuan hartzen gelditzen ziren su
|
horietan
ere populazioa jaitsi zela, familian senide batzuk hil zirelakotz. Beraz, jaitsiera handiagoa zen eta hori eskaini dut liburuan.
|
|
|
Izan ere, bizitza modernoan hizkuntza gutxiagotuen patua baitauka aragoerak berak ere: eremu
|
horietan
ere gazteen aragoerak ez dauka beren zaharren joritasun edo aberastasunik, baina haiek izan ez duten militantzia eta gogo bizia agertu ohi dute hizkuntzaren alde.
|
|
|
«batzuetan giro soinua gehiegi igotzen bada, ez ulertzeko arriskua egoten da, haize firfirak, autoak edo marmarrak direla. Baina
|
horiek
ere filmaren zati garrantzitsuak dira»
|
|
|
ORAIN Euskal Herriaren beste modelo bat ofizialdu da, behintzat ezker abertzalean, zabalagoa, egiatiagoa, eta Nafarroakoaren buztanari lotuak zerbait egokitu zaigu arabarroi. Gaur onartzen da alor berdetik kanpo sortu garenok, amaren altzoan euskara ikasi ez dugunok,
|
horiek
ere Euskal Herriko jendea garela. Bestalde, arabar gazteek, euskara ikastolan edota euskaldun berrien familian ikasitakoek, Gipuzkoa edo Bizkaiko gazte gehienen fonetika daukate, eta hori euskararen onerako ez bada, bai behintzat euskaldunen integraziorako.
|
|
|
Pertsonaia guztiek nobela guztia ematen dute besteak edo euren burua engainatzen. Une batez hiru gizon irlandar tabernan ipini ditut eta
|
horiek
ere engainuaz ari dira
|
|
|
Mila hitzaldi eta konpromiso dituzte.
|
Horiek
ere, azkenean, ezin dute nahi dutena egin. Agian, beste eredua hobea da, idaztearekin zerikusirik ez duen lan batean jarduten duen idazlearena, bere denbora hartu eta bost urtean behin liburu on bat egiten duenarena.
|
|
|
Ni ez naiz hain optimista. Eta zuk aipatutako
|
horiek
ere irakurle kontsideratzen ditut.
|
|
|
Eta baita toki bakoitzean non jan, lo egin edota suertatzen den edozein beharri erantzuteko hainbat helbide eta telefono praktiko ere. Eta ez pentsa mapan ia galduta dauden herri txikiak ahaztu ditugunik,
|
horietara
ere gonbidatuko zaituztegu-eta.
|
|
|
Leioako unibertsitatean, Antropologiako departamenduan, ari dira ADN hori lantzen.
|
Horiekin
ere erlazio handia daukagu. Esate baterako, Conchita de la Rua da hango katedraduna eta alor hori aztertzen ari da momentu honetan.
|
|
|
Gaurtik aztertuta, ordea, frogatuta daukagu bai irudi, bai teoria ugari eta ez gutxitan interesgarri eta aberats batzuk zabaldurik ere, erabilidituzten egiturak, mentalak izan direla fisikoak baino gehiago, neurtu ezinezkoak, errealitatearekin lotura zehatzik gabekoak.
|
Horiek
ere ezin ditugu eduki nortasunaren, banakoa edo multzokoa, eta gure kulturaren oinarri.
|
|
|
Asko baitira usainak, baina batzuk bakarrikaxola dutenak. Axola ez dutenak, arriskua edo jana adierazteko balio ez dutenak, esaterako,
|
horiek
ere bereizten al ditu satorrak. Ala, bizitzen ikasi ahala, ahaztu egiten al ditu?
|
|
|
Mende
|
horietan
ere, jauregiek garrantzi aparta izan zuten Enkartazioetan, Karrantzan. Raneron hain zuzen, dagoen Prieto de Ahedoren jauregiak esaterako.
|
|
|
Guraso diktadoreak izatearen komeriak. Baina hala ere baziren urtean zenbait egun, gutxiegi
|
horiek
ere baina tira, gaua kasu, edo herriko jaiak, eta nola ez, inauteriak. Eta munduaren historia osoan ez zen egon hura bezain inauteri garrantzitsurik.
|
|
|
—Zergatik jartzen zara horrela, osaba? Txakurrendako izen ezin gisakoagoak dituzu
|
horiek
ere...
|
|
|
Eta, gauzak hala badira, ez al zaizu iduritzen ezen bertze bi hitz
|
horiekin
ere —galtzaile eta garaile—, antzeko zerbait gerta litekeela.... Edo jada Salamancan erran nizuna erran behar ote dizut berriro, eta oroitarazi behar ote dizut, halatan, nola akabatu zuen gure aitak, bere burua beti garailetzat izan zuenak...?
|
|
|
Besta jantzi tirantedun ikusgarria zeraman, urdin iluna, eta kolore bereko poltsa besotik dilindan. Zapatak ez nizkion ikusi, baina lepoa eginen nukeen
|
horiek
ere bat heldu zirela. Zer aldarte zekarren asmatu nahirik, buru guztia bolante gainetik atera nuen:
|
|
|
Serioski ari nintzen. Atorra urdin eta gona marroi zatar
|
horiengatik
ere, ederra zegoen, inoiz baino ederrago eta gazteago. Haren begitarte ilunak adierazi zidan, ordea, ziritzat hartua zuela nire errana.
|
|
|
Gutienez, pare bat falta zaizkidak. Pazientzia pixka bat izanez gero, etzi izanen dituk
|
horiek
ere esku artean. Larunbatean.
|
|
|
Bortz orduko keak eta nekeak arindu nituen, eranzten nioneko momentuaz aldez aurretik gozatuz. Alabaina, asmo
|
horiek
ere —sobera goiztiarrak, badakit— usteldu behar: neure egitekoari amaiera emateko hiru lerro baizik falta ez nituela jakinarazi zidan lagunekin zinemara joatekoa zela.
|
|
|
Handik goiti, kanpora joaten nintzen aldiro," talde bilera" nuen, edo" talde afaria", edo" talde batzarra"... Zuri begietara jo zizuten liburu
|
horiek
ere, Magia zuria/ Magia beltza eta abar, antzezpena sinesgarriagoa izan zedin erosi nituen.
|
|
|
Ba al dut nik iraganik? Zertarako balio didate errefrauek,
|
horiek
ere ezin badezakete nire iragana zuri. Horiek ere ezin badezakete nire atsekabea otzan?
|
|
|
Zertarako balio didate errefrauek, horiek ere ezin badezakete nire iragana zuri?
|
Horiek
ere ezin badezakete nire atsekabea otzan?
|
|
|
Baztertuta sentitu naizen bakoitzean. Gertatzen da, pertsona bat, edo gustura irakurri zenuen libururen bat, edo inor gutxik ezagutzen duen zelai ederren bat maitatzea; baina azkenean ez zara gauza
|
horiekin
ere asetzen, eta brrummmm etengabean itotzen zaizu bihotza. Osaba Andonik Migel ni baino gehiago maite zuela konturatzen zara, eta nik bakarrik dakit zenbat sofritu dudan kontu horrengatik.
|
|
|
Lehen itzulia amaitu berri du Euskaltzaindiak, eta bigarrenak eta hirugarrenak ere aurki izango ditu aztergai. Irizpideak irizpide, badakigu
|
horiek
ere eztabaidagarri izan daitezkeela, ez baitira erraz lotzen gizartearen ibilerak eskatzen duena eta hizkuntzak eskabide horri aurre egiteko behar duena.
|
|
|
Dena dela, Franco hil ondoren, horietatik lehen etapako Euzko Deya eta Gernika berrargitaratu direla esan beharra dago. Hala ere,
|
horiek
ere ez dira merezi duten arretarekin estudiatu. Eta, gainera, oraindik garai horietako testigu asko bizirik zeuden bitartean gertatu da hori, sarritan lehen eskuko testigantzak eskuratzeko aukera zegoenean.
|
|
|
" English edition of ‘Eusko Deya’ Paris". Edizio hau Ramon de la Sota Mac Mahonek eraman zuen eta bizitza laburrekoa izan zen, zortzi zenbaki bakarrik kaleratu baitziren, uztailetik abendua bitartera, eta
|
horiek
ere oso modu irregularrez.
|
|
|
Gelditu zen argi zirrikitu ia bakarra, klandestinoki argitaratutako publikazioak ziren.
|
Horiek
ere, orduko egoera larria kontuan hartuta, ezin ziren izan kalitate handikoak. Azken horien artean, 1940tik 1945era euskal milizianoen komunikabide bezala argitaratu zenGu da ri ren kasua dugu, hain zuzen.
|
|
|
Dagoeneko desagertu da hori; ez ditugu zaindu gizakien arteko hurbiltze horrek dakartzan zortasun hiritar eta landatarrak baino.
|
Horiek
ere, ezinbestekoak, gizartea bera ahalbideratzen duten betebehar eta arta berezien ondorioak baitira.
|
|
|
Hantxe gorpuztu zen, historian lehendabizikoz eta modu sistematiko batez, zuzenbidearen arlo bakoitzeko arauak batera jarri eta kodetuta aldarrika eta argitaratzea. Hartara, Kode Zibila, Zigor Kodea, Merkataritzako Kodea eta Prozedura zibil zein kriminaleko kodeak Napoleon Bonaparteren armadak hedatu zituen Europan zehar, sarri askotan, hango eta hemengo hizkuntzetara ere itzuliak eta bihurtuak2
|
Horiek
ere, Bonaparteren meneko hainbat herrialdetan lege aldarrikatu eta indarrekoak.
|
|
|
Bazkide batek, adibidez, sozietate baten mozkinak banatu nahi ditu, arriskuak zatitzeke; gogoa eskandalugarria da, eta ez da halako itun batetik kanpo bilatu behar zuzengabekeria, itun horretan bertan gauzatzen baita hori. Badira, alabaina, gauza batzuk, non justizia bera korapilatzen baita bestelako kontuekin, kontu
|
horiek
ere jurisprudentziatik kanpokoak direlarik. Hari bertsutik, nekazaritzari buruz gizakiak eskuratu dituen ezagupideetan bilatu behar dugu landatar akuretan jarritako hizpaketa edo itun batzuen justizia edo injustizia, onuragarritasuna edo arriskua.
|
|
|
Horiek herri hilaren meneko jartzen dituzte herri biziaren interesak.
|
Horien bidez
ere, jada ez den belaunaldiak bizirik dagoen belaunaldia behin eta berriro azpiratzen du.
|
|
|
Adin aitzinatuago batean, izpirituak kultura behar du. Bihotzaren lehen garatze
|
horiek
ere jagon behar dira, grinaren hasierako kimuak zuzendu eta zigortu, arrazoimenaren egoki zertu, sedukzio mota guztien aurrean babes egokia emanda; berba batez esateko, izadiaren zelatan egon, haren eraginak ez saihesteko eta harekin batera osatzeko beraren obra nagusia, horri lotuta, kide legez, onartzen baikaitu hark.
|
|
|
Publizitatea eta ezkontzaren ospea dira batuketa mugagabe eta ezlegezko horiek aurreikusteko irtenbide bakarrak. Aurreko
|
horiek
ere ez dira espeziea ugaltzeko aproposenak.
|
|
|
Horiek herri hilaren meneko jartzen dituzte herri biziaren interesak.
|
Horien bidez
ere, jada ez den belaunaldiak bizirik dagoen belaunaldia behin eta berriro azpiratzen du. Zuhurra da testamentu egiteko ahalmena arauen pean jarri eta horri mugak ezartzea.
|
|
|
Doktrinaren interpretazioa legeen esanahi egiazkoa ulertzea da, lege horiek zentzuz aplikatzeko eta halaber, legerik ezean,
|
horiek
ere ordezkatzeko. Interpretazio mota hori ez balego, nola asmatuko litzateke epailearen zeregina betetzea?
|
|
|
Gai militarrak, merkataritza, ogasun eta beste objektu batzuek, harreman partikularrak dakartzate;
|
horiek
ere ez dira erraz moldatzen aurreko sailkapen horrekin.
|
|
|
Hilabete inguru egin du moduluan, eta patriarkatzat hartu bide zuten denek. Kartzeleroak zain daude sarreretako modulura eramateko, harrituta
|
horiek
ere, ondamuz beharbada; Antxonen inguruan dagoen jende multzoari so daude.
|
|
|
Pentsamendu
|
horiek
ere, Margaren gutunaren ingurukoak bezalaxe, neuretzat gorde nituen alabaina. Neska pistoladunak berriketarako gogorik gabe jarraitzen zuen eta ez zegoen gure artean gisa hartako komentarioak egiteko girorik.
|
|
|
Hilerrietako hilkutxen barruan lurperatutako hilotzak ekarri nituen gogora, edozein biziren hezurren ikara eragingo lukeen lur buztintsuaren azpiko hezetasuna gozoro berenganatzen. Lauaxetaren poema bateko hitzak etorri zitzaizkidan burura –testuingurutik kanpo
|
horiek
ere, beste bat baitzen poemaren gai nagusia–, Antton Valverdek jarri zien musikaz lagunduta: " Antxe makur zaite, oi buru neurea,/ geure lur amaren besarte gozoan!".
|
|
|
Inori gera dakiokeen zaletasun eta interes hondarra zapaldu eta itotzeko baino ez! Azkenerako, egia osoa esanda, polemika eta ika mikarik gordinenek baino ez zidaten pizten benetako eta interesa –edo morboa, zuzenago esateko–, baina
|
horiek
ere, gehienak behintzat, ziklikoki errepikatzen ziren, eskema berberei jarraiki ia beti, eta aspergarriak izaten ziren azkenean.
|
|
2001
|
|
|
Gu lan handia egiten ari gara, esate batera, Euskal Batasunarekin, haiek ere estrategia nazionalaren alde lan egitea erabaki dutelako. Udalbiltzaren aldeko hautetsien biltzarrean ere badira independente asko, batez ere Nafarroan, eta
|
horiekin
ere ari gara. Ezker abertzalearen indarrak mugatuak dira eta hori badakigu, baina azken 21 urte hauetan eztabaida eraman behar den tokira eraman dugu:
|
|
|
Demokrazia, elkartasuna, berdintasuna, askatasuna... horiek dira lortu beharrekoak diozuenaren arabera. Baina edozein diskurtso liberal entzunda balore
|
horiek
ere aldarrikatzen dituzte.
|
|
|
Animazioan dabiltzan ekoizpen etxeei galdetu, baita ere. Festa gutxi,
|
horiek
ere. Alanbre finaren gainean bizi dira, amiltzeko zorian beti.
|
|
|
Sener, ITP eta Gamesa. Horrez gainera, badira beste hamasei enpresa laguntzaile, euskal «cluster» aeronautikoaren kide direnak, eta
|
horiek
ere, gehiago edo gutxiago, eraginda gertatuko dira. Oraingoz ez dirudi Sener oso kalteturik gertatuko denik, oso sektore ezberdinetan aritzen delako.
|
|
|
ZANTZOA, Vladimir, Hitzaletik, Mao Tse Punk, Eztakipa, Hamaika Litera edo antzeko fanzineetatik abiatuta, aldizkari sendoago bat abiaraztea, eta euskal poeta gazteen lanak bilduko dituen web orria bideratzea ziren aurtengo bilkuraren beste helburu aipagarriak. Hitz egin zen kontu
|
horietaz
ere, eta bidean gorabeherak izango diren arren, aurrera daiteke datorren urtean bi ekimen horiek argia duintasunez ikustea izango dela helburu nagusia. Izan ere, euskal poeta gazteek badute zer idatzia.
|
|
|
Zaharragoak dira aquapark eta jolas parkeak, eta
|
horiek
ere zipriztindu ditu parke tematikoen arrakastak: 1999an %10 gehitu zituzten irabaziak aurreko urteen aldean.
|
|
|
Nolanahi ere, aurrera egin baino lehenago, argi dezagun indarrean dagoen legeria hitzez hitz bete nahi duenarentzat, bederen, finantzetan miraririk egitea ahalbideratuko lukeen formularik ez dagoela: badira murrizketak eta kenkariak eragiten dituzten abantaila fiskalak, hurrengo lerroetan luze zabal azalduko den bezala, baina
|
horiek
ere badituzte muga jakinak.
|
|
|
Halaz ere, ikasleen proiektu kurrikularra horrelako jarduerekin osatzen da:
|
horien bidez
ere ikasi egiten da eta horiei esker, hain zuzen, geroz eta garrantzi handiagoa hartzen ari den beste curriculum hori (soziala, alegia) aberastu egin daiteke.
|
|
|
, untxi kopurua gutxitzeko sartu zen gaixotasunak, nabarmen gutxitu zituen untxiak, baina katamotzaren elikabide nagusia izanik, gogor urritu ziren
|
horiek
ere.
|
|
|
Planetaren %70 urez estalita dagoen arren, ur horren gutxienekoa da edateko modukoa eta, gainera, gehientsuena poloetan izozturik dago edo lurpeko sistemen parte bat da; dena den, lurpeko ur sistema
|
horiek
ere, gailurretako desizozteak elikatzen ditu.
|
|
|
Kontua da oinarri oinarrizko gaiak bakarrik eskainiz adituak ez aspertzea eta, aldi berean, informaturik bizi nahi duten kontsumitzaileei funtsezko datu
|
horiek
ere ematea.
|
|
|
Istripua edo erorketa kirol hori egiten duen pertsonak bere gain hartzen duen arriskuak eragin badu, aseguru etxera jo daiteke, horrelakorik baldin badu, mediku gastuak ordain diezazkion (eta bestelako gasturik baldin badago, baita
|
horiek
ere, hala nola baja egunak, arrastoak etab.), polizan sartzen diren arriskuen arabera.
|
|
|
Hala zioen Zigaren azken nahiak: ' Fundazio batentzat izanen da, bertan erretiroa izan dezaten hamabi apez adindu edo ezinduk'; Bertizarana eta Baztan bailaratakoek lehenbizi, eta, modurik baldin bada, Bidasoa eskualdea deitzen den horretako bertze
|
horietakoek
ere bai'. Fundazio hori aurrera eramateko Juntaren buru Iruñeko Elizbarrutiko gotzaina izendatu zuen.
|
|
|
Harris-ena (barne ikuspegia edoformala) eta Benveniste rena (kanpo ikuspegia). Baina bi ikuspegi
|
horiek
ere ezdira elkarren kontrako, elkarren osagarri baizik, berriro ere Bronckart ek dioenbezala (1985, 97 or.). Eta Bronckart ek berak azalduko dizkigu, hurrengo orrialdeetan, testuen azterketetan nagusi diren hiru norabide nagusiak: kontakizunarenazterketa, argudioaren azterketa eta hizketaren azterketa.
|
|
|
Eta 0erako loturekin batera izenorde anaforak agertzen dira:
|
horiek
ere, dakigunez, nahiko anbiguoak. Arrazoi horregatik, hau da, gaiarekiko erlazioa modu esplizituanez markatzeagatik, edota soilik izenorde anaforez egiteagatik, testua beresinpletasunean asmagaitza gertatzen da zenbaitetan.
|
|
|
Inoizka baliatzen dira elementu lexikal berriak, baina
|
horiek
ere nahikogutxitan ematen dira: M 127.
|
|
|
Horien artean, eragin handienekoakaldagai psikolinguistikoak lirateke, euskararen gaitasun maila erlatiboarenaraberakoak.
|
Horiek
ere modu anitzean ulertu lirateke: 1) Norbanakoaren euskararen gaitasun maila erlatiboa, euskaraz aritzeko erdarazaritzeko baino erraztasun handiagoa, edo gutxienez parekoa, behar delako; 2) Mintzakidearen euskararen gaitasun maila erlatiboa, komunikazio ekintzabakoitzean euskara aukeratu eta/ edo mantendu ahal izateko gutxienekoa.
|
|
|
Wuthrich prioietan aditua da, eta Zuricheko (Suitza) Biologia Molekularreko Institutuko Biologia Sailak zuzentzen du. Datu batzuek argi eta garbi adierazten dute oilaskoen prioien proteinen egitura ugaztunen antzekoa dela, eta horregatik pentsa daitekeela hegazti
|
horiek
ere gaixotasuna hartu eta transmiti dezaketela. “Barazki saldak seguruenak direla” ziurtatu ondoren, esan du animaliaren muskuluak soilik jan behar direla, giharrak, eta erraiak, hesteak eta bizkarrezurra ahaztu behar direla, eta gomendio horiek ardiei eta zerriei ere aplika dakizkiekeela.
|
|
|
Arriskua izateko, 300 °C tik gorako tenperatura behar da. Tenperatura 200 ºC ingurukoa bada, baina esposizio denbora handia bada, 30 minutu baino gehiago edo ordubete baino gehiago, substantzia
|
horiek
ere sor daitezke. Printzipio horiei eta horri lotutako arriskuari erreparatuta, benzopirenoak mitoa baino gehiago izan daitezke; beraz, produktua merkatutik kentzea beharrezkoa litzateke.
|
|
|
Alde horretatik, elikagai horien ezaugarriei buruzko informazio zuzena izan ondoren, produktu arinak kontsumitzea esperientzia gastronomiko osasungarria izan daiteke. Merkatuan, light produktu edo produktu arin asko daude, jateko prest eta prest datozenak, eta
|
horiek
ere produktu naturalekin konbina daitezke kaloria kopurua murrizteko. Eta produktu arinek beti suspicaziak piztu dituztenez, horien kontrako faktoreetako bat etiketetan informazio falta da.
|
|
|
Forresterrek, joera horretan, hirugarren batzuek kudeatutako plataformetan zerbitzuak integratzeko bidea ikusten du, bezeroei “on line” produktu ugari eskuratzeko aukera emateko. Txostenean esaten da 42 milioi europar baino gehiago ari direla banku elektronikoko zerbitzuak erabiltzen, hau da, Internet erabiltzen duten hiru europarretik batek ‘online’ finantza zerbitzu
|
horiek
ere erabiltzen dituela.
|
|
|
Fisikoki gero eta nazkagarriago zegoen. Garai batean gaixorik jarri zen, beherakoarekin, eta behetik eta goitik botaka pasa zuen pare bat egun. Ba, egun
|
horietan
ere ez zen garbitu. Hiru hilabetean ez ginen sartu egongelara seme alabak eta hirurok.
|
|
|
Krisi txiki bat hasten da orduan, kalkulu guztiak faltsuak direla pentsatzeraino eramaten gaituena. Baina berehala baretzen gara eta salbuespen
|
horiek
ere (Koadro Bukaezina, Marcos) sistematizatu egiten ditugu eta geure kalkulu programan sartu, Lantzean Behineko Kuriosidadeak (LBK) atalean.
|
|
|
M (pozarren): Niretzat al dira malko
|
horiek
ere. Benetan?
|
|
|
Bai, zeren eta istorio soineko hau egiteko zaborrontzira jaurti ditugun oihal txatal, hari, jostorratz, patroi paper, klarion zati eta beste abarreko asko eta asko ere badira,
|
horiek
ere historia dira.
|
|
|
hamaseigarren mendean hasten da gure literatura, albanieraren ere parean. Lehenagoko zenbait aztarren bada eta beste bi hizkuntza
|
horietan
ere bai, baina esateko moduan hamaseigarren mende arte ez dugu literatur obrarik.
|
|
|
Hortik zer dugu? Ez dut uste guztira ehun bertso gorde direnik (eta bertso esatean lerro esan nahi dut) edo gehienez berrehun, eta
|
horiek
ere zatika eta bakanka heldu zaizkigu. Teatroaz beste horrenbeste esan behar; orain badakigu, Oihenarti eskerrak, hamaseigarren mendean pastoralak eta bestelakoak bazirela Baxenabarren ere, ez Zuberoan bakarrik, eta Oihenartek berak ematen digu horien egile baten edo besteren izena eta obra batena ere bai, Artzain gorria; baina izena baizik ez dakigu zoritxarrez eta artzain hori nor zenik ere ez.
|
|
|
Nolanahi ere den, zertan zetozen bat eta zertan zebiltzan berezi, hobeki juzga dezakegu orain, Altunaren honako hau agertu ondoan. Eta merezi luke ikerlana puntu
|
horietan
ere zabaltzea eta batik bat sakontzea.
|
|
|
Ez dira, gehienez ere, euskararenak, zenbait dialektorenak baizik. Eta dialekto
|
horietan
ere zeharo eta osoro betetzen ez direla esan beharrik ez. Zorrotzago eta zehatzago betetzen zirela lehen?
|
|
|
Egunen batean, zorioneko lanarte
|
horiek
ere bukatu ziren, eta lanari ekin behar, berriz ere. Ofizio nabar xamarrak izan ditut(" hanbatez beude erranak agerriz ditudanak"), bulego lanak gehienik eta maizenik.
|
|
|
Euskal gaia zuenez gero, egoki datorkigu hemen adibide gisa. Euskaraz baditugu inurri eta inurriren ereduko hi  tzak, batetik, dakigun xomorroa izendatzeko; baita txindurri, txingurri, xin (h) aurri eta
|
horien gisakoak
ere, bestetik.
|
|
|
Zalantzarik gabe, kazetarien jarrera militantea justifikatua dago galderaren lehen zatian aipatzen diren kasuetan. Baina
|
horietan
ere, euskal gatazkari eta haren ondoko indarkeriari buruzko informazioan inolaz errespetatu ez ziren irizpide ba  tzuk hartu behar dira gogoan: ez ekintzarik isildu ezta desitxuratu ere; kontatzen denaren egia ziurtatu; jendeari" biolentoen" egiazko iritziak ezagutzeko bidea ez itxi; informazioa eta iritzia bereizi; gatazka horien oinarrian dautzan arrazoiak ulertarazi; poliziak edo gobernuak iragazitakoak frogaturiko ekintza gisa agertzeari uko egin, faltsuak direla seguru gaudenean batez ere; gaia herritarren eskubide eta askatasunak murriztu nahian erabiltzearen kontra azaldu.
|
|
|
Hedabide baten prestijioak eta sinesgarritasunak (honen araberakoak dira salmentak, irabazten duen bezeria eta bereganatzen duen publizitatea) galtzeko joera dute Gobernuaren eledun soilaren irudia hartaz jabetuz gero. Hedabideek, baita arrazoi ekonomiko
|
horiengatik
ere, gizarteak iritzi publikoaren eleduntzat hartzea behar dute. Eta zera eskatzen die honek guztiak, besteak beste, sistema politikoa iritzi publikoaren ordezkari gisa kontrolatzen duten instituzioen irudiari etengabe eustea.
|
|
|
...k, adibidez, zuhurtasun handiz proposatzen dutenez, Euskara batua goi mailako zeregin idatzietarako utzirik ere, Bizkaiko gune euskaldunetako haurrei, batuaz batera, edo baturako bidean, bertako euskalkia ere irakastea, mintzatzeko mailan batez ere, baizik eta euskara batuaren ordez, bizkaiera landu eta zeregin literario, administratibo eta zientifikoetarako ere prestatzea, hizkuntza batuari eremu
|
horiek
ere kentzeko, Jon Agirrek, edo are kezkagarriago dena, Bizkaiko Batzar Nagusietako Lehendakaria den Aitor Esteban jaunak, esaterako, inolako estalkirik gabe publikoki aldarrikatzen digutenez.
|
|
|
Lehenengo artikuluan Pruden Gartziak (Euskaltzaindiko Azkue Bibliotekako zuzendariak) Lur Entziklopedia Tematikoan argitaratutako Euskal Herria ren Historiaribu ruzko liburukia kritikatzen zuen, besteak beste, bere atalak gaztelaniaz idatzi eta itzuli izan zirelako, zuzenean euskaraz idatzi ordez. Nagusiki unibertsitateko irakasleez osatutako egileen artean (40 bat), ordea, bazegoen euskaldunik, baina
|
horiek
ere lana erdaraz egin zuten, eta gero argitaletxeak itzuli; bestalde, ez dirudi euskaraz zekien historialaririk izan zenik atal horiek berrikusteko, itzulpenean akats nabarmengarri batzuk aurki baitaitezke. PrudenGa rtziaren kezka Lur Argitaletxeak euskarazko sortzelanari muzin egitean zetzan, eta proposatzen zuen irtenbidea, argia:
|
|
|
Jende horrekin hizketalditxo bat egin gabe ezin utzi. Hizketaldi
|
horiek
ere bultzatu ninduten bide honetan sartzera.
|
|
|
Frogak honela dio: suposa dezagun ez dagoela osagai bakunik; orduan, edozein gauzak zati batzuk izango ditu, baina zati
|
horiek
ere zati daitezke, eta horrela jarrai dezakegu; baina azkenean ez zaigu gauza horren ezein osagairik geratzen. Eta hori ezinezkoa denez, azken osagai bakun batzuk izan ditu.
|
|
|
Gauzak aldi berean edo bat bestearen ondoren gertatzen direla ikusten badut, aurretik denboraren baldintza nire baitan ezarria dudalako da. Eta inori ezin zaio argitu denbora zer den" lehenago" eta" ondoren" gisako hitzak erabiliz, zeren
|
horiek
ere denboraren ideia jasotzen baitute. Honek eragiten du denbora ezin definitzea, zeren definizio orok beti ere denbora barne hartzen duen ideiak izango baititu, hala nola, aldaketa, segida, etab. Gainera, gertaerak denboran daude, eta, beraz, denbora bera ez da gertaera edo prozesu bat, baizik eta hauen aurrebaldintza.
|
|
|
Ulertuko duzunez, handik aurrera" Ados?" galdetzen zidaten bakoitzean nik baietz erantzuten nuen, ahalik eta bizkorren. Etsi nuen eta su piztekoak erosten hasi nintzen, su piztekoen mekanismoa ongi menderatzen nuelakoan; estankoetan bada makina bat modelo itxuroso eta diseinuzko, merke gainera, eta betiko moduan funtzionatzen dutenak, baina
|
horiek
ere badute akatsa: hamargarrenetik edo aurrera ez direla berriro pizten; orduan itzuli behar duzu estankora, eta harria edo gasa, edo biak, aldatzen dizkizute; ateratzen zara oso pozik, eta, berriz ere, beste hamar bat aldiz edo piztu ondoren, metxeroa izorratzen da; orduan estankora itzultzen zara eta beste metxero bat ematen dizute.
|
|
2002
|
|
|
Azken hiru hamarkada hauetan nazionalismoa nahiko emankorra izan dela uste dut, bai bere formulazio zaharrean edo berrietan. Toki
|
horietan
ere liberalismo, sozialismo eta errepublikanismo haiek galdu ziren, aztarnak baizik ez dira gelditzen, baina nazionalismoak ordezkatu ditu.
|
|
|
Bestalde, Milagrosek gaur eguneko zenbait arazo aipatu du lehentxoago, eta
|
horietaz
ere hitz egin genuke, ez dakit hemen edo beste une eta lekuren batean. Baina ni politikatik at aterako nintzateke, eta azken hogeita bost urteotan egin duguna aztertu genuke, pertsonalki edo taldeka.
|
|
|
Baskongadista izatea baino gauza txarragoak badira (algarak)... Baina behetik gorako dinamikak bultzatuz, pertsona
|
horiengan
ere kontraesanak sortuko ziren. Baina zergatik ez den egiten, horretaz ez daukat erantzunik.
|
|
|
Hor sortzen dira desberdintasunak. Herritarrak beren pentsamendu eskubidean zigortuak edo mugatuak baldin badira,
|
horiei
ere babesa eman behar diegula uste dugu. Horren aurrean, Batasunako hautetsiek ez dute jarrera argirik izan.
|
|
|
Lizarra Garazik ez zuen huts egin batzuk falta zirelako, falta zirenak egon izan balira hobe izan arren, eta nahiz eta helburua egunen batean
|
horiek
ere egotea izan behar den. Hala ere, prozesu bat abiatzeko guztiak egotea baldintza bezala jartzen badugu gureak egin du.
|
|
|
administrazioa, antzerkia, artea, bertsolaritza, dantza, euskalduntze alfabetatzea, euskarri elektronikoak, hizkuntzalaritza, irakaskuntza, irratia, kultura, literatura, musika, normalizazioa, prentsa, telebista, unibertsitatea eta zinema. Atal
|
horietan
ere oinarritzen dira kanalak. Mementoz, «Literatura», «Euskarri elektronikoak» eta «Administrazioa euskaraz» kanalak ditugun arren, laster etorriko dira gehiago.
|
|
|
Jada garatzen ari diren egitasmo horiez gainera, badira axolakoak diren beste hainbat plan, eta
|
horietan
ere nabarmena izan daiteke Hego Euskal Herriko eta Espainiako enpresen parte hartzea. Proiektu berriei gagozkiela, honako hauexek dira aipatzekoak:
|
|
|
Ezker abertzaleak argitu du bere proiektu soberanista zer den eta bidea nola eta norekin egin nahi duen; hor, borroka armatuarekin zer egin nahi duen klabea da. Ez dira gutxietsi behar, halaber, Euskal Herrian nahiko aktibo diren gizarte sektore zabalak, eta
|
horien araberakoa
ere izango da bi bloke nagusi horiek har dezaketen jarrera.
|
|
|
Badaki han dabiltzala eta telebistan ikusiko dituela. Publikoak, bestalde, ez daki
|
horiek
ere humanoak direla, gauza xumeak eskatzen dituztela(" Chinchon" bat; Dom Perignon eta antzekorik ez); gainerakoak bezalaxe, kokteletan kanape harrapaketan ibiltzen direla; batzuetan, besteren logelara sartzen direla Los Angelesekin telefonoz hitz egitea doan gerta dakien; zenbaitek uste duela azafaten beharra dela, besteak beste, zinemagileen apeta sexualari erantzutea eta abar.... Bizimodua bere soilean; zineman oso gutxitan ispilatzen den bizitza, alegia.
|
|
|
Normalean esplikaziorik gabe gelditzen dira, ez dugulako daturik, ez dakigulako ea toki horretatik hegazkinik pasa ote zen, edo txori talderik zegoen. Kasu horietan zalantzarekin gelditzen gara, baina pentsa litekeena da, datuen gehiengoa ikusita, kasu
|
horiek
ere esplikazio konbentzionalen bat izango dutela.
|
|
|
Kopuru hori alderatzen badugu euskaldungoaren kopuruarekin, konturatzen gara euskarazko liburuen erosle proportzioa izugarria dela, kontuan har dezagun
|
horiek
ere gaztelaniaz edo frantsesez erosten dutela. Irakurle komunitate zale bat dugu beraz.
|
|
|
Literatur munduan horrelako zerbait gertatzen da. Irakurle esparru ezberdinak daude eta
|
horiei
ere erantzun behar zaie. Euskal munduan, goi mailako idazle horien lanak irakurtzeaz gain edo horien lanak irakurri gabe ere, beste liburuak irakurriko dituzten irakurleak badaude, hainbesteko kalitaterik ez dutenak, baina bidea eta formazioa egiteko balio dutenak, irakurlearen gozamenerako eta irakur zaletasuna piztu eta mantentzeko balio dutenak.
|
|
|
Par. Bainan, bertze gauza
|
hoiek
ere, ahantzegabe eta ahantzeko ez othe iduritzen?
|
|
|
Oraingo doillor
|
hoiek
ere... Txanton Pipirriren aldi hartan ere ba ziran, baiña.
|
|
|
Behatz lodiak, deformatu eta okerturik, behartu egiten ditu besteak eta
|
horiek
ere okertu egiten dira; bosgarren behatz edo txikienak alderantzizko deformazioa jasaten du.
|
|
|
Poza handia izaten da, eta horrekin batera mina eta batzuetan frustrazioa ere izaten dira, baina badakizu iritsiko direla zorion deskriba ezineko gau
|
horiek
ere.
|
|
|
Ikasketa
|
horiek
ere normaltasunean sartu ditu LOGSE Legeak: horrelako arte ildoetatik bizibide aukeratuta jardun ahal izango dira profesionalak
|
|
|
Ikasketa
|
horiek
ere normaltasunean sartu ditu LOGSE Legeak: horrelako arte ildoetatik bizibide aukeratuta jardun ahal izango dira profesionalak
|
|
|
Oso kontuan izan behar dugu, emaitzak gaizki ezinterpretatzeko, taulan agertzen diren zenbakiak gure unibertsitateetako argitalpen zerbitzuei dagozkiela soilik, eta ez Euskal Herrian nahiz espainiar eta frantziarestatuetan dauden bestelako argitaldariei.
|
Horiek
ere sartuko bagenitu, hau da, Euskal Herrian eskuragarri dauden erdarazko eta euskarazko unibertsitate liburuenkonparaketa egingo bagenu, euskarazko ekoizpena ez litzateke erdarazkoaren%lera helduko seguruenik.
|
|
|
Horrez gain, hemendik aurrera Institutuak kalitatearen ardatza izan beharbadu, beste programa espezifiko batzuk dauzkagu Euskal Herriko Unibertsitateaneta giza baliabideak bilatu behar ditugu
|
horientzat
ere. Zeren, ez dut hemengezurrik esango?
|
|
|
Horrez gain, hemendik aurrera Institutuak kalitatearen ardatza izan beharbadu, beste programa espezifiko batzuk dauzkagu Euskal Herriko Unibertsitateaneta giza baliabideak bilatu behar ditugu
|
horientzat
ere. Zeren, ez dut hemengezurrik esango?
|