|
2009
|
|
|
Bai, baina konkurtso
|
hori
Nerea Zapirain artistak, Alex Mitxelena arkitektoak eta hirurok egin genuen. Oraintxe bertan egon naiz Nerearekin hitz egiten, arazoak baititugu eskulturarekin.
|
|
|
Ez,
|
hori
argi geneukan. Eskolako irakasle batek gomendatu egin zigun kanpora joatea.
|
|
|
|
Hori
seinale ona izango da.
|
|
|
Funtzio bikoitzeko elementuak interesatzen zaizkizue, beraz, zuen bulegoan dauden eskailera apalategian ikusten den bezala?
|
Hori
baino, elementu txikiekin ahalik eta gauza gehien egitea bilatzen dugu. Adibidez, orain Ezkioko baserri baten zaharberritzea egiten ari gara, eta proposatu dugu terraza bat funtzio bikoitzarekin, ikuspegi ederrez gozatzeko leku bezala eta komunikazio gune gisa estalpean diseinatu dugun apartamentu txiki batera ailegatzeko.
|
|
|
Klaseak ematen hasi nintzen Jon Begiristain irakasleak bultzatuta. Oraindik ez dakit
|
horretarako
balio dudanetz. Beldurra ematen dit ikasleei arkitekturarekiko grina ganoraz ez helaraztea.
|
|
|
Bai, Donostiako Artelekuko eraberritzean laguntzeko egon nintzen Miguel Garai, Santos Barea eta Fernando Moraren bulegoan, Irune Sacristanekin batera. Alde
|
horretatik
, Miguel gehiago behar ditugu eskolan, bai, arkitekturaren inguruko teoria bat bazuen eta hura energiaz helarazten bazekien.
|
|
|
Aurten arkitektura egiteko prozesuetan bereziki sakondu egin dugu.
|
Horretarako
blog bat sortu dugu Interneten [2], baita ikasle guztiak haien lanak erakusteko blogak egitera behartu ere. Horrela, zirriborroak publiko bihurtzean, ikasleak hobeto neurtzen du erakusten duena, eta txukunago egiten du.
|
|
|
Beraz, ikasle bakoitzaren koaderno pertsonala ikusgai bihurtzen da, eta guztiek ikus dezakete besteak zer ari diren egiten. Askotan proiektua ikasleen eta irakaslearen artean geratzen den gauza ezkutua da, eta guk
|
hori
ekidin nahi genuen.
|
|
|
Emaitzei hainbesteko garrantzia eman ordez, prozesuei eman nahi diegu guk. Azken finean, arkitektoa gertaera luze baten kudeatzailea da, eta
|
hori
nola antolatzen ikasi behar du. Zentzu horretan, erlazio handia dago arkitekturaren inguruko prozesua eta film bat egiteko garapenaren artean.
|
|
|
Azken finean, arkitektoa gertaera luze baten kudeatzailea da, eta hori nola antolatzen ikasi behar du. Zentzu
|
horretan
, erlazio handia dago arkitekturaren inguruko prozesua eta film bat egiteko garapenaren artean. Bietan kudeatu behar dira agente asko eta garai asko.
|
|
|
Elkargotik interesatzen zaigun beste kontu bat da arkitektoen iritziak gai ezberdinen inguruan jaso ahal izatea.
|
Horretarako
webgunean foro bat antolatzea eta inkestak egitea dira gure asmoak. Bestalde, iruditzen zait Elkargoak arkitekturarekin erlazionatutako ekimen ezberdinen sustatzaile izan behar duela, formazio teknikoan ez ezik, hezkuntza kulturalean ere bai.
|
|
|
|
Hori
da. Horrelako jarduera garrantzitsuak antolatzeko Elkargoa beharrezkoa da.
|
|
|
Kode Teknikoa (CTE) euskaratua eduki gabe? Elkargoak ezin du zer edo zer egin zentzu
|
horretan
–
|
|
|
Dekanatuak sustatuko du itzulpena. Agi denez, Eusko Jaurlaritzak
|
horretarako
dirua bideratuko du ere bai.
|
|
|
Kar kar kar! Ba egia esan ez dut
|
horretan
inoiz pentsatu. Hurrengo batean erantzungo dizut.
|
|
|
Azkenean elkar ulertzean eta konplizitatean oinarritzen den lana da. Ez gara inola ere oso erreflexiboak, eta
|
hori
niretzat oso garrantzitsua izan da, karrera urteetan oso prozesu ideologikoetatik mugitzen bainintzen.
|
|
|
diskurtso bat egotekotan, hirurok gure interesak bateratzen ditugun momentu batez hitz egin genuke. Momentu
|
horretan
hiruron imajinarioan zerbait komuna aurkitzen dugu. Horrek dakarren egonkortasunetik funtzionatzen duzu, baina oreka prekario bat dela konturatzen zara.
|
|
|
Momentu horretan hiruron imajinarioan zerbait komuna aurkitzen dugu.
|
Horrek
dakarren egonkortasunetik funtzionatzen duzu, baina oreka prekario bat dela konturatzen zara. Komuna,
|
|
|
Galdera arkitektura eta artearen marra fin
|
horretan
mugitzen diren estudioen parekoak ote zineten argitzeko zen, adibidez Santiago Cirugedaren lana. Leku guztietatik antzak bilatzen ari
|
|
|
Hara, nire usteak erdi ustel berriz ere. Martinen apaltasunak, nire arkitekturarekiko konexio
|
hori
eginaraztea zapuzten du. Dena den, bere hitzak entzuten ditudan heinean, bi prozesu sortzaileren arteko lotura gero eta gehiago sendotzen doa.
|
|
|
Beno, lan artistikoak beti izango du sintesi baten beharra, eta agian sintetizazio lan
|
horren
gabezia gure lanaren ezaugarria izan daiteke. Erakusketa bat egiten duzunean, sintesi ariketa hori egin behar izan genuen, baina gure lanak zerbait adierazgarri izatekotan, gauza txiki askoren metaketa izan dela esango nuke.
|
|
|
Beno, lan artistikoak beti izango du sintesi baten beharra, eta agian sintetizazio lan horren gabezia gure lanaren ezaugarria izan daiteke. Erakusketa bat egiten duzunean, sintesi ariketa
|
hori
egin behar izan genuen, baina gure lanak zerbait adierazgarri izatekotan, gauza txiki askoren metaketa izan dela esango nuke. Ez dago hori berez defendatzen, baina horrela suertatu da.
|
|
|
Erakusketa bat egiten duzunean, sintesi ariketa hori egin behar izan genuen, baina gure lanak zerbait adierazgarri izatekotan, gauza txiki askoren metaketa izan dela esango nuke. Ez dago
|
hori
berez defendatzen, baina horrela suertatu da.
|
|
|
Beste aldean, tetraedro baten zatikatzea dator. Erakusketarako, irudi
|
horren
zatiketa bat egin dugu.
|
|
|
Sua itzaltzeko horietako edozein kendu behar da. Dena den, fenomeno batzuk hiruki
|
horretatik kanpo
gelditzen ziren, eta laugarren osagai bat azaltzen zen, kate erreakzioa. Hortik dator tetraedroa.
|
|
|
Hortik dator tetraedroa. Guk irudi
|
horren
interpretazio moduko bat gauzatu dugu. Hortik, kartela eta ondorioz erakusketan ikusgai zen grafikoa eratorri genituen.
|
|
|
grazia egiten dit, joan eta etorriko prozesu bat egin duzuela ematen du; hasiera batean oso azterketa sakona eta poliedrikoa egin duzue, gai antropologikoak, formalak eta prozesualak uztartuz.
|
Horrek
, denbora pasatu ahala, kartel baten itxura hartu zuen, ekoizpen material batera heldu zineten. Eta ostera atzera joan zineten, objektu batetik prozesu bat adierazten zuen errepresentaziora helduz.
|
|
|
Artelanek nonbait ez dute mezu baten beharra, ez justifikazio baten premiarik; beren izate hutsarekin dute logika. Kritikoen afera da, kasu gehienetan, obra
|
horren
interpretazioa egitea.
|
|
|
Bi norabideko prozesu baten aurrean gaudela ematen dit; Atomako mutilek, dokumentazio eta ikuspegi zabalen fruituak jaso, eta sintesi lan bat egin zuten. Gero, sintesi
|
horren
erantzunarekin ase ezinik, kontrako prozesua egin zuten, hots, objektutik aldenduz, kontzeptuetara jo.
|
|
|
Agian gure lan egiteko moduak eragindako ondorio bat da, oso intuitiboak baikara. Elkarrekin daukagun konplizitateak oso modu naturalean sortzen ditu bai ekarpenak, bai prozesu
|
horren
ondorioz sortutako hausnarketak.
|
|
|
baina agian ez da helburu erraza, gure lana erreflexiboa baino gehiago deskriptiboa baita. Eduki ditzakegun interes erreflexiboen adierazpena zaila da berez,
|
horregatik
arteak eman ditzakeen espresio moduak oso erakargarritzat ditugu. Beraz, ezin diezazuket, zer?
|
|
|
Gainera, kuriosoa izan zen: artearen orbitan biraka den proiektu intimo bat
|
hori
daraman arduradunari azaldu genionean, oso erlazio ederra sortu zen.
|
|
|
Adibidez, Tabakaleran sutesimulazio bat egin genuen, ke makina batekin ibilbide bat betetzen joan zen, eta bitartean prozesu guztia bideo eta argazkietan dokumentatu genuen. Ideia
|
hori
Madrid Procesoseko proiektuan bururatu zitzaigun, Madrileko suhiltzaileekin egiteko. Azkenean, arazo batzuk zirela medio, guk geuk egitea erabaki genuen.
|
|
|
kontuan hartu behar da. Kea, ri buruz ari garenean, hiru urtetako lanaz ari garela. Ibilbide
|
horretan
ez gara proiektu bakarraz ari, baizik eta oso modu naturalean kateatu diren proiektuez baizik. Egun. Kea?
|
|
|
Egun. Kea? proiektuaz galdetzen didazu, eta agian hasierako ekoizpen material
|
horrek
ez dauka niretzat hasieran hartu zuen garrantzia. Urrun gelditzen zaigu, eta tartean beste mila pauso egin ditugu.
|
|
|
Momentuan Artelekun genbiltzan lanean, eta gure lanaren erakusketa bat egiteko proposamenarekin aurkitu ginen. Aitzakia
|
horrekin
proiektuaren osotasuna hartu eta hainbat material espresuki ekoitzi genituen, adibidez kartel bat egin genuen. Kartel hori Gure Artea lehiaketarako aurkeztu genuen, eta barnean sartzeko aukeratu gintuzten.
|
|
|
Aitzakia horrekin proiektuaren osotasuna hartu eta hainbat material espresuki ekoitzi genituen, adibidez kartel bat egin genuen. Kartel
|
hori
Gure Artea lehiaketarako aurkeztu genuen, eta barnean sartzeko aukeratu gintuzten. Ibilbide artistikoa baloratzen zen, eta horrek pixka bat harritu gintuen, ez dakit?
|
|
|
Kartel hori Gure Artea lehiaketarako aurkeztu genuen, eta barnean sartzeko aukeratu gintuzten. Ibilbide artistikoa baloratzen zen, eta
|
horrek
pixka bat harritu gintuen, ez dakit?
|
|
|
Bai,
|
hori
da! Kar kar!
|
|
|
Beno? pixka bat bukatzeko, kartel
|
hori
aurkeztu beharrean, lortutako ondorio formala garatzea erabaki genuen. Agian, nahi baduzu, proiektua modu lausoago batean aurkeztea erabaki genuen.
|
|
|
Fisikotasunetik aldentzen direnak, alegia. Ez naiz irakatsi diguten metodologia
|
hori
zalantzan jartzera sartzen, baina proiektu honetan nire ekarpen nagusia fisikotasun hori dela uste dut: arazo erreala, eta horri nola egin aurre.
|
|
|
Fisikotasunetik aldentzen direnak, alegia. Ez naiz irakatsi diguten metodologia hori zalantzan jartzera sartzen, baina proiektu honetan nire ekarpen nagusia fisikotasun
|
hori
dela uste dut: arazo erreala, eta horri nola egin aurre.
|
|
|
Ez naiz irakatsi diguten metodologia hori zalantzan jartzera sartzen, baina proiektu honetan nire ekarpen nagusia fisikotasun hori dela uste dut: arazo erreala, eta
|
horri
nola egin aurre.
|
|
|
Jendearekiko harremana goraipatuko nuke ere; zure mobidez ezer ez dakien enpresa bateko arduradun bati tramex xafla bakarra eskatu, eta pertsona
|
horrek
zure proiektuarekin hartzen duen konpromisoa ikustea, ez dakit, oso aberasgarria izan zen.
|
|
|
Arteak paper
|
hori
bete dezake, dudarik gabe. Arrazoi hutsaren lokarrietatik at, motiborik gabe, justifikaziorik gabe, edozeren aldarrikapena lau haizetara zabaltzeko balio digu arte munduak.
|
|
|
Edozein kasutan, eta Kataluniako Elkargoaren datuei begira, Espainiako estatuan 1.493 biztanletik arkitekto bat dugu. Kopuru
|
hori
, gutxi barru Italiak agertzen duen 516 lagunetik arkitekto bat proportziora inguratuko dela ematen du.
|
|
|
terminoa hitzetik hortzera zegoen, eta Italiatik zetorren Tendenzak arkitekturaren irudi iraultzailea berreskuratu zuen. 70 eta 80ko hamarkaden pasarte
|
horretan
, tipologia, genius loci eta gerora ahaztu egin ziren esamoldeak erabiliko ziren eskuarki. Esan bezala, gizateria aldatzeko irrikak puri purian zeuden, bizitzaren alderdi oro kutsatuz.
|
|
|
Jarrera, oro har,
|
hori
zen, nork bere estudioa antolatu. Hain urrunak iruditzen zaizkigun garaiotan, irudiak, aurrekontuak, memoriak, kalkuluak, digitalizatu gabe zeuden.
|
|
|
2) Etekinen (hau da, bezero eta bulegoak exijitzen dutena) eta jenialtasun
|
horren
arteko oreka.
|
|
|
Honen harira, esan genezake bai bezeroak bai enkarguak lortzea dela arkitekto estudio batentzako lanik zailena. Enpresa tradizionalean, salerosketa sailak eta enpresa saltzeko bereziki kontratatutako langileak izaten dira lan
|
horren
arduradunak.
|
|
|
Honek, Arkitektura Gradua lortzeko, bost urtetan 300 ECTS (europar kredituak)+ Karrera Amaierako Proiektua (KAP) egin behar direla ezartzen du. Ez dago argi, KAP
|
hori
, Graduko 300 kredituen barne dagoen edota alderantziz, kreditu gehiago lortzea suposatzen ote duen. Interpretazio zehatza, dirudienez, lehenengoa da, baina Arkitekto Elkargoen Kontseilu Nagusitik, bigarren interpretazioa zehazteko tramiteari ekin zioten, alegia, Arkitekto Gradua= 300 ECTS (5 urte)+ 30 ECTS KAPrekin lortzea.
|
|
|
Arkitektoen Elkargoaren Kontseilu Nagusiak errekurtsoa jarri du arau
|
horren kontra
, GMHIEEren irizpideak urratzen dituela uste dutelako. Aldi berean, Arkitektoaren titulazioaren aldaketa sustatzeko ekimena martxan jarri dute, hau da, Arkitekto Graduko ikasketak (300 ECTS/ 5 urte)+ KAP (60 ECTS)= Arkitekturako Masterra.
|
|
|
Titulu espainiarrarekin lortzen diren eskumen eta erantzukizunek izaera askoz teknikoagoa dute, esaterako Frantziako arkitektoenak baino. Arkitektoak historikoki duen irudi goren
|
hori
, gutxiagotu egiten da Europako mailarekin alderatuz gero. Arkitektoaren sinadurak eraikuntzaren osotasunaren erantzule egiten du.
|
|
|
Bitartean, arkitektoak, diseinatu, egingo du eta kalkuluak jasotzen dituenean, proiektuari erantsiko dizkio, bere firma baliotsuarekin batera. Badirudi
|
horren arabera
arkitektoak ez direla gai proiektuaren osotasuna biltzeko eta, modu egoki batean, epe finkoen barnean, araudi eta zehaztasun tekniko guztiak erabat menperatuta, bere sinadurak dakarren kalitate bermea eskaintzeko. Gainera, berme hori eskaintzeko, obra bakoitzeko, oinarrian arkitektoa 10 urtez lotzen zaio aseguru etxeari.
|
|
|
Badirudi horren arabera arkitektoak ez direla gai proiektuaren osotasuna biltzeko eta, modu egoki batean, epe finkoen barnean, araudi eta zehaztasun tekniko guztiak erabat menperatuta, bere sinadurak dakarren kalitate bermea eskaintzeko. Gainera, berme
|
hori
eskaintzeko, obra bakoitzeko, oinarrian arkitektoa 10 urtez lotzen zaio aseguru etxeari. Ez al da egile (diseinuaren) baino gehiago arkitektoa erantzule (aseguru etxearen aurrean)?
|
|
|
Antza, ez dirudi kopuru handia, ez kezkagarria. Arazoa, inkesta
|
horren
barnean sartu ez diren (elkarkideak ez izateagatik) arkitektoen kopuruan datza. Euskal Herrian zehar, edozein arkitektura estudiotan (txikia zein handia), praxi normaltzat hartzen da lankide autonomoak kontratatzea; nahiz eta kopuru ofizialik ez izan, batez ere profesional gazteen artean (40 urtetik behera).
|
|
|
|
Horrek
dakartzan ondorioak biziki larriak dira, langileen eskubideen aldetik behintzat; kontratudun batek izan ditzakeen desabantaila guztiei autonomoak dituenak gehitu behar zaizkie. Sarritan, oporrak ordaindu gabe gelditzen dira, langabeziako subsidiorik eza dago (orain, krisialdian, arkitekto asko langabezia ezin kobratuta aurkitzen dira), eta kaleratzearen aurrean ez dago inongo defentsarik.
|
|
|
bermatuta. Dena ugazaben borondate onean lagatzen da,
|
horrek
dakarren babesgabetasun sentipenarekin.
|
|
|
Guk ez dakigu horrenbeste kalitatea eta kantitatea lortzeko gakoa non den, agian ingeniaritza batek eman dezakeen oinarria izan daiteke, edota beste edozer. San Mames estadio berria, edota Marqués de Riscal upeltegietan antzeman daiteke beste kategoria batean jokatzen dela, starsystemeko arauak erabiliz; joko
|
horretan
jokalariak arkitektoak, mota guztietako ingeniariak, teknikariak eta project managerrak dira.
|
|
|
–Estudio tradizionala bukatu egin da, zaharkituta dago erabat? dio Caicoyak,, nahiz eta beste lanbide tradizional batzuek bezala biziraun, ebanistak edo zapatariak bezala, joera ildo
|
horretatik
guztiz aldentzen ari da?. Bere bulegoan gaude, alde batetan Deustu, bestera etengabe lanean diharduen taldea, eta beste bi aldeetan, apaletatik mutu begiratzen diguten liburuz beteriko bi horma.
|
|
|
Benetako denboran. César Pellik diseinatu duen zeru orratzaren kontrolak jokabide
|
horren
beharra izango du, dudarik gabe. –Pellik ez du proiektu oinarrizko bat besterik burutzen, nola lor dezake eraikina kontrolatzea??, hau da gure galdera, beharbada maltzurtasun puntu batekin egindakoa.
|
|
|
Bere aukera nagusia, soldatapean, arkitektura azpiegitura batentzat lan egitea izaten da. Gai
|
horri
jarraiki, esan beharra dago, 1970ean sorrera izaten hasi ziren Ingeniaritza eta Arkitektura taldeak (IDOM, LKS, eta beste) gaur egun tamaina handiko taldeak direla, eta bertan arkitekto ugarik topatzen duela bere lanpostua. Beste aukeretako bat, administrazioak eta berari atxikitako enpresak puzten eta ugaritzen joan diren heinean, eurentzako lan egitea da.
|
|
|
Beste aukeretako bat, administrazioak eta berari atxikitako enpresak puzten eta ugaritzen joan diren heinean, eurentzako lan egitea da. Esan beharra dago hortaz, arkitekto batek lanerako dituen aukerak zabaldu egin direla, eta aukera ugaritasun
|
horrek
asko zabaltzen duela arkitektoaren izateko era. Gainera, gaur egun, arkitektura eskola gehiago daude 1970ean baino, eta horrek, asko errazten dio irakaslea izan nahi duenari bertaratzea.
|
|
|
Esan beharra dago hortaz, arkitekto batek lanerako dituen aukerak zabaldu egin direla, eta aukera ugaritasun horrek asko zabaltzen duela arkitektoaren izateko era. Gainera, gaur egun, arkitektura eskola gehiago daude 1970ean baino, eta
|
horrek
, asko errazten dio irakaslea izan nahi duenari bertaratzea. Ikerketa beharrezkoa da, ordea, irakasle izan nahi duenak aurrera jo dezan.
|
|
|
|
horri
erantsita dauden bizio guztiak, zergatik ukatu) arkitektoek beren gain jaso dituzten botereen ondorio zuzena da.
|
|
|
Gure hizkerara ere igaro da ideia
|
hori
: –Jabe?
|
|
|
eta oinarrizko duintasunaren edukitzaile ulertu behar dugu:
|
horregatik
dugu berau tratamendu formalerako erabiltzen den hitza...) hitzen arteko harreman estua, edo, etxeak, euskal kulturan duen aparteko garrantzia horren eredu lirateke.
|
|
|
Sakon errotutako ideia hauen antzekoek partzialki azal dezakete nola eratu zen, higiezinen burbuila?. Zailagoa da, baina, azaltzea zergatik egin duen eztanda, nola horrek gaur eguneko krisia ekarri duen eta nola
|
horren
ostean ideia horiek, haiei azaldu bezala oinarrizko egia parte handi bat aintzatetsi arren, zenbait kasutan eta egoeratan erlatibizatu ditugun.
|
|
|
2006ko ekitaldia 2005 urteko munduko hazkuntza baino handiagoarekin amaitu zen(% 5,4koa, aurrekoa% 4,8koa izan zenean). Zabalkuntza fase
|
horren
beste faktore bat inflazio presio handirik egon ez izana da: Mendebaldeko herrialde garatuetako batez besteko inflazioa 2002 eta 2006 urteen artean% 2,5 eta% 2,2 bitartean egon zen.
|
|
|
Mendebaldeko herrialde garatuetako batez besteko inflazioa 2002 eta 2006 urteen artean% 2,5 eta% 2,2 bitartean egon zen.
|
Hori
XX. mendeko azken urteetan banku zentral askok praktikan jarri dituzten moneta politika ortodoxoen emaitza da, baita globalizazioaren emaitza ere; izan ere, lehiakortasuna gehitzean prezioak igotzea zailago egiten baita. Inflazio eskas horrek, aldiz, posible egin zituen hamarkada honetako hasierako urteen bereizgarri ziren moneta hedakuntza politikak eta interes tasa baxuak, zeinek zorpetze merkearen bidez hazkundea finantzatzea eta azkartzea ahalbidetzen zuten.
|
|
|
Hori XX. mendeko azken urteetan banku zentral askok praktikan jarri dituzten moneta politika ortodoxoen emaitza da, baita globalizazioaren emaitza ere; izan ere, lehiakortasuna gehitzean prezioak igotzea zailago egiten baita. Inflazio eskas
|
horrek
, aldiz, posible egin zituen hamarkada honetako hasierako urteen bereizgarri ziren moneta hedakuntza politikak eta interes tasa baxuak, zeinek zorpetze merkearen bidez hazkundea finantzatzea eta azkartzea ahalbidetzen zuten.
|
|
|
Halere, ordurako industrializatutako herrialdeetan nabaria zen azelerazio galera motel bat prestatzen zegoela: Amerikako Estatu Batuetako (AEB) ekonomia (mundu osoko BPGren% 20,1 hartzen duena) 2006 urtean% 2,9 hazi zen, hau da, lehen baino astiroago hazten zegoen, nahiz eta
|
hori
ondo konpentsatzen zuten, Txina, India edo Brasilen hazkuntza kartsuek. Urte horretan Europar Batasunean BPG% 3,2 igotzea ere lortu zen.
|
|
|
Amerikako Estatu Batuetako (AEB) ekonomia (mundu osoko BPGren% 20,1 hartzen duena) 2006 urtean% 2,9 hazi zen, hau da, lehen baino astiroago hazten zegoen, nahiz eta hori ondo konpentsatzen zuten, Txina, India edo Brasilen hazkuntza kartsuek. Urte
|
horretan
Europar Batasunean BPG% 3,2 igotzea ere lortu zen. Bestalde, hazkunde horren oinarrian berau posible egin zuen zorpetze merkeak bazituen bere ondorioak:
|
|
|
Urte horretan Europar Batasunean BPG% 3,2 igotzea ere lortu zen. Bestalde, hazkunde
|
horren
oinarrian berau posible egin zuen zorpetze merkeak bazituen bere ondorioak: merke zorpetzeko aukerak zorpetze tasa altuak eragin zituen herrialde askotan, bai familien kasuan bai, AEBren kasuan esaterako, kontu publikoetan (gerra batzuen kostuekin?).
|
|
|
merke zorpetzeko aukerak zorpetze tasa altuak eragin zituen herrialde askotan, bai familien kasuan bai, AEBren kasuan esaterako, kontu publikoetan (gerra batzuen kostuekin?).
|
Horrek
, noski, arriskua areagotzea zekarren, baina egoera mantendu heinean, onar zitekeen arriskua. Izatez, munduko finantza sistema likidezia itsaso batean murgilduta zegoen, azaldu bezala (hedakuntzako moneta politikak, inflazio baxua, arriskua kudeatzeko teknologia berrien garapena, etab.). Egoera horrek berak zorpetze merke horretan oinarritutako ondasun higiezinen eskari handia eragin zuen gurean, ez bakarrik beharra zutenen aldetik, ezpada etengabe,, berme handiz?
|
|
|
Horrek, noski, arriskua areagotzea zekarren, baina egoera mantendu heinean, onar zitekeen arriskua. Izatez, munduko finantza sistema likidezia itsaso batean murgilduta zegoen, azaldu bezala (hedakuntzako moneta politikak, inflazio baxua, arriskua kudeatzeko teknologia berrien garapena, etab.). Egoera
|
horrek
berak zorpetze merke horretan oinarritutako ondasun higiezinen eskari handia eragin zuen gurean, ez bakarrik beharra zutenen aldetik, ezpada etengabe,, berme handiz, eta oso azkar hedatzen zen arloa zenez, inbertitu nahi zutenen aldetik ere, eta horrek prezioen gorakadari eusten zion, sorgin gurpil batean berez betetzen zen profezia bailitzan.
|
|
|
Horrek, noski, arriskua areagotzea zekarren, baina egoera mantendu heinean, onar zitekeen arriskua. Izatez, munduko finantza sistema likidezia itsaso batean murgilduta zegoen, azaldu bezala (hedakuntzako moneta politikak, inflazio baxua, arriskua kudeatzeko teknologia berrien garapena, etab.). Egoera horrek berak zorpetze merke
|
horretan
oinarritutako ondasun higiezinen eskari handia eragin zuen gurean, ez bakarrik beharra zutenen aldetik, ezpada etengabe,, berme handiz, eta oso azkar hedatzen zen arloa zenez, inbertitu nahi zutenen aldetik ere, eta horrek prezioen gorakadari eusten zion, sorgin gurpil batean berez betetzen zen profezia bailitzan.
|
|
|
Izatez, munduko finantza sistema likidezia itsaso batean murgilduta zegoen, azaldu bezala (hedakuntzako moneta politikak, inflazio baxua, arriskua kudeatzeko teknologia berrien garapena, etab.). Egoera horrek berak zorpetze merke horretan oinarritutako ondasun higiezinen eskari handia eragin zuen gurean, ez bakarrik beharra zutenen aldetik, ezpada etengabe,, berme handiz? eta oso azkar hedatzen zen arloa zenez, inbertitu nahi zutenen aldetik ere, eta
|
horrek
prezioen gorakadari eusten zion, sorgin gurpil batean berez betetzen zen profezia bailitzan.
|
|
|
Ekonomia orokorraren azken urteotako hazkuntza handiak, alabaina, inflazioa handiagoa izateko arriskua ekarri zuen, bereziki Txina eta beste herri batzuen eskariak itzel haztean. Eta eskari
|
horrek
berak zein mundu mailako beroketaren gaineko ardura ekologikoek eragindako energiaren prezioaren gorakadak arrisku hori handitu zuten. Ondorioz, banku zentralek beren interes tasak igotzea eragin zuten, inflazioa kontrolatzeko, eta zorrari eustea gero eta zailagoa izan zen.
|
|
|
Ekonomia orokorraren azken urteotako hazkuntza handiak, alabaina, inflazioa handiagoa izateko arriskua ekarri zuen, bereziki Txina eta beste herri batzuen eskariak itzel haztean. Eta eskari horrek berak zein mundu mailako beroketaren gaineko ardura ekologikoek eragindako energiaren prezioaren gorakadak arrisku
|
hori
handitu zuten. Ondorioz, banku zentralek beren interes tasak igotzea eragin zuten, inflazioa kontrolatzeko, eta zorrari eustea gero eta zailagoa izan zen.
|
|
|
Horiek horrela,, burbuila? famatua tentsiook berauek gogorragoak ziren lekutik (beste faktore batzuekin nahastuta zeudelako, eta
|
hori
dela bide, bai eta eragin eta konplexutasun handiagoa zuten lekutik) urratzea ekarri zuten. Hortaz, 2007ko abuztua Estatu Batuetako kreditu kalitate eskaseko hipoteken (subprime delakoak) merkatuaren krisiagatik pasatu zen historiara.
|
|
|
hau da, hipotekok ematea oso negozio emankorra zen, ordaintzen zuten bitartean. Kreditu kalitate gutxiko hipoteka mailegu horiek ematen zituzten erakundeak
|
horretara
dedikatzen ziren soilik edo gehienbat eta ez zuten gordailurik jasotzen, eta gordailurik bermatu behar ez zutenez, gordailuak jasotzen zituzten gainerako banku eta erakundeekin alderatuta, arauetako exijentzia gutxiago bete behar izaten zituzten eta ikuskapen gutxiago jasaten zituzten. Horrek posible egiten zien, hain zuzen, horren arrisku (eta etekin) handiko negozioa eramatea.
|
|
|
Kreditu kalitate gutxiko hipoteka mailegu horiek ematen zituzten erakundeak horretara dedikatzen ziren soilik edo gehienbat eta ez zuten gordailurik jasotzen, eta gordailurik bermatu behar ez zutenez, gordailuak jasotzen zituzten gainerako banku eta erakundeekin alderatuta, arauetako exijentzia gutxiago bete behar izaten zituzten eta ikuskapen gutxiago jasaten zituzten.
|
Horrek
posible egiten zien, hain zuzen, horren arrisku (eta etekin) handiko negozioa eramatea.
|
|
|
Kreditu kalitate gutxiko hipoteka mailegu horiek ematen zituzten erakundeak horretara dedikatzen ziren soilik edo gehienbat eta ez zuten gordailurik jasotzen, eta gordailurik bermatu behar ez zutenez, gordailuak jasotzen zituzten gainerako banku eta erakundeekin alderatuta, arauetako exijentzia gutxiago bete behar izaten zituzten eta ikuskapen gutxiago jasaten zituzten. Horrek posible egiten zien, hain zuzen,
|
horren
arrisku (eta etekin) handiko negozioa eramatea.
|
|
|
Salmentak behera egitean, etxebizitzen prezio balioak ere berdin egin zuen, eta hortaz, maileguok bermatzen zuen ondasunaren balioak behera egin ahala, maileguon bermeek ere.
|
Horrek
, zenbait kasutan, hartzekodunak zordunari bermeok egokitzea eskatzea ekarri zuen, zordunaren gaineko presioa oraindik gehiago handituz. Eta ordainezin gehiago heltzen hasi ziren.
|
|
|
eta, subprime? hipotekak berme gisa erabiltzen zituzten zor bonuak egin zituzten, arriskua bonu
|
hori
erosi zuten inbertitzaileei (bestelako banku, enpresa edo norbanakoei) kutsatuz.. Horrela, higiezinen merkatuan jaiotako krisia finantza arloko krisi bilakatu eta domino efektu bat habiarazi zuen finantza munduan; gerora, horrek ekonomia errealari eragin dio azken baten.
|
|
|
hipotekak berme gisa erabiltzen zituzten zor bonuak egin zituzten, arriskua bonu hori erosi zuten inbertitzaileei (bestelako banku, enpresa edo norbanakoei) kutsatuz.. Horrela, higiezinen merkatuan jaiotako krisia finantza arloko krisi bilakatu eta domino efektu bat habiarazi zuen finantza munduan; gerora,
|
horrek
ekonomia errealari eragin dio azken baten.
|
|
|
Faktore horiek direla bide, arriskuek pakete oso atomizatuak eta, espazioari dagokionez, oso zabalduak izatea zehaztu dute, eta ondorioz, krisiak ez dio Estatu Batuetako sistemari soilik eragin. Gainera, zenbateraino hedatuak diren edo nork dituen jakitea oso zaila den neurrian (inork ez du onartu nahi izan bera ukitua zegoenik,
|
horrek
bere gaineko berehalako konfiantza galera zekarrelako, eta hortaz zorpetzeko gaitasun eskasagoa eta zorrok ordaintzeko presio handiagoa), konfiantza galera orokorra suertatu zen eta harekin likidezia eskasia. Sorgin gurpila alderantzikatu egin da:
|
|
|
Sorgin gurpila alderantzikatu egin da:
|
horri
credit crunch deitu diote.
|
|
|
Edo kostuak gutxitzeko beharra lan kostuak murriztuz, hau da, langabeziara bidaliz hainbat lagun.
|
Horrek
bereziki jo ditu higiezinen enpresak eta eraikuntzaren industria, ez bakarrik inbertsio eta arrisku hartze ugari eskatzen dituztelako, ezpada azaldutako arrazoi guztiengatik (euren prezioa gainestimatua zegoelako, interes tasek kota altuegiak jo zituztenean jendeak hipotekak eskatu eta erosteari utzi ziolako, bankuek ere hipotekak emateko baldintzak arras zorroztu dituztelako,...) etxebizitzaren ... Garai txarrak eraikuntza berriko proiektuetarako, eta horretara dedikatu nahi duten arkitekto hasiberrientzat.
|
|
|
Horrek bereziki jo ditu higiezinen enpresak eta eraikuntzaren industria, ez bakarrik inbertsio eta arrisku hartze ugari eskatzen dituztelako, ezpada azaldutako arrazoi guztiengatik (euren prezioa gainestimatua zegoelako, interes tasek kota altuegiak jo zituztenean jendeak hipotekak eskatu eta erosteari utzi ziolako, bankuek ere hipotekak emateko baldintzak arras zorroztu dituztelako,...) etxebizitzaren salmentak itzel egin zuelako behera, eta horrela dirau. Garai txarrak eraikuntza berriko proiektuetarako, eta
|
horretara
dedikatu nahi duten arkitekto hasiberrientzat.
|
|
|
gremioak, altzairuak, etxetresnak? Eta enpresek zailtasunak dituztelarik,
|
hori
langileengana hedatzen da: langabezia hazten da, eta jendea txirotzen da eta gutxiago erosten du:
|
|
|
autoak, aisialdia? Eta zorrak ordain ezin dituzten pertsona eta enpresen kopuruak etengabe gora egiten jarraituko balu,
|
horrek
hauxe esan nahiko luke: hasieran kalitate txarreko edo arrisku handikoak ez ziren bestelako finantza produktu batzuek ziur asko ezin izango luketela inbertitutako kapitala berreskuratu, eta arriskua eta mesfidantza oraindik handiagoak izatea.
|
|
|
Izatez, mundu osoko banku zentralek interes tasa ofizialak ia hutsera jaitsi dituzte. Halere,
|
horrek
, tipo ofizialen beherakada merkatuko tipoetara eramateko, zorpekoen gaineko presioa lasaitzeko (eta hortaz guztiaren oinarrian dagoen ordainketen etetea amaitu eta ordainketei berrekiteko joerarekin eta konfiantza berrezartzearekin ordeztu ahal izateko) eta mailegu berriei bide emateko orain zabal eta indartsu dagoen beldur eta mesfidantzarekin amaitu du, inork ez baitu mailegu merkerik ematen ar... Baliteke, horregatik, tipo ofizialak jaitsi arren, hipoteken kostua ez jaistea eta merkatuak behera jarraitzea.
|
|
|
Likidezia eskasa denean eta etxebizitzen prezioaren gorakada alderanzten denean, merkatutik alde egiten duten lehengokoak, etxebizitza? beharrik ez duten espekulatzaileak dira, bereziki gehiago jaitsi daitekeela uste badute, eta
|
horrek
eskaria ahuldu (edo oraingo kasuan, ia erabat gelditu) eta prezioak jaisten dituelako. Gainera aurretiaz hipotekatutako jendea zailtasunetan sartu ahala, etxebizitzen eskaintza handituko da, eta prezioa are gehiago jaitsiko da.
|
|
|
dutenek erosteko mailegurik eskatu behar badute (normalena den bezala), zaitasunak topatuko dituztela. Baina
|
horrek
espekulatzaileak urrun mantentzen ditu ere bai, momentuz.
|
|
|
Bien bitartean, gure etxearen jaun eta jabe ez garenok, behar
|
hori
ase gabe daukagunok, aukera bat izan dezakegu, sarri zabaltzen ez den aukera bat: inbertsio emankor eta seguru bat eskaintzen duen merkatu batean (hau da, higiezinen merkatuan) espekulatzailerik gabe negoziatu eta (dirua lortu edo ordainketak atzeratzea posible badugu) erosteko aukera, alegia.
|
|
|
horregatik dugu berau tratamendu formalerako erabiltzen den hitza...) hitzen arteko harreman estua, edo, etxeak? euskal kulturan duen aparteko garrantzia
|
horren
eredu lirateke.
|
|
|
Gure abizenak ere etxe bati buruz ari dira eta!
|
Horrek
euskaldunon inkontziente kolektiboan bi isla izan ditu: batetik, ahal izanik jabe izateko sakoneko nahi edo desira ezkutu bat, eta haren eraginez (beste faktore ekonomiko batzuekin batera), alokairurako joera eskasa.
|
|
|
ogia erosteko bezala, eginahalak egingo ditugu berau ordaintzeko. Baina ogia ez bezala, diru kopuru handiak inbertitu ditugu
|
hori
lortzeko, seguru asko pertsona arrunt gehienek bere bizitza osoan egingo duten eragiketa finantzario handiena izango da. Bestalde, berme gisa ere aparteko ezaugarriak ditu:
|