|
2007
|
|
|
Eta gertatzen baldin bazen, noizbait edo nunbait, Maritzak iragartu alaba seme sortzea, edota aldrebes berdin, ondoko urtean joaiten zitzaizkion konduen eskatzera eta orduan zen, orduan gure atso azti zaharra burgoi eta harro heien errezebitzeko. Bere karrosan sararazten zituen bikote kexatuak, polliki polliki mintzatuz, bere orduko errana ahantzia zuela" pentsa, urte bat badu halere, nola nahi duzue gogoan atxik
|
ditzadan
guziak, eta... nola duzu izena. A, ba Etxeberri Gaxine" berehala so eginen zuela bere liburu sainduan, hala deitzen baitzuen kuaderno zahar okitu bat nun ere idazten zituen aldi guziz bere errantzunak.
|
|
|
...nuelarik — jes, zer mirakuilu da hau — eta lasterka abiatzekotan nintzen aita abisatu beharrez norbaitek zakua ebasten ziola, orhoitu nintzalarik berak errana, ixilik egoiteko edozer gertaturik ere, eta zozo baten gisa, begiak borobil zapartaturik, lotsati eta ez hainbat adore, gure zakua arbolaren hostotzan desagertu zen, bizi bizia, nehork ikusi gabean, salbu nik, bainan sekretu baten
|
jabe
nintzan eta ez nuen nihon ez nehori deus erraiten ahal. Eta, orduan galdezka nindagon nihauri, zer da ixtorio hau, ez jakin nun zer begira, hostotza sasitu hartan ez baitzen deus antzemaiten, zer erranen nion aitari ikusiko zuelarik bere zakuaren falta, noiz ere — bena, bena, zer da berriz hori?
|
|
|
Hauxe zen ixtorioa! Hainbeste denbora gutiz hainbeste gauza bitxi gertatzen zen ene begien bixtan eta lotsadura edo harridurak harturik, deus ezin erran ez egin, nigarrak kasik begietan nintuen, ahalge, beldur, zerbaitetan huts egiten nuela eta nik dakita zer sendimendu nahasten baitzauzkitan barnean, abantxu dolutua zertarako debru merkaturat jin
|
nintzan
, daldaran zaldiari lotu nintzan, hura bederen ez zautala berekin emanen — nor debru da gizon zikin eta itsusi hori, zer behar du gure karrosan sarturik... — enbeiak tiraka aihertzen ninduen ostaturat aitaren ikusteko lehiarekin, bederen zerbaitetaz ohartaraziko nuela — eta sekulan zaldia ere ereman baleza!
|
|
|
Hauxe zen ixtorioa! Hainbeste denbora gutiz hainbeste gauza bitxi gertatzen zen ene begien bixtan eta lotsadura edo harridurak harturik, deus ezin erran ez egin, nigarrak kasik begietan nintuen, ahalge, beldur, zerbaitetan huts egiten nuela eta nik dakita zer sendimendu nahasten baitzauzkitan barnean, abantxu dolutua zertarako debru merkaturat jin nintzan, daldaran zaldiari lotu
|
nintzan
, hura bederen ez zautala berekin emanen — nor debru da gizon zikin eta itsusi hori, zer behar du gure karrosan sarturik... — enbeiak tiraka aihertzen ninduen ostaturat aitaren ikusteko lehiarekin, bederen zerbaitetaz ohartaraziko nuela — eta sekulan zaldia ere ereman baleza!
|
|
|
Hainbeste denbora gutiz hainbeste gauza bitxi gertatzen zen ene begien bixtan eta lotsadura edo harridurak harturik, deus ezin erran ez egin, nigarrak kasik begietan nintuen, ahalge, beldur, zerbaitetan huts egiten nuela eta nik dakita zer sendimendu nahasten baitzauzkitan barnean, abantxu dolutua zertarako debru merkaturat jin nintzan, daldaran zaldiari lotu nintzan, hura bederen ez zautala berekin emanen — nor debru da gizon zikin eta itsusi hori, zer behar du gure karrosan sarturik... — enbeiak tiraka aihertzen ninduen ostaturat aitaren ikusteko lehiarekin, bederen zerbaitetaz ohartaraziko nuela — eta sekulan zaldia ere ereman
|
baleza
! Pollita nindukek, bai...
|
|
|
Nundik dator, zure ustez, botiga tzar hori? — eta orduan, irriz hasi zen — ez nian horri pentsatzen, bainan, banakian egun batez egiak berriz agertzea zukela, haugi, mintzatuko gaituk — sukalderat itzuli ginen — pausa ordua duk berdin, balia
|
dezagun
— eta ama deiturik, biek betan hau kondatu zidaten — mila bederatzi ehun eta berrogoita hiruan, gerla zukan, gu merkatuan izan ginen egun hartan, manaturik joan nindian," erreziztenziak" manaturik. Aintzin bezperan, beren" maquisard" leial bat arrestatua izan zian, Donapaleuko presondegirat ekarria eta, gaua zelata, eskapatu ahal izan zian.
|
|
|
Eta, Jainkoaren manamenduek norbere buruaz beste egitea kondenatzen zutenez, istripuak ez ditu debekatzen, beraz, jadanik hautatua zuela leku bat nundik ere bere jauzia ez zuen huts egiten ahal eta denek, Jainkoa barne, sinetsiko zutela zortearen ezin aurrikusizko hala beharra, desohorerik ez zadin izan nehorrentzat. " Bainan, erraiozu ene semeari, segitu zuen mezulariak, ez badu ene errezebitzeko xederik, ez
|
dezan
bere burua bortxa. Edozoin gisaz, mendi madarikatu hau, etxe madarikatu hau eta emazte madarikatu hau utziko ditut ahal bezain laster.
|
|
|
Bainan, eta diozuet hau nehork sekulan ez duela bizi izan, mahai azpiko jokoak begistatzen ditut, horiek bainaute laster ezartzen behar denaren jakinean. ...emearena kitzikatzen, kasu orduan, zeren eta, bi edo hiru aldiz zangoen harat hunata ikusi eta, irriz pufaka entzuten ditut" bahiza?" eta besteak" ale, goazen" eta brau xutitzen dira kaderak pusatuz edo berdin aurtikiz presaka bezala" Llabri, habil kanporat" ostiko edo erratzaren lotsak erne xutiarazten bainau eta atea ikusi gabe ziuntan pasazen, hixtuak ondoriorik ez
|
dezan
izan.
|
|
|
Hamar urteak bete berriak nintuen, ordu hetan, mila bederatzi ehun eta berogoita hiruan, gerla denbora betean, ez banakien ere sobera izaera horrek zer erran nahi zuen xuxen. Bakarrik, ondotik ohartu
|
nintzan
bezala, bidetan zehar aitak zaldia geldiarazten zuela, oihu arrotz bitxi batzuen gatik, gero mintzatzen erdi frantses eran —... au marche... — xamarraren azpitik atorrako sakelan zituen paper zonbait ateratzen — oui, laisser passer... voila... — et, lui, qui?...
|
|
|
Surat erori aintzin hila zen. Hau da finitze eder bat, nihaurek ere berdina onhar
|
nezake
. Oi zortea!
|
|
|
Urtarilaren hastapenean iduriz, mila zortzi ehun eta hogoita bederatzian, deliberoa hartu zuten zerbaiten gisaz Lastagaren desgertaraztea. Modu bat edo gehiago zalantzan ezarri zutenez ez dakigu, bakarrik eiherazainak zionez" ainhitz lekutan ikusten ziren Maddi eta Olate, ixilka, ikerka, hau ikus hura hunki, hunat so egin, harat behatuz, nabari zen ez zakiteka oraino..."" zer?" erran zuen jujeak, eta" nik ez dakit, ez
|
nintzan
heiekin" eta" nolaz dakizu beraz zertan ari ziren?", eta paperrean ez da deus gehiago idatzirik. Beste auzo batzuen ganik jakiten da ere" usutan kalapitak ezagun ziren azkar, baita ere oihu, sakre eta beste", eta inkestak agertuko duen bezala, bi gizonak papotik loturik ere egon omen ziren egun batean, oihesturik, batak bestea kriminel izenaz akusatzen zuela.
|
|
|
Inkesta hau bururatua nuenez geroztik, Bordelen ezagutu nuen Kamila ixtudiante gazte lagun bateri errantzutera behartua
|
nintzan
eta bere galderari aterabide baten emaiteko, mahainean jarrita, idazten hasi nintzan:
|
|
|
Inkesta hau bururatua nuenez geroztik, Bordelen ezagutu nuen Kamila ixtudiante gazte lagun bateri errantzutera behartua nintzan eta bere galderari aterabide baten emaiteko, mahainean jarrita, idazten hasi
|
nintzan
:
|
|
|
Aitortu behar dut, ene zortzi urterekin, miresturik nengoela holako" amodio" ixtoriaren jakinean izateaz: bai ene arrebak amoros bat izan
|
zezan
, bainan gehiago, horietarik bat gure apez gaztea izan zedin! Hau zen gauza harrigarria eta arras berria neretzat.
|
|
|
Eta gainera, aberatsak besteak baino hastielagoak dituk, berek sekulan egin nahi izan ez dutena bester eginarazteko aiher dituk, pobreak baino zikoitzagoak, bortitzak, jeloskorrak! Kasu paira
|
dezaken
ene alabak!".
|
|
|
Artetik entzuten gintuen solasaldietan, amak aipatzen zuen ardura nola ikusten zuen bere alaba" eskuak gorriturik buketa garbitzean, bizkarra konkorturik agorteiaren aurrean, dabantala soinean, biloak zapi tinko batez estalirik". Eta segitzen zuen" beharrez, gauzak gaizki joanez, saialdia ezezta
|
ginezake
eta berriz etxerat itzul ahal laiteke... ".
|
|
|
Adios lisatze, kozina egite, buketa hedatze eta beste lan murriztu eta etorkin gabeko horiek, ez dira beretzat, Xantiana bezain gisako neska batek beste gero baten mentura behar zuela" aterako da segurki, badaki zer ari den". Denak ongi zoatzin beraz, amak ez zuen kezkatu behar, eta" nahi baduzu bederen, denbora puska bat gehiago atxik
|
ginezake
hemen, kontratuz kanpo, bixtan dena, hain gira beraz kontent, bazter guziak airosten baititu... dute bat hartuko duzu? ".
|
|
|
Gaua etorri zenean, ohe estalgien zoko zokoan gorde
|
nintzan
eta ikusten nuen Xantiana bizi zegoen mila ta gau batetako palazio hura, ene arrebak Elhurxuriren itxura zuela, kirol zapetak soinean eta gona motxarekin bai, bainan, printzesa baten antzarekin, mundu guzia eramanez mago ziriaren puntan. Eta ni, ttipia nintzenez, haren zazpi ñañoetarik bat nintzen...
|
|
|
" Heldu den igandean berriz holakorik gertatzea damu litake, jadanik gutti aski bailitake gure azken elizatiarren galtzeko, eta hori ezin onhartua litzaiguke. Orduan, egin
|
dezagun
otoitz, artetik, gure Jainkoari galdatzeko, zutaz urrikaldurik, indar berri bat eta bultza sendo bat igor dezauzun gainerat, mihia zaluaraziz, hitzak turrustan ahotik ateraziz, ahalge eta herabeak kasatuz, Hitza heda dezazun paropiako ardi guzien hoberenetan, amen".
|
|
|
" Heldu den igandean berriz holakorik gertatzea damu litake, jadanik gutti aski bailitake gure azken elizatiarren galtzeko, eta hori ezin onhartua litzaiguke. Orduan, egin dezagun otoitz, artetik, gure Jainkoari galdatzeko, zutaz urrikaldurik, indar berri bat eta bultza sendo bat igor dezauzun gainerat, mihia zaluaraziz, hitzak turrustan ahotik ateraziz, ahalge eta herabeak kasatuz, Hitza heda
|
dezazun
paropiako ardi guzien hoberenetan, amen".
|
|
|
Santestebanek ere otoitz egin zuen, karsuki bezain amultsuki, bainan ez zitzaion iduri aski izanen zenik bere akatsaren ezabatzeko. Dudak bazituen, izanikan ere sineskor sendoa eta apezpikuak, hortaz oharturik, erran zion orduan apal apala" hau gure artean dagola, nehork jakin ez
|
dezan
sekula: gure Jaunaren biden zabaltzeko eta haren Hitzak trabarik ez dezan jasan zuganat heltzeko, bada Dohain Berezia deitzen den gauza bat.
|
|
|
Dudak bazituen, izanikan ere sineskor sendoa eta apezpikuak, hortaz oharturik, erran zion orduan apal apala" hau gure artean dagola, nehork jakin ez dezan sekula: gure Jaunaren biden zabaltzeko eta haren Hitzak trabarik ez
|
dezan
jasan zuganat heltzeko, bada Dohain Berezia deitzen den gauza bat. Hau da nik emanen dauzutan kontseilu bat, sekretuzkoa baina eraginkorra izan ditekena, nihaurek frogatu baitut zure adin bertsuan nintzelata.
|
|
|
Hau da nik emanen dauzutan kontseilu bat, sekretuzkoa baina eraginkorra izan ditekena, nihaurek frogatu baitut zure adin bertsuan nintzelata. Meza hasi aintzin, Jainkoak barka
|
dezadala
, edan itzatzu bi ttortta vodka basotarat urekin, eta ikusiko duzu nola aisezia eta ausartziak etorriko zauzkitzun. Zoaz Jainkoaren babesean.
|
|
|
Ez dut hortaratzerik izan hain duzu berriki eta lerdenki zelebratu Gure Jaunaren Ofizio Saindua. Heldu den igandeari buruz eta Dohain Bereziak ez
|
dezan
ondorio txarrik izan, ene kontseiluak segizkitzu zuzen zuzena, erran nahi dut bi ttortta vodka basotarat urekin edan eta ez kontrarioa.
|
|
|
— Ba, berdin balio dik, hala denaz geroz sinets
|
dezagun
eta kito!
|
|
|
—.. baina... jatera ere eman behar zaiok, eta non aurki
|
zezaken
gure eskualdetan horrendako bazka. Kamelu batek... ago... zer deabru jan behar dik?
|
|
|
— Aise sinesten diat! Nik hasteko kameleoi bat banu baratzean nehori ez
|
nezakek
aipa ere... nitaz irri egin dezaten beldurrean... kuskandela bat, bai, hori non nahi bizi daitekeena duk, baina... kar, kar, kar... kamelu edo kameleoi bat... Ostaler! Beste biga otoi!
|
|
|
— Aise sinesten diat! Nik hasteko kameleoi bat banu baratzean nehori ez nezakek aipa ere... nitaz irri egin
|
dezaten
beldurrean... kuskandela bat, bai, hori non nahi bizi daitekeena duk, baina... kar, kar, kar... kamelu edo kameleoi bat... Ostaler! Beste biga otoi!
|
|
|
Ez diat pentsatzen ere, bere ile luzeekin, atorra berde loretsu batez jauntzirik, galtzerdi zilo eta petatxatuekin, oinetan espartin zahar pare bat baizik erabiliz uda ala negu! To, erran
|
bahaza
eremita moduko zerbait zitekeela, ez diat ukatzen, baina sendagile... ez hori ez!
|
|
|
— Eman
|
dezagun
! Beraz, azken berrietan... kamamila zikean bere baratzean... eta ez beste zerbait... eta horren gaitik preso altxatu die gure gizona... jes... Ostaler, agortuak gara!
|
|
|
Sei urte nituen bakarrik, mierda! Eta ene aitak ez zekien zer zen aita izatea ere, orduan pentsa
|
ezazue
nondik jakinen zuen amaren ordaintzen! Ez aipa ere!
|
|
|
Sei urte pasa ditut han, kasik aste ondar eta opor guziak gaztigaturik han berean pasatuz, etxea ikusi gabe, ama aipatu gabe, makila histak bizkarrean gozatuz, beharriak ekinaren ekinez tiratuak behar baino luzeagoak bainituen, aita heldu zitzaidala bisitatzera hilabetean behin hastean bederen, frixtez, lanez gainditua zelata. Sei urteren buruan jakin
|
ezazue
behar bezala moldaturik ateratuko nintzela hortik, hipokrita, gorrotoz hanturik, zentzu gabea, ero etxean sartzeko prest segidan. Beharrik kiroletan despeditzen nituen ene indar bultak, eta han emaiten nintzan buru gorputz, ase artino.
|
|
|
Sei urteren buruan jakin ezazue behar bezala moldaturik ateratuko nintzela hortik, hipokrita, gorrotoz hanturik, zentzu gabea, ero etxean sartzeko prest segidan. Beharrik kiroletan despeditzen nituen ene indar bultak, eta han emaiten
|
nintzan
buru gorputz, ase artino.
|
|
|
Lagunari kazeta itzuli nion, eskaera bat eginez haatik: " autoa prestatuko didak astelehenean?" eta erantzun baiezkora izanik, berriz ene pentsaketetan sartu
|
nintzan
.
|
|
|
Ez luke besterik behar, bera han izan zedin eta ni ere! Hasteko, bera ez da gomitatua izan ni bezala, eta han izateaz abisa baledi, bekoz beko bi hitzez galdezka
|
nezake
zertaz eta nolaz ni gabe lekuak hustu zituen Baina, ez, ez da han izango ez, arrazoi pilik ere ez du horretarako, nondik jakinik hasteko, edota ni bezala, kazeta irakurriz. Eta, han balitz, ez nezake ezagut ere, hainbeste denboraren buruan.
|
|
|
Hasteko, bera ez da gomitatua izan ni bezala, eta han izateaz abisa baledi, bekoz beko bi hitzez galdezka nezake zertaz eta nolaz ni gabe lekuak hustu zituen Baina, ez, ez da han izango ez, arrazoi pilik ere ez du horretarako, nondik jakinik hasteko, edota ni bezala, kazeta irakurriz? Eta, han balitz, ez
|
nezake
ezagut ere, hainbeste denboraren buruan. Bere aurpegia ez dut hain garbi ikusten, lainotsu baizik.
|
|
|
Euri zafradak gainerat jausten zaizkit, mateletan gaindi kurrituz. Ez
|
ezazue
uste izan negarrek zerbait ikusteko duten horrekin, ez! Ez pentsa ere!
|
|
|
Zer, puta! Ion ez
|
nintzan
" ni"! Ion delakoa beste bat zen!
|
|
|
—... oraino bai, ez luzaz, dozena bat sasoi pasatua dituk eta ordu izanen zaik esku zabalen orman eranstea, hire hatza gorriz margo
|
dezadan
, esku ahurra, besteak bezala, gure tribukoa haizelako arrastoa...
|
|
|
Ni, sendagile nauk bakarrik, suaren zaindari, eskarien igorle, orma tintari. Ttipi ttipitik ikasi nian nehor bezain hobeki itxuren marrazten eta margotzen, koilarre egiten otso edo hartz letaginak zulatuz eta bat bestearen ondotik kordatuz, harkaitzen zizelkatzen, eta gure izpirituen deitzeko edota laudatzeko pizti ikurrak ormetan emokatzen, hor izan
|
ditzagun
gero lagun, babes edo sokorri...
|
|
|
... orain duk unea, har
|
ditzagun
lastargia, ikatz kutxa, errauts gorria, eta goazen... harkaitz zutabe horren ondotik doa lurpeetarako bidea, xendra... eta han ormaren zabalean ikusiko duk Aba garbitu duen basa idia... gorriz emokatua... gezi bat saihetsean... eta ere abelgorriak, oreinak. Baina, ez dituk bakarrik ikurrak agertzen hemen, orman tilingo diren harkaitz puska horiek erabiltzen ditiat ttunttunaren egiteko, orein adar punta batekin, jo eta jo ari nauk gure arbasoei deika, entzun gaitzaten...
|
|
|
... orain duk unea, har ditzagun lastargia, ikatz kutxa, errauts gorria, eta goazen... harkaitz zutabe horren ondotik doa lurpeetarako bidea, xendra... eta han ormaren zabalean ikusiko duk Aba garbitu duen basa idia... gorriz emokatua... gezi bat saihetsean... eta ere abelgorriak, oreinak. Baina, ez dituk bakarrik ikurrak agertzen hemen, orman tilingo diren harkaitz puska horiek erabiltzen ditiat ttunttunaren egiteko, orein adar punta batekin, jo eta jo ari nauk gure arbasoei deika, entzun
|
gaitzaten
...
|
|
|
Historiaurreko denbora haietan, gu giren leku honetan, bazen arkupe erraldoi bat, eguzkiak argitzen zuena nasaiki. Ez da harritzekoa beraz, hemen kausitzen badugu orain, sute baten lekua, harri xabal batzuez inguratua, ikatz arrastoz ugari, eta aise pentsa
|
dezakegu
lehengo gizonak elkarretaratzen zirela su baten inguruan, ehizatik sartu eta, emazteak erretze edo beste lan xumetan ari zirela.
|
|
|
— Zaude, zaude, anderea otoi, nahi baduzu, galderak bukaerako utziko ditugu, gure bisitak segi
|
dezan
deus trabarik gabe, milesker. Beraz jaun andereak, erraten nuen bezala, historiaurreko gizonek ehizaz eta bizibideez artatzeaz besterik zuten gogoan, eta jakintsu handi handiengandik dakigu erlisione edo izpiritualismo mota zerbaiten seinaleak direla harpezuloetan ikusten diren tinta, margo, grabatze eta beste, baita ere orduko gizonek jotzen zuten histu soinu egiteko tresna horiek...
|
|
|
— Tira, anderea! Segi
|
dezagun
beraz gure bisita, lehengo gi..., barkatu, lehengo biztanleen aztarnak ikusiko ditugu
|
|
|
—.. Argitxu! utz
|
ezan
geldik, ez duna ikusten aitarekin mintzatzen dela!
|
|
|
... egia duk, hamabost egunez bakarrik denak ongi joan dituk... lotsa nindian alta, zerbaitetan edo nunbeit huts bat egin
|
nezan
... ez, deus ere... egin beharra egin diat... zaudete gustuan, gazteak... denak zuzen... to, joan aintzin eman dirua ere hor duzue, gastatu gabean... konduekin karnetxoa utzi dauzuet... zuek egiten duzuen bezala...
|
|
|
... leher egin
|
baleza
! Berantegi duk... alta badakiat ez duela pipa usain hori senditzen ahal... estakurua Argitxuren osagarriari emanez... to, Jakes, hi ta ni biak zoin zozoak gaituk...
|
|
|
... hire erraner bai, banikek hortaz zer... erran... nihaurek, sudur puntatik neramakela nahi bahu... gaizo ni... hi bezalako emazte galant eta distirant batek burua galarazteko baizik ez luken... bainan... hola hobe beharbada... gu biek badikenau gune iduritsu bat... egun batez baitugu itzuli handi bat hartu itzuliezinezko itzuli bat... erran
|
nezaken
... bainan horiek gure egitateak dituk... nehork ez dik deus jakin behar...
|
|
|
Bat edo beste xutitu zen ustez goizeko bazka emailea jin zeila eta kaka tonto bat erorterat utziz, plist plast, marrakaz ere hasi. " Hemen ere gauzak ontsa direla erran
|
nezakek
" alde guzitarat so eginez," tresneria hor duk, xixpa, arrestelia, akulia, kotxia... ez diat deus falta... zer mila debru zian azantz hori ordian, ala amentsetan ari izan gituk!".
|
|
|
— Segi
|
dezagun
beraz.
|
|
|
— Ez... ez da posible! Tenore hartan ez
|
nintzan
jeikia ere!
|
|
|
Beraz... botak bustiak zirela eta kataskan hasi zirezte: ez duzu nahi ukan Pettanek so egin
|
zezan
zure barrukian...
|
|
|
— Ez da egia... aski zuen miatzia... bere falta da... makila eskuan zuen eta mehatxatu nau... lotsa
|
nintzan
...
|
|
|
... ez, ez dik iduri axolatua denik, bestenez abisatuko gintian egun gabe. Bagindian ba konfiantxa galdegin giniolarik gure bakantza denboran etxaldeaz arta har
|
zezan
. Eta iduriz, denak ongi joan dituk, kabala, arnes, etxe ta guzietaz okupatu duk bereak izan balitu bezala...
|
|
|
Nahiz, ez diat deus gordetzekorik, bizia hola duk, gure aferak dituk... to nola, Argitxu sortu zen urtean, erloiu bat erosi nian... Xexilirentzat... gosta ba... bixtan dena... bainan, zer nahi duk... plazer zian... hola duk...! Horren kondatzen ari
|
nintzala
, ez dik gure mutikoak deus erran... beha zukan... ixil ixila... irri ezti bat ezpain xokoetan... badakikek zer diren holako... eta ez dik, segur nauk hortaz, sekulan nehori erranen... beretako atxikiko dik...
|
|
|
... zer debru, ez datak bakerik emanen bere lapin zikin... xo... xo... zertan
|
nintzan
... a ba, hola pasatu dituk uda huntako egunak... suerte on bat ukan diauk holako langilearen kausitzea... langilea bai, bainan ez lan gose diren hoietarik ez... gozoki ari den bat, karkulatuz... denbora hartuz ere zonbait aldiz... auzoeri ez zeian ez sobera gustatzen hori... bena, bakotxak bere heina... eta beti prest halere... iduriz frango laket zian gure etxean... eta frango ontsa akomatzen gi...
|
|
|
Ximun murmurika zabilan, herabeki, sakre zonbait ezpainetarik elkitzen zitzaiola, o ez sobera gora ez sekulan aitak entzun
|
balitza
, bainan halere aski finki, eta ez zen arrado ikustea, bata edo bestea, bat batean urhats zeiharkada batez ipurdiz gora gertatzen edo gutienez, dunpan, lagunari lotzen:
|
|
2008
|
|
|
Katixak bazterretik: Jaunak, jakinen duzuenean gure Bittorren bizi hastapenaren berri, segur naiz hartaz arduratzeaz ez duzuela dudarik izanen. Aitormen honen egitea zuen aintzinean biluztea dela iduritzen zaigu, bainan zer ez
|
genezake
egin, gure mutikoari askatasuna ardietsarazteko! Ni naiza mintzatuko ala zu. Emazu, emazu, dio Gillomek.
|
|
|
Ez
|
nintzan
luzaz egon ahal izan ixilik. Gillome ikusteko behar handitan nintzan, gu bien amodioz bat egiteak egina baitzuen hirugarrenaren eregintza!
|
|
|
Ez nintzan luzaz egon ahal izan ixilik. Gillome ikusteko behar handitan
|
nintzan
, gu bien amodioz bat egiteak egina baitzuen hirugarrenaren eregintza!
|
|
|
Uste duzu zango hori sendatuko zaizun egun hartako. Hamabost egunez sendatzen ez banintz ez litzateke marka ona. Etorriko naiz, zuzen da neure laguntzaz ordaindu
|
dezadan
, doi bat bederen, zuk ekartzen diguzuna.
|
|
|
Iduri eta bizi errealaren zerbait gaztigu kargaren eremaile naizela. Osasun galdez nago, beti azkar segi
|
dezadan
emana izan zidan biziko bidean.
|
|
|
Hala ere, ene nahikundea litzateke, alegiazko ixtorio hau irakurtzean kausi
|
dezazun
zerbait gogo pausagailu. Egiazko mundu kordokatu honek deraizkun buru hauste eta akiduren artetik, noizean behin, zerbait atsedenen bila eskapatzeko bezala.
|
|
|
Katixak sarrarazten ditu bi gizonak sukaldera, bi kadiretan jarrarazten eta ontzitegiko taulatik gutuna eskuan hartuz, dio auzapezari: Zuhaurek ere irakur
|
zenezake
ba gutun hau, bainan nahiago dut amaren ahotik entzun ditzazun hemen izkiriatuak dituen ezin asmatuzko kakolakeriak.
|
|
|
Katixak sarrarazten ditu bi gizonak sukaldera, bi kadiretan jarrarazten eta ontzitegiko taulatik gutuna eskuan hartuz, dio auzapezari: Zuhaurek ere irakur zenezake ba gutun hau, bainan nahiago dut amaren ahotik entzun
|
ditzazun
hemen izkiriatuak dituen ezin asmatuzko kakolakeriak.
|
|
|
Preso naiz eta oraikoan baduket ene biziko itzala! Zihaurek azta
|
dezakezue
ez dela osoki nere hutsa! Horra zer gertatu den.
|
|
|
Hauk oro behar gabeko lanak zirela iduriturik, nahiago izan dut nere burua eritzat ekarri. Gure axurant lepo luze kakola eihartu horrek ez nau sinetsi, ziolarik gezurrez
|
nintzala
eri ekarria. Euskaldun alper tzar bat besterik ez naizela, Aberri maitearen alderako amodio lipitik gabekoa.
|
|
|
Guhaurek baitakigu zer eskalapoinkeriaren medioz dugun kontzebitua gure mutikoa. Ez dut uste egi bat laitekela Bittor zozoa dela ageri batean baieztatzea! Ahatik mirikuekin erabaki
|
dezakegu
zer egin, bi mutikoen onetan, dio auzapezak. Baietz, baietz, badituela harro bultak! Gure horrek, dio Katixak.
|
|
|
Bixtakoa da, ez dutela dudarik semearen sentsu xuxenean. Badakite deabrua bezain abila dela eta abilak zozoarena errazkiago egin
|
dezakela
zozoak abilarena baino. Auzapezak eta medikuak ere badakikete Bittor adimen zuzenekoa dela, bainan axurantari egina dion ziminokeriaren gaztigua arintzeaz arduratuko dira bi gizonak.
|
|
|
Ixil ixila egon zen, harriduraren inarrostura garaitu artean. Gero, urrikalmenezko doainak eutsi zitzaizkion bihotzera eta holaxe mintzatu zen: Kofesategiaren eskuinean den armairu horretan badira bizkar estalgiak, haietarik bedera emanen dizkiezue bertan elizan sartu diren bi andere haueri, berotasunean eta goxoki entzun
|
dezaten
egungo meza nagusia.
|
|
|
Nahi bazinu sinetsi bederen, zure behako argi eta garbiaren maitazaile naizela! Ikus
|
zenezake
berrogei urte dituen nere bihotz hau, bizian lehen aldikotz dela amodioaz eskale xumea zu zaren bezalako miresgarriaren aurrean. Sinesten dut, nekezia eta traba aunitz pairatu duzula! Bainan, orain iduri luke, sakelak bete ondoren, besteak ez deus batzuentzat hartzen dituzula.
|
|
|
Nolaz erran ote diozu maite nauzula bihotzez. Ez nituzke nahi bilatu, bakarrik nere alderako, zure fede eta maitasuna, obretan neurea zuri erakutsiz baizik. Horretarako nahi nuke usuago elgar ikus
|
dezagun
, bi biak buruz buru, toki berex batean, berdin aratsean zure lanetik lekura. Peio, iduritzen zait zinez mintzatzen didazula! Ez dela zure hitzetan urgulurik.
|
|
|
Ez dela zure hitzetan urgulurik. Elkarri mintzatzeko eta hobeki elgar ezagutzeko egin
|
ditzazkegu
berdin elkarretaratzeak. Sekretuzko tokirik ez dut ikusten Porroxkenean baizik, ixilka, Xemartin eta Mariaren jakinezean. Bono!
|
|
|
Nehork ez ditu elkarrekin ikusten. Alta, berek dakiten toki batean, bi soldado lagun hauek eraikia dute plangintza bat, Peio amorosaren aurka, mixteriozko sorginkeria baten itxuran eta beha
|
ezazu
nola: Peio eta Marie Leonak elkarretaratzeko hautatua duten arats zoragarri horretan, bi sorginak hertzain jantzietan agertuko dira eta hurbilduko Porroxkeneko itzulira aratseko hamaikak baino lehenago.
|
|
|
Beha
|
ezazu
bada zer ustegabetako tribulazionea zaioten gertatu, Bai eta ere arras garrazki
|
|
|
Urruneko artetxe batera eramanen nauzue otoi! Nehork ez
|
dezan
jakin gaur hemen gertatu dena... Ai!
|
|
|
Nihauren begiez ikusi ditut bainan ez ezagutu! Peio nere ikustera etorria zen, etzuen inori ere kalterik egiten! Ongi eginzkitzu zure ikerketak, egun batez berdin jakin
|
dezakezu
nork eta zerengatik den obratua egitate hori! Iduri luke zerbait badakizula... Ni, Peio zaurituaren artetxera eremailea naiz, zuri sekretuzko mezu horren ekarlea. Hitzemana diot, sendatzen denean, berriz etxera eremaitea.
|
|
|
Lehenagoko du hastapena gizonen izana baino Izan bedila sokorritzale gizon biziak diraino Honen oin lurren lantzetik bilduz arto, ogi eta arno Jara mendi! zure itzalak atxik
|
bitza
gogoz sano Osasun on iraunkorrean Joana ta Lutxiano.
|
|
|
Peiok galde: Zer erran
|
dezakezu
, Marie Leona, neska horretaz. Berriegia naiz herrian norbaiten ondo ezagutzeko, bainan neska horrek iduri du langile arradoa dela O! bainan Bihotz Etxean hazi herrebelatu horietarik da! Bihotz Etxean hazia ala ez, erran dizut kemen arradoko neska dela, ororen errespetua hartze duena, hori enganatzen duena zinezko ustela litzateke!
|
|
|
Apostu! Zu gazte izan arren zintzoki mintzo zara Maite duzu neska hori. Edozein mutil bihotzdunek maita
|
dezaken
neska da, egia erran!.. Atxikak hor!
|
|
|
Aldi honetan Mikele gazteari dei egina du, behar dena pagatuz, ereman
|
dezan
hirirat, hitzarmen garrantzitsu batean aurkitu beharra delakotz. Ekainaren 25eko ortzegunean, goizeko hamarretan.
|
|
|
Marie Leonak: Pairatzen duen zauridura hori ordaintza baten erakaspentzat onartzen badu bizi urosago baten bidean dela esan
|
genezake
.
|
|
|
Ganixek: Jainkoak entzun
|
zaitzala
!
|
|
|
Maiana eriaren gelan sartu denean ikusi du anaia izerditan, begiak hetsirik dagoela, doi bat durduzatua, galdetzen baitio: Ez bahaiz ongi senditzen, berantxago etor nindaikek! Ez, ez, egon hadi nerekin, erran gogo ditukanak, on edo txarrak, jakin
|
ditzadan
segidan, edozein gisaz, ez dinat gehiago axola haundirik ene biziaz! Ixil hortik eta entzun nik ekartzen dezteatan bi berri, bihotz eta biziguraren arrapitzgarri ere orobat! Horra lehena:
|
|
|
Egia erran, ongi lagundua izan nauk, dirua, hitzartua zen epean ordaindua izaiteko. beltz batek harturik kausitzen naun, aitarekin hitzkaturik ere ari izana naun kasu horretaz. Nik dainat galdatzen barkamena eta bertan arrafinka
|
dezagun
anai arreben arartekotasuna. Hiru asteren buruan Balitzaneko bestak dituk. Hor, familia guziarekin eta gure familian sartzera doazinekin eginen diaguk elkarretaratze maitakorren bat Nor dira bada gure familian sartzera doazenak. Bat Sakeleneko Bittor, gure Helenarekin! Hori banakinan!
|
|
|
Barkamendu galdetu diot arrebari. Zuk ere barkatzen bazinaikit argiaraz
|
zenezake
ene gogoa, indartuz ene bizigura. Diru hutsa ez da bizi eskualde bat besterik! Peio, nola bete zenioke zure biziaren beste eskualde hori. O, Marie Leona!
|
|
|
Adixkideak, horra gu nola gabiltzan Ainitxkori mintzatuz ahal dugun gisan Izanagatik beti pobrezia moltsan Bada altxagarria gure jite surtsan Nik, gaurko agertzan Luzaz mintza
|
nezan
|
|
|
Ez
|
nezaken
jasan!
|
|
|
Eta ni xoratua! Erran nion baietz, utziko nituela segur nere ileak luzatzera aztaletaraino behar bazen ere! Zer ez
|
nezake
egin zurekin aldi goxo batzu jastatzeko asmoan! Nahi duzunean zatozkit! Izengoiti bat emanen dizut:
|
|
|
Mikele eta Bittorren nahia da bertsulariek kanta
|
dezaten
pausaldi horren karietara Otoan eremanak dituzte Piarre Beltxa eta Emilio Mizpirategi. Xemartinek egin ongi etorriaren ondotik, Antton Xabatene, auzapez ordeak, goraipatuz goiz honetako giro airosa, Porroxkenekoak eskertzen dituela, utzi du hitza bertsolarieri.
|
|
|
Oro hemen agurtuz hau nahi dut erran Gizon nausikeria nola dagon hedan! Balitzandar gizonaz hau sala
|
dezadan
: Karga ekartzea du andreari eman Berak ekar zezala nahi bazuen jan!
|
|
|
Balitzandar gizonaz hau sala dezadan: Karga ekartzea du andreari eman Berak ekar
|
zezala
nahi bazuen jan!
|
|
|
Otoitz
|
ditzagun
gure gogo zaintzaleak Xuxen beira ditzaten gu bien xedeak! Gu, elontzi on bainan, ahul ta meheak Baldin bihotz aldetik eskerrik gabeak Gutaz zer iritzia dauka Entzuleak?
|
|
|
Otoitz ditzagun gure gogo zaintzaleak Xuxen beira
|
ditzaten
gu bien xedeak! Gu, elontzi on bainan, ahul ta meheak Baldin bihotz aldetik eskerrik gabeak Gutaz zer iritzia dauka Entzuleak?
|
|
|
Balitzaneko ostatuetarik entzun
|
dezakezu
gazteriaren kantua. Ongi trebatuak diren irrintzinalarien xaramela, bai eta ere atabal, piztoin eta gaiteroen soinu bihotz altxagarria.
|
|
|
Gu, hiru koinatak, kirol oinekoak jantzirik, halaber galtza motx eta atorra tinkeak, etxaintzinera hurbildu genitzaizkiotenean, oihukatu genioten: Zatozte aurrera, hiruak hiruri! Zuen baratzeko hesolen edo gure Mizelen bizkarreko trunpiloen makurrak ukabilkaldi on batean negurtu
|
ditzagun
!
|
|
|
Haragien erdia Arinlurrebordakoentzat eta bestea jujalarientzat. Bihar goizeko bederatzietan gida
|
gaitzazue
etxe hartara. Hango baratzean zerrien izana baietsiko dut eta Pete Gantzeliok eginen du gaineratekoa.
|
|
|
Geldituak nituen bihotza, giltxurreak, urdailla eta gorputz mugimendu guziak. Han zen han otoitzeko orena, nere Goikoari galdetuz urrundu
|
zezan
nitarik hurbil zegoen gaitzbide latzgarri hau! Iduri zuen lehoinak ere otoizten zuela berea:
|
|
|
Hobe genuke egitate trixte hori ixilean utzirik! Gillome eta Katixak jakin
|
balezate
nork egina zieten lan tzar hori, ez da errana ez lezaigutela egin zerbait mendekio, dio erantzuten Battittak. Bono! Nik ez dut nehoren mendekioren beldurrik!
|