|
2000
|
|
|
K. L. gazteak asko estimatzen dio keinu txiki hori, baina esaten dio itxaron dezala bere txanda,
|
bai
, itxaron dezala, asko eska  tzea ez bada. Eta, ziztu bizian, folioak irakurtzeari ekiten dio etengabe.
|
|
|
Eta ondoren, adierazi nahi duen ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta denak barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen hori irteten da bere ahotik, ezari ezarian: " Aldarte ona du
|
bai
liburu honen irakurleak, aldarte umoretsua, eta distantzia; baina beste gauza bat ere aitor dezadan: hemen espiritu ludikoa trajikotasunari gailentzen zaio".
|
|
|
Baina jende asko ez dago konforme planteamenduarekin, dagoeneko bi ordu pasatu baitira, dagoeneko joan baita eguerdia eta hasi baita jendea gosetzen, seko gosetzen; eta jendea ez dago batik bat esandakoarekin konforme, akademiko xaharra hil egin baita dardar gordinen artean, betiko esaldia ahoan lore zuela: " Jainkoak estutu
|
bai
, baina ez du sekula itotzen". Eta horrexegatik, planteamendu hori hain arin egin duenak ez du iraina eta begiratu gaiztoa besterik jaso, eta, horrez gainera, lurrean zerraldo uzteko moduko kolpe zaparrada bortitza.
|
|
|
Esaten du: " Eta ez dezala irakurleak nire liburuan sosegurik bilatu, desosegua aurkituko baitu; zeren orrialde hauetan barrena ez baitabil heroirik edo irabazlerik, derrotaren armada baizik;
|
bai
, derrotaren armada eta patu idatziaren kontra borrokatzen den gizagaixoa...". Armada aipatu duenean, jendea begira gelditu zaio.
|
|
|
Entzule zital bat haserretu egin zaio Molinero poetari, eta esan dio: " Hormak,
|
bai
, hormak, militar kabroi hauek ezarri dizkigutenak". Eta, pixkana pixkana, argia egiten hasi da jendearen begietan, eta indartu egin da Konplotaren eta Konfabulazioaren teoria.
|
|
|
Esaten dute: " Orain akordatzen naiz,
|
bai
, honantz nentorrela, korrika eta presaka, eta kalean jende gutxi bezala, zera, esate baterako ia inor ez, eta auto gutxi, bai, ohi denerako oso gutxi, eta semaforoak eta argiak itzaliak bezala, eta dendak eta banketxeak erdi ilunpetan ez dakit, gaur jai-eguna edo greba eguna balitz bezala, baina, klaro, gaur osteguna da eta ez da nik dakidala gaur inon grebarik... Erraz harrapatu gaituzte, untxiak bezalaxe".
|
|
|
Esaten dute: " Orain akordatzen naiz, bai, honantz nentorrela, korrika eta presaka, eta kalean jende gutxi bezala, zera, esate baterako ia inor ez, eta auto gutxi,
|
bai
, ohi denerako oso gutxi, eta semaforoak eta argiak itzaliak bezala, eta dendak eta banketxeak erdi ilunpetan ez dakit, gaur jai-eguna edo greba eguna balitz bezala, baina, klaro, gaur osteguna da eta ez da nik dakidala gaur inon grebarik... Erraz harrapatu gaituzte, untxiak bezalaxe".
|
|
|
Eta jarraian, beste pentsakizun izugarri bat: " Untxiak bezalaxe
|
bai
, ongi esan duk... Ze, ongi begiratuta, hementxe biltzen baitira herri honetako burmuinik argienak, eta ez duk oso azkarra izan behar jakiteko dirutza ikaragarria eskainiko lukeela edozein herrialde atzeratuk geure burmuinen truke.
|
|
|
Kontuz, amigo! Hi koldar ahohan  di bat haiz, eta,
|
bai
, jakin ezak, honezkero ez duk gure bila inor etorriko, lau hilabete denbora puska polita da-eta!".
|
|
|
Idazle errealista ez dago atzera egiteko prest, eta erantzun egin die: " Bada,
|
bai
, nik bazakiat bizitza zer den: bizitza, adiskideok, tonbola bat, ton ton tonbola bat duk; eta oinazeari buruz esango dizuet, zera, oinazeak orduak luze dituela, hara!".
|
|
|
Niretzat mantsoa dena, ez ote da beste batentzat lar bizia?
|
Bai
, zalantzarik gabe. Baina nigan bi kontzeptu aurkako horiek aspaldi aurkitu zuten neurgailua.
|
|
|
Berez, ajerezean ez da denborarik irabazten hau da, ez dago atzerapen kontzienteetan edo azpijokoetan ibiltzerik, bizi atal bat galdu baizik. Debekatuta dago hau,
|
bai
, esplizitoki, aldi berean, espiraletan jardutea edo espiralki jokatzea; ajerezaren arauen arabera, espirala, puntu batean sortzen dena, biziaren iturri baita, itzuliak eginez infinituraino luza daitekeena. Hori horrela izanik, espiralak konotazio zuzenak ditu ekologiarekin, naturarekin eta sorkuntzarekin, eta ajerezak, kontzeptu horiek deuseztu ez, baina ez ditu onartzen, garaietan aurrera egin ahala eta bere praktika asko zabaldu eta herrikoitu delarik, ikuspegia zertxobait malgutu den arren.
|
|
|
Tranpolin asko omen dago. Bat baino gehiago
|
bai
behintzat. Ni ez naiz gauza hauetan aditu, baina zentzuzkoa dirudi hala izatea.
|
|
|
Estreinakoa, agure adiskideaz arduratzea izan nuen; huraxe, hilotz aurkitu nuena bi ilara harantzago, irribarre idor bat zuela aho zilarrezkoan. Niregana erakarri nuen bortizki, kemenez, soil soilik lo zegoela pentsatu nahian, eta konturatu nintzen, nire ezusterako, bagoiaren zoru grisean zetzan gorpu hura ez zela gizon bat, trapuzko panpina bat baizik, izugarri ongi egina, hori
|
bai
, baina zainetan odol arrastorik ere ez zuena. Trapu eta zerrauts besterik ez, oro gezur, eta min eman zidan arimak eta irainak.
|
|
|
Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik,
|
bai
noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
Baina zen zerbait gertatu zela; ez zerbait lizuna edo kontaezina, baina
|
bai
, itxuraz xumea izan arren, benetan larria eta konponezina ere bazena. Denak berdin jarraitzen zuela zirudien, baina dena aldatuta zegoen; ibai baten emaria bezalakoa zen:
|
|
|
Nondik nora burubide hauek guztiak?
|
Bai
, oi!, bai: enuresia.
|
|
|
Nondik nora burubide hauek guztiak? Bai, oi!,
|
bai
: enuresia.
|
|
|
Barka bezait ahalkea. Estreina abenidetan, etxe orratzetatik behera, ohean, sekula ez Udalaren aurrean buruz behera, enuresia, bizkarrez ere
|
bai
bai bai, autoen artean sigi saga azkarrak, txof txof joan etorri txikiak, belaze fresko goxoetan beeee, ezkaratzean adio jauna zer egiten duk ordea hor arrastaka Carlos, beti beti pertsona egoskorra, saiatua, ausarta, irakasketa prozesu luzea, jaidura berebizikoa glup glup glup.
|
|
|
Barka bezait ahalkea. Estreina abenidetan, etxe orratzetatik behera, ohean, sekula ez Udalaren aurrean buruz behera, enuresia, bizkarrez ere bai
|
bai
bai, autoen artean sigi saga azkarrak, txof txof joan etorri txikiak, belaze fresko goxoetan beeee, ezkaratzean adio jauna zer egiten duk ordea hor arrastaka Carlos, beti beti pertsona egoskorra, saiatua, ausarta, irakasketa prozesu luzea, jaidura berebizikoa glup glup glup.
|
|
|
Barka bezait ahalkea. Estreina abenidetan, etxe orratzetatik behera, ohean, sekula ez Udalaren aurrean buruz behera, enuresia, bizkarrez ere bai bai
|
bai
, autoen artean sigi saga azkarrak, txof txof joan etorri txikiak, belaze fresko goxoetan beeee, ezkaratzean adio jauna zer egiten duk ordea hor arrastaka Carlos, beti beti pertsona egoskorra, saiatua, ausarta, irakasketa prozesu luzea, jaidura berebizikoa glup glup glup.
|
|
|
Denbora pasa, orduan. Ni ere
|
bai
, egia esan. Eta, izan ere, baloia?
|
|
|
Hark: (Irribarre tristez) Hori
|
bai
galdera zaila. Nora.
|
|
|
Hark: Hori
|
bai
, lagun. Pattar pixka batekin, ahal izatera.
|
|
|
Ba al dago gudurik urdin goi ederrean? Zer dela eta zer dela, galdetu ala ez, buruaz dioena
|
bai
eta buztanaz ezetz? (ahatea).
|
|
|
Gero (baina askoz ere geroago), inguruaz jabetzen joan nintzen, alboan nuen jendeaz, eta abar. Aldean nuen jendeak, era berean, zelaiaren urruntasunaz jabearazi ninduen, hau da, kirolarien urruntasunaz, eta orduan gogoratu nintzen Schopenhauer ez, hark idatzi
|
bai
 tzuen (eta neuk irakurri) urruntasunak pentsamendua handitzen duela. Egia.
|
|
|
jaur  titzaile batek, xabalina gehiegi atzeraturik... jaurtitzeko garaian besoa atzetik aurrera indarrez eraman... (ez dakit nola azaldu, gauzak adimenarentzat azkarregi gertatzen dira beti), tira, gauza da xabalina zelaira erori arteraino (ez besteak bezain urrun,
|
bai
besteak baino azkarrago eta parabolikoago) ez ginela jabetu, zera, inor ez zela jabetu (jaurtitzaileak jauzi txikiak egiten baitzituen artean, edo besoak gora eta behera altxatzen) jaurtitzaileak burua galdu zuenaz, edo, zuzenago esateko, xabalinak burua erauzi zionaz; hain garbi, hain zorrozki erauzi ere, non propio egin zuela pentsa  tzeko bide eman baitzien adituei nola forentseei; alegia, e... Nik, nolanahi ere, ez nuen ikusleen asaldura edo izualdi edo erruki berantiar harekin bat egin; ez.
|
|
|
Telefonoa hartu, eta lantegiko zenbakia markatu nuen.
|
Bai
, mesedez, Eugenio Feuerrekin hitz egin nahi nuke; oi, barka, jauna, baina Feuer jauna atzo hil zen; nola?; bai, jauna, auto batek harrapatu zuen Abenidan eta seko utzi zuen... Negar zotinka hasi zitzaidan Rosita, eta asko sentitzen dut doi doi esanik moztu nuen deia.
|
|
|
Telefonoa hartu, eta lantegiko zenbakia markatu nuen. Bai, mesedez, Eugenio Feuerrekin hitz egin nahi nuke; oi, barka, jauna, baina Feuer jauna atzo hil zen; nola?;
|
bai
, jauna, auto batek harrapatu zuen Abenidan eta seko utzi zuen... Negar zotinka hasi zitzaidan Rosita, eta asko sentitzen dut doi doi esanik moztu nuen deia.
|
|
|
Baina nik poesia dakit irakurtzen, eta ez dut lotsarik esateko: " Zeren hain
|
bai
 tzaitut maite, non gogoz ahantz bainirazuke, oroitzez saminik baderagizut". Xespir.
|
|
|
Pieza bateko autoak gustatzen zaizkizu zuri, pertsonalitate handikoak. Niri ere
|
bai
, adiskide.
|
|
|
Gustatutzen zait. Eta gorbata ere
|
bai
. Cashemir?
|
|
|
Baduzu trebezia,
|
bai
. Hitz jarioa, egonarria, sinpatia...
|
|
|
|
Bai
. Gainerakoan, pertsonalki, asko miresten diot.
|
|
|
|
Bai
, horixe egiten du. Zuk sinesten duzu parusian?
|
|
|
|
Bai
, bai, parusian bai.
|
|
|
Bai,
|
bai
, parusian bai.
|
|
|
Bai, bai, parusian
|
bai
.
|
|
|
|
Bai
–
|
|
|
|
Bai
, halako zerbait. Harmonia lortzea, halako oreka guztizko bat...
|
|
|
|
Bai
, John. Baina, lasai horregatik.
|
|
|
|
Bai
, halaxe da. Eta isiltasun hori nahi dut.
|
|
|
Neuk ere
|
bai
, John. Baina hori geure barnean dago soilik.
|
|
|
Ongi gogoan dut,
|
bai
. Hantxe alboan nengoen ni.
|
|
|
|
Bai
, badakit. Gogorapen soila zen, noski.
|
|
|
Hori esan ohi da,
|
bai
.
|
|
|
Nik sekula ez. Kilkerrak
|
bai
, ordea. Etxea kilkerrez betea daukat.
|
|
|
|
Bai
, bai... Gero eta sarriago gainera.
|
|
|
Bai,
|
bai
... Gero eta sarriago gainera.
|
|
|
|
Bai
eta ez, Brchwstorp doktorea.
|
|
|
Gauez,
|
bai
; leku berean, ez. Grabea da?
|
|
|
|
Bai
. Haizea eta garagarra nireak dira.
|
|
|
Hori grabea da,
|
bai
. Lau hilabete gelditzen zaizkizu.
|
|
|
Ederra da,
|
bai
. Ya lo creo.
|
|
|
Hau,
|
bai
polita, hau, txikia, arina, alaia...
|
|
|
|
Bai
, halaxe da. Sentitzen dut.
|
|
|
|
Bai
, bai. Beste erremediorik gabe.
|
|
|
Bai,
|
bai
. Beste erremediorik gabe.
|
|
|
Aurretik, bertsolariak eta suziri ekologikoak eta herri kirolak izan ziren, eta trikitilariak, eta, gero, Jesus Bihotzekoaren orfeoiak zazpi ordu eta erdiko gregoriano saio zoragarria eskaini zuen, ehundaka belarrion gozamenerako. Eta hura guztia ongi zegoen,
|
bai
, baina jendea beste zerbaiten zain zegoen. Laster hasiko ziren estreinako txistu erre ozpinduak.
|
|
|
Eta ikusleak ezinago bero, eta gu harriekin ere konfesiotan hasteko zorian geunden une horretantxe, bada, piztu ziren argiak, hasi ziren musikak, poztu ziren ikusleen eta teleikusleen biho  tzak. Eta, ordu laurden baten buruan, olatuarena eginez, sumsum corda alai oihartzun  tsua besterik ez zen entzun patio gotikoaren airean, eta hain ederki eta kutsakor entzun ere, non
|
bai
baitzirudien gargolek ere Jainko agindu bati jarraiki hitz egiten zutela, mende eta mendeetako isiltasuna apurtuz. Estalki apropos hura aukeratu zuten hiru aurkezleek jende aurrean azaltzeko; jaso zuten harrera ez dago hitzez azaltzerik; egundoko txalo, oihu eta negarrak ez ziren nahikoa izan hiru Jainko haien presentzia eskertzeko.
|
|
|
Argi fokoek begiak itsutu zizkiguten, ez genuen asmatzen kameren aurrean zein jarrera hartu. ...aren xedea argi adierazi zuen, uste okerrerako biderik utzi gabe, esanez saio hura elkarkidetasunezkoa zela, anaien arteko solas bihozkor polit bat, gure esperientzia borti  tzetatik lezio zorrotzak ikasteko aukera ezin hobea zela, beti bezala, Oinazeak orduak luze ditu berezi hura, baina, aurrez ikusle minberak ohartarazi nahi zituela, badaezpada ere, han bizitzaren laztasuna ez areagotua baina
|
bai
bere horretan azal zitekeelako, hau da, bere gordintasun guztian, eta auskalo. " Eta auskalo esan zuen atzera Otsotzarmendik ahots hari apurtuz, bai, auskalo non dauden hondamendi eta giza zoritxar hauen arrazoiak.
|
|
|
Patxi Otsotzarmendiren hitzaurrea luzea izan zen, txuria eta biguna, morborik gabea; programaren xedea argi adierazi zuen, uste okerrerako biderik utzi gabe, esanez saio hura elkarkidetasunezkoa zela, anaien arteko solas bihozkor polit bat, gure esperientzia borti  tzetatik lezio zorrotzak ikasteko aukera ezin hobea zela, beti bezala, Oinazeak orduak luze ditu berezi hura, baina, aurrez ikusle minberak ohartarazi nahi zituela, badaezpada ere, han bizitzaren laztasuna ez areagotua baina bai bere horretan azal zitekeelako, hau da, bere gordintasun guztian, eta auskalo. " Eta auskalo esan zuen atzera Otsotzarmendik ahots hari apurtuz,
|
bai
, auskalo non dauden hondamendi eta giza zoritxar hauen arrazoiak. Gu, adiskide maiteak, horretan saiatuko gatzaizkizue biziki, jakiten zergatik astintzen dituen oinazeak bihotz hauetsuk eta ez bestetsuk, jakiten non auskalo dagoen zazpi gonbidatu maite hauen zorigaizto zornetuaren maratila, eta batek daki...".
|
|
|
Zeren truke?
|
Bai
, Abdul, zeren truke?". Jendeak barrez erantzun zion kazetariaren eraso gordinari.
|
|
|
Baina ez al dugu, ordea, orain minutu batzuk esan emakume honek sekulako trebezia zuela baieztapen apodiktikoak jaulkitzeko? Bada, halaxe adierazi dugu,
|
bai
, eta ez, horratik, oker. Honetan zetzan, hain zuzen ere, emakumearen zorigaitz berdingabea:
|
|
|
Burubidea, umoretsua izanik ere, arrazoizkoa zen eta zuzena, baina, bueltan, galdera bat sortzen zuen, ezinbestean, eta Brown jaunari ere ez zitzaion itzuri: " Esku horiek etorri dituk,
|
bai
, berena zenaren bila; baina, eta nire eskubideak?; eta nire eskuak?; non daude nire eskuak?". Galdera jaulki zuen, arestiko garrasia baino leunago hala ere, eta bakarrik hura ez zitzaion parte onekoa iruditu.
|
|
|
" Zergatik aritu galderak egiten, bakar bakarrik baldin banago?", galdetu zuen orain bere baitarako Brown jaunak, batere ironiarik gabe. Ironia ezaz ere jabetu zen, eta horrek
|
bai
benetan sutu zuela. Horregatik, huts edo bekatu barkaezintzat jotzen zuen zera hura zuzentzearren edo, Donald ahatearen osabak esaten zuen aipu bat ekarri zuen akordura, guztiz aipu jostaria:
|
|
|
Ez al zen arriskutsuegia esku ezezagun haiekin bizarra kentzea? Luzetsi gabe Brown ez zen sekula bulegora berandu iritsi, eta huraxe pentsatze hutsak
|
bai
ikaratu zuela, zinez; izan ere, zein aitzakia asmatuko zuen?: ez zuela iratzargailurik entzun?; ez zela esku berriekin nahi bezala moldatu bizarra egiteko garaian?, arriskatzea erabaki zuen.
|
|
|
Oinak ere badauzkagu". Horixe
|
bai
, oinak! Bizpahiru zenbaki txikiagoak, ordea.
|
|
|
Susmatu bezala, oin haiek ez ziren bereak, nahikoa txikiagoak baizik, beltzaranagoak, sendoagoak, azaz  kal berriekin guztiz ongi egokitzen zirenak. Oinak eta eskuak alderatu zituen gero, zehatz mehatz, eta hainbat xehetasun edo berdintasun edo arrazoi zirela medio baina guk ez dakizkigunak, eta, beraz, hemen, egiaren ohoretan, aipatuko ez direnak, Brown jaunak ondorioztatu zuen
|
bai
eskuak bai oinak gizon ezezagun berari zegozkiola, eta hortik aurrerako juzguetan sartzea gogor debekatu zion bere buru jada sobera nahastuari.
|
|
|
Susmatu bezala, oin haiek ez ziren bereak, nahikoa txikiagoak baizik, beltzaranagoak, sendoagoak, azaz  kal berriekin guztiz ongi egokitzen zirenak. Oinak eta eskuak alderatu zituen gero, zehatz mehatz, eta hainbat xehetasun edo berdintasun edo arrazoi zirela medio baina guk ez dakizkigunak, eta, beraz, hemen, egiaren ohoretan, aipatuko ez direnak, Brown jaunak ondorioztatu zuen bai eskuak
|
bai
oinak gizon ezezagun berari zegozkiola, eta hortik aurrerako juzguetan sartzea gogor debekatu zion bere buru jada sobera nahastuari.
|
|
|
mahuka guztiak luzeak zeuzkan, nabarmen luze gainera: hamar zentimetro,
|
bai
. Zoratzen hasita ote zegoen pentsatu zuen orduantxe, hura guztia eldarnio bat izan ote zitekeen, edo lagunen baten broma bat.
|
|
|
Larunbat iganderako zegoen iragarrita amilketa, eta ez zuen ikuskizun hura ezerengatik galduko. Horixe
|
bai
 tzen harentzat artearen muina: egina zegoena desegitea.
|
|
|
Hitzez ematen zitzaizkion poemak eta aforismoak eta aginduak marrazkien bidez desegin, deseraiki. Beraz, etxeak behea jo zezanean, lurrarekin bat egin eta bere habeak hondakin bihur zitezenean, Brown jaunak pentsatuta zeukan botila bat xanpaina zarataz irekitzea frantsesa jakina, eta mozkortzea ere
|
bai
akaso, aspaldiko partez. Eta, adierazi dugun bezala, asteburu hartan ezer berezirik gertatu ez zenez, bada orain guztiz harrigarria izango litzateke esatea Brown jaunak ez zituela pentsatuta zeuzkan gauza guztiak egin; beraz, ez dugu halakorik esango.
|
|
|
Loak ez du oinazerik. Eta zein polita, esan zuen bere baitan, eta zein ederra ere
|
bai
. Armairua ireki eta arropa berria aurkitu zuen, zintzilik nahiz tolesturik, dena bere gorpuzkera berrira egokituta:
|
|
|
dastamena ere aldatu egin zitzaion. Eta egiaz arrazoi zuen,
|
bai
. Ez gara hemen xehetasun aspergarrietan luzatuko, soil soilik adieraziko dugu Brown jauna froga errefutaezinak lortzera iritsi zela dastamenaren aldaketari buruz, eta horren erakusgarri gisa aipatuko dugu elikatze ohiturak guztiz aldatu edota egokitu behar izan zituela, nekearen nekez; froga errefutaezina ez zen, ordea, dastamenera soilik mugatzen.
|
|
|
Esan bezala, astelehen ilunabarrez gertatu zen dastamen aldaketarena, hori gauza segurua da. Gainerako sentzumenak noiz aldatzen joan zitzaizkion, alegia aste hartako zein egun jakinetan, ez genuke zuhurtasun osoz esaten jakingo, baina gutxi gorabeherako hurbilketa batek ere guztiz eusten dio kontakizunaren espirituari eta hariari eta erakargarritasunari, eta berdin izango da eta berdin ez bada, berdintsu adierazten badugu asteartean aldatu zitzaiola usaimena beti ere, hori
|
bai
, ustekabean; asteazkenean, ikusmenar; ostegunean, entzumena; eta ostiralean, ukimena; beste era batera ere izan zitekeen noski, hori ez dago ukatzerik, eta akaso lehenago aldatuko zitzaion en  tzumena ikusmena baino, eta ukimena, beharbada, ez zitzaion ostiralez mudatuko, neurri handi batean ukimena esku berrien jabetzarekin aldatuta zeukalako, aldez edo moldez, ordurako. Nolanahi ere eta ordenaren gorabehera bigarren mailako zer bat dela garbi geldi dadila nahi genuke, bost egunen buruan halako aldaketa bortitz eta guztizko batek gizaki batengan sor dezaken desosegua, noraeza eta nekea izugarria dela kontuan izanik, bada esan behar dugu Brown jaunak oso ongi bereganatzen jakin zuela horrek berekin zekarren guztia bizitzeko eta gauzak ikusteko eta ikasteko modu berri bat, lehen egunetan batik bat.
|
|
|
begi berri haiek onez eraman zezaketen letra multzo bakarra eta ez ordu laurden batez baino denbora gehiagoz kirol egunkarietakoa zen, eta hizki larriak soil soilik. Kultura txirotze hari
|
bai
iritzi zion benetan tristea eta penagarria, eta analfabetismoaren atarian sentitzeak seko hondoratu zituen haren animo lehen ere ajetuak, eta halaxe, beste zereginik gabe eta oharkabean, negarrari eman zitzaion luzaroan, eta, halako batean, artean ordu txikietan, besaulkitik jaiki, eta, ordura arte sekula egin ez bezala, telebista piztu zuen; han ikusi zituenak eta hura ikusten berak egin zituena...
|
|
|
Aurrera dezadan orain aste hartan ere hu  tsik egin gabe joan zela egunero egunero bulegora; hiru aste egin zituen, beraz, bulegora joanez eta bere diseinuak eginez, itxuraldaketa prozesua hasi eta gero. Eta hutsik egin gabe joan zela esan dugu, eta bere lana txukun bete zuela ere
|
bai
, azken baieztatze hau guztiz egia ez den arren. Eta ez da guztiz egia ezta guztiz gezurra ere, Brown jaunak, nozitu zituen barne aldaketen ondorioz, batik bat, ez baitzuen azkenerako gauza bat ondo egiten, ez baitzekien nola erabiltzen zen ordenagailua, zer zen marrazki bat, zertarako balio zuen arkatz batek.
|
|
|
Lagunak nituela jakinik, hurbil hurbil genituen arriskuen berri ematera deliberatu nintzen, ilunpea nagusi zela aprobetxatuz. ...rrika amorruzkoarekin bezalaxe, piztu egin ziren argi guztiak sekulako zalapartaz, eta ni ahoa bete hortz gelditu nintzen (zentzu figuratuan har bedi, mesedez, adierazpidea), esaldi hasi berri bat alboan neukan gizasemeari ulertezin egin zitzaiona, dudarik gabe, zeren, oker ez banago, medikuak erretzea debekatua ziola erantzun baitzidan xalo xalo, sekula ikusi dudan esku keinurik tristeena eginez,
|
bai
, orduantxe esaldi hasi berri bat airean gelditu zelarik, edo, hobe esan, aireak eraman zuelarik. Gertakari txiki ezusteko hark nire baitan sortu zuen ondoeza ez dut orain aditzera emango; soil soilik esan behar dut, betidanik gogaitu izan nauen komunikazio inkomunikazio dikotomiak sortzen dituen arazo nire ustez konponezinekin akordatu nintzela orduan ere ezinbestean, eta, atzera, nire teoria ezkorra, nahi bada, eta agian atzerakoi samarra ere bai, baina ez horregatik okerra edota enpirismorik gabea sendotu egin zen, kasik errefutaezin bihurtzeraino.
|
|
|
Baina orduantxe, ehiztariak horrenbeste ordu untxiaren zain egin ondoren, eskopeta prestatzen duen irrika amorruzkoarekin bezalaxe, piztu egin ziren argi guztiak sekulako zalapartaz, eta ni ahoa bete hortz gelditu nintzen (zentzu figuratuan har bedi, mesedez, adierazpidea), esaldi hasi berri bat alboan neukan gizasemeari ulertezin egin zitzaiona, dudarik gabe, zeren, oker ez banago, medikuak erretzea debekatua ziola erantzun baitzidan xalo xalo, sekula ikusi dudan esku keinurik tristeena eginez, bai, orduantxe esaldi hasi berri bat airean gelditu zelarik, edo, hobe esan, aireak eraman zuelarik. Gertakari txiki ezusteko hark nire baitan sortu zuen ondoeza ez dut orain aditzera emango; soil soilik esan behar dut, betidanik gogaitu izan nauen komunikazio inkomunikazio dikotomiak sortzen dituen arazo nire ustez konponezinekin akordatu nintzela orduan ere ezinbestean, eta, atzera, nire teoria ezkorra, nahi bada, eta agian atzerakoi samarra ere
|
bai
, baina ez horregatik okerra edota enpirismorik gabea sendotu egin zen, kasik errefutaezin bihurtzeraino. Mila froga eman nitzakeen gizakion arteko komunikazio ezintasunari buruz; horietatik bat aukeratzekotan, nire izate guztia aspaldidanik zauritzen duen adibidea aukeratuko nuke zalantzarik gabe, ezinago argi adierazten zuelako nire teoriaren funtsa batetik, eta, bestetik, ni neurrigabeki eta desesperatuki mintzen ninduelako.
|
|
|
Milaka, akaso?
|
Bai
, milaka. Maitasunezkoak.
|
|
|
maitasuna da gizakiak, giza-abere orok duen, eta atzeman ezin duen eternitatea.
|
Bai
, jaunak, eternitatea. Eta orain galdetuko lidake buruargiren batek, oldarrean:
|
|
|
Merezi al du horrela bizi  tzeak? Eta nik, segituan,
|
bai
zorrotz batez erantzungo nioke galdegileari. Bai.
|
|
|
Eta nik, segituan, bai zorrotz batez erantzungo nioke galdegileari.
|
Bai
. Eta arrazoibidea arrazoizkoago izan zedin, eta sakonago, idazle txekiar buruzuri baten ahotik hauxe adieraziko nuke jarraian:
|
|
|
Eta, hala ez izanik ere, nor ginen gu arinkeria edo hura juzgatzeko? Erakutsi egin zituen,
|
bai
, erakutsi, titi mardulak nahiz erorixeak (denetarik zeukan), eta Deereren beste zenbait galdera ezinago bihurri ere erantzun zituen keinu bidez, zuzen erantzun ere; hain zuzen eta hain azkar, non une batez harekiko usteak berriz ere zalan  tzan jartzea lortu baitzuen nire baitan. Esperantzaren ateak beti du, nola ahanzturak zorion apurra, zirrikurik, bere txikian hain ezdeusa bada ere.
|
|
|
Deerek eten zion, zorrotz: " Zuri, ikusten dudanez, asko gustatzen zaizu ukimena,
|
bai
, gehiegi, gauza onerako. Ez zara, bada, zeu, ninfomana oroxurgatzaile bat izango?
|
|
|
" Badakigu Armando, zure kondenaz salbatzearren, liburu polit bat idatzi zenuela, maitasunaren erroen bila. Tira, esaiguzu,
|
bai
, esaiguzu, tira...". " Ez dago esateko zera handirik, Caterpilar andrea.
|
|
|
" Zure liburuak Ars Armandi izena zuen, ezta, Armando?". "
|
Bai
, halaxe uste dut. Liburu hartaz, ordea, nahiago nuke ez hitz egin; esperientzia mingotsa izan zen hura niretzat, ondorio honetara iritsi bainitzen:
|
|
|
" Kolore bat?". "
|
Bai
, jakina, Armando, kolore bat". " Beltza, akaso".
|
|
|
Kontuan izan kolore aukera handia dela, oso zabala, milaka kolore daudela...". "
|
Bai
, dudarik gabe, bel  tza". Deere jauna, baliabide ezkutu batez bultzaturik bezala, aulkitik altxatu zen, eta imintzio ikusgarriak eginez folio batzuk dantzatu zituen airean:
|
|
|
" Ez dut uste, Deere jauna. Baina agian arrazoi izan dezakezu,
|
bai
. Ez dakit".
|
|
|
" Egia da, hortaz, Afrikan misiolari ibili zinela". "
|
Bai
, jauna. Sekta horretatik ihesi alde egin nuen Afrikara".
|
|
|
" Iturri onetik dakigu Armando Bonillak Afrikan egin zituen misiolari lanak zer  tzuk ziren, eta ez dira, lagun maiteak, erraz, itsu itsuan sinesteko modukoak. Bagenekien basakeria gurekin bizi zela, guregan sortzen eta zornetzen zela,
|
bai
, baina hainbesterainokorik... hainbesterainokorik ezin dezake bururik gaiztoenak ere irudika". Armando Bonillak, bien bitartean, etzaulkian jarraitzen zuen etzanda, egonarriz, itxuraz guztiz bere onean, ausart, bat batean gutxiagotasun konplexu hura gainditu balu bezala, Deere jaunari kontra egiteko prest.
|
|
|
Hausnarketa horixe egin nuen,
|
bai
, Da Vinci jakintsuaren eskutik, eta uste dut gogoeta polita ez ezik, zorrotza eta egokia ere bazela, nolabait ongi ilustratzen zuelako animaliek ezinago hobeki ilustratu izan dute beti gizakion bizimodua hiru iruzurti gaizto haien izaera eta espiritua. Baina nireak alboratuz, eta atzera hari nagusira itzuliz, esan behar dut eguraldia ez zela ez hotz ez bero, Armando Bonilla zutik zegoela, erronkan, itzalita zegoen kamera bati finko finko begira, eta berak hartu zuela hitza aitorpen edo hustuketa bati ekiteko asmo sendoarekin; eta esan behar dut, zinez esan ere, Deere jaunak aurrez iradoki edo zituen basakeria izugarriak ez zirela inondik ere faltsukeria, Armando Bonillak berak delektazio psikopataz aitortu baitzituen hemen paperean idaztekoak ere ez direnak, bere izugarrian.
|
|
|
Baina nireak alboratuz, eta atzera hari nagusira itzuliz, esan behar dut eguraldia ez zela ez hotz ez bero, Armando Bonilla zutik zegoela, erronkan, itzalita zegoen kamera bati finko finko begira, eta berak hartu zuela hitza aitorpen edo hustuketa bati ekiteko asmo sendoarekin; eta esan behar dut, zinez esan ere, Deere jaunak aurrez iradoki edo zituen basakeria izugarriak ez zirela inondik ere faltsukeria, Armando Bonillak berak delektazio psikopataz aitortu baitzituen hemen paperean idaztekoak ere ez direnak, bere izugarrian. Nire ustez, hala ere eta uste hau ziurtasun bihurtzea nahi nuke, baina ez dut horretarako arrazoi nahikorik aurkitu, Bonilla jauna gezurretan ari zen, plantak egiten, esan nahian bezala era guztietara larrutu behar zutenez, itaunketekin eta infamiekin eta gezurrekin txikitu behar zutenez, bada,
|
bai
, bidea erraztuko ziela, eta haien odol egarri basatia asetuko ziela denbora puska baterako, ziren astakeriarik beldurgarrienak asmatuz eta bere ahoan jarriz; eta erakutsiz, gainera, egin zituenak gustura egin zituela, eta harro zegoela egindako izugarrikeriez, eta atzera berriz egingo zituela, gogora eta zorion betean, aukera izanez gero; eta irakurlea ez uztearren, eta berari zor zaion errespetu... Nahasi samarrak edo gertatzen bazaizkio irakurleari, barkamenak aurretik, baina oroimenak ahaztuta nahiago dituen gauzekin ez dago eskakizun handiekin ibiltzerik.
|
|
|
" Animalia bat?". "
|
Bai
, Armando, animalia bat". " Bada, dudarik gabe, elefantea".
|
|
|
" Nire bizi  tza?". "
|
Bai
, Armando, zure bizitza". Deere tiento ibili zen:
|
|
|
Otsotzarmendi jauna hesteak bota beharrean jarri zen ateraldiarekin, ia leher  tzean gorri, eta, mugimenduen bortizkeriarekin, ordezko hortz aginak jausi zitzaizkion ziztu bizian lurrera, eta zinpeko zaintzaileen ahalegin kalapitatsuak alferrikakoak izan ziren, ezen, haiek ohartzerako, basiliskoak hain gertu zegoen jada platotik, non bere hats beldurgarria senti bainezakeen sudurmintzetan gora irentsia baitzuen ordezko hortzeria urreztatu hura, auskalo zein animalia ote zen pentsatuta. Orduan
|
bai
iskanbila! Orduan bai kilimala!
|
|
|
Orduan bai iskanbila! Orduan
|
bai
kilimala! Orduan bai haserre gorria!
|
|
|
Orduan bai kilimala! Orduan
|
bai
haserre gorria! Armando Bonillak adierazi nahi izan zuen putakumea ez zela zehazki atsotitz bat, zera zela gehiago, irain bat...
|