|
2000
|
|
|
...ni galtzoinik gabe eta poltsarik gabe uzteko, eta, bertzetik, estatu nigargarri hartarat, zeren, kontu hartaz denaz bezainbatean, ezin gaitzago eta ezin irrigarriago geratu bainintzen, neure kontzientziaren aitzinean bai bederen; halarik ere, bada, zalantza haiei bertze deliberamendu sendo hura zerraien, bulkatzen ninduena, neure erroen erroetarik eta erraien erraietarik, iraganarekin hausterat...
|
bai
amari eta bai aita Bartolomeri ere mendekua hartzerat berriro, eta nehoiz baino gogarago gainerat, zeren ene lehen ahaleginean, haien aurkako mendekua ene aurka bihurtu baitzen, baina bigarrenean ez, benturaz...
|
|
2001
|
|
|
IKER: Bai aitak eta
|
bai
amak asko lagundu digute; ikastolatik ateratzerako bila etortzen zitzaizkigun kotxez, hondartzara eramateko.
|
|
|
Hala, bada, haurdunaldiko diabetea eta azido folikoaren metabolismoa eragozten ditu (fetuaren nerbio sistema behar bezala garatzen duen bitamina). Haurdunaldi prozesuak ere mantenugaien erabilera areagotzen du, eta, hala, mantenugai asko xurgatzen laguntzen du eta/ edo elikagai horiek gutxiago kanporatzen ditu,
|
bai
amak bai fetuak erabil ditzaten.
|
|
|
Hala ere, oso garrantzitsua da medikuarekin kontsultatzea edozein gehigarri hartu baino lehen, elikagai jakin batzuen gehiegizko ekarpena kaltegarria izan baitaiteke,
|
bai
amarentzat, bai haurrarentzat. Zergatik dira hain handiak burdina beharrak?
|
|
|
Izan ere, haurdun geratu aurretik dieta osasungarria eta orekatua egiten hasteko unerik onena da. Haurdunaldia baino lehen elikadura onak ziurtatuko du
|
bai
amak bai haurrak badutela behar dituzten elikagaiak. Behar bezala elikatzeko, lehenik eta behin, arreta jarri behar zaie eguneroko dieta osatzen duten elikagaiei, eta haurdunaldiak irauten duen hilabeteetan behar handiagotuak dituztenak sartu behar dira, gorputzeko erreserbak handitzeko.
|
|
2002
|
|
|
Burdinaren ekarpen gehigarria: Mineral horren beharrak handitu egiten dira, bai fetuak
|
bai
amek hemati gehiago sortzen dituztelako (globulu gorriak), bai haurdunaldi mota horietan anemia ferropenikoa maizago izaten delako. Kaltzio premia areagotuak:
|
|
|
|
Bai
ama, dena ongi doa.
|
|
|
Ene bozkarioa, ama ikusi nuenean! Eta zeinen gustura egin genuen negar,
|
bai
amak, bai arrebak, bai nik... baita aitak ere, nik uste! Izan ere, ba ote da munduan gauza ederragorik, poza eta negarra, biak batera eragiten dituen sentimendua baino?
|
|
|
Aita jardun atseginean hasi zitzaidan, nire konplizitatearen bila. Nik esker ona erakusten nion,
|
bai
amaren kontrako zirto gaiztakeriarik gabeak beren horretan hartuz, bai bere lantokikoen edo koadrilakoen hainbat pasadizo irriño batez onetsiz.
|
|
2003
|
|
|
" Maria, bai Birjina lez,
|
bai
Ama lez, Eleizearen irudia da" (63 zk.).
|
|
|
Behintzat, nigaz eguneanegunean zer edo zer ikasten badau, biak atarako dauz arazo barik. Gainera, beitu,
|
bai
ama eta bai bera ados egon dira. Amak ideia zoragarria eretxi deutso, eta neskatileari, ba...
|
|
|
Amaren kasuan burdinaz eta azido folikoz osagarritzea sistematikoa da, izan ere, haurdunaldian elikagai horien eskasia arriskua dagoela, haien gabeziak
|
bai
amari bai jaioko den haurtxoari ondorio larriak baitakarzkie.
|
|
|
Haurdunaldian pisu handia jasateak kalte egiten die bai umekiari
|
bai
amari
|
|
|
Nahita egina bada, abortua beti da bekatu mortala, eta, Â gainera, eskumikatu egiten dira batzuetan
|
bai
ama, bai laguntzaile izan duena. Ezin da onartu abortuaren kasuan ez inolako justifikaziorik ez aringarririk, posibilismoak ez du zirrikitu txikienik ere aurkituko gure predikariengan:
|
|
|
Horrenbestez, erabakiaren oinarria zen ondasunak testamentu bidez xedatzeko zegoen askatasun mugagabea, askatasun horrek seme alaben seniparteari kalte egin arren; printzipio hori ez da Zuzenbide naturaleko erregela, ezta gure legeriaren barneko araua ere. Horregatik, ezin daiteke erregela moduan hartu harako zorroztasuna, alegia, printzipio hori erabilita, seniparteak kentzeko balio duen zorroztasuna, bai seme alabei gurasoen ondasunen gaineko senipartea,
|
bai
amari seme edo alabaren ondasunen gainekoa kentzeko balio duena. Arean ere, erabaki horrek zekarren testamentugilearen ondasun guztiak ordezkoari eskualdatzea, semeak edo alabak bere oinordekoei ezer eskualdatzeko aukerarik izan gabe.
|
|
2004
|
|
|
Bai aitak eta
|
bai
amak El dia eta Eguna n idatzi zuten gerra aurretik, gazte zirenean. Alde horretatik beti izan genuen euskararekiko lotura.
|
|
2005
|
|
|
Nik, etxean, bai aitarekin eta
|
bai
amarekin konfiantza handia izan dut beti. " Ama, hara noa!", eta nahiz eta amari ez beti gustatu, errespetatu egiten zuen nire joera.
|
|
|
Ez, ez, ez… Odolez bai!
|
Bai
amaren partetik eta bai aitaren partetik %100 euskalduna naiz: Rh 0 negatiboa neuk daukat.
|
|
|
–
|
Bai
ama.
|
|
2006
|
|
|
Maistra izan ziren
|
bai
ama eta bai amama, Leonen. Bertakoak ziren, Asturiasa bidean dagoen herri batekoak, La Roblakoak, Alba ibarrean.
|
|
|
Bai aitak
|
bai
amak lan egiten dutenean, amak erabaki dezake erditu osteko etenaldiaren zati zehatz bat aitak jarraian goza dezala. Aukera hau amak amatasunatsedenaldia hasten denean egin behar du.
|
|
|
Kasu horretan bai aita
|
bai
ama dira atsedenaldirako eskubidearen titularrakbaina horrek ez du etenduraren iraupena luzatzen, horregatik beraien artean hamaseiasteak nola banatu erabaki behar dute. LEren 48.4 artikuluaren arabera, bai aitakbai amak lan egiten badute, beraiek erabakiko dute etenaldia beraien artean nolabanatu, etendura batera edo bata bestearen atzetik goza dezakete, baina atsedenaetenik gabekoa izan behar da beti.
|
|
|
Lanaldiaren murrizketak aitaren eta amaren arteko tratu berdintasuna bermatzen du; lan arauak argi esaten du gizon eta emakumeen eskubide indibiduala dela, biek berdin daukatena. Horrek esan nahi du
|
bai
amak bai aitak, besteren konturalan egiten badute, lanaldiaren murrizketa eska dezaketela eta aldi berean erabildezaketela. Aukera honi jartzen zaion muga bakarra da biak enpresa bereko langileak izatea eta bi langile horien lanaldiak moldatzeak enpresaren jarduera antolatzeko zailtasunak ekartzea.
|
|
|
2000 urtean detektatutako %9, 2tik %5, 8ra pasatu da. Beherakada garrantzitsua da, haurdunaldi anizkoitzen konplikazioek arriskuan jartzen baitituzte
|
bai
ama bai haurrak. Haur horien heriotza perinatala %40 ingurukoa da, eta oso handia da garaiz aurreko eta pisu txikiko asaldurak izateko arriskua.
|
|
|
Egoera horrek animaliengan jateko gogo basatia pizten du, kontrolik gabeko estimulu hipotalamiko baten bidez. Zientzialariek gizakietan ere horrelako zerbait gerta daitekeela pentsatzeko arrazoiak dituzte. Arinago samar, bai aitaren
|
bai
amaren obesitateak baldintzatu egiten du ondoriozko haurtxoaren DNAn metatutako informazioa, «obesitate genetikoa» aurreikus dezaketen sekuentzia asaldatuekin. Hala ere, ez dago ezer frogaturik alde horretatik.
|
|
|
Amari ere berdin erantzuten zion.
|
Bai
ama, gero, esaten zion gaztetan, amak gela garbitzeko agintzen zionean. Ama ospitalean daukanetik berarekin bizi izandako hainbat egoera etorri zaizkio Nereari burura, eta denetan ikusi du bere burua zakar erantzunez, gogo barik, eta horrek min egin dio.
|
|
2007
|
|
|
ez neukalako; auzoan baziren, gure moduan, beste familia euskaldun batzuk, eta haietako asko, uda partean, baserrira joaten ziren bolada bat pasatzera, oporretan baino gehiago belarretan laguntzera, egia esanda; gure etxean, ezta hori ere: ez herririk, ez baserririk, kalera jaitsitako edo kalean sortutako familietakoak baitziren bai aita eta
|
bai
ama.
|
|
|
Norberaren ‘munduaren irudia’ hizkuntzen ikaskuntzarekin zabaldu daiteke,
|
bai
ama hizkuntzaren sakontzearekin bai hizkuntza arrotz baten ezagutzarekin, azken horri esker oraindik ere argiagoa eta hautemangarriagoa egiten delarik hizkuntz aniztasuna.149
|
|
2008
|
|
|
Izan ere, markesa anderea XIX. mendeko urte bateko abenduaren 8an jaio zen, eta data berezi hartatik zetozkion bai izena. Inmaculada Concepción? eta
|
bai
Ama Birjinari ume umetatik izan ziòn debozio barru barruko hura ere, haren koadro bat. XVIII. mendeko Ama Birjina bat zen, bere mantu urdinarekin eta zetazko soineko zuri paregabearekin, erostera eraman zuena, baita otoiztegiko aurrealdeko horman ipintzera ere, hartu ere, har zitekeen otoiztegiko erretaulatzat koadro handi hura?, bere gustuko espazio abegikor bat sortzeko, nora noiznahi sartzen baitzen, hiru agurmaria errezatzera:
|
|
|
Liborio eta Anaren belaunalditik bizirik dagoen familiako kide bakarra zen Maritxu. Aitona amonak hilda zeuden, bai aitaren aldekoak
|
bai
amaren aldekoak.
|
|
|
Bigarren partean, euskal literaturak jasaten dituen ezagutza eta zabaltze falta aztertzen ditu. Euskaldunek berek ez dutela behar bezalako formakuntza jaso
|
bai
ama hizkuntza maila, baita ere euskal kulturari buruz, erdaraz eskola tuak izan baitira eta, bestalde, letretan mail kaxkarra baizik ez dutelako lortu. Ondorioz, Agusti Xaho kendurik, euskal literaturaren aztertzaile gehienak kanpotik etorri direla erakusten du Lhandek.
|
|
|
Haurdunaldian eta haurtzaroan gaizki elikatzeak ondorio atzeraezinak izan ditzake. Munduan bost urtetik beherako haurren herena eta gaixotasun guztien %11
|
bai
amek bai seme alabek pairatzen duten malnutrizioari zor zaizkio, “The Lancet” en arabera. Izan ere, gai horri buruzko erreportaje berezi batzuk hasi ditu.
|
|
|
Laborategian sortutako enbrioien DNA aztertuta, in vitro ugalketa tekniken emaitzak hobetu ahal izango dira, eta nahi ez diren haurdunaldi anitzak saihestuko dira, ez guraso izateko teknika horietara jo behar duten bikoteek, ez eta teknika horiek tratatzen dituzten medikuek ere. Bide batez,
|
bai
amarentzat bai fetuentzat berentzat duten arriskua saihesten da.
|
|
|
Ehuneko esanguratsu batean, aukeraketa horrek haurdunaldi anitzak eragiten ditu. Ugalketa lagunduaren arloko espezialistek hori aztertzen dute ahal den neurrian saihesteko,
|
bai
amarentzat bai seme alabentzat arriskuak areagotu egiten baitira, batez ere bi fetutik gora aurreratzen badira. Enbrioi bakarra Enbrioiak hautatzeko irizpide objektiboak izaten saiatzeko, enbrioi horietatik jaiotako haur osasuntsuen DNA eta DNA ezarri aurretik haien DNA aztertzen ari dira.
|
|
|
1 Langileek, haurraren lehen bederatzi hilabeteetan, eskubidea dute lanetik ordubetez lekutzeko, bularra emateko baimenagatik.
|
Bai
amak bai aitak lanaldi murrizketa hori eska dezakete biek lan egiten badute, baina bietako bakarra izan daiteke onuraduna. Lanaldia murrizteak ez dakar soldata murrizketarik.
|
|
|
«Egon zintzo, e!».
|
Bai
ama. Buruhandi batek kolpe bat eman dio buruan.
|
|
|
Ama Lurrarengandik datorren oro errespeta dezagun, diogu guk, naturarekiko oreka ahalik eta gehien zaindu behar dugu. Ez, natura gizakiak menperatu behar du, diote eurek,
|
bai
Ama Lurra suntsitu eta gizakia hil daiteke, sakratuak diren helburuen alde, hori diote gure etsaiek.
|
|
|
Haren mariazaletasunean sakonduz gero, baina, beste arrazoi bat ere aurki daiteke, apika, haren jokabidearen naturaltasuna esplika dezakeena. Izan ere, markesa anderea XIX. mendeko urte bateko abenduaren 8an jaio zen, eta data berezi hartatik zetozkion bai izena –Inmaculada Concepción– eta
|
bai
Ama Birjinari ume umetatik izan ziòn debozio barru barruko hura ere, haren koadro bat –XVIII. mendeko Ama Birjina bat zen, bere mantu urdinarekin eta zetazko soineko zuri paregabearekin– erostera eraman zuena, baita otoiztegiko aurrealdeko horman ipintzera ere –hartu ere, har zitekeen otoiztegiko erretaulatzat koadro handi hura–, bere gustuko espazio abegikor bat sortzeko, no... esan nahi baita markesa andereak burmuinetan sartua behar zuela zeruko erreginaren irudi bikain hura –inkontzientearen beheko geruzarik behekoenean, agian–, halako moldez, non irudi hark eskaintzen baitzion, beharbada, berak –markesa andereak– behar zuèn zuribide morala, janzten zen bezala janzteko –tulak eta organdiak, errubiak eta esmeraldak–, bai eguneroko bizimoduan eta bai festetan ere –zetazko eta urre finezko jantziez janzten ote ziren Ama Birjina eta santa guztiak zeruko festa betierekoan, lepotik diamante bat zintzilik? –, bere buruari galderarik egin gabe eta bere jokabidean kontraesanik sortu gabe, begiek ikusia –Ama Birjina eder hura, kristau emakumezkoen imitagarri– argudio erabatekotzat balu bezala, edo halaxe agertuko balitzaio bezala.
|
|
2009
|
|
|
Proposamenen artean daude 2010 urterako zerbitzua eskaintzea 3 urtez beherako haurren %33ri. Guraso baimenak ematea bai aitari eta
|
bai
amari eta izan daitezela partekatuezinak. Baimen horiek ordainduak izan daitezela, eta ez epe luzekoak, horrela lanera itzultzea ez dadin traba izan.
|
|
|
Famadun astoak egon dira ezta? Bai, Anketil, Platero eta Pulidor bere
|
bai
amen gure barrioko sana, bigarren itteiaun jeneral Pulidorrek, fiñe astotxu."
|
|
|
Ama joaten zan eleizara umegaz?
|
Bai
ama umegas elixara, lenengo urteten daun sera ixete (n) san umegas elixara yote."
|
|
|
Hitzak zeramatzan Adak eta hitzek zeramaten Ada; lau hitz haiek, gainera, leihorik gabeko espazio itxi batera jotzen zuten: lau hitz, lau horma balira bezala, barruan bakartzen zutenak, amets ezinezkoen kartzelan; eta negar egin nahi izan zuen, begiak barruko tristura batek hezatuak zituen behinik behin?, baina, lehendik ere negar egina zelako edo,
|
bai
amak eskuak garbitu eta desinfektatu zizkionean, baita gero ere gelan bakarrik geratu zenean, ezin izan zuen; edo, ausaz, bai, negar egin zuen; negar hura, baina, mortuko negarra zen, mortuko ezaugarri guztiak zituena: bakardadea, lehortea eta eskorpioien mehatxua.
|
|
|
–Kontuz, harriak ez du begirik eta, esaten zioten noiznahi
|
bai
amak eta bai izeba Ernestinak ere.
|
|
|
Maria Bibianak bazekien, bai, beste anai arrebek bezala,, zer? hark bazuela bere izena. Benjamin Maria?, baina etxekoek, bai aitak,
|
bai
amak: haiek batez ere?
|
|
|
NAIA:
|
Bai
ama, mese?
|
|
|
– Bazkide aktiboak euskal herritarrak eta hauen semeak bai aitaren aldekoak
|
bai
amaren aldekoak izango dira.
|
|
|
Kontrol klinikoa: bisita bat hilean Haurdunaldiaren probak oso ondo protokolizatuta daude prozesu natural hori zoriontsu burutzeko,
|
bai
amarentzat, bai fetuarentzat. Saltatzeak alferrikako arriskuak dakartza, horiei esker amaren eta fetuaren osasun arazo ugari hauteman eta prebeni baitaitezke.
|
|
|
Bai aita eta
|
bai
ama harrituta eta sinistu ezinda zeuden beraien alaba bizirik zegoelako. Bahitzaileak hil egin zela sinistarazi zien denei istripu bat antolatuta.
|
|
|
Elikadurak oso eragin garrantzitsua dauka haurdunaldi prozesuan, bai umekiarentzat,
|
bai
amaren osasun eta ongizatearentzat.
|
|
|
Gaur egun badakigu hori ez dela egia. Baina zalantzarik gabe, elikadurak oso eragin garrantzitsua du haurdunaldi prozesuan, bai barruko txikiarentzat,
|
bai
amaren osasun eta ongizatearentzat.
|
|
|
Hainbeste joan etorriren ondoren, ordea, norbaitek konturatu behar zuen Domingoren jardunaz, hura ezkutuan eta isilpean ibiltzen ahalegintzen zen arren; Maria Bibiana ohartu zen lehenbizi, Domingo ganbararako eskaileretan gora ikusi zuèn egun batean, ia kasualitatez; Domingo arin zihoan, soinurik egin gabe; behin edo bitan, baina, gelditu eta alde batera eta bestera begiratu zuen, gora eta behera, zerbaiten zelatan balego bezala, gero pausoa arintzeko berriro; Maria Bibiana anaiari deitzekotan egon zen, baina ikusi zuenean ezen anaia isilpean zebilela, isilik egotera deliberatu zen bera ere, hain izan zen handia, antza, bat batean piztu zitzaiòn jakin mina; jarraian, berriz, segitu egin zion, itzalgaizka... ikustekoa ikusi zuen arte, Domingo gela debekatuan sartzen, no tocar, peligro de muerte; pilpira ezin azkarragoetan zebilkion bihotza Maria Bibianari, jakin ez anaiaren atzetik isilpean ibiltzeak sorrarazten ziòn tentsioagatik, edo ikusi zuena ikusteagatik, orduantxe ohartu baitzen ezen Domingok" zeraren" gelan sartu eta" zera" ikusi zuela... ikusi, behin hara sartuz gero! Maria Bibianak bazekien, bai, beste anai arrebek bezala," zer" hark bazuela bere izena –Benjamin Maria–, baina etxekoek –bai aitak,
|
bai
amak: haiek batez ere– ez zuten aipatu ere egiten izen hura, haurraz –haur misteriotsuaz– mintzatzen zirèn aldi gero eta bakanagoetan; ongi oroitzen zuen Maria Bibianak, esate baterako, nola, haurra jaio ondoko lehen egunetan, aitak bere galdera egin zuen –buruan noiznahi zuena– behin edo behin, lanetik itzuli bezain laster:
|
|
|
–Kontuz, harriak ez du begirik eta –esaten zioten noiznahi
|
bai
amak eta bai izeba Ernestinak ere.
|
|
|
Hitzak zeramatzan Adak eta hitzek zeramaten Ada; lau hitz haiek, gainera, leihorik gabeko espazio itxi batera jotzen zuten: lau hitz, lau horma balira bezala, barruan bakartzen zutenak, amets ezinezkoen kartzelan; eta negar egin nahi izan zuen –begiak barruko tristura batek hezatuak zituen behinik behin–, baina, lehendik ere negar egina zelako edo,
|
bai
amak eskuak garbitu eta desinfektatu zizkionean, baita gero ere gelan bakarrik geratu zenean, ezin izan zuen; edo, ausaz, bai, negar egin zuen; negar hura, baina, mortuko negarra zen, mortuko ezaugarri guztiak zituena: bakardadea, lehortea eta eskorpioien mehatxua.
|
|
|
/. Jali haiz garbia? /?
|
Bai
ama, egia! / Ta amak eskeini zion klabelin gorria.
|
|
2010
|
|
|
Biak maite nituen ikaragarri: bai aita eta
|
bai
ama. Barakaldon, Tribu Modernoan bizi ginen.
|
|
|
5 urte arte Leitzan bizi izan nintzen, ama hantxe irakasle baitzen. Euskara jaso nuen
|
bai
amarengatik bai inguruagatik. Geroztik Iruñerrian bizi gara eta euskara gutxi erabili izan badut ere ereduko ikastetxe publikoan hezkuntza jaso nuen.
|
|
|
aita eta Teofilo Maria lanean; zu, Damaso, Madrilen; Domingo merkataritzan espezializatutako Akademian eta Bibi eta Ada Arte eta Ofizioetako eskolan; baina, anai arrebak ez ezik, ez nituen ez ama ezta izeba ere aurkitu, eta orduan, etxeko sukaldari Blancari galdetu nion: . Ama???; eta Blancak esan zidan
|
bai
ama eta bai izeba ere hirigunean zeudela erosketa batzuk egiten: alfonbra batzuk edo; eta gero, gehitu zuen:
|
|
|
Alfredoren enpresa da hona etortzen hasi ziren enpresen prototipoa. Bai bere aitaren aldeko aitona
|
bai
amaren aldekoa gazitzetik bizi ziren. Pentsa lanbidea noraino daukagun sustraituta.
|
|
|
Amaren esnearen osaerak haur baten behar guztiak betetzen ditu bere bizitzako lehen hilabeteetan; beraz, oso egokia da bai haurrarentzat
|
bai
amarentzat. Haurtxoaren immunitate sistema indartzen duten elikagaiak, bitaminak eta mineralak eta antigorputzak ematen ditu, eta, hala, lehen hartualdi horiek aurre egin behar dien arrisku batzuen aurkako babes gisa jokatzen dute.
|
|
|
Antidepresibo eta antsiolitikoek bularreko haurrengan duten eragina ia ezezaguna da, eta, beraz, adituek azterketa gehiago egitea gomendatzen dute. Elementu kutsagarriak Amaren esnearen kutsagarriek disolbagarritasunaren eragina dute, bai uretan bai gantzetan,
|
bai
amaren organismoan duten kontzentrazioaren eta jariatze guruinetaraino garraiatzeko mekanismoen eraginez. Giza esnea oso aberatsa da lipidoetan, eta, beraz, substantzia liposolubleak metatzeko joera dute.
|
|
|
Ospitalean egiten da, baina, arazorik ez badago, sei orduren buruan, umea etxean egon daiteke. Era horretako erditzea onuragarria da jaioberriarentzat, bere eskura baititu bai pertsonala bai ekipamendu medikoak,
|
bai
amarentzat; izan ere, denboraldi labur batean etxean egoten da, giro atseginagoan, eta errekuperazio hobea ahalbidetzen du.
|
|
|
Nabarmentzekoa da haurdun geratzea erabakitzen duten emakumeen kasua. Gehiegizko pisua eta loditasuna eritasun metaboliko handiak eragiten dituzte,
|
bai
ama haurdunaren osasunean bai umekiaren garapenean. Ernaldu baino lehen, haurdunaldian eta are erditzearen ondoren ere, jaioberriaren bilakaera metabolikoa amaren nutrizio egoerak eragin dezake, jaio aurretik eta haurdunaldian (amak denboraldi horretan duen pisua eta irabazia barne).
|
|
|
Kulpa gutxien zuenak pagatu ditu semearen arazoak, adierazi du auzotar batek. Zenbait iturriren arabera, semeak salaketak zituen, bai bikotekide zuenari
|
bai
amari eraso egiteagatik. Ertzaintzak ez du baieztatu atxilotuak salaketarik duenik lehendik.
|
|
|
aita eta Teofilo Maria lanean; zu, Damaso, Madrilen; Domingo merkataritzan espezializatutako Akademian eta Bibi eta Ada Arte eta Ofizioetako eskolan; baina, anai arrebak ez ezik, ez nituen ez ama ezta izeba ere aurkitu, eta orduan, etxeko sukaldari Blancari galdetu nion: " Ama...?"; eta Blancak esan zidan
|
bai
ama eta bai izeba ere hirigunean zeudela erosketa batzuk egiten: alfonbra batzuk edo; eta gero, gehitu zuen:
|
|
|
Baina bi behi bakarrik dauzkagu orain.
|
Bai
ama eta bai aita oso zaharrak daude." Bi behi. Teresak esaten zuena:
|
|
2011
|
|
|
Da sugoiek edaten" tzon andrieri titidxe ta eseban igerri be itxen, ain suabe edaten i" deu titidxe sugoiek, inkreiblekue! Ori
|
bai
amari entzunda dekotzat, da nor dan da dana esate" ban. Baia suabe suabe edaten i dau".
|
|
|
Zer esango dio hark, etxerakoan, anaiaren bila irteteko erregutu dion ama zaharrari?
|
Bai
ama, topatu dut, hantxe daukate giltzapean, goizaldean emango diote heriotza... Elkarrekiko pilota saioak, bi pagoen inguruko jolasak... umetan elkarrekin etorkizunerako marraztutako hainbat asmo eta plan, zertan geratu dira?
|
|
|
Moja haiek bazituzten bai umezurztegiekin eta
|
bai
ama txiro erditu berrien egoeraz arduratzen zirèn erakundeekin ere harremanak: erran nah baita, hondarrean, sei inude aurkitu zituztela orotara, zeinetarik Anastasia aukeratu baitzuten.
|
|
|
Erditze naturalak baditu desabantailak ere, jakina. Esaterako, erditzean zailtasunak aurreikusten direnean ez da komenigarria,
|
bai
amarentzat baita umearentzat ere arriskugarria izan daitekeelako. Mina handiagoa omen da erditze mota honetan, baina uretan erditzean mina gutxiagotu egiten da.
|
|
|
24.3 art. Haur orok eskubidea du aldiro aldiro harreman pertsonalak eta zuzeneko harremanak izateko bai aitarekin
|
bai
amarekin, harremanok haurraren interesen aurkakoak direnean izan ezik.
|
|
|
Gure gizartean, ahaidetzat hartzen dira
|
bai
amaren aldekoak, bai aitaren aldekoak, eta, ondorioz, ahaide ugari izaten dira. Ahaidetasun sare horrek osatzen du laguntza eta elkartasunaren, bizitza antolaketaren eta besteekiko harremanen esparrua.
|
|
|
Bi gurasoek Gizarte Segurantzan afiliatuta egon behar dute. Prestazio hori eskuratzeko, bai aitak
|
bai
amak lan egin behar dute, norberarena edo besteren kontura. Baldintza bakarra da eskatutako gutxieneko kotizazio aldia beteta izatea eta Gizarte Segurantzako kotizazioak ordainduta izatea.
|
|
|
Hala ere, espezialistek azpimarratzen dute ez dela ezagutzen bakarrik erditzea eragingo lukeen mekanismo teorikoa, baizik eta, gainera, ez direla gomendatzen zenbait belarren infusioen kasuan kontraindikazioak egon daitezkeelako. Kasu honetan, kontrolik gabeko automedikazio moduko bat litzateke, eta ez dakigu zer dosi den, zer albo ondorio izan ditzakeen eta beste sendagai batzuekin bateragarria den; beraz, arriskuan jar dezake
|
bai
amaren bai haurraren osasuna. Beraz, autoreek azpimarratzen dute ikerketa gutxi edo batere ez dagoela metodo horien alde, eta, beraz, zalantzazkoak dira metodo horien eraginkortasuna eta segurtasuna.
|
|
|
Gurasoek baietz esan zuten. Saioak aldi laburrekin hasi ziren, eta pixkanaka handituz joan ziren,
|
bai
ama bai haurra egoera berrira egokitzeko. 35 astean, Naroa xurgatzen hasi zen, eta lehen aldiz probatu zuen amaren esnea.
|
|
2012
|
|
|
Epaileari eskaera aurkezten zaionean tartean haurrak badaude, ministerio fiskalak kasua aztertzen du, baina ez da tramite luzea izaten, hilabete baten buruan lor daiteke dibortzioa horrelako kasuetan. Azken finean, bikotea bera da beraien etorkizuneko bizitzaren egitura zehazten duena; eurek erabakitzen dute bai aitak eta
|
bai
amak zenbat denbora izango duen haurra ikusteko, zenbatekoa izango den pentsioa, etxea noren esku geratuko den…
|
|
|
Igandean, hilaren 19an, 03:30ean jaio zen. 3,660 kilo pisatu zuen, eta umearen aitak, Jakes Goikoetxeak, adierazitakoaren arabera, ondo daude
|
bai
ama eta bai jaioberria. Gurasoak, Mikal Etxeberria eta Jakes Goikoetxea, oso gustura daude hilabete hauetan jaso duten arretarekin.
|
|
|
Erditze distonikoa esaten denean, adierazi nahi izaten da medikuek esku hartu dutela nola edo hala, bai erditzea eragiteko,
|
bai
amari mina arintzeko edo bai haurrari jaiotzen laguntzeko.
|
|
|
Irudia: Jesper noer Musika haurdunalditik Garatzen den lehen zentzumena denez, entzumena ere erabil daiteke haurra estimulatzeko,
|
bai
amaren umetokitik. Espezialista ugarik, besteak beste Don Campbellek, ‘El efecto Mozart’ lanaren egileak, egiaztatu dute amaren sabelean zeudela musika jakin bat jartzen zitzaien haurrak gai zirela jaio ondoren haiek ezagutzeko eta, are gehiago, gogoratzean irribarre egiteko.
|
|
|
Gurasoak elebidunak ez direnean Gurasoek bigarren hizkuntza menderatzen ez duten familiek zailtasun handiagoa dute, baina ez da ezinezkoa. Kasu horietan, haurra beste hizkuntzarekiko esposizioa beste ingurune batzuetan gertatzen da, eskuarki eskolan edo eskolan, non haurrak beste komunikazio hizkuntza bat eskuratzeko aukera baitu, bai modu independentean,
|
bai
ama hizkuntzarekin batera. Etxetik kanpoko ikaskuntza hori indartzeko, gurasoek ekintza plan bat diseina dezakete, haurrek beste hizkuntzekiko esposizio askotarikoagoa eta dibertsifikatuagoa izan dezaten.
|
|
|
3 Zein kasutan dago adierazita? Haurdunaldiarekin jarraitzeko arriskua,
|
bai
amarentzat bai fetuarentzat, indukzioak dakartzan arriskuak baino handiagoa denean da egokia erditzea eragitea. Oro har, kasu hauetan sortzen da erditze lana:
|
|
|
4 Prozedura horrek badu arriskurik? Erditze induzituek arriskuak dakarzkie
|
bai
amari bai umekiari, oro har, erditzea luzatzearen eta umetokiko hiperestimulazioaren ondorioz. Bartzelonako Unibertsitate Ospitale Klinikoko erditzearen indukzio protokoloaren arabera, indukzioa “konplikazioak areagotzearekin lotzen da, erditze espontaneoarekin alderatuta, batez ere, lehen haurdunaldietan”.
|
|
|
Bestalde: Ez da gomendatzen azido azetilsalizilikoa, plaketen agregazioa aldatzean areagotu egiten baita odoljariatzeko arriskua,
|
bai
aman bai fetuan. Antiinflamatorioak (ibuprofenoa, diklofenakoa, etab.) eta metamizola ere bigarren mailan utzi behar da, eta kasu bakoitzaren arabera baloratu behar da nola erabiltzen den, eragin kaltegarriei buruz dagoen informazioa mugatua baita.
|
|
|
Arteria hipertentsioa: haurdun dauden emakumeen %10 eta %15 artean presio handia jasaten dute haurdunaldian, eta arazo horrek ondorio kaltegarriak izan ditzake
|
bai
amarentzat bai haurrarentzat. Adin muturretan, 20 baino gutxiago eta 40 baino gehiago, hipertentsioa izateko arriskua bikoiztu egiten da.
|
|
|
Gertatzen zaienaz hitz egin behar dute, beren beharrak adierazi eta elkarri laguntzeko balio behar dute, egoera larrienetan bikotearen haustura saihesteko. «Gauza asko daude guraso berriek egiteari utzi diotenak,
|
bai
ama haurrari bularra ematen ari delako, bai haurra negarrez ari delako, harekin egon behar duelako», esan du haur jaioberrietan aditua den psikologoak. Horregatik, Cazador aholkatzen du ohitura batzuk aldatzea eta, adibidez, «lo egiteko aprobetxatzea, haurrak lo egiten duenean».
|
|
|
Aukera horren abantaila da, amarengandik bereizteko unea iristen denean, zazpi aste inguru irauten duen bitartean, kumeak oso ondo egokituta egon behar duela bere elikagai berrira. Beste alderdi aipagarri bat da
|
bai
amak bai kumeak parasitoak kendu behar dituztela maiz. Txertoen egutegiarekin ere hasi behar da, animalien osasuna bermatzeko.
|
|
|
Pertsona maiestikoa Photography Abortu osteko haurdunaldi duelua Hamar haurdunalditik bik berezko abortu bihurtzen dute Espainian Espainiako Ginekologia eta Obstetrizia Elkartearen datuen arabera, haurdunaldien %10 eta %20 artean huts egiten dute eta abortu espontaneoetan amaitzen dira. Haurdunaldian haur bat nahi gabe galtzeak ondorio fisiko batzuk dakarzkio
|
bai
amari bai bikotekideari. Baina, batez ere, min psikologikoa eragiten du, inguruabarren arabera handiagoa edo txikiagoa, sufritzen duten bikote gehienentzat eta, bereziki, emakumearentzat.
|
|
|
Medikuak esan zuen ederki zeudela bai umea eta
|
bai
ama; Malenek, unean bertan, abadearengana bidali zuen Martin, biharamun goizerako bataioa presta zezan eskatzeko. Malen abadearekin hitz egina zen aurreko igandeetariko batean, jaioko zen seina aitarik gabeko umetzat hartua izan zitekeela eta gauzak nola konpon daitezkeen pentsatzen hasteko.
|
|
2013
|
|
|
Baina esaten detenean etxian hona netorrela, nere mutilak esan dit," Baina zu ez zea". " Klaro ezetz, baina
|
bai
ama aldetik, ama hizkuntza da erdera, orduan horregatik". (ZU C, 56)
|
|
|
Aste Santuan prozesinoak egiten ebezan plazatik, bai erramuakaz Erramu egunean,
|
bai
Ama Birjinea aterata. Lehenago, dana dala, ermitetatik be egiten ziran.
|
|
|
Carmelo mutil xume bezain zintzoa zen, amaren esanetara bizi zena, langile amorratua
|
bai
ama, hiriburuko denda ezagun baten jabea, mota guztietako objektu eta irudi erlijiosoak saltzen zituena!?. Pedrori, beraz, ezin hobeto etorri zitzaion gisa hartako lagun bat:
|
|
|
Eta hori lau ezaugarriri esker: lehenik, Frantziako errege familiako kidea zen,
|
bai
ama aldetik (esan dugun bezala, Margarita Frantziako erregearen arreba bakarra zen) bai senarraren aldetik ere (Antonio Bourbon Frantziako Lehen Odol Printzea zen, alegia, lehena ondorengotzan erregearen semeen atzetik); bigarrenik, lurralde ugarien jabea zen (Nafarroaz gain), batzuk Frantziako koroapekoak (Vendome, Albret, Armagnac...) eta beste batzuk formalki independenteak (Biarno); hirugarre... Lau ezaugarriok azalpen osagarri batzuk behar dituzte.
|
|
|
Zesarea baten ondoren baginako erditze baten arrakasta tasa% 76 da. Artikulu honek azaltzen du zergatik ez den posible erditze naturala, bai haurtxoarentzat eta
|
bai
amarentzat segurua izatea, eta aztertu egiten du zertaz ari den zesarearen ondoren baginako erditzearen arrakasta, baita zenbait arrisku ere.
|
|
|
Estatu Batuetan, Ginekologiako Amerikako Biltzarraren arabera, zesarea interbentzioen% 40 arrazoi horregatik gertatzen da. Kontrakoa uste izan arren, zesarea baten ondoren bagina erditzea praktika segurua da,
|
bai
amarentzat, bai haurtxoarentzat, Espainiako Ginekologia eta Obstetrizia Elkartearen aldetik. Erakunde horren arabera, zesarea baten ondoren baginako erditzeen% 72 eta 76 artean daude.
|
|
|
Irudia: matheuslotero Haurdun dagoen txakur baten eta haren txakurkumeen elikadura Haurdun dagoen txakurraren elikadura funtsezkoa da
|
bai
amari bai etorkizuneko kumeei behar duten energia, proteinak eta elikagaiak emateko. txakurraren haurdunaldia 63 eta 67 egun bitartean irauten du, eta oso etapa gogorra da etorkizuneko ama txakurrarentzat.
|
|
|
Carmelo mutil xume bezain zintzoa zen, amaren esanetara bizi zena –langile amorratua
|
bai
ama, hiriburuko denda ezagun baten jabea, mota guztietako objektu eta irudi erlijiosoak saltzen zituena! – Pedrori, beraz, ezin hobeto etorri zitzaion gisa hartako lagun bat: eskolara elkarrekin joan, udal liburutegian elkarrekin estudiatu, zapatuetan zinera, domeka goizetan mezatara (nor bere aldetik, hori bai, Pedro Olgarekin joaten baitzen, Olgagatik, jakina...) eta arratsaldean futbolera, nesketan ezer gutxi –ezer ez, alegia–, lantzean behin Parte Zaharreko frontoian eskuz edo palaz egin... buruhauste existentzial handirik gabe...
|
|
2014
|
|
|
Bere jaiotza eta gero, antisorgailuak itzuli ziren lehenengo eta, buruari buelta bat eman ostean (ez gehiago), behin betiko ebakuntza.
|
Bai
amak, bai aitak. Badaezpada ere.
|
|
|
Gurasoei galdetuz gero,
|
bai
amak bai aitak, biek esango lukete Danel sakelako telefonoarekin engantxatuta dagoela, zeharo harrapatuta.
|
|
|
Baina bere eginbeharraz oroitu da, topaketa deitoragarri horretan
|
bai
amak bai berak izango duten arrisku handia etorri zaio gogora, eta gelditu egin da bertan. Bere buruaren jabe guztiz, gihar bakar bat ere ez zaio mugitu aurpegian.
|
|
|
(...) Edonola ere, medikuntzan ezer ez da. Diagnosi azterketakegitean% 1 eta% 2 arteko arriskua dago amak umea galtzeko, eta tratamenduakalbo kalteak eragiten dizkie
|
bai
amari bai haurrari. Amen kasuan ondorio hauekgerta daitezke:
|
|
|
Haurdunaldiko jarduera fisiko neurritsuak onura handiak dakarzkie
|
bai
amari bai haurrari.
|