|
2009
|
|
|
Irakurri nuenean, memoria liburu bat zela iruditu zitzaidan (edo autofikzioa). Lan honetan
|
zer
den fikzio eta zer ez, bigarren mailako kontu bat da. Egileak bere joan etorrietan interesa pizten digu, eta irakurrian eraman egiten gaitu.
|
|
|
Irakurri nuenean, memoria liburu bat zela iruditu zitzaidan (edo autofikzioa). Lan honetan zer den fikzio eta
|
zer
ez, bigarren mailako kontu bat da. Egileak bere joan etorrietan interesa pizten digu, eta irakurrian eraman egiten gaitu.
|
|
|
Gustura irakurri ditut zure hitzak, Lourdes, eta
|
zer
pentsatua eman didate, bereziki Uriberen eleberriaren gainean. Ez dakit oso ados nagoen Azkueren eta Agirreren arteko enkontruari ematen diozu (e) n garrantziarekin, atal hori irakurri nuenean eleberriaren hari tematiko nagusitik ihes egiten zuen hausnarketa gisara ulertu bainuen neuk.
|
|
|
niretzat, Uribek bere buruaren inguruko nobela bat idatzi (nahi izan) du, eta deskriptiboa edo psikologikoa edo errealista edo? ez dakit
|
zer
baino, bere buruaren inguruan gogoratutakoa, gertatutakoa (eta gertatutakoaren moldaketa), asmatutakoa, agertzen dira, inguru horrek bere buruaren inguruko nobela osatuz.
|
|
|
Nolanahi, Jurgik amaiera irekia eman dio Urre urdinaren lurrinari, dugun tradiziotxoa dugula ere, haren ezagutzaren beharra aldarrikatuz. Bai jarraitzeko, edota,
|
zer
esanik ez, transgreditzeko.
|
|
|
Bai, bere garaian Zorion perfektua nobela «erraztzat» jo zuten horiek ziur gauza bera pentsatuko dutela Zoaz infernura, laztanari buruz. Eta zinez ez dakit
|
zer
harreman duen estilo zuzenak errazkeriarekin. Hain zuzen, Zoaz infernura, laztanari gehien eskertu diodana zera izan da, hain egoera gogorra itzulingururik gabe eta, batez ere, melodraman erori gabe aurkeztu izana.
|
|
|
Lagunak,
|
zer
berri. Ba al da libururik Euskal Herrian?
|
|
|
Esaterako, Gernikako sendi batek beti pentsatu izan du haien ahaidea sifiliak hil zuela, baina artxiboek diotenez tuberkulosiak hil zuen. Bestelako kausak agertzen dira beste batzuetan? «alkohola», «zahartasuna», «suizidioa», «armen zauriak»?, baina ez dakigu
|
zer
informazio eman zitzaion Euskal Herriko sendiari.
|
|
|
Jatorrizko lurrean baliteke ahaideek ez jakitea zehazki
|
zer
gertatu zitzaion euren senide maiteari, soilik une batetik bestera ez zela Idahotik gutun gehiago iristen. Nork kontaktatuko zuen hildakoaren familiarekin?
|
|
|
Nork kontaktatuko zuen hildakoaren familiarekin? Zer informazio ematen zitzaien eta
|
zer
emozioz. Boiseko euskaldunek ba al zuten pertsona horrentzat helbide bat, hara bidaltzeko?
|
|
|
Ignacio eta Daniel Dobaran anaiak egun berean hil zirenean, 1918an, badakigu 50 zentimoko telegrama bidali zitzaiola sendiari berria jakinarazteko. Ez dakigu
|
zer
idatzi zieten gurasoei tragedia horren berri emateko. Edonola ere, heriotzak eta familiei iristen zitzaien informazioa gorabehera, euskaldunek jarraitu zuten Ameriketara, eta Idahora?
|
|
|
Hortaz,
|
zer
ikasi dugu elkarrekin, aita,
|
|
|
Eta
|
zer
dakigu ilunabarraz?
|
|
|
Baina pauso hori eman ezin bada, ezin da eman eta kito. Eta ez dago
|
zer
esanik gehiago.» Chandlerren hitzak dira, ez nireak.
|
|
|
Poesiak
|
zer
egin behar duen bizirauteko. Disoluziorantz jotzea da nire proposamena.
|
|
|
esaten diogun hori. Informazio bat sartu eta beste bat irteten da kutxa beltzera, kutxa beltzaren barruan
|
zer
gertatu den oso ongi jakin ez dakigularik. Poema batera ere, pertsona bat animo egoera jakin batekin sartzen da, hau da, bere barne oreka etengabe zalantzan jartzen duten beldur, tristezia eta galerek eragiten dioten desorden batekin sartzen da[?].
|
|
|
ezin zaigu denbora guztian dena gustatu. Aukeratu egin behar dugu
|
zer
eta noiz, eta poesiaren abantailak saltzen ez gara inoiz trebe izan, ez behintzat poesia etiketaren pean, nahiz eta tresna egokiak baditugun orain sarean: afinitatezko sare sozialak «nire lagunaren etsaiak nire etsaiak dira» edo «nire poeta gustukoenen poetarik gustukoenak nire gustuko poetak dira» gisako formulak.
|
|
|
Gai zabala izango litzateke hori; lehen so edo hurbilketa batean agortzeko modukoa. Jakin mina, hala ere, bestetik letorke, hain justu ere, jakiteko
|
zer
dagoen euskarazko literaturan gai horren inguruan.
|
|
|
Hala, Shorty Harrisek eskubideen erdiak zituen. Lekuari
|
zer
izen eman ere erabaki beharra zeukaten. Petek «Aguereburg» deitzea pentsatu zuen.
|
|
|
Eta berak,. Hik azpiak atera?. Ez nekien
|
zer
zen azpiak ateratzea, baina saiatuko nintzela esan nion. Handik hiru astera meatzea itxi egin zen.
|
|
|
Gauza xelebreak egiten ditu bizitzak. Agian hobe da
|
zer
egingo duen ez jakitea.
|
|
|
Artaldeen bideetatik ibiltzera ohituta, urrutira ere igartzen zion Austinek
|
zer
jatorritako artzaina aurkituko zuen ardi kanpoan: 1
|
|
|
Ederki dakit
|
zer
egingo dudan
|
|
|
Zeren
|
zer
etor daiteke zentzumena hondatzen denean,
|
|
|
irratian notiziak zirenean,
|
zer
gerta ere.
|
|
|
Eta baita kritikei eta kritikari literarioei buruz. Baina
|
zer
iritzi dute egungo euskal kritikaz hemengo kritiko literarioek. Interesgarria litzatekeelakoan horietako bati luzatu diot galdera.
|
|
|
Historiak umilak izaten erakusten digu eta guk geuk horixe ikasi genuke. Hara
|
zer
gertatu den hemen eta hemen, hara zergatik gertatu zen hau eta hau, hara zer ez den inoiz egin behar, bestela hori eta hura gertatuko zaizue, halako haiei garai hartan gertatu zitzaien moduan. Alde horretatik begiratuta, MacMillan katedradunarentzat Historiak balio praktikoa dauka egun ere, beste abantaila gehiagoren artean.
|
|
|
Historiak umilak izaten erakusten digu eta guk geuk horixe ikasi genuke. Hara zer gertatu den hemen eta hemen, hara zergatik gertatu zen hau eta hau, hara
|
zer
ez den inoiz egin behar, bestela hori eta hura gertatuko zaizue, halako haiei garai hartan gertatu zitzaien moduan. Alde horretatik begiratuta, MacMillan katedradunarentzat Historiak balio praktikoa dauka egun ere, beste abantaila gehiagoren artean.
|
|
|
Hori kanpotik begiratzea litzateke. Baina barruan gaudenean,
|
zer
–Hau da, idazle bat nobela bat idazten ari denean, zer gertatzen da?
|
|
|
Baina barruan gaudenean, zer? Hau da, idazle bat nobela bat idazten ari denean,
|
zer
gertatzen da. Zeintzuk dira idazle batek izan ditzakeen zalantza handienak?
|
|
|
Beste inork, senideek, lagunek edo ostatu zein jatetxeetako jendeak?
|
zer
esaten ari ginen jakiterik nahi ez genuenean, ingelesera jo genezakeen. Hizkuntza bat baino gehiago mintzatzearen ezkutuko abantailetako bat horixe da:
|
|
|
Beraz, guk biok bagenuen
|
zer
pentsaturik haur eta hizkuntzen lantzeari buruz Sumpta Juliaz haurdundu zenean.
|
|
|
Beste batzuen jatorria topatzea errazagoa zait, berriz. Adibidez,«!» hitzena(
|
zer
arraio ari haiz?) edo «I want doesn, t get» delakoarena (gauzak, lortuko badira, gizatasunez eskatu behar). Esaera hauek guztiak burura datozkit; berriro erabiltzen ditut.
|
|
|
Idazle naizen aldetik,
|
zer
egin dezaket. Hitza lanbide dudanez, hizkera horren naturaltasun falta salatu nuke, baina, aldi berean, kontraesana dirudien egoera bat bizi dugu euskal idazleok:
|
|
|
Kaosa ordenatzen saiatzeaz gainera, hizkuntzari erreparatu behar diogu: zertaz idatzi nahi dudan erabaki bezain pronto, asmatzen hasi behar dut
|
zer
hizkera klase erabiliko dudan: pedal biko bizikleta bat da idazkuntza.
|
|
|
Nire euskarazko tradizioan neuzkan nobela historikoaren jardun apurrek ere ez zuten nik bilatzen nuena betetzen. Hona
|
zer
uztartu behar nituen jario natural batean: alde batetik, euskara batua; bestetik Erdi Aroko jardun halako baten itxura hartuko zuen hizkera bat; hirugarrenik, literatura unibertsaleko hainbat ereduren eitea.
|
|
|
Hizkuntza asko. Gero, azken diskoetan, ukraniera eta ez dakit
|
zer
..
|
|
|
Pentsatzen nuen: gizon hau
|
zer
arraroa den! Gero ja joaten nintzenean Lekeitiora ulertu nuen hobeto eta nik ere disfrutatzen nuen pila bat.
|
|
|
Baina Mikel bereziki gogoratzen zen hamar urte inguru zituenean otitis de repetición delakoa izan zuela, eta oso gaizki egon zela. Trepanatu egin behar zuten, begira
|
zer
gauza beldurgarria. Zorionez, garai hartan, juxtu orduan, penizilina komertzializatzen hasi zen estatu frantsesean, eta Frantziatik hona pasatzen zuten.
|
|
|
Orain oso ondo dago, eta esaten du beti:
|
zer
pozik egongo zen Mikel ikusi balu...
|
|
|
–Mutil koxkorra nintzela, esan zidan Laxaltek?, ez nekien
|
zer
arraio zen euskalduna izatea.
|
|
|
Hori esatearekin adierazi zuen, garbi, umea nintzelarik neuk kontu horretaz nekien guztia. Basque Hotelean jaten nuen, mendian artzain euskaldunak ikusten nituen, eta amama euskaldun bat nuen, baina ez nekien
|
zer
arraio zen euskalduna izatea.
|
|
|
–Begira zazu
|
zer
diñoustan mutil batek Ameriketatik.1
|
|
|
–Eta zuk
|
zer
diñozu?
|
|
|
Petrak hogeita bat urte zituen hogeita hamabost urteko Mendebaldeko arrotz batekin elkartzeko New Yorkerako itsasontzira igo zenean. New Yorkera iristean soinean
|
zer
janzki izango zituen argitzeko idatzi zion Estebani, baina Esteban, esandakoaz bestera, ez zen agertu. Mezu bat neskari bidali eta Mendebaldean elkartzeko berarekin esan zion, Ogden herrian.
|
|
|
Amamak orduan kakorratz lanaren korapiloak erakutsi bidenabar, euskarazko hitz batzuk ere erakusten zizkidan. Batzuetan pentsatzen jartzen naiz
|
zer
nolako aldea aurkituko zuen neska bat zeneko bere lurralde berdetik gure artemisia gozakaitzeko basamortura, hain desberdina Euskal Herriko bere jaioterriko mendi berde dirdiratsuetatik. Negar egin ote zuen, artzain euskaldun askok bezala, basamortu goietako bakardadeari aurre egin behar izan zionean, bere jaioterriko soro berdeez oroitzean?
|
|
|
Hala ere, fitxa hau itxi eta artxibatu nahi izanez gero, luzerako izango dugulakoan nago, irakurleok idazlearen testuak leitzen ditugun bitartean, honen ahotsak (hauxe baita idazlearen arima) bizirik baitirau. Eta badago
|
zer
irakurri, Antoñanak sormen lan oparoak eman dituelako azken berrogeita hamar urteotan gaztelaniazko literaturan. Sei eleberri (1960ko eta 1970eko hamarkadetan idatziak, baina horietako bi 1990eko hamarkada arte argitaratu gabeak) eta milatik gora artikulu (1962tik aurtengo otsaila arte egunkari eta aldizkari askotan agertuak) dira Antoñanaren idazlan nagusiak.
|
|
|
Beste horrenbeste esan daiteke lurraldetasunaz. Marie Jeannek, gaixo dagoen arrebak inork baino hobeto ulertzen du
|
zer
jazo den. Dominique aurrez aurre duela, zera esaten du:
|
|
|
Saiatuko bazinate neska edo mutil itsu baten paperean sartzen, dena begirik gabe egiten, bai jantzi, bai ikastolara joan bere liburu eta tramankulu bereziekin,
|
zer
pentsatuko zenukete. Zer desiratuko zenukete?
|
|
|
Mundu honen gauza xinpleenekin harremanetan jartzeko, beraien izaera eta bizitasuna nabaritzeko, entzumena eta ukimena erabiltzea ezinbestekoa zaigu itsuoi. Gure azal guztian zehar dauden nerbioek adierazten digute non gauden,
|
zer
daukagun gure aurrean eta ondoan, non dauden hormak; eta gure belarriek, entzuteaz gain, soinuek zer esan nahi diguten interpretatzen laguntzen digute.
|
|
|
Mundu honen gauza xinpleenekin harremanetan jartzeko, beraien izaera eta bizitasuna nabaritzeko, entzumena eta ukimena erabiltzea ezinbestekoa zaigu itsuoi. Gure azal guztian zehar dauden nerbioek adierazten digute non gauden, zer daukagun gure aurrean eta ondoan, non dauden hormak; eta gure belarriek, entzuteaz gain, soinuek
|
zer
esan nahi diguten interpretatzen laguntzen digute.
|
|
|
Donostiako haizeen orraziaren aurrean jarrita, itsasoari begira, gure bi zentzumenen bitartez ingurukoa irudi bilakatzen da buruaren eta arimaren barnean: non dagoen itsasoa, marea gorantz edo beherantz doan, haizeak
|
zer
esan nahi digun, laino edo eguzkitsu dagoen eguna, olatuek arroken kontra jotzen duten ala ez. Sentipen, bizipen horiek guztiak ikusi egin ditzakegu begiak bagenitu bezala, edo hobeki esango nuke, duda zipitzik gabe.
|
|
|
Behin Aralarren nengoela, San Migelen santutegiaren parean, Sakanarantz begira, amildegiaren ertzetik gertu, lagun min batek galdetu zidan ea
|
zer
sentitzen nuen han hain goian egonda, zer nabaritzen nuen, zer esaten zidan bihotzak. Nik, pixka bat pentsatu ondoren, lotsati samarra bainaiz, honelaxe erantzun nion:
|
|
|
Behin Aralarren nengoela, San Migelen santutegiaren parean, Sakanarantz begira, amildegiaren ertzetik gertu, lagun min batek galdetu zidan ea zer sentitzen nuen han hain goian egonda,
|
zer
nabaritzen nuen, zer esaten zidan bihotzak. Nik, pixka bat pentsatu ondoren, lotsati samarra bainaiz, honelaxe erantzun nion:
|
|
|
Behin Aralarren nengoela, San Migelen santutegiaren parean, Sakanarantz begira, amildegiaren ertzetik gertu, lagun min batek galdetu zidan ea zer sentitzen nuen han hain goian egonda, zer nabaritzen nuen,
|
zer
esaten zidan bihotzak. Nik, pixka bat pentsatu ondoren, lotsati samarra bainaiz, honelaxe erantzun nion:
|
|
|
Azalpen horiek eman ostean, nire galdetzeko txanda heldu zen, eta halaxe bota nion bat batean: adieraziko zenidake zuk
|
zer
ikusten duzun begiekin. Berak harridura aurpegiz begiratuz, honela adierazi zidan:
|
|
|
niretzat hitz, aditz, metafora ororen jatorrikoa irudikatzen du. Bibliak halako originaltasuna, indar kognitiboa, metaforikoa dauka non Shakespeare ere ez baitzaio iristen Moisesi orporaino, berdin da
|
zer
esaten duen Bloom potoloak. Lot eta bere alaba malthusiarren istorioa goi mailako kronopioa da, Alvaro Pombok bere bizitza osoan idatz dezakeen guztia baino bikainagoa.
|
|
|
Eta nik, nire txokotik Aneren memoriaren jarduna etetea erabaki dut. Bestela badakit
|
zer
datorren orain: gizonak Laiaren dohain sexualak goraipatuko ditu zigarroari orain artekoak baino atxiki pausatuagoak emanez, dastatuz.
|
|
|
Nik institutuan ezagutu nituen biak. Laiak
|
zer
egin zizun halako mina sorrarazteko. Erantzunik ez, bai ezustea.
|
|
2010
|
|
|
Gai batez tartaroa einherik jin züzün eta lo jarri züzün süphazter khantian. Ordian haurrak
|
zer
ez dü egiten. Hartzen dizü gerren bat eta irazten diozü boronteko begi bakhotxa.
|
|
|
Eta izan ere, liburuaren abiapuntua Bitoriano Gandiagaren obrari eta izaerari buruzko interpretazio bat bada ere, Azurmendiren luma trebe eta eruditoa beste hainbat gaitaraino lerratzen da, eta bidean mila eta bat ohar eta irakurketa eskaintzen dizkigu gogoetarako sorta ederrean, hala nola, heriotzaz, bizitzaz, Jainkoaz, mitoaz, fedeaz, zentzuaz, herriaz, naturaz, balioez? eta nik
|
zer
dakita. Liburua trinkoa da, bazkaz betea, soseguz hartzera behartzen zaituena.
|
|
|
Kasurako, ezinago interesgarria iruditu zait Jainkoaren gaineko ariketa, alde askotatik fokatua eta autore askoren ideiez hornitua. Azalpenotan ez dut jakin bereizten Joxe Azurmendiren kolkoan
|
zer
dagoen, zein den bere berea den ideia bibliografiatik jasotako guztien artean. Nik eskertuko niokeen esplizituago jarri izan balu, baina tira, ez du nahi izan.
|
|
|
Eta horien artean nabarmentzen dira euskaraz, euskalduntasunaz, gure herriaz egiten diren hausnarketa ugariak. Hari asko aipa daitezke liburu honetan, baina ea zuek
|
zer
inpresio hartu duzuen.
|
|
|
Eromena eta Absurdoa Aginteak bere egiten duen Logos arautzailearen erresistentzia gisara. Eromena
|
zer
den, Foucaultek erakutsi bezala, agintean dagoen diskurtsoak erabakitzen baitu. Horregatik aipatzen dira, Ionesco eta enparauez gain, Sargazo itsaso zabala bezalakoak.
|
|
|
Orrialdez luzea da osotara, eta halaber orrialde bakoitza ere luzatu egiten da, substantziaz gainezka dator-eta. Beraz, apurka apurka joango zara orrialdeetan zehar, adi eta jakituz, lerrokada txiki batek
|
zer
pentsa asko emango baitizu, eta hurrengoak, eta hurrengoak. Azken egunak Gandiagarekin astiro irakurtzekoa da, ez da arina.
|
|
|
«Hazia» ipuina, Esti, oso bortitza iruditu zait ideia aldetik. Emakumeak
|
zer
paper hartzen duen, edo hobe, gizarteak zer paper ematen dion erditu ondorengo emakumeari, ama izan denari, nola bilakatzen duen lugorri, akasdun, tabu ia, gizabanakoa merkantzia gisa tratatzen duen jendarteak, arren neurrira egindakoak. Ama baten testigantza ezin gordinagoa iruditu zait «Hazia», purrustada traza har dezakeena, baina probokazio gisa bada ere, ideia trafiko modura, nirekin funtzionatu duena.
|
|
|
«Hazia» ipuina, Esti, oso bortitza iruditu zait ideia aldetik. Emakumeak zer paper hartzen duen, edo hobe, gizarteak
|
zer
paper ematen dion erditu ondorengo emakumeari, ama izan denari, nola bilakatzen duen lugorri, akasdun, tabu ia, gizabanakoa merkantzia gisa tratatzen duen jendarteak, arren neurrira egindakoak. Ama baten testigantza ezin gordinagoa iruditu zait «Hazia», purrustada traza har dezakeena, baina probokazio gisa bada ere, ideia trafiko modura, nirekin funtzionatu duena.
|
|
|
kontakizun batean
|
zer
den ezinbesteko eta zer gehigarri bereizteko trebezia. Bestalde,
|
|
|
kontakizun batean zer den ezinbesteko eta
|
zer
gehigarri bereizteko trebezia. Bestalde,
|
|
|
Gasolindegian liburuaren irakurketak ez dit sortu, Jacintori edo Lourdesi egin bezala, halako inpresio baikorrik. Izatez, Jacintok gomendatu zidan, esanez atsegina gertatu zitzaiola eta ea
|
zer
neritzon. Neu ere Jacintok aipaturiko inprezisiozko lanbro horretan ibili naiz haztamuka, eta istorio bat osotu dut azkenean, liburuko narrazioek eskainitako teselak zelan edo halan elkarrekin gardainatuz.
|
|
|
Liburu batean kontakizunaren klabe estetikoak eta. Lourdesen hizkerarekin segitzearren? garrantzi handikoak dira,
|
zer
esanik ez, baina nire ustez ezinbestekoak hitzak dira, eta bai ere hitzok nola josten diren elkarrekin. Klabe estetikoak, oihartzun musikalak, arteen erreferentzia esanguratsuak eta gaineratiko guztiak ez dira nahikoa, baldin eta hitzak ez baditugu artaz ehundu.
|
|
|
Liburuak bide interesgarri bat hartzen du emakumeez hitz egiten hasten denean, gaur edadeko diren emakumeez, horien larrutik: «Besteen zerbitzari izateko hezi gintuzten emakumeak eta
|
zer
egin zerbitzatzeko edo zaintzeko inor ez daukazunean? (?) Eta arazoa larriagotu egiten da, inor ezin zerbitzatzetik norbaitek zaindua izatera pasatzean»; edo suhia bilobarekin ikustean konturatzen denean «ez bakarrik zenbat irabazi duten gure alabek, baizik eta zenbat galdu zuten gure senarrek».
|
|
|
«Ni ez naiz sekula Carmen bezalakoa izan. Carmenek beti zuen
|
zer
kontatua», dio momentu batean Elena narratzaileak; edota «Carmenek kanporantz egin du nik beti barrurantz egin dudan ibilbidea». Gero, ordea, jario izugarria erakusten du orriotan, txukuna, ondoegi egituratua, makularik gabea.
|
|
|
Higuina sorrarazi didate, nazka, amorrua; baina
|
zer
|
|
|
Ez dut arrastorik ere. Auskalo
|
zer
nuen kaskoan hura idaztean, baldin eta pentsatzen badugu idazteko aurrez ideiaren bat eduki behar dela buruan. Ez nabil txantxetan.
|
|
|
Krokis horiek baliatzen zituen ondotik, estanpen grabarazteko momentuetan. Horrela, usma zezakeen gero, asmatu gabe,
|
zer
izan zitezkeen ikusi lekuak sasoi ezberdinetan (elurpean).
|
|
|
Kozinerea ezkondu zen orduen dueña ipiñi ninduen,
|
zer
dan be eneuen jakin nik dueña ixetea. Gazte ixin ta halantxik ipini ostien.
|
|
|
Espilu, bakixu, atzean da aurrean espilu eukite eurien aik eta? Ta ipini notsen, ta gusture ipini neban
|
zer
hori. Ta orduxean egunean:
|
|
|
Aipatu «Amodioa» bezain subertsibo eta irentsi ezinekoa izan zen bigarren saio luze inedito bat, «Nor eskola emaile,
|
zer
irakats», patu berbera nozitu izan zuena. Etxepare irakaskuntza laikoaren alde agertzen da idazlan horretan, eta, dirudienez, Durkheim en eraginak kutsatu du saioa goitik behera.
|
|
|
Xabier Altzibarrek zilatu du misterioa. Pilota partida deritzon saioan, izenburuak dioskun bezalaxe, Lekornen jokatutako esku huskako partida antologiko bat kontatzen digu Etxeparek, alegia, idazle batek nekez aurki lezake
|
zer
edo zer garbiagorik gaitzat hartzeko. Herriko jaietan beraz, hiru hazpandar eta hiru lekondar arituko dira norgehiagoka, eta Etxeparek horixe marraztu digu bere luma zoliarekin.
|
|
|
Xabier Altzibarrek zilatu du misterioa. Pilota partida deritzon saioan, izenburuak dioskun bezalaxe, Lekornen jokatutako esku huskako partida antologiko bat kontatzen digu Etxeparek, alegia, idazle batek nekez aurki lezake zer edo
|
zer
garbiagorik gaitzat hartzeko. Herriko jaietan beraz, hiru hazpandar eta hiru lekondar arituko dira norgehiagoka, eta Etxeparek horixe marraztu digu bere luma zoliarekin.
|
|
|
Eta
|
zer
esan gure goseteetan aringarri
|
|
|
|
zer
dela-eta hain ugaldurik ditudan ez dakidan
|
|
|
Hildakoaren zein argazki ipini behar zen, bada, haren hobiaren gaineko oroitarrian? Argazkia, definizioz, istantekoa da eta, harako haren oroitarriko argazkiak hildakoaren bizitzako zein une, zein hazpegi, zein itxura, zein
|
zer
erakutsi nahi zuen. Ustezko eternitateari etxekoek hildakoaren zein irudi entregatu nahi dioten, oraindik ere asaldatu eta aztoratu egiten nau pentsatze hutsak.
|
|
|
Horietan dago laburturik nor naizen gaur, nor nintzen atzo eta, ondo begiraturik, zeren eraginez eta ia ia noiz hilko naizen ere. Biopoesia, edo zergatik jotzen dudan behea, gibela!?, edo
|
zer
dela eta egiten didaten begiek negar, azukrea!?, edo nondik norakoak diren nire nekeak, burdina!?, edo dena delakoa. Bilduma ederra daukat, kasik nire biografia izan litekeena.
|
|
|
Pattiek aldatzea erabaki zuen garaian, Harrisonek orduak eta orduak ematen zituen kantuan bere etxeko ganbaran eraiki berri zuen tenplu budistan, hiru Hare Krishna familiara bertara ekarriak zituen, eta Ringo Starren emazte Maureenekin ohea partekatzen zuen. Pattie Boyd Claptonenera joan zenean, berehala ohartu zen
|
zer
nolako gizon motarekin berregin nahi zuen bizitza: «inolako begirunerik gabe jokatzen zuen bidean aurkitzen zuen edozein emakumerekin, pare bat botila brandy garbitzen zituen egunero, eta konta ezin ahala pinta garagardo.
|
|
|
«Modelogintzak, egia esan, ez ninduen eguneroko bizitzari aurre egiteko prestatu, adierazi digu Pattiek Wonderful Today bere autobiografian?;
|
zer
egin esaten dizute, zer nolako itxura eman. Eta inoiz burutik pasatu al zaizue ni bezalako neska baten egoarentzat zer suposatzen zuen Vogueren azalean azaltzeak?»
|
|
|
«Modelogintzak, egia esan, ez ninduen eguneroko bizitzari aurre egiteko prestatu, adierazi digu Pattiek Wonderful Today bere autobiografian?; zer egin esaten dizute,
|
zer
nolako itxura eman. Eta inoiz burutik pasatu al zaizue ni bezalako neska baten egoarentzat zer suposatzen zuen Vogueren azalean azaltzeak?»
|
|
|
«Modelogintzak, egia esan, ez ninduen eguneroko bizitzari aurre egiteko prestatu, adierazi digu Pattiek Wonderful Today bere autobiografian?; zer egin esaten dizute, zer nolako itxura eman. Eta inoiz burutik pasatu al zaizue ni bezalako neska baten egoarentzat
|
zer
suposatzen zuen Vogueren azalean azaltzeak?»
|
|
|
berez, Navarro. Pentsatu nuen ba
|
zer
esango ote zuten etorkizunean, Omar Navarro/ Nabarro, poesia idazten zuen hura, nor izan ote zen. Gure iraganari egindako keinua, nire sustraien aldarrikatzea eta garai hartan nire uste apalean probokazioa ere bai, hein batean bederen».
|
|
|
Inork gutxik daki nolako itxura fisikoa daukan Mikelats Gorrotok, eta
|
zer
izen agertzen den bere nortasun agirian. Kasu benetan bakan eta berezia dugu hauxe.
|
|
|
«Poliziak jazarritako iraultzailea putetxe batean ezkutatu da. 26 urte beteak ditu jada, baina oraindik ez daki emakume baten besoetan urtzea
|
zer
den. Maitetxean eskaintzen dizkioten neskatilen artean orbangabeena begitantzen zaion huraxe aukeratuko du.
|
|
|
Jakina,
|
zer
bestela?
|
|
|
Hori ez datorkio gaizki. Komeni zaio,
|
zer
gerta ere. Gero bere bila etortzen direnerako.
|
|
|
Bazatoz ala ez zatoz? Ohean leitzea gustatzen zaien horietakoa bazara, nahi baduzu irakurriko dizut
|
zer
edo zer?
|
|
|
Bazatoz ala ez zatoz? Ohean leitzea gustatzen zaien horietakoa bazara, nahi baduzu irakurriko dizut zer edo
|
zer
–
|
|
|
sotora sartu da, ezaguna du-eta lehendik erakusketak egin ohi diren kripta. Arratoi zuloaren goxora edo xagu tranpa ihesbiderik gabekora sartzen ari ote den ez dakienak bezala jaitsi ditu eskailerak, bertan
|
zer
aurkituko ezjakin; itxaropenik gabe, baina, eta hori iruditu zaio harrigarriena, baita desesperaziorik gabe ere.
|
|
|
«Fenomeno fisiko berriak izendatzerakoan, zergatik jotzen duzue askotan metaforara,
|
zer
indar du metafora batek zuen lanean?».
|
|
|
«Zer espiritualtasun(
|
zer
tranferentzia mota) iristen zaio ikusleari (publikoari) gaur egun sekularizatu honetan eskultore edo margolari baten obratik. Zergatik jartzen da (jartzen denean) jendea lan horiei begira?
|
|
|
Saiatu nintzenean, ordea, eztarrian trabaturik geratu zitzaizkidan bezperatik prest nituen hitzak. Jadanik ez nintzen neure buruaz hain seguru, eta, hanka sartzeko beldur, nahiago izan nuen isilik jarraitu,
|
zer
gerta ere.
|