|
2000
|
|
|
Edo bestela zuzenki Joseba Egibarren aurka mintzatzen naiz, egia erran gaur egun modan dago baina ere jendea mintza litaike. Hor ere bost minutuz bilatuz aurki
|
nezake
zerbait zirikada berari oroitarazteko. Gertatzen ahal da egitea handikari, baina Iparraldetik etorriz pasa litzateke.
|
|
|
Salatzen ahal nuke Arnaldo Otegiren gehiegikeria. Iduriz gustukoa litzateke eta ongi bilatuz zerbait atzeman
|
nezake
. Zeiharketa bat Otegirekin, demokrazia hitza (oso garrantzitsua demokrazia hitza, bederen hiru aldiz esan behar dena, iduri eta erakaspen bat eman behar dakotala), ezin adigaitzgarriko aipamena akordio hipotesi ez errespetatu batentzat eta horra polemika bat irrati guzietan aipatua izanen dena.
|
|
|
Skagwayko portua fiord aski itxi baten barnean dago. Itsaso goibela, euritarako dagoen ortzia dakuskit... udazkena dela esan
|
nezake
, hozkirritik babesteko jaka polarraren premia baitut. Arrano buruzuri bat, EEBBetako ikurreko hegaztia, pareko mendietako basoetarantz igaro da, hegaz aise eta indartsu, kai osoa gainetik zeharkatuz.
|
|
|
Hoberik ezean, hara jo dut: ingelesa lan
|
nezake
, eta aspertzekotan, ihes egin. Hizlaria ranger edo basozaina da, xelebrea baina txoil ona:
|
|
|
Orain, oinarriak finkatuak dira, eta ez luke arazorik izan behar aurrera segitzeko. Erran
|
nezake
Iparraldeko bertsolaritzaren geroa naturalki eginez joango dela, datozen urteetan
|
|
|
Erran
|
nezake
betidanik eta oharkabean izan naizela bertsolaritzan murgildua, etxean hurbiletik ikusi dudalako (bere aita Jexux Arzallus da), edo agian hori baizik ez dudalako ikusi. Sei urterekin maila duen ezer ez nuen egingo, baina oso inguratua nintzen.
|
|
|
Ni neu irakurketa posible horietako bat egiten ausartuz, esan
|
nezake
bere inguruko eguratsa edo errealitatea besarkatzen edo kaptatzen saiatzen den zuhaitz horrek erro sakonak eta izugarriak dituela lur honekiko, eta pelegrin baten gisa ez daukanez, zuzentasunez eta sutilitatez jasotzen duela bere inguruko errealitatea:
|
|
|
Ez dago zalantzan jartzerik Pirinio gehienean, hemendik Kataluniaraino, ugari direla euskarazko sustraiak dituzten toki izenak. Ezpairik gabe esan
|
nezake
mendi horietan hainbeste ibili garen euskaldunontzat ez dela horretaz zalantzarik. Baina, zerbait sakonago jakin nahi dutenek, arren, jo dezatela Joan Coromines en Estudis de Toponímia Catalana() bilketa oparo eta ikerlan bikainera.
|
|
|
Bestalde, gogoan hartzekoak ditugu R.M. Azkue eta J.M. Barandiaranen bilketa lanak. Gai honetaz, neronek Julene Azpeitiaren Amandriaren altzoan (1961) liburuari egin nion hitzaurrean herri ipuinei buruz esan nuena berretsi
|
nezake
: herri ipuinak dira literaturaren aurrenengo kimuak, noski, haiexek izan direlako kulturadun hizkuntzen literatura oinarri.
|
|
|
Eta kontakizun batean ezinbertzekoa luke ordenak, eta hala joan genuke gertaki batetik bertzerat, denbora eta kronologia errespetatuz —iraganetik orainaldirat, eta orainalditik gerorat—, nola marra xuxen batean. Edo, ez al dizut liburuaren hatsarrean erran ez dagoela meza itemisaest etik hasterik, eta ez ote
|
nezake
berdinzki erran ezen ez dagoela sanctus a kyrie eleyson etarat aitzinatzerik, zeren eta nahaste borrastea bailitzateke. Eta hori hala bada, zergatik nabilkizu orduan horrela?
|
|
|
ene tragedia propiala—, eta komedia iduriko hark nihaur ninduen aktore nagusi, eta lagunak ikusle, untzi gaineko eszenarioan. Eta, bezperako eta egun hartako esperientziak kontuan harturik, oker handirik gabe erran
|
nezake
ezen oren guti batzuen buruan bi aldiz galdu nuela birjintasuna: gorputzarena ez ezik arimarena ere.
|
|
|
Neure burua zuritzera, banantzeak poltsikoan eragin zuloa aipa
|
nezake
. Baita neure bakarrean pisu batean sartzeko ahalbide falta edo alokairuen prezio neurriz kanpokoa ere.
|
|
|
Konforme nago psikiatrarekin. Zer besterik pentsa
|
nezake
–Psikiatrak lotura estua ikusten du.
|
|
|
Orain badakit zer den ozeanoa. Zer besterik pentsa
|
nezake
–Barka bezait ahalkea.
|
|
|
Nonbait, jendea betiko psikiatrekin aspertu, eta, besterik gabe, bizitzaren gai nagusiez filosofoek zer esaten duten jakin nahian dabiltza, hitz egin, beste laguntza premiarik gabe. Beharbada nik ere halako bulego bat jar
|
nezake
, Mirandan... edo Gasteizen", esan dit gaur ere, eta nik barre egin diot, eta oraingoan baita erantzun ere: " Ziur eduki bezero bat izango duzula".
|
|
|
Guztiarekin, lanpara itzaliak aipatu ditudan bezala, telebista itzalia ere aipa
|
nezake
. Batzuetan, gauez ematen dituzten film onak bideoan grabatzen jartzen ditugu genituen (noizbait ohituko ahal naiz lehen aldian idazten), eta niri beti egin izan zait harrigarria telebista itxuraz itzalian, pantailan ezertxo ere agertzen ez dela, filma grabatzen ari ahal izatea.
|
|
|
Lurreko izaki bat nire arimaren egoitzatzat hartzea erabaki nezakeela imajina
|
nezake
, eta nire espirituak izaki ñimiño hau egoitzatzat eta ikuspuntutzat aukeratu zezakeela. Agian egoitza eder baten bitxikeria ezatsegina iruditzen zaiolako.
|
|
|
Eta eutsi diogu. Orain berriro esan
|
nezake
, kalean jendeak eusten badio, guk eutsiko diogula barruan, behar den denbora guztian. Gure eusteak ekarriko du etsaiaren hertsitasuna haustea.
|
|
|
Tira, azken batean, egia esanda, nik neuk behintzat bizi nintzelarik ere ez nuen sekula oso ondo asmatu zer egin nezakeen ezeren alde. Inguratzen ninduen mundua gero eta hierarkizatu eta mediatizatuagoa zegoela argudia
|
nezake
aitzakia gisa, baina Lauaxeta ez litzateke ados izango. " Euren beharretan etsipenetik baino ezin abiatu ei diran egungo poeta eta artista ustez moderno horreen antzekoa haz", ekarriko lidake, gupidarik gabe, gogora.
|
|
2001
|
|
|
Adibide baten premia ikusiz, hauxe eskaintzen zuen: " Eibar honetatixe radio bat edo beste egin nahiz jarri, 25en bat kilometrora euskera hiltzen zaikula esan
|
nezake
, hau da, Gasteiz alderuntz radio bat joko banu, Eskoriatzan bukatuko litzateke gure mintzairaren bizia", hori baitzen, haren iritziz," euskeraren muga. Eta nola daukagu Eskoriatzan euskera?
|
|
|
Zer esan
|
nezake
nik liburu produkzioaz dagoeneko hainbat aldiz esana ez dagoenik. Lerro hauen aurreko solasaldian luze eta zabal agertuko ziren, seguru asko, liburugintzaren okerrak eta makurrak, euskalgintzaren nahi eta ezinak, kulturgintzaren ajeak eta gaitzak.
|
|
|
Erdi Aroko euskal istorio hiritar bat kontatu nahiko banu, zein hiri hautatuko nukehorretarako? Hauta
|
nezake
Tutera. Baina Espainiako historia ofizialetik begiratuko al dut orduko Tutera?
|
|
|
Erdi Aroko euskal istorio bat kontatu nahiko banu, hauta
|
nezake
, kokagunemoduan, Donibane Garazi. Edo Uxue.
|
|
|
Erants
|
nezake
hein honetan, idazten dugunotarik frankok ez dugula idazle nortasunaren segurtamen finkorik, nortasuna, berak eta pareko kideak, erdibanaz moldatzen du?. Adibide gisa oroituko dut 1998ko urrian haur literaturarentopaketa batzuen karietara Marijan Minaberrik emandako mintzaldia, Donostianeskaini zioten omenaldian nola erran eta errepikatu zuen, euskal idazle analfabetua?
|
|
|
Euskal literatura, emazterik? gabeko literatura dela azpimarra
|
nezake
: baiki, pertsonaia emeak badira; baina hain dira gizonen erara moldatuak, non ez dirensinesgarritasunaren hein minimora heltzen.
|
|
|
Dena dela, zati honekin bukatzeko erran
|
nezake
, eremu horretan hizkuntzarenegoera eta euskarazko sorkuntzaren prekaritatea ikusiz. Iparraldean Hegoaldeanbaino gehiago sentitzen dena?, estatu finko eta boteretsuetako idazleen estatuturikez dugula erdiesten, ez gizonezkoek (pentsa Atxaga, profesional, bakarrakamore emaiten baldin badu, guk zer egin ote genukeen) eta ez emakumezkoek ere.
|
|
|
Alderantziz, atzerakada handiakpairatu dira emazteen lanaren (gure Iparraldean %25 langabetuen artean %60 emakume gazteak dira), osasunaren (Frantzian Weil legea hautsi nahiz dabiltza lobbyintegristak), gorputzaren erabiltze eskubidearen (Alabamako epaile batek emanduen jujamenduak ez dio emazteari «orgasmorako neholaz ere funtsezko eskubiderik onartzen»), politikagintzako agerpena segurtatzearen (Elisabet Badinter andereakuota direlakoen aurka dago) eta kirolaren (behin gizon eta emakumeen Tourrakgarai berean egiten zirenean, entzun zen Marc Madiot txirrindularia erraiten, emaztea bizikleta gainean biziki itsusi zela) alorretan. Eta, jadanik literatura aipatugabe, eskubide murrizteen zerrenda luza
|
nezake
lasaiki.
|
|
|
Eskerrak emaiteko denborarik ez genuen ukan, bakea ekarri zuen bere planetara itzuli behar baitzen. Erran
|
nezake
20/ 20ko nota emango niokeela bere betekizunean. Ikasi dut nire anaia maitatzen eta orduz geroztik (aldaketaren nondik norakoak ulertzen ez badituzte ere) ez dugu urrats bat egiten bata bestea gabe.
|
|
|
Estazio handi batean nago orain. Ikusi ditudan guztiekin konparatzen badut, hau estazio handia dela esan
|
nezake
, beldurrik gabe. Oso handia dela ere esan nezake; beldurrik gabe hori ere.
|
|
|
Ikusi ditudan guztiekin konparatzen badut, hau estazio handia dela esan nezake, beldurrik gabe. Oso handia dela ere esan
|
nezake
; beldurrik gabe hori ere. Eta burdina beltzez dagoela eginda, edo beltzez pintatutako burdinaz.
|
|
|
Eta habeak dituela nonahi. Eta ederra dela ere esan
|
nezake
. Horrelakoak gustatzen zitzaizkion aitari.
|
|
|
Bide batez, hauxe esan
|
nezake
: New Yorken egindako galdeketa batek ere gauza bertsua adierazten zuela:
|
|
|
Kontaketan abiatuko banintz, konta
|
nezake
zein izan den euskararen zoria gure Euskal Herrian, 1936 ondoan, non lehentxeago non beranduxeago hasirik. Baina hori alfer lana litzateke, eta zauriaren gainean pikoa:
|
|
|
Badakit badela gure artean buru langile eta Unibertsitateetan barrena ibiliei zeharka begiratzen dienik: ezagun baino  ezagunago den izen bat aipa
|
nezake
, diodanaren lekuko. Badute, gainera, zergatik.
|
|
|
hiztun ez alfabetatu baina komunikatiboki egoki askoak beren hizkeraz lotsaraztea. Nahi adina luza
|
nezake
jardunbide neure ustez erratuen zerrenda, baina, funtsezkora etorrita, berriro diot: euskal hiztunoi baliagarri zaizkigun kontuei begiratu behar genieke gehiago, eta gutxiago, berriz, askoz gutxiago, kanpora begira normaltasun itxura egiteari.
|
|
|
Lidia zen guztietarik gazteena. Ezin azaldu
|
nezake
bere begien kolorea. Nahasia, gandutsua, berdexka iluna...
|
|
|
– Barkatu, non utz
|
nezake
ekipajea?
|
|
|
Zer nahi ote du niregandik? Zer egin
|
nezake
orain?
|
|
|
Aipa
|
nezake
gauez atera ginela Tangertik,
|
|
|
Aipa
|
nezake
ehun eta berrogeita hamar mila
|
|
|
Aipa
|
nezake
lehenik ama, Assia arreba gaztea,
|
|
|
Aipa
|
nezake
Kotimo, lagunik minena,
|
|
2002
|
|
|
Gure aitaren denporan, ez zan erri txiki hontan, honelako latzik ezagutzen. Nola jarrai
|
nezake
lantegi hontan. Gazte oker hori kalera egotzi ahal bageneza!
|
|
|
Teknokrazia edo aukera bakarraren politikaren ordez, politikak lehentasuna hartu eta protagonismo pluralari, hautabideei, anbibalentziari ateak ireki behar dizkiola aldeztuko dut. Nire jarrera hori atalaren bigarren zatian jorratzen dudan gaiarekin sendotu
|
nezake
. Indibiduoa, komunitatea eta, azken finean, nortasuna aldaketa kulturalak baldintzatuta egonik, gure bizitza eraikitzen doan prozesu modura ulertu dugu.
|
|
|
Euklion. . Nola izan
|
nezake
ordea?
|
|
|
Eskeletako enfasia atsegin izango banu, zera esan
|
nezake
: Abel nire besoetan hil zela.
|
|
|
gaur neure baitatik hegan egin
|
nezake
.
|
|
|
Zer eska
|
nezake
gaurtik hara?
|
|
|
Erritmo geldoa, sargoria bezalako zer definigaitz horren gauzatze miragarria, giroak deskribatzeko  izugarrizko trebezia. Azken hamarkadetako estatubatuar narratibagintza eta, bereziki, Raymond Carver ekar
|
nezake
gogora, baina ez litzateke zuzena izango: Lizarraldek mundu  eta estilo propio bat eraiki ditu; Un ange passe âisilaldietanâ (1998) hurrengo narrazio liburuak bide horren jarraipen logikoa dirudi, hein handi batean behintzat.
|
|
|
dirua irabaztea, fama eskuratzea, kritikarien ardura bereganatzea; gurasoei, gure lagunei, gure kutunei atsegin ematea; handikeria, urguilua, jakin mina, dibertimendua; ebanista onek altzariak egitea atsegin duten bezala, mozkorrek edatea, epaileek epaitzea eta siziliarrek etsaien kontra eskopeta desarratzea. Liburu bat bete
|
nezake
zioez, eta benetakoak izango lirateke den denak, eleberrigile guztientzat baliagarriak izango ez balira ere. Guzti guztiona den zio bakarra dago, ordea:
|
|
|
2002ko kultur balantzea egiterakoan ipar Euskal Herrira eta hizkuntzara mugatuko naiz. Laburbilduz esan
|
nezake
euskara aktualitatearen erdian kokatu dela urte honetan, besteak beste, bere inguruan sortu diren iniziatibak direla eta. Izan ere, gertakari batzuek agerian utzi dute, nahiz eta euskararen egoera soziolinguistikoa kezkagarria izan, euskara gizarteratzen zein instituzionalizatzen ari dela.
|
|
2003
|
|
|
Edo agian hori pentsatzea nahiago ote dut. Baina behin egin nuena orain ezin alda
|
nezake
. Ordutik bakean bizi naiz neure larru barruan, erosoegi, ahaztuta, itsu mitsuan.
|
|
|
Gaur berton has liteke garai berria. Nire esku dago, aise eskura
|
nezake
. Nagoen legez agertuko banintzaio, bere hesi guztiak urtuko nizkioke, ez lioke eutsiko.
|
|
|
Bossuet apezpikuak, aldiz, Frantziako Elizaren Biltzarrari onarrarazi zion 1682.ean bere teologia berria, Déclaration des quatre articles delako aldarrikapenean laburbildurik. Orduz geroz badirudi Frantzian, Estatuari berari edo Estatuaren ordezkari ala eskumakila orori, bai eta Estatuaren itxura hartzen duen edozein erakunderi, zilegi zaiola bere boterearen zedarriak berak mugatzea, bazterrak isilik daudela, erran
|
nezake
gaiztoa banintz, gure pilota plazetan eta gure herriko elizetan edo Errepublikaren auzitegietan bezala.
|
|
|
Zergatik ez
|
nezake
aitor, nihaurk egiaztatu ahal izan nuela puntu harrigarri hori. Politika gaiak nituenez geroz aztertzen eta, zehazki, estatuaren eta nazioaren problematika, nahi izan nuen argitu gerla denborako eguberrietan Pio XII.ak berak bidali zituen mezuen funtsa eta itxura.
|
|
|
Hori bera euskaraz erran
|
nezake
: –Eliza ez da mugatzen hartatik ageri den horretara, baina hartatik ageri den hori, ezin du berak nehondik ukatu.
|
|
|
Michel de Certeau adiskideak zioen bezala, kristauaren, eguneroko? esperientzia laburbildu nahi banu, erran
|
nezake
berak proposatzen zuen definizio horrek bere baitan biltzen zituela Pio XII.aren, eta Vatikanoko II. kontzilioaren irakaspenak, bai eta ere etxetik beretik ikasi eta sinetsi duguna, hots, eliza dela gure. Ama Saindua?.
|
|
|
Iduritzen zait bestalde, bortizkeria ez dugula ikusi bakarrik estatuek beren lanabes bezala erabiltzen, eta aitor
|
nezake
ez nauela orobat puntu horrek hainbat axolatzen gauzak menturaz hobera doazelako edo XX. mendeko genozidio izigarriak beharbada azkenean bukatu direlako, baina izaitekotz mundu osoko miseriaren neurrigabeko neurriak bakoitza lotsatzen duelako.
|
|
|
Gaztea nintzela ere aipa
|
nezake
, neure orduko askatasun grina hura. Era berean egoten ahal nintzen beste nonbait, beste kausa baten aldeko borrokan, baliabide bortitzekin.
|
|
|
Bukatzeko erran
|
nezake
, eskolaren funtsa garrantzitsua dela, halaber euskal intelektualen eta alderdi politikoen ekina legalitatearen kultura baten alde. Aurpegia eta hitzak argi baliatuz garaturiko eztabaidaren alde.
|
|
|
Greban zauden egun batez gainera. Langileriarengana zeneukan errespetu sakona galdu duzula ondoriozta
|
nezake
segidan, ausartzen banintza. Baina ez naiz ausartuko, badakizu, ez  baitut, klase borrokaz eta kapitala desagertuko den bihar edo etzidamuko goiz urratzeaz kalapitaka hasiz, zurekin haserretzeko gogorik.
|
|
|
Zeinen itsusia den! Itsusia arras ez
|
nezake
erran, baina miresteko ez Kevin Kostner bezain gozoa! Erlatibizatzekoak dira gauzak, itsusiak eta ederrak, onak eta txarrak, txikiak eta handiak, alde bakoitzean bietarik zerbait badagoe  lako.
|
|
|
Eta ohean gehienetan Tuzidida, Plutarko edo  Xenofonoren konpainian loak hartzen duzu, karrikan, ihiztariak erbia nola, hala zuk altxatu haragizko gizon batekin  baino. Aspalditik ez zaizu horrelakorik gertatu, zorionez erants
|
nezake
, bestela ez baikenuen ukanen elkarren hain sakonki ezagutzeko paradarik!
|
|
|
Eta batzuetan, bihotzaren desira soilez ahalke zenbiltzan mende astun horiek damu zaizkizu: gauza batzuk ez dituzu egin zure kolektiboak gaitzesten zituelako, gauza ba  tzuk ez dituzu erran zure kolektiboak gaizki jujatuko zuelakoan, eta zerrenda luza
|
nezake
. Zure jendetasuna sineste kolektiboen aldarean sakrifikatu zenuela erran dizut gorago, baina segur naiz zuk ez zenuela sakrifikatze horren kontzientziarik, zure jendetasunari hain zuzen ez zeniolako baliorik ematen, ez baitzen horrelakorik zure baitan.
|
|
|
Ideologoek horrelako jendeak maite eta militante suhar deitzen dituzte. Aurkitu gaituzunez geroztik, erdi salbatua zarela aitor
|
nezake
, ezen guk greko zaharrok jende ideiaren bakuntasuna eta bere aniztasunaren osotasuna ororen gainetik jartzen dugu. Orain, erradazu ea zure kolektibo pairatua osatzen duten jendeak banaka libre diren ala ez?
|
|
|
Iragana laukiz kargaturikoho rmetatik begira dugula, alkiotantxe eserita imaginatuko ditugu, hemendik pasatu ziren hainbat pintore, idazle: Angelica Kaufmann eta Goethe solasean ari dira, bakarrizketan Schopenhauer hisia gaiztoan, lagunen artean absente bezala Gogol herriminbera(" Erroman nagoela bakarrik idatz
|
nezake
nik Errusiaz"), Stendhal bere zirriborroak nekagabe zirriborratzen; Berlioz, Wagner, Mendelssohn, Liszt, hainbat pintore izen handiko eta izen txikiko, De Chirico maiz etortzen da kafe bat hartzera, hor berehala baitu bere atelierra, gure aurretik denak hemendik pasatudi ren pelegrinoak, mundua ikusten eta entzuten irakatsi digutenak. Existentzialisten Les Deux Magots eta Cafe de Flore ra joaten dira Parisen esnobak (eta zein ez da esnob Parisen, lagun batzuekin, udaberri batzuetan?) —bera eserita dagoen tokian beharbada Sartre eseriko zen, beharbada Simone de Beauvoir, baina beharbada (inork ez dio hori esango) Charles Maurras, Sous le signe de Flore idazten.
|
|
2004
|
|
|
Ezkondu gabe beste batekin bizitzea, bi neska edo mutiko elgarrekin" ezkontzea", haurrik ez izatea, gay eta lesbianentzat Bolibiatik etorri haur baten adoptatzeko eskubidea eta abar, horra norma berriak. Dogma berriak erran
|
nezake
, Eliza Katolikotik kanpo ere dogmak baitira eta gogoaren askatasuna daukatela uste dutenek ere baitituzte beren dogmak.
|
|
|
Zer egin
|
nezake
–
|
|
|
Zer egin
|
nezake
–
|
|
|
–Medikua? Nola jakin
|
nezake
, ba?
|
|
|
–Ez dakit. Ez dakit ezer, ezin
|
nezake
gogoratu nor naizen; beharbada, zuek esan duzuen bezala, kolpeak ahaztarazi dit niri dagokidan guztia.
|
|
|
Eta ezin
|
nezake
sinistu mundu, zibilizatuak, begiak ixten dituenik.
|
|
|
Zer egin
|
nezake
bi horiek amorrarazteko?
|
|
|
Tresna honekin Erraldoiren indarra neureganatuta ere, biok indar bera edukiko dugu, eta borroka ez da inoiz amaituko. Zer egin
|
nezake
–
|
|
|
Gerora ere, era batera edo bestera, nire lanbidea ildo beretik joango dela uste dut. Mundu aldakor honetan ezin da ezer ziurtatu, baina nekez imajina
|
nezake
neure burua beste zerbaitetan. Egoerak behartuko banindu, berriz, moldatuko nintzateke.
|
|
|
Ikastolei buruz esan dudan guzia, berriz esan
|
nezake
Lizeoei buruz; eta areago. Lizeoetan eragozpen guziak haundiago direlako.
|
|
|
Ezin
|
nezake
ahantz,
|
|
|
Gertakari bat behar balitz lehenetsi, aipa
|
nezake
urtehastapenean izenpetu dugun hitzarmen garrantzitsua Baionako ospitalearekin. Bi mila langilez goiti duen erakunde honek obra handiak abiatuak ditu hiru urtera, eta barnean daukan" Ospitalean euskaraz" batzordea rekin eskuz esku lan eginez, lortu dugu kanpoko iragarkiak euskaraz ere izan daitezen, eta horri datxikola, hainbat kultura ekintza (kantuak, musikak, mintzaldiak...) abian ezarriko ditugu ospitaleko artatze zerbitzu batzuetan, hala nola pediatrian.
|
|
|
Adibidez, esan
|
nezake
euskal kultura sekula baino sendoago dagoela: euskal liburugintza inoiz baino aberatsago dabilela, euskal idazleen nazioarteratzea lehen ez bezalakoa dela, musika panoraman estiloen eta belaunaldien aniztasun txalogarria ikusten dugula, teatroan publiko gero eta ohituagoa eta talde gero eta profesionalagoak dauzkagula, beren produkzioak gure mugetatik kanpo ere erakusten dituztenak; zineman ere zuzendari, aktore eta teknikari trebe mordoa, han eta hemen lanean...
|
|
|
Esan
|
nezake
, halaber, euskal kultura guztiz pobre eta makal sumatzen dudala, euskal literatura inertziak joa, eskolako irakurketen menpeko, egiazko publiko irakurzalerik gabe; euskal musikan sormena lurraren pare eta industria beste horrenbeste; teatroan ere stand up moldeko umorismoaren minbiziak jota, denbora pasako komedia txoroen mailatik igaro ezinik, funtzionatzeko moduan etaerrefe rentzietan botijoa b...
|
|
|
Eta Kantek 1797ko liburuxka batean erantzun zion horri: nahi izan ahal
|
nezake
gezurra esatea lege orokor bihurtzea. Eta erantzuna" ez" da.
|
|
|
Esan
|
nezake
beste modu batera ere: Denboraren Gurpila geratzen denean, Sekretuen Gurpilak jarraitu egiten du jiraka eta erantzunak emanez.
|
|
|
hala ere ezin
|
nezake
gela hau utzi
|
|
2005
|
|
|
Ibili egin behar da. Nik esan
|
nezake
badakidala zelako jendea den bizkaitarra, eta zelakoa gipuzkoarra. Hiru lau bat lekutan bizi izan naiz bai han eta bai hemen eta ezberdintasun itzela dago Berastegitik edo Tolosatik Donostiara.
|
|
|
Badakit, baina badaki zer den Euskaltzaindia, badaki zer egiten dugun, eta ez du deus erratekorik. Gainera erran
|
nezake
denetarik badugula Euskaltzaindian, badira ni bezala beren abertzaletasuna hizkuntzan daukatenak, batzuk politikan ari direnak, Patxi Goenaga, Miren Azkarate, baina ez dut uste afiliatuak diren, eta hor dugu Patxi Zabaleta ere.
|
|
|
Menditik hirietara. Beharbada, baina nik erran
|
nezake
Euskaltzaindian ez dagoela mugarik, denak euskaldunak garela, eta Euskaltzaindiak behar den bezala erakutsi du hori euskaltzainburu izendatu nindutelarik.
|
|
|
Politiko asko ezagutzen ditut pertsonalki, eta espektro politiko osoa hartuz esan
|
nezake
haietako asko pertsona handiak direla. Arazoa da alderdiek gehiago agintzen dutela pertsonek baino eta beraz izaerak anulatuz bukatzen dutela.
|
|
|
Gaineratikoak, Jainkoaren esku! zonbat etsenplu eman
|
nezake
oraino. Ez dut erran nahi defaut bat dela hori ez... are gutiago hemengo jendeen hainerat behar dugula erori...
|
|
|
Batere ez zait iduritzen gobernuko baimenarekin izendatu apezpikuen eskutan diren diozesak baino gaizkiago doazela serora eta fraile ordena demokratikoak. Erran
|
nezake
horiek dutela Eliza aitzinarazten, diozesek Elizaren gestioa egiten dutelarik. Eta ez da lan ttipia hau!
|
|
|
Zenbaitek erran didate kanpoko begi batek hemengo giroa ikusteak ez digula kalterik egiten. Artetan, ez
|
nezake
ezetz erran, baina hiru mendez! Ebanjelioaz futitzen diren politikoei kausitzeko!
|
|
|
Sainduago eta gehiago baizik ez dira ohartzen nolako mugak eta ahuleziak dituzten. Joka
|
nezake
apez guti kofesatzen dela Joan Paulo II.a Aita Saindua baino usuago eta kartsutasun gehiagorekin.
|
|
|
Nire aitona ikustearren Edozer
|
nezake
sina, Bere ondoan edo urruti
|
|
|
–Badakit zuretzat horrek ez duela ezer esan nahi baina niretzat oso garrantzitsua da, eta horregatik, neure buruari opari txiki bat egitea erabaki dut. Zer eraman
|
nezake
–
|
|
|
Zer? Zer egin ote
|
nezake
neure hartan. Noiz arte eutsi ahal izango?
|
|
|
Ondarrondo pasealekutik Labargane aldera nindoalarik, aurretik hurbildu zait berrogeita hamarretan zegoen gizaseme bat. " Adinkide bat", esan
|
nezake
.
|
|
|
–Imajina
|
nezake
.
|
|
|
Ikusia dago ezen, bizi naizen bitartean, ezin ditudala oroitzapenak ezabatu, nire liburua sutara bota; zeharo erotuz gero soilik lor
|
nezake
, erabat besteturik; edo, bestela, oroimenaren funtzioa erabat galduta. Gainerakoan, zatika baino ez dezaket ezaba, historia berri bat asmatuz, idatziz, letra berriak letra zaharren gainean ipiniz, ea horrela nire existentziaren zentzua eraberritzen dudan, benetan asmo kimerikoa da baina.
|
|
|
Antzerki politikoa da, zentzu irekian, eta euskara (eta haren etorkizuna) da obra honen bihotza. Baina azpimarra
|
nezake
ere arte desberdinen topaketa obra honetan, bereziki kantuak eta bertsoak gurutzatzen baitira antzerki jokoarekin batera. Publikoaren erdian, obra sakona eskaini digute antzerkilariek!
|
|
2006
|
|
|
" Ama alarguna dugu, neu naiz seme zaharrena, kezkatuta nago... ez dakit ba! Zer egin
|
nezake
–Zure iritzia jakin nahiko nuke".
|
|
|
Bestela ipuina deskribatu egingo nuke, ipuina nire baitatik bizi eta helarazi behar dut. Alegia, hau zer den edo han zer gertatu den konta
|
nezake
, baina hori ez da ipuina kontatzea.
|