|
2000
|
|
|
Edukiontzi horietan jasotzen den guztia ez dira ontziak izaten. Batez beste% 25 erreusa izaten da,
|
jendeak
edukiontzietara bota behar ez dena ere botatzen baitu. Aerosol, jostailu, tresna elektriko, gomazko eskularru, orrazi, kazola, zartagin eta halakoei ez dagokie kontenedore hau.
|
|
|
Askotan gaia herriak berak jartzen du: taberna batean hasten bazara bertsotan, askotan konturatu ere egin gabe
|
jendeak
jarriko dizu gaia: edo neskalaguntza izan delako, edo xelebre bat delako...
|
|
|
Guk taldean hauxe pentsatu dugu beti: herri batean, nahiz ttipia izan, herriko
|
jendeak
ez badu borrokatzen ez dutela besteek eginen. Zentzu honetan, Iparraldean batzuek zabaldu zuten«
|
|
|
airez heltzen da etxeetara, euskara hutsean. Hain errotuta dago herrian, non
|
jendeak
kazetariak kalean geldiarazi eta berriketan hasten diren kexu nahiz gomendioak egiteko. Seinale ona.
|
|
|
Kirola ardatz izanik ere, ordu laurdeneko informatiboa oso ikusia da herrian, baita asteburuari begira egiten den saioa eta «Herriko semeak» izenekoa ere, non adineko
|
jendeak
garai bateko Zarautz hizpide hartzen duen.
|
|
|
«pertsona baten inguruko pistak ematen ditut, non
|
jendeak
ez duen parte hartzen, erantzuna berehala ematen dut-eta. Euskal Herriko zein kanpoko den norbait izaten da, azken batean, kultura unibertsala dela erakusteko» EITB
|
|
|
Neure buruari sarritan galdetzen diot jende aurrean nola hitz egin behar dudan eta uste dut askok izaten ditugula halako kezkak. Azkenean, erabaki nuen Iparraldean ezik gainerako lekuetan bizkaiera egingo nuela; etxean ondarrutarra egiten dut eta kalean ere bizkaiera egitea erabaki nuen, hori bai, bizkaiera osatua, horrela
|
jendeak
ikusi ahal izango du, dotore edo trajez jantzita dagoenak ere egiten duela bizkaieraz. Hori erabaki nuenetik, kalean ondarrutar eta markinar askok esan didate,
|
|
|
68tik 79rako tarte horretan borroka nagusi izan zen eta 1978an Bergaran egindako kongresuan, ortografia, deklinabidea, aditz laguntzaileaz emandako arauak, testuetan betetzen ziren aztertzea zen gai nagusia. 78an Euskaltzaindiak ondorioak ateratzean, badirudi
|
jendeak
onartu egin zituela eta
|
|
|
Orduan, pertsona batek bere bizitzaren atal bat kontatzerakoan erreferentzia bat behar bazuen, ba liburua izango zen, antzerki obra bat agian. Orain
|
jendeak
kontatu nahi duenean gertatu zaion zerbait ez du libururik aipatuko ez bada sektakoa, aipatuko dituzte filmak. Guk zaletasun hori daukagu, eta ez diogu inori kalterik egiten horrekin.
|
|
|
Orobat, ahalegin berezia egiten dute filmen izenburuak jatorrizko izenburutik gehiegi ez aldentzeko. Eta, aldi berean,
|
jendeak
ezagutzen duen gaztelerazkoa oso kontuan hartzen dute. Halaxe, «Total recall» filmari, «Desafio total» jarri zitzaion gazteleraz, eta euskaraz «Oroimena erronka».
|
|
|
TVEn, «Informe semanal», «Documentos TV» eta La2eko «Linea 900» saioek audientzia fidela atxiki dute; azken saio honetan
|
jendeak
ere deitu egiten du gaiak proposatzeko. Ostiraletan halaber, «La noche tematica»n dokumental bat eskaintzen da.
|
|
|
«Eta egiaztatu ahal izan zen
|
jendeak
ikusi egiten zituela»
|
|
|
eta horregatik hemen dugu geuk ere botoa. Baina kontuan eduki behar dute politikariek
|
jendeak
gero eta gehiago nahi dituela erantzun berri, zehatz eta praktikoak, galdera eta arazo zehatz eta praktikoei. Bestela uniformetasun monolitiko batera goaz gero eta gehiago, azkenean ez dakizularik zer ezberdintasun ideologiko eta praktiko dagoen bi partiduren artean.
|
|
|
Haurrak dena ulertzeko gai dira, bere mailan, noski," Eman eta gero" adibidez, 3 urtetik 6ra bitarteko haurrentzat eskaini aurretik,
|
jendeak
ez zuen uste haurrak ulertzeko gauza izango zirenik, baina bai. Txotxongiloen bidez edozer konta dezakezu.
|
|
|
Txotxongiloen bidez edozer konta dezakezu. Gu hasi ginenean,
|
jendeak
" etzazuela hainbeste lan hartu, hau haurrentzat da-eta" botatzen zigun. Bestalde, haurra etorkizuneko publikoa dela eta halako esaldiak txorakeria galantak dira.
|
|
|
Irla presondegia bihurtu da, ezin dute bisarik eskuratu. Hala ere, duela bi urte han egon ginenean
|
jendeak
haserreago zirudien orain baino. Elianen aferak ordea, herria elkartzea eragin du umea Kubara itzuli dadin.
|
|
|
Udaletxetik irten eta metro gutxira dagoen sartu gara, izen euskalduna duen. Kaleko
|
jendeak
gaiari buruz hitz egiteko gogo handiagoa du udal ordezkariek baino. Dendaria, behintzat luzaro aritu da.
|
|
|
Domotika gutxi zabaldua egotearen arrazoi garrantzitsuena bere prezioa da. Bere ezarpen murritza azaltzen duen beste arrazoi bat gizartearen gehiengoarentzat ezezaguna izatea da,
|
jendeak
ez daki zein abantaila eskaintzen dituen eta.
|
|
|
Beti besteei laguntzen zien eta berak ez zuen inoiz lasterketarik irabazten. Hala ere,
|
jendeak
ikaragarri maite zuen eta ikusleen txaloek indarrez beteko dute txirrindularia Eliseoko zelaietan. Karlos Linazasorok idatzi eta Mikel Valverdek ilustratutako Lamiak saileko ipuinak kirol konpetizioen gaia jorratzen du gaurkotasun handiz
|
|
|
" Aurki" bilatzailea eta halako ekimenak aipagarriak dira. Oso baikorra naiz, euskaldunen artean komunikazioa izugarri erraztuko du sareak;
|
jendeak
ez du oraindik antzematen, baina hamar urte barru ikusiko duzu.
|
|
|
Hurrengo hamarkadan ere bi federazio hauek ziren espainiar futbolean agintzen zutenak eta
|
jendeak
bien arteko lehia ikusteko gogo bizia zuen. Beste behin ere, euskal selekzioa nagusi, 0, eta baita 1931ko Bilboko errebantxan, oraingoan 3 Euskal jokalariak, honezkero, kataluniarren amesgaiztoetan protagonista bihurtuak ziren.
|
|
|
Francoren diktadura bukaturik, euskal jokalariak oraingo honetan tarteko gudarik gabe beste aldarrikapen baten inguruan bildu ziren," Bai euskarari" lelopean laburtzen zenaren inguruan, alegia. Horrela, 1979ko abuztuaren 16an, Irlanda aurkari zutela,
|
jendeak
, hainbeste itxaron ostean, berriz ere Euskadi zelaian ikusteko aukera zuen. Halere, traba administratibo (12 ordu lehenago oraindik ez zuten Bizkaiko Gobernu Zibilaren baimenik) eta politiko (hainbat bonba abisu izan ziren baina inork ez zuen San Mames utzi) ugari jasan behar izan zuten, azkenean 4 emaitzarekin amaituko zen jai handi eta hunkigarriaz gozatzeko.
|
|
|
" Desperrados" en kritika soziala egiten bagenuen ere, umorearen bidez egiten zen ikusleak errazago jasoko zuelakoan. Eta" Manolito" rekin zer esanik ez,
|
jendeak
liburuen erreferentzia hain eskura edukita.
|
|
|
Hori euskara jatorra ez dela diote. Baina baliabidea hor dago eta, erabiltzen den heinean,
|
jendeak
jaso egiten du. Kasualitatez edo ez, baina Joxemari Iturraldek bere azken liburuan asko erabiltzen du.
|
|
|
Literaturaren barruan 3 edo 4 dibisioak dira, nork bere zelaian jokatzen dituenak, ez du asko ardura zer egiten duzun, txarregia edo onegia den... diluituta geratzen da taldean. Positiboa da, indibidualki ibili beharrean, batak bestearena irakurtzea,
|
jendeak
ez jakitea zer den zurea eta zer besteena, zein gordetzen den goitizen baten atzean... Sortzen den humusak etorkizuneko pare bat idazle bermatzen ditu.
|
|
|
xokiarekin
|
jendeak
errazago hartzen du poesia.
|
|
|
Bost urtez izan naiz eta
|
jendeak
ikusmina du herri kirolak ikusteko, euskaldunak direlako.
|
|
|
Diru bilketaz landa haatik, aldi berean
|
jendeak
Zuberoa hobeki ezagutzeko parada ukan dezala lortu nahi da. Irratiko eledunek prentsaurrean adierazi zutenez, Hego Euskal Herrian gauzatu diren ekintzek erantzun beroa izan dute jendearengandik, hala nola, Mustraka ikusgarriak eta Ipar Hegoa ekimenak Lezo eta Seguran.
|
|
|
Denbora horretan Mugarik Gabeko Musikarientzat lanean jardun dugu eta Kantata bat ere burutu dugu Arabako eskolanientzat. Baina
|
jendeak
eskatzen zigun beste disko bat plazaratzea. Zazpigarren honek festa giroko estiloa jorratzen du beste seirek bezala.
|
|
|
Berbenako taldea garenez, besteek sortutako kanten bertsioak egiten ditugu. Dantzaldietan orduak betetzeko horrelakoak behar direlako eta
|
jendeak
eskatzen dizkigulako. Baina orain arte beti saiatu gara besteetatik bereizten disko guztietan geure geureak diren kantuak sortuz.
|
|
|
Uste dut momentu honetan, Iparraldeko saioetan
|
jendeak
eskatzen duenari erantzutea dela gure ardura. Hala ere, ez dut uste exijentzia maila hain altua ezartzen duenik, eta oraindik ere gazteari ematen dion babesa badugula.
|
|
|
Hasteko, komunikabideen burrunba gure inguruan. Egundoko pisua dute, jendearengana heltzen dira eta haien bidez
|
jendeak
ezagutzen zaitu. Ez dut uste horrek bertsozaletasuna emendatzen duenik, baina bai, dudarik gabe, laguntzen duela.
|
|
|
jendea interesatzen da eta kasu egiten du. Orain dela bost urte ez zuen zerbait badauka orain bertsolaritzak Iparraldean,
|
jendeak
badaki bizirik dagoela eta indar pixka bat baduela.
|
|
|
Pilotan jokatzen ari zarela
|
jendeak
aholku asko ematen dizkizu, bai Martin Ezkurrak, baita kalean jendeak ere. Bai, ni burugogorra naiz, baina askotan konturatzen zara zuk daukazun irudipen horrekin gauzak ez direla ondo ateratzen, eta orduan oroitzen zara hark esandakoarekin.
|
|
|
Pilotan jokatzen ari zarela jendeak aholku asko ematen dizkizu, bai Martin Ezkurrak, baita kalean
|
jendeak
ere. Bai, ni burugogorra naiz, baina askotan konturatzen zara zuk daukazun irudipen horrekin gauzak ez direla ondo ateratzen, eta orduan oroitzen zara hark esandakoarekin.
|
|
|
Orain ikusi dugu, bi talde daudelakotz, sailkatu gabe geratu direla finala jokatzeko irrikitan zeuden pilotari batzuk. Azken urteotan
|
jendeak
Eugi Beloki finala ikusi nahi du eta horiek bidean geratuko balira, finala Arretxe Errandonea edo horietakoren bat izango litzateke. Sistema honek baditu bere abantailak baina baita bere desabantailak ere.
|
|
|
Nahiz eta historiaurregile ez izan,
|
jendeak
sarrera izango du, ez da zeharo itxiko. Ondo zainduko da, orain arte bezala.
|
|
|
Amaitzeko, esker onez ageri da Asier konpainia abiarazten lagundu duen jendearekin: " Anaia eta biok harrituta gaude laguntzeko
|
jendeak
agertutako jarrerarekin. Ez zaigu eskurik falta fokoak jarri edo zamalanak egiteko.
|
|
|
Herri inguruan astindu ohi duen haizeak entzumen arazorik sor ez dezan, aurretik grabatua dagoen testua entzungo du
|
jendeak
. " Agian, bat batekotasuna kenduko die antzezpenei baina, tira, ikusgarritasuna soberan du ikuskizunak, hasierako txalapartatik abiatuta Gilen zaldi gainean trostan sartzen deneraino.
|
|
|
Ukitzeko aquariumean
|
jendeak
eta bereziki umeek kaltegabeko itsas espezieak uki ditzakete (itsas izarrak, bertoko marrazotxoak, katu-arrainak...). Mikromundu aquariumean, berriz, bi bideokamerek eta monitoreak lagunduta, gure begiz ikusteko txikiegiak diren espezieak beha ditzakegu.
|
|
|
Beraz, satelite, kable eta telematikaren zirimola gainean dugula, Goienakoek ez dute ostrukarena egin edo lozorroan geratu nahi izan. Jakin badakite ate joka dugun telebista digitalean
|
jendeak
menu zabala izango duela aukeran. Gaikako kateak eta Interneten bitartez, gaur egun dugun eskaintzaren merkatua eskari merkatua bilakatuko da, zeinean ikusleak" eguneko menua" jatetik" kartara" aukeratzera pasako diren.
|
|
|
Ez dut Bilboko laburren jaialdi bat bera ere galdu eta animazioko filmeek zur eta lur uzten ninduten beti. Azkenaldian, asko zabaldu da zine mota hau eta dagoeneko
|
jendeak
ezagutzen du. Hogeita bost urte nituenean, Arte Ederrak amaitu eta gero, aukera gutxi zeuden:
|
|
|
Aurrekontu txikiekin egindakoak dira eta gainera onak. Egun laburretan soilik ikus dezakegu kalitatezko zinea,
|
jendeak
bihotzarekin egiten du inolako interes ekonomikorik gabe, urteetan mamitzen joan den argumentua errealitate bihurtuz. Nire ustez, jendeak 700 pezeta ordainduko lituzke zortzi labur on ikusteko.
|
|
|
Egun laburretan soilik ikus dezakegu kalitatezko zinea, jendeak bihotzarekin egiten du inolako interes ekonomikorik gabe, urteetan mamitzen joan den argumentua errealitate bihurtuz. Nire ustez,
|
jendeak
700 pezeta ordainduko lituzke zortzi labur on ikusteko. Baina aukera hori ez dugu oraindik.
|
|
|
Erromeria nagusi horri beste bi erromeria txikiago batuko zaizkio (Inguruko beste bi enparantzatan kokatuta egongo dira), 19:00etan. Horrela, Errenteriako herrigune osoa festa leku bihurtuko da, eta
|
jendeak
batetik bestera ibiltzeko aukera izango du. Gauean, aldiz, modako erromeria taldeen txanda izango da dantzaldian.
|
|
|
Azaroan hasi eta Santo Tomas eguna bitarte euskal antzezlanez gozatu ahal izango da. Hasiera batean hilabete irauten zuten baina 1997tik udazkeneko topaketak izatera pasatu dira,
|
jendeak
patxada gehiagorekin obra guztiak ikusteko aukera izan dezan. Hemezortzi urteko ibilbidean euskal antzerki jardunaldi hauek sendotu egin dira; alabaina, hastapenak xumeagoak izan ziren.
|
|
|
Gogoratzen naiz nola arratsalde batean hasi ziren su kanpaiak jotzen, eta nola baserri bateko andrea hasi zen negarrez," gerra berriro"! Jende asko hil zen Saran Lehenengo Mundu Gerran, akaso 80 mutil, frontera joanak; eta
|
jendeak
ez zeukan gerrarako gogorik.
|
|
|
Sara berezia izan zen: hemengo jende asko zegoen han, eta nik uste hemengo
|
jendeak
dominatu zuela hango giroa. Eresoinka taldea, adibidez, Saran sortu zen.
|
|
|
bakea, bakea da eta kito. Hemen ez dago nazio eraikuntzarik" ETAk, urte erdi pasatu ondoren,
|
jendeak
nahiak errealitatearekin nahasten dituela pentsatu zuen eta indarkeriara itzuli zen berriro. Hori da ETAk saldu duen bertsioa, hori da ETAren ikuspuntua EAJrekiko.
|
|
|
Ilusio handia ematen du, zure lagun bat edota zure ama ez den norbaitek ongi egin duzula esaten dizulako. Zinearen industrian ezagutzen ez zaituen
|
jendeak
zu ezagutzeko modu bat da, zapladatxo bat bizkarrean.
|
|
|
Hizkuntzari saltsa pixka bat ematea, eta batez ere gustura egitea. Ez dugu egin
|
jendeak
hor jarritako tontakeriak esango dituela pentsatuz. Gonbite bat da gure hizkuntzarekin, eta inguruan ditugun erreferentziekin, gure hitz egiteko modua sortzeko.
|
|
|
Hori izan daiteke alde negatiboa. Hala ere,
|
jendeak
moderazioa nahi du eta ez konfrontaziorik, eta moderazioa alderdi sozialistak ordezkatzen du. Guk zentsura mozioarekin programa bat aurkeztu genuen, eta PPk ez.
|
|
|
Aldatu egin nahi izan dut, saiatu naiz ahotsaren tratamendua aldatzen, arrisku hori behintzat hartzen. Gero, agian,
|
jendeak
abestia entzun eta esango du: " Hau berdina da".
|
|
|
Jendeak nahiko irakurketa pertsonal bezala eta exhibizionistatzat hartu ditu aurreko diskoko abestiak. " Kendu dizkidazu arropak kendu dizkidazu dudak", Eduardo Galeanoren poema bat da eta nik abestuta agian
|
jendeak
erdi porno bezala ikusi du. Bigarren diskoan zuzentasuna galdu dute abestiek.
|
|
|
Bertsolaritzak indar izugarria zeukan: giro politiko horri buruz
|
jendeak
zerbait entzun nahi zuen eta oso zaila zen zerbait entzutea publikoki bertsolarien ahotik ez bazen. Bertsolariek zerbait adierazten bazuten, horrek sekulako arrakasta lortzen zuen.
|
|
|
Jaialdietako formula zaharkituarena izan daiteke egia agian baina baita jaialdiak saltzen asmatu beharra ere ez da gutxiago. Oraindik jaialdia egoki saltzen bada, jendea biltzen da, bertsolaria motibatzen da eta
|
jendeak
ongi pasatzen du. Burua nekatu beharra dago bai antolatzaile eta baita bertsolarien aldetik ere, hauek ere protagonismoa ezin baitute jaialdi hutsera mugatu, agian berek proposatu lituzkete formula berritzaileak.
|
|
|
Euskaraz ez dakien nazionalista askok askotan kalte egiten dio euskal kulturari. Kuriosoa da ikustea nola, zuk liburu bat erdaraz argitaratu, eta Euskal Herriko
|
jendeak
esaten dizun," hombre, no sabia que escribieseis estas cosas en euskera".
|
|
|
Orain gutxi," El Mundo" egunkariak aktualitateko ez zen heriotz zigorraren gaia eraman zuen bere editorialera. Aste bat pasa eta egunkari berak inkesta bat ekarri zuen
|
jendeak
gai horri buruz eskatzen zuena azalduz. Iritzi publikoa manipulatu eta bideratu egiten da.
|
|
|
Nahiz eta delituak burutzen dituzten, esperientziaz badakigu euskal gazteen aurkako errepresio penala areagotzeak ez duela ezer onik ekarriko. Erreakzioak gogorragoak izango dira eta
|
jendeak
ez du ulertuko edukinontzi bat erretzeak zigortuago izan behar duela Bilbon Sevillan baino. Harritzekoa dena PSOE barruan egotea da, lehen indarrean zegoen kode penala eta Adin Txikikoentzako Legea defenditzen ari baikara.
|
|
|
" Egun laburretan soilik ikus daiteke kalitatezko zinea,
|
jendeak
bihotzarekin egiten du interes ekonomikorik gabe".
|
|
|
" Orain abestiak eta antzerkiak mezu politikoak helarazteko soilik erabiltzen ez direnez,
|
jendeak
estetikari gehiago eskatzen dio".
|
|
|
Joanes Etxeberri Ziburukoak 1627 urtean bertsoz idatzi zuen liburuan zioen: . Erregeak behar ditu defendatu
|
jendeak
,/ hizkuntza batekoak hain ungi nola bertzeak?. Hor ikusten denez, esan genezake lehenago Martin Azpilkueta. Doktor Nabarro?
|
|
|
Desde el renacimiento a la ilustración hay evidentes vestigios humanísticos en la literatura vasca, por ejemplo, Joanes de Etxeberri de Ziburu (Ciboure), en sus versos de 1627 aboga: . Erregeak behar ditu defendatu
|
jendeak
,/ hizkuntza batekoak hain ungi nola bertzeak? (El rey debe defender a las gentes/ tan bien a los de un idioma como a los otros).
|
|
|
(Iturria: ...Telediffusion de Franceren (TDF) artean 1995eko urriaren 30eanegindako akordioaren ondorioz, Euskal Kulturaren sostengurako Udalen arteko Sindikatua bitarteko.Angelu hiriak ausarki lagundu zion diruz Anglet FMri 1994/ 1995 artean Ipar Euskal Herriko irratisoziatiborik aberatsena izateko bidea emanez, 65.000 liberatara hurbiltzen zen aurrekontuarekin.Horregatik, irrati hau udalarena zela uste zuen
|
jendeak
. Biarritz eta Getaria hiriek eta Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorrak ere nasaiki lagundu zioten estazio honen finantzamenduari (garai hartan RadioBayonnerentzat bezala). 31ziurtatzeko borondatea barneratuko zuen mailaketa proposatzea zen ildoa.
|
|
|
Jendeak errazago egiten du bat marrazki sinboliko batekin, estatua bezalako erakunde abstraktuarekin baino;
|
jendeak
errazago bereganatzen du irudia, nazioariburuzko diskurtso akademikoa baino.
|
|
|
Komunikazio hedabide gehienetan horri buruz argitaratzendenak norabide bakar batean baldintzatzen du gizartearen iritzia. Horrenbestez,
|
jendeak
ez ditu ezagutzen informatizazioaren ondorio guztiak.
|
|
|
Hain zuzen, argi asko bereizten da nor direnfrantsak edo frantximentak, batik bat Iparraldean: oro har, Ipar Euskal Herritik iparreragoko
|
jendeak
, edota bertan bizi arren, izaeraz frantsestzat dutenak beren burua.Hegoaldean, aldiz, desberdintasun hau mantentzen bada ere, sarritan Iparraldekoeuskal herritarrak izendatzeko erabili ohi da.
|
|
|
Herrietako barne arazoak nola konpondu, herri bakoitzeko
|
jendeak
erantzunbeharreko galdera da beti. Besteen etxean atzerritar garenoi begirale lanak dagozkigu, agian baita iritzi emailearenak ere, baina inoiz ez epailearenak.
|
|
|
Ikusaraziegin behar zaie, euskalduna izateak zer esan nahi duen. Eta horrez gain, Departamenduaren eskakizuna bultzatu behar dugu, bertako
|
jendeak
tresna propioekinemaitza hobeak lortzen direla ikus dezan. Gainera, nafarrekin osatu dugun organokomunak emaitza onak ematen dituela ikusten badute, gureganako desioa piztukozaie pixkanaka.
|
|
|
Orduan berean espiritu gaiztoak hartu zuen alorrean eta airetikeraman zuen. Herriko
|
jendeak
gibeletik jarraitu zitzaizkien: Lartzabalera heldu etaGaraziko bortu aldera jo zuten, eta han, Salbatoreko kaperaren parean pasatzean, neskak Salbatoreri otoitz egin zion:
|
|
|
Istorioa oso bitxia harrapatu bainuen, beste batean berriz kontatzeko eskatu nionEulaliri, eta bigarren aldi hartan, gertaeren kronologia aldatu zuen, inbertitu, moduesanguratsuz: hilbegiran katu handi bat (eta ez gizona) sartu zen, gorpua eroan gurazuen erpekaz;
|
jendeak
jotzen hasi zitzaizkionean gizon bihurtu zen eta denek ezagutuzuten* Teofilo. Geroago (ez aurrean, lehen bertsioan bezala) jo zuten leihoan etaagertu zen fraileen erretratua.
|
|
|
Edozein abere itxura hartzen ahal ei dute sorginek, zaldi, asto, txerri, txakur...; baina katuarena dukete kutunena. Askotan kontatzen da katu bilakaturik lapurretanibiltzen direla, edo
|
jendeak
izuarazteko haien bidera irteten, edo tximiniatik jausten, laminak legez, janari eske. Hola xifritua izan denak katuari kolpe bat ematen dio etazauritu; eta biharamunean herriko lagun bat, komunzki atso bat, hilik edo kolpatuaagertzen da katua zauritua izan den leku berean, zango edo beso batean gehienetan.Horrela jakiten da lagun hori sorgina dela eta katu bihurtzen dela.
|
|
|
Sinetsiaren sinetsezinaz ohartzen zen Eulali esanzuenean: «Nire amak askotan ikusia, eta nik hori kontetakotzat bere ez dot eukiten, zeresango dau
|
jendeak
: –Hori burutik dago, zoratuta dago hori andra hori!?».
|
|
|
Politikoki erabiliak eta eragileak izaten ari dira eta horrek adierazten digu, kulturalki? ere,
|
jendeak
asimilatu egiten dituela azaltzen dizkieten balioak.
|
|
|
Banaketa hori zen egoera orokorra. Horrek ez zuen esan nahi, ordea, eliz
|
jendeak
–frankista izanik ere, bere hizkuntz ohiturak bat batean aldatu behar zituenik (ohitura arauturik ere zegoen toki edo zereginetan behintzat).
|
|
|
A k banku billeteko formapean erretiratzen dubere gordailua, eta beraren hornitzaileak forma beraren menpe berriz eratzen du, banku berean edo beste batean?; B n gordailaturiko billeteek aktibo bat osatzen duteberaren kutxan; honela ikusten da, gutxienez hola dirudi? jendearekiko bankuenzorraren kontrapartida monetako kopuru baliokidea dela,
|
jendeak
bankuetan ezarrikolukeena. Baldin eta monetaren kontrapartida moneta bera balitz, erraz uste daitekegordailuak biderka litezkeela:
|
|
|
Bistakoa denez, sormen monetarioak existituko ez balira, arrazoiketa biziozko zirkuluan, gurpil eroan edo sorgin gurpilean, alegia? hartuta legoke; izan ere, edozein sormen monetariorik ezean,
|
jendeak
ezinizango luke eskuratu banku monetaren inolako kopuru positiborik; ondorioz, bankuetan eraturiko gordailuak halabeharrez nuluak izanen lirateke. Beraz, logikoki beharrezkoa da bankuek jendeari moneta kopuru batzuk maileguz ematen dizkiotela onartzea, jendeak beraiei maileguz eman ez dizkien kopuruak.
|
|
|
hartuta legoke; izan ere, edozein sormen monetariorik ezean, jendeak ezinizango luke eskuratu banku monetaren inolako kopuru positiborik; ondorioz, bankuetan eraturiko gordailuak halabeharrez nuluak izanen lirateke. Beraz, logikoki beharrezkoa da bankuek jendeari moneta kopuru batzuk maileguz ematen dizkiotela onartzea,
|
jendeak
beraiei maileguz eman ez dizkien kopuruak. Horixe da, hain zuzen ere, Bbankuaren kasua, zeinak L ren alokairua ordaintzen baitu, 100 moneta unitate sortuz.
|
|
|
Itxura eztihorrekin kontrastean, begi beltz eta gogorrak zituen, betzuloetan sartuak egon arren distira bizia zerienak. Hizkera, aldiz, eliz
|
jendeak
ohi duen bezalako gozoa, zuri samarra:
|
|
|
Ingelesez esaten den bezala, well known names make bigger news, hau da, izen entzutetsuek nabarmendu egiten dute albistea. Protagonistak edo lekukoak sonatuak izatea,
|
jendeak
aski ezagunak izatea alegia, albistea gailentzeko faktorea izan daiteke.
|
|
|
Horrekin batera hedabideen kontsumoa eta lehiakide direnen estrategia programatikoei ere so egin behar die, bere burua hobeto kokatzeko. Programazioko irratsaio desberdinei
|
jendeak
zer erantzun ematen dien ikusteko, denbora unitateak zehaztu behar ditu, beraietan irratsaio egileei konfiantza emanez, harik eta aurretik zehazturiko epemuga hori, hiru hilabetekoa da gutxienezkoa, amaitzen den arte.
|
|
|
1938an uhin motzeko zerbitzuari hasiera eman zion, emanaldiak Britainia Handira eta geroago Frantziara ere bideratuz. Urte bat geroago zeharo debekatu zuen atzerriko estazioak entzutea, interferentziak edo trabak ere jarriz,
|
jendeak
estazio haiek sintoniza ez zitzan. 1943 urtean Joseph Goebbels en agintepean uhin luzeko 107 estazio eta uhin motzeko 23 zeuden; uhin motzean 207 informazio eta propagandaemanaldi egiten ziren 53 hizkuntzatan (Faus, 1981, 72).
|
|
|
Pittsburgh ko KDKA estazioa izan omen zen lehenbizikoa. Pennsylvaniako irrati horren emanaldien aurretik,
|
jendeak
egunkarietan kontsultatzen zuen irrati estazioen noizbehinkako emanaldiak noiz ziren jakin nahirik. Batzuetan egunak pasatzen ziren ezer uhietaratu gabe, entzuleen nahiak eta irrikak zapuztuz.
|
|
|
Bestalde, 1995 urtean publikoari zabaldutako. El Carpin? parkean,
|
jendeak
Iberiar penintsulako fauna ikus dezake.
|
|
|
Esan bezala, saguzarrek intsektizida naturalen lana egiten dutenez, intsektu populazioen oreka mantentzeko mesedegarriak dira. Hala ere,
|
jendeak
saguzarren bizilekuak eraldatuz, intsektizidak erabiliz eta kontrolik gabeko espeleologia praktikatuz, kalte handia eragin die ugaztun berezi hauei. Arrazoi hauek direla medio, espezie askok atzerakada nabarmena ezagutu dute, hauetako batzuk suntsipen arriskura ere iritsiz.
|
|
|
Herriguneko paisaia honetan, etxe eta baserriekin tartekatuta, baratzeak eta jardinak ageri dira besteak beste. Hauetan,
|
jendeak
hazitako hainbat animalia eta landare bizi dira: kanpoko zuhaitzak (izeiak, zedroak, magnolioak, altzifreak...), lore apaingarriak (larrosak, gladioloak, geranioak...), etxe abereak (behiak, txakurrak, oiloak, katuak...), barazkiak eta (sagarrondoak, gereziondoak, madariondoak...).
|
|
|
Napoleon-ek berak oso argi zuen, goian genioen bezala, populazioari irakatsi egin behar zitzaiola, Estatuaren eta Nazioaren arteko lotura gauzatu zedin, lotura hori ez baita
|
jendeak
berez, besterik gabe, barnera dezakeen zerbait. Estatuaren zerbitzurako, eta Estatu Nazioa sortzeko hain zuzen, guztiz premiazkoa iruditzen zitzaion hezkuntza aparatu sendoa egituratzea.
|
|
|
Tabernan zegoen
|
jendeak
sekula entzun gabeko oihu bat aditu zuen: " Ostiaaaaa!!!", zerbeza beltzez betetako edalontzi bat airean, zenbait zipriztin beltz inguru osoan, inongo atentatutan entzungo ez zuten eztanda ikaragarri bat, isiltasun salataria eta ispilu baten mila pusketa.
|
|
|
Rocíorekin primeran konpontzen naiz. Konturatuta nago
|
jendeak
harriduraz begiratzen digula. Ez dakit zergatik den:
|
|
|
Ireki nuen meza liburua eta bi marrazki haiek ikusi nituen: ...hamar manamenduak signifikatzen zituztenak; zubi azpian infernu izugarri bat zegoen eta zubitik gizon emakumeak eta neska mutilak zihoazen, xuxen baino xuxenago, bekaturik egin ez zutelako eta zubia, halatan, osorik zegoelako; eskuineko orrian, berriz, antzeko marrazkia zegoen, baina zubiak zartatuak eta hautsiak zituen pilareak eta harroinak, eta zubia goiti beheiti zihoan, baita zubitik zihoazen
|
jendeak
ere, infernuko garretarat... Eta nik, istant batean, goiti beheiti zihoazen jende haien artean ikusi nuen neure burua, eta are gehiago asaldatu nintzen...
|
|
|
Orain arte aditzerat eman dizudanagatik kontsidera eta estima dezakezu ezen
|
jendeak
arlotetzat eta erdi txepeltzat hartzen zuela bere apeza, baina ez, zeren, egia bada ere eliztarrek harekin irri egiten zutela —eta ez guti—, egia da, halaber, ez ziotela hari irri egiten; eta nola, bertzalde, ateraldi haietarik haratago, gizon seriosa baitzen, herritarren zerbitzuan bizi zena, haien behar spiritualei buru egiteko edo baserri urrunenetako eriei ere astoaren gainean bisit...
|
|
|
Eta zezenak panpinak adarkatu, eta hauek zutik erortzen ziren beti ere, zangoen gainean. Eta
|
jendeak
irri egiten zuen eta irri egiten zien... jakin gabe ezen, halatan, beren buruei egiten zietela irri, zeren eta, zer gara, bada, panpina haiek baino gehiago, bizitzak adarkatzen gaituenean. Hobe, bai, haiek bezain gogorrak bagina, jaun André, zeren, adarkada bakoitzaren ondotik, berriro izanen baikinateke bizitzari buru egiteko gai, eta ez ginateke geratuko zeinahi bide bazterretan abandonaturik, bentzuturik eta amore emanik, nola gertatzen baita usu!
|
|
|
Aita Bartolome jesuita zen, baina jesuita berezi bat, baldin
|
jendeak
haiei buruz zuen iritziari kasu egin behar badiogu behintzat, zeren erraiten baitzen haietaz —Parisko jesuitek jansenisten kontra izan zituzten borroken ondotik bere batez— ezen ez zutela deus ere jakin nahi bekatu benialetarik harat, eta aita Bartolomek, aldiz, bekatu mortaltzat zituen kasik bekatu guztiak; eta jesuita berezia zen, orobat, bertze alde batetik, jaun inkisidorearen lagun... Bertzenaz, guztien ahotan zebilen ezen jesuita misionestak jendearen baitarat iristeko —jendea beldurtzeko, jaun André? — dohain berezia zuela, eta bazirudiela ezen spirituak —beldurraren spirituak, jaun André? — ukitua zela, zeren joaiten zen herri guztietan uzten baitzuen jendea hunkiturik eta gogo aldaturik, halako suertez, non, misioneak akabatu bezain fite, ezin konta ahalekoak izaiten baitziren konfesionea solizitatzen zioten herritarrak, beren egunorozko desbidetik bidezko biderat egiteko asmotan.
|
|
|
Eta ene bihotza ere bertze kanpai bat zen jada, bertzeekin batean jotzen ari zena, din dan, din dan, ene alegrantzia eta ene bizipoza adierazi nahi ziona mundu osoari. Eta
|
jendeak
ere arrai zirudien, eta anitz gizon emazteki ikusten zen, beren jantzi eta beztimendarik hoberenekin, festa handi hura koloreen festa ere balitz bezala.
|
|
|
Edo, erlijione kontuen gainetik, libertatearen aldeko hautua ote zen berea? Zeren eta jaunaren eta neskamearen arteko ezkontza izan baitzitekeen, bere borrokaren horizontean, urrats bat aitzina... nahiz eta bazekien, bertzalde, ezen kasik ezinezkoa zela inguruko eta bere kondizinoko
|
jendeak
halakorik onartzea. Edo, etsimenduak harturik ote zegoen osaba?
|
|
|
Eta ni kontent nengoen, bizkaitarra ustez salbatu nuelako, eta ez nuen duda egiten ezen bizkaitarra are kontentago egonen zela; aldiz, hirurok ostatuan sartu eta
|
jendeak
bakean utzi gintuenean, haserretu egin zitzaidan Joxe Aberasturi, erraiten zidala:
|
|
|
Eta oroitzen nuelarik, bertze ikusmolde batetik, nola Espainiatik Indietarat joan zen
|
jendeak
bi indiar suerte bereizten zituen: batzuk horiak eta onak, eta bertzeak gorriak eta gaixtoak, Nafarroaz oroitzen nintzen aldi berean, zeren eta Gaztelarentzat ere bi suertetakoak baikinen nafarrok:
|
|
|
Eta buruzagia oilarrei buruz ari zen, baina nik gogoan nituen bertze hitz haiek, buruzagiak berak lehenago erranak eta adierazten zidatenak ezen esklabo batek bezala egin nuela lan, zeren esklabo gisa salduko baininduten, segurtki eta gertuki, berant baino lehen. Eta gogoan nituen, halaber, untzian ordu arte entzunak, zeren eta kontatu baitzigun, konparazione, gurekin Sibilian itsasoratu zèn kapitain espainiar batek, zeina ekaitzaren ondorez hil baitzen, itsas kolpe batek eramanik, ezen izugarriak zirela bukaneroak, filibusteroak eta suerte hartako
|
jendeak
, gehienek ere La Tortugako uhartea gordelekutzat zutenak; halako moldez non erraiten baitzuen ezen bazegoela filibustero bat, Jean David Nau zeritzana, Frantziako Olonnen jaioa eta hargatik L’Olonnais deitua, zeinak egun batean bere egin baitzuen La Habanako gobernariak haren kontra igorri zuen untzia, baita untzian zihoazen laurogeita hamar gizonak ere; eta, kontu kontari, kontatu zigun eze...
|
|
|
Eta gure aitak orduan erabaki zuen ezen aitona ohean lotu beharra zegoela eta gela itsu batean hertsi, zeren jauregiko
|
jendeak
ez baitzuen zergatik haren biraorik entzun ez jasan, eta zeren hobe baitzen kontu hura ahalik eta isilen eramaitea, Inkisizioneak haren berri jakin ez zezan.
|
|
|
Baliteke, baina ez naiz errai ten ari naizenaz fido. Izan ere ni ere zahartua nago, eta ezagutzen ditut eta ezagutu izan ditut zahar
|
jendeak
, eta badakit ezen zahar jende batzuen logikak anitzetan ez duela logikarik... zeren batzuetan ariman edo adimenduan zulo eta hutsune izugarri batzuk bezala egiten baitzaizkie —eta ni ez nago, ez, horietarik libre! —, eta zeren, hutsune haietarik, ez bururik ez buztanik duen edozein zentzugabekeriarekin atera baitaitezke.
|